Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman

XXV

In dienst geldt de spreuk: ‘wie het meeste traktement verdient, die heeft gelijk.’ En daar heb ik een staaltje van beleefd, te algemeen van bediedenis om het niet aan uw oordeel te onderwerpen. U weet, dat er een militaire rechtspraak bestaat, waarbij één bepaald persoon de straf bepaalt? Die legt ‘disciplinaire straffen’ op. Logika is in zijn handelwijze gewoonlijk verre te zoeken. Maar in de plaats daarvan treedt een persoonlijke willekeur, die deze logika heel aardig vervangt.

In een zeker gemeen blad onder een zekere gehate rubriek had een buitengewoon hatelijk individu de draak gestoken met een paar hogere officieren, die zich ietwat, laten we zeggen, ietwat merkwaardig hadden gedragen. De meningen over deze publikaties en derzelver mogelijkheid liepen uiteen: hoe hoger je kwam, hoe minder waardering men er voor toonde. De zich gehoond voelende officieren zelf spuwden vuur en vlam.

Maar - tegen de feiten wisten ze niets aan te voeren. Die waren juist. ‘O’, zegt de burger-lezer, ‘dus er kwamen nog hogeren en die hebben deze opgeblazen middeleeuwers eens flink de oren gewassen?’ - Heilige onnozelheid! Nee, Nee! dat gaat bij ons anders.

De beklaagden in dit publieke proces kwamen en traden zelf als rechters op. Wablief? Ze kwamen in hevige en niet minder rechtvaardige toorn. Want, nietwaar, waar moet het met de wereld naar toe, als zij niet meer onschendbaar zijn? Doch, helaas, een journalist is nóg onschendbaarder dan Zij. En toch moest de woede gekoeld worden! En de woede is, nondeju, gekoeld!

Ze namen een paar verdienstelijke jonge officieren en ‘verwerkten’ die. Plaatsen ze over, omdat - de ‘inlichtingen’ wel eens van hen konden zijn. In de troep vielen plotseling zware douwen, die de mensen in hun verlof troffen. In hun verlof, het levens-elixer van de soldaat!

Dienstbelang? Integendeel, het bracht schade voor de dienst. Want het was bij een opleiding, een maand vóór het examen en de leiders werden overgeplaatst. Een der ‘verwerkte’ luitenants was een bemind officier, die om zijn bijzondere takt en om zijn fijn gevoel voor de toestand zeer hoog aangeschreven stond bij de ouwe landstormers. Door zijn humaan optreden en zijn grote

[p. 381]

gemoedelijkheid kreeg hij van hen zonder straffen veel gedaan wat een ander misschien met straffen niet gedaan gekregen had. Kortom, hij was een nobel en hoogstaand mens en daarom als voorbeschikt om - verwerkt te worden vroeg of laat. De gelegenheid was nu gunstig - in de verdraaide ogen der ‘su-pe-ri-eu-ren’ - en hij is verwerkt. Wij zullen hem niet vergeten!

Schade voor de dienst. Want in zijn plaats kwam een piepjong manneke, dat zich heerlijk superieur kan aanstellen. Een officiertje, dat, och arme! de illusie heeft, dat hij in de plaats kan treden van zijn voorganger, dat hij de landstormers inderdaad zal kunnen leiden! Die dat denkt te bereiken door iemand, die een jaar of acht ouder is dan hij, terug te roepen, opnieuw rechtsomkeert te laten maken en hem stram in de houding te laten staan, om hem toch vooral te doen voelen, hoe allerverschrikkelijkst hoog een luitenant is. Ik heb nou weer al - medelijden met de stakker. Want ik vrees, dat-ie in de gaten gehouden zal worden.

Dit, lezer, is nu een uitvloeisel van ons militaire strafstelsel. Dat het mogelijk maakt, dat beschuldigden optreden als rechters, en dat verdienstelijke mannen verwerkt worden omdat ze het minste traktement verdienen. Een opleiding wordt een maand vóór het examen in de war geschopt, en krijgt een onervaren, beklagenswaardig jong ‘leider’. Loopt het mis, dan krijgt de verwerkte de schuld, gaat het per ongeluk goed, dan krijgt de nieuwe de eer!

En o heerlijk verschijnsel! de raad wordt rondgegeven, toch vooral niet meer in de krant te schrijven! Is daar misschien angst voor de pers in deze liefhebberij om de domper te hanteren? Angst, die lichtschuwheid heet?

Als ze dan maar goed bedenken dat wij - niet lichtschuw zijn. Integendeel! Misschien beginnen we nu pas goed!