Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Letterbak. Moeles van de sjalevaeger (1999)

Informatie terzijde

Titelpagina van Letterbak. Moeles van de sjalevaeger
Afbeelding van Letterbak. Moeles van de sjalevaegerToon afbeelding van titelpagina van Letterbak. Moeles van de sjalevaeger

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.67 MB)

Scans (13.54 MB)

ebook (3.05 MB)

XML (0.25 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

column(s) / cursiefjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Letterbak. Moeles van de sjalevaeger

(1999)–Wim Kuipers–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Zich sjabbe

De weduwe moest sjrabbele om aan de kost te komen. Nu is ze minimaal bijstandsmoeder, waarvoor ik eens (maar ik ben er niet meer gelukkig mee) het woord sjteunmeuderke bedacht heb. Ach, arme mensen zijn er mischien minder dan vroeger. Komt dat door het gedoe op de beurs, de opmars van de geldverdie-

[pagina 74]
[p. 74]

ner dat het vaderland er veel netter bijloopt? Twintig jaar geleden droeg hij daar nog een spijkerbroek mit fraanjele, noe kinste hem door ei ringske haole. Je hoort dan ook vaker dat iemand er shabby uitziet. Armzalig, zegt het (Engelse) woordenboek, verlopen, vuil. Wie eine sjab, zou ik zeggen. Sjabbe waren (onder meer) mensen die geen geld hadden kleren te kopen, shabby is in het Limburgs sjebbetig.

 

Overgenomen uit het Engels?

Nee. Een Middelnederlands woord dat het Limburgs bewaard heeft. Het wordt nog dagelijks gebruikt, zeker in Midden-Limburg. En hoewel het woord (zeer merkwaardig) niet in het Roermonds woordenboek staat, is het in delen van de bisschopsstad een soort geuzennaam geworden. Althans: de geheel aparte taal van de oostelijke wijken Veldj en Kemp heet inmiddels: Sjabbe-Remunjs.

 

Het is een soort Bargoens, maar misschien is de naam Rotwelsch beter: het kremersletien, de taal van marskramers langs de Rijn. Oprechte handelaars maar er zaten ook mensen met minder edele bedoelingen bij. Welsch is Waals, een taal die geen al te

Een voorbeeld van die bijzondere taal, ontleend aan Internet: Sjpan herfs dae retting. Jalle.
Wanhopig zoeken naar woorden van grootmoeder helpt niet, deze kreet is volkomen duister. Zelfs als u het zeldzame Venloos Opzeuk Beukske bezit. Daar staat in: span herres, met de verklaring: kijk eens hier, spannend, link. Komt iets in de buurt, maar niet het verzonnen voorbeeld: uig span herres. Sjpan is helemaal niet spannend, maar betekent: kijk (uit), een waarschuwing. Uig span is dus dubbelop.
Het wat officiëler Venloos Woordenboek heeft spanne: kijken. De vertaling van die spannende zin: ‘Kiek oet, dao sjteit eine plies. Renne.’
[pagina 75]
[p. 75]

positieve naam had, zoals ook blijkt uit koeterwaals. Rot staat waarschijnlijk voor de kleur rood, en heeft volgens sommigen te maken met de lap vol rode vlekken die zwervers, bedelaars en lómmelekremers om hun hoofd hadden, ten teken dat ze ziek waren.

Allei, belangrijker is dat het Sjabbe-Remunjs opgeschreven en bestudeerd wordt nu het nog kan. Dat is een karwei van jaren. Overigens zijn verschillende van deze woorden in het dialect doorgedrongen, en die zullen gewoon tot de Limburgse woordenschat gerekend moeten worden, zoals vlemme: (flink) roken en floep: angst. Bengde zullen we in het Limburgs zeggen. Het Venloos Woordenboek zegt voor floep: schrik. Te zwak, vind ik. Dat woordenboek heeft ook kielf (hond). Maar sjpanderik, bril (denk aan sjpanne = kijken), zou dat nog wat kunnen worden?

 

Sjabbe zijn oorspronkelijk schooiers. Maatschappelijk laagstaande personen, zegt het woordenboek van Herten. Deze betekenis kende het Middelnederlands niet. Wel: versleten kledingstuk en: een morsige vrouw. Of er in het Limburgs een betekenisontwikkeling was, of dat er altijd gesproken is van sjabbe, is moeilijk meer te achterhalen. Ik meld verder dat zich sjabbe betekent: krabben, als je jeuk hebt.

Ook kun je eine dae oetjoebes neudig haet, bie zien sjabbe griepe. Dat zullen oorspronkelijk wel de kleren zijn, maar misschien ook een soort lurven, want ik ken - en in de buurt van Weert hoor je dat ook: hae haet nieks um zien sjabbe. Geen fatsoenlijke kleren.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken