Sterke skouders

[p. 37]

4

Op Texel hie ik my foarnaam freonen te meitsjen. It is my net slagge. Wa wol no maten wurde mei ien dy't de helt fan de tiid op bêd leit ellindich te wêzen? Heechstens mei Liban ha ik kontakt. Hy is ek altyd allinne, wennet ergens mei trije oare jongens yn in hûs. De lêste losrinnende ama's, seit er soms spotsk.

As ik ûnderweis bin nei myn favorite spikerbroeksaakje kom ik him tsjin. It kostet my klauwen fol jild, dat ik út alle klean groei.

'Wat dochsto?' freget er.

'In nije spikerbroek keapje. Giest mei?'

Yn it winkeltsje reagje ik yn in stelling om as in wyldfrjemd frommeske my oanhâldt. Se hat in rûn, opsichtich opmakke gesicht en it readferve hier flokt by it felrôze T-shirt dat har strak om 'e grauwe boarsten spant. Nêst har stiet in jongere útjefte. Justjes langer en slanker, mei ljocht hier dat stiif fan wax en spray alle kanten út stiet. Ik ha it gefoel oft ik keurd wurd. Skichtich sjoch ik nei Liban, dy't in eintsje fierderop stiet te gnizen.

'Hy is it,' seit de mem triomfantlik, 'Willem Jagersma. Of net?'

Ik knik ferbjustere. Al sjitst my dea, ik wit net wa 't dit kleurryk duo is.

'Kenst ús net mear?'

Ik skodholje.

'Hast hiel wat kearen mei har boarte. Dit is Petra.' It minske jout har dochter in dúst, 'Petra Stroetinga.'

[p. 38]

Stroetinga! Dy namme ken ik. It bloed rint my sa gau út 'e holle, dat ik my oan 'e stelling beetgripe moat.

Ik sjoch it minske nochris oan. Dit is se dus, de frou dy't ús heit de kop gek makke. Hy koe har bloed wol drinke! Ik kin sa wer hearre hoe't er har namme útkoarre: Stroetinga! Mar wat en hoe, dat hat er noait ferteld.

'Pity?' freget it fanke.

'O ja, Pity,' herhelje ik dom.

It byld wurdt fûl swart-wyt. Se stiet nêst juf Karin. In spjochtich famke mei in bosk fyn ljocht hier. Meagere skonkjes stekke ta de wide boksen fan de koarte broek út.

'Yn dat groepke is in plakje foar dy makke,' seit juf. 'Wol sa gesellich foar Anke.' Fjouwer taffeltsjes steane tsjininoar skood.

Ik stryk mei de hân oer de foarholle, oft ik fuortwiskje wol wat ik noch wit. Har mem rattelt fierder.

'It hat ús altyd o sa spiten datsto sa fan it eilân ôf moast. Jim ha wol wat meimakke yn dy tiid, foaral ek omdat jim heit...' Se twifelt.

Heit? Wat wie der mei heit? Bliuw mei dyn poaten fan heit ôf!

'Omdat jim heit geastlik net sa sterk wie.'

Heit geastlik net sterk? Wêr hat dat mins it oer, dat er gek wie? De mûle falt my iepen en ik druk mysels tsjin de stelling.

De frou hat der gjin erch yn dat ik fan har ferhaal yn 'e war reitsje en giet fierder: 'Us Miranda siet by jim heit op skoall e en ik sei altyd tsjin elkenien dy't it hearre woe dat it in grut misferstân wie. Hiel spitich dat der úteinlik wylde ferhalen oer ferteld waarden en dat it útrûn op in persoanlik drama foar jim heit.'

Misferstân, wylde ferhalen, persoanlik drama?

'Mem!' It fanke stjit har mem warskôgjend oan.

'Neat mem. Dit moast ris sein wurde.'

Ik wol hjir wei, mar ik kin net in kant út. Ik ha de

[p. 39]

earms fol broeken, Pity stiet oan 'e iene kant, al hyt se no Petra en de boarsten fan har mem drukke my hast fyn tsjin de stelling achter my.

'Wy ha net lang op it eilân wenne. Sa'n lytse mienskip beneare ús en wy wiene bliid dat myn man in baan oan 'e wâl krije koe. Doe't ik dy seach wist ik daliks datsto it wiest. Do bist jim heit ta de mûle útstapt, al bist wat foarser, soe ik sa sizze.'

