Rijmbijbel

(1983)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


[Rijmbijbel]

[Folio 1r]
3 Vader soene helech gheest Enich god sonder beghin Ghef mj hulpe ende wlleest Ende gratie in mjnen sijn 5[regelnummer] Dat hic vinde moghe word Scone ende rime goed Daer hic bi moghe bringhen vord dat leget in minen moet Marie moeder der genaden 10[regelnummer] Moeder der ontfarmecheit Ghi hebt den meneghen beraden Ghetroest van sire serecheit helpt mi vrouwe met vre bede dat hic ghewinne den eleghen gheest 15[regelnummer] die mi cracht ende moghentede verle'e'ne. dat mach mi helpen meest So bem ic danne onuervaert vraie rjme te bringhene vord van ere gesten die ic begard 20[regelnummer] hebbe. te ontbindene jn dietsche word Scolastica willic ontbinden Jn dietsche word vten latine Vrouwe nu moeti hu bewinden troest te sine in mjne pine. 25[regelnummer] Nv merct die hier an sult le'e'sen wat nutscepe dat hier an sal wesen hier ne vint men no fauele no borde No ghene truffe no faloerde Maer vraie rime ende ware woerd 30[regelnummer] hoe dat die tiit es comen voerd Sint dat die werelt erst begonde al tote dien dat quam die stonde dat ihesus xpristus te hemele clam die onse mensceit ane nam 35[regelnummer] hier vindic rime dachcortinghe ende daer toe ware leeringhe der noten gheliict dese ystorie dat meerct wel in huwe memorie die buten bitter heft die slume 40[regelnummer] die scale so art dat mense cume Metten tanden mach ghewinnen Maer al die soeteit die es binnen die bittereit van deser geste dats dat die vroetste ende die meeste 45[regelnummer] van lancheit dit ghegronden cume
4 dits de bittereit van der slume die artheit die leghet an die scale dats dat niemen al te male Mach verstaen wat die wort dieden 50[regelnummer] die soeteit der af dats dat den lieden die recht verstaen ende recht minnen Ende wareit ende goet bekinnen dat hem die woert so soete smaken omme dat sii sin van waren saken 55[regelnummer] dat sise gherne horen leesen Want daer ne mach ghen verlies an weesen Hoert hier oe god die weerelt stichte den troen metten sterren verlichte die lucht metten voeghelen vercierde 60[regelnummer] die vissche int water visierde die erde vercierde metten dieren Ende met cruden van manieren ende oe hi tachterst maecte den mensche doe hi hem alle die wensche 65[regelnummer] adde ghemaect die hem bedursten Maer nu suldi sonder vursten Gode met mi bidden mede dat hi mi dor dese warede die hic dichte van siere weet 70[regelnummer] vergheue dat hic mi besmet hebbe in luegheliken saken die mi die lichteit dede maken vander herten ende van den sinne Ende die weerelike dinghe
[Folio 1v]
75[regelnummer] Ende hi die nideghe verdue die altoes versch siin ende nue Ende talre stont daer toe gherust dat hem te begripene lust Min ghedichte ende mine word 80[regelnummer] Ghi nideghe merct ende hord Ghi ne sult mi niet ghedeeren connen al te spade hebdis begonnen hets dompeit dat ghi vertert hu nijt dinct mi dat niemene deert 85[regelnummer] dan hu seluen in huen siin Ghi hebt die meer suareit der in Ghi siit te magher ende te bleker tui si di voer den oghen smeker
5 ende bachten valsch alse uerrader 90[regelnummer] Met judase moet ghiis alle gader hebt hu den nijt hic wille dichten ende mi der mede verlichten dor min segghen dor min castien Sone suldiis niet vertien 95[regelnummer] dies wille ghaen an min beghin Nu god verclare minen siin Merct hic wille ghis seker siit dits beghin van alre tiit God die maecte int beghin 100[regelnummer] Den hemel ende oec mede der in Alle die inghelike nature Desen hemel heet die scrifture Empireus in rechter name daer die inghele hare beghin in namen 105[regelnummer] ende hi maecte die erde mede Wi verstaen al hier ter stede daer die lettere die erde noemnt dat met hare materien compt al dat bi der erden leuet 110[regelnummer] ende al die dinc die soe vte gheuet Ende weder in hare kert dies weest oec wijs ende gheleert die materie van allen dieren van allen cruden van manieren 115[regelnummer] van boemen. van adams vlesche mede brochte soe voer hare daer ter stede Maer niet ne maketse god noch toe hier namaels maect hise ende hoert hoe die viere elemente. water. vier. 120[regelnummer] Erde. lucht. die waren hier Ghemaect al daer men die erde noemnt nu merct oe die redene compt Werelt ende tiit siin euen out dus sprect die wareit onse behout 125[regelnummer] van nieute maecte god int beghin den emel ende die jnghele der in Ende die andre elemente mede die erde was van hare scoenede Nochtoe deelloes na der nature 130[regelnummer] dies heetse jdel die scrifture Ende met deemstereden bedect die scrifture die vertrect dat die eleghe gheest ons heren
6 dats gods wille dus salment keeren 135[regelnummer] die wart up water ghedraghen dies woerds mach ons wel behaghen daer wart betekent ende bediet dat doepsel dat men nu pliet. DOe maecte god met sinen worde 140[regelnummer] dat lecht alse hict bescriuen hoerde dwoerd gods dats die soene die ons verloeste dats die goene die vlesch in marien ontfinc dat lecht her die sonne up ghinc 145[regelnummer] was een suerc claer ende scone Gheliic der dagheraet anden trone der sonnen onghelic van lechte al dus bescriuen ons gods knechte doe sach got dat lecht was goet 150[regelnummer] Ende versciet daer metter spoet dat lecht van der deemsterhede al hier verstaen wi teser stede dat lucifer ende sine scare versceden worden openbare 155[regelnummer] Omme hare ouerdeghe sonden
[Folio 2r]
van den jnghelen die wlstonden diere staende bleuen heet die boec dlecht Ende diere vielen na al recht Moghen wel heeten demsterede 160[regelnummer] daer noemde god dus le'e'st men mede dat lecht bi namen ende hiet dach die tiit daer deemsterede ane lach hiet onse here nacht bi namen Ende dit was alse wi vernamen 165[regelnummer] Een sondach ende dalreste dach die ter weerelt oint ghelach Des ander daghes dus eist bekent Maecte god dat firmament Jnt water ter middewarde recht 170[regelnummer] van watere so maecte hi echt hart ende vast gheliic kerstale Claer ghescepen alse dei scale Die sterren dit es bekent Die staen in dit firmament 175[regelnummer] firmament hetet bi namen. Omme da hem vaste hout te samen
7 Ende het die watre alsoe hout Die bouen hem siin met ghewoud dat sii niet ne commen ne'e'der 180[regelnummer] wat sii da<er> doen antwordic weeder dat ne weet niemene dan god ons here Sonder dat sulc in sine leere Seghet dat die dau danen coemt dit firmament heuet hi ghenoemt 185[regelnummer] Spreket die boec hemel bi namen Omme dat beaect al te samen Ende verhemelt die weerelt al Water. vier. berch ende dal. DEn derdendaghe leese wi van gode 190[regelnummer] dat hi met sinen ghebode dwater uersaemde in een couent dat es onder tfirmament dat hare die droecheit openbaerde die droecheit noemde god doe harde 195[regelnummer] Ende des waters versaminghen daer sii alle te samene ghinghen dat hiet hi bi namen zee Ende daer naer so maecte hi mee God besach dat het was goet 200[regelnummer] Ende hi seide metter spoet hic wille di gheuen cruut Ende hare groeneit comme vt. daer af comen moeghe saet Ende datter gheboemte up staet 205[regelnummer] dat appelle draghe na siere maniere Ende vrucht oec meneghertiere al dat hi seide was wl daen Want siin wille moeste wlgaen DEen vierdendaghe macte der ane 210[regelnummer] Onse here sonne ende mane Ende die sterren die hi ghesent Ende gheseet heft int firmament verre beneden sterren staen Sonne ende mane sonder waen 215[regelnummer] Ende alle die plane'e'ten mede derde heft de nederste stede van al den sterren. ende als hic wane Ende alse men leesende vint de mane
8 es de minste van den sterren 220[regelnummer] die ons lichten noch van verren die vroede liede segghen al bloet die sonne achtwaruen alse groet alse die erde es al gheheel Ende die mane es meerre een deel 225[regelnummer] dan die erde dus eist bescreuen Mane ende sterren siin ghegheuen dat sii dien naect maken clare want hi anders te leeliic ware Ende omme dat die nachts in watere pinen 230[regelnummer] Ende die oec wandelen in wostinen daer bi souden ghetroest weesen Ende alre meest oec alse wi leesen van libien int groete sant daer een clene wint alte hant 235[regelnummer] die weghe verwait soe dat se man altoes neghen bekennen can
[Folio 2v]
Ne daden die sterren men ne vonde Niemene diere gheghaen in conde Noch men ne vonde nemmermee 240[regelnummer] Niemene die voere in de zee Oec leesmen dat men voghele vint die vander sonnen niet en tuint Die clareit ghedoghen connen Nachts moetsi vlieghen ende ronnen 245[regelnummer] Ende hem bi den sterren voeden dat suldi mede wel ghevroeden dat niet alleene dor die sconeede Noch allene dort leecht mede Sonne. sterre. ende mane. 250[regelnummer] Sijn gheseet. maer om te verstane Scone weder ende quaet der bi Ende om dat die minste des vroet sii dat si sceden dach ende nacht Weke ende maent ende dees jaers cracht 255[regelnummer] lentin. somer. heerfst. ende winter. die van dompeiden ghenen splinter Stekende heeft in sinen siin die magher vele leeren in versta wi so merken conne 260[regelnummer] dat ghemaect was die sonne Jnt oesten tilike te haren up ganghe
9 des auons der na. dan was niet langhe doe soe was ten onderen gane Maecte god risende de mane 265[regelnummer] Ende soe was wl van haren lechte dus proeuent mesters al bi rechte DEs .v. daghes versierde god ons here wende lucht. met groeter ere Der lucht gaf hi dat vlieghen conde 270[regelnummer] Ende dat suemmende ghinc ten gronde vissche en voghele dat es waer Maecte hi beede van watre daer God maecte alle dinc die roet Clene ende groet diet water voet 275[regelnummer] Ende wat so gaet oec ende vlieghet bedi mesdoet hi ende lieghet die seghet dat sij iet maken conden die quade gheeste dane sonden doe seinde hise ende benedide 280[regelnummer] Om dat hi wilde dat siin wille diide DEn sesten daghe versierde god De erde ende hiet na siin ghebod dat soe beesten brochte voerd hi wiste wel merct ende hoert 285[regelnummer] dat de mensche vallen soude maer doer sine dueghet so woude hi den mensche beesten gheuen Omme te verlichtene dat suare leeuen beesten merct dit wordelike saen 290[regelnummer] het si om dat sii ons bi staen Nv vraegt men of die goedertiere God. maecte die felle diere Ende de gheueninde voer adaems sonden die redene hebbic al vonden 295[regelnummer] dat alle diere sonder waen Ghemaect waren onderdan den mensche te sine emmermeere adde hi gheoert na onsen here Maer na de mesdaet alst wel sciint 300[regelnummer] word sii fel ende gheueniint Ende staende na siine scade Oec mede om siine mesdade Segghen ons die eleghe lude dat die boeme ende die crude 305[regelnummer] die nu wassen vruchte loes dat elc siine cracht verloes
10 van der mesdaet van adame Sonne ende mane van groeter scame Sterren ende diere steene 310[regelnummer] Ne behilden nemmeer alleene van hare cracht dan zeeuende deel te voeren adden sii se al gheel.
