De Middelnederlandsche Tauler-handschriften

Regelnummers proza verbergen

[p. 259]

aant.[Hs. G. 2., Hs. U.]

1Corin I, 15.

^+ Vanden heilighen sacramente.	Dit is vanden heiligen sacrament^+
	al en lǔydet inden begyn
	neit daer van te sijn
	5 In nomine domini Amen
^+ DIe edele werdeghe penitencie	DIe edele weerdighe penitencie
die onse lieůe here ihesus cristus	die onse lieue heer ihesus
dede op eertrike die es myne	cristus dede inder tijt die is mijn
ende niet sine˙ Die mynlike	ende niet sijn
10 toekeer dien hy dede inden handen	10 Dat ander de mynnencliche
sijns vaders ende in sinen	toekeer inden wille sijns hemelschen
wille die es myne ende niet sine	vaders. die sijn mijn.
Die hete tranen die hy oec	ende niet sijn
sciep vten gronde sijns herten	Dat derde. die hitzighe trene
15 met onsten sijnre zielen wtůlietende	15 die sich scepden wten gronde sijns
wt sinen minliken liefliken	herten mit gůnste sijnre selen
oghen die tranen sijn mijn ende	wtgietende wt sijnen minnentliken
niet sijn. Sy sijn een reyninghe	liefliken oeghen˙ die trene
mijnre zielen een betalinghe	sijn mijn. ende niet sijn Want
20 mijnre schoůt. Sijn aendachtich	20 sij sijn eyne reyninghe mijnre
inneghe ghebet dat was alsoe	zielen ende betalinghe al mijnre
sterc dat alle die crachten van	scolt˙
binnen ende van bůten te gronde	Dat vierde was sijn aendechtich
vlietende waeren in die ziele.	innich gebet dat was also sterck
^+ Die ziele ‖ sprac vader dijn wille	25 dat sich alle sijne crachten van
26 gheschie ende niet die mine here	bynnen ende van buten toe gronde
dat gheb[e]dt^1) es mine ende	lieten in die ziel Die ziel sprac
niet dine.	vader dijn wille de gheschie ende
O here want ic nv alle	niet der mijn. Dat gebet es mijn
30 myne daghe minen wille behouden	30 ende niet dijn. want ic alle mijne
hebbe soe bid ic di lieue	daghe mijnen wille heb behalden
here om des vrien oůer gheůens	Heer alstu dijnen wil ouergaues.
wille dijns willen inden wille	so geef mij cracht dat ic wt alle
dijns vaders. dattu my cracht	mijnen wille geleydt weerde
35 gheefts wt te gane alle mijns	35 Dat vijfde es dat opgesichte
willen. Dat ghesichte dijnre godliker	dijnre gotlicher barmherticheit.
ontfermherticheit dat es	doe ic sculdich was due ledestu
myne ende niet dine	my mit groter ghedult. ende du

+ 64b.

+ cxvj a.

+ 65a.

+ 65b.

1) hs.: ghebodt

[p. 260]

aant.

