De Middelnederlandsche Tauler-handschriften

[p. 302]

aant.aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

XV.

1
^+Dit is eyn schoen sermoen vanden werdighen heiligen sacrament
5 ICh ben een guet heerde Dit wort es ghescreuen inden .x^den.
capittel des heylighen ewangilii sinte Johannes Dit woert sprack onse
heer ihesus cristus van hem seluer Ich bin een guet heerde Cristen
minschen sijnt die scaep sijnre weiden Als der prophete [spraeck]^1)
inder personen der cristenre Wij sijn sijn volc in scaep sijnre weiden
10 Hijromme sprack sinte peter inder epistelen totten die toe desen
gueden heerde gekeert sijn Ghi waert eweynich verdoelt als schaep.
mer nv sijt ghij gekeert totten heerden inden bisschop uwer zielen
^+Jhesus sprach ich byn eyn	Hij is een guet heerde niet
gůyt hirde hie is eyn gůyt hirde	allene daromme dat hi sijne
15 neit alleyne dat hie sijne schaiffe	15 scaep beschermet heet voer den
beschirmet hait vůr deme wůlffe	wolue ende voerden grymmenden
vnd vůr deme grymmenden	lewen mer oec omme dat
^+ lewen Mer ‖ oůch dar vmb dat	hijse wel weydet ende spijst mit
hie wail sij weydet ind spiset	hem seluer inden heylighen sacramente.
20 mit eme selůer in deme heilgen	20 ende hi gan wael
sacramente Jnd hie gan des wal	sijnen scheepkijn dat sij hem
synen scheifgyn dat sij in alle dage	alle daghe eten Ende der gonste
^+ essen der gůnst voilgde ‖ de heilge	volgede die heylige kerke inder
kirche in der eirsticheit Also	ersticheit Also dat alle cristen
25 dat alle cristene menschen alle	25 minschen alle daghe namen dat
dage namen dat heilge sacrament	heylighe sacrament Mer doe die
	heylighe kerke die heyden in
	naem doe waert sij wijt ende vole
	minschen bleuen bij hore eyghenscap
	30 Doe begonde die minne te
	kalden dat die minschen niet
	alle daghe en namen dat heylighe
	sacramente ‖ Went ane^+

+ 142a = [c]xl.

1) naar Rsbr. W

+ 69a, reg. 1.

+ 69b.

+ 70a.

+ 142b = [c]xl

[p. 303]

aant.

