Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies (1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies
Afbeelding van De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versiesToon afbeelding van titelpagina van De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.47 MB)

XML (0.18 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie
sec - letterkunde

Subgenre

artesliteratuur
non-fictie/natuurwetenschappen/scheikunde
non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies

(1983)–R. Jansen-Sieben–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

II. Tekst O.

Handschrift Oxford, New College, 312, 205r-213r, 15de-eeuw. Dit handschrift bevat o.m. de chirurgie van Thomas Schellink (74r-174v), de chirurgie van Jonghe Lanfranc (175r-199v), een maagtractaat (199v-203r)Ga naar voetnoot54., Latijnse en Middelnederlandse recepten (203r-204v, 221v) en een stuk over de 7 planeten (213v-221r). De taal is Limburgs.

Incipit compendium Ypocratis

1[regelnummer]
Ga naar margenoot+DIe guede wroede ypocras ende dy beheen
 
dichtste bouen allen medicos seit dat dy
 
ghene dy medici willen wesen Ende wan
 
astronomien nyt een connen Ende nyet
5[regelnummer]
en syn wolmaket ende nymant sonder twi
 
uel en ys hem sculdich tdoen inde handen
 
van sulken ongeleerden. by dyen ys hy wolmact Et myt
 
recht dusdanighe medici syn gerekent mytten blynde
 
Ga naar margenoot+want gelich als dy blynde is cleuende an sijnen
10[regelnummer]
stoch Ende als hy hym wyll vertreden om bet voret te
 
gan soe stat hy ende staeft al sachtelick ter enrer syden
 
ende ter anderen ende en der hym nyt verporren Sonder
[pagina 33]
[p. 33]
 
dar hym die stoch vyst ende om dat hy is onseker
 
ende besorget var hy sael treden om dat hy alle
15[regelnummer]
toes duch te misgan ende hym selue off enen anderen
 
te quetsen ende al soe gelich ys te verstaen van medici
 
dy vaen astronomie nyt en kunnen Hir vm heb
 
ick bekent sekerlich dat ellic medici by noede conen
 
motten astronomie ende ouer syn vp dat hy die
20[regelnummer]
blyntheit vel machtelichen laten vyl ende syn ende
 
kennen vyl die siechede ende hor verwandelinge off
 
vermeringhe ende hor cure ende off trechkinge dar bie ge
 
studert ende ouergesyn die boeken van den Vroden
 
mester ypocras treckende vaen hym Dyt boch all
25[regelnummer]
ist clein inden vorden het is grot inde nutscap Ende
 
alle noetsaekelich alle medici want soe wie het
 
well sal uerstaen Ende ouersin hy sall wel seker mogen
 
vonnisse geuen van leuen ende wan dot Ende vaenden
 
tyt van bekuringhe Ten welken dat sael vesen vort
30[regelnummer]
ist te veten dat ypocras gebyt dat ellic medicus bescouwe
 
die mane bede als sy is vol wan lichten soe vert
 
Ga naar margenoot+geuassen bloet inden menschen jn besten ende in allen
 
diren Ende dat water mede waer by die siecke bliuet
 
leggende soe ist noet te merken off die mane wt
35[regelnummer]
gaet vander vervrouende dan dan wasset dien
 
siecte totter wylen dat die mane is opposant bi-siet
 
off sy is myt eniger quaeder planieten off in en
 
quaede stede offt weder soe bescouwet die here
 
thuus die doet off weder lange off corte siecte bi-siet
40[regelnummer]
die nature alder twaleff teykenen myt der mane
 
iegen wordich

¶ Aries

 
ALs jemant enige sieckte to comt ende die mane
 
is in artiete off mitter sonnen Die sieckte sael
 
syn int houet om die grote heitte vander sonnen
45[regelnummer]
hym sael zweren die puls vanden houede ende hy
 
heuet grote coerts ende die hetten laets nyt Mer sy
 
hebben grote nauheide ende cume moge sy spreken
 
Ende grote hetten is inde borst ende hym zwert die lon
 
gen ende die puls slaet wonderliche ende verwonderlich
[pagina 34]
[p. 34]
50[regelnummer]
Ende vilmen desen sieken helpen hit is noet hym toe
 
