Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 3: Friesland
(1882)–L. Leopold, Joh. A. LeopoldDe bridfiarhoogher(2) üp sölth(3),
| |
I. Taam Earik en sin daaghter.Ön Eidem üp Sönthdik(14)
Diar aunet Taam Earik,
Hed hüs diar en lönth(15)
Ek für fan de strönth.
Sin jilth hed hi roowet,
Bi strönth hed hi kloowet
En skepman(16) de haud,
On sönth hüm beklaud(17);
Wilth earelk dagh skiin
En biltj höm wat iin:
Hi wiar jaa sa riik,
Hi hed ek sin lik.
Dagh wiar hi ek leththen(18)
En aaft(19) üntöfreethen:
‘Me unroght dit lek(20),
Dit jenthigt(21) me skrek!’
Sa seid sin geweeten
Diar aaft höm jens betten(22);
Sa waath(23) er uk seid
Fan danen, diar skreid(24), -
Hi hed en litj faamen,
Höör noom wiar Uas Taamen,
Jü wiar wel sa deilk(25),
| |
[p. 248] | |
En injem(3) da löps,
En deiem da spuans,
Bi naght wiar s' tö daanz
Sa glääd üs en jilth.
De faather hi seid:
‘Bliif dü man tö steid(6),
Dü stjüürst naa Nuuth wääst hen
Tö Pitje fan Skotlönth.
Braaf friiers ja kjen
Di jir uk nogh finj.
De hexen en trööler(7)
Uep hiith haa jaar hööler
Kumst dü jam wat nei,
| |
II. De füghelspraak.Uas swaaret höm:
‘Up hiith haa 'k rüm;
Ithüüs es 't naar(10)
Diar fing(11) de dräänger mi ön snaar;
Uk mei i't weet: hat es de saak,
Uep hiith liir ik de füghelspraak -
Ik kjen al üs en lörke sjung,
En üs de störk up jen biin gung;
Ik weet al wat de kliire(12) seid,
Wan jü höör eier heeth jest leid:
“Kliire, kliire klötj!
Ik warp min eier üp rüghe tötj(13);
Diar kumt en arm en geit s' fuarbi,
Diar kumt en rik en nemt jam me.”
En barigenth(14), diar rääpt: “Guddei!”
De swaare(15) ik: “Dank fuar din ei!”
Ik kjen al me de spreenen(16) snakke,
Ik weet al wat de kreeken(17) krake.
De swaalken weske(18) üp jaar wiis
Mi alle daagen lütter niis.
On 't weeter sen ik uk ek dum
Ik kjen al me de swaanen swum;
En fan de gurt(19) wit Möen
Lür 'k neistens uk dit flöen.’
| |
III. De friier fan Nuuthen(20).Taam Earik seid:
‘Min daaghter! min daaghter! ik wel di wat sii;
Dü skudt di fuul lewwer anständig befrii.
Dü liirst man dit hexin,
Dit weskin en tweskin(21),
Bringst lidden aural
En di sallef tö fal.’
Uas Taamen swaaret:
‘Sa slim es 't jit ek.
Leest kam er en gek,
En mantje fan Nuuthen
Sa poltig(22) üs juuden,
Me ausen(23) fuar plogh,
“Min kjäre(30) litj faamen, wan dü wel mi haa,
Saa skel dü, for skam! mine griskin al faa.”
| |
[p. 249] | |
Skuld 'k sa jen nem?
Ik swaaret höm:
“Kjenst dit forstuun?
En bring mi de
Da feist dü mi.”
Me skanth en blö sken
Fuar hi wethther hen
Sa mal üs en stiir
Bï naght nü aurstjüür(3).
Dagh maaket 'k tö spaas
Höm bang üs en haas,
Forfölgt höm üp stölken(4)
Me muurdelik belken.
Fan ungst waath hi blinj,
Küth wei ek muar finj,
Stört dial aur de klef(5)
Sa kam hi om 't lif.’
| |
IV. De hexendaanz üp almböögsbarig.De Wolpernaght(6) de es sa grä;
De füghler en de hexen flö,
Me hexen en wilj gös(7)
Floog Uasken uk fan hüs
To däänz üp Almböögsbarig,
Diar huppet kreek en sparig(8).
Diar kam s' töhop fan alle sidden
De trööler üp jaar Böösmer ridden.
