|
| |
| |
| |
Synchronisch overzicht van de Westeuropese literatuur
|
nederland |
frankrijk |
andere landen |
| |
| 700 |
|
|
Eng. ± 700? Beowulf |
| |
| 800 |
|
|
Du. ± 835? Heliand |
| |
| 900 |
|
|
|
| |
| 1000 |
|
|
IJsland ± 1000 (oudere) Edda (in dichtvorm) |
| |
? ‘Hebban olla uogala...’ |
± 1095? La chanson de Roland |
|
| |
| 1100 |
|
troubadours (12de en 13de eeuw) chansons de geste |
|
| |
|
|
± 1150 (Lat.) Isengrinus |
| |
± 1170 Veldeken, Sint Servaes Legende |
|
|
| |
|
± 1180 Chrétien de Troyes, Conte del Graal |
|
| |
|
± 1190? Roman de Renard |
|
| |
? Van den Vos Reinaerde Frankische ridderromans |
|
|
| |
| 1200 |
Leven van Sinte Brandaen |
|
Du. ± 1200 Nibelungenlied |
| |
|
|
IJsland ± 1220 (jongere) Edda (in proza) |
| |
Britse ridderromans |
|
|
| |
|
|
Du. Minnesänger: Wolfram von Eschenbach,
Walther von der Vogelweide |
| |
| 1250 |
Hadewych
Oosterse ridderromans Esopet |
|
|
| |
| |
| |
± 1260 Willem van Afflighem, Leven van Sinte Lutgart |
|
|
| |
1266 Jacob van Maerlant naar Damme |
|
|
| |
Martijn van Torhout, Vanden Levene Ons Heren |
|
|
| |
Het Limburgse Leven van Jezus |
|
|
| |
| 1300 |
? Beatrijs |
kerkelijk toneel |
begin Italiaanse Renaissance:
Dante (1265-1321)
Petrarca (1304-1374)
Boccaccio (1313-1375) |
| |
Jan van Ruusbroec (1294-1381) |
|
|
| |
Jan van Boendale |
|
|
| |
| 1350 |
|
|
|
| |
|
|
± 1387 Chaucer, The Canterbury Tales |
| |
| 1400 |
Dirc Potter, Der Minnen Loep |
|
|
| |
Thomas à Kempis abele spelen en sotterniën |
|
|
| |
|
François Villon (± 1431-1463/80) |
|
| 1450 |
Bliscappen van Maria |
|
|
| |
|
chambres de rhétorique |
|
| |
Elckerlyc proza-volksboeken |
|
|
| |
| 1500 |
Mariken van Nieumeghen |
|
begin Eng. Renaissance |
| |
| |
|
|
1502 Sannazaro, Arcadia |
| |
Rederijkers |
|
1511 Erasmus, Lof der zotheid |
| |
|
begin Franse Renaissance |
|
| |
|
|
1516 Thomas More, Utopia |
| |
Anna Bijns (1494-1575) |
|
|
| |
|
|
1517 Luther, begin Hervorming |
| |
| |
| |
|
1533 vv. Rabelais, Gargantua et Pantagruel |
|
| |
|
|
1536 Calvijn |
| |
1548 Matthys de Casteleyn, Const van Rhetoriken |
|
|
| |
|
Pléiade:
Du Bellay (1522-1560)
Ronsard (1524-1585) |
|
| 1550 |
vroeg-renaissance Jan van der Noot (1539-1595) |
|
|
| |
|
|
1553? Lazarillo de Tormes (schelmenroman) |
| |
| |
|
|
begin Duitse Renaissance 1573 Tasso, Aminta (pastorale) |
| |
|
1580/88 Montaigne, Essais |
|
| |
1584 Twespraack van de Nederduytsche Letterkunst |
|
|
| |
1586 Coornhert, Zedekunst dat is wellevenskunste |
|
|
| |
|
|
W. Shakespeare (1564-1616) |
| |
|
|
1590 Guarini, Il pastor fido (pastorale) |
| |
| 1600 |
|
|
1602 Shakespeare, Hamlet |
| |
1604 Carel van Mander Schilderboeck |
|
|
| |
| |
bloeitijd renaissance 1605 Hooft, Granida |
|
1605/15 Cervantes, Don Quichotte de la Mancha |
| |
|
|
