Het tafelspel bij de rederijkers (2 delen)

(1988-1989)–P. Lammens-Pikhaus– rechtenstatus

Lijst der presenten

Toelichtingen

Bij het samenstellen van deze lijst leek het ons nuttig de geschenken van eenzelfde spel samen op te nemen. Veelal houden zij immers verband met elkaar, zodat het eenvoudiger is de verklaring ervan en de opgave van de verdere literatuur per spel te behandelen. Op die manier heeft men een goed overzicht van de verschillende geschenken in elk tafelspel. Wil de lezer te weten komen of een bepaald object of begrip in onze tafelspelen als geschenk dienst doet of hoe vaak een present aangeboden wordt, dan kan hij terecht bij de alfabetische index waar de geschenken enkel vergezeld zijn van het nummer van het spel waarin zij voorkomen.

In deze lijst volgt op het nummer van elk tafelspel het lemma. Dit bestaat uit de vermelding van de objecten en/of begrippen welke de spelers in aanvang besluiten te schenken. Na de dubbele punt en voorafgegaan door het gelijkheidsteken volgt dan wat de acteurs in concreto met zich meebrengen vergezeld van de verklaring. Komt eenzelfde geschenk in andere tafelspelen voor, dan worden de nummers hiervan tussen ronde haken vermeld. De titels der vaak geciteerde bronnen hebben wij afgekort:

MNW: E. Verwijs en J. Verdam, Middelnederlandsch woordenboek, 's-Gravenhage, 1885-1941.

Henkel en Schöne: A. Henkel en A. Schöne, Emblemata. Handbuch zur Sinnbildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, Stuttgart, 1967-76.

Tervarent: G. de Tervarent, Attributs et symboles dans l'art profane 1450-1600. Dictionnaire d'un langage perdu, Genève, 1958-64.

Timmers: J.J.M. Timmers, Christelijke symboliek en iconografie, Bussum, 1974.

Lexikon: Lexikon der christlichen Ikonographie. Herausgegeben von E. Kirschbaum in Zusammenarbeit mit G. Bandmann, W. Braunfels, J. Kollwitz...Allgemeine Ikonographie, Rom-Freiburg-Basel...1968-72. 4 dln.

DV: Ad de Vries, Dictionary of Symbols and Imagery, Amsterdam-London, 1976²

Lijst

(1) spigel: het geweten (v. 121-122, 127-129). Cfr. DV, blz. 323 nr. 7. Zie ook (6) (49)

(4) beke: = een kruisbeeld. ‘Hier moet voor een present zyn van een crusificx ende et moet ghemaect zyn hol et cruce ende men moet maken dat vut de vyf wonden looppen mueghen wyn ofte water sulc alsmen wil’ (TA op fol. 290r)(1): Christus' bloed gestort voor

de verlossing der mensheid (v. 227-41) als symbool van de levensbron, cfr. Timmers, 206, Lexikon, I, 333-34 en III, 486 en Henkel en Schöne, 1245 waar deze voorstelling weliswaar later wordt gesignaleerd bij G. Montanea in Monvmenta Emblematvm christianorum virtutum..., Francofurt, 1619 waarvan de eerste uitgave in 1571 verscheen. Zie ook (16) (19) (25) (64) (66)

(5) hoeden: genaamd ‘Tydelicke Nyeuwicheyt’ (v. 93) of nieuwe snufjes, ‘Voorsieneghe Disscrecie’ (v. 117) of vooruitziend verstand en ‘Viereghe Deuocie’ (v. 216) waarvan op fol. 309v in de TA vermeld wordt: ‘Redene moet hebben een cleen cofferkin ofte forchierkin daer een corael oft ammeren hoeyken van Matia jn besteit zal zyn’ d.i. een rozenhoedje of rozenkrans (v. 240-69), Cfr. MNW, VI, 1630 en Timmers, 360 en DV blz. 391 nr. 3.

(6) eerden vaetkin verchiert met blomkens: het aarden vat symboliseert het broze lichaam cfr. Tervarent. II, 315 en A. Blaise, Dictionnaire Latin-Français des auteurs chrétiens, Turnhout, [1954], 836 waar het vat voorkomt als metafoor voor het lichaam cfr. o.a. ‘vas electionis’ in Hand. 9:15, ‘vas perditum’ in Ps. XXX, 13: de bloemen symboliseren allerlei deugden (v. 365-70); in II Cor. 4:1-15: cfr. Tervarent, I, 192.

speghele: de spiegel of het voorbeeld dat elke priester moet zijn voor de anderen (v. 371-74): cfr. DV blz. 323 nr. 11(1).

(7) platteel vp wyens boordt staen vaenkens ofte bannyeren (v. 75-76) met zeuenderande tregye die gheconfyt licht deen onder dandre (v. 103-04) en zeuen specien jn zeuen vaetkens ghedeelt (v. 116) met een fyguere van Jhesus (v. 109-10): de zeven zoetheden (pingel, gember, coriander, hazelnoten, kaneel, amandelen en sinaasappelen) worden vergeleken met de zeven zoetheden van de naam van Jezus (v. 95-108); de zeven specien (valeriaan, gember, peper, nardus, kaneel, kruidnagel en grein) met de zeven bloedstortingen (v. 109-14). Deze worden op hun beurt in verband gebracht met de zeven hoofdzonden (v. 131, 152, 178, 202, 239, 255, 276) cfr. Everaert, Spelen (ed. Muller en Scharpé), blz. 637-38

(8) Hertelic Leedscip (V. 250) en Viereghe Bedynghe (v. 274): = twee schilderijen (beilde van pointratuere in v. 253 en fyguere in v. 292) waarvan het eerste David voorstelt die berouw toont na Nathans vermaning (v. 260-64) cfr. II Sam. 12:13-14. De laatste afbeelding toont Esther die bij Ahasveros genade afsmeekt voor haar volk (v. 282-91) cfr. Esth. 8:1-8

(9) ghelyckenesse van eenen berghe (v. 92): = afbeelding van de Kruisberg met wijngaard beplant (v. 188-203, 208-10): teken van de verlossing. Christus vergeleken met een wijnstok cfr. Timmers, 79 en Jo. 15:1, 5, met een druiventros cfr. Timmers, 217

(11) die soete bladeren vanden boeme des levens (v. 104-05): symboliseren ‘getrouwicheyt’ of trouw (v. 369-91) cfr. Timmers, 209: = myrrhe (v. 418, 430-33) cfr. Timmers, 165

een rose (v. 156): symboliseert ‘dyngnytheyt’ (v. 395) of edelheid, waardigheid (v. 349-64) cfr. Timmers, 607 en 609: = wierook (v. 418, 426-29) cfr. Timmers, 165

een appel van gouwe (v. 202): symboliseert ‘muegentheyt’ of macht (v. 323-42) cfr. Timmers, 165 en Lexikon, I, 124, = goud (v. 418, 422-25) cfr. Timmers, 165
Deze geschenken zijn symbolen voor de eigenschappen van de pasgeboren prinses.

(12) een casteel (v. 158), een slot (v. 168), een borcht (v. 182): = (afbeelding van?) Christus de Heer, de Godheid (v. 208-14, 234-42; 214-23, 243-54; 224-33, 258-59) cfr. o.a. Ps. 18:3, 144:2, 31:4, 71:3, 91:2

(13) een suuer maecht (v. 38), een conynghinne (v. 39): = een mespele (v. 53): een mispel waarvan de kroon met haar vijf takken de eigenschappen van een vorst voorstelt: nl. ‘rechueerdicheyt, wysheyt, goedertierentheyt, voorsienicheyt, maecht’ (v. 59-67): dat de mispel rijp is, betekent dat elk vorst een ‘rype ende manierlic wesen’ t.o.v. zijn onderdanen moet tonen (v. 69-72); DV, blz. 317 nr. 14 ‘the fruit improves with rotting’.

(14) een inne (v. 134): = een ey (v. 164): ‘dat bloet en vleesch es binnen dry daghen’ (v. 204-05) gelijkt Christus die ‘verreesen was binnen dry daghen’ (v. 206-07). Cfr. Lexikon, I, 588 waar het struisvogelei een symbool wordt genoemd van Christus' geboorte en verrijzenis. Het ei wordt ook in geestelijke zin verklaard met een allusie op het (h)eigeroep der gelukzaligen en verdoemden (v. 210): DV, blz. 158. Zie ook (72)

(15) een okernote mette slooster (Ta v. 382-83): de bolster, het ‘naerden vleesche leven’ (v. 394) moet gekraakt worden om ‘de soetheijt des cornels’ (v. 417), ‘Godts hulpe’ (v. 419) en ‘die Goddelicke trooste’ (v. 426) te smaken. Cfr. Henkel en Schöne, 229 waar de gekraakte noot voorkomt in een embleem uit een latere druk met de ruimere betekenis: ‘niets zonder moeite’; DV, blz. 345 nr. 3

(16) ghemeen welvaren (v. 364): = een crucifix (TA v. 389-90): symbool van de verlossing cfr. v. 390-427 en v. 436-41.
Zie ook (4) (19) (25) (64) (66)

(17) steenen (v. 87): uwelen (v. 160): deze ouwels blijken in v. 170 nossensteenen of nosteenen (v. 177) te zijn waarmee hostiën (v. 163-68) worden bedoeld. Cfr. Lexikon, II, 333

(19) recht bevrydinghe (v. 134) of de euwighe ruste (v. 159): = een ‘fyguere’ (v. 192) welke Christus voorstelt ‘ghecruust staende ouer een fonteyne zuverlick toeghemaeckt’ (TA op fol. 13v en v. 192-206) cfr. Timmers, 206, Lexikon, I, 333-34 en III, 486 en Henkel en Schöne, 1245. Zie ook (4) (16) (25) (64) (66)

(21) het woort godts (v. 325): = een bloott sweertt (v. 327) cfr. Ef. 6:17

Sottelyck voortstel, de zot biedt zichzelf en zijn marotte aan (v. 335-36). Zie ook (33) (54) (57)

(25) een cruyssefickx (titel op fol. 147v): de Vasten biedt ‘ons lief heer aent cruijs’ (v. 206) aan om het gezelschap tot inkeer te brengen bij het bedenken van Christus' wonden. Zie ook (4) (16) (19) (64) (66)

(28) smenschen wysheyt (v. 34-35): = een rol of bordje waarop geschreven staat ‘onnutte sorge’ (v. 183) d.w.z. de zorg om aardse goederen (v. 184-99), is het geschenk van Idel Gepeyns. Cfr. Matth. 6:25-34

oprechte liefde (v. 94): = (een rol of bordje met) een ootmoedich hert (v. 134), het present van Goede Wille (v. 173-74), waardoor bruid en bruidegom elkaar oprechte liefde zullen tonen en niet alleen op aarde, doch ook in het hiernamaals vrede bereiken (v. 135-44), overtreft het waardeloze geschenk van Idel Gepeyns. Cfr. Ef. 4:2, Col. 3:12-15

(29) het diepste verwonderen van alle menschen (v. 187), tswaerste verdriet der verdoemder sielen (v. 241) en die meeste vruecht vanden eewygen leeuen (v. 349): = ‘taenschijn goodts (v. 359). Cfr. v. 371-92 waarin verwezen wordt naar Ex. 3:6; 31:18; Matth. 17:1-7, v. 356-58 waarin Augustinus vermeld wordt en v. 395-402 waarin verwezen wordt naar Openb. 22. Naar alle waarschijnlijkheid hebben we hier te doen met een afbeelding van het aanschijn des Heren, misschien een copie van de Santo Volto van Lucca cfr. Timmers, 36

(32) twee leeuende vincken (v. 283) cfr. (32b) met v. 292: = twee Luysen (v. 309) cfr. (32b) v. 308. De luis is hier het symbool van armoede, berooidheid. Voor de luis als parasiet cfr. Henkel en Schöne, 946 waar een embleem gesignaleerd wordt bij F.G. de La Perrière, Le Theatre des bons engins...Paris, 1539 waarbij luizen en vlooien een dood lichaam verlaten en vergeleken worden met vleiers die armoede schuwen en zich rondom de goed gevulde tafels der rijken scharen: DV, blz. 193 nr. 1

(33) Grooten honger en Goeden appetyt: de spelers bieden zichzelf aan als present (v. 196-236). Zie ook (21) (54) (57)

(35) een van die eedele herten coene (v. 182) door sMenschen Vernuftheyt gevangen in tswerls secreet (v. 178): = (afbeelding van?) een gevangen hert/hart als symbool van de mens die zich van God afkeerde en verstrikt raakte in de netten van het kwaad: DV, blz. 244 nr. 4.

(36) een figuer van eender slaccke (v. 98): ‘hier sal hij thoonen een present in die Gedaente van eender slaccke’ (TA op fol. 88r) welke vergeleken wordt met de goddeloze, die evenals het dier zijn sporen overal achterlaat (v. 98-118). De slak zelf wordt in Lev. 11:30 gerekend tot de onreine dieren cfr. Lexikon, IV, 98 en is ook een van symbool van luiheid cfr. Timmers, 419

een soutvat met sout (TA op fol. 89r): zoals het zout de slak vernietigt, zo zal het woord Gods de goddeloze beschamen (v. 134-43). Anderzijds kan het zout, zoals het woord Gods, ook alles bewaren cfr. Matth. 5:13. Het beeld van de slak met zout bestreden, noteren Henkel en Schöne, 622 later nog bij J. Cats, Emblemata moralia et oeconomia...Rotterdam, 1627, nr. 23. Hier bestrijdt het woord Gods niet de zondaar maar de zonde

(37) die alder beste penninck die hier in es (in tkofferken) (v. 66), de scat van gout (v. 72): = ‘die verscrickkelycke doot’ (v. 73) of ‘een dootshooft daer bij geschreuen Dits tloon der sonden’ (titel op fol. 90r). Het doodshoofd is symbool van de kortstondigheid en ijdelheid van het aardse leven cfr. Timmers, 500-01. Vaak, zoals hier is het teken van de zonde en haar bestraffing met de dood, die echter beide door Christus' kruis overwonnen worden cfr. Lexikon, IV, 343 waar verwezen wordt naar 1 Cor. 15:55-57 en Rom. 6:23

(40) een vogel (v. 70): een chijsken (v. 117): = een dobbelsteen (v. 137), attribuut van het wisselvallige lot cfr. Tervarent, I, 145-46: hier geschonken als symbool van een gunstig lot (v. 154) vermits het chijsken (six) precies de hoogste worp aanduidt.

(43) een vaersken (v. 24-25): = ‘een brieff van pampier gemaect’ (v. 130-31) met een vers uit Jes. 9,5: ‘een kint is ons geboren een soon is ons gegeuen’: teken van Gods liefde (v. 243) voor de mens (v. 230-44). Zie ook (106)

(45) twee vierige herten in lyefden gloeyende met den bant van eendrachticheyt by malcander gebonden (v. 236-37): symbool van de liefde in het huwelijk volgens de wet des Heren (v. 238-42) cfr. Tervarent, I, 102.

een toom (v. 247): om de aardse gezindheid te bedwingen en naar Gods woord te leven. Cfr. Tervarent, II, 277: attribuut van de Matigheid en de Deugd

een serpent (v. 260): (een afbeelding van?) een slang, symbool van de voorzichtigheid (v. 261-71) cfr. Tervarent, II, 340 en Timmers, 386 en 579 waar verwezen wordt naar Matth. 10:16
Deze drie presenten staan voor drie in het huwelijk onontbeerlijke deugden: liefde, matigheid en voorzichtigheid

(49) een speegele (v. 23): = een bordeken spiegels gewys en daer sal in gescreuen staen het woort goodts’ (TA op fol. 174v en v. 279-90) cfr. Ef. 5:22-23: bruid en bruidegom moeten zich spiegelen naar het voorbeeld van Christus en Zijn bruid, de Kerk (v. 304-18) en het woord Gods in ere houden. Cfr. Timmers, 778 en Lexikon, I, 324 en 563. Zie ook (1) (6)

een kindeken inder wiege (v. 146): symbool van de taak der vrouw (v. 147-54), cfr. Gen. 3:16

een spaede (v. 159): symbool van de taak van de man (v. 160-71); cfr. Gen. 3:19; attribuut van de Arbeid cfr. Tervarent, I, 46

(52) een leeu (v. 209): symbool van Christus die door Zijn verrijzenis de dood overwonnen heeft (v. 362-64, 376-81), cfr. Timmers, 94 en

550 waar verwezen wordt naar Openb. 5:5 en Lexikon, III, 116-17. Bruid en bruidegom moeten Christus volgen om niet ten prooi te zijn aan de duivel (v. 413-18)

een visch (v. 237): symbool van Christus (v. 365-67, 382-87), cfr. Timmers, 93. De vis is ook het symbool van de matigheid (v. 419-22) cfr. Tervarent, II, 309

een rynck (v. 277): symbool van redding en vertroosting (v. 368-71, 388-91), onderpand van verzoening en trouw cfr. Timmers, 404: de (zegel)ring is het attribuut van de Trouw. De gehuwden moeten de ring dragen d.w.z. ‘wercken der deuchden’ doen (v. 423-26)

een kostelycken steen (v. 310): symbool van Christus (v. 372-75) cfr. Timmers, 72 en v. 392-94; cfr. Dan. 2:34, v. 395-97: cfr. Gen. 28:11, 18, 22, v. 398-401; cfr. Matth. 21:42 en Ps. 118:22. De gehuwden moeten naar de Geest Gods leven cfr. v. 427-38 en I Kor. 10:4

(53) drie letters (v. 196, 199, 200): V, R, E (v. 204) ‘geschreven in gouwe’ (v. 297). De V staat voor ‘veritas of waerheijt’ (v. 208) waarbij gewezen wordt naar Jo. 14:6, voor ‘virginitas dats reijnicheijt’ (v. 215) cfr. Gen. 2:24-25, voor ‘vrijendelijcheijt’ (v. 225) waarbij Esther en Ahasveros tot voorbeeld dienen en voor ‘vreese tot godt’ (v. 233-34) waarbij verwezen wordt naar Tobias en Sara. De R staat voor ‘reden’ (v. 244), ‘rijng’ (v. 248), het teken van liefde en trouw (v. 251), ‘rekeninge dije elck sal bewysen ten uytersten dage’ (v. 263). De E is beginletter van ‘eendracht’ (v. 266), ‘eerbaerheijt’ (v. 272) waarbij Abraham en Sara het bruidspaar tot voorbeeld worden gesteld, en ‘eewige eewicheyt’ (v. 280). Samen spellen de letters VRE (v. 288), ‘de vrede godts’ cfr. Jo. 20:19, het beste geschenk dat een echtpaar zich wensen kan. Zie ook (56) (58) (108)

(54) een liedeken (v. 414): doch uiteindelijk bieden de spelers zich zelf aan nl. Kijck inde krijch, Werck-noo en Leuije waert. Zie ook (21) (33) (57)

(56) alder werelt vreucht (v. 222) ‘verheven op een blaese vol wints in een rolle geschreven’ (v. 260-61): = een blaas gevuld met wind met daarop een rol waarop aan de ene kant ‘alder werelt vreucht’ staat, op de andere zijde (v. 262) vier letters die het woord NIET spellen (v. 263): ‘al swerelts vreucht’ is niets dan ijdelheid (v. 267-72), cfr. Pred. I en 2, Joh. 7:7-9, Henkel en Schöne, 1315 vermelden een soortgelijk embleem; een blaas gevuld met erwten is het symbool van de vergankelijkheid van wereldse roem

de vier vergulde letters (v. 238): NIET: die zich op de keerzijde van de blaas bevinden, zijn het present van het tweede personage (v. 245-47 en v. 291-94). Cfr. (53) (58) (108)

(57) Wel hebben met een beurs vol gelt (v. 346-51), Wel meugen en Goet geselschap (v. 352-55); de spelers presenteren zichzelf. Zie ook (21) (33) (54). De beurs met geld is het attribuut van rijkdom en overvloed cfr. Tervarent I, 53. Zie ook (60)

(58) drie letters (v. 391-98): die samen ERE (v. 399) spellen. Zie ook (53)(56)(108).

(60) dalder bequaemste amoureuste lief (v. 55): een afbeelding (ymagie v. 283) van de geliefde: = hooi (v. 318)

een groote borse met ghelde (v. 127): = hooi (v. 334). De beurs geld is zowel symbool van rijkdom als van de ijdelheid van de wereldse macht, cfr. Tervarent I, 53. Zie ook (57)

dleckerste bancket (v. 205): = hooi (v. 346). Het hooi is symbool van de vergankelijkheid van het aardse leven en de vanitas van het stoffelijke bezit, cfr. Timmers, 498 ‘hooiwagen’ 1 Petr. 1:24 en Jes. 40:6. Een samenvatting van de verspreiding van het al-hoymotief in de Nederlanden. Cfr. P. de Keyser, Het onuitgegeven Tafelspel van Al Hoy met IJdel Lustken, Willeken Noijt Genoech en Buijcxken Selden Sat uit het Dendermonds Handschrift geannoteerd, Dendermonde, 1964 (Overdruk uit de G.O.K.L.D. Buitengewone uitgaven-Nr. XX), blz. V-VII.

(61) een lantaerne daer een schoon licht in staet: = een lantaerne zonder licht (v. 174): de letter (van de Wet)

licht welck alle rechtvaerdighe menschen verfraeyt (v. 186-87): de heylighen Geest der waerheyt waarbij in v. 240 verwezen wordt naar het pinksterfeest (Hand. 2) want ‘die Geest brenckt alleen het leven voort (v. 235). De letter zonder de Geest is niets anders dan een lantaren zonder licht (vzn. 257-60) cfr. 2 Kor. 3:6

(64) een a(d)vys (v. 185): = ‘tCruys Christi // welcken Cruys ons advys is off exempele (v. 257-58). Het kruisbeeld, geschenk van de Vasten, herinnert het publiek aan Paulus' woorden (Rom. 6:6) dat zij zoals Christus de oude mens moeten begraven om vrij van zonden te zijn (v. 270 e.v.). Zie ook (4) (16) (19) (25) (66)

wafelen, pannekoecken (v. 218): geschenk van de Vastenavond

(66) een rechtveerdige wysere (v. 79): = een afbeelding van God die rechtspreekt over levenden en doden (v. 169-75) of een kruisbeeld want de nadruk valt in v. 180-96 op Christus' kruisdood waardoor Gods barmhartigheid het gehaald heeft op Zijn gerechtigheid. Zie ook (4) (16) (19) (25) (64)

(67) dat alder beste cruyt datmen in de werelt vinden mach (v. 41, = rapen (v. 84): met een woordspeling op het ww. is de raap het symbool van hebzucht cfr. D.Th. Enklaar, Uit Uilenspiegel's kring, Assen, 1940, blz. 52 waar hij verwijst naar Jan van Stijevoorts refereinenbundel anno MDXXIV. Naar het Berlijnsch handschrift integraal en diplomatisch uitgegeven door F. Lyna en W. van Eeghem, Antwerpen, s.d., II, nr. 164. Doch het present wordt op het einde ook geestelijk geïnterpreteerd (v. 198)

(68) een herinck vet (v. 3)

(71) een flessche vol wyns (v. 252): = de bybel (v. 316-38)

een vat vol honichs (v. 273): = de bybel (v. 339-61)

een Busse met salue (v. 293): de bybel (v. 362-84) ‘dwoort der scriftueren...is den besten wyn...honich en Salue’ (v. 389-94)

(72) een paar versche eijeren (v. 394-95). Zie ook (14)

(74abc) 's Houwelicx figuere: een afbeelding van het huwelijk cfr. Timmers 302

(75ab) peys en minne (v. 285)

(76abc) Goet (t)huysraet (v. 63)

Luyers (v. 104): ‘sy heeten Ootmoedicheyt’ (v. 106)

winde bant (v. 110)

een pot vol paps met een lepel (v. 117-18): Ghestadighe Minne geheten (v. 123)

een paphoorne (v. 126)

een wieghe (v. 133): welke ‘ruste en peys’ betekent (v. 137)

seven puncten (v. 149) die tot den Houwelijcke dienen (v. 69): nl. Ootmoedicheyt, Jonste, Ghestadicheyt, Trouwe, Charitate, Ruste in Godt, Eendrachticheyt (v. 151-59)

(79) bloemkens (v. 342): dit ‘Aertsch gewas’ is het geschenk van Aarde. Voor de symbolische betekenis ervan cfr. Tervarent, I, 192 waar bloemen het attribuut worden genoemd van zowel de deugd als de jeugd

dit stuck (v. 353): bedoeld wordt het gespeelde tafelspel dat Locht ter vervanging schenkt van de ‘arent’ of het ‘cameleon’, welke dieren attributen zijn van de Lucht in de allegorische voorstelling van de vier elementen cfr. Timmers, 541 en Tervarent, I, 59

(80) een dolphijn (v. 317) en een salamander (v. 318): = een gebak waarop een afbeelding te zien is van de beide dieren ‘Want siet / den Dolphijn schoon / en t'Salamanders beelt / // Bringh ick in reyn ghebak (v. 327-28).
De salamander is het attribuut van het vuur bij de allegorische voorstelling van de vier elementen cfr. Tervarent, II, 334 en Timmers, 580. Op dezelfde wijze kan de dolfijn beschouwd worden als het attribuut van het water. Cfr. DV, blz. 142 nr. 8.

