Dialogus Creaturarum dat is Twispraec der creaturen

Vanden leuendigen mensch ende die doot Dyalogus hondert xxij. |

DIe ⁴²¹ doot als aristotiles scrijft is die ewige slaep vrese der ri | ker luyden:begeerte der armer menschen. een dinc ofte last daer geen | raet tegens en is. een moordenaer des menschen. een vluchte des leuens | [25] een brekinge des lichaems Leuen is vrolicheyt der goeder men- |

421 D initiaal, 2 regels hoog, geen zichtbare representant.

[fol. q5v]

schen droefheyt der onsaligher. Een schoon ionck rijck sterck | ende ghesont man quam tot die doot ende seyde O du onuer- | wandelbaer lot. ontferme di mijns ende verhoer mijn ghebet | En wil doch niet tot mi seynden die grote pijn ende last die ic | [5] van di verbeyde Ic sal di gheuen gout siluer ende costelike ghesteen | te huysen houen ende sant henxsten ende paerden ende alle dat- | tu begheren mogeste van allen tijtliken goeden ende rijcdommen. | op dattu mi niet raken of antasten en wilste die doot antwoor | den O broeder du bitste onmoghelike dinghen die du van go | [10] de niet bidden en selste dan alleen eerlike ende moghelike din- | gen daer om en hebste niet wel ghesproken Want den mensce | toe ghesproken wortDie doet o mensche verwachtet dij in allen | steeden ende plaetsen Daer om ist dattu wijs biste du selfsten oec | weder in allen plaetsen ende stonden verbeyden Want die pro | [15] pheet dauid die heylighe man scrijft inden souter Wye is dye | mensch die leuendich is den doot niet sien een ⁴²² sal Of hy seg- | ghen woude nyemant. Hier om seyt een wijs man In gheen- | re manieren en moechstu o mensche den doot ontgaen Die doot | hout. hi kerft:hi dodet alle dat ye leuen vleysch of lichaem heeft | [20] ontfanghen. Wilt my daer om seyde doe die doot o mensche | lijdsameliken ontfanghen want ic dy niet nuwes doen en sal | het en is al voer di ghesciet eer du mensche waerste Want se | neca seyt Nyemant vanden menschen en is alsoe dom dat hy | niet en weet dat hi nyet steruen en sal:ende nochtant als dye | [25] doot coomt soe beuet hi ende screyetWat huylstu wat screystu | om dattu steruen moetes Tot deser wet bistu gheborenWat | ghesciet di nuwes Hier toe bistu geboren Dit is gheboert dijn | vader dijn moeder ende alle dinen vrienden ende maghen Dit | is ghecomen allen den gheen die voer di gheweest sijn ende sal | [30] ghescieden allen die na di comen sellen: Want dat leuen en is | niet ghegheuen mit voordel om niet te steruen Het is een ghe | meyn ghebot dat ghebiet gheboren te warden ende dat weder te | steruen alle dat leuen ontfanghen heeft Daer om sellen wi ver- | drachliken lijden dat wi niet ontgaen en moghen. Men leest |

422 een lees: en.

[fol. q6r]

vanden coninck dauid dat hi vastede ende penitencie dede voer | sijn kint te wilen dattet sieck was Ende doet doot was seyde | hi tot sinen dienres. wat wil ick vasten nu dat kint doot is: | Ick en machs niet weder roepen. Mer ick sal ymmer moeten | [5] gaen tot hem mer hi en mach niet weder comen tot my. Men | leest dattet ghesciede op eenre tijt dat een philosooph tijdinge | quam dat sijn soen ghestoruen was dat hi antwoorden ende sei | de doe ick hem wan wist ick wel dat hi steruen most. Valerius | scrijft dat anaragoras die philosooph doe hi hoorden den doot | [10] sijns soens gaf hi antwoort ende seydeDu en boetscappes mi | niet onuerbeyts of dat nye gheweest en is want doe hi ghebo- | ren wort van mi wist ick wel dat hy steruen soude want dat die | wet is ende een seker reghel is dat nyemant en steruet die nye | gheleeft en heeft ende dat nyement en leest die niet sterflick en | [15] is nader naturen Item die prince penophon doe hi verhoerde den | doot sijns oudsten soen die inden strijt ghebleuen was leyde hi | alleen daer om die croen van sijn hoeft om dat hi onledich was | sacrificien te doen sinen afgoden Ende vragede daer nae doe | hi ledich was hoe dat hi ghebleuen was Ende doe hi verstont dat | [20] hi sterkelike weder vechtende ghebleuen was settede hi die croen | weder op sijn hoeft ende swoer bi sine goden dat hi meer blij- | scappen ende ghenoechten had van dat sijn soen hem also vrome | liken inden strijt hadde bewesen. dan hy droefheyt hadde van | sinen doot Iheronimus die heylighe leeraer scrijft van eenre hey | [25] liger edelre vrouwen die hoer man ghestoruen was dat eer si | hoers mans lichaem begrauen had hoer kijnderen mede al ge | lijc storuen Hoert hier seyt Ieronimus Een ongheloeflic dinck | sel ick seggen mer nochtans dat waer is als god mi daer tuych | of is Wie soude vermoeden dat die goede vrouwe niet mit han | [30] ghende ende ghespreyenden haar mit ghescoerden clederen mit groter | misbaer hoer soude bewisen droeuich te wesen Si en liet niet een traen | mer bleef onbeweechlic voerden voeten ons heren recht of si hem bij- | der voeten hadde ghehouden ende seyde: Siet lieue heer ihesu | Nu ben ick van allen lasten ontbonden nu sal ick dy dyenen: |