[Folio 3r]
DOe sprac god make wi den man Nu merct ende verstaet hier an 315[regelnummer] tote wien seide hi maken wie der persone so siin drie de drieuoudecheit spreect ghemeene dits den mensche ene here niet cleene dattene god makede met voerrade 320[regelnummer] al maecti met siire ghenade al de andre creaturen hine sprac niet van hare naturen alse hi tote des menschen dede Nochtan was hi ghemaket mede 325[regelnummer] Na der zielen des gods ghebelde dit was den mensche groete welde Na den lichame wildit horen heft hiis vele te voren want hi es van meester werden 330[regelnummer] den besten staet dat oeft ter erden Ende den mensche te hemele waert Jn drien saken openbaert God des menschen weerdechede dat hi niet alleene mede 335[regelnummer] Ghemaect was omme hertsche welde Maer na der zielen gods ghebelde Dander es als ic erst seide datter god sinen raet toe leide Ende seide maken wi den man 340[regelnummer] de derde waerdecheit der an dats dat hi ghemaect was alse here van allen dieren met groeter ere dat sine voeden na den sonden Ende cleden souden tallen stonden 345[regelnummer] Ende helpen sinen arbeit draghen vor de mesdaet hoer ic ghewaghen Gaf god den mensche ende den dieren vruucht tetene van manieren want derde brochte niet dan goet
11 350[regelnummer] Mensche marc of du bes vroet du heues verloren in den meesten dine herscap in den besten an draken ende an liebarde an tigren ende an luparde 355[regelnummer] dit was groete waerdechede an die mintste hef stu mede Ghewelt verloren om diin lieghen dats an messien ende an vlieghen an die middelste hefstu ghewout 360[regelnummer] om dat tu marken sout dattu here altoes wars bleuen der beesten atstu niet begheuen tgebod dat di god gheboet dus vielstu in groeter noet 365[regelnummer] God benedide den man ende seide deese woert der an wasset ende wert menech vout dit woert dat men ghescreuen hout Gaet jeghen die buggheren die spraken 370[regelnummer] valschelike in haren traken dat huwelic te gherestonde Ne mach weesen sonder sonde die daet waent hem weert suaer pardoen God en hiet noint sonde doen 375[regelnummer] God sach al dat hi adde ghemaect al waest goet ende wel gheraect Uulmaect es nu hemel ende erde Ende al hare sierheit met groeter werde Des .vi. daghes verwldi mede 380[regelnummer] al werc daer hi neerenst toe dede Ende ruste up den .vij. dach Niet dat hem eneghe pine verwach Maer dat hi siin maken liet Jn sulken ne market niet 385[regelnummer] hine maect noch alle daghe vele dincs dins ghene saghe Maer hine maecte niet hier na Sine materie die ne was daer Ghemaect of hare ghelike 390[regelnummer] an adame was sekerlike die materie van alden lieden dit willic an siin vlesch bedieden
12 van sinen vlessche esset al dat es ende was ende commen sal 395[regelnummer] Ende mensche voerme heuet ontfaen van der zielen suldi verstaen dat daer ghene ziele af cam Maer wie so vlesch van hem nam
[Folio 3v]
God gaf hem ziele ghelic adame 400[regelnummer] de zeuende dach die heet die name daer god up ruste saterdach Ende in ebreus eist alse ict sach heetent die iueden sabaet dats ruste gods daert al ane staet 405[regelnummer] [ende hi benedidene dats waer] Sint vierdemenne menech jaer Duus alse ghiit hier hebt vernomen So eist ons van Moysesse comen dat got maecte hemel ende erde 410[regelnummer] Ende al dat boerde thare werde al benediide hiit ende seinde dit was eer dat noint reinde want eene fontejne van groeten prijse die quam uten paradyse 415[regelnummer] gaf natheit in groeter tiit al omme ende omme der weerelt tparadys bediet marien de fonteine ihesus den vrien die al met duegeden maket nat 420[regelnummer] hier naer sal hict verclaren bat wat riiuieren der ute quamen Ende oe dat sii heeten bi namen hoert van adame dat besceet God maectene alse hier voren steet 425[regelnummer] van der herden van den lime Na den vlesche eist dat ic riime Ende die ziele maecti van niete weet weel dat hi achter liete de wareit die niet gheloueden dies 430[regelnummer] de lettre spreect dat hi in blies hem den leuenliken gheest dat bediet recht alre meest dat hi die ziele sende in vat plato dolde in deeser stat
13 435[regelnummer] die edelste clerc van ogher name die seide dat ten lachame die inghele maecten ende god den gheest dat segghen sulke hebbe ic ghevreest dat de ziele ware meede 440[regelnummer] ghemaect vander goddeliichede ware dat waer sone mochte dan Niet ghene sonde doen de man Niechtemeer dan onse here Noch oec steruen nemmermeere 445[regelnummer] DE man was ghemaect vander moude dat merct. recht in manliker oude wlcommen in crachte in wlre jueghet wl maect van leeden jn sulker dueghet wilde hi tghebot gods niet begheuen 450[regelnummer] dat hi mochte eweelike leuen verbrake hiit oec doer eneghe noet Dat hire omme smaken soude de doet Duus was hem wl wille ghegheuen Weder hi steruen wilde ofte leeuen 455[regelnummer] God die milde es ende wiis die maecte dat paradys ten derden daghe doe hi vt Comen dede bome ende cruut al daer die weerelt es an beghin 460[regelnummer] dat es ten oesten no meer no min al daer heuet hiit gheseet het bescriuet die heleghe weet dat et es die scoenste stede die es onder den emel mede 465[regelnummer] beede bi berghen ende bi landen vte onser wanderinghen ghestanden Jof so gheuest metter zee dat man ne ghewonne nemmermee Noch ne gheen came in de stede 470[regelnummer] Met neghere bendechede het was toter manen oech Bedi bleeft vander loeuien droech Jnt paradys sette onse here god alt hout want het was siin ghebod
[Folio 4r]
475[regelnummer] dat scone was ende smaken soechte omme dat den man ghenoeghen mochte bede de smake ende dat up sien jn die middewarde van dien sette hi des leeuens hout
14 480[regelnummer] dat heuet die cracht ende die ghewout die de vruucht et soe mach hem gheuen ghesonde ende langhe leeuen Oec segghen sulke boeke meer dat hi mach leuen emmermeer 485[regelnummer] bedi sette hi oec der binnen den boem die goet ende quaet leert kinnen dat heuet bedi de name ontfaen Om dat doe adaem adde mesdaen daer an dat hi maecte tquade 490[regelnummer] ende van den goeden vel in scade de fontejne daer ic er af liet die dor dat paradys al vliet Gaf al den boemen saeps ghenoech [ende al der plaetchen int gheuoech] 495[regelnummer] die deelt haer daer in vieren riuieren de namen salic u visieren fisons. ende ganges eet die eene die lopet endi duere alleene men vint gout in hare sant 500[regelnummer] tdbeste dat es in enech lant Gion of nilus comnt ghelopen dor dat lant van ethyopen al dus eet dandre riuiere tygris de derde. eufrates. dits viere 505[regelnummer] dicken vallen sie in de erde dat si lopen hare verde Ende springhen vte eere andre stad die boeke bescriuen ons dat God droech den mensche van der erde 510[regelnummer] dat hine adde ghemaect werde jnt paradys om dat hi woude dat hi der in werken soude Niet der in pinen dor de noet Maer ghenoechte hebben groet 515[regelnummer] Ende dattene god soude wachten mede Ende zee. man die eleghe stede Gods ghebot hem wildit weeten van alre vruucht soe soutu eeten Sonder die es an den boem 520[regelnummer] Die goets ende quaets leert neemen goem
15 vp wat daghe dat dur af eets Sprac got hic wille dat tud weets Dan soutu daer naer steruelic wesen Doe seide god te ant na deesen 525[regelnummer] dat de mensche weesen moet alleene dan nees niet goet make wi hem oec bedi hulpe die hem gheliic sii Ende met dien so brochte god 530[regelnummer] voer adame na siin ghebod alle voghele metten dieren van lichte van lande van riuieren Ende al dat men vint in der zee Omme tue saken ende nemmee 535[regelnummer] dat hise noumen soude daer Ende hi weeten soude voer waer dat siin gheliic na den lechame No der sielen daer niet ne came daer gaf hem doe adaem de ionghe 540[regelnummer] name na ebreusche tonghe die deerste was van allen spraken doe deede god na deesen saken Eenen slaep comen in adame al heuet die dinc slapens name 545[regelnummer] het was al onmachte van sinne daer wi gheloeuen dat hi jnne die emelsche bliscepe vernam want dat eersten doe hi bequam profetiseerde hi segghen clerke 550[regelnummer] van ihesus ende van der elegher kerke Ende voerseide der loeuien ganc Ende doemesdach te voeren lanc dat hi met brande soude comen dit seidi siinen kindren somen 555[regelnummer] jn deesen slape te deeser stede Nam god eene rebbe ende vlesch der meede
[Folio 4v]
Ende maectere af .j. wiif alleene vlesch van vlesche been van beene Ende setteese voer adame 560[regelnummer] dat hi hare gheuen soude name hi sprac dit vlesch ende dit been es van den minen ende al een virago sal mense noemen
16 dat luut van manne comen 565[regelnummer] aldus hiet soe voer de sonden maer daer naer in corten stonden doe soe de sonde adde ghedaen so hiet hise. eua. saen dat woert mach men dus bedieden 570[regelnummer] dat soe was moeder al der lieden alst kint ter weerelt comet vt So es des cnapelins eerste luut .a. ende des meiskins .e. dit ne faeiliert nemmermee 575[regelnummer] doe adaem dwijf adde ghenant profeterde hi alte ant Omme dat soe es van minen liue sal de man volghen siinen wiue moeder ende vader begheuen 580[regelnummer] Ende daer naer so es bescreuen jn eenen vlesch sulsi tue weesen huwelic voerseide hi na desen doe eua ende adaem waren ghemaect waren si bedegader naect 585[regelnummer] Ende sine scaemden hem niet Maerct dat men dit an kindren siet sine scamen hem niet eer entujnt Eer hare nature sonden kint dus waest van euen ende van adame 590[regelnummer] dat sii waren sonder scame Tien stonden ende ter seluer vren was van allen creaturen dat verstaet van allen beesten tserpent lustech na der geesten 595[regelnummer] Ende scalc oec van sinne wan<t> de dieuel wasser jnne want doe lucifer die scone wart gheworpen van den trone adde hiis niit in alre wiis 600[regelnummer] dat adaem was int paradiis Ende pensde oe hine vt dade steeken dade hi hem tghebod gods breken so moesti huut pensde hi dan maer dat hi ontsach den man 605[regelnummer] des ghinc hi eerst toten wiue Omme dat soe cranker was van liue
17 metten serpente heuet hiit bestaen want dat soe plach doe sonder waen up ende neder recht te gane 610[regelnummer] recht na des menschen ghedane beda scriuet die clerc was diere het was een serpents maniere Gheansicht alse .i. joncvrouwe vte hem sprac die onghetrouwe 615[regelnummer] alse hi nu doet wildit weeten vte dien die hi heuet beseeten Ende hi seide dat ghebot waer omme so gaeft v god dat ghi van al den houte ghemeene 620[regelnummer] Nut sonder van eenen alleene dit vraghede hi want na hare antworde soe visierde hi sine moerde soe sprac omme dat wi bi auenturen die doet niet ne souden besuren 625[regelnummer] alsoe bi auenturen seide. maercte hi wel hare crancheide. dat soe vaste niet ne ghelouede Ende seide ut des serpents hoeuede No ghine bliifter niet omme doet 630[regelnummer] maer hi weet wel die here groet so weltiit so ghire of hebt gheeten so suldi vroeden ende weeten vroescap alse of ghi god waert
[Folio 5r]
Eua waert veruaert 635[regelnummer] want soe gode waende gheliken soe sach den scoenen boem den riken Ende die vrucht scoene ende sochte soe at dat soe sider becochte Ende boet adame haren man 640[regelnummer] die messchien merken beghan dat soe te ant niet ne bleef doet Nochtanne wisti wel al bloet wat quade der af soude comen dus eist bescreuen van hem somen 645[regelnummer] Ende hi at wat sore af soude ghescien hare oghen ontdaden mettien Niet dat si blent adden ghewesen Maer hare lust verroerde met deesen