Heit. Dêr woe Pity ek alles fan witte. Mar se wie oeral nijsgjirrich nei.

'Ik sjoch it al,' klinkt it dwers troch myn gepiker hinne, 'bist noch krekt sa'n dreamer as eartiids. Mar kom Petra, wy moatte wer ris fierder. Silst de groetnis dwaan oan jim heit en mem?'

Achterinoar marsjeare se de winkel út, wylst ik har ferbjustere neisjoch.

'Freondintsje fan dy mei har mem?' freget Liban.

'Net bepaald,' sis ik en smyt de broeken yn 'e stelling.

'Ik gean nei hûs ta.'

Ik wol nei bûten ta yn 'e frisse lucht, djip sykhelje, ik wol romte.

'O,' seit Liban. Sjocht er teloarsteld?

'Wolst mei nei ús ta?' Der sit grif gjinien op him te wachtsjen.

Liban knikt. 'Kin dat samar?'

'Us omke en tante binne oan it wurk. Miskien is myn suske der en myn nichtsje. Dat sjogge wy fansels.'

Wylst wy nei it doarp ta rytse, suchtsje ik in pear kear djip en besykje de wurden en de bylden kwyt te reitsjen.

De muzyk makket it spannend. Strikers mei in soad bassen der yn en driigjende pauken. De kamera giet flak by de blêden fan de readedendron lâns. Yn de grot fan learachtige bleden steane de jonge en it famke. 'Hjir kinne wy wol in nacht sliepe,' seit it famke entûsjast, 'spannend jong!'

'Dat mei net,' seit de jonge, 'it is in geheim.'

[p. 40]

Har eagen skitterje. 'Ik bin gek op geheimen.'

'Meist it net fierder fertelle.'

'Fansels net.

De jonge keart him fan it famke ôf.

'Ik wol nei hûs ta,' seit er, 'ik bin mislik.'

'Ik bliuw noch even,' seit se en se giet by it kistje sitten om mei de auto's te boartsjen. Hy sjocht oft er har it boartersguod leafst út 'e hannen skuorre woe.

'Ik moat wier spuie,' warskôget er en dan leit syn middeisiten al nêst it kistje.

'Gatferdamme!' raast se, 'wat fiis! Gjin wûnder dat gjinien mei dy boartsje wol!'

Se draaft fuort en lit it jonkje stean.

'Hee Willem, net sa hurd!'

'O sorry.' Ik traapje as in wyld en Liban kin my amper byhâlde. Net mear tinke Willem, prate is better.

Ik wiis nei kloften fûgels dy't yn 'e greiden byinoar sitte. 'Sjochst dy ljippen? Se meitsje har klear om nei it suden te fleanen. It stomme is dat we hjir amper noch aisykje meie, wylst se yn Frankryk ljippen en skriezen deasjitte!' Dit is in ûnderwerp dêr't ik my altyd oer opwine kin, dus lit ik my lekker gean en rattelje fierder.

'It momint datst in nêst mei aaien der yn fynst is sa gaaf!'

'Kalm oan,' seit Liban, 'ik leau dy wol.'

'Sorry,' sis ik, 'soks makket my lilk.'

'Wêrom krekt ljippen?'

'Hè?' Ik lûk oan 'e skouders. 'No gewoan, dat hat altyd sa west. Leau ik.' Dêr wol ik no net oer prakkeseare.

Der is gjinien thús.

'Wolst wat ite?' Sûnder Liban syn antwurd ôf te wachtsjen pak ik bôle. Ik bin roppich. 'Aike? Cola?' Ut it kastje helje ik de pankoekspanne om in pear aaien te bakken. Oan 'e keukentafel smarre we de bôle en drinke wy cola.

'Wolst myn keamer sjen?' freegje ik as wy sêd binne.

[p. 41]

Wy geane nei de souder. 'Moaie platen,' seit Liban en wiist nei de posters mei fûgels. 'Moaie keamer.'

Hy sjocht ta it rút út. 'Moai útsicht.'

'Alles moai?' freegje ik spotsk, mar Liban fernimt it net en seit earnstich: 'Prachtich.' Syn eagen steane donker.

'Hast dyn eigen computer?' freget er. 'Mei ynternet?'

'Ynternet is ûnder yn 'e keamer. Spultsjes ha ik wol.'

Wy begjinne mei in computerspultsje oant Lys ropt: 'Willem, ite!'

