70 AD
70 B. Wijnveld jr. 1820-1902
‘Anno 70 - Brinio als hoofd van de Kaninefaten uitgeroepen’
Doek, 41 × 56 cm
Datering: tussen 1850 en 1854
Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum
Het voorbeeld van de Batavieren werd weldra door de naburige stammen gevolgd. Ook de Kaninefaten besloten de wapenen op te nemen tegen de Romeinen. Zij werden hiertoe aangezet door Brinio (cat.nr. 68). De Kaninefaten kozen hem tot aanvoerder, zetten hem op een schild en droegen hem rond als taken van zijn uitverkoren leiderschap.
Het gegeven van Brinio's schildheffing, oorspronkelijk van Tacitus afkomstig (Historiae, 4:15), wordt behalve in de Geschiedenissen van Noord-Nederland, behandeld in het hoofdstuk ‘Brinio’ van Van Lenneps Onze Voorouders. Het is vooral dit uitvoerig relaas, waarop de voorstelling van het schilderij gebaseerd is. Verteld wordt hoe de Bataafse priester Daginus, de regiefiguur van het verhaal, Brinio naar een kleine verhevenheid voerde, overschaduwd door een oude linde. Op Daginus' bevel wordt Brinio op het schild geheven. De Kaninefaten, allen met de wapens zwaaiend, begroeten hem als aanvoerder en zweren hem gehoorzaamheid en trouw. Alle elementen van dit verhaal vindt men in de voorstelling terug, ook de geheimzinnige priester: de figuur in het witte kleed links naast de groep met Brinio. De verschillende in beeld gebrachte wapenen zijn daarentegen aan Van Lenneps beschrijving in de Geschiedenissen van Noord-Nederland ontleend.
Net als het onderwerp van het vorige schilderij, maakte ook de schildheffing van Brinio deel uit van het onderwerpsprogramma van de Amsterdamse Civilis-serie in het huidige Paleis op de Dam (cat.nr. 70a). De opdracht ging in dit geval naar Lievens, die het schilderij in 1661 voltooide.
Een vergelijking getrokken tussen de zeventiende-eeuwse en de negentiende-eeuwse vertolking van het onderwerp leidt tot dezelfde conclusie, die bij de vergelijking van de twee samenzweringstaferelen naar voren kwam (zie cat.nr. 69).
In het stuk van Lievens bewijst de afwezigheid van ieder streven naar historische exactheid dat het onderwerp in de zeventiende eeuw gekozen werd om de overeenkomst tussen de gebeurtenissen van de Bataafse opstand en die van de strijd met Spanje te benadrukken. Werd Civilis met Willem van Oranje vergeleken, Brinio gold als de voorafschaduwing van Maurits en/of Frederik Hendrik. Van Lennep daarentegen koos dit vanouds beroemde thema, dat al door zijn vader in diens Verhandeling naar voren werd gebracht en op inspiratie daarvan door hemzelf in een verhaal werd uitgewerkt, vooral om de toeschouwer geboeid te doen raken door de merkwaardige zeden en gebruiken van onze vroegste voorouders.
Auteursrechtelijk beschermd