18 jn die naturlike leede 650[regelnummer] dat soe te voeren niet ne dede Ende begonnen hem beden scamen van hare naecter mesquamen Doe naemsi bede gader met haren rade vighe blader 655[regelnummer] Ende gordense om hare scamelike lede dus decten si hare scameliichede daer si saten onder die rijse hoerden sii in den paradise Gode wandelen daer hi quam 660[regelnummer] die sprac waer bestu adam here seide hi doe hic adde verstaen dine stemme vervardic mi saen Ende hebbe mi ghedecht dor das Omme dat hic naect was 665[regelnummer] God sprac wie heft di dat ghewiiset Sonder dattu di ghespiset heues met dat ic di verboet doe sprac adaem dulheit groet alse of hi gode sine mesdaet 670[regelnummer] wilde tijen ende siin quaet dwijf dattu mi gaues sprac hi Gaeft mi ende ic aet bedi alse of hi meende het ware bleuen Ne hadstuse mi niet ghegheuen 675[regelnummer] doe sprac god te hare dies at waer omme so datstu dat doe teegt ieue den serpente maer van alden parlemente droech hare meeninghe van der tale 680[regelnummer] gode te tiene al te male dat adaem van der reinder herde was ghemaect van groeter werde die nie smerte ne adde ontfaen No oec niet ne was ondaen 685[regelnummer] No met ploeghen no met spaden No besmet met ghere ondaden betekende de reine marie die sonder eneghe dorpernie hare reine vlesch in reinen liue 690[regelnummer] Niet alse pleghen andre wiue jhesuse droech oec ende wan
19 Onbesmet van andren man Gheliker wis oec dat adam des .vi. daghes ter weerelt cam 695[regelnummer] also wart jhesus onse troest vercoren jn der .vi. ewen gheboren den serpente vraghede hi niet buten sinen rade eist ghesciet want bi des duuels rade cament al 700[regelnummer] doe vloecti als hic scriuen sal want hiis ant serpent began Ende leide hem drie vloeke an Omme dat in drien mesdede Eersten in die nidechede 705[regelnummer] ander waerf omme dat heet loech danderwaerf omme dat den man bedroech des waest al dus vermalendiit het adde omme smenschen oecheit niit bedi so seide god aldus saen 710[regelnummer] vp dine borst so sulstu gaen van loghenen sloecht god in den mont ende sprac du sult talre stont erde heeten in diin leeuen
[Folio 5v]
dat lut dat hem was ghegheuen 715[regelnummer] nam hem god al daer ter stede Ende gaf den monde venijn mede van hoenten at eenen godtsat jc sal sprac god al daer ter stat viantsceep setten sonder bliif 720[regelnummer] tusschen di ende dwijf soe sal up diin oeft treden ende du sult oec talre steden hare ende hare gheslachte laghen deese woerde mach men draghen 725[regelnummer] tote der moeder gods marien die den duuel met sire partien altoes duinghet ende jaghet al eist dat hi hare saghet Hecht alse die man doet ende pine 730[regelnummer] ontfaet van serpents venine alsoe mach smenschen nuchterne spu dat serpent doden segghic. v Omme dat sii beede naket waren So vliet noch serpent te waren
20 735[regelnummer] den naecten mensche waer hi ghecleet so soutene veninen ghereet jn tuen saken so mesdede dwijf soe was hoeuerdech int liif bedi settese emmermeer god 740[regelnummer] te sine onder des mans ghebot Omme dat soe at verbodene spise dat becocht soe in sulker wise dat soe met rouwen tskints gheneest omme den apel daer men af leest 745[regelnummer] Omme dat adaem in eere wise alleene mesdede an de spise des neert hem noch met arbeide de man in bossche ende in der heide die herde was gheuloect ghenoech 750[regelnummer] omme dat soe die vrucht droech des draegse noch in onsen coerne bede destelle ende doerne Doe maecte god yeuen ende adame omme te deckene hare scame 755[regelnummer] tue rocke van beesten vellen dat meendire mede alse wi tellen dit decsel es van doeden dieren Ende du best steruelic van manieren doe sprac god nu es adaem ghemaect 760[regelnummer] als een van ons wiis gheraect dit was gheliic als in een spot omme dat hi wilde weesen got Omme dat hi vrailike weet quaets ende goets ondersceet 765[regelnummer] Nu stectene vte den paradyse dat hi niet ete der spise die es an dat lignum vite Ende hi dan leue emmerme Ende dit ne daer hu wondren niet 770[regelnummer] dat dit van den houte ghesciet want sulc eylant es onder den dach daer gheen mensche in steruen mach jnt lant van serres waest dat seghic .v. eene dinc ane boeme ende es ru 775[regelnummer] daer men mede langhet tliif Ende alexander sonder bliif Screef tote aristotiles datter vele volcs jn es die langhe leueden vtermaten
21 780[regelnummer] Omme dat sii van der vruucht aten God stakene vten paradyse Om dat hi soude na dorpers wise deerde oefenen daer hi te voeren Of was ghemaect nu suldi hoeren 785[regelnummer] van wat lande hi ghemaect was vten lande van damas daer bi waren sii hij ende sijn wijf bede bedoluen na hare lijf jn spelunca duplici 790[regelnummer] also noemt die bible mj jn dien acker sloech also wel Caym sinen broeder abel voert paradys sette onse here Cherubyn die den duuel keere
[Folio 6r]
795[regelnummer] dat hire nemmermeer in vaert die adde oec .i. vierin suaert dat vier den wech den man bename datter neghen in ne came dat suert es kerende ghenant 800[regelnummer] hen es el niet dan een brant een vierin mur diet omme geet bedi eist dat ment kerende eet dat god dan wel doen mochte weltiit dat hem goet dochte 805[regelnummer] het was een stic wech alte samen doere enoch ende helyas in quamen Maer dat bloet dat sindent liep vt ons heren wonden diep jn siere passien deet al vt 810[regelnummer] dies essere meneghe saleghe brut van gods aluen siider in comen die haren loen heuet ghenomen Moyses die ouer liit cortelike adaems tiit 815[regelnummer] Ende der kinder die hi wan Maer siident was .j. helech man Metodius .j. martelare daer hi was ghevanghen suare jn enen karkere bat hi seere 820[regelnummer] dat hem verhoghen soude onse heere de weerelt ende hare beghin die eleghe ghest hi brochtem jn
22 dat adam met sinen wiue maghet met onbesmetten liue 825[regelnummer] vte den paradyse cam hare Ende hem te sinen .xv.den jare gheboren wart siin sone caym Ende calmana sin suster met him Ouer .xv. jaer also wel 830[regelnummer] wart daer naer gheboren abel Ende syn suster delbora doe adam was out der na .C. jaer ende .xxx. also wel vermoerde caym den goeden abel 835[regelnummer] doe bewendene adam ende yeue .C. jaer dor sine lieue doe hi was out .cc. jaer Ende .xxx. weet wel voer waer wan hi sinen <soene zeed>; 840[regelnummer] Nemmermeer ne noemtene de weet kinder ghewonnen bi sinen liue dan alleene dese viue Maer men wilt wanen ende weten datter vele siin vergheten 845[regelnummer] hoert hier der redenen ghenoech tui caym abelle versloech Caym was van herten vrec bedi viel hi in duuels strec Ende wan coeren in die ghelike 850[regelnummer] dat hi wilde wesen rike abel die hilt scaep in den sande doe souden sii doen hare offrande daer brochte caym siin dulste coeren abel brochte gode te voeren 855[regelnummer] van sinen scapen dat vetste lam Om dat die gifte gode bequam Cam tfier van gode onder sine hande Ende verterde sine offrande Maer cayme ne gheuielt niet so 860[regelnummer] des was hi droeue ende onvroe Ende ledde sinen broeder abelle jn dien acker als die felle al daer hine der omme moerde doe sprac god te hem dese worde 865[regelnummer] Caym waer es abel din broeder
23 Niet in dien god ne was vroeder te wetene waer hi was ghevaren Ende oec wiste hi die moert te waren Maer caym wilde als een quaet 870[regelnummer] decken sinen wle daet Ende seide hine wiste niet van den broeder bem ic sprac hi vam hem hoeder mettien onse here seghet Sin bloet dat up derde leghet 875[regelnummer] roept van der erden ane mj
[Folio 6v]
vermalendit bestu bedi vluchtech ende onghestade na deesen Soutu up der erden weesen Caym die in wanopen vel 880[regelnummer] Sprac nu weetic arde wel dat merre es vele mine sonde dat hic emmermeer ghebetren conde wie so mi vint sal mi verslaen Neen sprac god soe saelt niet gaen 885[regelnummer] dit sprac hi in derre maniere alse of hi seide dune sterfs niet sciere Maer so wie so cayme vermoert Soe verstaet men dese word Ende quit van der keitiuechede 890[regelnummer] hem beoerter dit toe mede Seuen vout sal hit becopen dat meende god die tiit sal loepen tote den zeuenden eer die caytiif Emmer verliest siin lijf 895[regelnummer] Want lamech galt hem sine pine die was die seuende na cayme God teekendene daer ter stede jnt hoeft metter jechtechede dat men daer bi liete te liue 900[regelnummer] doe vloe hi och met sinen wiue ten oesten waert dat wanen wj dit was al daer dat nu es endi Caym die bediet de jueden die wle vaelsce rueden 905[regelnummer] jhesus kerst was hare broeder Na den vlesche want siin moeder Marie waser af gheboren alse die rose wast up den doeren
24 om sine duegt waer si hem fel 910[regelnummer] also was caym abel Si crustene ende laetse leuende Ende gheliic alse caym beuende jnt houet was dat wi daer bi van doetslane liete vri 915[regelnummer] also siin de iueden mede gheteekint an hare manlichede dat mense leuende sal laten dat men sal sien dat sii verwaten van gode siin ende versceden 920[regelnummer] hen es weeder no kerstin no eedin hine laetse onder hem leuen Omme den chens die si hem gheuen Onder hare viande oudensii tliif recht alse caym die caytiif 925[regelnummer] Onghestadech ende onwert Was hi ende bloet ende veruaert aldus es dat juetsche diet Ghine wetse gheeruet niet Maer dolende van lande te lande 930[regelnummer] leuen sii onder hare viande jn wanopen siin met allen Recht alse caym gheuallen Cayms wiif hiet calmana die droech hem .j. zoene der na 935[regelnummer] Enoch hiet hine ende na dat So maecti .j. niewe stat die hiet hi alse siin zoene hiet hier mach men merken diet besiet dat vele liede doe waren mede 940[regelnummer] die hem holpen maken die stede al siin sii onghenoemnt bleuen josephus die heeft bescreuen dat caym roefde in sine stat Ende leerde siinen lieden dat 945[regelnummer] Ende onthilt hem in sine stede hi was dalre eerste mede diet lant delde ende veste poert ghierecheit leerde hem die moert Enoc siin sone wan jrad 950[regelnummer] Ende jrad die wan na dat Eenen soene hiet manideel
25 de goene wan matusael die matusael die wan lamech dat was een recht quaet man 955[regelnummer] hi was die seuende van adam Ende deerste die tue wiif nam dus dedi oerdoem an de wet want god in deerste <ade> gheseet dat sii tue. man ende wijf 960[regelnummer] waren een vlesch ende .j. liif hine seide niet .j. man neemer tue
[Folio 7r]
lamech achtets no min no mee Oda ende cella hieten sine wiue Oda wan jabel binnen sinen liue 965[regelnummer] hi was deerste in die wostinen jn herden maniere leerde pinen hi maecte eerst herden pawelioene die si moghen te haren doene van der weide in dandre draghen 970[regelnummer] hi sciet die beesten ende dede jaghen de scaep binnen eere stede Ende de ghete teere andre mede jubal was siin broeder ghenant hi was die musike vant 975[regelnummer] Ende omme dat hi adde hoeren ghewaghen adame van .ij. doemesdaghen Eenen van watre. ende eenen van viere visierde hi in derre maniere dat musike behouden bleue 980[regelnummer] dat hi in .ij. colummen screue Sine const in .j. ardine Ende in eene maerberine Of tvier came dat die erde hare der naer openbaerde 985[regelnummer] Of duater came de maerberine bleue gheeel na der pine Cella wan tubalcaim eerst was gheuisiert bi him Smeden ende de behendechede 990[regelnummer] an sine hamere leestmen mede dat jubal vant jn haren luut van musiken groet den duut tubalcaimus suster neonia
26 die visierde oec der na 995[regelnummer] harde meneghertiere weeuen dus eist van deesen bescreuen Lamech alse scriuet josephus was seere vroet ende sprac aldus hoert mine woert bede lamechs wiif hic hebbe ghenomen siin lijf Met mire wonde eenen man Ende ic hebbe doet der an Eenen jonghelinc in mire nidechede van cayms moerdadechede 1005[regelnummer] cam seuenuoudeghe wrake Ende van lamechs quader sake sal wrake siin .vii. ende lxx vout dit voerseit die carel out alse oft ghesciet ware ende hiit saghe 1010[regelnummer] hi was gheuallen in de daghe Ende adde verloren die oghen Nochtanne scoet hi wel met boghen Een cnape leeddene daer hi ghinc Ende weltiit so hi hoerde dinc 1015[regelnummer] die scoet hi al onghesien Cayme hoerdi met dien daer hi ruschede int wout Ende scoetene doet me ghewout. Ende alst hem seide de jonghelinc 1020[regelnummer] sloech hi omme de selue dinc dien met sinen boghe doet hier af so cam wrake groet si .lxxvii. die van hem quamen die verdronken alte samen 1025[regelnummer] jn de louie der naer Ende sine wiif die waren hem suaer al duere ende tuere al siin leuen dus es die wrake up hem verheuen Adam wan dus teelt de weet 1030[regelnummer] eenen soene ende hietene zeet Ende zet die wan dus eist ghesciet eenen sone die eno<s> hiet dat was die eerste leest men mede die te gode maecte ghebede 1035[regelnummer] Ende aneriep ons heren name Oec so leesmen van adame