'No al?' Ik sjoch op myn horloazje; it is oer seizen. Noait heard dat elkenien thúskaam is. 'Wolst by ús ite?'

Liban skodhollet. 'Kin net. In oare kear. Ik moat myn klean noch waskje.'

Yn 'e keuken rint er op Lys ôf en jout har in hân. 'Ik bin Liban, mefrou.'

'Ik bin Willem syn tante, Lys. Bliuwst te iten?'

'Nee, tankewol mefrou.'

Simen komt de keuken ek yn. 'Wa ha wy hjir?'

'Ik bin Liban, menear.'

Simen sjocht nei de hân dy't Liban útstekt. Hy hat noch krekt it fatsoen om him oan te nimmen. Ik tink oan alle kearen dat er kommentaar hat op elkenien mei in eksoatyske namme of in oar uterlik.

'Ik sil dy der út litte,' sis ik.

'Wenje dyn omke en tante by jim?' freget Liban.

'Nee, ik wenje by harren. Myn suske ek.'

'O.'

'De mazzel.'

'Ek sa.'

Nei it iten, krekt as ik op myn keamer oan it wurk sil, hear ik Jaike roppen: 'Willem, Willem, mem oan 'e tillefoan!'

'Gjin tiid,' raas ik werom, 'ik belje moarn wol even.'

Mem sil oan myn stim hearre dat der wat is en dan wit ik net wat ik sizze moat. Freegje wat der mei heit wie? Wat der froeger gebeurd is? Ik hear wer dat skelle lûd: wylde

[p. 42]

ferhalen, misferstannen, persoanlik drama.

Ik doch myn bêst my de tiid dat ik op it eilân wie yn it sin te bringen.

Sachte fioelmuzyk mei in treurige hobo, freonlike kleuren. It lytse jonkje rint troch it doarp. Alle minsken laitsje en binne bliid. By de bakker kriget it fintsje in mislearre pofke, by de grienteboer in frjemd útfallen appeltsje en by de slachter in eintsje woarst.

'Hoi jonkje,' sizze de minsken. 'Hoi jonkje fan de learaar dy't safolle wit fan de fûgels en de fisken, fan de blommen en de beammen.'

'Dei mefrou,' seit elkenien tsjin de frou dy't mei de bernewein rint. De minsken prate mei har en laitsje, se aaie it jonkje oer de holle en sjogge yn 'e bernewein. It liket in swiet reklamefilmke.

Dan feroaret de muzyk mei driigjende pauken en oansettende hoarns. De wyn stekt op en der ferskine donkere wolken. De minsken swije, sjogge net mear nei de mem en har bern, it útstutsen hantsje fan it jonkje bliuwt leech.

Itselde gefoel fan doe 't ik lyts wie komt werom, oft der in glibberige wjirm troch it liif skoot dy't alles opfret wat er ûnderweis opite kin. It leafst ferkeapje ik mysels sa'n klap foar de kop dat ik yn ien kear fuort bin en net mear tinke kin.

Ik sit te triljen op 'e stoel; ik moat hjir wei. Bedankt Pity en har mem, bedankt foar alle goede winsken. Ik gean de trep ôf, nei ûnderen en nei de oaren ta. Dêr kin ik Simen op 'e kast jeie en Brenda en Jaike kliere, krekt sa't se ferwachtsje fan in jonge fan sechstjin.

As ik by Jaike har keamer lâns rin, wol ik nei har ta, want sy is úteinlik de iennige dy't wat fan it eilân wit en fan heit. Geastlik net sa sterk, wat hâldt dat yn?

Ik roffelje op 'e doar en doch iepen. Jaike leit langút op bêd te lêzen, mei in sacht muzykje oan.

[p. 43]

'Hasto gjin húswurk?' freegje ik. Ik wit net hoe't ik begjinne moat.

'Wêr bemuoisto dy mei? Ik ha it allang ôf.' Se giet rjochtop sitten.

Ik rin hark eamer yn.

''t Is der?' freget Jaike.

'Neat. Gewoan, even sjen.'

'Do hiest it toch sa drok?'

'O?'

'Hiest gjin tiid foar mem.'

Hielendal fergetten dat ik dat sein hie. Troch de freegjende blik fan Jaike ha ik it gefoel dat myn earms en skonken twa kear sa lang wurde en fiel ik my noch in gruttere slungel as oars.

'Dat fynt se net aardich, hear.'

'Seit se dat?'