1 Want lieue here doen ic sculdich	en heues my geen guet ‖ voer behalden^+
was doen beiddestu myns	Doe ich my verloes due
met groeter ghedult˙ ende dů	vondestu my Doe ic my seluer
en hebst my gheen goet voer	liet mijnen vianden doe behuedestu
5 ghehouden	5 my dat si my niet en mochten
Doen ic my verloes doen woudts	deren Doe ic my dode. doe
dů my doen ic my seluen liet	geuestu my dat leuen Doe waert
^+ minen vianden ‖ doen behuedes	op gesloeten dijne sijde. ende
du my dat sy my niet en mochten	dijn edel hert goet wt dat leuen.
10 bederuen doen ic my doedde	10 Alle dese minnen werken sijn
doen ghaefstů my dat leuen˙ doen	mijn ende niet dijn˙ Hijr op
waert ontploken dijn syde ende	hoept mijne ziel want icher nye
wt dijnre herten soe ghoet ende	geens in geleefde der mynsten
stortde dat leuen wt op my alle	noch des meysten
15 dese minlike tekenne sijn waerlike	15 Dat .vj^de. also du my ghemint
alle mijn ende niet dijn˙ hier	heues went inden doet
op stort haer mijn ziele ende hier	ende heues my veruolt mit
op leent ende stoent sy hare˙	allen guede Doe woldestu mi
Want icker nie gheen en beleefde	die lesse laten. Doe waert gesien
20 des mynsten˙ noch des meesten˙	20 inden rade der heyliger
Oec hebstu my ghemint here tot	drijuoldicheit dat der minnaer
inder doot ende du hebst my	sijnen lieuen niet gegeuen en
verůůlt met alle goede	mach dan sich seluer Ende hij
Daer nae woudstu my dy seluen	bewijsde doe dat minnen werke
25 te lesten laten doen wort dit gheschicket	25 mit hem seluen. doe hi sat
^+ ‖ inden rade der heiligher	aender rijcher tafelen des weerdigen
driůoldicheit dat die mynnare	auont eten. ende solde
sijn lieue niet ghegheuen en	sijnen lieuen iongeren sich seluer
mach dan hem seluen. ende doen	gheuen. Doe waren sij te cleyne
30 bewijsde hi dat mynne werc met	30 alsulken conynck te besluyten
hem seluen. ende bereide hem	in hore zielen Daeromme inden
voer ons. ende om onsen wille	eersten eer hij sich yeman gaef
te steruen want wy ander niet	so ontfinck hij sich seluen. want
en mochten versoent werden	minschelike natuer niet reydich
35 met sinen hiemelschen vader	35 en was hem te ontfaen op dat
noch aen sijn myn comen˙ Nv	allet ‖ dat daer aen gebrake^+
want hy dan van mynnen om	veruolde mit sijnen ontfenckenysse
onsen wille ghestoruen es soe	also als hi in allen dingen
heischt mynne een antwerde van	hoer was voer gegaen Also wolde
40 desen doot˙ Oec van ons alst	40 hi hoer oec voer gaen in sijnen

+ cxvj b.

+ 66a.

+ 66b.

+ 117a.

[p. 261]

aant.

wel recht es soe dat wy leren	1 ontfenckenysse Hij wolde sij
wat steruen om sinen wille.	leeren eten sijn edel vleysche.
	Hi wolde si leren drincken
	sijn edel bluet Hij wolde sij
5 leren minnen god ende minsche in eynre personen Hi wolde
hoer gheuen te gebruyken ende te geuoelen gotlicher gotheit
en gescapenheit want hij hem seluen niet behalden en heet
dan den die sijnre niet ontfaen en moghen Hijr op spriect dat
ewangilium Als ghij gemeten hebt also woert v gemeten
10 Dat .vij.^de es dye vrocht des weerdigen lijdens ende sijns steruens.
Doe hij aenden cruce hinck doe waren wonden en wonden. Daer
waren smerten en^1) smerten. Dat bewijst der priester inder messen
als hij dat sacrament deylt Tot eenre bewijsinghen der deylingen
sijnre leeden ende oprijten sijnre wonden ende alle sijnre aederen
15 ende afscheidinge der edelre selen vanden lijue Doe sich der edele
worm vant aen den cruce van sexten tijt tot noen tijt Den der
prophete sach inden geest doe hij sprack jc ben een worm ende
niet een minsche Hijr op spriecht sinte paulus Vuelt in vch des
19 onse heer ihesus cristus in hem geuoelde. Doe hij sprac vader mijnen
geest gheue ich in dijnen handen ‖ Doe geschiede dat weerdighe^+
offer onser verlosingen aen den cruce onses heren ihesu cristi. alle
dese dinghen sijnt mijn ende niet dijn Ich heb een getuych aenden
prophete die sprach Heer ghenuechich verlosinghe es in dij Nu
verlose den edelen worm vanden cruce dat gebraden lam: Alstu
25 mit minnen totten weerdighen sacrament gaes so es dij dat gebraden
lam eene artcedie Sijne wonden legge in dijne. ende die dijne legge
in die sijne ende wassche dij inden heyten mynnen bluede so
wortstu een nuwe geboren minsche Dat heylige sacrament es eene
artcedie der zielen ende alle der crachten die daer gewondt sijn
30 mit sonden. der wonden en mach niet so voel ghesijn die rijuyer die
daer vliet wten edelen herten ons heren ihesu cristi ende weren
dijnre wonden also voel als alre minschen wonden. die salue des
edelen bluets ons heren ihesu cristi die sal heyl maken alle dijne
wonden ende sal dij vruchtbaer maken in allen duechden. ende
35 en heuestu selue gheene doecht heuestu dat lijden ons heren ihesu
cristi. so heuestu alle doecht dattu eerliken comes voer dat oerdel
gods Die edel wonde des herten ons heren ihesu cristi die es eene
loen ende eene eer alre wonden die daer geleden weerden van

