X-Y-Z der muziek

[Intonatie in Jazzmuziek]

Intonatie in Jazzmuziek. Hier onder moet worden verstaan: de uit-

[p. 384]

drukking, die in een bepaalde noot, in een bepaald timbre wordt gelegd en die vaak een zeer emotioneel karakter heeft, en dan ook in sterke mate afhankelijk is van de persoon van den speler. De intonaties hebben ten doel door haar intensiteit de uitwerking van een noot in haar melodisch, maar bovenal in haar rhythmisch en dynamisch verband zooveel mogelijk op te voeren, tevens ook het stylistische evenwicht te helpen verwezenlijken. Het is begrijpelijk, welk een inhaerent bestanddeel van den Swing*, dus van de Jazzmuziek, de intonaties zijn. De ‘expressie’, die men aan een noot verleent, kan ook tijdens het aanhouden van de noot varieeren.

Het is alsof in de normale, in hun rust stabiele, rechte (‘straight’) intonaties van een instrument, zooals de classieke muziek ze kent, wordt ‘ingegrepen’ en daaraan een wijziging wordt opgelegd, een ‘beweging’ of ‘verbuiging’ opgedrongen. Ook in deze beweging wordt een door de krachtenresultante (zie ‘Swing’) gedicteerd, stabiel evenwicht van voordracht, expressiviteit en constructie verwezenlijkt. Juist in dit opzettelijk en doelbewust, nadrukkelijk ‘opblazen’, doen aanzwellen, zoo noodig zelfs ‘scheuren’ van noten en het herhaaldelijk afwijken van de rechte evenwichtslijn-in-rust ligt een der meest specifieke middelen opgesloten, waardoor de zeggingskracht der Jazzmuziek tot het uiterste wordt opgevoerd. De Jazz-musicus kneedt zijn timbres, ter verhooging van de kracht, waarmede hij op volmaakt gedisciplineerde en beheerschte wijze zijn gevoelens, zijn wil, zijn persoonlijkheid tot uiting kan brengen. Reeds door één enkele intonatie kan soms de speler geïdentificeerd worden. De rol der intonaties in Jazz-

[p. 385]

muziek is zuiver organisch. Swing in solistische prestaties is ternauwernood denkbaar zonder de passende intonaties. De waarde van één-endezelfde muzikale phrase in Jazz staat of valt met de kwaliteit der gebruikte intonaties, die zelfs reeds één enkele noot kunnen omtooveren tot een aangrijpende ervaring.

De scherpe attaque, het sterk inzetten van een noot, heeft eveneens ten doel haar rhythmisch-dynamische functie te bevorderen; zij behoort dan ook tot de technische hulpmiddelen van den Swing. Dezelfde beteekenis heeft ook het glissando*, o.a. van een kwart- of halven toon, soms langer.

[p. 386]

De scherpe attack en het glissando staan dan ook in nauw verband met de intonaties, zoo ook het vibrato*, waarmede de blaasinstrumenten in Jazz worden bespeeld. Zie ook Junglestijl.

P.