|
| |
| |
| |
[Het twaede diel, fen dy Friesche wirkken.]
Quaedam Ad grammaticam
Spectantia, Lingam Phrysicam, & Prima Elementa, ante Centum Quinquaginta & Quod Excurrit Annos Conscripta.
DE NOMINE.
NOMINA omnia necessario desinunt in Consonantem aut vocalem.
QU AE finiunt in Consonantem formant pluralem adjectione particulae EN. ut Frioun, Friounen. Feynt, Feynten. Neil, Neilen. Aeg, Aegen.
| |
Excipiuntur,
I. Illa quae adjectione literae S. formant pluralem.
| Baccir |
|
Baccirs. |
|
Bacceren. |
| Brouvir |
|
Brouvirs |
|
Broueren. |
| Cupir |
|
Cupirs |
|
Cuperen. |
| Craêmer |
|
Craêmirs |
|
Craêmeren. |
| Caanlir |
|
Caanlirs |
|
Caanleren. |
| Celdir |
Quae habent |
Celdirs |
Et non |
Celderen. |
| Cerpir |
|
Cerpers |
|
Cerperen. |
| Fiscir |
|
Fiscirs |
|
Fisceren. |
| Heydin |
|
Heydens |
|
Heydenen. |
| Hammir |
|
Hammirs |
|
Hammeren. |
| Metslir |
|
Metslirs |
|
Metsleren. |
| |
| |
| Melkir |
|
Melkers |
|
Melceren. |
| Máèstir |
|
Máèstirs |
|
Máèsteren. |
| Mijnglen |
|
Mijnglens |
|
Mijnglenen. |
| Mounlir |
Quae habent |
Mounlirs |
Non |
Mounleren. |
| Schomaccir |
|
Schomaccirs |
|
Schomacceren. |
| Tapir |
|
Tapirs |
|
Taperen. |
| Vevir |
|
Vevirs |
|
Veviren. |
| Stotir |
|
Stotirs |
|
Stoteren. |
| |
II. Excipiuntur et Haec.
| Goez |
|
Giez |
|
Goezen. |
| Faantzien |
|
Faantziz |
|
Faentzinen. |
| Botzien |
|
Botziz |
|
Botzienen. |
| Oortzien |
Quae habent |
Oortziz |
Non |
Oortzienen. |
| Scheytsin |
|
Scheytsiz |
|
Scheytsenen. |
| Faam |
|
Famnen |
|
Famen. |
| Schiep |
|
Schiep |
|
Schiepen. |
| |
Variant Haec.
| Amir |
|
Ameren |
|
Amirs. |
| Celdir |
|
Celderen |
|
Celdirs. |
| Dochtir |
|
Dochteren |
|
Dochtirs. |
| Ecir |
|
Eceren. |
|
Ecirs. |
| Moer |
Quae habent |
Moeren |
Et |
Moers. |
| Schoudir |
|
Schouderen |
|
Schoudirs. |
| Suaêgir |
|
Suaêgeren |
|
Suaêgirs. |
| Sustir |
|
Susteren |
|
Sustirs. |
| Spicir |
|
Spiceren |
|
Spicirs. |
QUAE desinunt in vocalem praecedente consonante formant pluralem adjectione literae N. ut Mounle, Mounlen. Tille, Tillen. Tzierce, Tziercen.
| |
| |
| |
Excipe.
| Du |
|
Duen |
|
Dun. |
| Leli |
Quae habent |
Lelien |
Et non |
Lelin. |
| Trali |
|
Tralien |
|
Tralin. |
| Cu habet Cy |
|
QUAE desinunt in vocalem praecedente vocali formant pluralem adjicienda EN. ut Lai, Laien. Ay, Ayen.
| |
Excipe.
| Vei. |
quod habet |
Vaêgen |
non |
Veyen. |
| Dei. |
quod habet |
Daêgen |
non |
Deyen. |
| Tei. |
quod habet |
Taêgen |
non |
Teyen. |
Nulla funt genera nominum, omnia sunt enim generis omnis, ut in Moy tzirl. in moy Feynt. in moy Faam. in moy Spicir. Sed tamen diversis nominibus praeponuntur diversae particulae, ut infra.