[fol. q6v]

mit lijf ende ziel want du mi van die lasten verlosset hebste. | Men leest inden kroniken vanden keyseren dat octauianus co- | nincinne doe si horen soen begrauen hadde wes naem drusius | was al was si een heydens wijf dat si nochtant bi hoer natuer | [5] lick verstant alle teykenen der droefheyt van hoer dede. ende | seyde Wat baet dat screyen om dat gheen datmen niet scuwen | en mach ende alst coemt nyemant ontulien en mach noch oeck | die ghestoruen is weeder gheroepen werden en mach. Daer | om seyt seneca. Die wijse mensche en wort nyet bedruckt int | [10] verlies sijnre kinderen ofte der vrienden: ghelijckmoedeliken | draghende horen doet soe als hi sijns selfs doot verbeydt. | Daer om is ghedenckenisse des doots een toem bedwinghen | de den mensche dat hi niet alte seer wt en vloye doer die breet | heyden der begheerten ende der ghonoechten ⁴²³ Ghedenckenis- | [15] se des doots is die alre meeste wijsheyt Als plato die grote phi | losooph seyt ¶ Men leset int leuen des patriarch sinte Iohan | nes elemosinier. datmen hier voermaels als dye keyser ghe- | croont wort een manier hadden dat dan steenhouwers. ma- | kers der dooder grauen tot hem quamen ende seyden. Heer | [20] keyser ghebiede van wat materie als van steen of van metael | ghi uwe graft ghemaeckt wilt hebben: Vermanende hem in | dien woorden dat hi ghedencken soude dat hi een sterflick en- | de verganckelick mensch waer. dat hi sorghen soude voor hem | seluen ende der zielen salicheyt ende alsoe sijn rijck wijslick en | [25] de doechdelick soude bescermen ende regieren. Hier om seyt | die wijse manGhedenck dijnre vterste dinghen ende du en sel- | ste inder ewicheyt nyet sondighen. ¶ Alfoncius scrijft inden | boeck vander vroescap dat doe alexander dye grote konynck | die heer van alle die werlt was ghestoruen was ende men sijn | [30] graft van goude makeden dat dan doe veel philosophen bi qua | men. van welken die een seyde Alexander heeft sijn scat ghe- | maect vant gout. ende nu weder maect dat gout sijn scat van | hem. Die ander seyde alexander hadde ghisteren heerscappie | bouen dat volc mer huyde n heeft dat volck weder heerscappie |

423 ghonoechten lees: ghenoechten.

[fol. q7r]