Ja slüt en brokket(9) kraanz
En hölth en lüstig daanz.
Ön medden stönth üp aghter biin sa stram
De duiwel sallef üs en huurent ram.
Hi lukket wel sa bliith
En dör ark(10) sin beskiith.
Ja slekket höm om stört,
Sa üs 't sin jüngers jert.
Hi seid: ‘Fan juu es nemmen
Ues Uasken sa welkjemmen;
Jü es de jungst en deilkst fuar mi,
Ik wiale(11) diar fuar höör tö brid!’ -
Man nü bigent de ualthen
Tö skempin en tö skrualin(12):
‘Diar fing wü jen üp snüt,
Nü es de daanz nogh üt.’
Uk Uasken waath forfiirt,
Jü hed wat gröghelks(13) jert.
Jü waath sa litj alk üs en müs,
Jü buad de duiwel: ‘Let mi thüs!’
Hi swaaret Uas:
‘Du kumst ek luas,
Dü hest nü min
En ik sen din.
Dü welligst iin
Dat jer(14) to stiin
Forwandelst jir
Ues tö en üththerns(15) brid.
Wan dit mi lööwest
Nin falskheid weegest,
Da let 'k di desmaal gung,
Dü best mi jit wat jung.
Ik wel mi da tö fiirens iif(16)
En soowen jaar fan hüs af bliif;
Da kum 'k töbeck en haale di,
Da uust min wüf en blefst bi mi.’
Dit arem Uas! naa sin begiar
Muast jü alstunds de satan swiar.
Jü wiar üs guus(17) fen hüs of löppen
En kam üs müs töbeck nü kreppen.
| |
[p. 250] | |
En braagt s' bi skorstiin
En pöös(1) me flentstiin.
Hat holp höör nönt,
Jü bleef dagh skäänt.
‘Jü heeth en sjught(2)!’ - höör faather seid;
‘Wan 't nü man jest tö harefst geith,
Da kumt er nogh en beeter tiid,
Da kumt er uk muar leewent jir.’
De harefst kam, de wunter ging,
Man Uasken bleef allikwel ring(3).
De friiers löp
Wan Uasken slöp,
En stönth s' bi düür,
Hed Uas de tüür(4).
Tö leest, da kam de Wolpernaght
Jit jens; - man nü küth Uasken saagt:
Jü drämt: de duiwel hi wiar duad,
Jü wiar nü frii fan al höör Nuad.
Jü waath sa bliith, dat s'hoog ap sproong
En üs de lörke triller soong.
Jü biljt et höör nü sallef iin:
Jü wiar nü sünth, jü wiar nü riin.
| |
VI. De frher fan Keidem.De Sölthring(5) Seelid stönth alwethther
On buurd üp see en soong bi 't röthther:
‘Wü siil, wü siil tö Kaagelönth(6),
En bring en skep fol roghel hen.
Wan de roghe ripet,
Wan de berri(7) pipet,
Da haale wü ruad Aapler,
De faamnen uk waagstaapler(8).
En wan wü lekkelk kum aurstjüür(9),
Da stuun wü stünthen lung bi düür,
En da bigenn fan niien
Wü dräänger om tö friien.’ -
Sa kam er nü tö harefsttid
En skep töbeck bi suththersid,
Me trii jung friiers ön de floot.
Hokken wiar de förderst?
Dit wiar Buh fan Keidem,
Hur(10) säät hi sin spöören?
Fuar Taam Earik's düür.
Hokken kam tö düür?
Uasken Taamen sallef,
Me krük en bekker ön de jen hunth,
Me gulde ringer aur de üthther hunth.
Jü nööthigt höm en sin hingst iin,
De hingst dör s'(11) haawer en Buh dör s' wiin.
Jü toog höm iin tö kest
En wilth höm nimmer muar mest. -
Uk Taam seid: ‘Jaa!
Dü meist höör faa(12);
| |
[p. 251] | |
Man earelk skel at bröllep hualth,
Dat nemmen spüttet ön junk kual(1).’
Dit wiar uk Buh en Uasken roght,
Ues jat(2) jam diar aur hed betaagt.
Jat waath jam jens, üp ualthing wiis,
De bröllep skulth ön Keidem wiis. -
De bridman bliith
Aur sin beskiith
Reed leet jest thüs
To sin ein hüs.
