Verzameld werk. Deel 3

Ter toelichting bij ‘De Namiddag van een stille Katholiek’

Om de titel De Namiddag van een stille Katholiek goed te verstaan, zou het misschien geschikt zijn, tijdens een reeks van mooie zomerdagen, als het weer zich bijzonder leent tot het vellen van Paris-oordelen, de oevers van de Maas op te zoeken. Daar in de schaduw van een groep zilverwilgen of canadas-populieren te liggen luisteren naar het ruisen van deze ‘luie rivier’ - ‘the lazy Meuse’, zoals Bernard Newman, die haar loop beschreef, haar noemde - en enige verzen ter verpozing te lezen.

De titel moge om zijn vroomheid niet afschrikken. Er zijn in dit gedicht ‘aanknooppunten’ bij Debussy's Prélude à l'après-midi d'un faune in aansluiting op Mallarmé's gedicht en het oordeel van Paris.

Toen door Amaranth en Turkoois mede werd overwogen, hoe dit fraaie tafereel te noemen, werd hun goedkeuring verworven met de betiteling De Namiddag van een stille Katholiek en niet met De Namiddag van een katholieke Faun, verondersteld, dat de laatste levensvatbaarheid heeft te bestaan. Dit ‘stille’ niet in de betekenis van ‘stiekeme’, maar wel in de royale zin van ‘stille weldoener’.

De Namiddag is het eerste gedicht van de Trilogie rond Amaranth, waarvan de Elegie om het verlies van tien kilo sex-appeal en de Forensen voor Cythère de beide overige gedichten zijn. Waar de titel van de Elegie voor bijzonder delicate oren wat onwennig en te weinig subtiel kon klinken, werd er, zonder voorkeur overigens, ter keuze nog de meer bedeesde titel van Elegie om het verlies van Amaranth als variant gecreëerd.

[p. 1082]

De in De Namiddag voorkomende benaming ‘de-Vriend-in-het-Zwart’ of ook wel de ‘Man-in-het-Zwart’ vindt haar aanleiding in de kledij van de dichter, die altijd rigoureus in 't zwart is; zeer in tegenstelling dus met zijn fleurige inhoud (van zijn schedel wel te verstaan).

Het eveneens in dit gedicht voorkomende ‘Liberty-Kleed’, heeft niets uitstaande met iets als een ‘Liberty-schip’. Is wel bedoeld als een jurk, gekocht in een Amsterdamse zaak, die al jaren de naam ‘Liberty’ voert en wier exquise modellen en dessins van de zomercollectie de dichter vaker heel zachtjes hebben doen zingen voor haar etalages.

Vooral de dialogen wemelen van détails, ‘steekjes onder water’ enz.; door de kenners van de schonen, die voor model ‘stonden’, gemakkelijker te appreciëren.

Tenslotte is voor de dichter vooral De Namiddag - maar ook de beide overige gedichten - onderbewust tevens een zo groot mogelijke ‘Hulde aan de Maas’ geworden.