1607 Shakespeare, Macbeth |
| |
1617 Hooft, Warenar |
|
|
| |
1617 Bredero, Spaanschen Brabander |
|
|
| |
1617 Eerste Duytsche Academie |
|
|
| |
1621 Huygens, Batava Tempe |
|
|
| |
1625 Vondel, Palamedes |
Corneille (1606-1684) |
|
| |
| |
| |
1626 Valerius, Nederlandtsche Gedenckclanck |
|
|
| |
1628/47 Hooft, Nederlandsche Historiën |
|
|
| |
|
1636 Corneille, Le Cid |
|
| |
1637 Statenbijbel |
|
|
| |
1637 Cats, Trou-ringh |
|
|
| |
1637 Joh. v. Heemskerck, Batavische arcadia |
|
|
| |
1637 Vondel, Gysbreght van Aemstel |
|
|
| |
1641 Vondel wordt katholiek |
Molière (1622-1673) |
|
| |
| 1650 |
1653 Huygens, Hofwyck |
Racine (1639-1699) |
|
| |
1654 Vondel, Lucifer |
|
|
| |
1657 Vondel, Jeptha |
|
|
| |
1664 Vondel, Adam in ballingschap |
1664 Molière, Tartuffe |
|
| |
|
1667 Racine, Andromaque |
1667 Milton, Paradise lost |
| |
|
1668 Molière, L'Avare |
|
| |
verval renaissance |
|
|
| |
1669 Nil Volentibus Arduum |
Classicisme: Boileau, L'Art poétique (1674) |
|
| |
|
1677 Racine, Phèdre |
|
| |
1678 Luyken, Jezus en de Ziel |
|
|
| |
1682 Asselyn, Jan Klaaz |
|
|
| |
1695 Heinsius, Vermakelijken avanturier |
|
|
| |
|
1697 Perrault, Contes de ma mère l'Oye |
|
| |
| 1700 |
|
|
|
| |
1712 Langendijk, Het Wederzyds Huwelyksbedrog |
|
1711/12 Addison en Steele, The Spectator |
| |
|
1715/35 Lesage, Gil Blas |
|
| |
|
|
1719 Defoe, Robinson Crusoe |
| |
|
1721 Montesquieu, Lettres persanes |
1726 Swift, Gulliver's Travels |
| |
| |
| |
1731/5 Van Effen, De Hollandsche Spectator |
1732 Voltaire, Zaïre |
|
| |
|
|
1733 Pope, Essay on Man |
| |
|
|
1740 Richardson, Pamela |
| |
|
|
1742 Young, Night Thoughts |
| |
| 1750 |
|
1761 Rousseau, Julie ou la nouvelle Héloïse |
|
| |
|
1762 Rousseau, Emile ou de l'éducation |
|
| |
|
|
1765 Bishop Percy, Reliques of ancient English poetry |
| |
|
|
1768 Sterne, A sentimental journey |
| |
|
|
1773 Goethe, Götz von Berlichingen |
| |
|
|
1773 Klopstock, Der Messias (begonnen in 1748) |
| |
|
|
1774 Goethe, Werther |
| |
1778 Van Alphen, Theorie der schoone kunsten en wetenschappen |
|
1778 Lessing, Nathan der Weise |
| |
|
|
1781 Schiller, Die Räuber |
| |
1782 Wolff-Deken, Sara Burgerhart |
|
|
| |
1785 Feith, Ferdinand en Constantia |
|
|
| |
|
1787 Bernardin de St.-Pierre, Paul et Virginie |
|
| |
| 1800 |
|
|
1800 Novalis, Hymnen an die Nacht |
| |
|
1802 Chateaubriand, Le génie du christianisme |
|
| |
|
|
1806 Von Arnim en Brentano, Des Knaben Wunderhorn |
| |
|
|
1808 Goethe, Faust I |
| |
|
1809 Chateaubriand, Les Martyrs |
|
| |
1811 Bilderdijk, Ode aan Napoleon |
|
|
| |
| |
| |
1812 Helmers, De Hollandsche Natie |
|
1812/15 Grimm, Märchen |
| |
|
|
1814 Scott, Waverley |
| |
|
|
1818 Keats, Endymion |
| 1819 Tollens, Overwintering op Nova Zembla |
|
|
|
| |
|
