Mijn leven

Mejufvrouw M.
Scheemda 22 Maart 1876.

Maar Jufvrouw M. wat wilt ge haastig voort! Hebt ge al eens voor geld gelezen? Gij zult zeggen dat gij niet spreekt over geld, maar over kunst; welnu, dan antwoord ik u dat kunst zonder geld niet bestaan kan en dat gij dus, vóór alles, moet beginnen met rekenen, 't is vervelend, maar 't is zoo. Hebt gij gelegenheid hier of daar voor een bepaald honorarium een voordracht te houden, goed, doe dat, maar waag u nog niet aan een geheele tournée voor eigen rekening; die zou u, in dit saizoen vooral, te veel geld kosten en te weinig réputatie geven. Gij moet mij niet rekenen, ik ben bekend, maar gij moet nog bekend worden, en dat bekend worden kost geld. Een enkele lezing in Arnhem (Musis Sacrum) heeft mij, aan zaalhuur, vuur, licht en advententies alleen, in de negentig gulden gekost, voeg hier nu nog reis- en verblijfkosten, rijtuigen en toiletten bij, dan zult gij zien dat men geld moet hebben om een tournée te doen, of zeker van het publiek moet zijn. Nu had ik + - 300 menschen, maar een paar jaar geleden, toen ik nog niet bekend was in Nederland, had ik, in dat zelfde Arnhem, zes menschen en drie kinderen als publiek! Gij zult waarschijnlijk zeggen dat dit zelfde u later te wachten staat, zoo wel als nu, dit is ook zoo, maar als gij in 't najaar débuteert, in een van onze groote steden, dan hebt gij den geheelen winter vóór u om uwe schade in te halen, terwijl gij u nu met ééne maand zoudt moeten te vreden stellen, en dan een ganschen zomer zoudt moeten wachten om verder te gaan. Hebt gij reeds een stukje geschreven? Of wildet

[p. 192]

gij het werk van anderen voordragen, zooals Mevr. Kleine doet? Dit laatste zal u minder vijanden bezorgen, maar ik vrees, ook minder publiek. Elize Baart leest tegenwoordig in Zeeland, waar het haar nu ook goed begint te gaan. Vergeet niet dat wij als vrouwen tegenover een heirleger onbeduidende mannen staan, die ons alles vergeven kunnen, behalve onze supérioriteit. Ons land wordt geregeerd door een verbond van koerantiers, meest afgedankte of mislukte dominés en verloopen studenten, die leven voor geld en te koop zijn voor elk die hen betalen wil. Dat deze menschen geen talent hebben spreekt van zelf, maar dat ze toch, vis-à-vis hun lezers, doen moeten alsof ze 't wèl hadden, spreekt ook van zelf; van hier dan ook de neervellende macht van ons journalisme, vooral op 't gebied van kunst. Al die menschen, die te laag staan om zich op te heffen tot de hoogte van hun meerderen, gebruiken hun orgaan om al wat boven hen staat naar beneden te halen tot op hunne laagte. Na hun eigen kerken leeg gepraat te hebben door gebrek aan voordracht, kunnen zij natuurlijk niet toelaten dat wij volle zalen hebben, juist dóór die voordracht welke zij missen, en doen zij al wat zij kunnen om ons ons publiek te ontnemen. Hebt gij over deze vijandschap al eens nagedacht? En berekend hoe veel het u kosten zal om 't hoofd te bieden aan Mr. Kritiek, die niets kent als eigenbelang, en wiens eigenbelang meebrengt u neer te vellen?

En nu gij dit alles weet, zal ik u de adressen opgeven, welke gij hebben moet om voort te kunnen gaan, indien gij dit wilt.

.........................

In deze noordelijke kleine plaatsen zijn de menschen blij als ze wat hebben, en zijn de onkosten gering, maar réputatie.... neen, die kunt gij hier niet maken, vooral niet als gij spreekt zonder doel. Als entrée kunt gij in de groote steden één gulden nemen, in de dorpen of stadjes 75 cents. Als men u engageeren wil zou ik, in uwe plaats, fl. 50 vragen. Ik krijg van 50 tot 100, maar dit is veel, want de dominés krijgen gewoonlijk 25 of 30. De Nutten geven ook slechts vergoeding van reis- en verblijtkosten; maar in de Nutten moet ge u niet begeven, want als alle menschen u voor niet gehoord hebben, krijgt gij niemand meer voor een gulden.

En nu genoeg over de inlichtingen. Zijt gij geheel vrij en kunt gij dadelijk lezen wanneer en waar gij wilt, dan kan ik u misschien wel een paar avonden bezorgen, hier au bout du monde. Schrijf mij per omgaande wat gij wilt.

.........................

Mina Krüseman.