1) hs.: ende

+ 117b

[p. 262]

aant.

^+ geest ende van vleysche Alstu ontfinges dat liecht ‖ der werelt.

so begeer dat hij dich gheue te bekennen. dat sijne. ende dat dijne.

als hijt becant wilt hebben Alstu ontfinghes dat lam gods dat daer

dreghet alre minschen sonden spriect Sinte Iohannes. so ontfingestu

5 den die daer gebracht heeft den duerbaren schat wt vreemden lande.

die vrucht wten vaderliken herten ende wilt dich betalen alle

dijne scolt die du sculdich bys inden hemel. ende op der eerden.

ende der selue gieft dij oec grote gauen dat hi dich helt tot allen

doechden. daer du mynne toe heues ende begeerde. Lieff kint en

10 machstu dich tot allen tijden niet daer toe geuen dattu ontfaes

dat heylige sacramente. soe saltu di keren totter vrucht des sacramentes

Ende en machstu tot allen tijden ende alle dage dese dinghen

niet gedencken. so salstuus begeren waer du bes Et si inder kercken

off inder cameren so knyel voer dat getruwe herte ons heren ihesu

15 cristi. als hi knyelde voer sijnen hemelschen vader mit eenen

bornenden eernste. ende mit hitsicher begheeringhen. Heer so begeer

ic ouermits dijn gebeet bruederlike minne inden hemel. ende inder

eerden. alle der minschen die huden arbeyden in dijnen heyligen

^+ wonden. ende oec alre heyligen wonden ‖ ende in hoer inreliken toe

20 keer ende in hoere wterlicken oefeninghen. ende die treen hoere

oeghen. ende inden wee hoers herten. ende inden ghenoech doen

hore sonden. ende alle die du vernuwes in dijnen duerbaren dode.

Ende alle die minschen daer du mit minnen ende mit lieue in

woens. Want ich dich niet gheeeren en mach noch en can. noch oec

25 niet weerdich en ben. So begeer ich dat dij eer ende loeff geschie

ouermits desen minschen Nu begeer ich bruederlike minne inden

hiemel van alle den heyligen die hoer bluet vergoten ende verteert

hebben daer sij sich te gronde lieten. en allet dat god van hem

gedaen wolde hebben

30 Och gruetet den meyster die v die cracht gaef dat v nyeman

des lijdens genoech en konde ghedoen

+ 118a=cxvij.

+ 118b=cxvij.

[p. 263]

1aant.Corin I, 16.

