Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Gedichten. Deel 2: 1623-1636 (1893)

Informatie terzijde

Titelpagina van Gedichten. Deel 2: 1623-1636
Afbeelding van Gedichten. Deel 2: 1623-1636Toon afbeelding van titelpagina van Gedichten. Deel 2: 1623-1636

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.82 MB)

Scans (4.11 MB)

XML (0.95 MB)

tekstbestand






Editeur

J.A. Worp



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Gedichten. Deel 2: 1623-1636

(1893)–Constantijn Huygens–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 190]
[p. 190]

[1628]

Grafschrift, uyt het Engelsch van Benj: JohnsonGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

 
Met niet een traentjen meer en will ick dij verstooren,
 
Vriend, geern-gemelde vriend, die maer gaest wat te voren
 
Daer 't all heen volgen moet dat hier van leven weet.
 
Soo wacht ick mijn Wanneer, en maeck mijn Hoe gereed.
5[regelnummer]
En, gunt mij God een Hoe en een Wanneer als 't dijn,
 
Die dan mijn graf beschreidt en kan mijn vriend niet zijn.
 
20. Ian.

Aen de heer Constantijn Huighens, ridder, etc.Ga naar voetnoot2).

 
'T gemijmer op 't verlies van onbestede daeghen,
 
Gespilt aen lichte vracht van Venus malle waeghen,
 
Brengt my geen quellingh aen. Al dat verloren is,
 
Dat stel ick by het geen dat noijt geboren is.
5[regelnummer]
Ick weet wel dat het iongst van mijn volwassen iaeren
 
Sich licht vergeten kost, doch lichter weer bedaeren;
 
En dat mijn leven niet zoo effen af en liep,
 
Dat noijt mijn oordeel mist' en in 't verkiesen sliep:
 
Doch 't quaet dat teijckent min in redelijcke zielen,
10[regelnummer]
Als d' aarent in de lucht, en in de zee de kielen;
 
Indien ick oijt verkoos de zonden voor het goet,
 
Het was maer sluijmeringh, en setten nimmer bloet.
 
Geen nae-smaeck van het quaet en bleef in mijn gedachten,
 
Als die tot baecke diend' om mij voortaen le wachten.
15[regelnummer]
Dan dat en baerde my noijt quellingh: maer ick vrees,
 
Indien my iet mistont dat u dat iemant wees.
 
Ick vreese datmen my voor u heeft afgeschildert,
 
Al of ick was veraart en t'eenemael verwildert.
 
En 't missen van uw gunst dat leijdt my op de leên
20[regelnummer]
Soo swaer, als van de lof van onbesproocken ze'en.
 
Maer, waerde Vrient, ick sweer ick wacht my voor quaewennis,
 
Mijn Reden struijckelt wel, maer komt weer haest tot kennis.
[pagina 191]
[p. 191]
 
Ick was noijt zoo verzeijlt in 's levens woeste zee,
 
Of wenden 't weer te rugh eer dat ick schipbreuck lee'.
25[regelnummer]
Mijn ziel is wat te weeck, en weet sich licht te passen
 
Op ander' luijden aert, iae schijnt 'er nae te wassen;
 
'T geselschap te geval zoo deed ick dickwils meê,
 
Met weijnich onderscheijts, het geen een ander deê.
 
Maer, laes! wel ruijm soo traegh bevind ick noch mijn krachten,
30[regelnummer]
Als ick een ander soeck in deuchden nae te trachten;
 
Dan 't is al vroom gestreen, die spoor hout in sijn ieucht,
 
In desen dorren tijt en winter van de deucht.
 
Men viert sich nu den toom tot datmen inde gront leijt,
 
Tot spillinghe van eer, van gelt, en van gesontheijt;
35[regelnummer]
En krijgt den rouwen hoop maer iemant in 't gedrangh,
 
Eer datmen 't wert gewaer zoo gaetmen me haer gangh.
 
Men troost sich met de luij, en soeckt het te bedecken
 
Met desen rijcken oegst, en overvloet van gecken.
 
Dit is nu zoo de stijl. te weijg'ren is het droom,
40[regelnummer]
En die niet mé en doet en houtmen niet voor vroom.
 
Maer, vrient ick zoeck niet meer mijn handel te bekleeden
 
Met siecten van ons' eeuw' en afgedwaelde zeden.
 
Ick ben het mallen wars, en vind geen grooter vreucht,
 
Als een vernoechde ziel in oeffeningh van deucht.
45[regelnummer]
Onledigh' eensaemheijt die kan my bet verheughen,
 
Als 't vroolijckste gelach van luij die niet en deughen;
 
Maer overschot van tijt verdrijf ick noijt alleen,
 
Ick spreeck mijn luijt maer aen, zoo zijn wy met ons tween.
 
De luijheijt nu te langh pluijmstrijckster van mijn sinnen,
50[regelnummer]
Sal op mijn ledicheijt noijt zoo veel voordeels winnen,
 
Als doen mijn laffe ziel by nae verovert was
 
Van 't toverend' gesicht dat mijn gemoet belas.
 
Ick voel, ick voel alree' veranderingh van leven,
 
Mijn sinnen grijpen moet, en derven haer begeven
55[regelnummer]
Op 't heijlsaem' enghe padt dat ons ten Hemel leijdt,
 
En geen zoo wulpsche lust die my te rugghe vleijt.
 
Ick kan de korte vreucht des weerelts wel vergeten,
 
Maer quaelijck datmen u mijn feijlen heeft doen weten:
 
Want dat ick u geviel is al mijn hovaerdij,
60[regelnummer]
En die my dat benijt, misgun' my 't leven vrij.
 
Doch 'k vond uw goede wil zoo los noyt in 't verkiesen,
 
Dat van zoo kleijnen rijp' de wortel uijt zou vriesen;
 
Oock wacht ick meerder gunst uijt 't vonnis van een vrient,
 
Als wel uw dienaer lofs met dit gedicht verdient.
 