27 dat <hi> adde xxx sonen Ende xxx doctren sonder den gonen abelle die caym versloech 1040[regelnummer] dat becochte hi suaer ghenoech zets sone eno<s> die wan heenen sone ende
[Folio 7v]
Ende die wan daer naer also wel eenen zone hiet malaleel 1045[regelnummer] Malaleel die wan jaret Ende daer naer dus eist gheset so wan iaret enoch eenen sone ende leuet noch Enoch wan matusale 1050[regelnummer] die wan lamec. lamec noe Gheliker wis dat van cayme alse ghit leest in deerre rime de seuende was fel ende quaet also was de seuende die staet 1055[regelnummer] jn sets gheslachte enoch de beste daer omme voerdene in sine veste God. dats in dertsche paradys Ende sal leuen maect men ons wiis Met joien tote antkerst tijden 1060[regelnummer] Ende jeghen hem striden hi dien god sal vermalendien Salne doet slaen ende helyen DOe was van adame die .x. die vele wardecheden verdienden 1065[regelnummer] deerste ewe ende jn hem daer ic seker aue bem dat soe stont tve dusentech jaer Ende tue ondert dat es waer daer toe .xl. ende .iiii. 1070[regelnummer] Noe wan die goedertiere doe hi adde .v. ondert. jaer drie sonen nu hoerter naer hare namen siin dus gheset Sem ende. cam. ende jafet 1075[regelnummer] Moyses bescriuet mede tui god die luuie comen dede hi seide het waren vele liede
28 jn der tiit dat dat ghesciede Ende die van zet waren comen 1080[regelnummer] die wille hi gods kinder nomen want si loueden wel alte samen Ende die van cayme quamen die hiet hi des menschen kinder want hare duegheden waren minder 1085[regelnummer] doe waren lieden van zeet comen die cayms dochter adden vernomen dat sii scone waren van liue Ende namense bedi te wiue Ende daer af camen gygante 1090[regelnummer] Onghemate grote seriante die onsen here niet ontsaghen josephus scriuet dat doe laghen bi den vrowen die quade gheeste Ende daer af quamen die meeste 1095[regelnummer] liede alse wi leesen hoeren aldus wart meerlin gheboren jn arturs boeke leest men dus. Een goet man hiet medodius die hem dor gode liet doet slaen 1100[regelnummer] lach in eenen carker gheuaen hi bat gode in sinen sijn dat hi heme dat beghin van erderike toghen wilde Ende god hordene die milde 1105[regelnummer] hi bescreef dat doe plaghen die quade liede in dien daghen te verkerne der naturen zeden want si bouen ligghen deden de vrouwen ende selue onder laghen 1110[regelnummer] hier omme wildse onse here plaghen Ende hiet noe maken die arke die goet was van ghewarke hare ghescelpen was aldus lanc was soe .ccc. cubitus 1115[regelnummer] Elc cubitus in geometrie heft .ix. voete vrie vijftech cubitus was soe oech Scriift moyses dier niet omme en loech xxx. cubitus was soe wijt 1120[regelnummer] soe voerder up wart talre tijt
29 so soe emmer naude ende loec jnt upperste so ne was soe oec Maer .j. cubitus wijt ende lanc Onder in den nedersten ganc 1125[regelnummer] viercante ende bouen mede Ghemaect met groeter behendecheden .v. woninghen daer men in mochte wandren deene woninghe bouen der andren
[Folio 8r]
als ons bescriuet iosephus 1130[regelnummer] beneden leese wiit aldus was dar hare mes in vel dar bouen was ghemaect wel te houdene dat borde ter spise daer bouen adde noe de wise 1135[regelnummer] der bitender diere woenen ghemaect bet up .j. ander stede staet daer waren in de sochte beesten jnt upperste so staet in der gesten woenden die vogle ende tfolc mede 1140[regelnummer] tusschen tuen cameren terre stede tusschen den sochten creaturen Ende den wreden was teere duren een jnganc al daer ghemaect God die tallen tiiden waect 1145[regelnummer] deede van onsuueren dieren tue der jn van elker manieren van suueren dedi datter in camen van elken doene .ij. te samen Suuer heet mense die spletvoete siin 1150[regelnummer] Ende bi naturen edeken pliin dander eeten onsuuer weesen Noe ghinc in na deesen Sine .iiii sonen. ende hare .iiij. wiif deese achte menschen behelden dliif 1155[regelnummer] doe adde noe .dc. jaer Ende in meie waest dats waer des .xvii. daghes dat hire in ghinc God die vorweet alle dinc Sloet die duere toe van buten 1160[regelnummer] Ende die adren ontsluten van der erden ende water ute comen dat meneghe tliif heft ghenomen
30 Ende god ontdede die suerke mede Ende deet reinen sonder vrede 1165[regelnummer] .xl. nachte. ende .xl. daghe te voeren dan es ghene saghe sone reinet clene no groet darke hief up ende vloet hoghe in de lucht wi lesent dus 1170[regelnummer] dat water .xv. cubitus bouen allen berghen oghe ghinc dus verdranc al leuende dinc Sonder die vissche nu merket dies Ende al dat in der erden wies 1175[regelnummer] die arke daer metten lieden Noe in vloe die mach bedieden Wel met redenen marien dar god mede wilde vrien die weerelt al van luciferre 1180[regelnummer] die te marien hebben gherre Ende al te male in hare vlien hem mach altoes niet messchien Noch hier no ten langhen liue dus es soe darke daer die caitiue 1185[regelnummer] jn varen ende dat liif ontdraghen want soe oert elken mensche claghen Aldus grod dans ghene saghe was dwater .c!. daghe daer naer leesmen dat heet waende 1190[regelnummer] jn october in dier maende vp den .vii.xx.sten dach dat die arke daert volc in lach vp de berghe van armenien des oeric noch den boeken lien 1195[regelnummer] dat men der of noch vint out up die berghe dat seere es out ten eersten daghe in januare dat wi tbeghin noemen van den jare leesmen dat eerst die berghe bleken 1200[regelnummer] Noe ontdede oeric spreken Eene veinstre die an die arke stoet Ende liet vlieghen met der spoet den roec die niet weeder ne cam daer naer hi de duue nam 1205[regelnummer] Ende lietse na den roeke vlieghen

[Folio 8v]
31 sone vant waer rusten sonder lieghen Ende beette up die arke neder Na .vij. daghe sendise weder doe troeste soe die caitiue 1210[regelnummer] Met eenen telghe van eere oliue dat soe ter arken nauonts brochte doe was noe te moede sochte die duue bediet onser vrouwen udie ter arken kerde met trouwen 1215[regelnummer] Ende den telch van der oliuen brochte ghedreghen den keitiuen Oliue bediet pais ende vrede wie so in der serechede Ende in sonden es beuaen 1220[regelnummer] laet hi sine harte an hare staen Marie diene besuictene niet soe brinct te paise siin verdriet Ende maect hare kint te hem sochte recht alse de duue doliue brochte 1225[regelnummer] Echt naer .vij. daghe der naer sendise vt dat es waer alse hi adde ghedaen oec eer Maer soe ne kerde nemmeer Nu oert arde wel hier naer 1230[regelnummer] doe noe adde adde .dc. jaer Ende .j. der toe ten eersten daghe van aprile dans ghene saghe ondede noe dat suldi marken bouen dat decsel van der arken 1235[regelnummer] Ende sach dat de erde was ghedroeghet Maer hi heuet hem ghedoghet dat hi ute wilde niet Eer dat hem ons here hiet Maer doe hire adde in ghesiin .j. jaer 1240[regelnummer] vp den seluen dach der naer jn den meie ghinc hire vt want got hiet hem ouer luut bede hem ende al den dieren Ende sprac in deser manieren 1245[regelnummer] Wasset diet voert menechfout Ende werct de erde met ghewout DOe maecte noe .j. outaer jn gods eere ende betaelde daer
32 Ende offerdere up van suueren dieren 1250[regelnummer] Seuene van hare manieren die berrende hi daer ter stede daer toe dedise mede dat die tue dinghe al te samen Met soeter roke vor gode quamen 1255[regelnummer] doe sprac god selue tote noe hic ne vermalendie nemmermee herderike om der liede leed want si ten sonden siin ghereet Saettijd. oest. dach ende nacht 1260[regelnummer] des somers ende des winters cracht die ne sullen rusten njet Ende ghi menscelike diet wasset ende weert menechfout Ende vwe vreese ende hu ghewout 1265[regelnummer] Si bouen allen andren dieren jc gheue hu in derre manjeren Orlof alrehande vlesch te etene Maer dit doe hic v te weetene dat hic manslacht verbiede 1270[regelnummer] voer deese tijt segghen de liede dat noint mensche vlesch en at God gaf hem .j. teekin na dat dat sij hem niet veruaerden seere jeghen de louie nemmermeere 1275[regelnummer] dat siet men in den reghenboghen Noint ne saghene menschen oghen dat weet hic weel voer deese dinghen tue varwen heft hi sonderlinghe Eenen van watre eenen van viere 1280[regelnummer] troede dat es sine maniere Es ons naerre dan dat bleeke die dreeghet dus rike ende weke al es de louie vergaen Een vier sal comen sonder waen 1285[regelnummer] daer niet voeren ghestaen en mach dat weert de achterste doemesdach Doe pijnde noe ter erden waert Ende plante .j. wijngaert daer hi tacterst wiin af dranc 1290[regelnummer] Ende wart dronkin an sinen danc. Ende bleef slapende up .j. dach.

[Folio 9r]
33 Jnt huus dar hi wonens plach. Naect lach hi tusschen sine been. Menne plach doe broeke ne gheen. 1295[regelnummer] Semirramis hebbic vernomen. Die men sal hier achter nomen. Was die erste broeke vant. Cam noe sone altehant. Dar die vader lach al bloet. 1300[regelnummer] Ende maecter omme si lachghen groet. Ende doet sinen broedren verstaen. Die camen achter wart ghegaen. Dat har ne gheen den vader sach. Ende dectene dar hi lach. 1305[regelnummer] Terst dat noe ontwake was. Ende hi die warheit wiste das. Dat hem sijn minste sone dede. Vermaledidi dar ter stede. Cams kint dat hiet canaan. 1310[regelnummer] Vp sijn gheslachte leesmen so wan. Tiuesche volc dat heleghe lant. Aldus sloechse die suare bant. Van den vloeke die noe gaf. Sem dar camen die ioden af. 1315[regelnummer] Was ghebenediet ende iafet. Dat was omme dat si daden bet. Cam bediet die quade ioden . Die vule onreine rueden. Cam die spotte doe hi sach. 1320[regelnummer] Doe sijn vader naect lach. Ende hi dronken lach van wine. Jhesus was dronker van der pine. Die hem die vule ioden daden. Ende hi hinc naect sonder ghewaden. 1325[regelnummer] An de cruce dor onse mesdaet. Daer bespotten menich quaet. Dar omme es tgheslachte algader. Vermalediet als om den vader. Canam sijn sone was. 1330[regelnummer] Also als men hier voren las. Alse noe hadde .dccc. iaer.
34 Ende .l. mede dat es waer. Staerf hi als ter mensceit hord. Josephus scriuet in sine word. 1335[regelnummer] Dat niemene te spotte ne kere. Tlanghe leuen van wilen ere. Het cam om har grote dueghet. Ende om dat ghi marken mueghet. Dat si vonden astronomie. 1340[regelnummer] Arismerike ende geometrie. Ende andre conste mede vonden. Die men niet in corten stonden. Vinden mach segghen si te waren. Hen ne si in .vij. hondert iaren. 1345[regelnummer] Men mach ondervinden niet eer. Der sterren ganc ende hare keer. UAn desen noes kinder cam. Sem. iaphet. ende cam. Grod gheslachte hord. 1350[regelnummer] Wat ic scriuen sal vort. Van iaphet camere .x. ende viue. Ende van camme .x. warf drie. Ende van sem ghelouets mie. Camer .x. ende seuene. 1355[regelnummer] Suenen stoud ende starc van leuene. Dit was .lxx. ende tve. Dochter ne telt men no min no me. Van desen volke sijn ontsponghen . .Lxxij. manieren van tonghen. 1360[regelnummer] Sems gheslachte hadde asia. Cam egypten ende affrica. Japhet frigien ende europen. Die tve gheslachten laten wi lopen. Ende tellen mest van sem. 1365[regelnummer] Vm dat marie cam van hem. Mar cam wan enen sone hiet thus . Van heme lesewijt al dus. Dat hi wan nembord den gygant. Die word erst rouende tlant. 1370[regelnummer] Ende erst here met mueghentheden. Hi dede vier erst anebeden. Mecodius die martelare.