latten die hert ader ende dat myt cole dinge in spyse
 
ende in dranche die hym minden die hette Mer dese
 
pacient valt dicke in frenesien Ende is dat saeke dat
 
saturnus is metter mane die pacient sael steruen bynnen
55[regelnummer]
x daege specialic bynne die daege inden welke die
 
mane sal wese metter sonnen byden vierden aspect
 
Ende dit is alsoe well te seggen ist dat die mane is
 
int wassen van horen lichten alsoe die mane is
 
in ariete Ende sy in fortune bescouwet biden
60[regelnummer]
Ga naar margenoot+virden aspect off by der opposicien is dat saturnus
 
myt hoer is die siechet sael vesen int houet ende sy sael
 
den pacient maeken buten synne ende hy sael verwoeden
 
ende alse nu sael die sieckte wasse ende
 
alse nu sael vermynren Ende die pacient sael wesen
65[regelnummer]
gelich den genen die nyt en mach syn Ende seker die
 
astronomie nyt en kaen die sael nyt moegen weten
 
dustaens des pacients siecte Vort sy dat saeke dat
 
dy mane sy in de mynringe vaen graden als
 
sy weder kert ten eersten aspect van saturnus dat
70[regelnummer]
is te seggen als sone heuet gelaten ende syn by enen
 
anderenn aspecte bescowet die siecte sael nemen eynde
 
jn gueden off in quaeden bidien sy dat saeke dat
 
die mane bescouwet in fortune die pacient sal steruen
 
econuerso hy sal leuen
75[regelnummer]
Item als die mane sal hebben gelaten dese aspecte
 
daer off wy hebben gheseit dat die siecheit sal ne
 
men eynde ende sy vint jupiter off veneus by enigen
 
aspect van voer dien dat sy comt te verberringe
 
die sichet sal bliuen staende opden syeken totter
80[regelnummer]
wylen dat die mane sal comen int aspect off opposicien
 
vander sonnen ende sy daet saeke dat sy in desen nyt
 
en vynt Mer dat sy wynt marcurius die pacient
 
sael steruen Mar wynt se maers hy sal leuen Ende
 
dese siechede is vaen eniger witter fleumen Item als
85[regelnummer]
die pacient eerste ghevoelt die siechede ende die mane
 
is merende in hoer lich Ende in hoer graden Ende die sonne
 
ende maers syn in ariete die sichte sael wesen int houet
 
ende die pacient sael weruoeden in hoem sael wassen
[pagina 35]
[p. 35]
 
en apostem int houet wan wytter fleumen ende hym
90[regelnummer]
sal loepen vter nese gaten Ende wilmen dese pacient
 
Ga naar margenoot+helpen hy můt nuten coude dinghen ende hit is noed
 
dat men hym coude dingen geuet ende mede byden
 
willike die aposteme doet scheyden Mer is dat saeke
 
dat die mane sie myt marcurius inde stede wanden
95[regelnummer]
sonne die pacient sael ontgaen vaender doet mer
 
eerst sael hy heben groten wrese om dat marcurius
 
draget ouer ende myt mars in een bederue Mer
 
mars en doet all soe nyt met saturnus bydien die
 
pacient steruet als saturnus is inde steder sonnen
100[regelnummer]
Ende is dat saeke dat Jupiter off Mercurius off venus
 
es inde stede die vorseide pacient sal heben menige
 
hande siecheit sy dat saeke dat mars die mane
 
bescouwet by enen aspect ende men hym helpen
 
vyl het is waen noet dat men hym geuet lichte
105[regelnummer]
medicinen ende lichte spisen ende dat hy soewylen gae
 
ende kere Ende som wilen wersitten ende dat hy somwilen
 
baede ende sit effene ende dat hy och effene slaepe Ende
 
het is noet datmen hym geue cout water te drincken
 
ende tetten dat hy wyllike by dien dat aspect is aldus
110[regelnummer]
het is gene noet datmen hym geue medicine van
 
phisike ne waer dat hy seluen wylle

¶ Taurus

 
ALs jemant enige siecte toe comt ende die mane
 
is in thauro ende sie mars bescouwet by oppo
115[regelnummer]
sicien off by den wirden aspect die sichte comt wan
 
bloede ende die pacient voelt grote heitten ende grote drochte
 
ende grot swerringhe by nachte ende hy en mach nyt
 
slapen ende hy heuet grote begerte to drinchen coud
 
water ende coude dinchen ende de siecthe is myt fleumen
120[regelnummer]
Ende dat men oen geue medicinen die cout is ende nat
 