(82) scherven (v. 123): de mens wordt vergeleken met een broos aarden vat dat gemakkelijk in scherven valt (v. 123-49) cfr. Tervarent, II, 315

(93) welvaert (v. 185): is het geschenk van de boer want landbouw brengt welvaart in het land (v. 193-98)

neeringh (v. 189): de zeevaart doet de handel bloeien zodat de schipper ‘neeringh’ aanbiedt (v. 189-92)

(100) een Does (v. 237) met saedt (v. 241) nl. Sueric of Zuering (v. 247): Hovelicx berou schenkt zuring, een kruid dat alles zuur maakt. Cfr. DV, blz. 137 waar deze plant symbool wordt genoemd van liefde, maar ook van veranderlijkheid en geduld: op blz. 432 staat zuring voor berusting in het leed.

een Lauwertacxken (v. 285) dit beduyt ons warachtigh//een teycken van vrede (v. 285): geschenk van Trou: cfr. DV, blz. 292 geeft aan ‘laurier’ de symbolische betekenis van overwinning, beschutting maar ook van wapenstilstand of vrede.

(102) een Terwen-broot (v. 268): Ceres schenkt haar gewas ‘in heughenis’ van ‘den tegenwoordighen noott’ (v. 274) waarbij de stedelingen met opgeslagen voorraad in tijden van nood ook de plattelandsbevolking hielpen (vzn. 285-94). Samen met de vis herinneren deze giften aan de ‘wonderbare broodvermenigvuldiging waardoor de vijfduizend gespijzigd werden’ cfr. Timmers, 93 en 173: DV, blz. 497 vermeldt tarwe als symbool voor de landbouw en vruchtbaarheid, attribuut van de godin van de aarde Ceres.

een visch uyter zee (v. 297): = Neptunus geeft een haring. Cfr. DV, blz. 188: de vis staat voor vruchtbaarheid, leven, overvloed, attribuut van de god van de Zee, Neptunus. Zie ook (52) (68)

Liefde (v. 317): geschenk van Aeolus ‘Daer liefde int zeyl waeyt/gaet het altijt voor-wint’ (v. 320). Cfr. DV, blz. 397 het zeil is een embleem van het element lucht en past bij Aeolus, de god der winden. Zie ook (28) (108)

(105) de voldoeninghe der wet (v. 141): = ‘Liefde in gulde letteren gheprent’ (v. 151). Het gaat hier om de christelijke naastenliefde waarvan Christus zelf een voorbeeld gaf door zijn kruisdood. Op die wijze heeft ‘hy alleene de wet voldaen’ (v. 221) cfr. v. 215-58

(106) een peyslijck mandaet (v. 18): vrede (v. 63) = het ‘boeck des leuens’ (v. 290). Wie de twee geboden in v. 242-44 genoemd onderhoudt, zal in vrede leven

een openen beslotenen brief (v. 113): daer elck in mach sien die vryheydt ghereghelt: vryheydt ghemack en ruste (v. 111) = het ‘boeck des leuens’ (v. 302-07)

een prente met die alderbeste tijdinghe (v. 200): nl. Ghy sult uwen Heere uwen Godt bouen al // Liefhebben wt alle v crachten en sinnen // En uwen naesten als v seluen beminnen (v. 242-44). Wie deze geboden onderhoudt zal ‘blijschap’ smaken (v. 246) = het ‘boeck des leuens’ (v. 290)

Deze drie geschenken blijken ‘theylich Euangelie’ (v. 310) te zijn

(108) juwelen (v. 69): een ghetal van eenenvijftich (v. 72-73) = twee letteren (v. 76), nl. L.I. (v. 93)

drie letters (v. 78): nl. E.F.T. (v. 117)

Samen vormen de vijf letters het woord LIEFT (v. 122) zoals man en vrouw, ‘twee sielen end' een lijf / suer en soet tsamen’ zullen dragen (v. 127-29). De tekst zelf geeft een parafrase van 1 Cor. 13:1-8. Zie ook (53) (56) (58)

(109) een croone (v. 202): = een Doorne Croone (v. 296): symbool van Christus' lijden en nederigheid; één van de Arma Christi cfr. Lexikon, I, 511-13 en 183-85.

Alfabetische lijst der presenten

Woorden waarbij kleine spellingsverschillen optreden zoals figuere/fyguere, hart/hert etc. werden voor de overzichtelijkheid na elkaar opgenomen.

Aenschijn goodts (29)

Afbeelding van
Christus (12)
de geliefde (60)
God als rechter (66)
een gevangen hert/hart (35)

Appel (11)

Appetijt, Goeden (33)

Arent (79)

A(d)vys (64)

Bancket, dleckerste (60)

Bedynghe, Viereghe (8)

Beilde van pointratuere (8)

Beke (4)

Berghe, de ghelyckenesse van eenen (9)

Beurs vol gelt (57)

Borse met ghelde (60)

Bevrydinghe, recht - of de euwighe ruste (19)

Bladeren, die soete - vanden boeme des levens (11)

Blaese vol wints (met een rol waerop aan de ene kant ‘alder werelt vreucht’ aan de andere kant ‘NIET’ staat (56))

Bloemkens (79)

Boeck des Levens (106)

Borcht (12)

Bordeken spiegels gewys en daer sal in gescreuen staen het woort goodts (49)

Bordje (of rol) waarop geschreven staat ‘onnutte sorge’ (28)
met ‘een ootmoedich hert’ (28)

Borse met ghelde (60)

Brief (106)

Brief van pampier gemaect (met een vers uit Jes. 8:5) (43)

Busse met salue (71)

Bybel (71)

Cameleon (79)

Casteel (12)

Charitate (76abc)

Chijsken (40)

Conynghinne (13)

Croone, Doorne (109)

Crucifix (16)

Crusificx (4)

Cr(u)ys (25)

Cruys Christi (64)

Cruyt, dat alder beste (67)

Deuocie viereghe (5)

Disscrecie, voorsieneghe (5)

Dobbelsteen (40)

Does met saedt (100)

Dolphijn (80)

Doorne Croone (109)

Dootshooft daer bij geschreuen Dits tloon der sonden (37)

Eendrachticheyt (76abc)

Euangelie, theylich (106)

Ey (14)

Eijeren, een paar versche (72)

Figuer van eender slaccke (36)

Figuere, 's Houwelicx (74abc)

Fyguere (Christus voorstellend ghecruust staende ouer een fonteyne) (19)

Fyguere van Ester (8)

Fyguere van Jhesus (7)

Flessche vol wyns (71)

Geest, de heylighen - der waerheyt (61)

Gheback, reyn - (met een afbeelding van een salamander en dolfijn) (79)

Ghelyckenesse van eenen berghe (9)

Ghestadicheyt (76abc)

Geselschap, Goet (57)

Goud (11)

Herten, een van die eedle - coene gevangen in tswerls secreet (35)

Herten, twee vierige - in een gecnocht (45)

Hebben, Wel - met een beurs vol gelt (57)

Herinck (68) (102)

Hoeden (5)

Honger, Grooten (33)

Houwelicx, 's - figuere (74abc)

Hoy (60)

Huysraet, goet (76abc)

Inne (hen) (14)

Jonste (76abc)

Juwelen (108)

Kindeken inder wiege (49)

Kruisberg (9)

Kijck inde krijgh (54)

Lantaerne sonder licht (61)

Lauwertacxken (100)

Leedscip, Hertelic - (8)

Leeu (52)

Letters nl. ERE (58)
LIEFT (108)
NIET (56)
VRE (58)

Licht (61)

Liedeken (54)

Lief (60)

Liefde, oprechte (28) (102)

Liefde excellent (105)

Luyers (sy heeten Ootmoedicheyt) (76abc)

Luysen (32)

Maecht (13)

Mandaet, peyslijck (106)

Mespele (13)

Meugen, Wel (57)

Minne (75ab)

Minne, Ghestadighe (76abc)

Myrrhe (11)

Neeringh (93)

Nosteenen (hostiën) (17)

Nyeuwicheyt, Tydelicke (5)

Okernote mette slooster (15)

Ootmoedicheyt (76abc)

Pannekoecken (64)

Paphoorne (76abc)

Penninck, die alder beste - (37)

Peys (75ab)

Platteel vp wyens boordt staen vaenkens ofte bannyeren met zevenderande tregye en zeuen specien jn zeuen vaetkens ghedeelt met een fyguere van Jhesus (7)

Pot vol paps (met de naam Ghestadighe Minne) (76abc)

Prente met die alderbeste tijdinghe (106)

Puncten, seven - (die tot den Houwelijcke dienen) (76abc)

Rapen (67)

Rose (11)

Rynck (52)

Ruste en peys (76abc)

Ruste, euwighe (19)

Ruste in Godt (76abc)

Saedt (100)

Salamander (80)

Scherven (82)

Seluen, ons (24), (33), (54), (57)

Serpent (45)

Slaccke, die Gedaente van eender (36)

Slot (12)

Soutvat met sout (36)

Spaede (49)

Speegele (49)

Speghele (6)

Spigel (1)

Steen, kostelycken - (52)

Steenen (17)

Stuck (tafelspel) (79)

Sueric (100)

Sweertt, een bloott - (21)

Terwen-broodt (102)

Toom (45)

Trouwe (76abc)

Vaersken (vers) (43)

Vaetkin, eerden - verchiert met blomkens (6)

Vat vol honichs (71)

Verdriet, tswaerste - der verdoemder sielen (29)

Verwonderen, het diepste - van alle menschen (29)

Voldoeninghe der wet (105)

Vrede (106)

Vreucht, alder werelt - verheven op een blaese vol wints in een rolle geschreven (56)

Vryheydt (106)

Vincken, twee leuende (32)

Visch (59)

Waert, Leuije (54)

Wafelen, en pannekoecken (64)

Welvaert (93)

Welvaren, Ghemeen (16)

Werck-noo (54)

Wieghe (betekent ruste en peys) (76abc)
kindeken in der (49)

Wierook (11)

Winde bant (76abc)

Woord godts (21)

Wysere, een rechtveerdige (66)

Wysheyt, smenschen (28)

Alfabetische lijst der spelende personages

De namen van de spelende personages worden gevolgd door het nummer (tussen ronde haken) van het spel, waarin zij optreden. Daarna volgt de aanduiding van het geslacht: m(annelijk); vr(ouwelijk) of wanneer het geslacht niet met zekerheid kan worden bepaald een vraagteken.

A

Aeolus (102) m.

Aerde (79) vr.

Aert van Eedelheijt (50) m.

Beraedtsamich Advys (4) m.

Jonsteghe Affexcie (4) vr.

Van Als Genoech (56) m.

Alwarigh Voortstel (13)?

Amoreuse Jonckheyt (89) m.

Amoureuse Herte (53)?

Geest van Amoureusheijt (50) m.

D'ander (34) m.

Cuenync des Aerbeyts (11) m.

Plomp sonder Arch (74) m.

d'Arm Ghemeynte (105) m.

Bedecte Aermoed (16) vr.

Armoede (102) vr.

B

Bedecte Aermoed (16) vr.

Moetwilligh Bedrijf (94) m.

Menichfuldich Bedroch (42) m.

Menich Bedruckt Herte (105) m.

Beelitgen (103) vr.

Beerte (117) vr.

Beleeft van Seden (23) m.

Houwelycx Berou (100) m.

Beraedtsamich Advys (4) m.

Wijse Beradinghe (16) m.

Berispinge van 't Quaet (36) m.

Besolos Manos (12) m.

Blijde Ghelaet (96) m.

Blyden Wille (7) m.

Blijden Will (109) vr.

Troostelijck Bystant (105)?

Boer (41) m.

Boer (47) m.

Boer (72) m.

Boer (82) m.

Boer (86) m.

Boerdelic Pleghen (3) m.

Boerdelick Weesen (49) m.

Boerdelic Zin (9)?

Bot Verstant (23) m.

Bot Verstant (24) m.

Bouwen (81) m.

Metken Bouwens (22) vr.

Broederlicke Onderwys (62) m.

Buijcxken Selden Sat (60) m.

C

Meester Canjart (112) m.

Ceres (102) vr.

Claer (83) vr.

Cleen Vermueghen (4) m.

Clerc (115) m.

Cloucken Geest (24) m.

Comen (48) m.

dOnruste Consientie (19) vr.

Sotte Cout (109) m.

Cramer (77) m.

Cramer (111) m.

Cramer (95) m.

Cramer (119) m.

Cuenync des Aerbeyts (11) m.

Cuenync des Edelheyt (11) m.

Cuenync der Scyencyen (11) m.

D

Jonsteghe Daet (7) vr.

Dagelicxs Onderwinden (31) m.

Deuchdelyck Ingheven (76) m.

Duechdelic Voortstel (9) m.

Wauter Dick-steert (117) m.

Slimmen Diel (22) m.

Goetwilligen Dienst (21) m.

Een Dronckaert (99) m.

Droncken Tenoer (49) m.

Duvels Nijdicheijt (46) m.

E

Cuenync der Edelheyt (11) m.

Aert van Eedelheijt (50) m.

D'een (34) m.

Eendrachtighe Wille (74) m.

Eens Anders Vruecht (65) m.

Niemans Eijghen (65) m.

Eygen Ghemack (113) m.

Meest Elcken (19) m.

Geleerde Eloquentie (59)?

Evangelis Verstant (113) m.

Experencye (11) vr.

G

Geboren Sot (17) m.

Een Sot Goet Geselschap met een Marot Sot Geclap (40) m.

Gheduerighe Liefde (74) vr.

De Geest (61) m.

Geest van Amoureusheijt (50) m.

Cloucken Geest (24) m.

Gheestelijcken Sot (18) m.

Ghejonsteghe (10) vr.

Blijde Ghelaet (96) m

Geleerde Eloquentie (59)?

Weereltsche Gheleerde (15) m.

Gemaecten Sot (17) m.

Gemaicten Sot (18) m.

Eygen Ghemack (113) m.

Wel Gemaniert (23) vr.

Den Gemeenen Huysman (94) m.

d'Arm Ghemeynte (105) m.

Sorgeloos Gemoet (45) m.

Van Als Genoech (56) m.

Zinnelicke Ghenouchte (8) vr.

Ghenoughelic Voortstel (3) m.

Idel Gepeijns (28)?

Vrolijck Gheschrey (106) m.

Een Sot Goet Geselschap met een Marot Sot Geclap (40) m.

Goet Geselschap (57) m.

Minlijck Gesichte (53)?

Gheveynst Herte (75) m.

Ghewonelicke Vruecht (13) m.

Geyltgen (81) vr.

Gobbert (81) m.

Godlicke Wijse (15) m.

Godt Loondt (12) m.

Straffe Godts (114) m.

God voor de Werelt (19)?

Goeden Appetijt (33) m.

Goede Wille (28)?

Jasper Goet-bloet (93) m.

Een Sot Goet Geselschap met een Marot Sot Geclap (40) m.

Goet Geselschap (57) m.

Goodts Goetheijt (46) m.

Goet Jonstich Hart (43) m.

Goet Onder-wys (114) m.

Goetwilligen Dienst (21) m.

Goodts Goetheijt (46) m.

Gouweloos Uutslach (76) m.

Grammerchijs (12) m.

Grooten Honger (33) m.

H

Hanneken Rane (78) m.

Hans Meyer (78) m.

Hansje Quaet-Cruydt (112) m.

Goet Jonstich Hart (43) m.

Luttel Hebben (56) m.

Wel Hebben (57) m.

Heijmelic Lijden (16) m.

Deerste Herder (26) m.

Tweede Herder (26) m.

Derde Herder (26) m.

Het Herte (88) m.

Amoureus Herte (53)?

Gheveynst Herte (75) m.

Lustich van Herten (9)?

Menich Bedruckt Herte (105) m.

Grootten Honger (33) m.

Meer Hopen dan Twijffelen (89) m.

tHoude Testament (6) m.

Houwelijcx Berou (100) m.

Huys-man (115) m.

Den Gemeenen Huysman (94) m.

Jaep Selden-t'huys (93) m.

I

Idel Gepijns (28)?

IJdel Lustken (60) m.

Deuchdelyck Ingheven (76) m.

Poetelijcke Inventie (59)?

Inwendighe Redene (6) vr.

J

Jaep Selden-t'huys (93) m.

Jan (83) m.

Neel Jans (110) vr.

Jasper Goet-bloet (93) m.

Jonck (1) m.

Jongeling (55) m.

Joncheyt (8) m.

Amoureuse Jonckheyt (89) m.

Onbedochte Joncheyt (114) m.

Onbedochte Jonckheijt (31) m.

Onbedochte Jonckheijt (45) m.

Jonste (71) vr.

Jonsteghe Affexcie (4) vr.

Jonsteghe Daet (7) vr.

Jonstige Minne (49) vr.

Goet Jonstich Hart (43) m.

K

Meester Kackadoris (90) m.

Kees Knol (110) m.

Kint (67) vr.

Kees Knol (110) m.

Kijck inde Krijch (54) m.

Kijck inde Krijch (54) m.

Een Kuyper (26) m.

L

Lachenden Mont (53)?

Lange Lauw (22) m.

Lansknecht (2) m.

Een Lansknecht (91) m.

Het Lant-wijff (90) vr.

Lange Lauw (22) m.

De Letter (60) m.

Wulps Leven (55) m.

Lijbertas (58) m.

Heijmelic Lijden (16) m.

Voys der Lijefden (44) m.

Gheduerighe Liefde (74) vr.

Warachtige Liefde (21) vr.

Locht (79) vr.

Logen (30) vr.

Godt Loondt (12) m.

IJdel Lustken (60) m.

Onbedwonghen Lust (114) vr.

Lustich van herten (9)?

Luttel Hebben (56) m.

Leuije Waert (54) m.

M

Man (14) m.

Een Man (66) m.

Man (67) m.

Man (68) m.

Man (69) m.

De Man (70) m.

Een (Sot met een) marot (39) m.

Een (Sot met een) marot (92) m.

Een (Sot Goet Geselschap met een) Marot Sot Geclap (40) m.

Meer Hopen dan Twijffelen (89) m.

Meer Twijffelen dan Hopen (89) m.

Meest Elcken (19) m.

Meester Canjart (113) m.

Meester Kackadoris (90) m.

Menich Bedruckt Herte (105) m.

Menichfuldich Bedroch (42) m.

Mensche (79) m.

Menschelijck Mensche (113) m.

De Sorchfuldigen Mensche (20) m.

sMenschen Vernuftheijt (35) m.

Menschelijck Mensche (132) m.

Metken Bouwens (22) vr.

Wel Meugen (57) m.

Hans Meyer (78) m.

Mijselfs Onvrij (65) m.

Minlijck Gesichte (53)?

Jonstige Minne (49) vr.

Minsaemheyt (10) m.

Moetwilligh Bedrijf (94) m.

Lachenden Mont (53)?

N

Neel Jans (110) vr.

Neptunus (102) m.

Niemans Eijghen (65) m.

Duvels Nijdicheijt (46) m.

Willeken Noijt Genoech (60) m.

Vrint ter Noot (18) m.

tNyeuwe Testament (6) m.

O

Onbedochte Jonckheijt (31) m.

Onbedochte Jonckheijt (45) m.

Onbedochte Joncheyt (114) m.

Onbedwonghen Lust (114) vr.

Dagelicxs Onderwinden (31) m.

Mijselfs Onvrij (65) m.

Broederlicke Onderwys (62) m.

Goet Onder-wys (114) m.

Ongherustich Sin (75) m.

Den Onghetroosten (87) m.

Onlytsaemheyt (62) m.

dOnruste Consientie (19) vr.

De Ooghe (88) vr.

Oorspronck van Sonden (42) m.

Opgeblasen Sot (18) m.

P

Patrijs (58) m.

Pelgrom (29) m.

Een Pillegrom S. Lasant (97) m.

Philosophische Scientie (59)?

Pispot (27) m.

Pispot (116) m.

Boerdelic Pleghen (3) m.

Pleun (81) vr.

Plomp sonder Arch (74) m.

Poetelijcke Inventie (59)?

Post (29) m.

Pover (101) m.

Prijs der Vruechden (44)?

Q

Quacksalver (47) m.

Quacksalver (85) m.

Quacksalver (107) m.

Berispinge van 't Quaet (36) m.

Hansje Quaet-Cruydt (112) m.

R

Dander Rabbouw (32) m.

D'een Rabbouw (32) m.

Rachel (52) vr.

Hanneken Rane (78) m.

Redelick Verstant (37)?

Redelijck Verstandt (80) m.

Reden (55)?

Redene (5) vr.

Redene (8) m.

Redene (75)?

Inwendeghe Redene (6) vr.

Re(s)publica (58) m.

Rethorika (18) vr.

Ruijdt Verstant (52) m.

S

Sara (52) vr.

Schipper (29) m.

Troost der Schrifture (20)?

Den Voys der Schrifturen (73) m.

Philosophische Scientie (59)?

Cuenync der Scyencyen (11) m.

Beleeft van Seden (23) m.

Jaep Selden-t'huys (93) m.

Buijckxken Selden Sat (60) m.

Simpel Verstant (43) m.

Ongerustich Sin (75) m.

Een Pillegrom S. Lasant (97) m.

Slimmen Diel (22) m.

Soet (108) m.

Soldaet (115) m.

Oorspronck van Sonden (42) m.

De Sorchfuldigen Mensche (20) m.

Sorgeloos Gemoet (45) m.

Sot (1) m.

Sot (72) m.

Een Sot met een marot (39) m.

Een Sot met een marot (92) m.

Een Sot Goet Geselschap met een Marot Sot Geclap (40) m.

Geboren Sot (17) m.

Gheestelijcken Sot (18) m.

Gemaicten Sot (17) m.

Opgeblasen Sot (18) m.

Sotte Cout (109) m.

Sottelijck Voorstel (21) m.

Steven (38) m.

Stierman (115) m.

Straffe Godts (114) m.

Suer (108) m.

T

Thamar (52) vr.

Droncken Tenoer (49) m.

tHoude Testament (6) m.

tNyeuwe Testament (6) m.

Thijs (103) m.

Toeback-rolle (116) m.

Troost der Schrifture (20)?

Troostelijck Bystant (105)?

Trouwe (71) vr.

Wel Vernoeght in Trouw (100) m.

Meer Twijffelen dan Hopen (89) m.

Twyffelic Zin (6) m.

Tydelicke Vredelicheyt (3) vr.

U

Gouweloos Uutslach (76) m.

V

Vasten (25) vr.

Vasten (64) m.

Vastenavont (64) m.

Vastelavont (25) m.

Vercondigher des Vredts (106) m.

Vercondigher der Vryheydt (106) m.

Cleen Vermueghen (4) m.

Wel Vernoeght in Trouw (100) m.

sMenschen Vernuftheijt (35) m.

Versochte Wijsheit (45) m.

Bot Verstant (23) m.

Bot Verstant (24) m.

Evangelis Verstant (113) m.

Redelick Verstant (37)?

Redelijck Verstant (80) m.

Ruijdt Verstant (52) m.

Simpel Verstant (43) m.

't Vyer (80) m.

Vlaendren (73) vr.

Alwarigh Voortstel (13)?

Duechdelic Voortstel (9) m.

Ghenoughelic Voortstel (3) m.

Sottelijck Voortstel (21) m.

Voijs der Lijefden (44) m.

Den Voys der Schrifturen (73) m.

Vercondigher des Vredts (106) m.

Tydelicke Vredelicheyt (3) vr.

Vreyss van den Doet (1) vr.

Vrientschap (71) vr.

Vriendscip (10) m.

Vrint ter Noot (18) m.

Vrolijck Gheschrey (106) m.

Eens Anders Vruecht (65) m.

Ghewonelicke Vruecht (13) m.

Prijs der Vruechden (44)?

Vercondigher der Vryheydt (106) m.

W

Een Wachter (66) m.

Waerheijt (30) m.

Leuije Waert (54) m.

Warachtige Liefde (21) vr.

'tWater (80) m.

Wauter Dick-steert (117) m.

Weereltsche Gheleerde (15) m.

Boerdelic Weesen (49) m.

Wel Gemaniert (23) vr.

Den Welgheminden (87) m.

Wel Hebben (57) m.

Wel Meugen (57) m.

Wel Vernoeght in Trouw (100) m.

God voor de Werelt (19)?

Werck-noo (54) m.

Wille (5) vr.

Wille (88) m.

Blyden Wille (7) m.

Blijden Will (109) vr.

Eendrachtighe Wille (74) m.

Goede Wille (28)?

Willeken Noijt Genoech (60) m.

Wyf (14) vr.

Wyf (68) vr.

Wyf (69) vr.

Het Wijf (70) vr.

Wijncan (27) m.