35 Seghet van noe al openbare. Dat hie na die louie wan. 1375[regelnummer] Enen sone die goede man.
[Folio 9v]
Jonicus was hi ghenant. Etam gaf hi hem een lant. God gaf desen groten sin. Astronomie die nam beghin. 1380[regelnummer] Van desen want hise vant. Nembroed die cam in sijn lant. Die gigant wie lesent dus. Hi was lanc .x. cubitus. Hie vernam ende leide an desen. 1385[regelnummer] Hoe hi here soude wesen. Jonicus die vorseide mede. Dat cams kinder die moghenthede. Erst souden hebben alse wijt horen. Want belus was van hem gheboren. 1390[regelnummer] Dar na soude sems gheslachte. Die werelt duinghen met crachte. Dat waren percen ende meden. Die vele hadde moghenteden. Dar na die van iafet camen. 1395[regelnummer] Dat waren grieken alse wijt vernamen. Ende die romeine die hare beduanc. Hadden dur al die werelt lanc. [Alst emmer moeste ghescien. Noch mach ment heden daghes sien. 1400[regelnummer] Dat alle die ghelouen in erderike. Moeten sijn onderdaen den romscen rike. Hier na sal men horen die spraken. Hoe dat si onsen here wraken.] Nembord wart van cams gheslachte. 1405[regelnummer] Coning ende duancse onsachte. Ouer sems gheslachte word heues man. Ende sin ofcomende hiet iectam. Susen die word here ghinder. Ghemaect ouer iafets kinder. 1410[regelnummer] Men vint boeke bescreuen. Dat noch toe in noes leuen. Waren .xxiiij. dusent man. Ende dar toe .c. nochtan. Sonder wijf ende sonder kinder.
36 1415[regelnummer] Die si vele hadden ghinder. NA noes doed maecten die heren. Enen tor dar wi of leren. So grod so wijt dat nu terstonde. Niemen wel ghelouen conde. 1420[regelnummer] Dar scietse god oude ende ionghe. Ende gaf elken en tonghe. Hier af cam dat weetmen wale. Dat men vint so meneghe tale. Sem wan een kint hiet arfaxat. 1425[regelnummer] Na die louie nv merct dat. Arfaxat die wan sale. Die selue hadde namen tve. Lucas hetene caynan. Die leest men dat heber wan. 1430[regelnummer] Heber wan falech dar na. Jn sinen tiden weet ouer waer. Ghesciede twonder van den tonghen. Falech wan ragu den ionghen. Ragu wan sarug ghelouet das. 1435[regelnummer] Dat in sinen tiden coninc was. Belus van nembroeds gheslachte. Die een deel wan oec met crachte. Des lans van assaria. Na sine doet so wan dar na. 1440[regelnummer] Ninus sijn sone altemale. Van desen ninus es die tale. Dat hi was deerste orloghes man. Van desen leesmen dat hi verwan. Camme die noch niet was doed. 1445[regelnummer] Ende in brachten was here groed. Zoroastres hiet menne daer. Touerie vant hi dats waer. Ende de .vij. arten mede. Leesemen dat hi graueren dede. 1450[regelnummer] Jn .vij. colummen van metale. Ende in .vij. ardine also wale. Jeghen water ende brant. Ninus sijn suare viant. Verbarn sine boeke algader. 1455[regelnummer] Ninus was der afgode vader. Want doe belus doet was bleuen.
37 Heueti een beelde verheuen. Na sinen vader dat hi eerde. Wie so mesdaen adden ende bekerde. 1460[regelnummer] Den beilde ende daer toe vloe. Hine adde niet te scaden een stroe. Om dat dese dinc ghesciede. So hanebedent vele liede.
[Folio 10r]
Die van calden dit vintmen hier. 1465[regelnummer] Anebeden teerste vier. Omme dat alle afgode verbrande. Houtin coprin alre hande. Die papen van canopen namen Haren belus alle te samen. 1470[regelnummer] Ende daden hem die crone of dor dat. Ende setter vp een erdin vat. Na eene crone maecten sijt. Al vulgate waest ende niet wijt. Ende daer was water in ghedaen. 1475[regelnummer] Ghestopt met wasse sonder waen. Ende settent in caldensen viere. Dat was moeste smelten sciere. Ende dat water vte den brand. Dus behelt de hogher hand. 1480[regelnummer] Belus afgod ende dus began. Die dolinghe onder die nam. Want die duvel spraket vt. Jeghen die liede ouer lud. SArug wan nator ende kinder maere. 1485[regelnummer] Ende nachor die wan tare. Thare wan abram der naer. Do hi out was .lxx. iaer. Ende noch .ij. zonen als ict vernam. Enen nachor ende enen aram. 1490[regelnummer] Die andre ewe nemt hier ende. Ende abrame als ict verkende. [Die hadde ghestaen weet vor waer. .M. cc. ende .xcij. iaer.] Aram die wan dus telmen mi. 1495[regelnummer] Loch . melcham ende saray Enen sone ende dochtre tve.
38 Do bleef hi doet dar na in calde. Eer thare starf sijn vader. Dar moghen noch die liede algader. 1500[regelnummer] Heden bescouwen sijn graf. Des was thare droeue der af. Ende romder omme alsemen seghet. Die stad dar hi begrauen leghet. Hurso was ghenoemt die stede. 1505[regelnummer] Want men hem oec cracht dardede. Omme tfier dat men der anebede. Sie wilden dat hit dade mede. Dies rumdi tland droeue ende gram. Met nachor ende met abram. 1510[regelnummer] Sine tve sonen hi gheboet. Arams dochter die was doet. Dat sise te wiue nemen souden. Het was wet doe men moest wel houden. Nachor nam melca ende abram. 1515[regelnummer] Nam saray als ict vernam. Abram nam lots sijns broeder kint. Omme hem dien hi adde ghemint. Ende coessene te sinen sone. Thare ghinc wech alse die gone. 1520[regelnummer] Die was een godvructich man. Ende wilde int land van canaan. Hi quam ghegaen een stic der na. Jnt lant van mesopotania. Jn eene stede hiet carram. 1525[regelnummer] Dar starf hi na dien dat hire cam. Alse hi gheleuet hadde te desen liue. .cc. jaer ende viue. DOe sprac god dus tote abram. Rume die stede van carram. 1530[regelnummer] Land ende maghe nedre ende hoghe. Ende com int lant daer ic di toghe. Abram die voer wech bedi. Met sinen wiue saray Ende loch sin neue die ghinc mede. 1535[regelnummer] Ende al dat hi wan in die stede. Van carram voerde wech die man.
39 Ende cam int lant van canaan. Hie ende sijn huwen met hem. Tere stede heet sichem. 1540[regelnummer] Jn die ewangelie so staet. Dat die selue cichar heet. Van danen cam hi ten edlen dale. Dat nv eene. zee. es altemale. Dar stonder in .v. citheide.
[Folio 10v]
1545[regelnummer] Jn elc een coning alse men seide. Hier na suldis horen tale. Dat lant verbrande god altemale. Al vertoghede hem onse here. Ende seide ic sal dor dine here. 1550[regelnummer] Dijn gheslachte gheuen dit lant. Daer maecte hi enen outaer te hant. Van dane voer hi wonen el. Tusschen .ay. ende betel. Daer hi echt maecte .i. outaer. 1555[regelnummer] Tote damas voer hi van daer. Ende dar na word ongher al te hand. Do voer hi in egypten land. Tien tiden was hi rike van goude. Ende van besten menichuoude. 1560[regelnummer] Van seluer van groter meisniede. Hi maecte onder die egypte liede. Arstologie ende artrichmetike. Dar af hebben si sekerlike. Die grieke gheleerd ende ontfaen. 1565[regelnummer] Van danen kerdi weder saen. Tusschen betel ende ay Dar nv iherusalem es bi. Dar sciet hi van sinen neue loth. So rike hadse ghemaket god. 1570[regelnummer] Van besten dat sie niet ne mochten. Tesamen zin. hare herden vochten. Deen vp den andren omme weide. Loth voer wonen ten ghesceide. Jn dat lant van zodoma. 1575[regelnummer] Dat nv es water verre ende na. Abram ne sciet ute landen niet. Dat god sinen afcomen behiet. DOe dus ghesciede dese dinc.
40 Hadde elke stad haren coninc. 1580[regelnummer] Die iet dochte was van namen. Mare vele coninghe te samen. Waren enen onderdaen. Jn dien tiden hebbict verstaen. Waren beduonghen die .v. steden. 1585[regelnummer] Van sodonien met mueghentheden. Onder enen coninc alle viue. Ende ghauen chens van haren liue. Codor claomor van clamiten. Hadde onder hem seghen die viten. 1590[regelnummer] Die .v. coninghe van den .v. steden. Ende duancse met moghentheden. Si gauen hem chens .xij. iaer. Jnt dertiende iaer dar naer. Ontseiden sine hem al te male. 1595[regelnummer] Dies cam hi ten .xiiij. iaere. Met eenen here arde scone. [Ammirafel coninc van babilone.] Ende van ponten coninc arioch. Ende van heidinen. een coning noch. 1600[regelnummer] Die gheheten was tadal. Dese viere camen al. Vp sodomen met haren here. Maer si vonden ghinder were. Die coninghen van den .v. steden. 1605[regelnummer] Camen daer met moghentheden. Die coning van sodoma. Van gomorra van adama. Ende van bala der vichter stad. Dese v. worden mat. 1610[regelnummer] Ende worden ghesconfiert int dal. Vor die viere coninghe al. Al dat was in sodoma. Roueden si varre ende na. Wijf ende man ende hare kinder. 1615[regelnummer] Ende al die haue die si ghinder. Belopen mochten in den rike. Ende die ontfloen was cam haestelike. Ende seit den ebreuscen abram.
41 Dat men sinen neue vinc ende nam. 1620[regelnummer] Hi adde in siere meisniede. .ccc. ende .xviij. liede. Die dapper waren ende stoud. Die nam die deghen boud. Ende met hem sine ghebure mede. 1625[regelnummer] Die met rechter sekerhede. Hem tiere wilen horden an. Hi volghede al tote dan. Banifel coning van babilonie. Dats eene fonteinne daer die iordane.
[Folio 11r]
1630[regelnummer] Ersten bestaet vte te gane. Dar cam hi ghevaren met crachte. Vp die viere coninghe bi nachte. Sijn volc haddi in drien ghescard. Hi vantse slapende ende vervard. 1635[regelnummer] Ende dronkin ende sonder were. Dus sconfierde hi dat here. Die men dar doet niet ne sloech. Was blide dat hi tlijf ondroech. Dus wan hi den coninghen aue. 1640[regelnummer] Hare volc ende hare aue. Ende loth sinen neue mede. Do cam met groter vrolikede. Die coninc van zodoma ieghen hem. Ende die coninc van salem. 1645[regelnummer] Dat iherusalem nv heet. Melchisedech waest als ict weet. Hiet die coninc als ict las. Die gods ons heren pape was. Hi groete abrame ende de sine. 1650[regelnummer] Ende brochte broet met wine. Hi gaf hem tetene daer ter stede. Ende benedide abrame mede. Van gode die hem sine viande. Hadde ghegheuen onder hande. 1655[regelnummer] Dar gaf hem abram die heleghe man. Van al den goede dat hi wan. Jn den stride rechte tiende. Melchisedech die gode diende. Dit deerste tiende als ict las. 1660[regelnummer] Die oint ghegheuen was.