De hingst de sproong,
De rütter soong:
‘Rid, rid me kuast(3) bi sid!
Miaren(4) kumt de brid
Me höör gulde ringer
Aur höör jerm en finger;
Me höör siist(5) en rokker,
En höör kraaget smokker(6),
Sölwer eier üp höör hüif,
Sküüret knoppen üp de shif(7),
Meesing bialt(8) runt om de liif,
Guldet kaartel(9) üs jung wüf.
Miaren skel ik bröllep ha,
En min ein litj Uasken faa!
Toonk, toonk! fuar des gud dei!
Al de brid en bridmaaner of wei
Otter(10) Buh en Uasken alliining!’
‘Alliining! alliining!’
Bööp weththerskal(11). - Hat kam höm fuar,
Diar wesket hokken höm ön 't uar,
‘Dü best amsonst dagh rädden(12),
Din brid jü es forswäären!’
Hi lukket om - diar floog en kreek;
Man taagt: naan sa let 'k mi ek skrek!
Hat es forgönst(13),
Man niin(14) gespenst,
Diar jir üp warelth spooket,
En lekkelk lidden raaket.
| |
VII. De miaren fuar de bröllep.Help Gott! wat wiar er fuul tö dön,
ler alles üp sin roght steid stönth,
Ues 't üp en bröllep moode wiar;
Dat 's fan juar lagh(15) uk hed wat ear!
Jung, Ing en Sei
Stönth ap fuar dei,
En bruud jaar biir,
En slaghtet jaar stiir.
De piisel(16) waath faaget,
De bridbääd waath maaket,
De staaler(19) roght stelt,
De matbuurder(20) leid
Al üp de roght steid.
Jaar moother, sa wialig(21)
Jü maaket üp ealig
En jölth(22) üs en biiken
Om bruader tö baaken
En trättein weelkaaken,
Om skinken tö rookin,
De briikrogh(25) tö köökin.
Jaar meid(26) wiar ön krükken
De hed ek sin's glikken.
De keller waath leththigt,
De frinjer waath nööthigt.
Sa wiar bi Buh Tetten
Dit hüs nü üp stötten.
| |
[p. 252] | |
VIII. De bridfiar.De dei de kam, de bröllepsdei,
En fuanth de bridman leet üp wei,
Hen om de brid tö haalin,
Höör lefheid(1) tö betaalin. -
De togh ging luas
Me püntjet(2) Uas
Fan Taam sin hüs ön Eidem
Tö Buh sin hüs ön Keidem.
Fuarof ging Taam,
Da brid en bridman kam.
Dit wiar de hille ked(3),
Diar wilth nün minsk muar me.
Diar weid niin flagh
To Uas höör lagh.
Diar fääl uk ek en skot,
Ek jens en blöös of bat(4).
Man hünther hüület üs tö 'n lik.
En katter fleeset üp de dik;
De kreeken kraket dial(5) fan hüs,
En aur de wei löp haas en müs.
De brid bigennt tö bleeken
Aur al de unleks teeken.
Uep hualef wei
Kamt gurt geskrei:
‘Uu! wat es dit?’ -
Bigennt de brid -
‘Dit diar ualth wüf
Wel üüs tö lif!
Jü kumt fan duiwels weegen
Tö ünlek üns önteegen(6).’ -
De bridman trööstet Uas:
‘Ik let di nimmer luas!
Jü heeth niin maght aur üüs,
Wü sen nü balth itthüüs.’
Taam heeft de swööp,
De wüf jü rööp:
‘Uu Eidemböör! Uu Keidemböör!
Juu brid, ju es en hex!’
De fuarman(7) swaaret höör:
‘Ueüs brid en hex?
Da wilth ik wenske,
Dat wü jir dialsoonk altemaal
En wethther apkam üs grä stiin!’
Knap(8) wiar dit seid,
Da soonk s' üp steid
Diip ön de öört(9),
Dat nemmen s' spöört.
Ek lung, da wiar
Ja wethther diar;
Man üs grä stiin
Kam s' nü tö sjüün. -
De Sölthring waath sa röört,
Dat s' fan dit sallef öört
Tau(10) bridfiarhoogher maaket,
Uk geil- en falskheid eedert(11) wraaket
|
|