Nulli praeterea casus hic sunt recepti, veluti cum Latine, mea manus, mea manu, meae manui, meam manum, mea manus, mea manu. Sic Phrysice semper remanet, mijnhaan. Excepto tantum genitivo nominum desinentium in consenantem, qui formantur addendo, ad nominativum ipsum litera S. ut dat caêls stirt. dy baêms virtil. & nominum desinentium in vocalem praecedente vocali, ut dat ays dire, di cays ciste. Dit tous enote, jên fitirs pijp. leppils stalle.
| |
Excipiuntur non pauca.
| Blay |
|
Blais. |
|
| Bey |
|
Beis. |
|
| Druup |
|
Druups. |
|
| Schuur |
Haec enim non habent |
Schurs. |
in genitivo. |
| Siet |
|
Sietz. |
|
| Tac |
|
Tacs. |
|
| Vey |
|
Veis. |
|
| Nisi forte Vey etiam habeat Veys. ut dy Veys Cruumte. |
| |
| |
| |
Item;
Quaedam desinentia in vocalem praecedente consonante formant genitivum addito S. ut
| Cu |
|
Cuuz. |
|
| Du |
fugit |
Duuz. |
|
| Leli |
Habent enim |
Lelyz. |
in genitivo. |
| Trali |
|
Tralyz. |
|
Caetera nomina genitivum non habent, nec enim dicimus, di leerdez treppen. de Mounles vioec. Sed pro genitivo utimur in omnibus particula Fen, tam ijs etiam qui genitivum formant, quam aliis. Sic dicimus, de helt fen dy mile, it gers fen dy miede. de horne fen dy finne. Item, de stalle fen dy leppil. Sive, dy leppils stalle. de pijp fen dy fitir, Sive, dy fitirs pijp. Item, trie certen fen dy bey, of, da beyen. De bledden fen di tac. de Craumte fen dy vey rint fier om.
Dativum, Accusativum, Vocativum, Ablativum non habent. Sed in sermone casuum loco semper praeponitur particula quaedam. Pluralis etiam genitivum non habet.
| |
Sic Igitur Declina.
| Nom. |
in frioun. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in friouns. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
} in frioun |
Plurali |
Dat. |
|
| Accus. in |
} in frioun |
Plurali |
Accus. |
Friounen. |
| Vocat. in |
} in frioun |
Plurali |
Vocat. |
|
| Ablat. in |
} in frioun |
Plurali |
Ablat. |
|
| |
| Nom. |
in feint. |
|
Nom. |
|
| Genit. |
in feintz. |
|
Gen. |
|
| Dar. in |
} feint. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Accus. in |
} feint. |
Plurali. |
Accus. |
feinten. |
| Vocat. |
} feint. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablativo |
} feint. |
Plurali. |
Ablativ. |
|
| |
| |
| Nom. |
in Hamir. |
|
Nom. |
|
| Genitivo |
in Hamirs. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Hammir. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Accusat. in |
{ Hammir. |
Plurali. |
Accus. |
Hammirs. |
| Vocat. o |
{ Hammir. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
{ Hammir. |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Heydin. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Heydinz. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
} Heidin. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
} Heidin. |
Plurali. |
Acc. |
Heidins. |
| Voc. o |
} Heidin. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
} Heidin. |
Plurali. |
Ablat. |
|
| |
| Nom. |
in faam. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in faems. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Faam. |
Plurali |
Dat. |
|
| Accus. in |
{ Faam. |
Plurali |
Acc. |
Famnen. |
| Vocat. o |
{ Faam. |
Plurali |
Voc. |
|
| Ablat. in |
{ Faam. |
Plurali |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Sciep. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Scieps. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
} Sciep. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
} Sciep. |
Plurali. |
Acc. |
Sciep. |
| Voc. o |
} Sciep. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
} Sciep. |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Spicir. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Spikirs. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Spicir. |