	Dit is oec schoen leer vanden
	heiligen sacrament
Nv spreken die meistere dat	DEr meyster sprach van viereleye^+
^+ die mynsche sal steruen ‖ den	steruen dat der minsche
6 sůnden hy sal steruen den sinnen	6 steruen sal: Wij solen steruen
hi sal steruen der dinghen hy sal	den sonden Wij solen steruen
steruen van binnen hy sal steruen	den synnen Wij solen steruen
van mynnen	van minnen Wij solen steruen
10 Ende hier toe soe heeft die	10 van bynnen Wij solen steruen
mynsche te hebbenne gansen	den sonden. daeromme moet
rouwe van sinen sonden ende	ganse rou ende gewaer biecht
ghewareghe biechte. ende volcomen	ende ghenuech ghedoen sijn inden
ghenoechdoen. Ende dit	lijden ‖ ons heren ihesu^+
15 sal hy al werpen ende menghen	15 cristi. Also bereyden wij ons
met den werden lidenne ons liefs	totten auont eten
heren ihesu cristi sonder dwelke
ons ghene penitencie stade
doen en můchte. Ende alsoe
20 doende alst gheseit es soe moghen
wy ons bereyden tot ten
vroliken etenne dat men met
alre soberheit doen sal˙ Ende
^+ dit aůont eten ‖ es dat heilighe
sacrement
26 want doen onse ghetrouwe vrient onse mynnende here. die
hoghe coninc sone des oůersten ende der mynnen cristus ihesus
van ons scheiden soude ende in verren lande weder tot sinen
vader trecken soude Want hi ons ghenomen hadde te besorghenne
30 Soe woůde hi ons ordineren spise ende dranc daer wy bi leuen
souden alle die wile dat hy henen ware
Ende daer in dien aůont maele doen hy dit dede daer liet hy ons
wt sijnre milder ontfermherticheit ghenadicheit ende goedertierenheit
^+ Alsoe groete oůerůloedicheit in dien edelen ‖ gherichte dat
35 dat niet versceppen nocht verteert en mach werden nv nocht
nůmmermeer. Want alle creatueren die hy an die moghen daer
af eten ende drincken na lost ende ghenuechte haerren begheerten

+ 118b=cxvij. (reg. 18).

+ 67a.

+ 119a=cxvi

+ 67b.

+ 68a.

[p. 264]

aant.

1 hoe dicke sy willen comende ende gaende af ende toe. nochtan
en^1) maecht nummermeer verscepen werden nocht ten ende
comen. Maer dat daer sal ewelic ghenoech oůerschieten
Ende desen oůeruloedighen schat deser rijcheit die es al gheleghen
5 ende verborghen in dien heilighen sacremente alsoe ic seide.
^+ Ende hier toe moet men gaen met groter soberheit dat es ‖ dat
men ontcleet ende ontbloet moet sijn oft pinen ontbloet te
wesenne van alle dien dat sienlic es oft ghenuechlic den synnen
ia op dat men den rechten smaec deser spisen hebben wille daer
10 men anders niet toe comen en mach dan alsoe
Ende hier omme soe sprect	Een meyster spriect een minsche
een meester een mynsche mochte	mochte mit alsulker minnen
hem alsoe bereiden ende met	ende begeerden totten heyligen
alsulker mynnen ende begheerten	sacrament ghaen hedde hi voel
15 tot den heilighen sacremente	15 sonden gedaen sij woerden hem
gaen al hadde hy vele sunden	alle vergheuen beyde scolt ende
ghedaen sy werden hem alle	pijne. daer toe heet dat heylige
vergheuen daer toe heeft dat	sacrament die cracht hedder
heilich sacrement die cracht al	minsche doetlike sonden ouer
20 hadde die mynsche dootlike	20 hem die hi gerne biechde ende
sůnde oůer hem die hy gherne	hem vergeten weer die solden
biechten soude wist hise Maer	hem gherekent weerden voer
^+ die hem ‖ vergheten waren.	degelijxe sonden.
die souden hem gherekent
25 werden voer daghelijcsche sonden
Nv suldy weten dat dat	26 Dat ontfenckenysse
ontfanckenisse des lichamen ons	ons heren ihesu cristi: Dat
heren ghesciet in drien manieren.	es viereleye
Dat een es ons liefs heren ihesu	Dat eerste es ons heren ihesu
30 cristi alleene ende dat en es niet	30 cristi ende nyemant meer als hi
meer dan hi hem zeluen ontfinc	sich seluer ontfinck aenden weerdighen
inden werden aůont etenne. want	auont eten. Dat ontfinckenysse
dat ontfanckenisse es sine ende	es sijn allene ende
nyemens meer dat andere ontfanckenisse	nyemant mee
35 es ghemeyne allen	35 Dat ander ontfenckenysse es
mynschen die hon ghesůůert	ghemeyne allen minschen. die
hebben van haren sunden ende	sich also ghereynicht hebben

