Vlaemsche dichtkunst. In vier zangen in heldenversen beschreeven, en verrykt met geschied- en letterkundige aenteekeningen, gevolgd door de Vlaemsche prosodia

Aenteekeningen.

(1) - [Blad. 186]

Dit ziet op den tyd van het Fransch bestuer in dit land.

(2) - [Blad. 187]

Volgens Ten Kate, zouden van Japhets zeven stamzoonen afkomstig zyn de volgende volken: Als van Gomer de Phrygiërs, de Kimbriërs, of Noordsche volken, voorts de Theutonen, of Duitschers, naemelyk de Gothen, Wandalen, Allemannen, Saksen en Belgen, Ypey geschied. Der Nederl. tale Bladz. 34.

(3) - [Blad. 188]

Onze tael als een Dialekt der Duitsche aenziende, Becanus en Schriecrius, en anderen twyffelden niet of onze eerste Ouders hadden Duitsch gesproken, waer in zelfde schepper hun voorgegaen was.

(*) moyses. Uyt den aerd der Hebreeuwsche taele, blykt het dat zy de eerste tael der menschen niet geweest is.

Eenstemmig hier mede dacht, Johannes Mollerus dat de Nederduitsche tael, het oudste Diàlekt was van alle de andere; dat zy minst bedorven het deftigste en bevalligste waa. Dan hy klaegt deerlyk, dat een van de hoofdtakken dezer Nederduitsche tael, het Nedersaksisch namelyk, zoo schandelyk verwaerloosd en geheel Hoogduitsch was geworden. Dit heeft reeds plaets gehad van de dertiende eeuw. Alzoo blykt het dan dat ons Nederduitsch het meest van alle Duitsche Dialekten zuiver bewaerd is gebleven, ook ja, dat het zelve geen dochter, maer eene in zeker opzigt ouder Zuster is van het tegenwoordig Hoogduitsch. De schrandere Adelung gelooft dat-er in het Nederduitsch, als zoodanig, een merkwaerdig overblyfzel schuilt van eene vroegere beschaving, welke buiten de grenzen onzer bekende geschiedenis ligt. Ypey. Bladz. 173.

[p. 200]

(4) - [Blad. 189]

Onder de Nederlandsche dichters, welke zoo eenen verbazend grooten invloed op de tael hadden, worden geteld: Willem, Utenhove, Calstof, Noydekin, Claes, Van Brechten en meer anderen. Deze leefden in de tweede helft der twaelfde en in de eerste helft der dertiande eeuw, maer hunne schriften zyn verlooren. Dit gemis wordt vergoed door twee voortreffelyke geleerden diens tyds, die in de tweede helft der dertiende eeuw, geleefd hebben, en welker namen onsterfelyk zyn. Jacob Van Maerlant en Melis Store. Beider schriften zyn in het Vlaemsche bataefsch, of liever dat van den oudsten in het Vlaemsch, en dat van den anderen in het bataefsch. Ten dien tyde voerde de Nederlandsche tael in het algemeen den naem van Vlaemsche tael, om dat die Provintie toen uytnemende bloeide, en om dat by de oude Vlaemsche schryvers de tael het zuiverste gevonden werd. id. Bladz. 320.

Het oordeel van deezen schryver koomt met myn gevoelen zeer wel overeen. Onze spelling koomt met de uytspraek veel beter overeen als elders, want men heeft zekerlyk de woorden mi, ghi, hi, toen niet uytgesproken mei ghei hei enz.

Waerom dan niet de benaeming van Vlaemsche Tael, op zulke oude gronden steunende, eenpaerig aengenoomen Holland, eene enkele Provintie, heeft nogtans lang zynen naem aen de tael van een geheel gemeenebest gegeeven.

(5) - [Blad. 190]

Wel een verbazend getal van koppelwoorden, dat is, van twee naemwoorden zamengesteld. B.V. Kamer-vloer, Kamer-slot, Zolder-trap, Stad-poort, Landvolk, enz. En dan 't verkleynwoord dat zulk eene bevalligheyd en zagtheyd geeft. B.V. Vadertje, Moedertje, Kindje, Zoontje, Dogtertje enz. Zoo dat-er van elk substantief een verkleynwoord kan gemaekt worden. Met het woordlid loos by een zelfstandig naemwoord te voegen, heeft men een byvoeglyk naemwoord dat gebrek beteekent, als B.V. adem-loos, zinne-loos, ruste-loos, enz. Met het woorlid ryk of vol bekoomt men het tegendeel, als B.V. eer-vol kragt-vol, iver-vol, enz. Zege-ryk, kunst-ryk, roem-ryk enz. Waer van zegerykkeyd, kunstrykheyd, roemrykheyd, enz. Haere woorden voortteeling schynt haest oneyndig. zie B.V. Het wortelwoord spraek, daer van koomt aenspraek, afspraek inspraek, uytspraek, voorspraek, toespraek, omspraek, tusschenspraek, zantenspraek; spraekloos, spraekloosheyd, spraekryk spraekrykheyd, spreekbaer, onspreekbaer, spreekbaerheyd, onspreekbaerheyd, spreekelyk, onspreekelyk, spreekelykheyd, en onspreeklykheyd, gespreekzaem en ongespreekzaem, gespreekzaemheyd, ongespreekzaemheyd, spreeken aenspreeken, uytspreeken, enz. Met alle de voorzetsels: dan nog met de slot letters ing, als bespreeking, en nog veel andere.

(6) [Blad. 192]

Phoedri fabula decima sexta, libri tertii.