Pluraliter. |
Dat. |
Spiceren |
| Acc. in |
{ Spicir. |
Pluraliter. |
Acc. |
vel |
| Voc. o |
{ Spicir. |
Pluraliter. |
Voc. |
Spicirs. |
| Abl. in |
{ Spicir. |
Pluraliter. |
Abl. |
|
| |
| |
| Nom. |
in Amir. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Amirs. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Amir. |
Pluraliter. |
Dat. |
Ameren |
| Acc. in |
{ Amir. |
Pluraliter. |
Acc. |
vel |
| Voc. o |
{ Amir. |
Pluraliter. |
Voc. |
Amirs. |
| Abl. in |
{ Amir. |
Pluraliter. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Nom. |
|
| Gen. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Gen. |
|
| Dat. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Dat. |
Mounlen. |
| Acc. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Acc. |
|
| Voc. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Voc. |
|
| Ablat. |
} Mounle. |
Pluraliter. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Nom. |
|
| Gen. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Gen. |
|
| Dat. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Dat. |
Tillen. |
| Acc. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Acc. |
|
| Voc. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Voc. |
|
| Abl. |
} in Tille. |
Pluraliter. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Du |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Duus |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Du |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
{ Du |
Plurali. |
Acc. |
Duën. |
| Voc. o |
{ Du |
Plurali. |
Voc. |
|
| Abl. in |
{ Du |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Lely |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Lelys. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Du |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
{ Du |
Plurali. |
Acc. |
Lelien. |
| Voc. o |
{ Du |
Plurali. |
Voc. |
|
| Abl. in |
{ Du |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| |
| Nom. |
in Cu. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Cuus. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Cu. |
Pluraliter. |
Dat. |
|
| Acc. in |
{ Cu. |
Pluraliter. |
Acc. |
Cy. |
| Voc. o |
{ Cu. |
Pluraliter. |
Voc. |
|
| Abl. in |
{ Cu. |
Pluraliter. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Lay. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Lays. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
} Lay. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
} Lay. |
Plurali. |
Acc. |
Layen. |
| Voc. o |
} Lay. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
} Lay. |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Ay. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Ays. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
{ Ay. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Accus. in |
{ Ay. |
Plurali. |
Acc. |
Ayen. |
| Vocat. o |
{ Ay. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
{ Ay. |
Plurali. |
Abl. |
|
| |
| Nom. |
in Vey. |
|
Nom. |
|
| Gen. |
in Veys. |
|
Gen. |
|
| Dat. in |
} Vey. |
Plurali. |
Dat. |
|
| Acc. in |
} Vey. |
Plurali. |
Acc. |
Vaêgen. |
| Voc. o |
} Vey. |
Plurali. |
Voc. |
|
| Ablat. in |
} Vey. |
Plurali. |
Ablat. |
|
Et haec quidem de nominibus substantivis. Adjectiva veroformant comparativum adjiciendo particula E R. ut Breed, Breeder. Superlativum vero adjiciendo ad positivum S T. & verbo Alder praeposito, ut Breed, Breeder, Alder-breedts. Moy, moyer, aldermoyst. Vijs, vysir, aldervijst. Vel etiamsine, alder, ut nijst, moyst, breedts. Ut Dat is de nijste Tzirl. Dat is uol it moyst paer. De breedste uey iz ney de hel. De nauste ney de Himel.
| |
| |
Casus nec hic sunt nec singulari nec plurali numero. Formatur autem nominativus pluralis adjiciendo E. literam. Comparativus etiam nominativo plurali caret. Ut
| Breed |
{ Plurali. { |
Brede |
Tzjoed |
|
Tzjoede |
| Breeder |
{ Plurali. { |
Breder |
Tzjoedir |
Plur. |
Tzjoedir |
| Breedst |
{ Plurali. { |
Breedste |
Tzjoedst. |
|
Tzjoedste |
| |
| Moy |
{Plurali. { |
Moye |
Saat |
|
Sale |
| Moyer |
{ Plurali. { |
Moyer |
Satir |
Plur. |
Satir |
| Moyst |
{ Plurali. { |
Moyste |
Saatste |
|
Saatste. |
| |
| Sljoecht |
{Plurali. { |
Sljoechte |
Seft |
|
Sefte. |
| Sljoechtir |
{ Plurali. { |
Sljoechtir |
Seftir |
Plur. |
Seftir. |
| Slioechtst |
{ Plurali. { |
Sljoechtste |
Seftst. |
|
Seftste. |
Et ita in reliquis etiam. Supertativus Breedst of Alderbreedst, moyst vel Aldermoyst. Sljoechtst of Aldersljoechtst. Tjoedst of Aldir-tzjoedst. Saatst of Aldir-saatst. & sic in reliquis. Et nota, dici etiam superlativum, sine aldir, etiam de duobus tantum, ut cum dicis de duobus, dat is de seftste. Addito Aldir, ut minimum de tribus intelligitur. Dat is de aldirseftste. De moiste fen tuaen. of, de moiste fen allen. De aldirmoiste fen folle. Sljoechste fen tuaen. Sljoechste fen allen. De aldirsljoechste fen allen of folle, Dat iz de saatste fen tuaen of, fen felle, dat iz de aldirsaaste fen folle, of allin.
Nominibus omnibus desinentibus in consonantem, si addatur C E. in fine fiunt diminutiva, ut Nuyt, Nuytce. Neb, Nebce. Frioun, Friounce. Item desinentibus in vocalem praecedente vocali ut, Ay, Ayce. Cay, Cayce. Layce. Tey, Teyce. Nominibus autem in vocalem desinentibus, si praeponatur C. ultimae literae fiunt diminutiva. Ut, Trille, Trillce. Schille, Schillce. Nirle, Nirlce.
| |
Excipe.
| Du |
|
Duce |
|
| Cu |
quae |
Cuce |
in diminutivo proferuntur. |
| Leli |
|
Lelice |
|
| Trali |
|
Tralice |
|
| |
| |
Sunt tamen quaedam, quae non diminuuntur, uti illa quae desinunt in C. ut Boec. Coec. Banc. Buc. Bosc. Haec. Doeck. Cluic. Tosc. Cloc. Clijnck. &c. Quae tamen cum diminuuntur, extra regulas supra scriptas addito in fine cilcè, ut Boecilce. Banccilce. Boscilce. & haec raro.
Item haec, Botzin. Oortzin. Scheysin. Booge. Bregge. Craece. Craêcling. Day. Eermboge compositum a Booge. Faentzien diminutivum videtur a faan, quod non ita in usu est. Ferce. Gong. Hocling. quod etiam videri potest diminutivum. Hiede. Goud. Silvir. Yerde. Jacht. quod Brabanti vocant, uatten gespuys. Maêge. Muynce, a Muyntz, rarum. Mig. Necke. Pong, Pongilce, raro. Pricce, priccelce. Ray. Reg. Spounle. Sciep. Vidze. Ule, Ulce. Verum & hoc sub generalibus est. Ultimam enim in ce mutat.
Licet autem non pauca sint quae non diminuuntur. pleraque tamen minutionem admittunt, de quibus accipe duas regulas generales.
| I. | Quod omnia diminutiva in ce. desinunt. |
| II. | Quod in formando nominativo plurali mutatur E. in IZ. ut, Finne, Fince, Finziz. Ay, Ayce, Ayciz. Nuyt, Nuytce, Nuytciz. |
Caeteris casibus in utroque numero carent. Nisi forte in quibusdam genitivus singularis; qui tamen cum est, similis est nominativo plurali.
| |
Nota.