1) hs.: ende

+ 68b.

+ 69a.

[p. 265]

aant.

1 staen ontsculdich van groten	1 van al horen sonden Ende staen
ende grouen sůnden ende	onsculdich van grouen sonden
staen in broderliker mynnen.	Ende staen mit gotlicher ende
Dien es gheraden tot drien	bruederlijker minnen denes
^+ hoechtiden inden iare ‖ tot den	5 gheraden tot drien hoechtijden
6 heilighen sacremente gane ende	inden iaer te gaen totten heyligen
die des niet en deden oft doen	sacrament Die des niet
en wouden dien eest eens gheboden	en doen. den es geboden eens
inden iare	inden iaer Ende die dit latent
10 Ende die dit laten sonder sake	10 sonder sake. ende raet hoers
oft raet haers biechters die en	biechters Dese es my als een
sijn anders niet te houdenne. dan	heyden. den ‖ salmen begrauen^+
rechte alse heydenne Ende dese	op den velde
soude men graůen op den velde	Die meysteren vraghen of
15 Nv mocht men vraghen oft	15 der priesteren ende der
alleens es der priesters oft der	leyen ontfenckenysse gelijc sij:
liede ontfenckenisse inden heilighen
sacremente.
Hic in terr[o]go vtrum percepcio
20 sacr[a]ment[i] [a presbitro]^1)
deseruiat et valeat populo sicut
propria id est vtrum ipsis valeat
ex quo non semper sicut
et p[resbit]ri ire possunt
^+ hier toe antwoert men ‖ aldus	25 Daer toe antwoert men aldus
26 die priester es een ghemeyn man	Der priester es een ghemeyn
der heiligher kerken ende des	man der heyliger kerken ende
ůolcs	des volx Daeromme seget hij
Et ergo omnes illi cům ipso	totter messen wter doecht ende
30 participant in illa p[er]cepcione	werken aller gueder mynschen
sacramenti qui sunt in gracia et
sine peccatis etc. sy autem ista
questio
oft der priesters ende der liede
35 ontfenckenisse ghelijc sijn etc.
Sic intelligatur vtrum populus
ita bene et in differenciis potest
ire ad sacramentum sicut presbitri
40 dicitur quod sic

+ 69b.

+ 119b=cxviij.

1) zie voor deze passage afb. III a-c.

+ 70a.

[p. 266]

aant.