1820 Lamartine, Méditations poétiques |
|
| |
1823 Da Costa, Bezwaren tegen den geest der eeuw |
|
1825 vv. Andersen, Sprookjes |
| |
|
|
1827 Heine, Buch der Lieder |
| |
1828/31 Van Lennep, Nederlandsche legenden |
1830 Stendhal, Le Rouge et le Noir |
|
| |
|
1830 vv. Balzac, La Comédie humaine |
|
| |
1831 vv. Hoffmann von Fallersleben, Horae Belgicae |
1831 Victor Hugo, Notre Dame de Paris |
|
| |
1832 Drost, Hermingard van de Eikenterpen |
|
1832 Goethe, Faust II |
| |
1832 Staring, Jaromir |
|
|
| |
1834 De Muzen |
|
|
| |
1836 (België): Maatschappy tot bevordering der Nederduytsche taal- en letterkunde |
|
|
| |
1837 vv. De Gids |
|
|
| |
1838 Conscience, De leeuw van Vlaenderen |
|
1838 Dickens, Oliver Twist |
| |
1839 Hildebrand, Camera Obscura |
|
|
| |
1840 Da Costa, Vijf en twintig jaren |
1840 Stendhal, La Chartreuse de Parme |
|
| |
1840 Van Lennep, Ferdinand Huyck |
|
|
| |
1840 Bosboom-Toussaint, Het Huis Lauernesse |
|
|
| |
1841 Potgieter, Jan, Jannetje en hun jongste kind |
|
|
| |
| |
| |
1844 Potgieter, Het Rijks-Museum |
1844 Dumas, Les trois mousquetaires |
|
| |
1846 Ledeganck, De drie zustersteden |
|
|
| |
1847 Da Costa, Wachter! wat is er van den nacht |
|
1847 Emily Brontë, Wuthering Heights |
| |
|
|
1847 Charlotte Brontë Jane Eyre |
| |
| 1850 |
1850 Conscience, Baes Gansendonck |
|
|
| |
|
1851/62 Sainte-Beuve, Causeries du lundi |
1851 Melville, Moby Dick |
| |
|
|
1852 Beecher Stowe, Uncle Tom's Cabin |
| |
|
1856 Flaubert, Madame Bovary |
|
| |
|
1857 Baudelaire, Les fleurs du mal |
|
| |
1858 Gezelle, Dichtoefeningen |
|
1858 Gontsjarov, Oblomov |
| |
1859 Multatuli, Max Havelaar |
|
1859 Darwin, On the origin of species |
| |
1860 Van de Linde, Gedichten van den Schoolmeester |
|
|
| |
|
|
1862 Hugo, Les misérables |
| |
1863 Cremer, Fabriekskinderen |
|
|
| |
|
|
1865 Lewis Carroll, Alice in wonderland |
| |
|
|
1865/69 Tolstoi, Oorlog en vrede |
| |
1866 Potgieter, Florence |
|
1866 Dostojevski, Misdaad en straf |
| |
1867 Piet Paaltjens, Snikken en grimlachjes |
|
1867 Marx, Das Kapital |
| |
|
1871/93 Zola, Les Rougon Macquart |
1867 Ibsen, Peer Gynt |
| |
|
1873 Rimbaud, Une saison en enfer |
|
| |
1874 Bergmann, Ernest Staas, advocaat |
|
|
| |
1874 Bosboom-Toussaint, Majoor Frans |
|
|
| |
1876 J.A. Alberdingk Thijm, Portretten van Joost van den Vondel |
|
1876 Mark Twain, The adventures of Tom Sawyer |
| |
| |
| |
1878 Rodenbach, Gudrun |
|
1879/80 Dostojevski, De gebroeders Karamasov |
| |
|
1881 Verlaine, Sagesse |
|
| |
1882/84 Busken Huet, Het land van Rembrandt |
|
|
| |
|
|
1883/91 Nietzsche, Also sprach Zarathustra |
| |
|
1885 De Maupassant, Bel-ami |
|
| |
|
1889 Bourget, Le disciple |
|
| |
|
|
1891 Hauptmann, Die Weber |
| |
1897 Gezelle, Rijmsnoer |
|
|
|
|
Auteursrechtelijk beschermd