Ga naar margenoot+Ten war dat saturnus bynnen desen sy mytter ma
 
nen off myt wenus ende die mane nyt wynt fortune
 
die pacient sal steruen bynnen x daegen Item alset
 
den pacient eerst aen comt die sieckte Ende die
125[regelnummer]
mane sy merende in haer licht ende in hoer grade
 
Ende mars hoer bescouwet byden wirden aspect
 
off byden souenden ende die mane sy comen tot satur
 
nus ende marcurius myt haer die sieckte sael wesen
[pagina 36]
[p. 36]
 
van fleumen off van geliken dingen ende die pacient sael
130[regelnummer]
syn cranc ende verstort ende cume sel hy mogen etten
 
Ende syn mage sal nyt mogen verterren die spyse
 
ende bynnen sal hy heben grote hetten ende die pacient
 
is noet medicin laxatijf ende als die mane sal comen
 
ter opposicien dan sal die pacient versuweren inde
135[regelnummer]
siecte ende hy sal steruen op dat die mane nyt heuet
 
fortune myt haer die pacient sal comen bynnen vij
 
dagen Ende als jemant sieck wert ende die mane sy
 
in thauro op dat mars ende die sonne sy myt haer
 
die siecte sal syn inde borst ende die tonge sal hym
140[regelnummer]
duncken verbernen by nachte om die grote
 
hetten dy hy sal gedogen inden mont ende syne oghen
 
ende groten dorst ende lichten lichaem Dusdanige pacient
 
is van noede noot medecyn de stopt Ende dat hy hym
 
dot bloet laten Ende syn spise is sculdich te syn cout ende
145[regelnummer]
hy moet hym vachten van hetten dinchen Ende
 
als die mane is coemen int seste aspect vander
 
sonnen ende dan die sichte vermynret hy sal ontgaen
 
Ende veder daer teghen hy sal steruen ende die mane
 
sy in opposicione vander sonnen ende myt hor
150[regelnummer]
sy juppiter off venus hy en sal nyet steruen Mer
 
is hy myt hoer in fortune hy steruet

¶ Gemini

 
Ga naar margenoot+ALs jemant enige sieckte to comt ende die
 
mane sy in gemini Ende int wierde
155[regelnummer]
aspect van saturnus off in opposicione die siecheit
 
sal wesen van droefheden om dat hy heuet verloren
 
van synen gueden Ende hit sal syn coerts ende hym
 
sal zweten al syn lichaem ende inde leuer ist dat
 
luna heuet in fortuna myt haer die pacient
160[regelnummer]
sal steruen bynnem .iij. dagen alse die mane is in
 
gemini ende by merende is in hoer licht ende in graden
 
ende sy mars bescowet byden vierden aspect die siec
 
heit wort coerts comende wt colera Ende die pacient
 
sal hebben dapperen puls ende hym is gut fleumen
165[regelnummer]
ende dat syn en syn cout Ende is dat saeke dat die mane
 
is belet myt saturnus ende ghene fortune myt hoer sy
 
die pacient sterue als die mane sal comen ter oppo
[pagina 37]
[p. 37]
 
sicien vander stede inde veke sy was als die siecheit
 
begonste mer sy fortune mit der manen hy sal
170[regelnummer]
ontgan vander siecten Mer hit
 
wert trachlick Als luna is in gemini ende die siecte
 
comt van wacheden ende sy saturnus myt hoer heuet
 
die siecheit sal wesen int houet ende het behort datmen
 
den pacient nyet doe laeten mer datmen doe nuten
175[regelnummer]
van ghetemperden dingen Ende als die mane syn sal
 