1 Sy meliores vite sint quam
presbitri quia presbitri ex caractere
ipsis in presso per manus
episcopi ex virtute dei solum hoc
5 sorciuntur priuilegium quod possunt
sacramentum corpus domini
cum manibůs sůis deo dicatis
^+ contrectare quod ‖ loyce
facere non possunt. Sed illo non
10 abstante qui melioris vite est
dignus et melius ad sacramentum
accedit et ipsum efficacius
ad secundum sůmet
Nv moch yement vraghen.	Der minsche vraghet sich ende
15 O here sal ic gaen totten heilighen	15 spriect Heer sal ich gaen totten
sacramente ende ic en gheůoele	heyligen sacramente Ich en gheuoel
ghene innicheit	doch gheene ynnicheit niet
Hier op antwerden die meesteren	Der meyster antwoert Comet
ende segghen Coemt dy	dij die caltheit wt scolt. so en
20 die coutheit slapheit ende	20 ganck daer niet Comet dich die
traecheit wt dijnre scout dat es	kaltheit dat dich god versueken
wt dinen sunden soe en ghanc	wilt. so laet dich en sijne barmherticheit
daer niet Mer comet omme dat	ende ganck daer toe
dy god prueuen wille.	Sinte Bernaert spriect He es dat
25 Soe laet dy in sijnre ontfermherticheit	25 vuyr dat dij doer hitzen sal˙ He
ende ganc daer toe.	es die minne die dij doer vlieten
Die mynlike sinte bernaert	sal˙ suetlichen mit luste He es
sprict	die cracht die dich helpen sal te
Dat cristus inden heylighen	uerwennen alle dijne becoringhe
^+ sacramente ‖ es dat vuer dat
31 dy ontsteken sal ende heiten.
hy es die mynne die dy doervlieten
sal met sueticheiden ende
met luste. Hy es die kracht die
35 dy alle becoringhe ende alle dijn
ghebrec sal helpen verwinnen˙
Nv laet ons eerst weten ende	Nu nyemen wij die eerste
vernemen dies ons meest noet	noetrufte alre minschen wie die
es dat es hoe die mynsche gheschict	geestliche solden sijn totten heyligen
40 sal wesen die tot den	40 sacramente Sij solden heb-

+ 70b.

+ 71a.

[p. 267]

aant.

1 heilighen sacramente sal gaen	1 ben een ynnich gebeet Ende eene
dat es aldus sy souden hebben	inrelike aendacht. ende eene
innich ghebet ende inrelic aendacht	hitzige begeeringe. ende eene
ende een hete begheerte	bornende minne Als der minsche
5 ende een bernende minne. als	5 dese .iiij. stucken heet. so sal hi
dese mynsche wie hy es dese	staen mit eersamer vreysen als off
.iiij stůcken. heeft˙ Soe sal hy	hi stoende voerder hellen ‖ poerten^+
voert staen rechte oft hy stonde	van rechter onweerdicheit
^+ op der hellen porte ‖ rechte met
10 vresen van rechten onwerdicheit.
ende spreken aldus ieghen hem
seluen. Sich al hadstu die	Want heddestu luterheit alre
luterheit alder enghelen. Ende	engelen. ende leuen ende lijden
dat leuen ende liden alre heilighen	alre heyligen. Ende oetmoedicheit
15 ende die oetmoedicheit	15 der coningynne Marien.
marien der coninghinnen van	Nochtan waerstu onweerdich
hemelrike Nochtan weerstu onwerdich	des sacraments Hyromme sprect
des sacraments.	der priester Heer ich en ben niet
Hier op sprect die priester	weerdich dattu comes in dat
20 here ic en ben des niet werdich	20 huys mijnre gedechten. mijnre
dat tů coempt int hůys mijnre	woerde mijns můnds. mijnre
ghedachten mijnre woerde mijns	werken Mer spreeck een woert.
monts ende mijnre werke˙ Mer	ende mijne siel woert gesont
sprect een woert ende mijn ziele
25 woert ghesont
Ende alstu ghaest vanden	Alstu gaest vanden elter. so
oůtaere soe ghanc dan in oetmoedigher	ganck mit oetmoediger begeerten
dancbaerheit. Ende	ende spreec. lieue heer ich
^+ sprect here ic dancke dy ‖ dattu	danck dij dattu also geduldelike
30 alsoe gheduldich best gheweest	30 heues gedoucht dat ic
ieghen my erme mynsche. Dat	dijne vrie guede der ic niet
ic doer dijnre vrier gůeden dy	weerdich en bin heb ontfanghen
ontfanghen hebbe des ic niet
werdich en ben
35 Nv můchdy my vraghen here	35 Nu mocht yemant vragen Heer
hoe sal ic my hebben als ic dat	wie sal ic my keeren. als ich dat
heilighe sacrament ontfanghen	heylige sacrament ontfanghen
hebbe	heb Ich wijse dij op onsen heer
Ic wijsdy op onsen here	ihesum cristum. doe he sich seluen
40 ihesum cristum Na dien dat	40 ontfangen hadde doe keerde

+ 120a=[c]xix.