 
 
JvanderBurgh.
 
uijt Aernhem desen 30n Ian.r
[pagina 192]
[p. 192]

AntwoordGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

 
Zijnder kladders komen loopen
 
Die mij sulcken Schilderij
 
Van u sochten te verkoopen,
 
Vander Burgh, ick zeide'r bij,
5[regelnummer]
'Tis van Mierevelds pinceel niet,
 
Noch van Ravesteins palett,
 
Maer een Copiïst die scheel siet
 
Heeft hem, slinx, soo af gesett.
 
'K ken de tronie van sijn Ziel wel:
10[regelnummer]
Staetse nu en dan wat loss;
 
Geen goed rijder, hij en viel wel
 
En betaelde 't met een blos.
 
Maer die vlamme van sijn wesen
 
Nam noyt meester voorden mann,
15[regelnummer]
'Tmoet de grond van 'tschepsel wesen
 
Daermen staet op maken kan.
 
Soo verdedigh ick de schaduw
 
Daerm' uw' deughden in verwerrt;
 
Sorght voort selver wat; het gaet u
20[regelnummer]
Aen de Ziel, als mij aen 'thert.
 
Wat de Deughd is, en haer' looning
 
Waer' u nu te laet geleert,
 
All van uyt de Leidsche Wooning
 
Quaemt ghij met die less vereert.
25[regelnummer]
Maer uyt dese Schilderijkens
 
Komt u een vermaen te baet:
 
'Ksegg daer is niet veel gelijckens
 
Tuschen uw en haer gelaet;
 
Soo ghij u en mij oyt minden,
30[regelnummer]
Doet soo veel voor beide nu,
 
Laet ons geen gelijcken vinden
 
Tuschen haer gelaet en t'uw.
 
Hag. 14. Feb.

Sur la mort d'un de mes chevauxGa naar voetnoot2).

 
I'estoy cheual de pas, et des bons d'icij bas:
 
Comment s'estonne-on si j'ay passé le pas?
[pagina 193]
[p. 193]
 
Jck stierf, all passelick gevoordert in mijn pas;
 
Soo werd' ick t'samen wel en qualicken te pas.
 
 
 
Jck leerden over tre'en, maer leerde noch daerbij
 
De dood noyt over tre'en; Soo trad sij over mij.
 
 
 
Passant, je passay bien plus viste que tu passes;
 
Si me passa la mort d'un pas de passe-passe.
 
 
 
Jck leerden overslaen, maer in mijn' eerste slagen
 
Sloegh Doots-slagh over mij. Dat's qualick overslagen.
 
 
 
De bien passer, Passant, je vins à mieux passer,
 
Mais de passer tres-bien j'apprins à tres-passer.
 
 
 
Ghij zijt een Passer, mensch, niet meer als van twee beenen;
 
Siet toe; jck wasser een van vier, en legh daer henen.
 
 
 
Pas quam ick op mijn' pas om op te moeten passen,
 
Pas schreef de dood mijn Pas; hoe kon sij 't beter passen?
 
 
 
I'ay emblé cent escuz à mon maistre; et me semble
 
Qu'à l'aage de quatre ans c'est fort bien allé l'amble.
 
 
 
Mijn meester leerde mij een' all te slechten pas;
 
Jck paste noch, waer 't pas geweest en wederpas.
 
 
 
Que crois-tu qui me vois teste et ventre si bas,
 
Me passeraij ie pas du plaisir de mon pas?
 
 
 
Adieu auoine et foin, et tous meilleurs appaz,
 
Ie ne regrette pas mon repas pour mes Paz.
 
 
 
Non ti marauigliar se già Terra m'inserra
 
Che m'insegnasti sol il passo Terr' à Terra.
 
Hag. Aprili.

[Tandis que des François l'effroyable machine]

 
Tandis que des François l'effroyable machineGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+
 
D'un trauail sans repos s'enleue jusqu'au Cieulx,
 
L'jnfernal ennemy de la ronde machine
 
Eslança dessur eux le venin de ses yeulx.
[pagina 194]
[p. 194]

De Barlaei poematis in Venetorum Lazaretto ad expiationem quadragesimalem detentisGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

 
Quis pudor est Batauâ de libertate triumphum
 
Ducere funestae claustra nefanda domus!
 
Iudice me, Venetum claudat Lasaretta Senatum,
 
Purpuraque in cippos intret iniqua suos,
5[regelnummer]
Purpura, nil meritas adigens in vincula Musas,
 
Vincula, si terrae non adeunda Dijs,
 
Nec folijs adeunda tuis, dignissime Divûm
 
Praeco, sub infanda compede facte nocens.
 
Ite Patres, sacrae spirant e vatibus aurae,
10[regelnummer]
Ite, sacro-sanum praecinit iste melos;
 
Carmina, tam nocuum nulla redolentia virus
 
Quam medicâ Phoebi Patris arata manu.
 
Ite, Patres, fassique luem juga vestra subite:
 
Sanctior admissâ Pallade facta domus
15[regelnummer]
Hellebori impletura vicem est, et sanior hospes
 
Hospitibus Medicam conferet intus opem.
 
Nonnullis poterit Pindus Lasaretta videri,
 
Nonnullis poterit Gyrgathus ingenijs.
 
Tanti erit imprudens de libertate Batauâ
20[regelnummer]
Consilium, tanti nos habuisse reos.
 
Hagae febricitans. 3o. Iun.Ga naar voetnoot2).

Speelreise begost in iunio 1628Ga naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+.

 
Door Delfschen Donderdagh, het weerspel vande Mert,
 
Berolden wij de kleij en 'tRotterdammer herdt;
[pagina 195]
[p. 195]
 
Daar boordemen in 'tslot van onse bors, die maeghd was
 
Met dobble sleutelen; soo datter schier gevraeghd was,
5[regelnummer]
Hoe komt de vissch soo dier, weerdinne? maer de mann
 
In 't op doen van sijn' thuijn verdiende wel een' kann,
 
En twee galoches toe, die daer vergeten stonden;
 
'T was avond eer wij noch ter Goud' het Herthuijs vonden;
 
Wij vonden 't evenwel, en vonden 't redelijck,
10[regelnummer]
En gaven geern wat meer voor 'tpraten van Moer Rijck.
 