ter opposicien vander sonnen vp dat fortune myt
 
hoer sy die pacient sal ontgaen Mer is in fortune
 
myt hoer hy sal steruen vp dat se fortune bescowet
 
de siecheit sael verwandelen in enen anderen die sere
180[regelnummer]
bedecht wert ende zwaer te kennen totter wilen dat luna
 
comt ten wierden aspect off opposicien Ende is dat
 
saeke dat fortuna is metter manen die pacient sal
 
Ga naar margenoot+ontgaen Ende is sier nyet mede die pacient sal steruen
 
Ende is myt hoer mars ende sol in gemini die pacient
185[regelnummer]
sal gedogen grote heitten ende dat een oege sal tranen
 
hem Ende ter auentur sy sael werden in frenesien
 
ende hy sal hym vervaren Ende hym sal dencken
 
dat hy misselicke saken siet ende men sal cume puls
 
mogen vinden Mer sallen nyt laten Mer geuen
190[regelnummer]
hym lichte spise ende dar off luttel ende sel wesen in
 
een getemperde stede Ende als luna sal commen ten
 
wierden aspect die pacient sal steruen is luna myt
 
in fortuna Mer is fortune myt hoer hy sal ontgan
 
ende men is hym sculdich te doen lichte spise ende
195[regelnummer]
och te baeden

¶ Cancer

 
ALs jemant enige siecte to comt ende luna
 
sy in cancro ende sy saturnus bescouwet byden
 
wierden aspect off den seuenden die siecte comt
200[regelnummer]
vaen coude achter hetten als somtyt valt in wt
 
gane wanden baede ende die pacient geuolt gen
 
wke Ende hy heuet die hust ende swerringe inde
 
burst ende inde lenden myt luttel hetten ende gene
 
puls hy moet hebben medicyn suuerende dy
205[regelnummer]
barst Ende die de huste veriaget Mer is myt der
 
mane gene fortune ende sye se nyet en bescouwet
 
eer sy comt ten vierden aspect ofter opposicien
[pagina 38]
[p. 38]
 
vander stede in welc stede die siecte begonste die
 
pacient steruet bynnen x dagen Mer bescouwet sy
210[regelnummer]
se so sal pays ende vrede villiger dan enich vanden
 
anderen planeten Ende is guet-den gueden
 
 
 
Ga naar margenoot+leuen nochtan sal hy sere syn beswaet ende is dat
 
sake dat se mars bescowet biden vierden of byden
 
seuenden aspect die pacient sal ruspen dat hy in
215[regelnummer]
heuet een quaede disposicie der mage Ende
 
men is hym sculdich coude dingen toe doen Mer
 
bescouwet luna niet fortune die pacient sal steruen
 
eer dat sy comt ten wirden aspect Mer is sy idel
 
wan loepe die sieke is comen van vervlthede ende
220[regelnummer]
van voele drincken Ende die pacient is lichte gram
 
ende heuet sware by nachte dese pacient is sculdich
 
te nutten getemperde dingen Ende als luna is comen ter
 
opposicien die pacient sal ontgaen op dat se fortune
 
bescouwet Mer is sy int aspect van mars off vander
225[regelnummer]
sunnen sonder die hulpe van fortune die pacient
 
sal verualle dat sal syn by auentuer
 
in een scarpen corets syn puls wart cume vonden
 
In begin is hym guet fleumene is dat sake dattet
 
bynnen vierden grad sy is int aspect van fortune
230[regelnummer]
mitter manen die pacient sal verlichten Ende veder
 
taer tegen hy sal steruen ende die siecte pynren meer
 
Ga naar margenoot+nachts dan dages ende hy ruest luttel ende hy heuet
 
groten onwesen Ende roepet vele heuet luna fortune als
 
sy is ther opposicien die pacient sal ontgaen Ende heft
235[regelnummer]
sy nyt dy fortune die pacient verualt ende veruandelt
 