Wijncan (116) m.

Godlicke Wijse (15) m.

Versochte Wijsheit (45) m.

Wulps Leven (55) m.

Z

Boerdelic Zin (9)?

Twyffelic Zin (6) m.

Zinnelicke Ghenouchte (8) vr.

Zinnelicheyt (5) m.

Lijst van de in de tafelspelen voorkomende liederen

De gegevens welke hier worden samengebracht zijn de volgende: het lemma dat het nummer, de titel en de druk, het handschrift of uitgave bevat waarin het tafelspel werd overgeleverd met aanduiding van paginering of foliëring. Daaronder vindt men

1. de verzen welke het lied of liederenfragment bevatten,

2. de tekst, eventueel gevolgd door de overeenkomstige tekst of het tekstfragment uit de vermelde liederenverzamelingen, met aanduiding van aantal strofen en rijmschema bij een volledige tekst, 3. het rijmschema waarbij ook wordt aangeduid of het lied met het beginvers en/of met het eindvers ingeschakeld is in het geheel van de tekst (ingesch. b/e), 4. de omvang: volledig, fragmentarisch, allusie, eventueel vergezeld van een vraagteken als wij daaromtrent geen zekerheid hebben. 5. één of meer genrebepalingen. 6. de wijze. 7. de vindplaats waarbij liederenverzamelingen of - boeken waarin het bewuste lied voorkomt, worden vermeld. Ook vindt men hier gegevens over de melodie en de wijze.

De teksten van de liederen werden diplomatisch weergegeven met inbegrip van manifeste schrijf- of drukfouten zoals:

nr. 26	v. 191	drackx	wat	dronkx moet zijn
	v. 296	dies viants		die sviants
34	v. 126	wat		was
	v. 173	prys is ick		prys ick
	v. 29	vatren		varen
	v. 30	sout		sou
47	v. 136	wen		uwen
96	v. 148	ande snee		aude snee
	v. 99	hol meysken		misschien holmeysgen
100	v. 149	wannen		watmen
119	v. 123	douveljemette		doux + variant van guillemette (vr. vorm van Guillaume of Wilhelm, dus Wilhelmina) mogelijk met [w] i.p.v. [g] cfr. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL). II, blz. 415.
	v. 124	irez vous		irez voir
	v. 103	den		ben

Gebruikte afkortingen

ALB 1544:	Het Antwerps Liedboek. 87 melodieën op teksten uit ‘Een Schoon Liedekens-Boeck van 1544’ uitgegeven door K. Vellekoop en H. Wagenaar-Nolthenius met medewerking van W.P. Gerritsen en A.C. Hemmes-Hoogstadt. I. Liederen. II. Commentaar, Amsterdam, 1972.

Hellinga ALB:	Een Schoon Liedekens-Boeck in den welcken ghy in vinden sult veelderhande liedekens. oude ende nyeuwe om droefheyt ende melancolie te verdryven. Bewerkt, toegelicht en ingeleid door W. Gs. Hellinga, 's-Gravenhage, 1941.

DPB 1539:	Een deuoot en Profitelyck Boecxken, inhoudende veel ghestelijcke Liedekens ende Leysenen, diemen Tot deser tyt toe heeft connen gheuinden in prente oft in ghescrifte. Geestelijk Liedboek met melodieën van 1539. Opnieuw uitgegeven van eene inleiding, registers en aantekeningen voorzien door D.F. Scheurleer, 's-Gravenhage, 1889.

VD 1889:	F. van Duyse, Oude Nederlandsche Liederen; melodieën uit de Souterliedekens, uitgegeven met inleiding, aanteekeningen en klavierbegeleiding. Eerste deel, Gent, 1889.

VD 1903:	Het oude Nederlandsche Lied. Wereldlijke en geestelijke liederen uit vroegeren tijd. Teksten en melodieën verzameld en toegelicht, I, 's-Gravenhage, 1903.

Heeroma:	K. Heeroma, Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Uitgegeven voor de Maatschappy der Nederlandse Letterkunde te Leiden met medewerking van C.W.H. Lindenburg. Eerste deel, Leiden, 1966.

Mincoff-Marriage:	E. Mincoff-Marriage, Souterliedekens. Een Nederlandsch psalmboek van 1540 met de oorspronkelijke volksliederen die bij de melodieën behooren uitgegeven, 's-Gravenhage, 1922.

Willems:	J.F. Willems, Oude Vlaemsche liederen ten deele met de melodieën uitgegeven, Gent, 1848.

Liederen

Nr. 8 Joncheyt en Redene. Everaert, Spelen, (ed. Muller en Scharpé), blz. 477.

1.	vzn. 1-7

2.	Jc Joncheyt fier van moede Lustich fray ghesont Wel voorsien van goede Twaere voor my een vont Quaeme my(n) lief./AI tgrief Dat jc oynt en besief Zoude verghaen ter stont

3.	ababccb, nier ingeschakeld

4.	fragment?

5.	liefdeslied

6.	vp den voys Hy hadde een jaer zy(n) vruecht verloren

7	-

Nr. 9 De Berch. Everaert, Spelen, (ed. Muller en Scharpé), blz. 490.

1.	vzn. 36-39

2.	Wanneer my de doot crycht jn zyn beryt So wort myn wandelen / al ghedaen. Helpt my Maria ghebenedyt. Christus wilt my bystaen.

3.	abab ingesch. b/e

4.	fragment

5.	smeekbede, bede

6.	-

7.	-

Nr. 12 Een present van Godt Loondt. Verz. Gheurtsz, fol. 2r.

1.	vzn. 4-12

2.	Nu hoordt al sonderlinge ick come al vanden steen tis tydt dat ick my bedwinge ick hebber ghelaeten een van ledeken cleen ghy weet wel wat ick meen hy waet mit Godt en mit eeren gheerne verschoondt hy sou my ruepen en seggen God Loondt in syn rijcke onghehoondt // verwerfdy prijs

3.	ababbbccd. ingesch. b/e

4.	fragment?

5.	reformatorisch?

6.	-

7.	-

Nr. 25 Vastelavont en Vasten. Verz. Wils, fol. 148v.

1.	vzn. 50-54

2.	Den abt van sinte bernaert die heeft mij ontboden Dat jck jn syn closter sou comen leuen naer syn geboden En als jck jn syn closter quam hy leyde my op syn selle Hy cust (en) my hier hy custen my daer tussen 2 schabellen

3.	aabb, ingesch. b/e

4.	fragment.

5.	scabreus spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 25 Vastelavont en Vasten. Verz. Wils, fol. 149v.

1.	vzn. 150-154

2.	Bruer dierck die clam ten boem op/jnt dat hem onder dat hem Dat noonneken sach van onder op/jn dat hem onder dat hem En temtasie in enen

3.	aab, ingesch. b via binnenrijmresponsie en e of abab c

4.	fragment

5.	scabreus spotlied

6.	-

7.	VD 1903, I, nr. 195, blz. 708 Ic clam den boom al uppe (?).

Nr. 25 Vastelavont en Vasten. Verz. Wils, fol. 150v.

1.	vzn. 190-191

2.	Sy heetten my droncken wouterken om dat ick gaen ouer mach/ ghi lichter deur v backhuys en jck drackx (sic) noch al den dach

3.	aa, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied?

6.	-

7.	-

Nr. 26 Een Kuijper ende drie Herders. Verz. TMB, Boek F, fol. 184v-185r

1.	vzn. 25-43

2.	Weest nv verblyt seer bouen maeten in deesen tyt weest niet verwaeten want tonser baeten // gesent is openbaer een kint vuyt caritaten/in dit soete nyewe Jaer in dit soete nijewe Jaer Dit kindeken sal ons al bevryen van Adams val//Jn deese tyen want hy can stryen//voor ons nv al temael dus wilt sijn naem belijen//Jn dit soete nyewe Jaer Jn dit nyeuwe Jaer Emanuel is hij geheeten waer doer die hel sal werden gespleeten en al des viants beten/vernielt hij gans en gaer dit kint wilt niet vetgeten//Jnt soete nyewe Jaer int soete nijewe Jaer Prince Dit princelycke greijn//reyn//en onbesweeken sijn trow certeyn//reyn//heeft nv gebleecken en die de hel mach breeken//lach int hoij aldaer dit is van ons gebleeken//Jnt soete nyewe Jaer int soete nyewe Jaer

3.	aabbb/ccdbb/eebbb/ffbbb, ingesch. b/e

4.	volledig

5.	kerstlied

6.	-

7.	-

Nr. 26 Een Kuijper ende drie Herders. Verz. TMB, Boek F, fol. 188v.

1.	vzn. 291-331

2.	Compt laet ons triumpheren en singen met Jolyt het kindeken ter eeren gebooren nv ter tyt dies viants//nyt//verbyt tons proofyt//sal hyt Volbrengen alle gaer dus verblyt/met vlyt Die hiet syt//Jnt cryt met desen nyewe Jaer het twede vaers Laet ons den naem v(er)hogen al van dit kindeken cleyn hij heeft macht aengetoogen

	soo Dauid gaet verbreen dat ist geen//Alleen dat met een/maect reen Dus menschen alle gaer wilt gemeen//aenbeen anders geen//certeen dan hem int nyewe Jaer Derde vaers Dit kint is ons gesconcken al van den vader Jent Dus laet v hart ontfoncken want hij is van bouen gesent ons ontrent//Diet kent ghij die bent//verblent Doet op v oogen claer het serpent ghij scent ons torment//geent wort nv int nyewe Jaer Prince Prince wilt nv algelyken louen dees prince goet want aen ons sijn trou moet blyken want hij is die pellicaen goet Die ons voet//en behoet met sijn bloet//seer soet want hij ons sent voerwaer Dus verspoet//neemt moet en doet//boet Doert gelooff int nyewe Jaer

3.	ababbbcbbc/dedeeeceec/fgfgggcggc/hihiiiciic/ingesch. b/e

4.	volledig

5.	kerstlied

6.	-

7.	-

Nr. 31 Dagelicxs Onderwinden. Verz. TMB, fol. 46v-47r.

1.	vzn. 27-34

2.	Dagelicxs Onderwinden Lustich van geest//weest onbedwongen ghij Jongen/ voor tongen//der nyders wacht Jonckheyt Ontbeyt wats daer dats immers gesongen Dagelicxs Lustich van geest/weest onbedwongen Onbedocht Jonckheyt Doert hooren van dien wert herwaerts gesprongen hoe wel thert is gebongen /in lyen onsacht Dagelicxs Lustich van geest/weest onbedwongen ghij Jongen voor tonghen/der nijders wacht

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	feestlied, vreugdelied

6.	op die voys par Amoer

7.	-

Nr. 33 Grooten Honger ende Goede Appetijt. Verz. TMB, Boek I, fol. 68v.

1.	vzn. 41-47

2.	Eenen eesel sullen wij coopen die sal draegen wyff en kint achter lant soo sullen wij loopen daermen die groote sticcken vint comt in doorde wel gedaen ghij sult certeyn met corte woorden een schotel met een cnoop ontfaen

3.	ababcdc, ingesch. b/e

4.	fragment?

5.	gildekenslied

6.	-

7.	-

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 79r-80r.

1.	vzn. 148-155

2.	Deen singt Mijn sinnekens sijn mijn ontoogen Dander Wacharmen dat synse hoe crijchdijse wedere Deen Eijlacij ken weet want sij heeft mijn bedroogen mijn sinnekens sijn mijn ontoogen sij geloofden mijn trowe nv vind icks geloogen Dander Dan weecht sij veel lichter dan een vedere Deen Mijn sinnekens sijn myn ontoogen Dander Wacharmen dat sijnse hoe crijchdijse wedere Hellinga, ALB nr. 114 p. 287-288 Een nyeu liedeken. Mijn sinnekens zijn mi doortoghen Van een schoon ioncfrou fijn si doet mi pijne dooghen Si is die alder liefste mijn Om haer so wil ic waghen mijn lijf ende al myn goet Ende laten vrienden en maghen Ende schencken haer mijns herten bloet (5 str ababcdcd)

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, spotlied

6.	-

7.	VD 1889, blz. 188-192. VD 1903, I, nr. 151, blz. 569-571 ALB 1544 nr. 114, blz. 124-125 (Mijn sinnekens zijn mi doortoghe) Mincoff-Marriage nr. 66, blz. 138-139 (Mijn sinnekens zijn mij onttoghen). (Ps. XX) Weimarer hs. 1537.

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 76v.

1.	vzn. 50-57

2.	Deen Troeren soo moet ick nacht ende dach Dander Als ghij seeker wel moecht arm venus snapperken Deen Och hoe mach sij lijden dat bitter geclach troeren moet ick nacht ende dach maer mochtet anders weesen ick naems verdrach Dander Ghij sterft noch als parys aerdich blocksleeperken Deen Troeren soo moet ick nacht ende dach Dander Als ghij seeker wel moecht arm venus sneperken Hellinga, ALB nr. 147 Trueren moet ick nacht ende dach Ende lijden also groot verlanghen Om een die liefste die ick oeyt sach Si heeft mijn herteken beuanghen Doorschoten heeft zijt also menichfout Si heeft mijn herte in haer ghewout Na haer staet mijn verlanghen (6 str ababccb)

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied

6.	-

7.	VD 1889, nr. XLV, blz. 336 VD 1903, I, nr. 185, blz. 684-685 Mincoff-Marriage nr. 102 blz. 186-187 (Ps. LXXV) Hellinga ALB, nr. CXLVII Een oudt liedeken, blz. 317-318 DPB 1539 nr. CXXXIII blz. 164-165 Cfr. nr. 65b Den handel der Amoureusheyt, fol. H6v, vzn. 1-8

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 77r.

1.	vzn. 74-81

2.	Dander singt Venus hoe mach hem syn leuen lusten Die verlooren heeft sijn soete Lieff Deen Dat weet ick wel venus sinneken niet en rusten Dander Venus hoe mach hem sijn leuen lusten Deen Al die liefs mondeken oijt in Liefden custen

	sceydende proefden sij een bitter grieff Dander Venus hoe mach hem sy(n) leuen lusten die verlooren heeft sijn soet lieff Hellinga, ALB nr. 121 blz. 86 Een valsche tonghe, gheen ergher fenijn! Een oudt liedeken. Och, hoe mach hem zijns levens lusten Die zijn lieveken verloren heeft! Sijn sinnekens zijn hem in swaer onrusten. Want dat herteken gheenen troost en heeft (6 str abab)

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied

6.	-

7.	VD 1889, II, nr. 38 (Hoe mach een man syns leven lusten) VD 1903, I, nr. 92, blz. 395-396 ALB 1544 nr. 121, blz. 130-131 (Och hoe mach hem zijns levens lusten. Een oudt liedeken) Mincoff-Martiage nr. 93, blz. 167-168 (Ps. LXII) Hellinga ALB nr. 121, blz. 86.

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 77v-78r.

1.	vzn. 99-106

2.	Deen singt Een Aerdich vrouken heeft my(n) doerwont Dander Doetet Arm bloet wie sal v geneesen Deen Niemant dan zij en mach myn maeken gesont een aerdich vrouken heeft myn doerwont och mocht ick eens cussen haer rooder mont Dander Waij neen ghij vrient het sal een ander weesen Deen Een aerdich vrouken heeft mijn doerwont Dander Doetet arm bloet wie sal v geneesen Hellinga, ALB nr. 94 Een aerdich vrouken heuet mi bedroghen Daer ick was op verghect Haer smeekende woorden zijn al ghelogen Dat vinde ick nv perfect Si is mi te doortrect Te dubbel ooc van gronde Dus keer ick mi van haer Si payter so vele met haren valschen monde. Jc en achtse niet een haer (6 str ababbcdc) (1ste str ababbcdcd)

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, spotlied

6.	-

7.	VD 1903, I, nr. 100, blz. 418-419 ALB 1544, nr. XLIV Een nieu liedeken, blz. 46-47 Mincoff-Marriage nr. 115, blz. 205-206 (Ps. CV) Hellinga ALB, blz. 237-238, nr. 94 Een nieu liedeken

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 75r.

1.	vzn. 1-8

2.	Den eenen singt Gepeyns leyt myn soo seer en quelt van myn en cans icxs niet geweeten Dander Och harmen soo sydij quaelick gestelt Deen Tgepeyns leyt my (n) soo seer en quelt Dander Daer thert vol off is den mont vertelt maer te vergeefs is v labeuren Deen Tgepeyns leyt mijn soo seer en quelt van mijn en can icks niet geweeren Hellinga, ALB, nr. 150 Een oudt liedeken Tghepeyns leyt mi seer vast en quelt Van mi en can icx niet gheweeren Mijn sinnen zijn mi so seer ontstelt Want troost van haer moet ic ontbeeren. Ten coemt niet al na mijn begheeren Want niet en baet wat ick labuere Aldus moet ic mijn bloet verteeren Jc ben daer in ick moet daer duere (5 str ababbcbc, 4de ababcdbd, 5de abcddede)

3.	rondeel abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied

6.	-

7.	VD 1889, nr. XII, blz. 172. VD 1903. I, nr. 96, blz. 406-408 Hellinga ALB, nr. CL, blz. 319-320 Cfr. nr. 87, fol. I 6rv vzn. 1-8 DPB 1539, nr. 181 (melodie), blz. 212-213

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 78v.

1.	vzn. 124-131

2.	Dander singt Die trowe toont // hem seluen hoont Deen Dat mach ick wel seggen maer wie hadts gewoont Dander Dijn vierige Jonste wat v quaelick geloont die trowe toont // hem seluen hoont Deen Ick hadt haer bouen hester int herte gecroont dies den geest beswijcken wil alsmen haer vermaent

	Dander Die trowe toont hem seluen hoont Deen Dat mach ick wel seggen//maer wie hadts gewoont

3.	rondeel, abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, minneklacht

6.	-

7.	-

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 80r.

1.	vzn. 173-180

2.	Dander singt Een verlooren/twee vuijtvercooren//prys is ick voortan doet oick alsoo off ghij sult van lyefden steruen Deen Ick wildent wel doen maer lacij icken//can Dander Een verlooren/twee vuijtvercooren prys ick voort an Deen En waer ick soo vast niet in venus gespan soo mocht ick een ander in trowe verweruen Dander Een verlooren//twee vuytvercooren//prys ick voort an Deen En waer ick soo vast niet in venus gespan soo mocht ick een ander in trowe verweruen Dandet Een verlooten/twee vuijtvercooren// prys ick voort an doet oick alsoo off ghij sult van Liefden steruen

3.	rondeel, abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 75v-76r.

1.	vzn. 26-32

2.	Dander singt Laetse varen varen laetse varen want ghij mist Deen hoe sow ick die lieffste soo vergeeten Dander Doedijt niet v naect veel twist Laetse varen varen laetse varen want ghij mist Deen Dies dunct mijn thert in lijefden gespleeten Dander f. 76r Laetse varen/varen/Laetse varen want ghij mist Deen Hoe sout ick die liefste alsoo vergeeten

3.	rondeel, abbabab, ingesch. e

4.	volledig (Een vers ontbreekt in 2de deel)

5.	spotlied, liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 34 dEen en dAnder. Verz. TMB, Boek I, fol. 80v-81r.

1.	vzn. 198-205

2.	Deen singt Adieu vuijtgeleesen Princesselick pilaer Dander Wat weijnter niet om kiesr een ander greyne Deen Eijlacen het scheyden valt mijn soo swaer Adieu vuijtgeleesen princelick pilaer Dander Ten sal v niet baten een enckel haer al sterfdij als parys//vuijt lijefden reyne Deene Adieu vuijtgeleesen princelick pilaer Wat weijnter niet om kiest een ander greyne

3.	rondeel, abaaabab, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 40 Een Marot Sot Geclap. Verz. TMB, Boek I, fol. 99r

1.	vzn. 54-57

2.	Drinct nv al vry groote tuegen wilt niet sparen//drinct sat als suegen Den Eedelen traen//Laet vrij ingaen tsal u niet schaen//wilt u versaeden

3.	aabb, ingesch. b/e

4.	Fragment

5.	drinklied

6.	op die voys Lieue Lysien cloetergat

7.	-

Nr. 44 Prijs der Vruechden. Verz. TMB, Boek I, fol. 124v.

1.	vzn. 1-4

2.	Compt nv wilt verjolysen//en niet syn beuereest maer laet v hert op rijsen//verheucht al inden geest ghij die hier syt ter feest//wilt vruecht met myn nv prijsen op dat ghij vroolick weest

3.	ababbab, ingesch. e

4.	Fragment

5.	feestlied, drinklied

6.	-

7.	-

Nr. 47 Een Quacksalver ende een Boer. Verz. TMB, Boek I, fol. 158r.

1.	vzn. 126-130

2.	Die boer singt Wij willen vroolick leeuen en drincken sonder verdriet een cruijs sal ick niet geuen wat leyter an bedreuen Tis mijn geschoncken om niet

3.	abaab, ingesch. e

4.	fragment?

5.	drinklied

6.	-

7.	-

Nr. 47 Een Quacksalver ende een Boer. Verz. TMB, Boek I, fol. 158v.

1.	vzn. 135-139

2.	Die Meester singt Jck scenck v alte malen spoelt wen keel van tstoff die boer salt al betaelen al Jsset veer te haelen ende hij weeter luttel off

3.	abaab, ingesch. b/e

4.	fragment?

5.	drinklied, spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 49 Jonstige Minne en boerdelick Weesen. Verz. TMB, Boek I, fol. 168v.

1.	vzn. 81

2.	Jck wil te Lant vuytryden/sprack meester hillebrant Jongere Hildebrantslied Hellinga nr. 83 Jck wil te lande rijden Sprack meester Hillebrant, 'Die mi den wech wil wijsen Te Batnen in dat lant! Si zijn mi onbekent gheweest So menighen langhen dach: In driendertich jaren Vrou Goedele ick niet en sach! 21 strofen ababcded, 2de strofe abcbcded en volgende

3.	ab, ingesch. e (volgende vers)

4.	allusie

5.	episch, verhalend lied

6.	-

7.	ALB 1544 nr. LXXXIII Ick wil te lande rijden, blz. 88-93 VD 1903, I, nr. 5, blz. 37-43 Hellinga, ALB, blz. 65-69, nr. LXXXIII Van den ouden Hillebrant; melodie naar G. Rhau. Bicinia, Wittenberg, 1545 (brief F.H. Matter dd 18.4.75)

Nr. 49 Jonstige Minne en boerdelick Weesen. Verz. TMB, Boek I, fol. 169v.

1.	vzn. 110

2.	Het voer een mannetgen vuyt om houte, Met sijnen wagene so he/la he/met synen wagene

3.	ab, ingesch. b/e

4.	allusie

5.	-

6.	cfr. vindplaats brief F.A. Matter dd. 18.4.75

7.	als wijsaanduiding voor twee geestelijke contrafacten (zonder muziek) in hs Berlijn, KB (depot Tuebingen UB), MS Germ. 8^o 190 (het zgn. Utrechtse hs, c. 1500), fol. 181r en in DPB nr. CLXVIII, blz. 201 en met wellicht de melodie van het lied dat in het Duits met ‘Es fur ein baur ins hols’ begint cfr. F.M. Boehme, Altdeutsches Liederbuch. Volkslieder der Deutschen nach Wort und Weise aus dem 12. bis zum 17. Jhr, Leipzig, 1877, blz. 587.

Nr. 49 Jonstige Minne en boerdelick Weesen. Verz. TMB, Boek I, fol. 169r.

1.	vzn. 98

2.	Maer van Mijn heer van vallekesteyn VD 1903, I, blz. 116 Ic sach minen here van Valkenstein uit sijnre borch wechriden; sijn schilt dat voerde hi neven hem, dat blanke swaert an der siden

3.	a, ingesch. b voorgaande vers

4.	allusie

5.	ballade, verhalend lied

6.	-

7.	VD 1903, I, nr. 19, blz. 116-118 Ic sach minen here van Valkenstein naar de Duitse tekst bij Boehme, Alt. Lb. nr. 23-30, blz. 100-103 DPB 1539 nr. CXCV, blz. 227 waar het als wijs voorkomt bij geestelijke liederen nr. 196-203, blz. 228-235

Nr. 50 Aert van Idelheyt. Verz. TMB, Boek I, fol. 177rv.

1.	vzn. 8-19

2.	Compt al wilt vruecht beghinnen ghij venus kinderkens al gemeyn Edele herten Amoureuse sinnen wel an weest verheucht certeijn messen piecken groot en cleyn laet van v syn verdreuen blijft by v lyeueken alleyn en wiltse niet begeuen f. 177v soo moechdij vroolick leuen ghij Lustige venus kinderen al

	wilt damoureusheyt reijn v(er)heuen en vroolick syn int aertsche dal

3.	abab/bcbc/cdcd, niet ingesch.

4.	fragment?

5.	liefdeslied, vreugdelied, feestlied

6.	-

7.	-

Nr. 52 Ruijdt Verstant en Rachel. Verz. Van der Morsch, fol. 116r.

