Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen
(1873)–Jacob van Maerlant–
AuteursrechtvrijNaar het te Wissen gevonden handschrift
[pagina 197]
| |
5315[regelnummer]
Eer sy scieden van den stryde,
Syn daar twee bastaerde bleven,
Daer sy rouwe omme dreven
Bynnen Troyen, hare maghe.
In den tornoy bynden ersten daghe
5320[regelnummer]
Was Hector in't anscyn gewont
Dor de ventaelie, dats u cont,
Met enen quarele also groet,
Dat hy veelna was bleven doet,
Ende hy daerna in twintich daghen
5325[regelnummer]
Ghene wapene en cond ghedraghen,
No butenmuers van Troyen ryden;
Dies hadsy scade groet tien tyden,
Syne vrient-, die buten reden,
Dat sy sonder heme streden.
5330[regelnummer]
Sy hadden altoes swaer ghelach,
Dies claghen sy nacht ende dach
Ende lieter omme menghen traen,
Die daer scade hadden ontfaen,
Om haer vrient die ghinder bleven;
5335[regelnummer]
Dicke waersy inghedreven;
Tarchste hadsy tallen kere,
Want sy niet hadden haren here;
Des was hem die zeghe onghereit.
Sy clagheden syne vromecheit.
5340[regelnummer]
Tenden rade waren sy sere,
Ende droeveden in lanc so mere;
So vele rydder blever doet,
Dat velt nieweren was bloet;
Het screef deghene, diet selve sach,
5345[regelnummer]
Datter soe vele verscleghen lach
Eer men se brachte onder moude,
Dat mens cume gheloven soude.
Nune constsy nemmeer gheliden,Ga naar voetnoot1).
Sy en wysten op wat velde stryden.
5350[regelnummer]
Die quade lucht was daer groet,
| |
[pagina 198]
| |
Daer ne was velt no plaetse bloet:
Ende om Hectors wonde mede
Dede Pryan suecken vrede.
Hy sach sterven alle daghe
5355[regelnummer]
Syn volc, des maecten hy grote claghe.
Het sceen wel, dat hy was en weghe,
Daer sy by dicke vochten seghe.
Boden sende die coninc Pryan,
Die waren welgheraecte man,
5360[regelnummer]
Tote Agamennoene, ende baden hem das,
Die here van den Griecken was,
Dat men een half jaer maecte vrede
Tusscen den Griecken enter stede.
Ga naar margenoot+Dat dede men sonder wedertale,
5365[regelnummer]
Want sy lovedent alle wale,
Ende maecten vast in beiden syden.
Het folc versamede tien tyden,
Om de doden te gravene doe,
Sy en rusten spade no vroe,
5370[regelnummer]
Eer sy voldaen hadden die dinc,
Daer men omme te velde ghinc,
Ende tfolc verbernt was ende begraven.
Daer en waren coninghen no graven,
Sy en waren vro des lancs vreden.
5375[regelnummer]
Dat here dat lach buter stede
Voeren voedren, men en consts ontbaren,
Want sire verre omme moeste varen.
Des conincs kynder, die bastaerde,
Waren beweent ende bracht ter erde.
5380[regelnummer]
Sy waren met groter have
Gheleit in harde diere grave,
Al daer haer broedre laghen,
Na de sede van haren maghen.
In payse waersy, teltmen my,
5385[regelnummer]
Een alf jaer, dat daer bynnen nye
Orloghe was in ghere stonde;
In dien ghenasen alle die ghewonde:
Got die surgien was herde wys.
Van wonden had hy groten prys
| |
[pagina 199]
| |
5390[regelnummer]
Beide van wonden ende van plaestreGa naar voetnoot1).
In die camere van labastre
Genas hy Hectore den here,
So dat hy niet wiste van sere.
Daer quamen maechde ende vrouwen,
5395[regelnummer]
Ende daertoe al die jonfrouwen,
Diene nacht no dach begaven:
Daer quamen prencen ende graven,
Die alrebeste vanden hove,
Entie waren van meesten love.
5400[regelnummer]
Polexina syn suster quam daer;
So dede Helena, dat es waer,
Diene lief hadde, alsy hem toghede,
Ende syne wonde bant ende droghede
Met uyttermaten goeden wille.
5405[regelnummer]
Daer was ghevraghet lude ende stille
Welc den lieden best behaghet,
Ocht vrouwe Helene, ochtie maghet;
Mar sy en weter wat af segghen,
Ocht oec iemene den prys toelegghen,
5410[regelnummer]
Want ten is herte no ghedochte,
Die dat wel besceden mochte.