in en ander sichte ende hy sal ontgaen dat var als
 
dy mane sal comen ter stede dar sy vaes do die
 
sichte begonste heft sy daen fortune hy ontgaet
 
ende veder daer tegens hy steruet Is myt hoer
240[regelnummer]
jupiter ende saturnus in cancro het vort siecte vergadert
 
myt coeden humoren ende hit sael enden bynnen
 
iiij daegen Is och saturnus mars ende venus mitter
 
manen die sichte is coemen vaen vermoytheden
 
ende vaen cranchheiden ende daer vm sael men vm
245[regelnummer]
geuen dinchen die conforteren Ende als luna sal
 
comen ten vierden aspect off opposicien vp sy dat heuet
 
myt haer fortune die pacient sael ontgan Ende
[pagina 39]
[p. 39]
 
veder dar tegen hy steruet Mer is saturnus mars
 
ende marcurius mitt hoer die sichte is comen vaen
250[regelnummer]
groter pijnne als van studeringe ende des geliche
 
Ende sy is vaen swerten colera ende die pacient is verstokelich
 
ende heuet grote sichte inden monde Ende als luna is comen
 
ten vierden aspect of dat sy heuet myt hor fortuna
 
die pacient sal leuen Ende veder dar tegen hy sal
255[regelnummer]
steruen Ende des gelic is als de mane is inde po
 
sicione noch nyt mer de pacient sal ergen ende heuet
 
hy se met haer soe sal hy ontgan als die mane
 
sal comen ter steden dar sy vas als die siechte begonste begonste

¶ De Leone

260[regelnummer]
Ga naar margenoot+ALs een iegelich siecte toe comet ende die mane
 
is in leone ende sy saturnus bescowet biden
 
vierden aspect off opposicie die siecte is comen vander
 
corrupter humoren off van gemyngede fleumen Ende quaede
 
disposicie der mage Ende heuet swere ende grotte hetten
265[regelnummer]
bynnen ende butten die siecte vort lanch warich Ende als
 
sy comt then wierden aspect heft sy myt hor fortune
 
hy sal ontgaen Et conuerso hy sal steruen Ende is dat
 
sake dat dy mane is in leone ende sy bescouwet
 
mars byden wierden aspect off opposicien die hette
270[regelnummer]
is comen wt ouervloyende bloede ende colera ende wert
 
febres bescwouet luna fortuna hy ontgaet na groter
 
vermoitheede Ende wer dat teghen hy steruet naedin
 
dat luna sy comen totter opposicien van leo des gelic
 
als hy is comen ten vierden aspect sol ende mars hy
275[regelnummer]
sal dogen grote hetten inde borst nochtan wert hy
 
van buten cout Ende hy sal heben den hust swar
 
ne waer syn dese ij mitter manen in leone dy siecte
 
is comen wt droefheden van herten Ende als luna is comen
 
then wierden aspect op dat sy heuet fortune die pacient
280[regelnummer]
ontgaet Ende veder daer tegen hy staruet ende belet
 
saturnus luna so wert belet inde lendene ende inde
 
blase Is sake dat marcurius is in leone myt desen
 
dat beduut bestorminge van herne ende siecte van monde
[pagina 40]
[p. 40]
 
Als luna sal comen then wierden aspect op dat die siecte
285[regelnummer]
mynret die pacient sal ontgan ende weder dar tegen
 
hy sal steruen Ende dier gelic vander opposicien

¶ Virgo

 
Ga naar margenoot+ALs jemant siecte an comt ende die mane is in
 
virgine ende sy saturnus bescouwet biden vierden
290[regelnummer]
aspect off opposicien int beginsel vander siecte die siecte
 
sal comen vtter maegen der manir van apostem ende
 
en vert nyt bekent dan van astronomie is myt luna
 
fortuna hy ontgaet nae wole daegen Ende weder
 
dar tegen hy steruet bynnen ij dagen Ende luna
295[regelnummer]
in virgine ende mars hor bescouet biden virden aspect
 
off bider opposicien die siecte sal vesen mit groter hetten
 
van bynnen ende sal beduden ouerwloetheit wan colera
 
ende den scyt Ende bescowet luna fortuna hy ontgaet
 
bynnen xiij dagen Ende weder dar tegen hy staeruet
300[regelnummer]
Is dy mane idel van lope bedut lichte licham ende
 
belet vander blaese js myt hor mars off sol off mercurius
 
dan vart die siecte scarper ende starker verstoringe
 
van sinnen ende als die mane is comen ten vierden
 
aspect off opposicie die pacient ontgaet by hulpe
305[regelnummer]
van fortune Ende veder dar teghen
 