1.	vzn. 1-6

2.	Magnum nomen dominum Emanuel als de gans gebraden is dan smaecktse wel Heij laet lyden druck vaert wech gequel Marotte wil haer herte verheuchden ter eeren tgeselschap hyer versaemt in deuchden Dus tye ick met vreuchden//Int hoff van eeren Mak, nr. LXII Magnum nomen domini emanuel Quod annunciatum est per gabriel, hodie apparuit in israhel, in israhel, in israhel, Per mariam virginem emanuel Heyo, heyo, heyo, heyo, Virgo deum genuit Sicut divina voluit clementia. DPB nr. 243, blz. 281 Magnum nomen domini emanuel quod annunciatum per Gabriel/ Hodie apparuit apparuit in Jsrael/ sunt completa que predixit Daniel/ De Maria virgine natus est el. Eya eya virgo deum genuit sicut diuina voluit clementia

3.	aaabbc, ingesch. e

4.	fragment?

5.	feestlied, drinklied

6.	-

7.	Contrafact op het lied Magnum Nomen Domini Emanuel cfr. Mak, Middeleeuwse kerstliederen, blz. 206-207 nr. LXII, oorspronkelijk de eerste strofe van een meerstrofige hymne, op den duur geïsoleerd van de rest als zelfstandige hymne (DPB nr. 243) of eerst op zichzelf, dan gezongen met andere liederen tot meerstrofige hymne of als refrein gebruikt cfr. DPB, 281 en 334.

Nr. 52 Ruijdt Verstant en Rachel. Verz. Van der Morsch, fol. 116v..

1.	vzn. 25-26

2.	Het voer een man ten houte Heij met sijnen wagene/met sijnen wagene

3.	ab, ingesch. b/e

4.	allusie

5.	?

6.	cfr. vindplaats

7.	als wijsaanduiding voor twee geestelijke contrafacten (zonder muziek) in hs Berlijn, KB ('s-Gravenhage, depot Tuebingen UB), Ms Germ. 8^o 190 (het zgn. Utrechtse hs. c. 1500), fol. 181r en in DPB nr. CLXVIII, blz. 201 en 327 (brief Matter) cfr. nr. 49, fol. 169v.

Nr. 54 Kijck inde Krijch. Verz. Van der Morsch, fol. 191r.

1.	vzn. 416-424

2.	Heij dat de wijn soo diere is dat doen de besuckte’ bedruckte, behenckte’bewenckte’bekrenckte’boeren sij suijpen zich vol’sij rasen zich dol en makent al in roeren. loop boeren loop gij karels loop behenckte’bewenckte bekrenckten hoop loopt melcken uwe koe en hebt sint felten toe toe toe

3.	abcdceeff, ingesch. e

4.	fragment?

5.	drinklied, spotlied

6.	-

7.	Cfr. nr. 119 Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 261 vzn. 227-231

Nr. 65b Myns Zelfs Onvry. Den handel der Amoureusheyt, fol. H6v.

1.	vzn. 1-8

2.	Een Ionghelinck ghenaemt myns zelfs onvry, zinghende. MZO Treuren zoo moet ick nacht en dach. EAV Haer lieflijcke ooghskens wincken’my. NE Laet zuchten lijden en gheklach. EAV Maer swijcht. NE Swijcht ghij. MZO Ia oft wesen mach. EAV Wat peyst ghij? NE Wat meent ghy? EAV Wat meuchdy dincken’ghy? MZO Treuren zoo moet ick nacht en dach. EAV Haer lieflijcke ooghskens wincken’my

3.	abaabbab, ingesch. e, rondeel

4.	volledig rondeel?

5.	liefdeslied

6.	-

7.	VD 1889 nr. XLV, blz. 336 VD 1903, I, nr. 185, blz. 684-685 Mincoff-Marriage, nr. 102 (Ps. LXXV), blz. 186-187. XVde eeuw Hellinga ALB, nr. CXLVII, blz. 317 DPB 1539, nr. CXXXIII, blz. 164 geestelijk contrafact. Cfr. nr. 34, fol. 76v vzn. 50-57

Nr. 72 De Sotslach. Lyna en Van Eeghem, blz. 46-47.

1.	vzn. 289-308

2.	Aensiet ghij heren al//die ons iolijt beminnen hoe wij met soet geschal// wat sottelijcx beginnen

	om desen prijs te winnen// maecken wij geschreij dat alle druck mach dinnen//so danssen wij dat eij Wij vermeren ons getal//door ons sottelijck wesen en lachen sonder gal//daero(m) sijn wij gepresen wij hebben anxt noch vresen//dat doet de koele meij dat vruecht mocht sy(n) geresen//so danssen wij dat eij Ons boerdelijck verhal//doet menich vruecht bedrijuen hijer binnen onssen stal//vergaertmen gelt noch schijuen o(m) bij u hijer te blijuen//soecken wij dijleij gelijck de oude wijuen//so danssen wij dat eij Desen boerman sal//ick alle dwaesheyt leren om hem te maecken mal//dat is al mij(n) begeren dus salmen den gheck scheren//achter toor den keij dat dwaesheijt mach vermeren//so danssen wij dat eij in dit princelijck dal//wij ons herte verfroeijen dat binnen desen wal//altijt de lieft mach bloeijen dus willen wij ons spoeijen//o(m) teeten pasteij op dat de const mach groeijen//so danssen wij dat eij

3.	aabb/ccbb/ddbb/eebb/ffbb

4.	volledig

5.	eierdans, danslied, zottenlied

6.	op den voijs van adieu peronen en terwanen me

7.	E.T. Kuiper en P. Leendertz, Het Geuzenliedboek, Zutphen, 1924-25, I, blz. 6 nr. 2 vermelden de wijsaanduiding ‘Adieu Pieronne, ende Tervane. Ofte Bragart de France’ (naar den druk van 1616) en Lyna en Van Eeghem, De Sotslach, blz. 28 waar verwezen wordt naar Den Druyventros der Amoureusheyt (1602), door P.J. Meertens uitgegeven, Utrecht, 1929, blz. 144, nr. 69 ‘op de wijse Van alemande Terrouan’.

Nr. 82 Een Droncken Boer. Van Breughel, De Kluchten, (ed. VL), II, blz. 243 of BBC, I, fol. B6v.

1.	vzn. 49-56

2.	Ick wilder noch t'avont mijn buyckjen vol drincken, Al soud' ick geldeloos thuyswaert hincken Hier buyten der stadt, en vollen het buyckjen VVt dit soete kruyckjen, vant Delfsche nat. Van herten moet icker meer vreuchden bedrijven. Al souder mijn broeck en paltrock blijven Non fortse wiet leeft, dus moetmen dan veghen Het bierken te deghen, soo langhe ment heeft.

3.	aabc/ddef/ of aab/ccb (notering van J.A. van Leuvensteijn in De Kluchten, III, blz. 352), ingesch. b/e

4.	fragment?

5.	drinklied

6.	op de Voyse Wy willen noch t'avont ons schouken doen rooken.

7.	-

Nr. 86 Een Droncken Boer die uut vryen gaet. Van Breughel, De Kluchten (ed. VI), II, blz. 283 of Het tvveede Deel van BBc, fol. C4v-C5r.

1.	vzn. 35-54

2.	Den tijt die valt my also langh Een dach wel seven weken Wat gaen ick menich droeven gang Eer ick mijn lieff can spreken Deed haer de lieffde sulck vermaen En ginck sy soo verlanghen Sy quam my dan wel tegen gaen Met oversoete sanghen Maer neen ick sorch voor meerder leyt Dat nu haest sal wtbreken Dat sy een ander vryer heyt Die liever sy wil spreken Helaes wat mach de oorsaeck zijn Van sulcke droeff ghedachten Dat sy geen lieffd'sou dragen mijn Die haer soo hooch gaen achten Was ick by mijn Princes Eerbaer Jck hoop tsou anders blijcken Verlicht sou worden therte zwaer Nu huer huys gaen ick strijcken

3.	abab/cdcd/efef/ghgh/ijij, ingesch. e

4.	volledig

5.	liefdeslied, liefdesklacht

6.	op de Voyse Het Iaer is langher als den dach dat word' ick wel geware

7.	Het lied ‘Het jaar is langer als den dach’ komt nog al eens voor als wijsaanduiding, voor het eerst in Veelderhande Liedekens, 1566, fol. 58v, voor het laatst nog in de 18de eeuw (brief Matter 18.4.75), cfr. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), III, blz. 508.

Nr. 86 Een Droncken Boer die uut vryen gaat. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 284-285 of BBC II, fol. C6rv.

1.	vzn. 83-112

2.	TGhemoet is schier bezweken In desen naeren nacht, Om mijn Lieffgen te spreken Ben ick soo veerd ghebracht, Doch tschijnt sy my niet en acht, Reyn Lieffde int verholen, My nae haer trachten doet, Dus gaen ick eensaem dolen Jn plaets van honich soet, Smaeck ickt al bitter roet. Och oft sy om my peysden Ghelijck ick doen om haer, En dat sy niet en deysden Van een soo trou minnaer, Voorseker t'beter waer. De Linden, oock die velden, Betuyghen sullen siet, En ons vryagie melden, Hoe reyn die is ghesciet, Nu looptse heel te niet. Waert dat u Iongher herte My oock ghingh liefde bien/ Ghy liet my in gheen smerte/ Maer naer liefdes bedien Soudy wel eens wtsien f. C6v Princesse wreet van moede Aensiet mijn sobren staet Jck neem van u int goede Maer denct eertis te laet Hoet my u dienaer gaet

	ALB (ed. 1972) nr. 54 Ick heb om eender vrouwen wille Ghereden so menighen dach. nu segt mi, scoon vroudelinge, Hoe sidy nu bedacht? Och wildi bi mi bliven Ende dat segt mi nu ter tijt, Want ick moet van hier/ Ja schoon is mijn lief, Mi en lust gheen ander wijf. 6 strofen abcbdefgh/abcbdedfg/abcbdefgh etc

3.	ababb/cdcdd/efeff/ghghh/ijijj/klkll, ingesch. b/e

4.	volledig

5.	liefdeslied, liefdesklacht

6.	op de voyse ‘Ick heb om harent wille/soo menighe myltgen ghegaen’. Dit kennen we slechts als wijsaanduiding in Anthony Janssen, Christelijck Vermaeck, Haarlem, 1645, blz. 184 voor een lied van Breughels strofevorm. Van Leuvensteijn meent dat het hier gaat om de wijsaanduiding ‘Ick hebb’ om harent wille Ofte Mijn ziel mijn tweede leven’ en waarschijnlijk niet om ‘Ick heb om vrouwen wille’ vanwege een andere strofebouw (brief 4.4.84), cfr. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), III, blz. 513-514.

7.	VD 1903, I, nr. 71, blz. 337-338 en II, blz. 1031 Mincoff-Mariage, nr. 37, blz. 82-83; ‘Ick heb om vrouwen wille ghereden so menighen dach’ (Ps. XXXVI) ALB 1544 nr. 54, blz. 120-121 (eig. 1454). Zelfde aanhef, waarschijnlijk zelfde lied in negenregelige strofen.

Nr. 87 De Onghetrooste en de Welgheminde. Den handel der Amoureusheyt, fol. I6v.

1.	vzn. 9-20

2.	W Vaert wech ghepeyns en melancolije, Myn vreucht die is zonder inde, Zonder druck zoo is myn herte blije, Jck ben ghetroost als de wel-ghezinde, O Myn herte steect vol druck en allinde, Want wat ick ketse oft wat ick jaghe, Sy en troost my niet de Liefste gheminde, Dus blijf ick eeuwich in Vrou Venus plaghe. W Myn herte is vriendelijck zonder klaghe, Want wat ick begheere ick krijgh confoort, Wa sy loopen my naer van daghe te daghe, Dus heb ick zorghe van my ghestoort.

3.	ababbcbccdcd, ingesch. e

4.	fragment of allusie (alleen v. 9)

5.	liefdeslied

6.	-

7.	Hellinga, ALB nr. 159, blz. 322-323: Een amoreus liedeken ‘Uaert wech ghepeyns verdriet’ cfr. nr. 96 fol. A6r vzn. 9-11

Nr. 87 De Onghetrooste en de Welgheminde. Den handel der Amoureusheyt, fol. I6rv.

1.	vzn. 1-8

2.	TGepeyns leyt my zoo zeer en quelt, Van my en kan icx niet gheweeren, Myn zinnen zijn my zoo zeer ontstelt, Want troost van Lief moet ick ontbeeren, 'tEn komt niet al naer myn begheeren, 'tEn baet oock niet wat ick labeure, Dus moet ick van druck myn bloet verteeren, fol. 16v Ick ben daer inne ick moeter deure.

3.	ababbcbc, ingesch. e

4.	fragment?

5.	liefdeslied, liefdesklacht

6.	-

7.	VD 1889, nr. 12, blz. 172 VD 1903, I, nr. 96, blz. 406-408 Hellinga ALB, nr. CL, blz. 319-320 DPB 1539, nr. 181 geestelijk contrafact, blz. 282-283. Cfr. nr. 34 vzn. 1-8.

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A6r.

1.	vzn. 9-11

2.	Vaer wech gepeyns rasch over tvelt Om een die my versuchten doet Sy leet my alsoo seer en quelt Hellinga ALB, nr. 159 Een amoreus liedeken (4 str. aaababbbbaaab) Uaert wech ghepeyns verdriet Mi is so leyt gheschiet Jck worde altijt bespiet Al voer ick ouer rijn Tis heel met druc doerwiet Soot blijct wel int aenschijn Jc derue die liefste mijn al door die clappaertsfenijn Hoe soude ick blijde ghezijn Dus singe ick een droeflijc liet Mijn herte haer eete biet Mijn vruecht die is al niet Verlanghen ghi doet mi pijn

3.	aba, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	Hellinga ALB, blz. 322 nr. CLIX ‘Uaert wech ghepeyns verdriet’ Cfr. nr. 87, fol. 16v vzn. 9-20

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A6r.

1.	vzn. 18

2.	Mon Seigneur, my fait mourir

3.	ingesch. via binnenrijmresponsie

4.	allusie

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A6v.

1.	vzn. 39

2.	De tout bien pleyne, ma Maistresse

3.	ingesch. via binnenrijmresponsie

4.	allusie

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A6v.

1.	vzn. 52

2.	Ian priez amours, A ma devise

3.	ingesch. b/e

4.	allusie

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A7r.

1.	vzn. 99-102

2.	Hol Meysken is dijn Cuersken ru Wat hebdijer me te doene Laetse my tasten dat bid ick u Ontbeyt vry tot morghen noene

3.	abab ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus liedje

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A7v.

1.	vzn. 117

2.	Mon coeur ayme joyeusement

3.	ingesch. b/e

4.	allusie

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8r.

1.	vzn. 130-133

2.	Schoon lief hoe meuchdy mijns vergete(n) In also corter stont Wat letsel mach u aen my ghebreken Schoon boelken makes my cont Hellinga, ALB nr. 143 (4 strofen ababcbdeffe) Schoon lief hoe moechdi mi vergeten Jn also corter stont Wat mach v aen mi ghebreken Jc bidde v liefken maect mi des cont Noch bid ic v ter eeren Van uwen rooden mont die ic v gan Als getrouwich man dat roode bloet wt mijnder herten dat schencke ick v reyn wijflijc saet Mijn toeuerlaet, daert al aen staet Ghi doet mijn herte, groote smerte

3.	abab ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	Hellinga ALB, blz. 313, nr. CXLIII Een nyeu liedeken

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8r.

1.	vzn. 139-140

2.	En hebdy geen geldeken soete liefs liet Soo blijft daer buyten ghy en dient my niet

3.	aa ingesch. e

4.	allusie

5.	gildekenslied, spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. B1r.

1.	vzn. 192-195

2.	Oorlof soete lief Wy twee die moeten scheyden/ Ghy hebt myn herte in doolen ghebracht Het doet my alsoo leyde / dat wy scheyden Mincoff, nr. 58 Adde, adde mie schonnes lieff! Wy twy, wy moetten scheyden. Die heft mien harttz in sorghen gebracht.

	Dach und nacht. Maria will uns gleyden Wed wyr scheyden. (Weimarer hs uit Zutphen 1537 nr. 31) Heeroma nr. 45 Solaes, het moet ghescheiden zijn. Wat vroomt mi langhe beiden? Het doet mi pijn int herze mijn. Dat ic mi van u scheide. Adieu, mi ne sciedic nie so leide! Ghebrec mi van u sceiden doet. Hellinga, ALB nr. 26 Wi twee wi moeten scheyden Een oudt liedeken Oorlof schoon lief van aerdenborch, Wi twee wi moeten scheyden! Ick eet mijn corenken groene, Ick heb's van doene. Maria wil ons gheleyden Als wi scheyden (6 str abccdd) Hellinga, ALB nr. 156 Van lieve te dichten wil ick beginnen Een nyeu liedeken 3de str Ic hebbe ghemint, ic en twijfel niet, Een die mij noch bedriegen sal. Oorlof, schoon lief, wi moeten scheyden! Ten halven ghekeert en doolt niet al. (6 str abab)

3.	abcb ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	Mincoff-Mariage, blz. 127-128 nr. 58 ‘Die winter is een onwaert gast’ (Ps. CX) 5de strofe Hellinga, ALB, blz. 26, nr. XXV ‘Oorlof, schoon lief van aerdenborch. Wi twee wi moeten scheyden! Hellinga, ALB, blz. 101, nr. CLVI ‘Van lieve te dichten’ Heeroma, blz. 324-325 nr 45 3de strofe van een ballade van Jan Moritoen

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8v.

1.	vzn. 145-149

2.	Ic lach ten nacht in mijn boels ermen Ic en dede nochtans God moets ontfermen Het scheyden van haer doet my soo wee Ick moest door hagel ende ande snee Die Weerdt wou my niet borghen

3.	aabbc ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8v.

1.	vzn. 159

2.	Cent mille, Escus quant ie voudroye

3.	ingesch. b/e

4.	allusie

5.	?

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8v.

1.	vzn. 165-168

2.	Geldeloos ghy doet my pijn/ Ghy doet my pijne gedoogen/ Ic soude geerne een goet geselleken zijn Mijn beurse en wils nu niet gedoogen/ Hellinga, ALB nr. 51 Een oude liedeken Gheldeloos ghi doet mi pijn al mijn vreucht doet ghi verdroogen; ic soude so gaerne vrolijc zijn, woudt mijnen buydel ghedooghen (Pot ende kanne het is al verteert)

3.	abab ingesch. b/e

4.	fragment

5.	gildekenslied, drinklied

6.	-

7.	-

Nr. 96 Blijde Ghelaet. Drie Eenlingen, fol. A8v.

1.	vzn. 173-177

2.	Huysken metten Crusken God geve u goeden dach Ic sal dien gaen versoecken als ick niet bet en mach Ghy doet den armen goede dinghen Wy sullen soo lange in d'aerde liggen Laet ons maken goeden moet

3.	aabbc ingesch. b/e

4.	fragment

5.	gildekenslied

6.	-

7.	-

Nr. 100 Wel vernoeght in Trouw. Vier nieuwe Tafel-Speelen, fol. A4v-A5r.

1.	vzn. 145-164

2.	Ick sal u alhier ghaen singhen een nieu Liedt Om te sien oft yemandt sal behaghen/ Van thouwen dat buyten Ouders raet gheschiedt/ Of van Vrienden ofte Maghen/ Wannen naemaels siet beclaghen.

	D'een loopt om een Wijf/d'ander om een Man Soo lang wantse malcander vinnen Sy ghaen oock de koop soo lichtelijck an/ Deur snoo lust en blindr beminnen Eerse haer te recht versinnen. Soo haest als sy dan t'samen zijn gheraeckt/ Terstonyt sy alle dinghen behoeuen ... Deur het dadelijck beproeuen/ Dies sy haer dan meest bedroeven. Prince. Prince dan ist/wat heb ick doch ghedaen/ Men bestater vast thooft te klouwen/ Eylacy/ och armen/ wat mocht mijn aengaen/ Nu is mijn den koop berouwen/ Och mochtmen weder ontrouwen Hellinga, ALB, nr. 194, blz. 351 Een nyeu liedeken (10 str abcb) Het was te nacht, also soeten nacht Dat alle die vogelen songhen De fieren nachtegale hief op een liet en sanck Met zynder wilder tonghen

3.	ababb/cdcdd/efeff/ghghh, ingesch. b/e

4.	volledig

5.	belerend over ‘thouwen buyten Ouders raet’, maatschappelijk lied

6.	op de wijse ‘Het wasser te nacht so genoechlijcken nacht, dat alle Vvoutvogelen songhen’

7.	De wijze werd teruggevonden bij Willems, blz. 153 nr. LIX. De Verlatene (Het wasser een nacht, een al soe soete nacht, de vogelkens in het wilde songhen - 1636), bij VD 1903, I, nr. 54, blz. 292-294 (nl. ALB, nr. 194); Refreynen en liedekens van diversche Rhetoricienen, Brussele, 1565, fol. 44v als stem.

Nr. 101 Pover en Armoede. Vier nieuwe Tafel-Speelen, fol. B3v.

1.	vzn. 250-265

2.	Aenschout hoe ient//staen wy present Armoede haer wendt//nae Pover endt Om vreught te oorboren/ Wellekoom schoon Lief//tot mijn gherief//heb ick u uytvercoren. Ick heb een wijf//al tot mijn Lijf/ Met Adams knijf//haer doen gherijf/ Dat heb ick haer ghezworen/ Wellekoom schoon Lief//tot mijn gerief//heb ick u uytvercoren Haer Vincken-net//is wel gheset/ Nu sal mijn fret//in Duyn te bet/ t'Conynen hol verstooren/ Wellekoom schoon lief//tot mijn gherief//heb ick u uytvercoren Prince. Princesse goet//hebt altijdt moet/ Ist suer of soet//hout desen voet/ Soo suldyt niet verdoren/ Wellekoom schoon Lief//tot mijn gherief//heb ick u uytverkoren

3.	aabb/ccbb/ddbb/eebb, ingesch. b/e

4.	volledig

5.	liefdeslied, spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 110 Kees Knol en Neel Ians. Nieu Tafelspel, fol. A2r.

1.	vzn. 1-5

2.	Ick drinc der kannekens vijf/vijf om vier/vier om drie/drie om twee/twee om eyn/eyn om geyn Kanne mijn lieve kannekijn/ Ick heb gheen liever lief als dijn/ En altijt heb ick dorst/en altijt heb ick dorst De Coussemaeker 'k Nemen uyt het glazeken een: Een is geen; Jan domme! laet me drinken uyt Me glazeken alleen 'k Nemen uyt het glazeken twee: Twe om een; Een is geen; Jan domme! enz 'k Nemen uyt het glazeken drie; Drie om twee, Twee om een, Jan domme! enz 'k Nemen uyt het glazeken vier: Vier is me manier Drie om twee Jan domme! 'k Nemen uyt het glazeken vyf: Vyf doe me blyv'n, Vier is me manier Jan domme! enz.

3.	abbbc, ingesch. e

4.	fragment

5.	drinklied

6.	-

7.	De Coussemaker, blz. 353-355, nr. CXIX ‘De Twaelf glazen’ (soortgelijke tekst)

Nr. 110 Kees Knol en Neel Ians. Nieu Tafelspel, fol. A6v-A7r.

1.	vzn. 250-277

2.	Ghy Mannen al/die in dit dal Nu vreuchde wilt bedrijven/ Schout doch mis val//groot ende smal Wacht u van quade Wijven/ Want drinct ghy nu eens verheucht Soo hebt ghy dan groot ongheneucht/ En meucht in 't huys/in 't huys/in 't huys/en meucht in 't huys niet blijven.

	De Vrouwen quaedt//seer obstinaet Soecken gheen droncken Mannen/ Maer vroegh en laet//is al haer praet Om aen de Ploegh te spannen: Soo wie hem daer niet toe en vlijd Die heeft van haer veel twist en strijd/ Ja hiet den bloed/den bloed/den bloed/ja hiet den bloed noch Hannen. Menigh slecht bloed//is dicwils goed/ Al gaet hy somtyds poyen/ Maer 't Wijf verwoed//slaet hem met spoed/ En soect hem thooft te vloyen/ Ja dicwils krijght hy wel een schop En moet oock somtijds blasen op/ Ic heb gheen sin/geen sin/gheen sin/ick heb gheen sin in 't hoyen. Prince. Princen nu tracht//altijd met macht Om u Wijf te behaghen/ Maeckt datse lacht//en vreucht verpacht Soo hoeftse niet te klagen: Maect oock dat ghy haer Huys versiet/ Soo sal sy buyten leenen niet. Bied elc een soen/een soen/een soen/bied elc een soen by vlaghe

3.	ababccb/dedeffe/ghghiih/jkjkllk, ingesch. e

4.	volledig

5.	belerend, relatie man-vrouw in het huwelijk, maatschappelijk lied

6.	-

7.	-

Nr. 114 Goet Onderwys. Kort berecht, fol. D2r.

