Briefwisseling. Deel 4: 1644-1649

[p. 465]

4772. G.F. Duarte¹⁾. (L.B.)

U E aengenamen van den 27 Febr. hebbe ontfanghen; tot antwoorde sal seggen rakende het discours van de groote clavesinglen met een volle clawier tot de octave van G sol re ut onder. U E gelieft te weten, als dat den neve van Joannis Rukarts²⁾ sal.^er, by name Couchet³⁾, denwelken by desen synen oom sesthien jaren gevrocht heeft, ende bevonden hebbe veel studieuser van geest, daer myne instructien veel toe gedaen hebben, met ondersoekinghen, waernaer synen vorschreven oom noot naer en trachte, want de snelle handelinghen van toucheren moeten dat ondersoecken, om de groote instrumenten te doen luystren om prontelyken te obedieren, waerdoor de subtylheden ende delicatessen ontdeckt werden, soo om de mate van de lengde van de pennen clawir ende teniente, als soeticheyt van de armonie, dicte ende lengde van snaren, d'welck te lange soude vallen te verhaelen. D'uyterste groote van de lengde van de groote clavesingels syn acht voet, wat min of meer; den thoon corista met dry registers, dat syn dry diferente snaren, te weten twee snaren van unison ende een in octave, die alle dry ook te samen connen gespe[e]lt worden, alsmede elke snare besonder me[t] de octave, ende sonder octave gelykerwys d'ordinarisse clavesingelen, die U E mentioneert, maer heeft beter armonie, doordien alsdan de stilstaende snare, die niet en spe[e]lt, haer evenwel van selfs moveert, maekende altyts een soete stille armonie door t vorgaende geluyt van haerschelyke⁴⁾, d welck niet en ges[c]hiet, als alle dry de snaren seffens gespeelt worden. De twee snaren unison is d'een wat scherper als d'ander luydende, d'welk ook een aengenaem soeticheyt causeert, doordien d'eene een groot stroijb[r]eet langer als d'ander is; de deucht van de instrumenten ges[c]hiet ook dat de snaren liver dunder ende langer als dick te wesen, soodat men met dese dry snaeren op vyf a ses diversche manieren spelen mach, ende seer naer so sacht in toucheren moeten syn als een cleyne clavesingel, waerin noch d'aldermeeste conste consisteert, dat weynighe meesters weten; dit is soo ve[el] als aengaet de groote instrumenten, van dewelke tot heden toe maer vier gemaekt en syn geweest; de leste de beste werden vercocht ontrent 300 ende daernaer 20 a 30 gul. min, soodat men diergelyke expresselyk soude moeten doen maeken. Nu wat aengaet de cleyne steertstukxkens van unison oft met een octave, dat is elck naer syn schontheyt (?), syn gemeynelick eenen thoon hooger, ende is myne inventie eertyts geweest over eenighe jaren, dienende in cleyne camers voor couranten, alemanden ende sarabanden te spelen. Soo U E soo hierin als in eenighe andere dinghen my gelieft te comanderen, sal altyts thoonen, dat ick ben ..... In Antwerpen, den 5 Meert 1648.

1) Uitgegeven door Jonckbloet en Land, t.a.p., blz. CXC. - Zie III, blz. 160.

2) Deze instrumentmaker was in 1642 gestorven.

3) Jean Couchet was een beroemd vervaardiger van piano's te Antwerpen. Huygens schatte den kunstvaardigen, mismaakten man zeer hoog en teekende zijn sterfdag, 2 April 1655, in zijn Dagboek (blz. 57) aan.

4) Lees: haers ghelyke