Ende wert myt hor saturnus venus marcurius
 
ende jupiter int begin die siecte wert lanch varich
 
durende tot dat dy mane is weder comen to virgine
 
off tot haren virden aspect

¶ Libera

 
ALs die mane is in libera ende jemant siecte
 
to comet ende hor saturnus bescouwet byden
 
wierden aspect off byder opposicien Die siecte wert
 
inde burst comende wt humoren ende wter longe ende
315[regelnummer]
Ga naar margenoot+nyeren syn sy int wanen dan int waessen ende vert
 
van vervulte Ende hym sal sweren dat vorhouet ende
 
ende den slaep ende bescouvet maers die mane by
 
enen quaeden aspecte hy sal steruen Ende weder dar tegen
 
hy sal leuen Ende luna comende ten vierden aspect
320[regelnummer]
off opposicie die pacient ontgaet by aspecten van
 
fortune ende veder dar tegen hy steruet bescowet mars
 
luna byden wierden aspect off opposicien wart
[pagina 41]
[p. 41]
 
van quaeden bloeden off appostem ende sal heben
 
heete hetten ende sal vele wacken vertorberen den
325[regelnummer]
auont Ende bescowet die mane nyt fortune hy sal
 
steruen bynnen 33 daegen Mer mit fortune leuen Alse wt comen luna ter opposicien van hor stede ende als
 
luna is van idelen loep hy sal heben grote swere
 
inde votten ende grote hetten bynnen ende sere ogen
330[regelnummer]
Alse is comen die mane ten vierden aspect off oppo
 
sicien sal sy ontganen myt fortune ende hy staruet
 
myt infortune ende bescowet sy mars ende die sunne
 
die siechte sal wesen starck int houet ende war
 
marcurius myt luna libera hem sullen tranen syn ogen
335[regelnummer]
ende hy sal pyn heben int houet Ende luna comen tot
 
juppiter off venus inden dagen hoen tijt hy sal ont
 
gaen myt verlichtene off verswaren ende staruen

¶ Scorpio

 
ALs jemant enige siecte to comt ende luna is
340[regelnummer]
in scorpio ende har saturnus bescowet byden
 
vierden aspect off byder opposicien die siecte sal
 
Ga naar margenoot+vesen van quaeden bloede off vaen venine Ende vart
 
dat die mane waer midden van har licht ende har
 
bescowet in fortunen die pacient sal steruen Mer waer
345[regelnummer]
sy wassende in hor licht ende bescowet hor fortune hy
 
soude ontgan Ende var luna in scorpio ende mars mit
 
hor ende sy jupiter bescowet biden vierden aspect hy
 
sal heben enen scerpen corts Ende hy behouet
 
medicin laxatijf Ende als luna is comen ter
350[regelnummer]
coniunctien van jupiter die pacient sal ontgan Ende
 
als die mane idel is vaen loepe soe is die siecte
 
licht int begin ende merende off sy veruandelt
 
in eniger vassen punten Ende als die mane wert
 
commende ten vierden aspect sal hy heben enen corts
355[regelnummer]
Ende als hy comt ter sonnen heuet sy myt fortune
 
sal hy steruen ende als luna is in scorpio ende mars
 
myt vaer off saturnus soe sal hy heben enen hetten
 
corts int begin van enren bitter fleumen gans coue
 
saec betamelich is inde dage van argemente Ende is
360[regelnummer]
dat fortuna die mane bescowet die seke sal vese in beste
 
Ende bescowet se in fortune biden vierden aspect off
 
biden seuende off biden x off biden wierden hy sal steruen
[pagina 42]
[p. 42]

¶ Sagitarius

365[regelnummer]
ALs jemant enighe siecte to comt ende die mane
 
is in sagitario ende saturnus hor bescowet
 
biden vierden aspect off biden souende die siecte is
 
comen van fleuma ende die pacient sal heben grote
 
Ga naar margenoot+hetten in al synen licham Mer hy sal heben syn voten
370[regelnummer]
colt Ende die siecte sal geduren tot dat die mane anderwerff
 
comt tot saturnus en sy dat dy mane crige fortune
 
ende dan so duret se want se comet ter opposicie inde
 
velke se vas als luna war in sagitario ende sy mars
 
bescowet byden vierden off byden seuenden aspect
375[regelnummer]
ende sy is merende in hoer licht dy siecte wort bedect
 
so dat se ghen phisicus mach bekennen Ende die pacient
 
sal sweren syn houet ende al syn licham ende hy sal ghewen
 
ende heben tmenisoen Ende criget Die mane fortune
 
biden vierden dage off vij off x off 13 off 14 die
380[regelnummer]
pacient sal ontgan Ende veder dar tegen hy steruet
 
als die mane is in sagitario myt jupiter off myt
 
venus die siecte is comen van rouwe Ende hy sal heben
 
den huste ende grote zwerringe inde burst Ende
 
hy sal ontgan als die mane is comen ten vierden
385[regelnummer]
aspect

¶ Capricornus

 
ALs jemant enige siecte toe comet ende luna is
 
in capricorno Ende sagitarius hoer bescowet
 
byden wierden off den vij aspect ende sy vermyndert in
390[regelnummer]
hor licht die siecte is comen van groter coude off van
 
quader onvillichede ende hy sal heben grote zuere inde
 
burst ende een corts van corrumpeerden bloede Ende is
 
dat fortuna die mane bescowet die pacient sal ontgan
 
mer voewar hy sal heben te voren een lange siecte
395[regelnummer]
Ende bescowet sy nyt fortune die pacient sal sterue
 
bynnen x dagen Ende als luna is in capricornu
 
ende mars hor bescowet biden vierden off biden vij
 
Ga naar margenoot+aspect Dat bedut ouerwlodichet van hetten ende van
 
quaeden disposicien der magen ende van der quader
400[regelnummer]
verterringe van willike die pacient sal ruspen ende
[pagina 43]
[p. 43]
 
spuen ende hebbent tmenison ende men sal ghenen puls
 
an hem vinden enne sy dat fortune die mane bescowet
 
die pacient sal leuen Ende weder dar teghen hy staruet
 
bynnen iij dagen Ende vare dat sol war mit
405[regelnummer]
mars off dat mars die sonne bescouwede Ende luna
 
merede in har licht die pacient soude ontgan
 
by hulpe van fortune Ende by infortune sal hy steruen

¶ Aquarius

 
ALs en egrotant siecte toe comt ende luna is in
410[regelnummer]
aquario merende hor licht ende in hor graden
 
ende saturnus hor bescowet byden vierden of den vij aspect
 
die siecte is comen van groter pynne off van quaeden blode
 
dat al soe nv wast ende al so nv mynret Ende het is to
 
duchten van hym ende als die mane comt ter opposicien
415[regelnummer]
js dat dy siecte verlicht hy sal ontgan Mer verswart
 
se so is hy dot ende var die mane idel van loepe die
 
siecte vart sterrich int beginsel ende die pacient sal heben
 
grote sveringe inden licham Ende hy sal heben
 
grote siecten ende lanch te ware dat die mane var
420[regelnummer]
comen ter sonnen ist dat fortuna hor bescowet die pacient
 
sal ontgan Ende myt infortune sal hy steruen bescouwede
 
die mane als sy gat onder den rade vander sonnen
 
ist dat sy vint infortune eer dat sy comt ter stede
 
inde volke die sieke begonste die pacient sal
425[regelnummer]
ontgan Ende vint sy sie nyt hy sal steruen Ende
 