Oudwater 's anderdaeghs was 't eerst van ons bedrillen.
 
Maer 'tlusten ons geen tijd aen 'tspinne-wiel te spillen,
 
Montfoort was al te nae; daer rusten wij te noen,
 
En hadden met een' uijl, of met een' waerd te doen.
15[regelnummer]
Daer was geen Beul gesien dat menschen konden heugen;
 
Iuijst was een Engelsch mann soo sat geweest van deughen
 
Dat desen dagh sijn hooft daer binnen was gevelt.
 
Op 'tslot en hebben wij de trappen niet getelt,
 
Maer buijten op het rond van 'tseldsaem huys staen smaden.
20[regelnummer]
Korts hadden wij 't soo weer op Ysselstein geladen,
 
En seiden opentlick, 't was 't Princen huijs, soo 'thiet,
 
Maer 'twas de rechte kass van sulcken grootheid niet.
 
Vianen lachte meer in onse lecker' ooghen,
 
O groene muren, o het aller uyterst pooghen
25[regelnummer]
Van menschen en natuer! wij droomden all, dien nacht,
 
Een stuck van 'tParadijs was over Rhijn gebracht.
 
En 'tscheelde Culenburgh de helft van ons behagen
 
Dat wij 't soo deun, soo korts, soo voll Vianens, saghen;
 
Maer sijn beleefde Heer vercierde 't met sijn woord,
30[regelnummer]
Blijft, vrienden, blijft bij ons, en reisdt maer merghen voort.
 
Wij mosten 't weigheren; en reisden noch dien avond,
 
All wasser die ons dreighd' en 'tonderweegh te spa vond,
 
Daer vijand reicken kost; maer wij vernamen geen,
 
En quamen veil bij daegh te Buren in gere'en,
35[regelnummer]
Te Buren, 'tfier gebouw, en waerdighe vernachten
 
Des grooten eighenaers, self korteling te wachten,
 
Te wachten als een vorst die Coninghen ter nood
 
Kond' huysen, en versien twee Hoven met sijn brood.
 
Tot sijner eere was all' d'eere die m' ons dede,
40[regelnummer]
Van vrij bedd op het hof, vrij tafel inder Stede,
[pagina 196]
[p. 196]
 
Ga naar voetnoot+
 
Met twaelf Apostelen, en 'tvriendelick gelaet
 
Van stille borgherij en soete magistraet.
 
'T werd Gods dagh, en tot God besteden wij den merghen,
 
En kruijsten zedert noen Rhijn, Wijck en Veluw'r berghen,
45[regelnummer]
Die klommen wij ten topp, en saghen van soo hoogh
 
De kaert van onse reis in 'twencken van een oogh;
 
Oock Amersfoort de rust van wijse wereld-wijckers;
 
Daer ghingen wij alleen dien avond uyt voor kijckers.
 
Den naesten morghenstond bereden wij de baen
50[regelnummer]
Van Zoest en Emmenes, daer soo veel eicken staen
 
Als elsen om den Haegh, en Naerden, daer wij dachten
 
Aen Spagnens wreed verraed, en dreighden te vernachten
 
In 'tgulde veen aen 't Y; maer Muyden keerden ons,
 
En sloot ons all' den nacht ten hals toe inden dons.
55[regelnummer]
All' sijn' gevangenen en sluyt de Drost soo sacht niet:
 
Gheen' vaster. Dat geweld en weeten wij de kracht niet
 
Van Muyder boeyen, maer de vriendlick ongena
 
Van sijn' genegentheid, die alle vroegh te spa,
 
En alle spa te vroegh beduyden om vertrecken,
60[regelnummer]
En yeder oogenblick in uren uyt kon recken,
 
En schrimpen yeder uer tot oogenblicken in,
 
Met soete wijsheid van syn ongemeen versinn.
 
Die vreughd was op haer hoogst met 's middaghs sonn gestegen,
 
En scheidens uer was rijp; Wij scheidden; en verlegen
65[regelnummer]
Met 's achtermiddaghs lengd, besteden's noch een deel
 
Aen Wesip, d'onbekend' ouw' kenniss van ons' keel.
 
Dijck op, dijck af gerolt, en weer op en weer neder
 
Onfong ons Amsteldam; danck hebbe wind en weder,
 
Danck hebb' die 'tweder maeckt,
70[regelnummer]
En op de sijne waeckt.
 
Hier werd de tocht gestaeckt,
 
De tocht van vijftien steden
 
Den vyfden dagh bereden.
 
Hier lusten 't ons, met reden
75[regelnummer]
Van vrienden overstreden
 
En met geweld gebeden,
 
Vijf dagen te besteden
 
Aen Amsteldam de Stadt van meer als vijftien steden.
 
 
 
Amstelodami IulioGa naar voetnoot1).
[pagina 197]
[p. 197]

Aenhangh.

Ga naar voetnoot+

 
Vijf Haeghsche daghen doen tien Amsteldamsche nachten,
80[regelnummer]
Met soo veel daghen toe: die gaen daer aen 'tverkrachten
 
Van maegh en ingewand met d'een' op d'ander' propp,
 
Tot maegh en ingewand will splijten aende sopp.
 
Wij riepen dagh op dagh, maegh, ingewand, genade!
 
En kregen endtelick het Purmer-droogh te stade,
85[regelnummer]
En Beemster kleij te baet, tot uytstell van goed chier.
 
Noch werd' het weer een vraegh, Hoe raecken wij van hier,
 
Door soo veel tafelen? De naeste raed was, wijcken,
 
De naeste wijck was Wijck; men gunden ons dat kijcken
 
En voorts het vrije veld: Wij renden tot Marquett,
90[regelnummer]
En wederom te rugg tot Haerlem toe in 'tbedd.
 
Hoe schoonen Vrijdagh was 't die ons den Haegh verthoonden!
 
Hoe ras verthoonden ons de reden waer wij woonden,
 
En dat maer ongewoont' het schoon van hier ontrent
 
Doet gelden bijden Haegh, die geen gelijck en kent!
 
Hagae 13o. IulijGa naar voetnoot1).

Dorst, op LeewenhorstGa naar voetnoot2).

 
Hooghe, drooghe Leewenhorst,
 
Als ick luyder schreewen dorst,
 
'Kwenschte wel om sneew en vorst,
 
Meer als om een spreewen borst,
5[regelnummer]
Om den heeten meewen dorst,
 
Daer ick schier af geew en borst.

Begin vanden 101en. PsalmGa naar voetnoot3).

 
Myn Ziele sinckt om hoog; mijn hert te lang verladen
 
Met saken van gewicht weeght hemelwaert uyt mij.
 
Van Psalmen gae ick groot, van Loffsang, die voor Dij,
 
Gerechte, goede God, gerechte goedheids paden
5[regelnummer]
Sal melden, en mijn hert ontleden voor Dijn oor.
 
O zegent mijn beghinn, dit leven neem ik voor.
[pagina 198]
[p. 198]

Reise vanden prince. 1628. OnvolmaecktGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

 
'Twas Maendagh, en de Maen aen 'tvoorste vierendeel;
 
'Twas mijn dagh, en mijn maend; en 't jaer eens dusend heel,
 
Eens half, eens hondert heel, eens thien, en tweemael neghen,
 
Als Frederick, in 'tkort 's Lands sorgh, en ziel, en zeghen,
5[regelnummer]
In 'tflickerigh gedrang van aller verwen sleep
 
Van duzend voeten schier de voorste trad te scheep.
 
Den Hemel sloegh het gaed, en schorte kort sijn' tranen,
 
En lachte door sijn Sonn, en dweilde flux de banen
 
Van 'tZuyderhollands kleij, ten besten van sijn rad.
10[regelnummer]
Maer hij verkoos de Schie, en 'tweeck voor 'therde pad:
 
Hier, aenden Rotter damm ontmoetten hem de straten
 
Voll vriendelick geweers van vredighe Soldaten,
 
De Stad voll roock en reucks, van tweederleij gerucht:
 
Van weelderighen krijg en strijdbare genucht.
15[regelnummer]
Erasmus stond er bij en 'tscheen hem soo te stooren
 
Dat schier de kopre hand sijn' boeck sloot en sijn ooren.
 
Men at het middagh-mael, men pasten opden vloed,
 
Men scheide, en maeckte zeil, en soo gewenschten spoed,
 
Dat Dordrecht halverweegh de vloot scheen toe te drijven;
20[regelnummer]
Maer 'tscheen; en Dort stond vast, (de voorspoed moet het stijven)
 
En legherde den vorst tot naesten merghen stond,
 
Als Biesboss, Merw, en Maes still-stijf als marmer stond;
 
Daer pasten 'troeijen op. Men roeyde sonder peilen
 
Tot aen St. Truyen Bergh, daer Mansfelds droeve zeilen
25[regelnummer]
Verdwenen met haer vracht, en aesden Salm en Steur,
 
Die maenden naerden dagh onthiel den menschen gheur.
 
In 's vorsten hooge huys onthaelden hij sijn selven.
 
Naernoen gingh aen 'tbetreen, ten Westen, van 'tniew delven,
 
Aen 'tniew bemetselen ten Oosten vande Stadt;
30[regelnummer]
Danck hebb bedroefd Breda, dat hier van verre sat
 
En joockte naer sijn' Heer, die nu, als ander' jaren,
 
Om eer te velde quam, maer eer van welbewaren.
 
De vloot was aen gelandt eer 's merghens Sonn ontstack,
 
Eer datse naesten dagh de steilste schaduw stack
35[regelnummer]
Vloogh volck en vloot van Land, en, spijt Zuydweste winden,
 
Sij was aen 't ancker touw ruym voorden nacht te vinden
[pagina 199]
[p. 199]
 
Ga naar voetnoot+
 
Aen Willems eighen stadt, nu Frederics met recht
 
Die aen vermakens kost het maeckgeld noch eens leght.
 
Vermakens dier vermaeck versaede korts sijn' ooghen;
40[regelnummer]
Die leid hij daer te rust: en, met de slibb aen 'tdrooghen,
 
De zee te zeewaerd ghing, gebod' hij schip en schuyt
 
Het ancker uyt, 't zeil op, de Kiel ter Haven uyt,
 
Naer d'eertijds Steenen-bergh, nu 'tniewe dal van water;
 
Daer stond hij, (en 't en was maer weinigh uren later)
45[regelnummer]
Daer stond hij, en verstond het voorderlick verlies
 
Van ploegh in pleit veraerdt, van Terw in Bies en Lies.
 
'Tverstaen was 'thalve werck; men dede 't hem bevaren
 
Den naesten achternoen. Daer quamen ons de jaren
 
Van eertijds in 'tgemoed, doe Leiden stervens-ree
50[regelnummer]
Het manna bij de weij sagh naken over zee.
 
Wij naeckten bijde weij, de niewe zeeën over
 
Daer 't aerdighe geback van Moermond, Pinssen Roover
 
De Berghen aen den Zoom doet duijcken voor sijn' hoogd.
 
Doortrapte Genouëes, hadt ghij het soo beoogt,
55[regelnummer]
Eer Mauritz uw gevolgh den Berghen uyt quam boenen,
 
U eer waer noch geberght, en soo veel millioenen
 
Als nu de rekening beswaren in Madrid,
 
En ghij soo verre van de schand als van 't besitt.
 
Maer werdt noch schade-wijs, en rust uw hooft in 'twesten
60[regelnummer]
In 'tbedde van de sonn: de kostelicke vesten
 
Van Santvliet beter dorp dan Stadt van geener waerde,
 
Staen slaper-dijcks gewijs, en 'tslichten van die aerde,
 
Waer' min slecht dan 'tverhoogh; Treck aen, treck uyt den schoen,
 
De wereld staet niet meer bij doen als bij ontdoen.
 