'Dat hoecht se net te sizzen, want dat wit ik sa ek wol. Krekt as alle kearen doe't ik noch thús wenne en se dy net oan 'e tillefoan krige. Do hiest noait tiid foar heit en mem.'

'Wat wiststo dêr no fan? Ha se oait wol tiid hân foar my?' Ynien en bin ik poer. Sil sa'n lyts suske my de les lêze. Ik wol net iens witte wat der mei heit wie!

'Ik gean nei ûnderen, om kofje.' Foardat ik dingen sis dêr't ik spyt fan krij. Mei in klap doch ik de doar achter my ticht.

Jûn s, as ik op bêd lis, mis ik ynienen ús hûs. Simen en Lys ha wol in protte romte, mar se wenje yn in gewoane nijboubuert, mei hiel gewoane huzen. Yn gedachten meitsje ik in filmke fan thús troch de eagen fan lytse Willem, it jonkje fan acht. Sêfte muzyk derûnder.

Hy dwaalt troch it hûs en telt de doarren. It binne in hiel soad.

De foardoar is breed en bestiet út twa helten mei rútsjes as in heale sinne der boppe. De gong is ek breed, mei

[p. 44]

griene estrikken. Rjochts is de doar nei it kantoar fol boeken, in buro en platen fan de see en it strân. Nêst it kantoar de jassekast. Links de foarkeamerdoar. Alle doarren ha panielen en de kezinen ha rântsjes en ribbeltsjes.

It aparte fan de gong is de middendoar. Under in houten paniel, dêrboppe fleurige glês-yn-leadrútsjes mei read en grien en giel. It foarste ein fan de gong is foar de besite, it achterste ein foar de minsken dy't hjir thús binne. Daliks nei de middendoar komme rjochts de doarren fan de trep nei boppen ta en it húske. Oan 'e ein de doar nei de keuken, mei trije rjochthoekige rútsjes der boppe en links de achterkeamerdoar.

De kamera twifelt, giet dan fierder, de keamers yn. De foarkeamer mei de grutte bank en de noflike stuollen yn alle soarten en maten, mei in kast dêr't faaskes en byldsjes en moaie sulveren foarwerpen yn steane, de achterkeamer mei de lange houten tafel en oan 'e ein in tafelstoel. Flak by it rút is in hoekje mei in âld skoalbank en in kast fol boartersguod.

De kamera ferlit de keamers en giet nei boppen. De trep is steil. Oan de foarkant fan it hûs is de sliepkeamer fan de heit en mem, mei dêrnêst in romte mei in spinwiele en in lyts weeftou. Oan 'e ein fan it gonkje komme noch twa keamers út. Yn de doariepening fan in jongeskeammerke bliuwt de kamera stean, swalket fan dêrút troch de lytse romte.

Under it skeane dak stiet in bêd, in dekbêd mei in kleurige race-autohoes der om hinne. Tsjin de muorre in stelling mei boekjes en boartersguod en in stuoltsje der foar. Bylden fan it útsicht op de fruitbeammen en de tún. Werom nei it bêd en ynzoome op de bear dy't op it kessen sit.

De bear gûlt en de triennen litte spoaren achter oer syn ljochtbrune plusen fel.

[p. 45]

As ik wekker wurdt, ha ik de earms foar it boarst, as hâld ik Bear noch tsjin my oan. Nuver, dat ik ynienen fan Bear dream.

It fielt oft der in balstien yn myn liif driuwt. Ik rin nei de wasktafel en nim in slokje wetter.

Sûnt Jaike hjir wennet, tink ik hieltyd faker oan myn bernetiid, doe't ik in healjier net thús wenne, mar hjir. Earder tocht ik dêr noait oan en dat wol ik no ek net, mar it gebeurt. Wêrom moast ik fuort? Wêrom wurd ik der sa lilk fan en wêrom doar ik it gjinien te freegjen? Wêrom wol ik noait mear nei it eilân, nei hûs ta, wêrom wol ik net mear prate mei mem en foaral net mei heit?

Gelokkich dat de hiele souder fan my is. No kin ik midden yn 'e nacht computerje, sûnder dat ien it fernimt. Ik set it ding oan en sykje in knap agressyf spultsje út mei in soad sjitwurk. No en dan is it skerm read fan it bloed. Bloed fan Pity en har mem, fan myn bêste maat Gerlof en alle oaren dy't my jierren negearden.