+ 71b.

+ 72a.

[p. 268]

aant.

1 hy sich seluen ontfanghen	1 he sich tot sijnen bitteren lijden
hadde doen keerde hy hem
tot sinen bitteren liden wert
Die inkeer die was soe sterc	Die inkeer was so groet dat hij
5 ende soe groet dat hem water	5 bluet ende water sweyde ende
ende bloet wt sinen liůe vloyede	was also sterck ende also langhe
Van dien heten ghebeede dat	want hij aen dat cruce starff
hy beedde recht alst sweet wt
des mynschen liůe pleecht te
10 driůenne van hetten der stoůen
^+ oft ‖ des erbeits die de mynsche
doet Ende dese inkeer důerde
alsoe langhe tot dat hy aent
crůce sterf˙ Siet mynsche aldus	Also doen oec ende nyem waer
15 doet ghy oec Ende nem daer wt	15 wt wat minnen he it vergolden
wat mynnen dat dů ghehadt hebst	heet Sich hij es god ende minsche
Sich hi es god ende mynsche	de dich so liefliken ghedient
die dy soe liefelijc ghedient heeft	heet Sich wie du sijnen dienst
Sich ane hoe du sinen dienst	19 ende sijn bitter lijden ontfanghen
20 ende sijn bitter liden ontfanghen	hees ‖ ende wie du des^+
hebs ende hoe du des ghebrůůct	gebruyct hees mit dancbaerheit
hebst. met dancbaerheiden˙ Sich	Sich leefstu also. so es dier dat
mynsche leefstu aldus soe es dy	heylige sacrament eene artcedie
dat heilighe sacrement een arsaterie
25 ende een ghesunde.
Die derde ontfenckenisse des	Die derde ontfenckenysse des
heilighen sacraments die es te	sacraments es naden rijken minsche
verstane na den riken gheesteliken	Heer wat solen sij hebben.
29 mynsche. Nv mocht men
^+ dan voert ‖ vraghen here wat
selen dese hebben.
Dese suelen hebben ene onbevlecde	Eene onbeulecte luterheit Dat
lůterheit Dat es een	es eene onbeulecte lůterheit. die
onbeulecte luterheit die daer	daer niet en leent op tijtlike
35 niet en acht op enich tijtlic	35 dinghen Ende gheen creatuer
dinc. Ende dien gheen creatůere	verurouwen . van buten . noch
verbliden en mach nocht van	van bynnen niet te hopen op
binnen nocht van buten
Nocht die van binnen niet en
40 hoect op eneghen gheesteliken

+ 72b.

+ 120b=[c]xix

+ 73a.

[p. 269]

aant.