* * *

[Quae tua nil meritos afflixit pagina tornos]

 
Quae tua nil meritos afflixit pagina tornosGa naar voetnoot1),
 
Et nimis innocuum saeua momordit opus,
 
Vt possit placuisse minus, Barlaee, timebis
 
Posse simul doctos non placuisse sales?
[pagina 200]
[p. 200]

A mons.r SchmelzingGa naar voetnoot1).

 
Ne vous donnez point de peine
 
Pour les Roses de la Reine,
 
Il vous en sera presté,
 
Et des roses si exquises
5[regelnummer]
Qu'il en sçauroit estre prises
 
Dans le fin coeur de l'Esté.
 
14. Nouemb. ex inuentione uxoris,
 
meâ autem emendatione paucissimâ.

Le jour de la nativité de la reine, pour le s.r Schmelzing, Lacquay de S. MtéGa naar voetnoot2).

 
Le plus indigne des Lacquayz,
 
Grande Diane, qui aux rayz
 
De ton oeil courrent leur fortune,
 
Ces rayz qui d'un esclat si doux
 
Font que le dieu du jour jaloux
 
Nous enuie le clair de Lune.
 
 
 
Ce gros Lacquay, que tes appaz
 
Font suiure tes plus chers esbats
 
Pour s'assouuir de ta presence,
10[regelnummer]
Vient t'honorer de ces couleurs.
 
Non faict: il honore ces fleurs
 
Du souuenir de ta naissance.
 
 
 
Saincte naissance, que le Ciel
 
N'a pas souïllée de son fiel,
15[regelnummer]
Que pour en estaller la gloire,
 
Et que par tant d'aduersitez
 
L'effort de tes diuinitez
 
Se signalast dans la victoire.
[pagina 201]
[p. 201]
 
Si la nature des saisons
20[regelnummer]
N'eust tant reculé les moissons,
 
Ces fleurs eussent esté des roses.
 
Mais tes Roses sont à venir;
 
Le destin qui t'en veult benir
 
Dit desià les auoir escloses.
 
 
25[regelnummer]
De ces espines de douleurs
 
Tu doibs attendre que des fleurs
 
Naissent un iour dessus tes branches;
 
On commence à les descouurir,
 
Et, si le sort les veult ouurir,
30[regelnummer]
Elles seront rouges et blanches.
 
 
 
Ce sera l'aage redoré
 
Qui verra ton nom adoré
 
Dans les boiz de ta Palestine,
 
Et fera veoir à ton subject,
35[regelnummer]
Que les Roses d'Elisabeth
 
N'ont sceu mourir à la racine.
 
 
 
Apres tant de felicitez
 
Que couuent les fatalitez,
 
Elles voudront que tu reposes;
40[regelnummer]
Le Ciel cueillira tes honneurs
 
Comme la rose de ses fleurs,
 
Ou comme la fleur de ses roses.
 
 
 
Diane, toutte Deïté,
 
Si, contente d'auoir esté,
45[regelnummer]
Tu voudras lors cesser de viure,
 
Vueilles que, pour ne point mourir,
 
Et pour auoir tant sceu courrir,
 
Ton gros Lacquay te puisse suiure.
 
Hagae 14. Nouemb.
 
a coenâ, horae spatioGa naar voetnoot1).

[Heinsiades magnis macti sint laudibus ambo]

 
Heinsiades magnis macti sint laudibus amboGa naar voetnoot2);
 
Hispanum calamo mactat hic, ille manu.
[pagina 202]
[p. 202]

Vala me DiosGa naar voetnoot1).

 
Mil merecen alabanças
 
Matadores Lutheranos,
 
Que mataron Castillanos
 
En sus proprias Matanças.
 
17. Nouemb. Hag.

Constantini Hugenii (in Pontani historiam Danicam)Ga naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

 
Amstela postremo dudum famosior Indo
 
Quam sibi, et Arctoo non minor orbe stupor,
 
Mole suâ in Batauis nulli illustratus obibat,
 
Omnis ad immensum substitit autor opus;
5[regelnummer]
Quâque sciunt patriam populi, nesciuimus urbem
 
Incolae, et hic orbi, non sibi, ciuis erat.
 
Donec in abstrusas aeui, Pontane, latebras
 
Ausus es aeternae noctis adire specum,
 
Paruaque in excelsum vectae primordia gentis,
10[regelnummer]
Canaque tam cano soluere fata situ,
 
Ignotisque focis peregrinum addicere ciuem,
 
Ut patrios posset, jam sibi, nosse Lares.
 
Tum ductos in vasta foris pomoeria muros,
 
Versaque in aërias infima prata domos,
15[regelnummer]
Orbem Urbi inclusum, deductum in foedera Gangem,
 
Ambustaeque procul nomen amicitiae,
 
Iaponem indigenam, Populum (quid plura?) dedisti
 
Perpetuâ nulli prosperitate parem.
 
Tanta sequi solas decuit monumenta Coronas,
20[regelnummer]
Nec minor huic potuit proximus ire labor.
 
Iamque instas, Pontane, tibi, jam grandior autor
 
Aggrederis longe sceptra petita loqui,
 
Canutos veteres, et nomina nata triumphis
 
Haraldos, et quae dira Britannus habet,
25[regelnummer]
Suenones, et qui titulo virtutis Erici,
 
Regali decies nati obiere domo.
[pagina 203]
[p. 203]
 
Ga naar voetnoot+
 
Felici calamo seram dare fata quietem
 
Posteritas a te pendula tota rogat;
 
Iamque parum est Urbem aut Reges; jam posceris orbem
30[regelnummer]
Qua patet, et Coelo mox adhibendus eris.
 
Euge animi tam vaste vigor quam limitis expers,
 
Singula te, par est, inferiora putes.
 
Forsitan haec etiam condet sua, Regna, vetustas,
 
Imperijque olim finis et ortus erit,
35[regelnummer]
Indigenisque nouis (prohibe clementia diuûm)
 
Barbarus in tantas ibit arator opes.
 
Forsitan et qui sole facis compendia mundi
 
Amstela, ut obdurent saecula, nullus eris;
 
Et potis est moriare, nihil compagine rerum
40[regelnummer]
Afflictâ, (sed et hoc Dij prohibete nefas)
 
Mox possit perijsse suus cum Consule Rhetor,
 
Scriptaque collapsâ cum regione ruant.
 