1 Sinte Augustijnum also dat solke minschen nochtan alle daghe

namen dat heylige sacramente Mer die meyste menyge niet

Ende onder den seluen die het alle daghe namen vant hi vele

onvlijtiger minschen. Ende oec die it selden daden vant hij dijt

5 in scaden namen Hijromme sprac hi alle daghe dat heylige sacrament

te ontfaen dat en loue ic niet noch en sceldes. niet mer ich

vermane v dat ghijt des sondaghes ontfaet Ende dit behaechde

der heyliger kerken. ende der paus heet dit gescreuen inden

bueke sijnre geboden dat alle cristen minschen dit hielden. doch

10 liet hij die eerste wijse in hore vryheit. wie het degelix doen wolde

dat hijt doen mochte Dat hi sprac noch ich en loues dat woert

wort zeer gehantiert totter afwijsinghen des heylighen sacraments

Mer dat hi sprac noch ic en sceldes des woertes en gebruycket

men niet also seer totter toewijsinghen noch oec des woerts alle

15 sondaghe Ende hijromme scelden sullige des sinte augustijnus niet

schelden en doerste Wie derre ic scelden dat sinte augustijnus noch

der paus die heylige kerke niet en scyldet. mer meer dringeuolgelic

es Nu heet der paus wandelinge [ghedaen] 1) omme der onnůtticheit

des leuens der minschen omme den onvlijte ende der calder minnen

wille. ende sacht dat doch ‖ totten alren mynsten alle cristen^+

21 minschen solden drywerf inden jaer ontfaen dat heylige sacrament

op den dach der geboerten ons heren. To paesschen ende toe

pinxten. ende wie des niet en dade den en soldemen niet halden

voer eenen cristen minsche Doch bleef dat woert alle daghe in

25 sijnre crachte Hijrnae geuyel dat die heylige kerke sach grote

onachsamheit voelre minschen totten heyligen sacramente Ende

omme ghedwanx wille als god sprac dwincse in te gaen op dat die

minsche niet te male en verderue. so sat hij doe dat niet ghemynret

en mach weerde dat is dat alle cristen minschen totten mynsten

30 eyns inden jaer solen ontfane dat heylige sacrament. toe paesschen

ende dat en mach nyem[an]^1) gelaten dan wt rade der biechter

tot eynre tijt inder hi sich moghe bereyden of het noet es Mer

alle iaer te laten wt eygenen willen dat es weder die heylighe

kerke ende es ewich verdoemenysse. ouer alle dese redene verboet

35 noch nye paus noch bisscop degelijx toe ganck. mer dat es meer

der paus heuet georloft ende reet te volgen der eerster wijsen der

heyliger kerken alle daghe te nyemen dat heylige sacramente.

ende heuet gesat jnden buec sijnre geboden ‖ dat in latijne het^+

decretum Ind dit sijn die woerde des paus Dat broet is deghelix

+ 143a = [c]xlj.

1) naar Rsbr. W

+ 143b = [c]xlj.

[p. 304]

aant.

1 broet dat nyem deghelix op dat it dich orberlic sy. also leue
dattu het deghelic moghes nyemen. dit sijn die woert des paus
Mer wie der mensche soile	Mer wie der mynsche gheschicket
geschickit syn die alle dage dat	sal sijn die alle daghe
^+ heilge sacrament ‖ neman mach	5 dat heilighe sacrament nyemen
6 dat sult ir wyssen voylis dů in	mach dat solder weten Voldes
dyme grunde eyn wyllich weder	du in dijnen gronde eyn willich
sagen alre creaturlicher besitzůngen	weder segghen alre creatuerliker
na sinlicher lůst ind dat	besittinghe nae lust In dattu
10 du. cristum ihesum vnsen lieůen	10 cristum jhesum onsen lyeuen heer
^+ herren ‖ soickis in der rechterin	soekes in der rechten des vaders
hant des vaders ind neit die in	Ind niet die in der tijt sijn
der zijt sin Mer ewige dinck	mer ewijghe dinck ende suekestu
soickes dů die in essen in drincken	onsen heer in eten in drincken
15 cken in slaiffen^1) in wachen in	15 in slapen in waken In doen in
doyn in laissen in bynnen in	laten in bynnen in buten Ind
^+ buyssen ‖ ind hoides dich gerne	huedes du dich gherne voer
vůr degelichen sůnden Of alsus	deghelic sonden of alsus god
got din war vmb is in allen	dijn waer om is in allen dinghen.
20 dingen so nym koynlichen ind	20 soe nyem koenlic Ind oetmoedelic
oitmodichlichen dat heilge sacrament	dat heylighe sacrament alle
^+ alle dage ind des ‖ gan	daghe des gan dich god. Ind
dir got ind id is dir goit	it is dich guet Doch sullighe
	mynschen de des seluen goeden
25 grundes sijnt: in ghaen niet alle daghe totten heylighen sacrament
Mer dat heuet saken der nv niet noet en is te ‖ segghen Mer sy^+
doruen dat sy sien dat sy hoeren schade yet doen: Ouch sijn
sollighe mynschen willen ouch doen als guede mynschen in willen
totten mynsten des sondaghes tot gode ghaen Sullighe sueken daer
30 in tijtlic dinck: Die sijn ewich verdoemenis weert Sullighe doent
ouch in eynre dommicheit Ind in weten niet wat sy voer hebben
dan datsi willen doen als ander lude of hanghen aen tijtlike onnutten
dinck Ind haent die voer Sy willen clappen daer in vellet
lieghen jnd drieghen sy willen eten ende drincken bouen noetroft
35 Ind sy setten gheuensde noetroft: sy willen die dinck hebben nae
lost der synnen Als verre alsy moghen Ind sijn eyghenwillich
Ind onghebrokens ghemoeds vnmynsam vnverdrechlic cleppich
loeghenachtich Hoer rocke. hoer feylen behaghelic. hoer ransen.

+ 70b.

+ 71a.

1) hs.: claiffen

+ 71b.

+ 72a.

+ 144a = [c]xlij

[p. 305]

aant.