1.	vzn. 126-130

2.	Een Liedeken wil ic singhen / Met eenen blijden moet/ Want niemant en can my bringhen/In eenich teghenspoet Wie sou my moghen deren/Ic hou mijn hert in rust/ In Vreuchden en Bancketteren/Met Onbedwonghen Lust

3.	aabb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied, verhalend?

6.	op de wyse Welhelmus van Nassouwen

7.	-

Nr. 117 Wauter Dick-steert. UB Gent, hs 905.

1.	vzn. 16-23

2.	Haij ick ben geheel te gronde/ En ick dede noijnt gheen sonde/ Dan met eenen ouden Man, Die noch gister auondt voor mijn beddeken quam. Hy quam sitten op mijn bedsponde/

	En hij en hadde gheen wambays an. Vaert hem toe/vaert hem toe/vaert hem toe/ Ghy fiere Margriete Gaet hem toe/ghij weet wel hoe

3.	aabcabdd, ingesch. e

4.	fragment

5.	scabreus, sexliedje

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer met drollighe Liedekens. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 257 en BBC, I, fol. D5r.

1.	vzn. 17-20

2.	Wie verholen wil vryen/ Op goeder ghestadicheyt/ Die hout dat wachterken te vriende Soo schieter hem geen groet leyt. Hellinga nr. 75 Een nieu liedeken (Het daget inden oosten) 2de str Wie verholen wil vrien Op goede gestadicheyt Hout twachterken te vriende so en schiet hem ia gheen leyt (9str abcd/abcb etc)

3.	abcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	wachterlied

6.	-

7.	VD 1903, I, nr. 69, blz. 333 Hellinga ALB, nr. LXXV Een nieu liedeken, blz. 257; navolging van een geestelijk lied, cfr. Duits wachterlied van de XVIde eeuw (1520-1566) XVIde-eeuws lied op XVde-eeuwse melodie ALB 1544 nr. 34 voor de melodie

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL). II, blz. 257 en BBC, I, fol. D5r.

1.	vzn. 23-28

2.	Waer wilt ghy my voeren Willem dirickse Jnt Lantgen byde Boeren Aechgen Ariaens dochter Jnt lantgen byde boeren Aechgen Ariaens kint Thirsis blz. 8 1ste str JD Tryntje wilje meegeen; T Weer Jan Dirkse? J Al weer de geelewe Roosjes steen, blz. 9 (A5r) Myn alderliefste Keind. 5de str T En weer kryg men dan leuren O Jan Dirkse?

	J Geet leentse by de Beuren Tryntje Aryens Dochtertje Geet leentje... Myn Alderliefste Keind (8 str abacad etc)

3.	abbacad, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	boerenliedje? samenspraak, spotliedje

6.	-

7.	Willems, blz. 238 nr. 99: ‘De doodelijke wond’ waarbij een samenspraak wordt vermeld tussen Jan Dirks en Tryntje uit Thirsis Minnewit...Tweede Deel, t'Amster- dam. 1735-1736, blz. 8 (fol. A4v).

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D5r.

1.	vzn. 31-35

2.	Mijn lief en boel, sy had een rocxken an T'rocxke(n) dat was heure, de ploye(n) ware(n) mijn, Wy ploydent in malcanderen, Den eenen ployt den anderen, Het moest gheployet zijn.

3.	abccb, ingesch. e

4.	fragment

5.	scabreus sexliedje

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D5v.

1.	vzn. 38-43

2.	Jc souder wel schier mijn kap verscheure(n), Van datmen nu hoort en siet ghebeure(n), Van veel proper Meysgens fijn, Die geeren ghehiliket wilden zijn Heur lobbetgens net, staen fraey gheset, Som gheblancket, is haer aenschijn.

3.	aabbcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	spotlied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D5v.

1.	vzn. 46-50

2.	Is dat den wech naer Turenhout Goet schipperken hou,

	Den rechten wech die is ghebaent Mijn Heere, mijn Heere, Lit on fire lire lire lire, lit on fire lire lire lou

3.	aabcca, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D5v.

1.	vzn. 53-58

2.	Hoy luyde riep de leeraer op der Tinnen Die tsavonts droncken wesen wil Moet smorghens vroech beghinnen/ Siet dat ghy in tijts ter herberghe gaet Eer dat een ander v plaetse beslaet Hy is wijs diet can versinnen Hellinga nr. 55 Hoe luyde sanc die leeraer opter tinnen So wie met sonden is beswaert God laet hem wel verwinnen Ende keere zijn herte tot gode waert Eer hem die doot den wech ondergaet Si zijn wijs diet connen versinnen (16 str ababba etc)

3.	abacca, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied

6.	-

7.	VD 1903, III, nr. 626 en I, nr. 63. ALB 1544 nr. 27, blz. 60-61 Hellinga ALB, nr. LV, blz. 247-250: ‘Vanden Leeraer opter tinnen’, contrafact.

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D5v.

1.	vzn. 61-65

2.	Den ruyter heeft zijne(n) trommelstoc genomen(n) Om eens te trommelen den dubbelen slach Wy zijn voor Terrowaen ghecomen, Int gevecht, nu trommelt op zijn recht Als een Overlantsen knecht.

3.	abacc, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	strijdlied, scabreus lied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D6r.

1.	vzn. 69-73

2.	d'Illeman die keeck wt en in, Hy sachse comen die schoon waerdin Hy sachse comen ghedreven Sy hadder een stooter van botter ghemaect, Den dubbelen wasser bleven

3.	aabcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied? spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D6r.

1.	vzn. 76-80

2.	Anneken die riep moort en brant Ter eeren van alle Vrouwen, Isser niemant nae noch by: Dat ick mijn eer mocht houwen, Saechdy't eens dat ic mijn eer mocht houwe(n)

3.	abcbb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus liedje? spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D6r.

1.	vzn. 84-87

2.	Comt my niet meer so na so by Ghy sack ghy pry Comt my niet meer so na so by Ghy weet wel waer.

3.	aaab, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus lied, spotlied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258 en BBC, I, fol. D6r.

1.	vzn. 91-93

2.	Willen ons Coeyen dan niet stille staen So moge(n)se ongemolcke(n) ae(n)der heyde so heyde So mogense ongemolcke(n) voor de(n) herder gae(n)

3.	aba, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 258-259 en BBC, I, fol. D6rv.

1.	vzn. 96-100

2.	Mijn moeder hiet my snyden gaen Sinte gaer laisse Mijn vader hiet my laten staen, Encore, encore, Sinte gaer laisse.

3.	abab, niet ingesch.

4.	fragment

5.	?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D6v.

1.	vzn. 103-108

2.	Tant que vivray, soo den ick noch niet doot/ Ie serviray, mijn lief in haren schoot Iusques autant, dat haren buyck wort ront. Son aliance, c'est ma fiance, son coeur & mien, & la mien, & chieu, vide tristesse, vive liesse, puis que d'amour lay tant du bien. De Dene, fol. 266r Tant que viuray zo bem ick noch niet doodt Ie seruiray tvrauken in hue(re)n schoot iusques a tant dat huer buucxken word groot Par son playsir nam icxse by der handt pour mon desir Leed icxse an eennen Cant nous feismes bonne chiere wy screuent anden wandt Son alyance was een dobbel kansse zou was by my end ick daer by en ma playsance was ick ten dansse Puys que ainsy // Doe wae(re)n wy (4 str van 12 regels + refrein van 7 regels ababcbdedefe/gghhhhh)

	Van Leuvensteijn, III, blz. 412 citeert de tekst van C. Marot, Oeuvres lyriques (uitgave Mayer, z.p., 1964), blz. 184-185: Tant que vivray en aage florissant, Je serviray Amour, le Dieu puissant, En fainctz & dictz, en chansons & accords. Par plusieurs jours m'a tenu languissant, Mais apres deuil m'a faict rejouyssant, Car j'ay l'amour de la belle au gent corps. Son alliance Est ma fiance; Son cueur est mien, Mon cueur est sien; Fy de tristesse, Vive lyesse, Puis qu'en Amours a tant de bien.

3.	aabcc, ingesch. e

4.	fragment

5.	vrolijk samenzijn, scabreus liedje? spotliedje?

6.	Tant que vivray

7.	Eduard De Dene, ‘Testament Rhetoricael, II, uitgegeven door W. Waterschoot en D. Coigneau...o.l.v. Prof. dr. A. van Elslander’, Jb. De Fonteine 1976-1977/II, blz. 198-199 (fol. 266r-267r) DPB 1539 nr. CCLV, blz. 294: op die wise Vecy lamour qui tient mon cueur en payne oft Tant que ie viuray. Cfr. blz. 342: vaak bewerkte melodie zoals door Attaignant, 25 chansons musicales reduictes en la tabulature des orgues Espinettes...1530 in het Livre Septiesme, Antwerpen 1641. Ook in ons land in het luitboek van Thysius in I. Stalpard Vander Wiele, Gvlde-Iaers Feest-Dagen of Den Schat der Geestlycke Lof-Sangen Gemaeckt op Elcken Feest dagh van 't geheele Iaer, Antwerpen 1635, blz. 1101. Daar is het een altpartij uit een chanson van de Chansons nouvelles en musique a quatre parties, nagueres imprimées à Paris par Pierre ataingnont, 1527, p. 4. Oorspronkelijk hoorde het bij een chanson van Clement Marot (Oeuvres, La Haye, 1731, II, blz. III). Cfr. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), III, blz. 412: ‘blijkens het Volksliedarchief in het P.J. Meertens-instituut’ is ‘Tant que vivray’ tussen 1539 en het midden van de 17de eeuw een geregeld voorkomende wijsaanduiding.

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D6v.

1.	vzn. 111-115

2.	Twas den Pater van sint Truyen, N'osere vous mon belle amy Hy sou zijn nonnen te merct gaen cruyen, Ie vous enprie n'osere vous mon belle, mon belle N'osere vous mon belle amy.

3.	abac, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	spotlied

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D6v.

1.	vzn. 118-124

2.	Et vous Egillomette, N'avez vous point du feu: Ouy Monseur dict elle. I'ay encoor vng peu: Puis il vous fault aller, sur vng petit chambrette Quand vous allez douveljemette. Quand vous irez vous.

3.	abcbaad, niet ingesch.

4.	fragment

5.	scabreus liedje?

6.	-

7.	De melodie wordt vermeld in G.A. Bredero, Boertigh, Amoreus en Aendachtigh Groot Lied-boeck. De melodieën van Bredero's Liederen verzameld, ingeleid en toegelicht door F.H. Matter, 's-Gravenhage, 1979, nr. 16: ‘Stemme: E Gielle mette’. Als oudst bekende vorm van het liedje citeert Matter de Qutnzième Livre, 1571, fol. 11r waaruit hier een gedeelte, beginnend met het refrein: Tant vous allés doux guillemette tant vous allés doux Pour un baiser doux guillemette m'escondirez vous. Et guillemette allés vous d'esjuné, Nennin dit elle car je n'ay point mangé Prenez cinq soubz en ma jolie boursette Zie ook Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), III, blz. 415.

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D6v-D7r.

1.	vzn. 127-130

2.	Twee quartieren van een Caertspel Heeft my mijn lief ghesonghen My heefter soo tijcken Boermans soon, Van mijn soetelief ghedronghen.

3.	abcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied, liefdesklacht?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D7r.

1.	vzn. 133-142

2.	Pieronelletgen mijn lieve sustere Wildy nu mede na duytslant gaen o Broeder seyde sy / broeder bouwen Na duytslant doch en com ick niet Want had mijn moedere my laten trouwen, Ick waer in dese groote schande niet:

	Dan groet my mijnen Vader seere mijn lieve suster fier margrietgen me Dat sy haer eertgen bat bestelle Als Pieronelle, haer suster de G. Paris, blz. 41-42 1.[regelnummer] Av'ous point veu la Perronelle Que les gendarmes ont emmenée? 2.[regelnummer] Ils l'ont abillée comme ung paige, C'est pour passer le Daulphiné. 3.[regelnummer] Elle avoit trois mignons de frères Qui la sont allez pourchasser 4.[regelnummer] Tant l'on cherchée que l'ont trouvée A la fontaine d'un vert pré, 5.[regelnummer] ‘Et Dieu vous gard’, la Perronelle! Vous en voulez point retourner?’ 6.[regelnummer] ‘Et nenny vraiement mes beaulx frères Jamès en France n'entreray.’ 7.[regelnummer] Recommandez-moy à mon père Et ma mère, s'il vous plaist Mincoff-Marriage nr. 23 1.[regelnummer] ‘O roosken root vol melodijen. mijn jonk-hert hebdy in u bedwanck; o mocht ick my eens gaen vermeyen. aldaer de liefste te woonen plag’. 10.[regelnummer] Sy gingen aen met schoone woorden, Schoone woorden vielen daer confuys, En seyden: ‘suster Pieronelle, Wildy met ons niet weer na huys?’ 11.[regelnummer] ‘O broeder.’ seyde sy, ‘broeder bouwe, Naer Duytslant, daer en kom ick niet; Hadt mijn vader my laten trouwen Ick waer in de schande niet’. 13.[regelnummer] ‘Dan groet my myne moeder seere, Mijn lieve suster Margrita mee, Dat sy haer eerken bet bestelle, als Pieronelle, haer suster, dee. (Haerlemsch Oudt Liedt-boeck. Amsterdam 1716, hs copie in de Bib. Scheurleer; 18 str abab etc)

3.	abcdcdefgf, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	verhalend lied?

6.	Van Pieronelle oft Cornelis neve

7.	VD 1903, I, nr. 146 en II, nr. 290, blz. 1037-1039: ‘O roosken root, vol melodijen (Van Pieronelle)’. Mincoff-Marriage, nr. 23, blz. 50-52: ‘Roosken root, seer wijdt ontloken’ (Ps. II), str. 10, 11, 13. Willems, blz. 251 nr. CIII: ‘op de wijze Wilder dan wilt’. G. Paris, Chansons du XVe siècle, Paris, 1875, blz. 41-42, nr. XXXIX. Voor de melodie: Bredero, Groot Lied-boeck (ed. Matter), III, nr. 10 en VD 1903, II, blz. 1039

die vermeldt dat de wijs werd aangeduid in Het tweede liedeboeck van diversche liedekens ghemaeckt wt den o. ende n. Testamente, Amsterdam, 1583, blz. 286 bij een lied ‘Ick hebbe, eylaes, als een schaep dat dwaelde’.

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D7r.

1.	vzn. 145-148

2.	Brocht ick dan vreemde lammeren thuys Mijn moeder jaechde my achter uyt So hey, over gheen hey, mijn moeder jaechde my achter uyt, tso hey

3.	abcbc, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	spotlied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D7r.

1.	vzn. 151-153

2.	Het avont gespeel, al tot de lichte daghen, Dat doet een jonge meysgen wel So cleynen kintgen draghen

3.	aba, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	spotlied, scabreus lied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 259 en BBC, I, fol. D7r.

1.	vzn. 156-159

2.	Den Coren-tas die daverden En d'oude moeder loech. T'was een soo Jonghen Cuypers knecht, Van hey, so hey, die corte slagen sloech

3.	abcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus lied, spotlied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D7v.

1.	vzn. 163-167

2.	Hechjen ick heb v also lieff So doen ick willen teppers niet,

	Ghy weet wel hou Sus mijn lieff hout mondeken tou, Dit bid ick ou

3.	abccc. ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D7v.

1.	vzn. 170-172

2.	O min, minne Doet dat tot mijnen ghewinne, Al op een saecht, bedde my draecht By mijn vriendinne

3.	aaba, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	liefdeslied

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D7v.

1.	vzn. 176-181

2.	O vrouwe, vrouwe, vrouwe, Dit heefter gedaen uwen soon Maer datter mijn dochter niet pissen en can So syder wel was ghewoon: Sy pleechet te losen in een cleyn sausier. Nv can sy't niet doen in een grooten mortier.

3.	abcbdd, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus sexliedje?

6.	-

7.

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D7v.

1.	vzn. 184-186

2.	Den smit die smeet een nagel in hare knie, O smit sey sy smedelaer tmoet hooger, hooger smit sey sy goet smedelaer tmoet hooger zijn.

3.	abc, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus sexliedje

6.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D7v-D8r.

1.	vzn. 189-196

2.	Daer ick door de boonen ginck Naect, naect, moedernaect: daer vraechde my mijn soetelief Off ick van boonen was ghemaect, Och neen ick soetelieveken, ick ben vonden, In een boonen bladeken, lach ick ghewonden Van sinte knick, schottelen drayen Blaes balc naeyen, ou lanteemen die lap ick.

3.	abcbddef, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus sexliedje?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D8r.

1.	vzn. 199-203

2.	Hy wierpse neder in haren schoot, Datse cloncken, doen warent niet dan Malien root die daer bloncken, Hey joch hey, die der bloncken. Hellinga, nr. 58 Die joncste ruyter tooch uyt zijn net Ende worp't in der maghet schoot: Daer stont die edel ruyter, ja ruyter In een wambeys van goude root (7 str abab abbcb etc)

3.	ababb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied

6.	-

7	Hellinga ALB nr. LVIII ‘Het quaemen drie ruyters geloopen. Een out liedeken’?

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D8r.

1.	vzn. 207-212

2.	Neeltgen Backers is de Bruyt Keuren hoe koel so waeyt den wint, Sy heeft ghetrout so vuylen guyt, Dat proper kint, Keuren hoe koele, koele, koele, Keuren hoe koel so waeyt den wint.

3.	ababcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	spotlied?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 260 en BBC, I, fol. D8r.

1.	vzn. 215-218

2.	Ghy meucht op mijn bedde comen, Maer en comt my naerder niet, Comdy my naeder, ghy zijt een verrader Comdy my naeder, ghy en dient my niet.

3.	abcb, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	scabreus sexliedje?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 261 en BBC, I, fol. D8v.

1.	vzn. 221-224

2.	Maer zijt ghy niet een wonder man Mach ick niet singhen dat ick can maect u vande wenderen, den binc, den binck maect u vande wenderen, den binck is thuys

3.	aabc, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	?

6.	-

7.	-

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 261 en BBC, I, fol. D8v.

1.	vzn. 227-231

2.	Teghen Diemen over leyt Ouderkercke Daer drincken die creusighe leusighe boeren Soo droncken als een vercke: Loop boeren loopt, melckr u koe, Hebt sint felten toe, trant tra tra

3.	abacd, ingesch. b/e

4.	fragment

5.	drinklied

6.	-

7.	Cfr. nr. 54, Verz. Van der Morsch, fol. 191r vzn. 416-424

Nr. 119 Een Cramer. Van Breughel, De Kluchten (ed. VL), II, blz. 261 en BBC, I, fol. D8v.

1.	vzn. 235-237

2.	Heeft dat schellevisgen dan geen vleugelen Hey tsa tsa, volcht my na, Songhen al die veughelen

3.	aba, ingesch. b

4.	fragment

5.	?

6.	-

7.	-

Register op persoonsnamen, zaaknamen, kamers, spreuken en realia

Opgenomen werden de namen van personen, zaken, kamers, spreuken en realia die in de loop van de tekst en in de voetnoten vermeld worden. Namen van moderne auteurs die voorkomen in voetnoten, bij de beschrijving van de bronnen in de Bronnenopgave, in de Bibliografie, in de Lijst van geschenken en in de Lijst van liederen werden evenwel niet opgenomen.

Aak, Van: I, 76

Aanbieden, Present: I, 108, 113, 140-141, 177

Aansroker: II, 31

Aap: I, 197

Aarde-water-lucht, Strijd: I, 172

Abel: II, 314

Abraham: II, 290, 393, 485, 495

Absalom: II, 356

Abstracta: I, 116

Absurda: I, 25, 26

Acoleyen, De witte: I, 49, 89; II, 456, 458, 459

Actie: I, 24, 197, 201, 207, 228-233, 238, 241, 242

Adam: II, 270, 393, 480, 498

Adam en Eva: II, 290, 325

Addenda bij het Repertorium: I, 35

Adriaensz., Barent: I, 63, 68

Aeckerboom, De: II, 462, 468

Aeneas en Dido: II, 381

Aenschijn Gods: II, 319

Aensiet liefd': II, 462, 468

Aemout, Vanden ouden ende langhen: I, 24

Aernoutsbroeders: II, 275, 300

Aert van Idelheijt (50): I, 47, 82, 140, 161; II, 286, 373, 375, 398, 401, 408

Aerts Paradijs: I, 176, 222; II, 353

Aertzen, Peter: I, 231

Afgescheiden ruimte: I, 106

Aflaatbrief: II, 302

Afscheid nemen: I, 150

Agar: II, 290

Ahasveros: I, 22

Aktionaal spreken: I, 159, 193

Al Hoy (60): I, 50, 82, 89, 115, 121, 131, 175; II, 258, 318, 365, 394, 457, 468

Al qwaelcke ghewedt: I, 43; II, 458

Alcestis: I, 168

Aleander, Jeronimus: II, 475

Alexander: I, 30, 163

Alexandrijn: II, 361

Algemeen Rijksarchief, Brussel, Familiearchief De Negry nr. 9B: I, 52

Alle dagen vast voort: I, 176; II, 318

Allegorese: II, 357, 498

Allusies op: I, 79, 80-85, 126-158, 208, 209, 215, 232, 239, 241

Alst God belieft: I, 41; II, 445

Alst Godt belieft zalt beter wesen: I, 56

Altercatio: I, 28

Altercatio inter virum et mulierem: II, 287

Alva: I, 185; II, 463

Am(n)on: II, 313, 356

Amoureus Gheest en Minlijck Samblant, D': I, 27

Amoureus Herte en Lachende Mont (53): I, 49, 82, 114, 117, 160, 161; II, 312, 313, 331-332, 400, 459

Amoureuze, Int: II, 251-252

Anabaptisme: II, 473

Anafoor: II, 311

Antichrist: II, 270, 480, 483

Antwerpen, Spel van: II, 493

Antwerps Liedboek, Het: II, 416, 417, 419, 420, 423

Apostrofen: I, 127, 134-158, 209, 215

Apostrofen aan het begin van de tekst: I, 134-140

Apostrofen aan het eind van de tekst: I, 150-158

Apostrofen in de loop van de tekst: I, 140-150

Appelen, gulden: I, 222, 225; II, 353-354, 367, 403

Aquino, Thomas van: II, 322

Arbiter: I, 27, 119, 121, 160, 163, 169, 210, 215; II, 262, 279, 330, 332, 334, 341, 344, 402

Archief van de hoofdkerk Dendermonde: I, 50

Aredt: I, 229

Arend: I, 104; II, 330

Arentsz., Pieter: II, 458

Arguatie: zie dialoog

Arguatie Hoe Oude Mans varen die jonghe Wijfs trouwen, Een: I, 210

Aristoteles: II, 480

Armada, Spaanse: II, 462

Art de Rhétorique: II, 411

Artes liberales: I, 216

Aubailly, J.C.: I, 16, 17, 120; II, 259-260, 264

Audenaerde, Spel van: II, 493

Augustus: I, 212

Baalde: I, 76

Babel: II, 270, 290

Babel, Hoere van: II, 484

Babylon: II, 490, 496

Bakhuysen: I, 76

Ballade: II, 359, 364, 373, 391, 449

Ballaer, Franchoys van: I, 225; II, 446, 452, 467

Banket, Dleckerste: I, 175; II, 319

Barmhartigheid: I, 178, 179; II, 341

Basistafelspelen: I, 13, 14, 25, 87-207, 228, 237

Batement van IIII personagien, den pastoor, den medecyn, den advocaet ende den sot genoempt onnoosel: I, 214

Batement, (Es-): I, 12, 15, 25, 208, 228; II, 249, 250, 320, 359, 438

Beclach van Vlaendren (73): I, 29, 56, 83, 184, 227; II, 303, 397, 462-463, 468, 488-489, 499

Bedecte Aermoed (16): I, 42; II, 341-342

Bedelaar: I, 175, 180; II, 276, 300, 301, 308, 398

Bedenct u t'is tijt: I, 60; II, 450

Bedevaartganger: zie pelgrim

Bedrieger: I, 197

Bedrieger bedrogen, Motief: I, 193

Beek: I, 177

Beeldspraak, Erotische: I, 203

Beelitgen: I, 195

Begroeting: I, 132-140

Begroetingsrondeel: I, 232, 235; II, 334

Behaecht godts wille: II, 451

Beilde van pointratuere: I, 226

Beke, De (4): I, 39-40, 80, 89, 110, 112, 177; II, 335, 338, 398, 401, 437, 441, 466

Bekering: I, 182, 190-192, 207, 225

Beleeft van Seeden (23): I, 44, 216; II, 255, 397

Berch, De (9): I, 40, 80, 219, 221, 225; II, 338-339, 366, 392, 434, 453, 454, 467

Berghe, De ghelyckenesse van eenen: I, 221

Berghe, Jan van den: I, 215; II, 447, 496, 498

Berispinge van tQuaet (36): I, 46, 81, 104, 106, 141, 149, 206; II, 265-266, 497, 499