42 Dat abel gaf dat was hantghifte. Hantghifte hetet na ghedichte. Deerste vrucht dus segghen gesten. Of van lande of van besten. 1665[regelnummer] Die coninc van zodoma die bat. Allene die liede dar ter stat. Ende abram al tander helde. Dar ne wilde van den ghelde. Noch van den lieden abram niet. 1670[regelnummer] Want hi hem tsijn al hebben liet. Melchisedech was als ict las. DErste coninc ende pape was. Jn die stat van iherusalem. Segghen die boeke dat was sem. 1675[regelnummer] Des goeds noes outste sone. Ende dat hi leuede de gone. Tote dat ysac was gheboren. Dat hi abrame brochte voren. Bede wijn ende broet. 1680[regelnummer] Heuet bediedenesse groet. Nu marct wat dat menen woude. Dat dar na noch comen soude. De rechte priester marien sone. Ende hi offren soude die gone. 1685[regelnummer] Vor ons sijn vlech ende sijn bloed. Dat broet bediet als ict verstoet. Sijn vlesch. ende die wijn bediet; Sijn bloet. ende oec anders niet. Noch alle daghe vp den outare. 1690[regelnummer] Dient mere mede al openbare. De wijn word dat selue bloet. Dat vte ihesus siden woet. Broet word oec die selue dinc. Die vor ons an die cruce hinc. 1695[regelnummer] Ende tselue sijds onuersaghet. Dat marie droech die maghet. Hier na sprac abram tesen here. Jc bem dine hulpe tallen kere. Ende den loen die grot sal wesen. 1700[regelnummer] Abram antworde na desen. Here nv ga ic sonder kint. Ende ic ne ebbe gleslachts entwint.
43 Dese eliseer damascus. Die cnape es in mijn huus. 1705[regelnummer] Sal bliuen van minen goede here. Du ne gheues mi kint no min no mere. Van desen damas leesmen mede. Dat hi maecte damas die stede.
[Folio 11v]
Ende hire sider was here. 1710[regelnummer] God andworde ten kere. Een kint dattv winnen soud. Sal ebben dins goeds ghewoud. Abram ghelouets onsen here. Des hi sident hadde lof ende here. 1715[regelnummer] Ende god ghaues hem tekin daer. Oec seidi weet vor waer. Dat dijn gheslachte in hare hand. Noch sal hebben al dit land. Om dat god behiet dit doen. 1720[regelnummer] Heet land van promissioen. Dat lant dat hi belouede hem. Noch eist lant van iherusalem. Dat onse eue es ende onse belof. God later ons here warden of. 1725[regelnummer] Al hebben wijt met sonden verburd. Sarra die ghenomt word. Van liue was en scone wijf. Ne hadde noch toe in hare lijf. Nie kind ghehad bi abram. 1730[regelnummer] Do seide soe als ict vernam. God heuet mi kint draghen benomen. Du soud te minen ioncwiue comen. Agarre ic gheues di orlof. Ende winne mi kinder der of. 1735[regelnummer] Huelic was do becant. Vor thelechst leuen dat men vant. Anagar dat weet men wel. So wan abram ysmael. Sijn gheslachte dat sal comen. 1740[regelnummer] Dus eist bescreuen van hem somen. Hier naer entie werelt duinghen. Harde seere met fellen dinghen. Papen sulsi te sticken houwen. Ende vercrachten oec die vrouwen.
44 1745[regelnummer] Hare parde ende hare besten mede. Sulsi stallen in helegher stede. Al dus sulsi wreken die sonden. Van den vulen kerstinen honden. DAr na sprac god te abrame den houden. 1750[regelnummer] Jc sal dijn gheslachte menechuouden. Ende seide al hiestu eerst abram. Du soud noch heten abraham. Ende dijn wijf die hiet sarray Sal heten sarra der bi. 1755[regelnummer] Dus langhede god sine name al dare. Ende corte oec die hare. Want sijn gheloue vaster was. Oec seidi sijd seker das. Van hare sal ic di gheuen eenen sone. 1760[regelnummer] Abram loech ende neech om tgone. God gheboed hem daer ter stede. Dat hi hem emmer besnede. Dat seide abraham gherne wel. Hem besneet hi ende ysmahel. 1765[regelnummer] Ende al sine meisniede. Ja dat men vint van man diede. Do was hi houd dit was waer. Jn sijn neghende neghenstich iaer. Ende ysmahel .x. iaer ende drie. 1770[regelnummer] Darna so versach hie. Dar hi vor sine dore sat. Drie man comen in eenen pat. Drie ingle warent in mans ghedane. Abraham die liep hem hane. 1775[regelnummer] Drie sach hire ende hanebeder eenen. Nv merct wel wat mach dit meenen. Jn drien personen eenen god. Sal men anebeden in gods ghebod. Die een sprac te naesten iare. 1780[regelnummer] Salic weder comen hare. Ende sarra die sal ebben kint. Sarra loech ende horde ghint. War si waren bede houd. Hare ghebracht de rechte scoud. 1785[regelnummer] Die vrouwen ghelden te haren daghen.
45 Alse langhe alsi kint moghen draghen. Ende soe seide nv ic van daghen. Bem verhout. salic kint draghen. Ende mijn here es kerrel mede. 1790[regelnummer] Do sprac die inghel dar ter stede. Tvi loech sarra daer soe stoet. Bacter dore ende soe verstoet.
[Folio 12r]
Dat soe kint sal draghen hier naer. Es gode iet te doene suaer. 1795[regelnummer] Sarra loechenets van vare. Maer die inghel seide te hare. Du draecst ende wes seker van dien. Dat ic seide sal ghescien. DAt sarra loech om dat so soude. 1800[regelnummer] Een kint draghen in hare houde. Want so adde .xc. iaer. Ende hare ghebrac wet vor waer. Des ghenen wiue mach ghebreken. Dien kint sal draghen horic spreken. 1805[regelnummer] Wat moghe wi anders der ane scouwen. Dan marien onser vrouwen. Die ieghen nature droech. Jhesus dar soe omme loech. Sonder smerte ende sonder sonde. 1810[regelnummer] Sonder last ende sonder wonde. Van haren reinen maghedoeme. Hi was die vrucht ende soe die bloeme. Bede droeghen si ieghen nature. Als ons tellet die scrifture. 1815[regelnummer] Want sarren ghebraect ander jueghet. Maria want bi hare dueghet. Ende bi der gods ghenaden. Dat soe met laste word gheladen. Die hare reinicheit verclarde. 1820[regelnummer] Ende hare in ghere dinc versuarde. Dits ihesus ons gherechte ioie. Onse lachen die van vernoie. Ons losen sal met sire ghewelt. Ghelic dat hi sire moeder helt. 1825[regelnummer] Moeder te sine in reinicheden. Jeghen der naturen zeden. DJe viere ingle metter vaerd. Ghinghen te sodonien waerd.
46 Ende abraham ghebrochtse mede. 1830[regelnummer] Do sprac onse here dar ter stede. Dat de sonden van sodonia. Ende van den lande van gomorina. Vor hem riepen omme wrake. Ende hi sien wilde de sake. 1835[regelnummer] Weder dat waer ware ofte niet. Nv merct wat dat bediet. Dits exemple dat een eere. Ne mach altoes mijn no meere. Dinc berechten die hem wel. 1840[regelnummer] Cont es ende niemene el. Hen es gheproeuet bi orconden. Abraham ghedochte tien stonden. Loths sijs neuen ende seide. Here sal dine ghenadichede. 1845[regelnummer] Den goeden doden metten quaden. Du die best vul van ghenaden. Al verdrincdise sekerlike. Die waren in die .v. conincrike. Onder hem allen .x. goede man. 1850[regelnummer] Hi lietse alle leuen dan. Hier bi liet abraham die tale. Ende hi kerde te sire sale. Ende tve ingle die quamen. Des auonts bede te samen. 1855[regelnummer] Tote sodomen der stad. Dar loth vor sine dore sat. Alse een die omme gaste wachte. Die hi herberghede bi nachte. Do hise sach liep hi hem te ghemoete. 1860[regelnummer] Ende hanebededse vp hare voete. Hi badse met hem vp ghenaden. Si seiden dat sijt niet ne daden. Doch dat hijs hem met crachte bat. Ende do si camen in die stat. 1865[regelnummer] Camen die mans teere summe. Ende beleiden dat huus al omme. Tote lotte seiden si dan. Brinc ons hare voerd dien man. Later ons mede doen onsen wille. 1870[regelnummer] Loth die seide suighet stille.
47 Doet mine gaste niet te leede. Ende nemt mine dochtren bede. Die maghet sijn ende onbesmet. Ende doeter uwen wille met. 1875[regelnummer] Goede liede plaghens vaste. Doe te bescermene hare gaste.
[Folio 12v]
Sine wilder niet de sodomiten. Maer si begonden hem verwiten. Dat hi een incomelinc ware. 1880[regelnummer] Ende daden hem cracht al te suare. Mare dingle traken inne doe. Ende loken die dore toe. Den andren namen si dat sien. Lothte seide si mettien. 1885[regelnummer] Leed dine liede vter stede. Soe moet barnen ende alt volc mede. Loth seide sinen vrienden daer. Maer sine hildent niet ouer waer. TJleke namen dingle den man. 1890[regelnummer] Ende sine tve dochtre die hi wan. Ende dar toe mede sijn wijf. Om te behoudene hare lijf. Ende lededse buter port. Si seiden vlie ten berghen vort. 1895[regelnummer] Ende sie achter ward oec niet. Loth dede dat men hem hiet. Ende liep dar bi in eene stede. Mar sijn wijf was van wankelen zeden. Doe deet god reinen van den trone. 1900[regelnummer] Sulfer ende vier te lone. Ende te wraken van haren sonden. Tvijf horde dat lud tien stonden. Ende bleef staende doet allene. Jn die ghelike van .i. zoudstene. 1905[regelnummer] Ende ald lant verbarnede sciere. Bede met sulfre ende met viere. Nv eist water inne weets nemmee. Ende heet die dode zee. Want menre leuens niet inne vint. 1910[regelnummer] Vische no voghels niet eentvint. Dar ne mach ghen scip in varen. No niet vloten oec te waren. Dat sonder lijf es gaet al te gronde.
48 Gheuillet oec in enegher stonde. 1915[regelnummer] Dat menre in dade bernende lecht. Dat souder bouen vloten echt. Ghinc soe vte soe soude sinken. Daer staen bome hor ic ghedinken. Die apple draghen scone ende groene. 1920[regelnummer] Alsi ripen na haren doene. So vind men asschen der in. Ende anders niet no meer no min. LOth was ersten in segor gheweken. Do hi van sodomen was ghesteken. 1925[regelnummer] Dane ghinc hi in eene hole. Wone of hi ware in dole. Onder eenen berch in eene stede. Hi ende sine tve dochtre mede. Sine tve dochtre hadden verstaen. 1930[regelnummer] Dat die werelt soude vergaen. Ende ghedoemt werden met viere. Si waenden dat in derre maniere. De werelt ware vergaen al gader. Ende si tve ende hare vader. 1935[regelnummer] Leueden ende als volx nemme. Ende dat allenliken si tve. De werelt vervullen souden. Bedi namen si den houden. Haren vader de dochter sine. 1940[regelnummer] Ende maectene dronkin van wine. Also daden sine met luste. Dat hijs selue niet ne wiste. Bi hem slapen ende ontfinghen. Dat si bede met kinde ghinghen. 1945[regelnummer] Moab hiet der ouster sone. Die selue moab es die gone. Dar die moabiten of camen. Noch heten si na hem bi namen. Amon hiet tioncster kint. 1950[regelnummer] Van hem camen dats bekint. Die amoniten die ic sal nomen. Hier naer dar ic an sal comen. Also als ic hier voren seide. Abraham ende sarra si beide. 1955[regelnummer] Wonnen .i. kint dar hem god of. Te voren hadde ghedaen ghelof.
49 Besnedet wasset van abrame. Ende ghegheuen sine name. Doe het hadde der daghe achte. 1960[regelnummer] Noch pleghemens <in> abraems gheslachte.
[Folio 13r]
Joden ende oec ander volc mede. Te doene na deser zede. Ysac hiet hi bi namen. Om dat si loghen bede te samen. 1965[regelnummer] Alt hem god behiet dat kint. Ysac dans niet eentvint. Dan lachen in ebruescher tale. Van ysmahele latic al te male. Abraems sone dar of cam. 1970[regelnummer] Grod gheslachte als ict vernam. Maer dat algader heidin was. Van ysacke als ict las. Cam maria die moeder ons heren. Te sire geste willic mi keren. 1975[regelnummer] Ouer eene wile daer naer. Do ysac hadde .xxv. jaer. Onse here abrame ane sprac. Nem dinen lieuen sone ysaac. Ende ganc int lant van visioene. 1980[regelnummer] Ende offerne mi te minen doene. Vp eenen berch die ic di wise. Jn dien tiden plaghen die wise. Die offrande die si gode. Offerden te sinen ghebode. 1985[regelnummer] Dat sise slogen vp eenen outaer. Ende bernedse al daer. Abraham maecte hem ter stede. Darne god doe varen dede. Ende liet sinen cnape achter bliuen. 1990[regelnummer] Hi ende sijn sone ghinghen cliuen. Vp den berch do maecte daer. Abraham eenen outaer. Ende leider vp hout ende vier. Sinen sone dat leesmen hier. 1995[regelnummer] Band hi sijn hande metter vart. Ende leiden dar vp ende trac sijn suart. Vp dat hine soude slaen te doet. Mar die inghel die verboet.