1 troest˙ nocht die niet en woert	1 eynighen geestliken troest. noch
bedrůeft van enegher gheesteliker	niet en weerde bedrueft van geestliker
becoringhen. Ende dese mynschen	becoringhen Noch en solen
sůelen oec sonder ghesuec sijn	niet sueken eynige eygenscap in
5 enegher eyghenscap inden werken	5 den werken die god in ons doet.
gods die hy in hem liden doet.
Nocht sy en suelen niet glorieren	Noch en solen niet glorieeren in
in eneghen wtsprekenne. ‖	eynighen wtspreken. noch en
^+ nocht sy en suelen nyemende	solen nyemen bewijsinge gheuen
10 bewisinghe gheuen dat sy alsulke	10 dat si alsulc minschen sijn
mynsche sijn
Sy suelen hon houden voer	Sij solen sich halden dat sij
die groefste sundaren die leuen	die groetste sonder sijn Ende si
Sy suelen hebben een ghesaette	solen hebben eene gruenende
15 consciencie die coemt wt eenre	15 consciencie . die comet wt onbeulecter
onbeulecder luterheit	luterheit. Wanne alle
Sich mynsche dan es die consciencie	middel af sijn. dat geyne strauen
puer reyne edel luter ende	inder consciencien en sy . so staet
onbeuelct wanneer dat alle dat
20 myddel af es dat es als daer
gheen scruuen en es inder
consciencien
Want dan soe staet sy gans te
vreden˙ Ende dan soe sprect die	si te vreden Dan spricht der heer
25 almechtighe here˙ Sich ic make	25 ich wille nüwe maken alle dinck.
alle dinc nůwe.	so begint he te grüenen ende
^+ Soe beghint ‖ die mynsche	vrucht te bringen Als der Mandelkernen
te groienne als die kernen des	boum die heet weinich
amandels boems doen	blader ende voel vruchten Ende
30 Die amandelboem heeft vele	30 sijne keernen sijn suet. ende sijne
vruchten ende luttel bladere	scael es haert. sij lijdent den ‖
ende die kern[e sijn su]ete^1) ende	wint ende den reghen ende die^+
sijn schellen sijn haert [Ende die	keerne steyt in hore sueticheit
schelle] lijdt den reghen en[de
35 den wint] Mer die kerne die
stee[t in hare]r rechtere edelheit
ende in haerre insueticheit ende
blijft ongheqůest ende onghedeert
39 van reghenne oft van winde

+ 73b.

+ 74a.

1) hs. groote gaten in het papier. Naar G. 1.

+ 121a=[c]xx.

[p. 270]

aant.

1 Maer salstu der kernen ghebruken	1 Ende saltu der keernen gebruyken.
soe moet die schale gheslaghen	so moet die scale geslagen
sijn tot vele menighen	weerden tot mennighen
stůcken	stucken Saltu der sueticheit der
5 Sich ghelijcker wijs segghic dy	5 gotheit ende der minscheit gebruyken
oec saltu der sůeticheit [der gotheit]^1)	So moetstu geslaghen
ende der mynscheit cristi	weerden van bynnen. ende van
ghebruken. soe moetstu gheslaghen	buyten. ende moets te stucken
9 werden van binnen ende	ghemaect weerden. ende moets
^+ van bůten ende moets te ‖ stucken	10 mit lijden erarnet weerden
ghemaect werden
Ic segghe dy saltu dat in
ghesůete ende dat ewighe wael
ghebrůken dat moetstu met
15 [grondelosen d]rucke^2) ende bitterheiden
[ende wee vercri]ghen
Maer soe dat [wee groter]	So dat lijden ye groter woert.
woert soe du der wae[rheit bloteli]ker	wie du der waerheit ey bloetliker
ghebrůůcts. Ende rechte	gebruykes Ende recht als die
20 als die kerne behouden ende	20 keern behalden woert voer den
behoet woert voer reghen ende	wint ende den reghen Also moet
voer wint oůermids die schale.	beuoelich arbeyde behalden
Alsoe moet die erbeit ende die	weerden in lijden Ende nyemen
vrucht des erbeits behouden	en es lijdens weerdich dan der
25 werden in lidenne. Ende lidens	25 son gods. ende den hijt van vryer
en es nyemant wert. dan die	minnen geuen wilt Ende wist
sone gods ende dien hijt van	yeman dat lijden also edel weer
vrier mynnen gheuen wilt. Ende	Hij solde sich daer teghen bereyden.
^+ ‖ wiste enich mynsche dat liden	als totten weerdeghen
30 soe edel waere hy soude hem	30 heyligen sacramente
daer tseghen bereiden als ieghen
dat heilighe sacrement etc. Dat
wy dan aldus vromelike omme
die mynne cristi tot desen edelen
35 lidenne keren ende voeghen moeten˙
Dat wy die vrucht daer
aef ghesmaken˙ Dies help ons
god ewelike Amen Amen.

1) ontbr. in hs.

+ 74b.

2) zie vorige pag. ¹)

+ 75a.