Bervoete Bruers, Een esbatement van de: II, 452

Besolos Manos (12): I, 41, 80; II, 318

Besten, Ad den: II, 422

Betekenisverdieping: I, 115; II, 289

Betekenisverheffing: I, 115; II, 289

Betekenisverheldering: I, 115; II, 289

Betsabee (Bathseba): II, 287

Beurs (met geld): I, 175, 103; II, 319, 343

Bibliotheca Belgica: I, 36

Bibliotheca Reformatoria Neerlandica: II, 494

Bibliotheek van de Maatschappij det Nederlandsche Letterkunde. Leiden, nr. 5130: I, 46

Bibliotheek van het Vaticaan: I, 39

Bij- en scheldnamen. I, 124

Bijbel: I, 116, 117, 118, 178, 185; II, 327, 473, 491

Bijbelse namen: I, 123

Bijten: I, 110

Billihe, Cecilia de: I, 88

Bladeren van de boom des levens: I, 222, 225; II, 353-354

Blaese vol wints: I, 117, 172

Blijde Ghelaet (96): I, 65, 84, 151, 205, 206; II, 272, 365, 414, 417, 419, 429-430, 432

Blijden Will en Sotte Cout (109): I, 70, 84, 90, 111, 112, 135, 152, 178; II, 297, 299, 410

Bloed, Christus': I, 177; II, 297, 299

Bloedstortingenmotief: I, 220; II, 297

Bloemen: I, 115; II, 330

Bloksleper: zie venusjanker

Blommen, Willem vander: I, 214

Blonde, Aert de: II, 446

Blonde, Gabriël de: II, 446

Bock, Eugeen de: II, 390, 443

Boeck, Den: I, 98, 213, 214; II, 447, 466

Boecxken, Dat Constelijck ende costelijck: II, 475

Boecxkens, Gheneuchlyke: II, 487

Boek des Levens: I, 177; II, 490

Boer met eijeren, Een (41): I, 46, 81, 138, 141

Boer(in): I, 197-199, 201, 204, 232; II, 275, 276, 285, 298, 302, 303, 305, 335, 338, 401, 425, 431, 436

Boerdelic Pleghen ende Ghenoughelic Voortstel (3): I, 39, 80, 228; II, 319-320, 366, 396, 401, 437, 441, 466

Boeregem: I, 217

Boeren Vasten-avonts-spel (78): I, 59, 83, 200

Boerenbruiloft, De: I, 217

Bokking: I, 232

Bonaventura: I, 220

Bonte kapkens, De (77): I, 59, 83, 236; II. 374

Boom der Schrifturen: I, 46; II, 447, 473

Borcht, Petrus van der: I, 92, 111, 217

Bord(je): I, 179

Bossche, Jan van den: II, 457

Bot Verstant (23): I, 44; II, 255

Bot Verstant en Cloucken Gheest (24): I, 44, 81, 185, 215; II, 255, 285, 400, 452, 467

Bothuysen: I, 231; II, 307

Bottegem: I, 217

Bouwen en Pleun (81): I, 60, 83, 109, 213; II, 354-356; 357, 402, 468

Bovyn, M.: II, 457

Braam, Van: I, 76

Brecht, Jan van: I, 26

Bredero, G.A.: I, 126, 233

Bresida: I, 168

Breughel, G.H. van: I, 13, 60, 61; II, 355, 371, 420, 450, 468

Brief, Open en gesloten: I, 177; II, 319

Brievenkoop, Harmanus: I, 77

Broederlicke Onderwys (62): I, 50; II, 304

Bronnenopgave: I, 31, 35-77

Brood: I, 169; II, 316

Brueghel, Pieter: I, 180, 209; II, 250

Bruessele, Spel van: II, 493

Brugge: I, 179; II, 441, 442

bruidsprake: zie bruytsprake

Bruiloft: I, 93, 97, 238, 241; II, 495

Bruiloft, Arme: II, 301

Bruiloft, Boeren-: I, 92, 111

Bruiloft, Zotte: I, 197; II, 265, 302, 340

Bruiloftsspel: I, 9, 15, 21, 35, 38, 98, 118; II, 249, 359

Brussel: I, 11, 30, 213; II, 250-251, 254, 344, 353, 442, 490, 494

Bruygom ende bruyt inder Cantycken: I, 26

Bruyhees, Een: II, 462

Bruytsprake: I, 15, 20-23

Bucken: I, 232

Buijcsken Selden Sat (60): I, 50; II, 258

Buiksprekersact: I, 202

Burcht (borcht): I, 175; II, 319, 496

Buycht den Riis Groen: II, 460

Caillieu, Colijn: I, 11, 221; II, 442, 466

Caïn: II, 314

Calvarie: I, 220

Calvijn, Johannes: II, 472, 474

Calvinistisch: II, 436

Cameleon: I, 104; II, 330, 352

Carmina Burana: II, 281-282

Camacioen: I, 234

Cassiere, Jacob Jacobsz.: I, 55, 178; II, 326, 438, 441, 467, 491, 499

Casteel: I, 175; II, 319, 496

Castelein, Matthijs de: I, 17, 220; II, 359, 363-364, 365, 372, 373, 375, 380, 408, 410, 411, 412

Cato: II, 330

Cats, J.: I, 87

Cauwoerdeken, 't: I, 102

Celosse, Jacobus: I, 11, 60, 114; II, 315, 329, 361, 468

Ceres, Neptunus, Aeolus (102): I, 67, 84, 160, 169; II, 314-315, 316, 329, 456, 457, 462, 468

Challon, I.A.: II, 465

Chant Royal: II, 373

Chartres: II, 422

Chijsken: I, 203; II, 274

Christum ghecruust staende ouer een fonteyne zuuerlick toeghemaeckt, Afbeelding van: I, 227; II, 334-335, 422

Christus: II, 284, 313, 335, 347, 352, 374, 480, 481, 482, 484, 486, 488, 492, 496, 497, 498

Chronogram: I, 234; II, 328, 367

Cincinnatus, Lucius Quinctius: II, 330

Classificatie: I, 32, 207; II, 249-358, 435

Claudius Cesar: I, 171

Clausele van XIX. Ander snede: I, 220

Clauwaert, Jacques: I, 56; II, 445

Clerc, Huysman en Soldaet (115): I, 75, 85, 89, 129, 157, 192; II, 346-347, 383, 440, 441, 468

Clites: I, 163

Clodius: I, 163

Cluchten, Breughels Boertighe: I, 60, 236; II, 386, 450

Cluchten, Het tweede Deel van Breughels boertige: I, 61; II, 450

Cock, Hieronymus: I, 111

cofferken: I, 46, 103, 116, 237

Coigneau, Dirk: I. 124; II, 260-261, 433

Colloqvien, Sommighe schoone: I, 15, 66, 70; II, 449, 450

Comen met liedekens, Een (48): I, 47, 82, 144, 237

Commentator: II, 319

Concilie: I, 177

Confessio Augustana: II, 488

Conflict: I, 32, 193; II, 261-263, 278-300, 303, 329, 345

Conflictsituatie: I, 228; II, 329, 334, 346, 357, 402

Conflictus: I, 28

Congregatie, Kristelijke: I, 99, 238, 241

Const van Rhetoriken: I, 220; II, 381, 408, 410

Constanter, Verzameling: II, 464

Contact met: I, 78, 80-85, 126-158, 208, 232, 239, 241; II, 260

Contact, Lijfelijk: I, 197, 201, 207, 228-233

Contrafact: II, 417, 418, 420, 423

Convoluut oudste gedrukte reformatorische spelen: I, 57; II, 465

Coornhert, D.V.: I, 24, 25

Corenbloem, De: II, 452, 458, 459

corf(f)(ken) met eijeren: I, 44, 46, 47, 103; II, 295

Corinthiërs: II, 288, 492, 496

Coussemaker, E. de: II, 428

Cramer met drollighe liedekens, Een (119): I, 61, 85, 236; II, 386-387, 414, 419, 420, 421, 423, 430, 433, 434, 468

Creizenach, W.: I, 209

Cresus: I, 162; II, 284

Cri: I, 202; II, 302

Croone, Doorne: I, 111, 112, 178; II, 298, 299

Cruijssefickx: I, 44, 103, 117, 183, 209; II, 265, 300, 439, 486

Crul, Cornelis: I, 15, 25, 26, 66; II, 449, 450, 467

Crusifix: zie cruijssefickx

Cruys Christi: I, 171; II, 284, 289, 352

Cruyt: zie kruid(en)

Cruyt-hofken: I, 15, 58, 63, 64, 65, 66, 69, 71, 235; II, 391, 449, 455

Cupido: II, 333

Daan, Jo: I, 126

Dagelicxs Onderwinden (31): I, 45, 81, 188-189; II, 252, 304, 372, 373, 395, 399, 408, 410, 414, 415, 425

Dale(m): II, 438, 449, 456

Dalida (Delila): II, 287, 314

Daniël: I, 176

Danken: I, 152

Dansen: I, 108, 204, 226, 231, 232; II, 343

Danslied: II, 432, 435

Danssers, Vanden drie blinde: I, 217

David: I, 212, 222, 227; II, 270, 313, 353, 393, 443, 485, 486

Dboeck der amoreusheyt: I, 15, 21, 57, 70, 154, 164; II, 396

De contemptu mundi: II, 319

De navigio et agricultura: II, 303

Declaratie: I, 68; II, 375, 443

Decor: I, 100-110, 238, 241

Decoratief: I, 101, 105

dEen en dander: verliefdheid bespot (34): I, 28, 46, 81, 168-169; II, 254, 287, 386-387, 390, 391, 398, 400, 408, 413, 414, 415, 417, 419, 424, 429

Definitie: I, 31, 208

Degroote, G.: II, 474, 477

Delectatio: I, 124; II, 253, 257

Delft, Jacob van: II, 462

Dene, Eduard de: II, 421, 422

Denudata Veritate: II, 281

Determinant: I, 119

Deucht en Constantia, De: I, 26

Deught verheught: II, 460-461

Deuocie, Viereghe: I, 177

Deuoot en profitelyck boecxken. Een: II, 418, 420

Deuteronomium: II, 342

Deynze, Spel van: II, 493

Dialogi e Desiderio Erasmo Rot., Complures: I, 30

Dialogi Selectiores, Luciani Samosatensis: I, 30

Dialogus: I, 28

Dialogus creaturarum: II, 314-315

Dialogus inter Aquam et Vinum: II, 281

Dialogus, Een schoonen troostelycken: I, 187; II, 453, 487

Dialoog: I, 12, 13, 14, 15, 23-31, 120, 158-193, 208; II, 261, 277-308, 319

Dialoog, Dramatische: I, 193

Dialoog, Komische: I, 119

Dichtegem: I, 217

Dicx-muyen: I, 217

Dieren: I, 104

Dijck Gorissz, Sijmon van: II, 449, 467

Dijk, H. van: I, 35

Dionisius: I, 171

Dis, L.M. van: II, 447, 448, 477, 493

discussie: I, 24, 79-85, 120, 158-193, 208, 232, 239, 241, 242; II, 319

discussiespel: I, 24, 119; II, 278-292, 310, 317, 324, 331, 333, 335, 406

Disputatie: I, 15, 26, 208; II, 480

Disputatie, Heidelberger: II, 480

Disputatio: I, 23, 28

Disputatio inter cor et oculum: II, 312, 331-332

Dispuut, Religieus: I, 187-190, 207; II, 322, 472

Disscrecie, Voorsieneghe: I, 178

Distelbloem, De: II, 457

Dobbelsteen: I, 203

Doedelzak: I, 217; II, 285

Dolfijn: I, 104, 163; II, 330

Donne, John: II, 312

Donteclocke, Jan: I, 234; II, 442

Doodshoofd: I, 46, 116, 237; II, 267

Doopsel: I, 178; II, 338

Doornik: I, 179

Doos: I, 175

Dorpskermis, De: I, 217

Drankzucht: I, 175, 194; II, 327, 431

Drewes, J.B.: II, 473, 478, 486

Drie Eenlingen: I, 64, 70, 71

Drie Santinnen, De: II, 453

Drie Sotten (18): I, 43, 80, 97-98, 213-214; II, 320-321, 409, 446, 466, 471, 495, 498

Driekoningenavond: I, 93

Driespraken: II, 261-262, 308-345

Drinklied: II, 430-432, 435

Drol, Pier den: II, 250

Drol(lig): II, 250

Dronckaert die wonder siet, Een (99ab): I, 15, 17, 66, 70, 84, 137, 146-147, 205; II, 271-272, 361, 449, 467

Droncken Boer die uut vryen gaet (86): I, 62, 83, 204; II, 270-271, 416, 425, 426, 429, 468

Droncken Boer, Een (82): I, 60, 83, 204; II, 256, 271, 425, 450, 468

Droncken Man en zijn Wijf, Een (70ab): I, 53, 59, 83, 149, 194, 233; II, 256, 293, 361

Droncken Tenoer (49): I, 47, 91

Dronkaard: I, 204-205; II, 264

Dronkenschap: I, 194

Droom: I, 204; II, 277

Dubbelrondeel: II, 409-412, 413

Duecht es dmotijf: I, 50: II, 457

Duer hope verwacht ick: II, 438

Duitsland: II, 300

Duvels Nijdicheijt (46): I, 47

Duym, Jacob: I, 124; II, 456

Duyse, F. van: II, 423

Dwaasheid (menselijke) - wijsheid (goddelijke), Tegenstelling tussen: II, 290, 496

Dwerck der Apostelen cap. 3, 4 en 5: I, 46; II, 447

Eckius, Johannes: II, 322

Edynghe, Spel van: II, 491, 493

Eeghem, W. van: I, 21; II, 439, 447, 448, 451, 455, 487

Eendracht: II, 314

Eensgezindheid: I, 32, 161-162; II, 261, 296-303, 317, 327, 329, 403

Eer: II, 315

Eerbaerheijt: II, 314

Eerbied: I, 179

Eerlick Leven (63): I, 14, 51, 82

Eerlijkheid: I, 178

Eewicheyt: II, 314

Eglantier, De: II, 440, 460, 462, 469

Egmont, Karel van: II, 448

Ei: I, 116, 178, 231; II, 255

Eierdans: I, 231; II, 432

Eierkorf: zie corf(ken) (met) eijeren

Eigenbaat: zie eyghenbaet

Eigennamen: I, 123

Einde, Onbeslist: I, 166-172

Elementen, Strijd: II, 310

Elias: II, 284

Ellerbroek-Fortuin, E.: II, 439, 461

Erasmus, D.: I, 25, 26, 215, 236; II, 295, 449, 450, 474, 475, 476, 477, 478, 499

Eringa, S.: II, 380

Erné, B.H.: II, 455, 476, 493

Eros-caritasmotief: II, 325, 333

Ester: I, 227; II, 385

Esveld, S. van: I, 76

Euangelie, tHeylich: I, 177; II, 490

Eva: II, 287

Everaert, Cornelis: I, 29, 39-40, 177, 187, 218, 219, 298; II, 299, 319, 326, 328, 336, 338, 342, 344, 347, 367, 394, 425, 437, 438, 441, 442, 453, 454, 466-467, 484, 487, 499

Exodus: II, 481

Eyghenbaet: I, 178; II, 302

Ezechiël: II, 489

Factie: II, 438

Farao: I, 212

Farce: I, 15, 208

Feest, Oorzaak van: I, 128-130

Fides caritate formata: II, 475

Figurenconstellatie: II, 262, 352, 357

Figurenopstelling, antithetische: II, 308, 324

Fonteynisten, De: II, 459

Fraet, Frans: I, 41; II, 435, 444, 445, 467, 472, 496, 498

Franc-archer de Baignollet, Le: II, 264

Franciscanen: II, 496

Frankrijk (Vranckerijcke): I, 177; II, 407, 409, 421

Frans I: I, 229; II, 320

Fraternalis amor: I, 50; II, 457

Frison, Pierre le: II, 462

Function, Comic: II, 250

Fuytere, Leon de: II, 446

Fyguere: I, 226

Gallobelgicus: II, 312

Gans Alijt, De: I, 17, 20

Gebak: II, 330

Geboorte van de hertoginne van Savoye vrou Margriete, Op die (11): I, 11, 40-41, 80, 221-222; II, 352-353, 365, 367, 405, 442, 466

Geboortefeest: I, 238, 241

Geboren Sot, De (17): I, 43, 223, 230; II, 297, 400, 494

Gedrukte losse spelen: I, 35, 74-77

Gedrukte verzamelingen van spelen: I, 35, 57-73

Geeraerts, D.: I, 29

Geest, Heilige: II, 488, 493

Gehoorzaamheid: I, 179; II, 346

Gelderland: II, 448

Geldzucht: I, 178; II, 327, 484

Geleerde Eloquentie (59): I, 49

Gelegenheid: I, 92-100, 238, 241

Gemaecte Sot. De (17): I, 43, 223, 230; II, 400, 494

Gemaicte Sot, De (18): I, 43, 214; II, 320, 321

Gemeente-archief, Leiden Hs. nr. 72421: I, 48

Gemeente-archief, 's-Gravenpolder, Hs. 387 nr. 4: I, 51

Genade om niet: I, 327

Génard, P.: II, 444

Genre(s): I, 9-10, 12-13, 15-32, 207-208

Genreaanduiding: I, 12, 13, 14, 15, 29, 98, 118; II, 249, 250, 251

Gerritsz, Adriaen: I, 66; II, 449

Geschenk: zie present

Gesprek, Anekdotisch: I, 193, 200-201, 228

Gesprek, neutraal: I, 32

Gesprekken van de doden: I, 30

Gethsemani: I, 220

Getuigen: I, 133

Geurts, J.: II, 359, 427, 428

Geuzenliedboek: II, 416, 422

Gevogelte: I, 169

Gezinssituatie: II, 296

Gheest van Amoureusheden (50b): I, 27, 47, 48, 62, 82, 210; II, 286, 364, 391, 410

Gheestelijcke Sot, De (18): I, 43, 214

Ghejonsteghe: II, 327-328

Ghelen, Jan van: I, 58

Ghemack: I, 177

Ghemeen Welvaeren: II, 315, 439, 486

Gheraetsel, Een: II, 462

Gheurtz, Reyer: II, 41, 438, 445, 446, 456

Gheurtz, Verzameling: II, 469

Ghewonelicke Vruecht (13): I, 42, 80, 110, 134, 179; II, 298, 409, 463, 466

Ghistele: I, 39, 229; II, 319, 437

Ghistele, Cornelis van: II, 381, 445

Gierigaard: II, 317

Gierigheid: I, 175

Gilde(ken): I, 171; II, 308, 432

Gildefeest: I, 99

Gildelied: II, 432, 435

Glas wijn: I, 103

Godt kent thert: I, 49; II, 458

Goed-kwaad, Strijd: I, 172, 177

Goet Geselschap (57): I, 49

Goet Jonstich Hart (43): I, 47, 81, 91, 128, 131, 132, 178; II, 298, 372, 373, 410, 454

Goet Onderwys (114): I, 74, 85, 100, 155, 190, 191; II, 263, 356-357, 372, 422, 459, 469

Goetwillich van Herten: II, 451

Goetwilligen Dienst (21): I, 44

Golgotha: I, 220

Goliath: I, 212

Goodts Goetheijt (46): I, 47, 82, 104, 149-150, 160, 164; II, 291, 372, 404, 410, 454

Goud: I, 222; II, 354

Goudbloem, De: I, 96; II, 444, 445, 450

Gouweloos Uutslach (76abc): I, 15, 58, 83, 89, 117, 132, 135, 153, 154; II, 297, 365

Grammerchijs (12): I, 41; II, 318

Grietens, J.: II, 46

Grisaille: I, 197

Groepsvorming: II, 311, 317, 329, 357

Groeyende Boom, De: I, 102

Groot, Gijsbert de: I, 63; II, 461

Grooten Honger ende Goeden Appetijt (33): I, 46, 81, 90, 99, 100, 129, 180; II, 300, 393, 398, 403, 413, 432

Groundale: I, 217

Grove; John: II, 312

Gruuthuse-handschrift: II, 411

Guicciardini, L.: II, 250

Gullik, Willem van: II, 448

Gulzigaard: II, 317

Gulzigheid-matigheid, Strijd: I, 217

Habakuk: I, 176

Haecht, Willem van: II, 451, 467, 468

Halewyn, Guilelmus: I, 43

Hals, Frans: I, 232

Handel der Amoureusheyt, Den: I, 26, 27, 62, 167, 210; II, 391, 392

Handeling: I, 159

Handelingen: II, 485

Hanneken Rane (78): I, 59, 83, 200; II, 302

Hannibal: I, 30

Haring: I, 232; II, 294

Hart-oog-mond-wil, Strijd: I, 172; II, 310, 312

Harten, Twee vurige: II, 334

Hebreeën: II, 485, 489

Heere, Lucas d': II, 381

Heijmelic Lijden (16): I, 42, 80, 151, 182, 184, 227; II, 341-342, 413, 439, 440, 441, 467, 485, 497, 499

Heilwens: I, 136-137

Helena: I, 168

Helighe Geest, De: I, 236

Hellebaard: I, 103

Hercules: I, 222; II, 353

Herodes: II, 270

Herodias: II, 287

Hert: I, 164, 206; II, 291

Hert, Een ootmoedich: II, 384, 403

Herte, Ooghe en Wille (88): I, 27, 62, 84, 121, 156, 160, 169, 210; II, 313, 331-332, 400, 401, 402

Hertelic Leedscip: II, 344

Hervorming: zie reformatie

Hervormingsgezind: zie reformatorisch

Hester: zie Ester

Hexameter: II, 367

Heybloemken, Het: I, 102

Heyden, Pieter van der: I, 111, 180

Heyns, Zacharias: I, 11

Hildebrandslied: II, 418, 434

Hillenius, M.: I, 30

Hippoplanus: I, 26; II, 450

Hirzel, R.: I, 24

Historie ende het leuen van...Keyser Kaerle de vijfde, Het: II, 416

Hobossch, Simon: I, 223

Hoede (ke)n(s): I, 177

Hoedeken van Marye (5): I, 40, 80, 89, 149, 153, 156-157, 177; II, 335-336, 437, 441, 467

Hof en Boomgaerd der Poesien, Den: II, 381

Hollanders: II, 314

Hollandtsche Kamers: I, 72

Holofernes: I, 171; II, 314

Honcoop: I, 76

Hond(en); II, 291

Hongersnood, Amsterdam 1557: I, 182

Honing, Vat vol: I, 116, 178; II, 327, 491

Hooft, P.C.: I, 11, 87

Hooi: I, 171, 175; II, 284, 318

Hooivork: I, 103

Hoorn: I, 47, 104, 164

Hostiën: I, 223; II, 255, 495

Hou(d)t Vreed' altij(d)t: I, 64, 70; II, 461-462

Houdt middelmate: I, 41

Hout dat goed is: I, 69; II, 455, 456

Hout, Cornelis Meesz van: II, 456, 467

Hout, Jan van: II, 456

Houwaert, Johan Baptista: I, 29, 41, 62, 67, 68, 184; II, 443, 444, 468, 490, 491, 499

Hovaerdicheyt: II, 299

Hübler, A.: I, 159

Hugenoten: II, 422

Humanisme, Christelijk: II, 474, 475, 476

Hummelen, W.M.H.: I, 11, 13, 19-20, 23, 25, 26, 28, 35-38, 208; II, 463

Hus, Jan: II, 473

Hüsken, W.: I, 35, 119, 124, 193; II, 253, 259, 294

Huwelijk, Pro en contra: I, 165-166; II, 324, 333, 343

Huwelijksmoraal: II, 256

Huyden hier morgen daer: I, 176; II, 318

Huygens, Constantijn: I, 51

Huys raet, Goed: I, 117, 179

Hymne: II, 420

Iansen, S.A.P.J.H.: II, 363, 364, 365, 372, 375, 380, 381, 386, 411

Iaye, Hendrik: I, 65

Ic comme om leeren: II, 454

Ick wensch om 't best: I, 60; II, 456

Idel Gepeijns ende Goede Wille (28): I, 45, 81, 117, 130, 136, 147, 174, 176, 177; II, 290, 383, 402, 403

identificatie: I, 33

Identificatie, Dubbele: I, 124

IJdel Lustken (60): I, 50; II, 258

In Deucht Verheucht: II, 461

In liefd' bloeyende: I, 71, 72; II, 460-461, 465, 469

In liefde groeyende: II, 456

In liefde vierich: II, 439, 440, 441, 465, 467

Indeling: zie classificatie

Informatievoorsprong: II, 304

Inkomst, Vorstelijke: I, 99, 238, 241

Insanus: I, 223; II, 298

Instrument(en): I, 103, 225; II, 291

Instrumenten, Strijd: I, 217

Insulis, Franciscus Michael de: II, 336

Inventaris van de onderzochte tafelspelen: I, 78-85

Inzicht: I, 182, 192, 207

Isaac: II, 290

Ismael: II, 290

Israëlieten: II, 284

Italië: I, 180; II, 300

Itys: I, 72

Iudex: I, 119, 121; II, 279

Iudicium coci et pistoris iudice Volcano: II, 303

Jacob: II, 270

Jaep Selden-thuys (93ab): I, 29, 64, 70, 84, 91, 180; II, 303, 398, 404, 461, 462