In die camere, dat es waer
Die van ebreuschen goude was claer,Ga naar voetnoot1)
Stonde die edele twaelf stene
5415[regelnummer]
Die God vercoren heeft allene:
Dies hiet hy se precieus by namen,
Jaspis ende saphir te samen,
Miraude, aghaet, calcidonis,
Berylle ende sardonis,
| |
[pagina 200]
| |
5420[regelnummer]
Beid jacinthus ende crisout,
Topaes, die beter es dan gout,
Crisoprassus ende ametiste,
Dat scrivet Jhan Evangeliste,
Dat ghemaect is van hem
5425[regelnummer]
Themelsce Jherusalem.
Derre waren vele in 't ghevoech,
Bynnen der cameren ghenoech.
Anders gheen licht was daer
Dan daer af: nie was so claer
5430[regelnummer]
Dach somertyts, syt seker das,
Als het daer by nachte was.
Van brasinen, van sardinen,
Van carbonclen ende alabondinen
Waren die lysten al beset,
5435[regelnummer]
Ende met goude verheven net,
Ga naar margenoot+Van hystorien, van scrifturen
Ende van meneghen figuren
Die an die want stonden bescreven
Met fynen goude wel verheven;
5440[regelnummer]
Des rueck ic u te telne niet,
Want het ware te horne verdriet.
Mer daer waren hurnicke viere,
In elcken een pylaer wel diere:
Deen was ghemaect van een latoene,
5445[regelnummer]
Dander van enen jaspre groene,
Die derde karbonkel, nu merct des,
Entie vierde aghates.
Die sotste (diet mercken woude),Ga naar voetnoot1)
Was wert menegher marc van goude.
5450[regelnummer]
Ens niemene, als ics vermoede,
Also rycke nu van goede,
Die twee de minste becosten mochte.
Die poëte van wysen ghedochte,
| |
[pagina 201]
| |
Die veel nygromansien wiste,
5455[regelnummer]
Hadse ghemaect by synre liste.
Daer op elcken pilaerne stuet
Een rycke beelde diere ende guet;
Menne wouder gheen goet teghen sparen.
Die twee, die alremynste waren,
5460[regelnummer]
Hadden ghelycke van jonfrouwen.
Dandre, des mochdy ghetrouwen,
Dochter twee joffrouwen vro,
Scone ende ghevarwet also,
Dat noint man en sach een beelt so duer,
5465[regelnummer]
Gheformeert in diere figuer,
Die se sach, dat hem dochte,
Dat elc een ingel wesen mochte.
Ene joffrouwe die daer stuet,
Helt enen spiegel diere ende guet,
5470[regelnummer]
Gheset in goude claer ende scoen,
Ghelyc der sonnen aen den troen.
Die spiegel was niet loes,
Mer al den lieden vrai altoes:Ga naar voetnoot1)
Wie so in die camere quam,
5475[regelnummer]
Syne ghedane hy vernam,
Ende sach wel ter selver stat,
Wat saken an hem messat.
Also was die spiegel ghemaect,
Ende uyttermaten wel gheraect,
5480[regelnummer]
Dat se sonder enech waen
Al die waerheit mochten verstaen,
Die jonferen, als hem haer hoet
Of haer mantel niet wale stoet,
Of wimpel of coverkief;
5485[regelnummer]
Dat was hem dicwyle lief;
Want sy hem scamen te myn
Ende werdens te bouter in haren syn.
Waren sy yet t' onghemake,
Ofte dul in haren ghelate,
| |
[pagina 202]
| |
5490[regelnummer]
Die spiegel deed hem te verstane
Ghelaet, cleder ende ghedane,
Wat so elc hadde, seid men my;
Nu hoert, wies dienden dandre drie:
Die jonfere an d' ander syde,
5495[regelnummer]
Die was t' allen tyden blyde:
Sy tumelde, baleerden ende spranc
Boven opten pylaerne lanc;
Wonder waest dat sy niet viel neder.
Dicke ghinc sy sitten weder
5500[regelnummer]
Ende speelde ende warp op vier messe;
Hondert spele ende daertoe sesse
Deed sy dicke op den dach.
Op ene tafle, die vor hare lach,
Lanc ende breet van fynen goude,
5505[regelnummer]
Deedsy wonder menechfoude:
Jacht van hertten ende van libaerden,
Van evren, van tigren ende van lupaerden,
Gebeet van valken ende van sparwaren,Ga naar voetnoot1)
Van havecke die scoen waren,
5510[regelnummer]
En sach nie beter ghebeet twaren.
Ga naar margenoot+Spel van vrouwen teghen jonfrouwen;
Parlement mocht men daer scouwen,
Orloghe, verranesse ende laghe;
Scepen in de zee zeilen by daghe,
5515[regelnummer]
Ende dartoe vissce menghertiere,
Kempen, vechten na haer maniere.
Mirmione ende wilde liede;
Serpenten, vlieghen onghediede;Ga naar voetnoot2)
Ghiere ende mengherande wonder
| |
[pagina 203]
| |
5520[regelnummer]
Toende dat beelde al besonder.
Haer maniere ende haer ghedane
Leert van elcken te verstane,
Wat elcken pleget te ghescien.