Eripe te, Pontane, neci, totusque ruinam
 
Effuge, quam pars est tunc subitura tui.
45[regelnummer]
Omnia complexus viues quantum omnia scriptor,
 
Quem pigeat, mundo non moriente, mori.
 
Hag. 17. Nouemb.

Remedium utriusque fortunaeGa naar voetnoot1)j.

 
Hesperiae spolium, quo non opulentior hospes
 
Appulit ad portus, Terra Bataua, tuos,
 
Heinius, afflictis inuisum nomen Iberis,
 
Creditur inuictâ diripuisse manu;
5[regelnummer]
Iamque liquet, nec vana fides autore laborat,
 
Nec veniet claudo, qui neget ista, pede.
 
Si tamen est inter calicem quod fata minantur,
 
Tantaleaeque valent fallere labra vices,
 
En quantum, Bataui, calicem hunc et labra lacunae
10[regelnummer]
Diuidit, en quantum gaudia nostra freti.
 
Vicimus; hoc nihil est; restant Mare, monstra, procellae,
 
Coeli temperies quod superemus habet.
 
Quam prope dilectae fumauit Sestos Abydo,
 
Quam puer has multum sospes arauit aquas,
15[regelnummer]
Quam semel interijt, quam nil, nisi fata fauerent,
 
Profuit expertis incubuisse toris!
 
Doctior ignotâ jacuit Palinurus arenâ;
 
Nate Deâ, qua te non feriere Dei?
[pagina 204]
[p. 204]
 
Ga naar voetnoot+
 
Quo vetus exemplum? quoties vicina reuersas
20[regelnummer]
Thessala, non Tempe, concutiere rates,
 
Et procul extrema spretor discriminis Arcto
 
Naufragus, in portu sentijt esse necem!
 
Larga sui vindicta Deûm est, ne nesciat Orbis
 
Nullo non aliquid numinis esse loco.
25[regelnummer]
Parcius exultet, quisquis rate fretus onustâ
 
Spirat ab infido vel sua lucra mari.
 
Quisquis eam casus tulerit, moderata voluptas
 
Immodici pretium rara doloris habet.
 
Caetera si spernas, Heini, fuge littus iniquum,
30[regelnummer]
Hosticus auriferas quo Tagus edit aquas,
 
Quoque nouenarum sedes augusta sororum,
 
Infestum, quamuis, culta Coïmbra, caput.
 
Scire negant illic quid sit clementia, quid fas,
 
Ut Batauis non sint numina dura, Deas.
35[regelnummer]
Omnia tuta time: Subeat, si classe coactâ
 
Occupet hostiles ultor Iberus aquas,
 
Qua nouus eripias inuisum vellus Iason,
 
Ut, quod nulla dedit damna, nec ulla ferat.
 
Nam quid agas plenus coram latrone viator?
40[regelnummer]
Effugias, quo te sospite sint et opes?
 
Et nolis, inuicte viris, imbellis Iberi
 
Foemineas iterum sustinuisse manus?
 
Non tua te virtus, non, quam tutare, Batauûm
 
Gloria tam immemorem siuerit esse tui.
45[regelnummer]
Hauriet has prius Auster opes, pretiosaque terrae
 
Viscera vel rapiet flamma, vel unda bibet,
 
Et vapor incensi fugiet, te flante, metalli,
 
Quam tua sit minimo fama triente minor.
 
Scilicet, inuideant superi, victoria nostri
50[regelnummer]
Proderit, et cedent damna superba lucro:
 
Audaces Batauos nemo mirabitur, omnis
 
Prodigio est virtus immoritura nouo.
 
Non dolet immensi facilis jactura peculj,
 
Totus ad Hispanum pertinet iste dolor:
55[regelnummer]
Bis pereunt illi, quas cum perijsse necesse est,
 
Et voluit Batauus perdere, vicit opes.
[pagina 205]
[p. 205]
 
Ga naar voetnoot+
 
Iam nihili es, Fortuna; veni quâ fronte sinistra es,
 
Partim non jacies in tua dona manus,
 
Vre, seca, veniet quo non opulentior hospes
60[regelnummer]
Appulit ad portus, terra Bataua, tuos.
 
20. Nouemb. Hag.

Ad Barlaeum. Epistola per morbum imperfectaGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

 
Heinsius excelsâ coeli regione vagatus
 
Nescit humum, Cyrrhamque procul, mea culmina, torve
 
Despicit, et futiles negat agnouisse Camoenas.
 
Vossius, ille omnem tibi quem debemus amicum,
5[regelnummer]
Se didicit debere sibi; nec vile coactae
 
Nomen amicitiae calamo coluisse laborat.
 
Burghius Arctoos adijt, Barlaee, triones,
 
Conductamque manum pretio tam sedulus uni
 
Occupat, ut nequeas non excusare silentem.
10[regelnummer]
Umbra viri, quem vix versu memorare venusto
 
Nominis extensi terror sinit, aut in amicam
 
Incidit, aut veteres ingrate spernit amicos.
 
Conticuere omnes; et jam loca vasta silentûm
 
Hospes adit, Batauas hospes visurus Athenas.
15[regelnummer]
Tu quoque mute siles, et adhuc properantia retro
 
Flumina, et obnixum stupeamus in ardua Rhenum?
 
Rhene retro propera, potuit Barlaeus amori
 
Lentulus intepuisse, et amico vivus obire.
 
Forte quod insignes alibi veneratus amicos
20[regelnummer]
Et potis Euganeos Leidâ pertingere colles
 
Obliquus mea tecta beas, et carmina nuper
 
Vna, semel scriptor, binis lectoribus offers,
 
Objicis, et culpam facili molimine purgas.
 
* * *

(De pontifice poeta)Ga naar voetnoot2).

 
Scribere Pontificem versus, non miror, amici.
 
Mirarer versum scribere Pontificem.
 
Hag. 10. 10b. (Dec.)
voetnoot1)
K.b., II, 523. Naar Ben Jonson's epigram XXXIII, To the same (nl. Sir John Roe), dat aldus begint: ‘I'll not offend thee with a vain tear more’ (zie The works of Ben Jonson with notes, critial and explanatory, and a biographical memoir By William Gifford edited by Lt. Col. Francis Cunningham. London: Chatto and Windus .... dl. III, blz. 231).
voetnoot+
[krit] vs. 1 will K.a.: sal

voetnoot2)
Het HS. is bij No. LIXb. Het gedicht is eigenlijk een brief; op het adres teekende H. aan: 13. Feb. 28. Hag.
Het gedicht is uitgegeven door Dr. N. Beets, Nieuwe verscheidenheden meest op letterkundig gebied. 2de stuk. Haarlem, De erven F. Bohn, 1890, blz. 147.
voetnoot1)
K.b., II, 146. Het HS. is bij No. LIXb, op hetzelfde blad als het vers van Van der Burgh. Bij de HSS. der Korenbloemen is een ander HS. van dit gedicht, dat oorspronkelijk tot titel had: Antwoord aen VanderBurgh, daarna: Antwoord aen een vriend vreesende gelastert te zijn. In K.a. is de titel: Troost en Raed aen een' Vrient, vreesende gelastert te zijn.
voetnoot+
[krit] vs. 4 Vander Burgh ander HS.: Christen vriend als in K.a. - vs. 9 de tronie K.a.: het aensicht - vs. 10 Staetse K.a.: Staet het - vs. 32 't uw K.a.: uw

voetnoot2)
Al de versjes op dit onderwerp staan op één blad bij de Fransche gedichten.

voetnoot1)
Het versje is niet gedateerd.
voetnoot+
[krit] vs. 3 eerst: L'jnfernal abusenr de la bonté Diuine
voetnoot1)
M.D., 11; daar staan in den titel achter Lazaretto de woorden ob byssina ligamenta en achteraan het woord Iocvs. Ook in klad, dat op hetzelfde papier is geschreven.
In Maart had Barlaeus een bundel Latijnsche gedichten uitgegeven en presentexemplaren rondgezonden. In Venetië moest zulk een exemplaar wegens den band, waarin het gebonden was, 40 dagen lang quarantaine houden. Barlaeus richtte daarover tot den Venetiaanschen edelman Molino het vers: .... Querela, de Poëmatum meorum libello, cum ob fila serica contagii suspectus, in Lazoretto apud Venetos detineretur (Poem., 1655, I, 441). Zie hierover Oud-Holland, 1886, blz. 187-189.
voetnoot+
[krit] vs. 3 claudat klad en M.D.: claudant - vs. 8 infanda klad: indigna - vs. 9 klad: Ite, sacram vates exspirant naribus auram, - vs. 10 sacro-sanum klad: salutiferum - vs. 11 nocuum - virus klad: nocuam-tabem - vs. 9-12 volgen in het klad op vs. 16. - vs. 13 fassi M.D.: fassis - luem klad: nefas - vs. 17 Nonnullis poterit klad: Ito aliquis, poterunt - vs. 18 klad: Ito aliquis, poterunt Gyrgathus esse tibi. - vs. 19 en 20 ontbreken in het klad.
voetnoot2)
Het klad heeft dat onderschrift en dien datum; het net heeft: Postridie.

voetnoot3)
K.b., I, 506.
Den 22sten Juni ondernam H. met zijne vrouw, zijn broeder en zijne zusters een reisje. Men bezocht dien dag Delft, Rotterdam en Gouda, den 23sten Oudewater, Montfoort, IJselstein en Vianen, den 24sten Kuilenburg en Buren, den 25sten Wijk bij Duurstede en Amersfoort, den 26sten Naarden en Muiden en kwam den 27sten te Weesp en daarna te Amsterdam (zie Dagb., 13, 14).
voetnoot+
[krit] vs. 16 mann K.a.: knecht - vs. 24 het aller K.a.: by na het - vs. 38 met K.a.: van
voetnoot+
[krit] vs. 70 wordt in de uitgaven gemist.
voetnoot1)
Den 27sten Juni was het gezelschap te Amsterdam gekomen; den 1sten Juli werd de Purmer, de Beemster en Purmerend bezocht, terwijl H. dienzelfden avond naar Amsterdam terugkeerde, om den 6den weer te vertrekken (zie Dagb., blz. 14). Het gedicht is dus tusschen den 2den en den 6den Juli geschreven.
voetnoot+
[krit] vs. 81 op K.a.: oft - vs. 90 in 't K.a: uyt K.b.: in 't
voetnoot1)
Den 6den Juli reisde H. met zijn gezelschap naar Wijk en Haarlem; den volgenden dag kwam hij in den Haag terug (Dagb., 14). Den 15den Juli zond H. zijn gedicht met een brief aan Hooft (vgl. Hooft's Brieven, II, 459).

voetnoot2)
K.b., II, 172. Onder het vers staat: 162.. In K.a. is het versje op het jaar 1643 gesteld. Leeuwenhorst was eene abdij in Rijnland; zij werd in den tachtigjarigen oorlog verwoest.

voetnoot3)
K.b., I, 66. Het HS. heeft alleen het jaartal.
voetnoot1)
K.b., I, 504. In K.b is het woord onvolmaeckt in den titel weggelaten. Het gedicht heeft geen datum.
Den 4den Sept. volgde H. den Prins naar Dordrecht, Rotterdam, Geertruidenberg, Willemstad, Steenbergen, Bergen op Zoom en St. Maartensdijk, om den 19den naar den Haag terug te keeren (zie Dagb., blz. 14).
voetnoot+
[krit] Bij vs. 2 in het HS. in marg.: ‘Woensdagh in September’; in K.b.: ‘4 Septemb.’
vs. 9 't Zuyder- K.b.: Zuyder - vs. 22 still-stijf K.a.: stockstill
voetnoot+
[krit] vs. 43 nu K.a.: in - vs. 62 'tslichten K.a.: 't lichten - Het laatste gedeelte van vs. 63 en ook vs. 64 ontbreekt in de uitgaven.

voetnoot1)
Het versje komt voor in een ongedateerden brief aan Barlaeus (Epist. Lat.). In een brief, dien Barlaeus den 29sten Aug. 1628 aan H. schreef (zie zijne Epistolae, blz. 951), plaagde hij hem met zijne liefhebberij om van hout iets te draaien. H. was daar eenigszins boos over en antwoordde met den brief, waarin het boven afgedrukte versje voorkomt. Barlaeus vroeg excuus met een uitgebreid gedicht, dat den 15den Nov. werd geschreven - het is uitgegeven in Oud-Holland, 1886, blz. 256, 257 - en schreef den 21sten Nov. een brief met hetzelfde doel (vgl. Epist., blz. 956, en Oud-Holland, t.a.p., blz. 261). De brief met het versje van H. moet dus in de eerste helft van Nov. 1628 worden geplaatst.
voetnoot1)
Nicolaas Schmelzing, een Oostenrijker van geboorte, was kolonel der ruiterij; hij kommandeerde in 1622 de garnizoenen van Overijsel en bracht den vijand te Ommen eene belangrijke nederlaag toe (zie Mém. de Fréd. Henri, blz. 14). Van dezen ‘veteraan’ schreef H. den 23sten Nov. 1628 aan Heinsius (Epist. Lat.): ‘hunc hominem festinissima principum’ (i.e. Regina Bohemiae) ‘quod obeso corpore est, ironice pedissequum appellare consueuit.’ Zie ook Hooft's Brieven, I, 330, en boven, blz. 145.
Schmelzing is 8 Mei 1629 overleden (Dagb., 15) en in Heusden met groote staatsie begraven. Hij was 68 jaar oud en 36 jaren ritmeester geweest; aan het hof was hij bijzonder gezien (zie Oudenhoven, Beschryvinge der stadt Heusden, 1743, blz. 203).

voetnoot2)
In 2 HSS.; het eene met den titel: Le jour de S.te Elisabeth, à la Reine de Boheme, pour le sieur de Schmelzing, dit Lacquay de Sa Mate.
voetnoot1)
De datum staat onder het andere HS.

voetnoot2)
In 2 HSS. Het versje is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad geschreven als het volgende.
Den 15den Nov. bracht het jacht ‘den Onwevaer’ te Rotterdam het bericht, dat in het begin van Aug. de zilvervloot was genomen (zie Aitzema, II, 515). Dat gaf H. aanleiding tot zijn versje over P. Hein en Daniel Heinsins.
voetnoot1)
In 2 HSS; boven het eene staat de titel, onder het andere de datum.

voetnoot2)
M.D., 10. Het vers is voor het eerst gedrukt in het werk van Pontanus, Rerum Danicarum Historia .... Amstelodami .... 1631, met den titel: Elegia ad eundem. In M.D. is de titel: In Iohannis Isacii Pontani Historiam Danicam.
Pontanus (1571-1640), een Deen van geboorte, is van 1604 tot zijn dood hoogleeraar geweest te Harderwijk en heeft zich als geschiedschrijver en philoloog naam gemaakt.
voetnoot+
[krit] vs. 1 postremo bij Pontanus: semoto M.D. als boven. - vs. 3 in suâ M.D.: suâ - vs. 8 es bij P.: et M.D. als boven. - vs. 10 tam cano M.D.: longaevo - vs. 25 qui M.D.: quo
voetnoot+
[krit] vs. 40 sed et hoc M.D.: hoe etiam - vs. 43 totusque bij P.: tutusque M.D. als boven. - vs. 46 Quem pigeat bij P.: Nec fas te M.D. als boven.

voetnoot1)j
M.D., 13. Daar gaan aan den boven genoemden titel de woorden: Classe Hispanicâ ductu P. Heinii occupata vooraf.
voetnoot+
[krit] Bij vs. 20 in M.D. in marg.: Texel.
vs. 19 and. lez.: Nil procul accersam. - vs. 20 concutiere M.D.: perdere visa - vs. 21 spretor M.D.: victor - vs. 28 pretium M.D.: poenam - vs. 30 auriferas - edit aquas, M.D.: auriferis-exit aquis, - vs. 37 inuisum M.D.: ereptum - vs. 44 tam immemorem M.D.: non memorem - vs. 48 minimo M.D.: parvo - vs. 49 M.D.: Invideant aurum - vs. 50 Proderit, et M.D.: Major erit; - vs. 51 nemo mirabitur, omnis M.D.: narrabunt saecula: pluris - vs. 52 M.D.: Victor eris, quam quae classe Talenta vehis.
voetnoot+
[krit] vs. 59 opulentior M.D.: acceptior

voetnoot1)
M.D., 12, met den titel: Ad Barlaeum.
Het gedicht heeft datum noch jaartal. Maar de toespeling in vs. 7 doet mij het vers in het najaar van 1628 plaatsen, toen Van der Burgh naar het hof van den Frieschen stadhouder was gegaan (zie Dietsche Warande, V, blz. 218).
voetnoot+
[krit] Bij vs. 11 in M.D. in marg.: Brosterhusius.
vs. 3 futiles M.D.: Batavas

voetnoot2)
M.D., 70. Het versje heeft in het HS. geen titel.
Aan Barlaeus waren door den Venetiaanschen edelman Molino Latijnsche verzen van Italiaansche dichters gezonden, o.a. een gedicht van Paus Urbanus. Van Baerle dweepte niet met die verzen en schreef er den 5den Dec. een brief over aan H. (zie Epist., 263, en Oud-Holland, 1886, 189, 260). Dat was waarschijnlijk de aanleiding tot het schrijven van dit distichon.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

plaatsen

  • Den Haag


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • over Jacob van der Burgh

  • over Daniël Heinsius

  • over C. Barlaeus


datums

  • 20 januari 1628

  • 31 januari 1628

  • 14 februari 1628

  • april 1628

  • 3 juni 1628

  • juli 1628

  • juni 1628

  • 13 juli 1628

  • 14 november 1628

  • 17 november 1628

  • 20 november 1628

  • 10 december 1628