Mijn leven

Mej. Mina Krüseman.
Woensdag avond.

.........................

Vosmaer schrijft: ‘De voordracht was lief en fijn. Ze reciteerde mooi de stukken uit Vorstenschool, goed begrepen, fatsoenlijk hoog. Zaturdag was ik naar Amst. gegaan om haar te zien. De fraaie zaal was eivol, er was spanning, een zeer goed publiek. Zij speelde zeer mooi, haar spel is anders als dat der school-

[p. 294]

actrices, ze is ook daar natuurlijk, maar blijft altijd edel en bevallig. Haar spraak is beschaaft, lief, een klein indisch accentje¹ dat wel lief doet. Ze zag er soms zeer mooi uit, goede poses, fraaie wendingen en gebaren, tragieke oogenblikken. Jammer en duizendmaal jammer dat dit alles werd bedorven door de kompositie van 't stuk. Nauwlijks heeft ze tijd den toeschouwers in zijn gemoed te pakken of... 't fluitje gaat en de scherm valt.’

En dan dat 't publiek zoo vijandig was, en dat 't zoo toejuichte toen Stevens de borden kapot sloeg en dat jij daarbij zoo edel was.

En dan dat-i daarna niets van je gehoord heeft, van je verder optreden ook niet. Dat komt toch van 't zwijgen van die couranten.

.........................

Mimi.

1 Het stuk speelt in Indië.

Voorwoord.²

Ik heb tegenwoordig in mijn Vaderland een zwaren stijd te strijden, - een strijd dien ik begonnen ben bij mijn eerste optreden, als artiste en dien ik vol zal houden tot mijn dood.

Ik sta alleen tusschen Publiek en Kritiek - alleen tusschen een Publiek dat niet weet en een Kritiek die misleidt, - alleen tusschen een oprecht en eerlijk Publiek dat bedrogen wordt en een lage gemaskerde Kritiek, die zich gedraagt als een sluipmoordenaar³

Eenige jaren geleden trad een geniaal man in Nederland op met een meesterstuk.

Meester Kritiek, zich van zijn minderheid bewust, noemde dien man een dronkaard en verklaarde zijn meesterstuk zedeloos.

Het Publiek geloofde Meester Kritiek, die, betaald om te weten, ook weten moest. Het gevolg hiervan was dat een groot man optrad voor een klein publiek en dat geldgebrek hem noodzaakte te zwijgen en de leege zalen te verlaten, die hij niet betalen kon.

Sedert zijn jaren verloopen. De man heeft gebrek geleden in den vreemde en zijn meesterstuk slaapt.⁴

Eenige dagen geleden trad een vreemdeling in Nederland op met een engelsch drama, dat hij voordroeg in 't duitsch voor een

2 Voorwoord bij den tweeden druk van Kunst en Kritiek. Deze Satire (volgens de orakeltaal van Meester Kritiek beneden kritiek) was binnen de veertien dagen uitverkocht. Dankje Publiek!

3 Dit doelt ook op de recensie over mijn spelen, in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, waarin eenige letters beweren dat ik niet zingen kan. Die letters ('t masker van een gewezen dorpspredikantje P. Haverkorn van Rijsewijk) veroordeelen alweer het onbekende, want ik ben in mijn Vaderland nog niet als zangeres opgetreden.

4 Ik nam toen Multatuli nog au sérieux, zooals men hieruit zien kan; Douwes Dekker kende ik nog niet.

[p. 295]

nederlandsch publiek. Meester Kritiek, zich zijne schoone, belanglooze roeping ten volle bewust, verklaarde hier niemand dronken en niets zedeloos, maar gebood het publiek, op straffe van beschuldigd te zullen worden van wansmaak, patriotisme of onpartijdigheid, zich naar de voordrachten van den heer Linde te begeven.

Denk niet, Publiek, dat ik iets wil afdingen op het talent van den heer Linde; eere wien eere toekomt, en hèm komt eere toe. Maar waarom wordt een duitscher, die de meesterstukken van een engelschman voordraagt, in Nederland reeds vóór zijn optreden door Meester Kritiek verheerlijkt, terwijl een nederlander, die zijn eigen meesterstukken voordraagt, door dienzelfden Kritiek stelselmatig vermoord wordt?

Ik bedoel hier Multatuli en zijn Vorstenschool.

Ons tooneel staat laag, zegt men, en te recht; maar hoe zou dit anders kunnen zijn?

Meester Kritiek, die vóór alles weten moest, is zóó fatsoenlijk, dat hij zich zelfs op zijn onwetendheid beroemt en het ‘zedeloos’ noemt, iets wat boven het gewone staat, te kennen.

De Vorstenschool bestaat sedert jaren, en nog nooit heeft een tooneeldirectie dat stuk durven opvoeren. Ik heb het op 't tooneel verlangd en mij bereid verklaard er de hoofdrol in te vervullen. Een vol jaar heb ik, op alle manieren, getracht mijn wensch verwezenlijkt te krijgen; te vergeefs. Meester Kritiek had neergeveld en ik alleen was te zwak om 't Publiek een meesterstuk te vertoonen, dat de Kritiek 't werk van een dronkaard had genoemd.

Toen heb ik zelve een stuk geschreven (dat geen meesterstuk is) een serie schetsen, anders niet, die door de mise en-scène en de Indische lokaalkleur waarde moest krijgen. Ik had gerekend op een gemachineerd tooneel, als in 't buitenland, maar ook gemachineerde tooneelen zijn hier onbekend Mijn stuk was dus zeer zwak voor Nederland, dit wist meester Kritiek, want ik had het verleden jaar in de meeste steden van ons land voorgedragen, maar... ware het een meesterstuk geweest (even als Multatuli's Vorstenschool) dan had Kritiek het vóór de opvoering vermoord, nu heeft hij 't na de opvoering gedaan.

Dank je, Kritiek! Door 't kleine tot 't groote, zeg ik nu.

Multatuli's Vorstenschool slaapt, en heeft veel te lang geslapen; de zonde van uitmuntendheid is zwaar genoeg gestraft geworden.

Publiek! help me, om Kritiek te dwingen, u op een meesterstuk te onthalen, dat 't voorrecht mist van Duitsch te zijn of van zóó zwak te wezen, dat 't ook na de opvoering gesmoord kan worden.

Voorgedragen te

Amsterdam, 26 November 1874.

Mina Krüseman.