1 hoer hantschoen. hoer schoen. hoer cleynnoden. Ind reynlicheit.

sollighe nae hoeren vermoghen Ind hebben hoere voel eyn willich

blijuen bijden dinghen. die sy weten onnutte ende sinlich Huedich

by dijnre ewijgher salicheit voer natuerlike neighinghe ende gunst

5 Want sy sijn oersake Deser onnutter dinghen Ind nyem waer

bistu op dich seluer of op yemant natuerlicken ghekeert so heuestu

gheern dye dinck die daer toe dyenen. so verrestu ‖ dich billich^+

den heylighen sacrament Nu sijn sullighe mynschen myt desen

dinghen gheuanghen Ind in willen sy ommer niet dese in

10 willent niet verstaen den behenden in gryep den die nature

heymelichen deyt inder natuerliker boesheyt Der du onbehuetsamlijc

waer ghenomen hees Aen den daer du op gheneyghet bis

Den dich lust te behaghen Ind dat dich behacht Want het is boesheit

der natueren Ende wt guet schijnende dinghen heet beghen ghenomen

15 Ind ouch niet groeff versuymenisse en weyt so ontsculdicht

sich der mynsche. In wilt niet dat hy natuerlic gheneyghet sy

Ind voelen doch eyns anderen Als hy by sich seluen koempt

Doch behilpt hy sich wye he mach dat he by den blijue dat hem

behaecht Deser mynschen toe ganck is onseker totten heylighen

20 sacrament Sullighe spreken ich en meyne niet ouels In kroyt

mych niet In truwen werestu wijs du vluwes Inde gundes alle den

ghenen te vlyen den du ewygher salicheyt gunds. Want ich hoerde

van eynen sonderlinghen gods vrynde Dat twe heylighe man aten

eyns op eynre stat daer diende ‖ hem eyn Joncfrou dueghentlic^+

Doe sy van dan quamen doe loefde die eyn die joncfrou van hoere

26 doecht. Doe dat der ander hoerde. Doe huede he sich dat hy hem

nvmmer weder daer in bracht Sich die wijse ghetruwe vrynde

ons lieuen heren Jhesu cristi wie die wijsliken ghewandelt hebben nv

ontschuldicht men sich soe voel. soe sijnt guede mynschen. so ist

30 eyn noetroftich werck dat men hem deyt Ind maken voel gherumes

hoere consciencien dat sy dencken sy moeten dit wael doen Ind

willen dan noch des sondaghes totten heylighen sacrament ghaen

Ind voert doen wes hem lust Dese mynschen ghaen onsekerlic

totten heylighen sacrament Sy sijnt harder inwendicheit Hoen

35 gheschyet als den yser dat der smyt hardet: also werdent sy

van den ontfaen des heylighen sacraments ghehardet dat sy te

lesten der onnutticheyt niet consciencie in hebben Inde ghaen

also ‖ heen in hebben gueden moet in bedrieghen sich seluer Desen^+

luden rade ic willen sy dat sacrament dicker nyemen dan ghemeyn

40 kristen lude: dat sy sych also ducke bereyden daer toe als sich

+ 144b = [c]xlij.

+ 145a = [c]xliij.

+ 145b = [c]xliij.

[p. 306]

aant.

1 ghemeyn lude bereyden moeten toe paesschen. die daer myt

vasten myt rouwen myt biechten hoer ongherechte ghemoede

dringhen in guetwillicheit dat sy voert nv nvmmer in willen

sondighen Den gueden wille moeten alle mynschen hebben sy

5 ghaen anders ongheweerlic: op den gueden willen waycht het die

heylighe kirke myt hem ende ghyeft hem dat heylighe sacrament

Niet dicker in rade ich desen voerghenoemden mynschen

toe te ghaen dan alsoe dicke als bereydinghe gheeft Ind dattu

die mynste deghelixte sonde myden wils als verre als du machs

10 Want sanctus Aůgůstinus spriecht die sonde in is so deghelix so

ghenedich niet behaghet sy dich sy woert doetlic niet in wene dat

die deghelix sonden die du ghedaen hees Ind dich leyt sijn dat^+

die yet doetlich ‖ werden Mer dat were dattu huden van krancheiden

ghedaen heues dat in hem seluer deghelixste sonde is: behaecht

15 dich dat werck also dattu dat voert meer doen wils Ind daer bij

blijuen wils so kerestu dich van gode so is dat werc der sonden

nv doetlic dat deghelix was doe du dat dedes van krancheit In

desen reden verstant dat sollighe mynschen sijn ewelic vanden

heylighen sacrament ghewijst Sůllighe moghent etzwat nyemen

20 Sullighen moghent alle daghe nyemen Noch eyns ich byn eyn guet

+ 146a = [c]xliiij.