Jaep-Selden-t'Huys, Tafel-Spel van: I, 63, 70; II, 391, 465, 469

Jager: II, 291

Jan de Wasser en zijn Wijf, Het leven en het bedrijf van: II, 354

Jan ende Claer (83): I, 61, 83, 194; II, 293, 294, 296, 468

Jan Fijnart: I, 13, 48, 82, 208

Janssen, Anthony: II, 416

Janszoon, Harman: II, 460

Jerusalem: I, 176

Jes(aias): I, 178; II, 298, 489, 492

Jezabel: II, 287

Jezus (Kind): II, 299, 350, 434

Johannes: II, 482, 492

Joncheyt ende Redene (8): I, 40, 80, 225; II, 342-344, 425, 428, 453, 467

Jong getrout paar, Een (69): I, 53, 83, 233, 234; II, 302

Jong, M. de: II, 448

Jongeling en Wulps Leven (55): I, 49, 82, 100, 153, 190-191; II, 342-343, 361, 459

Jonk, Jacob Jacobszoon: II, 439, 441, 467

Jonstige Minne en boerdelic Weesen (49): I, 47, 82, 91, 112, 113, 128, 136, 149, 179; II, 323, 324, 325, 373, 374, 391, 401, 403, 406, 418, 454

Josua: II, 346

Jozef: II, 270, 290

Jubile (10): I, 40, 80, 233-235; II, 326, 327, 328, 367, 410, 442, 467

Juda: II, 351

Judas: II, 313

Judith: II, 314

Kaijser, D.: I, 20

Kalenburch: II, 301

Kalf: I, 178

Kalff, G.: I, 16; II, 461

Kalis: II, 301

Kamerijk, Vrede van: II, 454

Kan bier: I, 103; II, 271, 302, 401

Kana, Bruiloft van: I, 171

Karakteristiek: I, 31, 87-242

Karel V: I, 22; II, 320, 452, 471, 472

Kasteel: zie casteel

Keersmaekers, A.A.: II, 460, 461, 462

Kees Knol en Neel Jans (110): I, 71, 85, 104, 133, 194; II, 256, 293-294, 381, 391, 423, 426, 431, 434, 465, 469

Kempis, Thomas à: II, 476

Kerstlied: II, 434-435

Ketters: I, 185, 222; II, 300, 435, 452, 463, 472, 473, 477, 478, 487, 491, 495, 496, 498

Keulen: I, 179

Keyser, P. de: I, 9; II, 457

Kiezen, Geschenk: I, 111

Kijck inde Krijch (54): I, 49, 82, 212-213; II, 250, 317, 431, 459

Kiliaen: I, 87

Kindeken inder wiege: I, 179; II, 324

Kint, Dat sotte: II, 297

Kip: I, 116

Kledij: I, 102

Klooster der Zwarte Zusters: I, 56

Klucht: I, 9, 12, 13, 15, 100, 122, 193, 208, 228; II, 249, 250, 414

Knight, Alan E.: II, 249, 250, 253, 257

Knots: I, 210

Knusse: zie knots

Koffertje: zie cofferken

Komisch-didactisch: I, 124; II, 252-253, 257, 266, 308

Komisch-ernstig: zie komisch-didactisch

Koningen: II, 352-353

Koningsfeest: I, 94-95, 99, 238, 241; II, 437

Koningspel: I, 20

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. 19036: I, 39-40

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. II 367: I, 41

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. II 129: I, 42

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. 15663: I, 43

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. II 154: I, 43

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. 21660: I, 55

Koninklijke Bibliotheek Brussel, Hs. nr. 21657: I, 55

Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage, Hs. nr. 78 H 14: I, 53, 59

Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage, Hs. nr. 134 C 55: I, 51

Kooplui: zie koopman

Koopman: I, 134-135, 170, 189, 201, 235; II, 264, 267-269, 275, 291, 298, 300, 302, 316, 387, 395

Kort berecht vant Tvcht-huys: I, 74, 155; II, 469

Kostumering: I, 100-110, 238

Kovel: I, 231

Kraampje: I, 105

Krackeel, Hondeken: I, 166

Kramer: zie koopman

Kroon: zie croone, doorne

Kruid(en): I, 224; II, 298, 302

Kruisbeeld: zie cruys Christi, cruijssefickx

Kruisberg, Afbeelding van de: I, 225: II, 339

Kruyskamp, C.: II, 447

Kuijper ende drie Herders, Een (26): I, 44, 81, 90, 138, 192; II, 299, 349-350, 383, 407, 426, 427, 434, 454

Kussen: I, 109

Kussen, Duim: I, 194, 195, 199

Kwakzalver: I, 139, 197-199; II, 258, 264, 268, 269, 270, 275, 288, 298, 302, 304-305, 426

Laan, N. van der: II, 458, 459

Lampsonius, D.: II, 250

Land van belofte: I, 176

Land, Heilig: I, 176

Landjuweel Antwerpen 1561: II, 438

Lange Lauw (22): I, 44

Langue, Willem de: II, 461

Lansknecht die teghen zijn schaduwe vecht (91abc): I, 63, 68, 70, 84, 108, 109, 145, 235; II, 404

Lansknecht, De (2): I, 39, 80, 235; II, 374, 392, 463, 466

Lansknecht(en): II, 273, 276

Lantaren: I, 59, 118, 163, 194; II, 294, 295, 479, 482, 493

Lantman Steven (38): I, 46, 81, 138

Later, Anthony de: I, 76

Lauriertak: II, 288

Lauris Jansz.: I, 46, 51; II, 467

Lauwertacxken: I, 166; II, 289, 455

Lawet, Robert: I, 22, 43; II, 457, 467, 482, 499

Lazarus: II, 266

Le Begge, Verzameling: II, 464, 469

Le Begge, Jenneken: I, 52; II, 464

Lee, Van: I, 76

Leemans, Gielys: I, 40

Leendertz, P.: II, 416, 464

Leenhof der Gilden: II, 447

Leeuw: I, 113; II, 351-352

Lengte: 78, 80-85, 240, 241

Lepel, Adriaen Lourisz.: I, 44; II, 454, 455, 464

Letter en de Geest, De (61): I, 50, 82, 134, 140, 160, 163; II, 288, 289, 394, 403, 479, 492, 499

Letters: I, 117, 179; II, 288, 289, 314, 315

Leugenrefrein: II, 277

Leugenwedstrijd: I, 162-163, 176; II, 317, 318

Leuije Waert (54): I, 49

Levenshoudingen, Strijd: I, 173

Leviticus: II, 328

Lewicka, H.: II, 249, 259

Lichtmis: I, 95

Lied: I, 32, 205, 213; II, 351, 359, 414-436

Lied, Verhalend: II, 434, 435

Liedeken, Nieuw: II, 459

Liedekens, Nieu Jaar: II, 460

Liedekens, Veelderhande: II, 416

Liedt-Boeck, Haarlemsch Oudt: II, 421

Liefd is t'Fondament: I, 49; II, 459

Liefd' baert konst: I, 71; II, 465

Liefde: I, 179, 183; II, 316, 342, 490

Liefde in het huwelijk-vrije liefde, Strijd: I, 171

Liefde, Oprechte: II, 290

Liefde-wapens, Strijd: I, 173; II, 286

Liefdescasuïstiek: I, 27; II, 312, 331

Liefdeslied: zie minnelied

Lieft boven al: II, 465

Lieft is tprincipael: II, 465

Lieft moet wercken: II, 465

Liesvelt, Van: I, 215

Lievenheers Minnevaer, Ons: II, 455

Lijbertas (58): I, 49

Lijden verwint: II, 440

Lira, Nicolaes de: II, 322

Lischbloem, De: I, 94, 102

Locht, Aerde en Mensche (79): I, 60, 83, 104, 114, 115, 121, 136, 160, 162; II, 315, 329, 391, 401, 410, 456, 468

Lof der Zotheid: zie Dat Constelijck ende costelijck Boecxken

Logen ende Waerheijt (30): I, 45, 81, 90, 106, 137, 170; II, 291

Loon der sonden, t: I, 46, 116, 237; II, 267

Loosjes, J.: II, 448, 477

Losel, P.: I, 76

Losse spelen in handschrift: I, 35, 55-56

Loterijbundels 1574: II, 438

Loth: I, 171; II, 287, 290

Lucas: II, 479, 486

Lucht-aarde, Strijd: I, 172

Lucianus: I, 30

Lucretia: II, 327

Luijckt geen deught (55): I, 49; II, 299, 343, 361, 459

Luilekkerland: I, 180, 230, 231

Luit: I, 217; II, 285

Lusthof van Retorica, Den: II, 449

Luther(sen): I, 187, 188, 215; II, 472, 473, 474, 475, 476, 478, 479, 480, 481, 485, 486, 495, 497, 499

Lutheraniserend: II, 471, 472, 473, 474, 482, 484, 485, 487, 492, 494, 497, 498, 499

Lutheranisme: I, 222; II, 322, 349, 495

Lutherie: II, 448, 478

Luttel Hebben (56): I, 49

Luy(d)ers: I, 117, 179

Luysen: I, 181

Luyte (Lutgaard), Zuster: I, 210

Luyterie: zie lutheranisme

Lyna, F.: II, 448

Madrid, Vrede van: II, 454

Maecht: I, 179; II, 298

Maerlant, Jacob van: II, 312

Maeyer, A. de: II, 447, 477

Magdalena: II, 486

Mak, J.J.: I, 9, 21; II, 251, 390, 420, 477

Mallegem: I, 217

Man en 't Sotte Kint (67): I, 53, 83, 223-224; II, 361, 464

Man en een Wachter, Een (66): I, 52, 83, 112, 113, 177; II, 298, 299, 366, 393, 405, 497, 499

Man ende een wyf ghecleet up zij boerssche, Een (14): I, 42, 80, 106, 116, 131, 147-148, 178; II, 255, 293, 396, 409, 463-464, 466

Man, dat Wyf en den Herinck, Den (68): I, 53, 83, 232; II, 293, 361, 464

Man-vrouw, Relatie: I, 193-197, 233; II, 257, 302, 358

Man-vrouw, Strijd: I, 193

Mandaet, Peyslijck: I, 177; II, 319, 327

Mandaet, Sot(te): II, 373, 391, 403, 406

Mande, Boomeloose: I, 196, 197

Mander, Carel van: II, 250

Mandje: I, 103

Mapes, Waltet: II, 312

Margaretha van Oostenrijk: I, 11, 221; II, 442

Margaretha van Parma: II, 452

Maria: I, 212; II, 290, 348, 353, 442

Maria van Boergondië: I, 222

Mariacransken, 't: I, 222, 225; II, 446, 452, 466, 467

Marien rosencransken..., Van: II, 336

Marnix, Philips van: II, 422

Marot: I, 201-204, 218, 230; II, 275, 307, 349

Marot noodt ter bruijloft, Een (39): I, 46, 81, 151, 201-202; II, 265

Marot Sot Geclap, Een (40): I, 46, 81, 90, 109, 130, 147, 202; II, 274, 349, 409, 425

Marot, Cl.: II, 381, 421

Mars; II, 286

Martijn, Eerste: II, 312, 331-332

Matter, F.M.: II, 415

Mattheeus, Jan: II, 446

Mattheus: II, 291, 479, 487

Matthias, Aartshertog: I, 25, 30, 67

Mechelen: presentspel in Mechelen 1620 (98): I, 65, 84, 208

Medea: I, 168

Meenene, Spel van: II, 493

Meer Hopen dan Twijffelen (89): I, 28, 62, 84, 210-211; II, 332-333, 391, 409

Meest Elcken en dOnruste Conscientie (19): I, 43, 80, 227; II, 258, 334-335, 384, 410, 457, 467, 492, 499

Meester Canjart (112): I, 14, 72, 85, 109, 139, 198-199; II, 305-306, 395

Meester Kackadoris (90): I, 63, 84, 105, 121, 142, 152, 197-198; II, 305, 307, 375, 402

Meester Kackadoris, Een Tafelspel van: I, 62, 69, 70, 84, 235

Meester. Den Knecht. Den Coopman, Den: I, 26

Meester, Iacob de: I, 60; II, 456

Melchisedech: II, 347

Meliador: II, 410

Melis Tijssen: I, 233

Menich Bedruckt Herte en d'Arm Gemeynte (105): I, 68, 84, 104, 183, 184, 227; II, 341-342, 375, 398, 404, 410, 443, 468, 489-490, 499

Menich Simpel, Out Gedachte ende Cronijcke: I, 41

Menichfuldicheit des Bedrochs, Die (42b): I, 47, 57, 81, 109, 133; II, 447

Menighe, Elc en Deen en Redene, De (118): I, 14, 56, 85

Menschen Sin en Verganckelijcke Schoonheid, Een esbattement van s: II, 456

Menschen Vernuftheijt, s (35): I, 46, 81, 134, 206; II, 258, 269-270, 290, 371

Mercurius Brittannicus: II, 312

Messias: II, 350

Met gheneuchten: II, 458

Metken Bouwens en Slimmen Diel (22): I, 44, 80, 105, 152, 185, 200; II, 339-340, 379, 451, 468

Middelaarschap, Christus': I, 184; II, 474, 476, 480, 489, 490, 492, 496

Milenus Clachte: II, 443

Mimiek: I, 107

Mincoff-Marriage, E.: II, 421

Minnaars, Strijd: I, 172; II, 316-317

Minnelied: II, 428-430, 435

Minnelyck accoort: II, 452

Minnerede: I, 28

Minnestrijdgesprek: I, 28

Minsaemheyt: II, 327-328

Miracles de Notre Dame: II, 408

Mirre: I, 222; II, 354

Miserie, Verscheyden: I, 191

Mispel: I, 179; II, 298

Moetwilligh Bedrijf (94): 64, 84, 103, 109, 151-152, 199, 212; II, 263, 304, 305, 308, 391, 401, 409, 461-462

Mol, De: II, 445

Molinet, Jean de: II, 359, 411

Monoloog: I, 32, 121, 236, 239, 242; II, 264-277, 371

Monoloog, Descriptief: II, 268, 271, 272, 274

Monoloog, Dramatische: I, 15, 17, 201-207, 209, 235-237; II, 260

Monoloog, Gedialogeerde: I, 202

Monoloog, Recreatief: II, 265, 277

Monoloog, Reflexief: II, 269, 271, 272, 274

Monoloog, Retrospectief: II, 269, 274

Monoloogvorm: I, 120; II, 260, 261

Monster: II, 346, 440

Moppere, Bartholomeus de: I, 92

Morsch, P. Cornelisz. vander: I, 48, 232; II, 458, 459

Morsch, Verzameling Van der: II, 464, 469

Morruorum dialogi: I, 30

Moulslouf: I, 217

Moyses Doorn: II, 438, 441

Mozes: II, 284, 492

Muller, Ewout: I, 63

Muller, Harman Jansz.: I, 65, 71

Muller, J.W.: II, 453

Münster, Broeder Dierickx van: II, 322

Muziekinstrument: zie instrumenten

Muzikanten: I, 128

Myns Zelfs Onvry (65b): I, 27, 62, 83, 148, 210; II, 255, 316, 409, 415, 417

Naamgeving, Allegorische: I, 123; II, 318

Naastenliefde: I, 177, 178; II, 341

Naboth: II, 439

Namen voorafgegaan door titel: I, 124

Naproloog: I, 214

Nar: zie zot

Narcissus ende Echo: I, 167; II, 265

Nardusbloem, De: I, 97

Narrengilde: I, 230

Nassou, Maurits van: I, 75; II, 346, 440, 451

Nathan: I, 227; II, 485

Nederduytsche Helicon, Den: I, 59-60; II, 331, 361, 391, 456, 457

Neeringh: I, 117, 180; II, 303

Neghentien Refereynen int sot: II, 465

Net: I, 210

Niemans Eijghen en Mijselfs Onvrij (65): I, 51, 83, 148, 167; II, 252, 398

Niet meer zoo Crul: II, 449

Nieu Refereyn Boeck, Een: I, 63, 68, 70

Nieu Tafelspel: I, 65, 70, 71; II, 379, 381, 391, 465, 469

Nieukercke, Spel van: II, 493

Nieuwjaarsfeest: I, 99, 238, 241

Nizza, Vrede van: II, 454

Noach: I, 212

Noë: II, 325, 485

Noot, Jan van der: I, 88; II, 290

Noote, Oker: I, 116, 188; II, 482

Nv aldus ende dan alsoo: I, 176; II, 318

Nyeuwe Priestere, De (6): I, 40, 80, 218; II, 347-349, 413, 453, 466

Nyeuwicheyt, Tydelicke: I, 178

Ockers, Willem Adriaenssz.: I, 60

Officie, Gehuerde: II, 302

Olijftack, De: I, 55, 96, 102, 178; II, 438, 439

Olijven, Hof van: I, 220

Onbedochte Ioncheijt: II, 263

Onbedochte Jonckheijt (31): I, 45; II, 304

Onbedochte Jonckheijt (45): I, 47, 82, 98, 148-149, 165-166, 189; II, 333-334, 385, 398, 402, 412

Onbedwonghen Lust: II, 258, 263

Onderwerping: I, 163-166

Ongherustich Sin en Gheveynst Herte (75ab): I, 58, 70, 83, 116, 128, 130, 153, 155, 165; II, 333, 396, 410

Onghetrooste ende de Welgheminde, De (87): I, 27, 62, 84, 147, 151, 160, 166, 168, 210; II, 251-252, 255, 287, 418-419

Onlytsaemheyt (62): I, 29, 50, 82, 155, 185-186; II, 303, 409, 488

Oorspronck van Sonden (42a): I, 14, 29, 46, 81, 103, 109, 133; II, 302, 308, 380, 395, 467, 492, 493-494, 499

Oproep: I, 140

Oraingnien, Prince van: I, 68; II, 265, 443

Orange Lelie, De: II, 456, 468

Orbaan, J.A.F.: II, 463

Orlers, Jan Jansz: II, 456

Os, Van: I, 76

Oude Mans en jonghe Wijfs: I, 26, 27

Ouerlandt, Dat recht: II, 327

Ouwelen: II, 298

Paarden: I, 104

Pacificatie (1576): II, 490

Paddenburg: I, 76

Paedts, Jacob Pietersz.: I, 63

Paets, Jacob Jansz: II, 465

Paeys ende minne: I, 116

Pannekoeken: I, 171; II, 289

Pap(s), Pot vol: I, 117, 179

Paphoorn(e): I, 117, 179; II, 299

Parijs, Guillaem van: I, 57

Paris, Gaston: II, 421

Park, Pieter Jakobsz.: I, 53, 233

Park, Verzameling: II, 465

Passer, In den vergulden: II, 461

Patrija (58): I, 49, 82, 114, 117, 131, 160, 162; II, 314-315, 365, 399, 458

Paulus: I, 185; II, 284, 288, 324, 326, 473, 475, 489, 492, 495

Pavsa: I, 210; II, 290

Pax Vobis: I, 96

Peeters, Niclaes: II, 473

Pelgrim: II, 264, 273, 276, 277, 338, 483

Pellicanisten, De: II, 465, 467

Penninck, Alderbeste: II, 267, 272

Pentameter: II, 367

Peoene, De: I, 95, 102

Performatief spreken: I, 24, 159, 193, 201, 207, 209, 239

Peronen: II, 416

Personages: I, 119-126, 239, 241

Personages, Aantal: I, 78, 80-85, 239, 241; II, 259

Personages, Allegorische: I, 124, 239, 241; II, 264

Personages, Ernstige: II, 254

Personages, Geslacht: I, 124-126

Personages, Komische: II, 254

Personages, Naamgeving: I, 122-124

Personages, Soort: I, 78, 80-85, 122, 239, 241

Personages, Verdeling mannelijke en Vrouwelijke: I, 124

Personificaties van abstracta: I, 123

Personificaties van uitdrukkingen: I, 123; II, 318

Personificaties van niet-abstracte begrippen: I, 123

Petrus: II, 314, 481, 484

Pfister, M.: I, 158; II, 259

Phaedrus: II, 312

Pharao: zie farao

Philesius, R.: I, 30

Philosophische Scientie (59): I, 49, 82, 89; II, 399, 413, 459

Phyllis: I, 168

Picot, E.: I, 16

Piero: I, 232

Pietersz., Gillis: I, 74; II, 459

Pijper, F.: II, 447, 474, 493, 494

Pilatus: I, 220

Plaijerwater, Cluijte van: I, 13

Plantijn, Christoffel: I, 67, 68; II, 443

Plasse, Lodewijcksz. vander: I, 72

Plato: II, 312, 480

Platteel: I, 219-220

Pleidooi pro domo: I, 114

Pleij, H.: I, 14, 16, 126-127; II, 456

Plompegem: I, 217

Pluto: I, 176

Poelgier: zie Blommen, Willem van der

Poetelijcke Inventie (59): I, 49

Pook: I, 103

Porcia: I, 168; II, 327

Pot: I, 204; II, 271

Potiphar: II, 287

Pover en Armoede (101): I, 67, 84, 196; II, 301, 340, 425, 426, 460

Praedestinatie: II, 472

Present: I, 19, 25, 29, 78, 80-85, 104-105, 110-119, 130-131, 174-181, 202, 203, 208, 209, 212, 216, 218, 225, 232, 238-239, 241; II, 263, 266-267, 288, 310, 318, 324, 326, 329, 335-339, 342, 344, 351-354, 384, 404, 405, 490-491, 493, 496, 497

Present van Godt Loondt, Een (12): I, 41, 80, 107, 113, 174-175; II, 318, 435, 444, 445, 446, 467, 496, 499

Present van Jonste, Vrientschap en Trouwe, Een (71): I, 55, 83, 116, 150, 178; II, 326-327, 328, 404, 438, 441, 444, 467, 491, 499

Present, Discussie om: I, 173-182, 202, 207, 218-225; II, 296-299, 308

Presentspel: I, 9, 14, 20, 35, 38, 98, 110, 118, 119, 239; II, 249, 250, 251, 352, 353, 438, 451, 453, 471

Priesterwijding: I, 218, 238, 241

Prijs der Vruechden (44): I, 47, 82, 211; II, 250, 285-286, 373, 374, 404, 410, 431

Prince: II, 366, 427

Prioriteit: zie voorrang

Prochiaen, Coster en Wever (113): I, 29, 74, 85, 109, 147, 157, 187; II, 321-323, 448, 467, 473, 477, 478-485, 494, 499

Proloog: I, 224; II, 438

Protestantisme: I, 227; II, 458, 491, 492

Protestantisme, Irenisch: I, 184

Prozadialoog: I, 25

Psalmen: II, 367, 417, 423, 442, 489

Publiek, Discussie met: I, 201-207

Puts, F.: II, 444

Pyramus en Thisbe: II, 364

Quacksalver ende een Boer, Een (47): I, 47, 82, 142, 197, 198; II, 305, 380, 391, 395, 425

Quacksalver, Een (107): I, 69, 84, 105, 139; II, 395

Quacksalver, Een (85): I, 61, 83, 139; II, 371, 468

Quodlibet de veritate fraternitatis rosarii: II, 336

Raad van Vlaanderen, Processen van de: II, 489

Raadgeven: I, 148-150, 154-157

Raap: I, 197, 224, 225

Rabbouw: zie bedelaar

Rachel: II, 351-352, 366, 412

Raden, Present: I, 112, 117, 180, 221

Ramondt, M.: II, 463

Ratel: I, 103

Rechtvaardigheid: I, 178, 179

Rede: II, 257

Redelick Verstant (37): I, 46, 81, 116, 237; II, 250, 258, 265-267, 275, 337, 398

Redelijck Verstandt: II, 330

Reden: II, 314

Reden (55): I, 49; II, 342

Reden-rijcken Springh-Ader, Den: II, 458

Rederijkersfeest: I, 99, 238, 241

Rederijkersfeest, Gent 1539: I, 188, 236

Refereynen: II, 460

Reformatie: I, 33, 171, 215; II, 300, 439, 471-500

Reformatorisch: II, 327, 328, 435, 444, 450, 458, 463, 471-500

Refrein, Coïtus-: II, 430

Refrein, Klooster-: II, 433

Refreinen: II, 251-252, 265, 301, 359, 364, 365, 366, 386-387, 392, 405, 407, 427, 430, 451, 456, 459, 460, 473