50 Ende seide nv wet onse here. 2000[regelnummer] Dat tune onsies wel seere. Achterward sach abraham. Eenen weder hi vernam. Dat hi verwerret metten horen. Ghinder hinc in scarpen doren. 2005[regelnummer] Dien offerdi ouer den sone. Bedi hiet hi om dat de gone. De stede. god die salt bescouwen. Dus kerden si quite van den rouwen. Ende god suoer van hem seluen daer. 2010[regelnummer] Dat hi soude dat lant der naer. Den sinen gheuen emmermere. Thuus cam abraham die here. MErct wat meent abraham. Dat hi sinen sone nam. 2015[regelnummer] Ende hine ter offranden ontfinc. Nochtanne metten liue ontghinc. Dat betekent sekerlike. Dat die vader van hemelrike. Jhesus offerde sijn kint. 2020[regelnummer] Dor ons sijn scout waest niet entvint. Te monte caluarien ter stede. Dar vinden wi bescreuen mede. Dat ter steden dar metten horen. Die ram hinc in den doren. 2025[regelnummer] Jhesus an der crucen hinc. Distorie seghet oec dese dinc. Ter seluer stede al ouer waer. Dat abraham maecte den outaer. Dat dar de temple wart ghemaect. 2030[regelnummer] Van salomone die was wel gheraect. Ysac die der doet ontghinc. Mach bedieden dese dinc. Dat ons heren godlichede. Van allen pinen hadde vrede. 2035[regelnummer] De menschelicheide bediet den ram. Die de passie dor ons nam. Dus eist openbare anschine. Dat die menscheit ghedoghede pine. Ende die godlicheit dar af.
[Folio 13v]
2040[regelnummer] Niene ghevolde een caf. Dus alse ghi hier moghet horen.
51 Was ons verlossen bediet te voren. Hem cam bode dat nachanor sijn broeder. Sijns vader kint ende sire moeder. 2045[regelnummer] Hadde ghewonnen bi melcha. Die suster was sijns wijfs sarra. .viij. sonen wi lesen dus. Dat men hiet den ousten hus. Van hem so was iob gheboren. 2050[regelnummer] Dar men dueghet af mach horen. Ende een ander hieter bus. Van hem lese wi al dus. Dat die prophete van hem cam. Die gheheten was balaam. 2055[regelnummer] Die derde so hiet batuel. Van den andren suighe wijs wel. Mine roec wat der of was gheboren. Want si ter gesten niet ne boren. Abraham woende dar amre. 2060[regelnummer] Jn dat dal dat hiet nambre. Ende sarra die starf sijn wijf. Alsoe hadde in dit lijf. Gheleuet .c. iaer .xx. ende .vii. Abraham dalfse daer beneuene. 2065[regelnummer] Jn de tviuoudighe haghedochte. Die hi daer te voren cochte. De sine te deluene dor die lieue. Dat dar lach adam ende yeue. Abraham was hout van daghen. 2070[regelnummer] Om helysier hiet hi vraghen. Die al was sijns huus bereit. Aldus heueti hem gheseit. Suerre mi dat bi onsen here. Dat tv ne nems nemmermere. 2075[regelnummer] Wijf ne ghene van minen kinde. Want ixe noch niet ne minde. Vten lande van canaan. Maer vare te minen gheslachte dan. Ende nem hem .i. wijf al daer. 2080[regelnummer] Ende wille soe di niet volghen naer. So bestu quite van den ede. Dat suoer helysier gherede.
52 .x. kemele nam hi daer na. Ende voer in mesopotania. 2085[regelnummer] Met hem voerdi vele das. Dat selsiene in dat lant was. Vp eene auonstonde hi cam. Toter stede van carram. Ende was daer wel ontfaen. 2090[regelnummer] De maghet gaf men hem saen. Die vroet ende scone was ende became. Rebecca was hare name. Mar talreest was hare ghevraghet. Jof het hare te doene behaghet. 2095[regelnummer] Des men te voren lettel plach. Bedi waest na ghenen dach. Vord meer also vaste gheset. Dat mens noch pleghet ende het es wet. Dat men niemen gheue man. 2100[regelnummer] Soe ne lie selue der an. Die cnape brochte die maghet te lande. Ende ysaac die namse bi hande. Hi trouwedse ende hi dede haer here. Oec verminde hise so seere. 2105[regelnummer] Dat hi dor hare de rouwe grod. Vergat van sire moeder doet. Abraham nam oec dar na. Een wijf ende hiet cecura. Dar hi .vi. sonen bi ghewan. 2110[regelnummer] Want bi naturen oude man. Ende ioncwijf wonnen vele kinder. Hare lant besciet hi ghinder. Van ysacke sinen liefste sone. Josephus scriuet dat die gone. 2115[regelnummer] Wonnen harde groet gheslachte. Die de lande hadden met machte. Een van den ghenen wan .i. kint. Dat affer hiet van hem was sint. Gheheten tland van affrica. 2120[regelnummer] Dat alre eerst hiet libia. Oec waser een die hiet citus. Van ceturen scriuet josephus. Ende na hem des wille hic lien.
[Folio 14r]
Was gheheten tland van surien.
53 2125[regelnummer] .C. iaer. ende .lxx. ende viue. Leuede abraham in desen liue. Do starf hi helechlike ende wel. Ysaac. ende ysmahel. Sine kindre groeuene niet verre. 2130[regelnummer] Al dar bi dar soe lach sarre. Jn de tviuoudighe aghedochte. Leidsine dat hi wilen cochte. Nv suldi merken ende verstaen. Hoe die tiden sijn vergaen. 2135[regelnummer] Al dat was in erderike. Anebede ghemeenlike. Afgode ende het was heidin diet. Sonder dat van abrahame <qam>;. Ende van ysaacke sinen sone allene. 2140[regelnummer] Ander<s> waren si harde clene. Dies hem helden ane gode. Tien tiden hadde si ghebode. Ende hare macht verre ende na. Die heren van assiria. 2145[regelnummer] Daer eerst crone in droech lelus. Ende nam hem sijn sone ninus. Die was die eerste orloghes man. Die de eerste afgode maken began. Do abraham hout was .xi. iaer. 2150[regelnummer] Do starf ninus weet vor waer. De crone behel na sijn lijf. Semiramis de vrouwe sijn wijf. Alse wi lesen in die boeke. So was die eerste die makede broeke. 2155[regelnummer] Ende den mur van babilone. So starc makede ende so scone. Hare kint nam soe te manne. Ende behelt die crone danne. Dat rike stont .mccc. iaer. 2160[regelnummer] Ende .li. weet vor waer. Coninghe had sie .xxx. ende achte. Gheboren van hare gheslachte. Ysmahel was in desen leuene. .C. ende .xxx. ende zeuene. 2165[regelnummer] Van hem cam grot volc ende rike.
54 Dat bleef heidin ghemeenlike. Maer dat laten wi al varen. Ende scriuen van ysaacke sonder sparen. Daer dat edel wleesch af cam. 2170[regelnummer] Dat duer ons steruen ane nam. Rebecca als ict bescreuen vinde. Ysaacs wijf die word met kinde. Ende droegher te gader tve. Die vochten ende waren gheve. 2175[regelnummer] Daer si in der moeder laghen. Des voersijs onsen here vraghen. Beede soe ende hare man. Onse here andworde dan. Dine .ij. kinder die bedieden. 2180[regelnummer] Tve manieren van .ij. lieden. Die hier na sullen versceden. Ende met strijt den tijt leden. De merre sullen sijn onderdaen. Den ioncsten al sonder waen. 2185[regelnummer] Nv merct wel van esau. Bede roet was ende rv. Ende dat hi eer oec wart gheboren. Jacob was van sconeit vercoren. Esau bediet die iueden. 2190[regelnummer] Die nu rv sijn alse rueden. Ende ondercoemen diet. Dat hi roed was dat bediet. Dat si besmet sijn van den bloede. Dat ihesus storte die goede. 2195[regelnummer] Si waren eer van gode vercoren. Ende hadden van hem als wijd horen. Die wet erst nv ghelouet mi. Vp den bercgh van synay Mar iacob die ionxte man. 2200[regelnummer] Bediet als ict merken can. Tkerstin dat nv de vaerd. Heuet ten hemelerike waerd. Wi ebben hem of met groten roeme. Ghewonnen hare ouderdoeme. 2205[regelnummer] Ende al haer recht ende al haer ere. Ende oec sulsi emmermere. Den kerstin sijn onderdaen.

[Folio 14v]
55 Tote dien dat si vallen gaen. An onse gheloue dit es die strijt. 2210[regelnummer] Dit god vorseide langhe tijt. DAer na als recht tijt was. Rebecca der kinder ghenas. Die ghene diere eerst was gheboren. Was rv ende roed alse wijt horen. 2215[regelnummer] Maer dander die gheboren ward naer. Haddene bi den voeten daer. Als of hi hem wilde hebben benomen. Dat hi niet eerst vort ware comen. Jacob was hi bedi ghenant. 2220[regelnummer] Dat bediet dat es bekant. Verwinre of supplantere mede. Die houste was gheheten daer ter stede. Esau. dit wonder groet. Ghesciede vor abraems doet. 2225[regelnummer] Als ict las .xv. iaer. Jn dien tiden weit vor waer. Dat ysaacke .ij. kindre waren gheboren. Alse wijt bescreuen horen. Ende oec in dat selue iaer. 2230[regelnummer] So begonste wet vor waer. Tgriexe rike met moghentheden. Tote argos arder steden. Ende deerste coning was inacus. Dat ghedurde wi lesent dus. 2235[regelnummer] Tote in den tijt dat delbora wel. Berechte tfolc van israhel. .xiiij. coninghe ware binnen. Dar na aldus moghen wijt bekinnen. Alst hadde ghedurt .v.c. iaer. 2240[regelnummer] Ende .xliiij. dat es waer. Sloech doed die coene perceus. Sinen hoem acrisius. Sijns ondanx met onghevalle. Ende nam dat rike al met alle. 2245[regelnummer] Dien van argos diet hadden eer. Ende droech crone vordwaert meer. Jn mischene sine port. Nv hort die hystorie vort. Do ysax kinder segghic v. 2250[regelnummer] Jacob ende oec esau.
56 Cam te haren manliken daghen. Kerde hem esau ant jaghen. Jacob word erde ackerman. Ysaac leide sinen sijn der an. 2255[regelnummer] Dat hi den outsten vercoes. Ende die moeder den ioncsten altoes. Tenen tide hadde die wise. Jacob ghemaect eene spise. Ende esau cam van den velde mede. 2260[regelnummer] Hi sprac goede ghef mi tetene. Van desen pulmente rod. Want mie moiet die moeteit grod. Jacob sprac vercoep mi dan. Want du best die oudere man. 2265[regelnummer] Dijn voedeel dar of dijn recht. Dat dede esau dar ech. Ende suoer dat hi den eet altoes. Vaste hilde an sonder loes. Om de rode spise hietene som. 2270[regelnummer] Die liede esav edom. Ende sijnt landscap warter na. Oec gheheten ydimisa. Nu merct die de houste was. Wat vordeel hi hadde das. 2275[regelnummer] Den ousten was altoes ghereet. Tien tiden een sonderlinghe cleet. Dat plach hi an te doene mede. Alse hi sacrificie dede. Ende hi plach tonfane al gader. 2280[regelnummer] Dachter te benedictie van den vader. Daer oec werscepe was ofte feeste. Benediede alse die meeste. Ende adde viere manne deel. Oec so nam hi al gheheel. 2285[regelnummer] Van vader goede na sijn leuen. Tve kinder deel dus eist bescreuen. SJdent gheviel ysaac me. Do hi wonde in barsabe. Dat hem god daer openbarde. 2290[regelnummer] Ende seide dat hi hem niet ne vervarde. Hi soude hem dat doen al gader.
[Folio 15r]
Dat hi behiet sinen vader.
