X-Y-Z der muziek

[Smetana, Bedšrich]

Smetana, Bedšrich (2 Maart 1824-12 Mei 1884). Bedsrich (= Frederik) Smetanais de vader der moderne Tsjechische muziek. Deze zoon van een bierbrouwer wijdde zich in 1843 geheel aan de toonkunst. Hij studeerde theorie en piano aan de muziekschool van Proksch te Praag. In 1848 stichtte hij er zelf een eigen muziekschool, die hij tot 1856 leidde. Daarna was hij vijf jaar dirigent te Gotenburg (Zweden), waarna hij weer naar Praag ging. Hier werkte hij als dirigent, pianist, schrijver over muziek en componist. In 1874 werd hij doof, zoodat hij zich geheel moest terug trekken. De laatste twee jaar van zijn leven was zijn geest verzwakt.

Van zijn opera's is vooral bekend ‘De verkochte bruid’ (Prodana nevěsta); H.M.V. nam haar volledig op in het Tsjechisch.

De cyclus ‘Mijn vaderland’ (Ma vlast) bestaat uit zes symphonische gedichten (1874-79). I ‘Vyšehrad’. Aldus heet de burcht der Boheemsche vorsten bij Praag. De zanger Lumir zong er bij de harp. Na wilden strijd was het met de pracht van dezen burcht gedaan. Als een verre echo Lumir's gezang. II ‘Vltava’ (De Moldau). Uit twee bronnen ontspringt zij. In het woud aan haar oevers wordt gejaagd, vieren boeren bruiloft, dansen nymphen in den maneschijn. Breed stroomt de rivier langs de Vyšehrad (z.b.). III ‘Sarka’.

[p. 683]

Deze Boheemsche Amazone, bedrogen in haar liefde, zweert wraak aan den Man. Zij laat zich aan een boom binden, een ridder wil haar bevrijden, doch hij wordt door de helpsters van Sarka gedood. IV ‘Uit Bohemens wouden en beemden’. Een natuurbeeld, verlevendigd door een landelijk dansfeest. V ‘Tábor’, de burcht der Hussieten; het stuk is een phantasie over het strijdkoraal ‘Die ihr seid die Kämpfer Gottes’. VI ‘Blanik’. In dit gebergte leefden de Hussieten als herders. Na een overval door vreemden brengen zij bevrijding.

Het eerste strijkkwartet in e klein heeft den titel ‘Z mého života (Uit mijn leven). Geschreven in 1876 behandelt het vier episoden uit Smetana's leven. I Het ongestild verlangen van de jeugd. II Polka. III Het geluk der eerste liefde. IV De erkenning der nationale muziek, het leed van de voortwoekerende doofheid, de berusting in het noodlot. Het mooie klaviertrio in g klein opus 15 is zonder programmatiek.