ouer hem: die derde seyde Gisteren hadde alexander macht veel | menschen vander doot te verlossen. huden en heeft hi niet mo- | ghen ontgaen die scutten des doots. die vierde Alexander ley- | den ghisteren dat volck waer hi woude. huyden brenghet hem dat | [5] volck ten graue. die vijfte Alexander belasten gisteren die aerde | huyden wort hi daer weder of beladen. dye seste. gisteren ontsagen | alle menschen alexander. huyden rekenen si hem voer niet. die se | uende Alexander hadde ghisteren veel vrienden huyden heeft hise | al ghelijc. die achte seyde Gisteren en was hem alle die werelt | [10] niet groot ghenoech. huyden lijdet hi mit een graft van vijf voe | ten. Die dese punten wel ouerleggen konde die soude hem in | allen dinghen wel bedwinghen Iob sprektt ⁴²⁴ vanden leuendighen | mensche dat hi als drec ende slijc int eynde verloren sal warden. | Daer om ghebiet die wise man Gedenc dat eynde: wanttet be | [15] ter is te gaen totten huyse des droefheyt dan des werscaps: want | inden huyse des screyens wort die mensche vermaent van dat | eynde alle der menschen ende daer ghedenckt die leuende wat | hy toecomende is dat hy oeck myt alsulken eynde besloten sal | werden. Merke daer om o mensche ende besiet dat inden doot | [20] des menschen die nose kout wort. die tanden warden swart: | dat aensicht wort bleyck: die senen ende aderen des lichaems | warden ghescoert. dat hert berstet van groter pijnen alle dye | leden des lichaems warden kout ende stijf als hout ende steen In | alle die werlt en is geen versmadeliker dinc dan dat dode lich | [25] aem des menschen Menwils niet int water werpen op dat dat | water daer of niet veruult en wardeMen hanghet des niet in | der lucht op dattie lucht daer of niet ontreynicht en warde noch | inficeert Mer als een venijnt dinc worthet in een kuyl gesmact | ende op dat mens niet meer en sie wortet haesteliken mitter aer | [30] den bedect Siet ende merct o mensche hoe die glorie der werlt | gheeyndet wort Si wort in een stinckeden kuyl besloten daer | dat lichaem verdorret: die oghen ghaen te niet. die oren vallen | van dat hoeft. die nose brect van dat aensicht. die tonghe vervuylt |

424 sprektt lees: spreket.

[fol. q7v]

inden mont. dat barst inden lichaem O here god wat sal ick | segghen Die oghen plaghen mit ghenoechten scoon dinghen | te sien ende alle dye sinnen des lichaems hoer ydelheyt te ple- | ghen Bernardus Wat verheffeste di o mensche die niet en biste | [5] dan stof ende asse. wes ontfanck is sonde wes gheboerte is | onsalicheyt dat leuen pijn ende steruen banghicheyt Die men | sche als hi out wort ende ter dootwaert gaet die heeft als gre | gorius seyt onsalicheyt ende verdriet in sijn leuen. Want sijn | hert dat beghint hem te cloppen. dat hoeft doet hem we: sijn | [10] geest wort kranck sijn aensichte wort rimpich: die rugghe bu- | ghet ende hi gaet krom: sijn oghen donckeren. sijn handen be- | uen. sijn noosen drupen. sijn haer ontfalt hem. sijn tanden ver | vuylen: sijn adom stincket: sijn craft ontgaet hem: nu is hi vro | lick nu is hi droeuich. dan so wort hi sieck ende cranck O wat | [15] ongheualligher dinck is dit teghenwoordighe leuen Waer om | en merkestu niet o sterflike mensche hoe ongheualich dit tegen | woordighe leuen is Sich ende merke waer alle die oude ende | dijn voeruaders sijn. ¶ Een of gheen en vindet ghi hier van | allen Hier om seyt bernardus Segt mi waer sijn die minres der | [20] werlt die in corten tijden dye voerleden sijn mit ons waren. | Van hem allen en is niet ghebleuen dan asse. Ende daer om | tegt ⁴²⁵ my hab ick di. waer sijn dye banre heren: waer sijn dye | princen. waer sijn die vorsten. Alle sijn si wech ghegaen als | een scim ofte scade ende te niet ghecomen Hier of seyt oeck dye | [25] heylighe leraer Augustinus Ghanck o mensche op die grauen | der dooden. neem die botten ende beenen ende ondersceyde of | tu mogheste: soe wie dat heer gheweest heeft of knecht: wye | schoon. wie leelick: wie oneedele of eedel. wie wijs of wie sim | pel ende slecht: Van allen desen en mogheste gheen kennisse | [30] of onderscheyt bekennen Denckt daer om wae ⁴²⁶ dattu coemste |

ende scame di. waer du biste ende wes bedruchtich. waer du | gaeste ende weest in vreesen. op dattu hier bouen mogheste co ⁴²⁷ |

425 tegt lees: segt.

426 wae lees: waer.

427 co lees: comen.(?)

[fol. q8r]

god die heer dye sonder eynde ende inder ewicheyt leuet ende | regneert altoes ghebenedijt A M E N |

¶ Hier is voleyndet bider gracien goods een boec ghehieten dy | alogus creaturarum Dat vol is van ghenoechlike fabulen Die | [5] oeck profitelic sijn tot leringhe der menschen Ende is volmaeckt | ter goude in hollant bi mi gheraert leeu prenter ter goude opten | vierden dach van april Int iaer MCCCClxxxi. ⁴²⁸ |

428 De tekst in het gehele colofon is met rode inkt onderstreept.