Batavia

Batauia Germaniae'ne portio sit, an Belgicae?
Cap. IIII.

Rem faciunt docti nonnulli controuersam, dissensionisq́ue plenam, iurine Germaniae cessura sit Batauia, an Belgicae transcribenda veniat. Raimundus certè Marlianus inter Belgicae populos Batauos reponit, & Galliae Belgicae alibi Hollandiam inserit, idem Batauodurum Belgicae adscribit, situm, vt ipse ait, in finibus Cliuensis Ducatus: Sed is ⁺ homo ὄζεs λήᴕ βεϰϰεσελήνᴕ, planeq́ue toto coelo errat, vt vel hinc manifestum fiat, quantum illius iudicio tribuendum sit in caeteris. Ego verò & testimonijs veterum, & Rheni limite Batauiam Germaniae vindicabo, & à Belgio excludam; ⁺ quod vt faciam hortatur me locuples Plinij auctoritas, qui disertè Batauos cum Vbijs, Gugernis, & Rheni insulis Germaniae populis adnumerat. Plutarchus in Ohtone Batauos disertis verbis inter Germanos equestris disciplinae gloria excellere scribens, insulma ab ipsis habitatam Rhemoq́ue amne circumfluam Germanici iuris facit. Clarissimè ⁺ verò Tacitus Historiae libro xx. Bataui, inquit, donec transe Rhenum agebant, pars Cattorum, seditione domestica pulsi, extrema Gallicae orae vacua cultoribus, simulq́ue insulam Rheni inter vada sitam occupauere. Hîc eximit omnem dubitandi ansam, quando extremos Belgicae orae fines colonis vacuos, quos Rhenus alluebat à Batauis occupatos scribit, designans loca in quibus sunt Vorcomium, Gertrudobergum, Huesda, & si qua sunt alia oppida Batauico peculio adnumerata; deinde addit Rheni insulam, qui fluuius si Germaniae proprius est, complexu suo tanquam cancellis ambitam insulam quoque in ius suum pertrahit. Quid, quod Cattos Aborigines Germaniae, non belli iure, sed longa possessione & vsucapione nunquam interpellata, suam ⁺ fecisse insulam satis indicat. Quod si Mattiacos, qui nunc

+ Marliani error.

+ Batauia Germaniae propria.
Plin.

+ Tacit.lib.20.

+ Mattiaci hodie Selandi.

[p. 32]

Selandi audiunt, in libello de Germanorum moribus, inter Germaniae populos recenset, quorum insulas non omnes Rhenus adit, quanto iustiùs Batauos Rheni proprietarios? At litem istam vel ipse fluuius, vt olim legitimi incestiúe thori iudex, ita hac in parte veritatis arbiter, componet ac dirimet, ⁺ verbis Vibij Sequestri, qui libello De amnibus, Rhenus, inquit, Belgas à Germanis separat. Tacitus eôdem facit, qui Vahalim alterum Rheni alueum, ad Gallicam ripam latiorem placidioremq́ue affluere dicit. Ex quo liquidò cognoscimus Galliae Belgicae dominatum includi fleunto Rheni: quod ipsum docet auctor Panegyrici Maximiano Augusto dicti, Romanum videlicet Imperium non vltra ripam quam Rhenus radebat, prorogari atque extendi; cuius haec sunt verba: Rhenum videtur ipsa sic natura duxisse, vt eo limite Romanae prouinciae ab immanitate barbariae vindicarentur. ⁺ Nec latuit idem terminus D. Ambrosium, qui alicubi ait, Rhenum esse memoriandum Romani Imperij murum aduersum feras gentes. Accedit quòd Batauiae Plinianae maior pars, vt in Germanis pòst docebo, à Germaniae solo abscissa per Drusi exercitum fuerit, & Cisrhenanae appellationi Tacito obnoxia, nimirum Velauia cum toto Traiectensis ditionis tractu. Difficultatis scrupulum quendam mouere videntur Ciuilis verba, quibus Alpinum Montanum ad se cum mandatis missum vti bello abstineret, alloquitur hunc in modum: En ego Praefectus vnius cohortis & Caninefates Batauiq́ue, exigua Galliarum portio, vana illa castrorum spacia excidimus. Isthic prima fronte opinetur aliquis exiguam Galliarum portionem Batauos dici, quòd inter Gallias numeranda veniat Batauia, quum nihil istiusmodi sit: Sed quum Ciuilis odoraretur ingenium Montani ad nouandas res paratum, suisq́ue conatibus peraccommodum, quo illum in suas partes attraheret qui in Galliis plurimum auctoritate valebat, hoc argumenti ariete concutere voluit, si ego cohortis vnius praefectus cum Batauis & Caninefatibus, qui respectu totius Galliae vix millesima

+ Vibius Sequester.

+ D. Ambrosius.

[p. 33]

eius pars sumus, Romanos fudimus vicimusq́ue, quid futurum, si Galliae excusso iugo, socias vires coniungant & communibus armis hostem communem impetant. Nisi quis fortè eò tetendisse horum verborum scopum autumet, quòd Batauos Galliae portionem vocet, vt faciliùs defectionis necessitatem illi persuaderet, quae gentem communem citiùs ad arma commoueret capienda, quàm peregrinam & alienam. Sed prior ratio magis ad rem facit concinniorq́ue est. Iraque Germanico iuri Batauiam asseremus, donec Rhenus idem non abnuet.