Refreinfeest Antwerpen 1556: II, 438

Refreinfeest Antwerpen 1559: II, 438

Refreinfeest Brussel 1559: II, 438

Refreinfeest Brussel 1562: II, 438

Refreinlied: II, 350, 427

Refreinstrofe: II, 287

Reijn geneucht (56): I, 49

Reismotief: II, 270

Rekeninge: II, 314

Relatie, Bedrieger-slachtoffer: I, 193, 197-199

Relaties tussen personages: I, 120; II, 259

Resoort, R.J.: I, 14; II, 456

Respublica (58): I, 49; II, 304

Reyn gheneucht: II, 459

Reynaert, J.: II, 410

Rhetorika (18): I, 43

Rieu, W.Ph. du: I, 75; II, 440, 441, 468

Rijksarchief Brussel Hs. nr. 2270: I, 40

Rijksarchief Brussel Hs. nr. 182: I, 42

Rijksarchief, Gent, Hs. Raad van Vlaanderen

Nr. 33438: I, 55

Rijmschema('s): I, 32; II, 359-436

Rijnbach, A.A. van: I, 106, 126

Rime batelée: II, 360

Ring: I, 113; II, 314, 352

Rodenburgh, Th.: I, 11

Rol(le): I, 117, 172

Rolfiguur: zie personage

Rome: I, 39, 180

Romeinen: II, 486, 489

Rondeau double: II, 410

Rondeau quatrain: II, 410

Rondeau simple: II, 409-410

Rondeaux jumeaux: II, 411

Rondeel: I, 32, 150, 233; II, 286, 287, 309, 313, 326, 330, 332, 333, 334, 335, 346, 352, 354, 356, 359-436, 407-414, 453

Rondeel, Begin: II, 314, 315, 326, 328, 332, 334, 335

Rondeel, Midden: II, 332

Rondeel, Slot-: I, 170; II, 447, 448, 455

Rondelet: II, 409

Ronsard, P. de: II, 381

Roos, De: II, 457, 468

Roose, L.: II, 444

Rose: I, 222, 225; II, 353-354

Rosemondt, Godschalc: I, 220

Rozenhoed(je): I, 178; II, 336

Ruijdt Verstant en Rachel (52a): I, 48, 82, 99, 111, 121, 175; II, 350-352, 366, 384, 398, 401, 410, 418, 420

Ruijs, Pater: II, 451

Ruijt Verstant en drie bijbelse vrouwen (52b): I, 49, 82, 99, 174, 175

Ruremunde, Van: I, 215

Rust(e): I, 177

Ruyspijpe: I, 44

Ryper kamer: I, 233; II, 465

Sacramentisme, Spiritualistisch: II, 473

Saint-Gelays, Mellin de: II, 381

Salamander: I, 104; II, 330

Salomon: I, 212, 222; II, 287, 353

Salve, Busse met: I, 116, 178; II, 327, 491

Samen-spraken, Verscheyden T': I, 25

Samenspraak: zie dialoog

Samson: II, 314

Samuel: II, 485, 486

Sanctus Drincatibus: I, 17, 18

Sara (52): I, 48; II, 290, 351-352, 366, 385, 412

Scabreus, (Sexueel-): II, 423, 433, 434, 435

Scène: I, 100-110

Schadt-kiste der philosophen: I, 65

Schaduw(beeld): I, 203, 235-236; II, 260, 272, 273, 275

Schandaleus: zie ketters

Scharpé, L.: II, 453

Scheidsrechter: zie arbiter

Schietspel: I, 229

Schilderijen: I, 227; II, 344

Schinckel, Bruyn Harmanssz.: I, 58, 64, 69; II, 449

Schipper: II, 303

Schipper, Pelgrim en Post (29): I, 45, 81, 114, 174, 176; II, 318, 353, 365, 397

Schoenmakers, H.A.: I, 53, 233

Schotel met zoetigheden en specerijen met een afbeelding van Christus: I, 225; II, 297-298

Schrift, Heilige: II, 319

Schuddematte, Peter: II, 472

Schutter; II, 320

Schuttersfeest: I, 229; II, 318, 437

Scipio: I, 30

Scotus, Duns: II, 322

Sébillet, Thomas: II, 373

Sencte Reinhuut, Sermoen van: I, 17, 18

Sermon joyeux: I, 15-20

Serpent, Een: I, 47, 148, 166; II, 334

Seven punckten: I, 117; II, 298

SG: I, 55

Sien, Hooren en Ghevoelen: I, 27

Sijmen sonder Soeticheydt: I, 126, 233

Silvius, Willem: II, 443

Simpel Verstant (43): I, 47

Sinaï: I, 176; II, 327

Sinnekens: I, 225

Sint Bernaert, Abt van: II, 451

Sint Lasant (97): I, 17, 65, 84, 108, 126, 145-146, 205, 207; II, 273-274, 277, 399

Sinte Alwaer: II, 301

Sinte Haryngus: I, 17, 19

Sinte Kommeren: II, 301

Sinte Mager: II, 301, 432

Sinte Niemant: I, 16, 17, 18

Sinte Reyn-uyt: I, 171; II, 301

Slaccke: I, 104, 206; II, 498

Slachtoffer-bedrieger: I, 32, 207; II, 262, 304, 308

Slachtoffer-redder: I, 32, 207; II, 262, 263, 342, 345

Slachtoffer-verleider: I, 32; II, 258, 263, 342, 345

Slachtoffer-vertrooster: I, 32, 207; II, 308

Slak: zie slaccke

Slecht en recht, Van: II, 455

Slot: I, 175; II, 266, 319, 496

Smaeckt druyfs soetheid: II, 440

Smet, Dierick de: II, 457, 468

Smout, H.: I, 49; II, 458, 459

Snellaert, F.A.: I, 20

So reine verclaert: I, 40; II, 438

Sociale functie: I, 123

Sociale status: I, 123

Sociëteit Trou Moet Blijcken Haarlem, Boek F: I, 44

Sociëteit Trou Moet Blijcken Haarlem, Boek I: I, 45-48

Sociëteit Trou Moet Blijcken Haarlem, Boek M: I, 48

Sodoma: II, 284

Soet en Suer (108): I, 69, 84, 113, 114, 117, 128, 130, 137, 150, 153, 180; II, 288, 379, 391, 406, 455, 467

Sola fide-leer: II, 300, 476

Soldaat: I, 197; II, 304, 306, 317, 401

Soldaat, Bluffend: I, 203-204, 235; II, 264, 273

Soldat fanfaron: II, 264, 273

Sommare beschrijuinghe: I, 67

Sonnet: II, 459

Sorchvuldige Mensche en Troost der Schrifture, De (20): I, 29, 43-44, 80, 185; II, 250, 303, 409, 453, 467, 487, 499

Sorge, Onnutte: II, 291

Sorgeloos Gemoet (45): I, 47

Sot met een marot, Een (92): I, 63, 69, 84, 91, 132, 156, 203, 207; II, 274

Sot, Geestelijke: II, 320, 321

Sot, Int: II, 251-252, 301

Sot, Opgeblazen: II, 320, 321, 495

Sotslach, De (72): I, 55, 83; II, 307, 415, 425, 426, 432, 448, 467

Sottelijck Voortstel en Warachtige Liefde (21): I, 44, 80, 129, 144, 154, 164, 185; II, 323, 325, 451, 467

Soutegem: I, 217

Souterliedekens: II, 417, 419, 420

Soutvat met sout: I, 108, 206; II, 266, 498

Spade: I, 179; II, 324

Spel: I, 118, 208; II, 249, 473

Spel van drij sotten, den advocaet, den medecijn ende tgeestelicke, Een: I, 214

Spel van sinnen op de vraghe...Wat dat de deuchde baert, Een: II, 458

Spelen, Didactische: I, 119, 124

Spelen in handschrift, losse: I, 55-56

Spelen met genreaanduiding tafelspel: zie basistafelspelen

Spelen met genreaanduiding anders dan tafelspel: zie spelen, toegevoegde

Spelen van sinne: I, 52, 100, 102, 190, 225; II, 359, 414, 438, 447, 493, 497

Spelen, Gentse 1539: II, 473

Spelen, Komische: I, 119, 124

Spelen, Niet-didactische: zie spelen, komische

Spelen, Toegevoegde: I, 207-240

Spiegel: I, 112, 149, 179, 192, 219, 225; II, 263, 325, 326, 336-337, 346, 349, 406

Spiegel, Hendrik Laurensz: II, 460-461

Spigel, De (1): I, 39, 80; II, 335-336, 396, 463, 466

Spiritualisme/istisch: II, 493, 499

Spotdiscussie: II, 308, 310

Spotlied: II, 433-434, 435

spotsermoen: zie sermon joyeux

Spul van sinnen vanden siecken stadt, Een: II, 440

St.-Lucasgilde: II, 444

St.-Niklaas: I, 179

Staat-land, Strijd: I, 173

Stadtsbibliothek Hamburg Cod. Ms. Germ. 36: I, 50

Starter, J.J.: I, 233

Steekspel, Water-: I, 109, 199

Steen: I, 113; II, 351-352

Steen, Het: II, 496

Stelsius, Jan: II, 416

Stenen: I, 223-225; II, 255, 298, 495

Stephanus: II, 485

Sterk: I, 76

Stichomytie: II, 286, 287, 288, 311

Stipendium peccati mors: I, 55; II, 449

Stokregel: II, 366

Straffe Godts: II, 263, 356-357

Strietman, E.: I, 35

Strijd om de broek: I, 193, 207, 232; II, 308, 354, 358

Strijdgedicht: I, 28, 30, 119; II, 278, 291-296, 303

Strijdspel: zie discussiespel

Strofische vormen: I, 32; II, 359-436

Structuur, Dramatische: I, 207

Structuur, Interne: I, 208

Sruck, Dit: II, 330

Srultorum numerus est infinitus: I, 230

Stultus: I, 223; II, 298

Suchomski, Joachim: II, 253

Sueric: I, 166; II, 288, 289

Summa der godliker schrifruren: II, 478

Susanna: II, 290, 313, 385

Ta-felspel van een Prochiaen, Een Schoon: I, 74; II, 465

Tabak: II, 310, 311

Tafel: I, 14, 18, 79, 80-85, 87-92, 105, 209, 212, 237-238, 241

Tafel-spel ghecelebreert tot Monster: I, 74

Tafel-spel van De Wijn-kanne De Toeback-rolle. De Pis-pot (116abcd): I, 75-77, 99, 161

Tafelspel: I, 98, 118; II, 249, 249-251, 259, 359

Tafereel van der belacchende werelt: I, 224

Taillefert: I, 76

Talpa: II, 445

Tegenspeler, Fictieve: II, 272, 275

Tent: I, 106

Terwa(a)n(en): II, 416

Testament Rhetoricael: II, 421

Thamar (52): I, 48; II, 287, 313, 351-352, 366, 412

Theseus: I, 162

Theysbaert, Aedriaen: I, 41; II, 464

Theysbaert, Daniël: II, 464

Theysbaert, Verzameling: II, 463

Thielmans, Pauwels: II, 446

Thien excelentien des houwelycx, De (74abc): I, 15, 57-58, 70, 83, 135, 154, 165; II, 257, 323, 324, 365, 392, 399, 404

Thijs en Beelitgen (103): I, 67, 84, 195; II, 256, 292-293, 294, 295

Thirsis Minnewit...: II, 422

Thisbe: II, 327

Tielebuys, Een Esbatement van: II, 438, 449

Tijdinghe, Die alderbeste: I, 177; II, 319, 490

Timmerman, L.: II, 464

Tiribus: I, 165

Titelmans, Pieter: II, 471

Tobias: II, 290, 351, 385

Ton: I, 105

Toneelaanwijzingen: I, 100-110, 238, 241; II, 356, 408

Toneelattributen: I, 100-110, 238, 241

Tonen, Present: I, 108, 113, 140-141, 177, 221

Toog: I, 222; II, 353

Toom, Een: I, 47, 148, 166; II, 334

Tory, G.: I, 30

Tprieel Der Amoreusheyt: I, 15, 57-58, 70

Triolet: II, 409

Trompet: II, 408

Troost der Schrifture (20): I, 29; II, 304

Trou(w) moet blijcken: I, 55, 180, 206, 371, 373, 383, 386, 447, 448, 454, 455, 464, 465, 467, 469

Trouw, Huwelijks-: I, 179

Tsamenspraecke tusschen den Herder en Tschaepken: I, 24

Tsamensprake of de quade willich quaat zijn of onwilligh: I, 24

Tsamensprekinghe waarin beweesen wort dat hy niet goet en wil worden die quaat blijft: I, 24

Turnom: II, 322

Twee Bedelaers (32b): I, 51, 81, 99, 180

Twee honden: I, 47, 104, 164

Twee Rabbouwen (32): I, 14, 45, 81, 99, 128, 144; II, 300, 454, 455, 467

Twee Sotten (17): I, 43, 80, 95, 222-223, 224; II, 255, 297, 299, 396, 400, 446, 452, 466, 471, 494, 498

Twee vierige herten: I, 47, 166

Tweelingrondeel: II, 411, 412, 413

Tweespraak: zie dialoog

Twistgesprek: zie discussie

Tydelicke Haeue, De beurs: II, 343

Tydelicke Nyeuwicheyt: II, 336

Types: I, 124, 239, 241: II, 317

Uijt Liefd Begonnen: I, 53, 233; II, 465

Uitbeelden: I, 193-201

Uitroep: zie cri

Ulloa, Alonzo de: II, 416

Universiteitsbibliotheek Gent, Hs. nr. 901: I, 41

Universiteitsbibliotheek Gent, Hs. Nr. 905: I, 56

Universiteitsbibliotheek Utrecht Hs. nr. 8 K 28: I, 49

Uria: II, 270, 313

Utilitas: I, 124; II, 253, 257

Uyt ionsten begreepen: II, 461-462

Uyt Lyefden reyne: II, 465

Vaers: I, 131, 178; II, 298-299

Van Als Genoech (56): I, 49, 82, 114, 117, 120, 129, 160, 171; II, 279-280, 282, 289, 459

Vanitas: II, 319

Vasari, G.: II, 250

Vastelavont en Vasten (25): I, 44, 81, 195, 209; II, 255, 279-280, 283-284, 381, 423, 433, 436, 451, 467

Vasten en de Vastenavont, De (64): I, 29, 51, 83, 99, 114, 120, 140, 156, 160, 170, 209; II, 255, 279-280, 282-284, 383, 403

Vasten-vastenavond, strijd: I, 173, 209; II, 282-285

Vastenavond: I, 93-94, 209, 238, 241

Vastenavondsklught: I, 12, 228; II, 249, 250

Vastenavondspel: I, 12, 98, 99; II, 249, 250-251

Vat vol honichs: zie honing, vat vol

Vaten, Aerden: I, 204; II, 349

Vechten: I, 109

Veelderhande geneuchlijcke dichten: I, 53, 58-59; II, 361

Venetië: I, 179

Venne, Adriaen Pietersz. van de: I, 224

Vennip, Ian I. de: I, 11, 74, 155; II, 459, 460

Venus: II, 286, 304

Venusjanker: I, 166, 167; II, 254

Verblijdinghe int quaet: I, 191; II, 356

Vercondigher der vryheydt: II, 318

Vercondigher des Vredts (106): I, 68, 84, 174, 176; II, 318, 319, 327, 442, 467, 489-490, 499

Verdriet der verdoemder sielen, Tswaer(t)ste: I, 176

Vergetelheijt van alle goet: I, 191; II, 356

Verhee, Verzameling: II, 464

Verhee, Wouter: I, 50; II, 282, 455, 488, 492

Verheucht in deucht: I, 64, 66; II, 460-462

Verjongingskuur: I, 197

Verklaren, Presenten: I, 114, 177, 221

Verklaring, Allegorische: I, 115

Verloren Zoon, Parabel van de: I, 226; II, 342, 344

Vermaner: II, 329, 333, 335, 341, 344

Verontschuldigen: I, 151-152

Versificatie: I, 32; II, 359-436

Versochte Wijsheijt (45): I, 47

Vertrooste in Leyden, De: I, 26

Vertrooster: I, 29; II, 335, 341-342

Vertroosting: I, 182-187, 207, 225, 227; II, 303, 308, 341

Vertroostinghe voor minst en meest: I, 183

Vervult met vreucht(den): II, 454

Verwonderen van alle menschen, Het diepste: I, 176

Verzameling van spelen in handschrift: I, 35, 39-54

Verzamelingen van spelen, Gedrukte: I, 57-73

Verzoener: II, 329, 333, 341, 344

Vespa: II, 303

Vier nieuwe Tafel-Speelen: I, 66, 195; II, 460, 461, 462, 469

Vierde wand: I, 158

Viereghe Bedynghe: II, 344

Viereghe Deuocie: II, 336

Vierich werct de smet: I, 50; II, 457

Vierspraken: II, 262, 345-358

Vincken, Twee leeuende: I, 181

Violieren, De: I, 51; II, 444, 445, 451

Virginitas: II, 314

Vis: I, 113, 169; II, 316, 351-352

Vitis mystica: I, 220

Vlaerdingh: I, 67; II, 462, 468

Voegelin, E.: I, 30

Vogel: I, 203; II, 274

Vogel, De: II, 461

Voijs der Lijefden (44): I, 47; II, 285-286

Voijs der Schriftueren (73): I, 29; II, 303

Vonnisse van Minos (104): I, 13, 25, 29, 67, 84, 208

Voorrang, Discussie om: I, 113, 146, 160-173, 174, 181, 207, 209-218, 225; II, 278, 309, 352

Voorrang, Strijd om: zie voorrang, discussie om

Voorsieneghe Disscretie: II, 336

Voorzienigheid: I, 179

Vooys, C.G.N. de: II, 477

Vosterman, W.: I, 215

Vraag- en antwoordpatroon: I, 174, 177

Vre(de): II, 314

Vrees des Heren: I, 177

Vreese godts: II, 314

Vreese, W. de: II, 252, 445

Vremdt Bescheedt: I, 25, 26

Vreucht, Alder werelts: I, 172; II, 289

Vriendscip: II, 327-328

Vriese, Jacobus: I, 76

Vriese, Pieter de: I, 55; II, 462

Vrijagie: I, 228

Vrijendelijckheijt: II, 314

Vrijers verkocht door een Cramer (95abc): I, 65, 70, 71, 84, 121, 133, 142, 233; II, 372, 395

Vrijsters verkocht door een Cramer (111): I, 71, 85, 90, 133, 142-144, 233; II, 379

Vroede, Int: II, 251, 252

Vrolijck Ghescrey: II, 318

Vrou Lorts: II, 301

Vrouwenloper: I, 167, 168

Vrucht der menschelyker betrouwenesse: I, 222; II, 353

Vruecht vanden eewygen leeuen, Die Meeste: I, 176

Vryheydt: I, 177

Vt vis fac alteri: I, 55; II, 438, 449

Vult, De Jonge: I, 45

Vult, Lambrecht Dirrixsz. de: I, 45, 47, 192; II, 454, 469

Vuur-water, Strijd: I, 172

Vyer en 't Water, 't (80): I, 60, 83, 104, 114, 121, 130, 160, 163; II, 391, 401, 410, 456, 468

Waarschuwen: I, 147-148

Wachterlied: II, 430, 435

Waech-dragher Kees (84): I, 13, 61, 83, 208

Wael, A(driaen) Job(sz) van de: II, 462

Waer is/schuijlt/SD de waerheyt: I, 55; II, 438

Waesberghe, Jan van de Jonghe: I, 26, 57, 62, 75

Waettre, Een deuchdelic: I, 177

Walthet, H.: II, 278, 314

Walvis: I, 163, 176

Water-wijn, Strijd: I, 114, 171, 172; II, 280-282, 310

Water-wijn-tabak, Strijd: I, 172; II, 280-282

Wauter Dicksteert: I, 56, 85, 144, 196; II, 293, 295, 301, 399, 445, 465, 469

Wederdoper: II, 323

Weereltsche Gheleerde en Godlicke Wijse (15): I, 42, 80, 116, 187, 188; II, 289, 327, 373, 393, 394, 402, 439, 441, 467, 479-486, 494, 498, 499

Wel Gemaniert (23): I, 44, 81, 185, 216; II, 255, 323-324, 325, 374, 452, 467

Wel Hebben en Wel Meugen (57): I, 49, 82, 105, 120, 160, 162; II, 317, 353, 367, 392, 458

Wel Vernoeght in Trouw (100): I, 66, 84; II, 288, 416, 434, 460

Wellust: I, 175

Welvaett: I, 117, 180; II, 303

Wenceslas van Bohemen: II, 410

Wensen: I, 153

Werck-noo (54): I, 49

Wessau, M. van: II, 464

Westbusch, Passchier van: I, 60; II, 456

Wet, Het vermaken van de: I, 95-96, 238, 241

Wet, Voldoeninghe der: I, 183

Wet-evangelie, Tegenstelling: II, 493

Wet-genade, Tegenstelling: II, 497

Wicliff, John: II, 473

Wie voirmaels waeren die victoriöste, Een esbattement spel...: II, 456

Wieghe: I, 117, 179; II, 299

Wiericx P.C., Jan: I, 231

Wierook: I, 222; II, 354

Wijn-kanne, De Toeback-rolle, De Pispot, De (116abcd): I, 12, 14, 75-76, 85; II, 310, 361

Wijncan ende die Pispot, Die (27): I, 45, 81, 99, 146, 151, 157, 160, 161; II, 251, 279-282, 308, 310, 380, 394

Wijngaertranck, De blaauwe: II, 440

Wijnkoop: I, 109

Wijnrancken, De: II, 440

wijs/melodie: I, 31, 33

Wijse Beradinghe (16): I, 42, 80, 121; II, 341-342

Wijsheid: I, 179

Wilhelmus van Nassouwen: II, 422, 423, 425

Willeken Noijt Genoech (60): I, 50; II, 258

Willem Elias, alias Vrancx: II, 438, 449

Willem van Oranje: I, 176, 182; II, 451, 490

Wils, Adriaan: I, 43, 185; II, 450, 487

Wils, Verzameling: II, 379, 451, 453

Wilt jonck bekeeren: I, 42, 182, 188; II, 439, 441, 467, 485, 499

Winde bant: I, 117, 179

Wine, Beere and Ale (and Tobacco): II, 312

Winkel, J. te: I, 119

Wit Lavendel, Het: II, 450

Woordenstrijd: I, 119

Woort Goodts: I, 179; II, 325, 326, 327, 328, 454, 476, 498

Woud: I, 106

Wt ionsten (versaemt): II, 445

Wt Levender Ionst: I, 60; II, 450

Wulps Leven: II, 258

Wy begeeren te leeren: II, 465

Wyn, Flessche vol: I, 116, 178; II, 327, 491

Wyngaertrancken, De: II, 448, 455, 458, 459, 465

Wys-bot, Tegenstelling: I, 217; II, 285

Wys-sot, Tegenstelling: I, 217; II, 322

Wyse, Int: zie vroede

Wysere, Een rechtveerdige: I, 112, 178; II, 298-299, 405, 497

Wysheyt, sMenschen: II, 290-291

Zaamenspraak in Dicht (72): I, 55

Zaamspraak: zie dialoog

Zeegbaar Herten, De: II, 458, 467

Zeven Bloetsturtynghen, De (7): I, 40, 80, 219-221, 225; II, 296-297, 299, 351, 365, 394, 410, 437, 441, 467

Zeven spelen van de wercken der bermherticheyd: II, 291

Zingen: I, 107-108, 204

Zinnelicke Ghenouchte: II, 258

Zomer-winter, Strijd: II, 278

Zot: I, 201-203, 218, 223, 230; II, 264, 265, 275, 307, 308, 324, 325, 347, 351, 366, 406, 432, 436

Zotheid: I, 202, 215; II, 257, 275, 321

Zotheidsgedachte, Christelijke: II, 496, 497

Zotheidssymbool: II, 433

Zotheidstoponiemen: I, 217

Zotskap: I, 236; II, 320

Zotte, Het: I, 124

Zottenfeest Brussel: I, 223; II, 494

Zwaard: I, 210; II, 325

Zwerver: II, 301

Zwingli: II, 473

Addendum

Dr. Bert van Selm maakte ons attent op de Catalogus van de oude drukken van het Rotterdamsch Leeskabinet samengesteld door I.W. Wildenberg, Rotterdam 1988. Blijkens blz. 99, nr. 37 bezit deze bibliotheek een exemplaar van het ‘Tafel-spel van meester Kackadoris ende een doof wyf met eyeren. Noch een Tafel-spel van een Lants-knecht die tegen sijn eygen schaduwe vecht. Noch een tafel-spel van een personagie, een Sot spelende met een Marot. Amsterdam, Gysbert de Groot, 1679’. in-8, 32 bladzijden. Deze jongere editie dient dus te worden toegevoegd aan nr. H van de Bronnenopgave op blz. 62.

voetnoot(1): TA = toneelaanwijzing.

voetnoot(1): Zie ook (I) (49).

Registers

Lijst der presenten

Toelichtingen

Lijst

Alfabetische lijst der presenten

Alfabetische lijst der spelende personages

A

B

C

D

E

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

Z

Lijst van de in de tafelspelen voorkomende liederen

Gebruikte afkortingen

Liederen

Register op persoonsnamen, zaaknamen, kamers, spreuken en realia

Addendum