Omnibus nominibus praeponitur articulus. in. in stien. in hout. in bijld. in tzijz. in cour. in tosc. in boortz. in trille. in Force. incret. in miede. &c. Et idem est quod Gallis ung masc. une. faem. & ung nent. Brabantis en.
Articulus faemininus non est, nec neutrius generis. Sed promiscue omnibus praeponitur. Tam, masc. quam faem. & neutris. Tam neutris quam faem. & masc. & haecin genere.
| |
Numeri autem sunt hi.
Ien. tua. trie. fjouwer. uijff. sex. saan. acht. njoegen. tzien. alve. toolff. tretten. fiertien, fijftien. sextien. santien. achtien. njoe- | |
| |
gentien. tuijntig. ien in tuijntig. tua in tuijntig. trie in tuijntig. fjouuir in tuijntig. fij f in tuijntig. sex in tuijntig. saan in tuijntig. acht in tuijntig. njoegen in tuijntig. trijtig. fjiertig. fijftig. sextig. santig. tachtig. njoegentig. Houundirt. twa houundirt. trie houundirt. fjouuir houundirt. fijf houundirt. sex houundirt. saan houundirt. acht houundirt. njoegen houundirt. tusen.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 40. 50. 60. 70. 80. 90. 100. 200. 300. 400. 500. 600. 700. 800. 900. 1000.
Numerus omnis indeclinabilis, sinc genere & numero.
| |
Numerus quem Cardinalem vocant.
Aêrste in genere masculino & faemininoi in neutro Aerst. Oorde, masc. & faem. in neutro oord. Tredde, in masc. & faem. in neutro Tred. Reliquus item. Fierde, masc. & faem. in neutro sierd. Fijfste masc. & faem. in neutro Fijfst.
| Masc. & |
Faem. |
| in neutro. |
| Sexte |
Sext. |
| Saanste |
Saand. |
| Sive. |
Sive. |
| Saande |
Saanst. |
| Achtste |
Achtst. |
| Njoegende |
Njoegind. |
| Sive. |
Sive. |
| Njoegenste |
Njoegenst. |
| Tiende |
Tienst. |
| Sive. |
Sive. |
| Tienste |
Tiend. |
| Alsste |
Alsst. |
| Sextiende |
Sextiend. |
| Sive. |
Sive. |
| Sextienste |
Sextienst. |
| Santiende |
Sautiend. |
| Toolfde |
Toolfd |
| Sive. |
Sive. |
| Toolsste |
Toolsst. |
| Trettiende |
Trettiend. |
| Sive. |
Sive. |
| Trettienste |
Trettienst. |
| Fiertiende |
Fiertiend. |
| Sive. |
Sive. |
| Fjertienste |
Fiertienst. |
| Fijstienste |
Fijstiend. |
| Sive. |
Sive. |
| Fijftienste. |
Fijftienst. |
| |
| |
| Si ultiman demas literam, hoc est, E. habes genus neutrum. |
| Sive. |
Sive. |
| Santienste |
Santienst. |
| Achtiende |
|
| Sive. |
|
| Achtienste |
|
| Njoegentiende |
|
| Sive. |
|
| Njoegentienste |
|
| Tuijntigste |
|
| Ien in tuijntigste |
|
| Tua in tuijntigste |
|
| Trie in tuijntigste |
|
| Fjouuer in tuijntigste |
|
| Fijf in tuijntigste |
|
| Sex in tuijntigste |
|
| Saan in tuijntigste |
|
| Acht in tuijntigste |
|
| Njoegen in tuijntigste |
|
| Trijttigste |
|
| Fiertigste |
|
| Fijftigste |
|
| Sextixte |
|
| Saantigste |
|
| Tachtigste |
|
| Njoegentigste |
|
| Houundirste |
|
| Tua houundirste |
|
| Trie houundirste |
|
| Et sic in ordine |
|
| Tusenste. |
|
|
|
Auteursrechtvrij