Ga naar margenoot+wart dat marcurius ende saturnus varen mitter manen
 
in aquario die siecte sal vesen van eener zwerter
 
colera Ende is dat fortuna die mane bescouwet die
 
pacient sal genesen er dat die mane sal comen ter
430[regelnummer]
opposicien van hore stede js die mane wanende
 
ende sy fortuna bescouwet hy sal steruen ende myt fortuna
 
leuen

Pisces

 
Als jemant enige siecte toe comt ende Die mane
435[regelnummer]
is in pisce merende in hoer lich ende in hoer
 
graden ende saturnus hoer bescouwet hyden vierden
[pagina 44]
[p. 44]
 
aspect off byder opposicien die siecte is comen van couden
 
die hy sal gedoegen inde nieren Ende bescouwet luna
 
fortuna hy sal ontgan mer hym sellen zueren die
440[regelnummer]
leden Die mane wesende in pisce merende inder licht
 
ende in hor graden ende mercurius hoer bescouwet biden
 
vierden aspect off bider opposicien die siecte is comen van
 
groter veruvoethede Ende van quaden bloede
 
ende van quader hetten ende hy salt heben arger by
445[regelnummer]
nachte dan by dage Ende ist dat fortuna luna nyt
 
bescouwet hy sal steruen die mane wert comen inder
 
stede inde willike die siecte begonste mer bescouwet
 
sy fortune hy sal ontgan Ende is dat venus ende
 
jupiter syn comen ter manen hy sal ontgan als die
450[regelnummer]
mane wert comen ter opposicien van horen stede
 
Ende vart dat marcurius war myt hor die siecte
 
seuden syn van eenren hetten ende van bloede dat quaet is
 
ende by fortune hy soude ontgan
 
ende by infortune staruen

[Stellae fixae]

455[regelnummer]
Ga naar margenoot+DIre gelichen is van fixen sterren die syn by jupiter
 
natuer ende venus off sy sin mitter manen
 
geuoget sonder enige middel byden vierden aspect Ende
 
sullen die siecten terminiren in beste ende int vierde
 
aspect
460[regelnummer]
off int darde aspect off int vijfte aspect Int eerste aspect
 
off int ander off in disposicione ende fixe sterren die syn
 
van mars natuer ende van saturnus die deren inde
 
vorseide steden bedien inde aspecten syn dagen van arge
 
menten ende by aspecten ende vochingen van fortune
465[regelnummer]
myt der manen sal die siecte eynden int best ende by
 
aspecte ende quade vochinge Ende och by horen husen
 
dar doet stellen sy termineren ten archsten Ende men moet
 
veten dat saturnus min der in heten sichhede dan
 
in couden Ende mars myn deert in couden siecheden dan
[pagina 45]
[p. 45]
470[regelnummer]
in heten Ende nochtan deeren sy beyde gheuuecht war
 
sy sin
 
Wiltu veten in vat teyken die mane sy nem
 
die outheit vander manen Ende doe daer
 
to dreewerff also vele als sy olt is ende dan dele alle
475[regelnummer]
die dagen in tyenen Ende all soe menichwerff tyen als du
 
salte vinden in so vele teykenne gerekent vander sonne
 
so is die mane ende al soe vele als daer bauen x bliuet
 
Soe voele puecten heuet die maen gelopen in teykennen
 
dattar nae volget ellick teyken heuet twe wylen Elic
480[regelnummer]
vile heuet v punten Ende elic punt heuet fier
 
delen Mars is clen roet ende onsienlic jupiter is guet
 
ende clar van weruen Marcurius is groter dan enich
 
vanden anderen vorseit ende schemerende ende clar venus
 
is mere dan enich vanden anderen ser schemerende
485[regelnummer]
ende soe clar dat het scynt off sy raden neder liet gan

¶ EXPLICIT COMPENDIUM YPOCRATIS

voetnoot54.
Editie in voorbereiding.

margenoot+
205r
margenoot+
[hand 2]
margenoot+
205v

margenoot+
206r
margenoot+
206 v

margenoot+
207 r

margenoot+
207 v
margenoot+
208 r

margenoot+
280 v
margenoot+
209 r [hand 3]

margenoot+
209v

margenoot+
210 r

margenoot+
210v

margenoot+
211 r
margenoot+
211 v

margenoot+
212 r

margenoot+
212 v

margenoot+
213r

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken