Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de vente (1950)

Informatie terzijde

Titelpagina van Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de vente
Afbeelding van Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de venteToon afbeelding van titelpagina van Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de vente

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (14.69 MB)

ebook (14.65 MB)

XML (2.30 MB)

tekstbestand






Editeur

J.A. Volgraff



Genre

non-fictie

Subgenre

verzameld werk
non-fictie/natuurwetenschappen/wiskunde
non-fictie/natuurwetenschappen/natuurkunde
non-fictie/natuurwetenschappen/sterrenkunde


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de vente

(1950)–Christiaan Huygens–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 290]
[p. 290]

Appendice VI
Aux varia 1666-1681.

Le présent Appendice - comme on voit, la feuille conservée, qui provient du Portefeuille anonyme, commence au milieu d'une phrase - n'est pas daté: c'est d'après l'écriture que nous jugeons cette Pièce postérieure à 1665. Comme Huygens - voyez le dernier alinéa - n'y parle pas de la matière subtile qui à son avis pourrait par sa pression tenir jointes deux plaques à surfaces planes même dans le cas de l'absence de l'air ordinaire (consultez p.e. la p. 332 du T. XIX), nous ne pensons pas - quoique cet argument ne soit pas bien fort - qu'elle soit postérieure à 1673. Nous ignorons quel est le livre qu'il critique.


illustratie

...falsa inquit est quia secundum eam explicari haec phaenomena nequeunt; si tu vel ego explicare nequeamus, ideo explicari nequit. Sed ego possum. Nempe cum AB aere vacuum sit non premitur superficies argenti B, unde in tota hac latitudine nil est quod tubum deorsum premat, at ex inferiore parte secundum totius fundi latitudinem CD sursum premitur a subjecto aere, non mirum igitur si digito imprimatur si embolus qui totum tubum impleuit contrahatur, quid dicet succedere in locum derelictum? ubi enim pars liquoris rarefacta?

At si argentum vivum BE sit altitudine 2 pedum et 3 poll. (digitis 29½) tantum non decidet a digito quia fundum E aeque premit ac aer suppositus, unde quod dicit de notabili pondere, praeterea appendendo, affirmare audeo non nisi minimum quid fore, minimum autem insuper sustinere poterit quoniam tubi margo superior nonnuilam habet latitudinem; quae quum digito arctius conjuncta sit quam ut aer ipsam solita vi premere possit, considerandum est totam tubi latitudinem HF nullo pondere deorsum premi, sed tota eadem latitudine KL sursum. Unde non tantum cylindro hydrargyri latitudine ES sed latitudine KL atque alto 29½ digitis opus esse et insuper minimo quopiam priusquam tubus a digito diuellatur. Tanto autem minus erit id quod vocat notabile pondus illud addititium quanto tenuiore margine tubus erit praeditus. Quodautem a digito decidens repentino motu et quasi firmiter adhuc adhaerens solvatur, causa est subitus ingressus aeris; quodque illo momento cesset digitus trahi deorsum sive verius premi. Premebatur enim deorsum inquam, non trahebatur. Etenim si quaeratur quomodo dum adhuc digito tubus cohaeret, gravitatem aliquam sentiat siquidem validius adhuc ab aere inferiore tubus sursum impellatur quam a pondere hydrargyri deorsum,

[pagina 291]
[p. 291]


illustratie

Refpondeo premi digitum ab aere suprastante. Nam si tubus AES aere vacuus digito appensus neque hydrargyrum intus haberet nec per se ullius ponderis foret, aequipolleret aer inferiorem ejus partem sursum premens, aeri suprastanti ac deorsum digitum prementi. At nunc cum aeris inferioris pressioni pari vi occurrat pondus hydrargyri, nihil est, vel si adhuc pendet minimum, quod digitum premat sursum, at columna aeris quanta est tubi latitudo superne ei incumbit atque eo fit ut tanquam totius hydrargyri ac tubi gravitatem manu persentiat.

Causa porro cur quasi vi intra tubum trahatur digiti extremum, ita ut cutis intra eum extuberet, nulla alia hic est quam quod ea parte solita aeris pressione careat atque ita inflatur quia id quod alias obstare solet nunc abest. Ita quoque fit in ventouses. Et proculdubio si manus tota intra vas aere vacuum imponi posset omni ex parte aliquatenus intumescere cerneretur.

Experimentum in MonteGa naar voetnoot1) suspectum habet, vel admittendo frivolam causam adfert.

Si explicari causa omnium phaenomenon posset secundum hypothesin utramque fatebitur spero longe simpliciorem et credibiliorem esse Torricellianam.

 

Sphaerula vitrea aere plena et clausa intra vacuum disrumpitur. Hoc dicimus fieri ab aere contento qui se extendatGa naar voetnoot2). Ille ait illam trahi undique extrinsecus veluti funiculis a tenui quadam substantia quam argentum vivum ibi reliquit, quod ut falsum esse appareat, imponatur intra vacuum similis bulla vitrea aqua vel hydrargyro plana. Deberet enim et haec rumpi si a substantia illa tenui circumfusa attrahendo antea rumpebatur. At integram permensuram spondeo etiamsi vel tenuissimo vitro constet utique si liquores hi nulla pollent qualitate elastica. Unde apparebit ne minimam quidem esse illius suae substantiae tenuis attractionem.

Pag. 113. Non poterat aquam in phiala ullo modo commovere, quia aeque premitur

[pagina 292]
[p. 292]

ab aere in phiala contenta atque ab aere per tubum grauitante. Notandumque est in hoc experimento non maiori vi in phialam disruptum iri etiamsi absque inserto tubo clausa fuisset atque nunc.

Pag. 123. Nihil mirum si lapides non fuere separati: nam cum tantum aeris remanserit ut aquam altitudine pedali in tubo descendere prohiberet, potest demonstrari lapidem inferiorem 2½ pollices longum ac latum ac tantum ¼ pollicis crassum una cum 4 uncijs appensis sustineri ab eodem aere debuisse imo etiamsi duae librae et amplius appensae fuissent.

voetnoot1)
Il s'agit - voyez la p. 261 de notre T. XVII - de l'ascension du Puy-de-Dôme en 1648 où l'on constata que le mercure du tube de Torricelli ‘s'élevait à une moindre hauteur à mesure qu'on montait’.
voetnoot2)
Comparez la p. 259 de notre T XVII où l'on voit que déjà en 1648 Huygens comprenait que le gonflement d'une vessie (à peu près vide) dans le vide doit être attribué à la dilatation du peu d'air qui y est encore contenu.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken