Portretten van flaminganten

[p. 60]

XIII.
De Waal.

In ons parochie, in het hartje van Vlaanderen, hebben wij 'nen Waalschen postmeester, die geen gebenedijd woord Vlaamsch verstaat.

Met den chef van de statie, die het al even ver in onze taal heeft gebracht, en hun beider gezin natuurlijk, zijn zij de eenige Walen van heel het dorp. Ons boerenjongens zelf, zijn goed genoeg om facteur en kaartjesknipper te spelen. Die hebben daarvoor eerst nog Fransch moeten leeren.

Wij hebben ook nog den kasteelheer, tevens burgemeester, die Fransch met z'en familie spreekt, maar in het Vlaamsch tegen z'en boeren en pachters vloekt. Verder is er, op het kasteel, ook nog een Fransche mammesel om de kinderen op te voeden.

Het is op die vier menschen dat de professor in de geschiednis, de riberaal, de proleet, l'écrivain d'expression française en zooveel anderen nog, zich beroepen om te verklaren:

- Vlaanderen is altijd tweetalig geweest.

Als de statie-chef dan zijn vriend den postmeester gaat opzoeken, zeggen zij tot elkaar.

- ‘Ce qu'ils sont bêtes, ces sales flamins!’ Wat een stom volk, toch, die Vlaamsche boeren; dat is nu twintig jaar dat wij hier wonen en ze verstaan ons nog niet.

Zie, dat is zoo ongeveer de mentaliteit van al de Walen die in den Vlaamschen beemd, daar al het beste groen afgrazen, tot scha en schande van de onnoozele Vlaamsche schapen voor wie de verduldigheid steeds de eerste hoofddeugd was.

Zij, de Walen, zijn daar immers in het sedert negentig jaar veroverde land, dat nu tol- en cijnsbaar en schatplichtig is; waar de vreemde dus recht heeft op het beste plaatsje in moeders huis, terwijl de bloedeigen kinderen zich moeten vergenoegen met een of ander hoekje in keuken of stal.

En toch, ondanks het vette plaatsje voelt er de Waal zich

[p. 61]

ongelukkig. Hij staat wrokkig tegenover de menschen die hij niet verstaat, en misplaatst in het vreemde vlakke landschap dat zoo geheel anders is, dan bij hem thuis. Hij droomt van zijn vacancie tijd, dat hij zal kunnen gaan visschen, in het vlug vlietende water van de Maas tusschen de schalieblauwe rotsheuvels waarop de witte huizekens zich in het water spiegelen.

Ondertusschen lijdt hij aan heimwee en voelt hij zich ongelukkig.

Als de statie-chef en de postmeester bijeen zijn, spreken ze hun Waalsch dialekt; 't doet hun goed en ze wanen weer eens thuis te zijn.

Saam in de herberg, spelen zij met de kaart een partij ‘couillon’, en schreeuwen daarbij luidop en gewichtig, als wilden zij de aandacht van al de aanwezigen op dit bijzonder interessante spel roepen.

De boeren vinden dat het omtrent 't zelfde als smousjassen is, maar zij, ze zouden zich ten hoogste gebelgd vinden, moest men hun nobel spel bij zoo'n eenvoudig Vlaamsch boerekaarten vergelijken.

Want ze hebben een danigen dunk van zich zelf: zij wanen zich ver boven hun Vlaamsche omgeving te staan, waar zij slechts de diepste minachting voor over hebben.

Zij zijn immers de dragers van de alleen-zaligmakende ‘culture latine’, die zich om alles wat er naast en voor en achter haar niet hoeft te bekommeren.

Kon het ook anders: de beste plaatskens hier in Vlaanderen zelf zijn voor hen; de Vlaming zelf moet eerst hun taal aanleeren eer hij ook een baantje wordt waardig geacht.

Zij zijn het uitverkoren ras: voor al de gunsten, de voorrechten, de beste plaatskens. Moeten ze niet met misprijzen neerkijken op de Lamme Goedzakken die hun dat alles gewillig inruimen en zich zelf dus minderwaardig achten.

Ook zijn zij baas in Vlaanderen; zij hebben er historisch recht op de eerste plaats: Vlaanderen is immers altijd tweetalig geweest. Zij zitten er in den gemeenteraad en worden er burgemeester; zij bemoeien er zich met zaken die hun niet aangaan en voeren daarover den hoogen toon; zij vinden het

[p. 62]

schandalig en landverraderlijk dat de Vlamingen ten slotte ook wat recht in hun land verlangen.

Het dozijn franskiljons die wij hier hooger geportretteerd hebben, vinden zij de eenige ware Vlamingen, de eenige die recht van spreken hebben, de eenige waar men mee afrekenen moet.

De Walen, 't zij postmeester of statie-chef, 't zij hoogeschoolrektor of burgemeester, ze zijn baas in Vlaanderen; zij zijn er in een overwonnen land...

En toch: ze zijn nog minder hatelijk dan de franskiljons zelve; de meeste zijn onze vijanden niet; ze zijn er ongelukkig als in een vreemd land; zij ook zijn de slachtoffers van den centralizeerenden eenheidsstaat, die de Walen naar een Vlaamsch dorpje verbant, en den Vlaamschen buitenjongen zijn soldatentijd in een Waalsche nijverheidsstad laat uitdoen.

Bij beiden groeit mistrouwen en verbittering en wrok. Eenmaal toch krijgt de Vlaamsche Lamme Goedzak er genoeg van. Dan grijpt hij naar den bezem en hij vaagt zijn huis.

Dan eerst zal er tusschen beiden, vrede en eendracht zijn, zoohaast ieder, volgens onze oude Vlaamsche spreuk, in zijn eigen keuken zijn eigen pot zal koken.