Nu was dit wonder aen te sien,
5525[regelnummer]
Want niemen en mocht weten wel,
Waer sy voeren na dat spel.
Hy was van vele saken vroet,
Ende syne wercke waren goet,
Diese maecte ende wrachte,
5530[regelnummer]
Ende die bendecheit bedachte.
Die dwonder anesach, hem dochte,
By wat saken dit wesen mochte,
Ende hoe die sake es ghesciet,
Dat God selcke dinc wesen liet.
5535[regelnummer]
Elc man vergat, die se sach,
Tgepens dat in syn hertte lach;
So gherne sach hy an dat spel,
Datten beelde sat so wel.
Cume mocht yemant van den beelde
5540[regelnummer]
Sceyden, die wyle dattet so speelde
Ofte uytter cameren ghegaen.
Hier moechdy wonder an verstaen:
In dander syde die jonchere,
Welghemaect in allen kere,
5545[regelnummer]
Hoghe staende op enen pilare,
Gemaect van enen stene aldare,
Die men officiate heet:
Dats een diere steen, Godweet;
Ic seg u, wies ic seker ben,
5550[regelnummer]
Diene hadde over hem,
Hy soud verjogheden te waren,
Entie vaerwe soude hem verclaren:
Noch hy en vererret sere niet,
Diene eens des daghes anesiet.
5555[regelnummer]
Die jonchere hadde ene crone
Opt hoeft, ghemaect duer ende scone,
Met robinen ende van den lichte
| |
[pagina 204]
| |
Is verclaert al syn ansichte;
Dat beelde toent menech snaerspel:
5560[regelnummer]
Noyt ne conste David so wel
Harpen, dat het yet gheleec
Der noten, die dat beelde streec.
Dat was te horen groet jolyt,
Ende grote vroude tot alre tyt,
5565[regelnummer]
Luten, harpen, sinphoniën
Orghelen, vedelen, armoniën,
Salterion, sunbees, tympanon,Ga naar voetnoot1)
Monocorden, chore, licion,Ga naar voetnoot2)
Twaelf instrumente van musike,
5570[regelnummer]
Ludde gevet beelde subtilicke:
Cume es der inglen sanc so scone,
Noch dlud, daer hem die neghen trone
Mede mergen onderlinge,
Ne dochte niet so suete dinghe.
5575[regelnummer]
Als men daer inne sclaept ocht waect,
Of tale hout, die suete smaect,
Soe es dat beelt van so sueten sanghe
Dat sy de ghene van hertten vangheGa naar voetnoot3)
Quiten, die dat moghen horen.
5580[regelnummer]
Gheen sot ghepens comt hem te voren,
Den genen, die dat horen moet.
Dit was den jonghelinghen goet,
Dien leet was, dat men hare tale
| |
[pagina 205]
| |
Horde, dies sy hadden hale.
5585[regelnummer]
Den magheden docht goede sake,
Die ducke onderlinghe spraken
Van reinre mynnen vele worde,
Die hem leet ware, dat mense horde.
Ga naar margenoot+Dese jonchere en was niet dwaes.Ga naar voetnoot1)
5590[regelnummer]
Tiersten dat inde syn geblas,
Nam hy bloemen menghertieren,
Scoen ende vrisch van mengher maniere,
Ende warp se aldaer omtrent
Op dat scone pavement,
5595[regelnummer]
Sodat sy al den vloer belegghen.
Die winter en mocht hem niet ontsegghen;
Dit duet dit beelde dicke daerbynnen;
Waerby dat es, niemen mach bekynnen,
Noch gheweten noch verstaen,
5600[regelnummer]
Wan sy comen of waer sy gaen.
Boven den beelde stont een aren
Goudyn, wel gheformeert te waren
Ende die scoen, diere ende guet.
Nu hort wat ghene aren duet:
5605[regelnummer]
Jeghen hem over stont ghemaect,
Een ander beelde wel gheraect,
Daer op een jonchere snel,
An dat verwelf staende wel,
Die hielt van goude enen cloot,
5610[regelnummer]
Ront ende wel te maten groot,
Als of hy werpen soud den aren;
Ende als hy den cloot laet varen,
Vliecht die aren van daer hy staet,
Hent dat hy den cloot ontfaet.
5615[regelnummer]
Van dien sariel, ende dat is schier,Ga naar voetnoot2)
Werpt hy en weder na syn manier.
Oec en mist hy niet, ic waen,
Noch van werpen noch van vaen,
Noch weder te werpen echt,
5620[regelnummer]
Welc tyt, het is syn recht.
| |
[pagina 206]
| |
Maer als hem die cloot ontfaert,
Vlucht die aren, die niet en spaert.
Boven synen vederen, dat bekint,
So moet comen dan een wint.
5625[regelnummer]
Als die wynt by groter aert
Onder die bloemen vaert,
Heffen sy op ende vlieghen dan,
Eer enich onsuverheit coemt an.
|
|