57 Ghinder maecte hi eenen outaer. Ende aneriep onsen here daer. 2295[regelnummer] Jn dien tiden was foroneus. Die dies sone was ynacus. Hi visierde eerst wet in grieken land. Hi visierde ende vant. Dat men den rechter wildijt horen. 2300[regelnummer] Alle die saken brochte te voren. Forum nomede hi die stede. Dar men den lieden recht vp dede. So was sijn suster te waren. Die in egypten cam ghevaren. 2305[regelnummer] Ende visierde lettren al daer. Oec leerd soe hem weet vor waer. Vele acker neringhen mede. Doe soe doet was hort wat men dede. Maecten sire of eene godinne. 2310[regelnummer] Dor hare conste van groter minne. Froneus sone die apis hiet. Cam oec onder tegypsce diet. Dien maecten si na sine doed. En god werdt ende groed. 2315[regelnummer] Serapis so hieten sine. Dus dolden die sarrasine. Nv hord van ysaax gheslachte. Dat es daer ic meest vp achte. Esav ward van .xl. iaren. 2320[regelnummer] Ende hi nam .ij. wijf te waren. Wel gheboren van canaan. Dat was leet den goeden man. Ysaac ende siere moeder mede. Dat hi al sulc huwelic dede. 2325[regelnummer] Hi deet omme moghende te sine. Onder die rike heidine. Ysaac ward out hets recht. So dat hi verloes sijn lecht. Sinen sone riep hi esau. 2330[regelnummer] Maec mi van diere iachte nv. Spise die ic heten mach. Dat die vor minen sterfdach. Mine ziele mach benedien. Esav dus horic lien.
58 2335[regelnummer] Nam eenen boghe ende scichte. Ende voer iaghen int velt ghedichte. Rebecca hare tvier moeder. Die riep iacob sinen broeder. Ende seide hem die worde al gader. 2340[regelnummer] Die ghesproken adde sijn vader. Brinc mi .ij. goede hoekine saen. Jc sal daer af al sonder waen. Spise dinen vader maken. Die hi heet vor alle saken. 2345[regelnummer] Dus soutu ghebenedijt wesen. Node dede hijt alse wijt lesen. Doech dede hi der moeder raet. Doe soe tetene hadde begaet. Cledet soene arde sciere. 2350[regelnummer] Met cleedren goed ende diere. Die esau hadde in dien daghen. Alse die houste sonen plaghen. Die moeder sinnes adde vele. Decte sinen hals ende sine kele. 2355[regelnummer] Dattene de vader vonde rv. Jof hi tvifelde van esav. Tetene heueti voer hem gheset. Ende hi seide vader nv het. Ende seine mi mettien so sprac. 2360[regelnummer] Dat hi te hem quame ysaac. Hi wilde tasten oft esav ware. Jacob ward bestaen met vare. Dits esaus hand ende iacobs lud. Sprac hi ende ad die spise al vp. 2365[regelnummer] Ende doe hi adde ghedronken wijn. Custe hi den sone sijn. Ende benediedene ende seide mede. God die gheuedi wlhede. Der werdicheit van erderike. 2370[regelnummer] Ende des dans van hemelrike. Corens wijns ende olien mede. Onder dine moghenthede.
[Folio 15v]
Moet tfolc sijn beduonghen sere. Wes van dinen broedren here. 2375[regelnummer] Diede seint si ghebenedijt. Ende die di vloect die si di ontvrijt.
59 DOe dit seinen was ghedaen. Jacob was cume vte ghegaen. Ende esau sine spise brochte. 2380[regelnummer] Ende die benedixie sochte. Wart ysaac wonderende sere. Jn dien wondre toghede onse here. Hem dat wlgaen moeste vord. An sijn kint die heleghe word. 2385[regelnummer] Bedie sone ward hi niet gram. Hi andworde alse hi bequam. Dijn broeder es scalkelike comen. Ende heuet dine benedixie ghenomen. Esav sprac en was ghen scop. 2390[regelnummer] Dat hi was gheheten iacob. Hi cochte mi of van mire houden. Mine benedictie heuet onthouden. Vader benedie mi mede. Nv vernemt wat ysaac dede. 2395[regelnummer] Hi behiet hem hi moeste staen. Den broeder te sine onderdaen. [Maer vet lant ende ghedrachtech mede. Behiet hi hem daer ter stede.] Esav droech den nijt groet. 2400[regelnummer] Ende seide ware mijn vader doet. Jc soude iacobe te doet slaen. Rebecca heuet dat verstaen. Ende seide lieue kint vare dan. Tote minen broeder laban. 2405[regelnummer] Jn mesopotania. Toten vader ghinc soe dar na. Ende seide ic verliese mijn lijf. Eist dat iacob nemt een wijf. Vten lande van chanaan. 2410[regelnummer] Ysaac ontbodene dan. Ende benediedene ende soe der na. Vare in mesopotania. Nem een wijf van labans kinden. Jacob sciet van diene minden. 2415[regelnummer] Ende voer te sijns hoems ward. Bi lusa cam hi an die vard. Vpt felt lach hi ende niet allene. Sijn houet leide hi vp eenen stene. Jn sinen slape hi versach.
60 2420[regelnummer] Ene ledre dar hi lach. Van der herden ten hemele slaen. Ende ingle vp ende neder gaen. DE ledre na dien dat ix vroet bem. Dat es die dochter joachim. 2425[regelnummer] Die soe droech die salighe anne. Troost alre wijf ende alre manne. Die soete heleghe maghet marie. Dar ic vp ope ende lie. Die tve leder bome sijn mede. 2430[regelnummer] Omoet ende suuerhede. Die van herden te hemele ghinghen. Ende gode in haren lechame vinghen. Alse menich stap alse der toe horde. Ne mochtic niet in dieschen worde. 2435[regelnummer] Ghesegghen mijn sin es so cranc. De leder bome waren so lanc. Also ne mochtic in derre wijs. Marien dueghet ende hare prijs. Ende hare ghenaden niet wul scriuen. 2440[regelnummer] Noch al dat oit cam van wiuen. Vp dese ledre moete wi cliuen. Jof alle verloren bliuen. Hen ware dat soet selue dede. Met ghere bendechede. 2445[regelnummer] Ne camen wi in hemelrike. Soe es onse troest vaste ende rike. Wine clemmen niet soene doet. Van hare sal ons commen die spoet. Ende eist dat wi vp hare lien. 2450[regelnummer] God diere vp was ghesien. Sal ons die hand bieden mede. Ende helpen bi hare ghebede. Hie sach vp die ledre. Die hem seide ic bem dijn ledere. 2455[regelnummer] Abrahams god ende ysaac. Dits tland dar ic aue sprac. Dat die sijn ende der diere. Jacob wart ontwake sciere.
[Folio 16r]
Ende hi sprac in dese stede. 2460[regelnummer] Es ons heren godlichede.
61 Al ne wistic min no mere. Dese stede es ontsienlic sere. Dits gods huvs ende die hemel porte. Hier vorseide gods gheborte. 2465[regelnummer] Den temple gods ende oec die weet. Die sident int land was gheset. Want die wet es ontsienlic sere. Thuvs gods es des temples here. De hemel porte bediet tgat wide. 2470[regelnummer] Dat was an ons heren zide. Den steen recht hi vp den dach. Dar hi vp in slape lach. Te bekenne die stede. Ende goeter vp olie mede. 2475[regelnummer] Gode belouedi ten kere. Daer te doene offrande mere. Die stede die daer stont oec na. Die te voren hiet lusa. Heet hi bi namen betel. 2480[regelnummer] Dats gods huvs ende niet el. SO langhe ghinc hi dat hi cam. Toter stede die hiet carram. Dar ne sijn hoem wel ontfinc. Do hi hadde verstaen die dinc. 2485[regelnummer] Seidi hier moghestu seker wesen. Vorworde maecten si na desen. Dat hem iacob soude dienen wel. .xij. iaer omme rachel. Die sijn ioncste dochter was. 2490[regelnummer] So dat laban ghehinghede das. Rachel was een scone kint. So sere heuesse iacob ghemint. Dat hem de iare dochten ontlanc. Na der .vij. iaeren ganc. 2495[regelnummer] Alse hi hebben waende sijn lief. Brochte hem laban alse een dief. Hemelike met groten liste. So dat iacob niet ne wiste. Sire oudster dochter te bedde gheleed. 2500[regelnummer] Dat was iacoppe arde leed. Des morghins alse hijt vernam. Ende seide ten hoem erre ende gram. Waer omme heuestu dat ghedaen.
62 Laban seide sonder waen. 2505[regelnummer] Men pliet hier al sulker dinghen. Dat wi eerst doutste te manne bringhen. Jacob moeste dit ghedoghen. So was lelic ende met sepel oghen. Ende gheheten oec lya. 2510[regelnummer] Recht diende hi .vij. iaer der na. Omme rachel so dat hise ghewan. Die lya droech bi haren man. Ruben. leui. ende symeone. Judas. ysachar. sabulone. 2515[regelnummer] Sesse sonen ender der na. Heen dochter heet dina. Rachel droecher vele min. Tve sonen ioseph ende beniamin. Lya bediet die oudec wet. 2520[regelnummer] Die lelic was ende besmet. Ende niet gode was vercoren. Rachel die niewee dar wi toe horen. Die scone es ende van gode ghemint. Al eist dat men ghescreuen vint. 2525[regelnummer] Dat lya hadde vele kinder. Joseph allene al was hi minder. Was scoenre vele ende vroeder. Dan iemen onder sine broeder. Dus eist al heuet doude wet. 2530[regelnummer] .x. gheslachte van gode gheset. Een niewe ghebod dats karitate. Bringhet me volx ter rechter strate. Ende lichtelike te gode. Dan alle die houde .x. ghebode. 2535[regelnummer] Sonder karitate dats minne. Ne comt niemenne ten hemele jnne. Bi tvere ioncwiuen hiere viere wan.
[Folio 16v]
Neptalim ende eenen die hiet dan. Haser ende oec mede gad. 2540[regelnummer] Dus heuetire .xii. ghehad. Van den .xii. <wet> dat wel. Camen .xii. gheslachten van ysrahel. Jn dien tiden dat dit ghesciede. So verdronken vele liede.
63 2545[regelnummer] Met ere louie in ach<ia>;. Doe deucalion ende pirra. Vp eenen berch behilden tlijf. Do leuede pallas dat starke wijf. Die doet sloech eenen gygant. 2550[regelnummer] Ende dat vule werc oec vant. Om die vroescap van haren sinne. So maectemer sijnt of eene coninghinne. Die doe ter tijt was gheheten godinne. Alse ict vernam weet vor waer. 2555[regelnummer] So woende iacob .xx. iaer. Met sinen hoem den quaden laban. Daer hi grod goet onderwan. Ende dat was labans ondanx sere. So ghebod hem onse here. 2560[regelnummer] Dat hi te lande keren soude. Jacob dit endelike doen woude. Nam sijn wijf ende sine kinder. Ende al dat hi hadde ghinder. Ende rachel die stal al gader. 2565[regelnummer] Dafgode die hadde hare vader. Also rumede iacob die stad. Ende voer ten berghe van galaad. So dat die mare vernam laban. Ende volghede na met meneghen man. 2570[regelnummer] Maer god hiet hem in sinen droem. Nv sie wel ende nem dies goem. Dattu iacobe sachte sprex an. Hier af vervard laban. Laban vantene in galaad. 2575[regelnummer] Ende seide tvi daestu dat. Dat tv mi ontfloes sonder bode. Ende ontstols mine gode. Dinen hoem ende dinen zueer ende dinen werd. Jacob sprac ic was vervaerd. 2580[regelnummer] Dattv mi nemen souds mine wijf. Van der dieften sonder blijf. Soec dine gode onder mijn allame. Jc wilde men hem dat leuen name. Ouer so wien so mense vonde. 2585[regelnummer] Laban sochse langhe stonde. Maer al ontstacse hem rachel.
64 Daer na suoer si sonder fel. Elc andren hulde ende scieden. Laban kerde met sinen lieden. 2590[regelnummer] Ende iacob voer te lande waert. Daer ghemoeti an de vaert. Jnglen vele met haren scaren. Die alle ghereet waren. Hem te elpene ieghen esav. 2595[regelnummer] Van dane sende hi segghic v. Bode den broeder omme vrede. Die camen weder ter stede. Ende seide hi came in goeden moede. Met .cccc. man sonder hoede. 2600[regelnummer] Ende iacob was tehand vervaerd. Ende hi bat te gode waerd. Here die mi te lande hietes keren. Verlosse mi van minen broeder met heren. Met minne staue hebbic heden. 2605[regelnummer] Dese iordane gheleden. Ende comen met .ij. scaren. Help mi dat ic hem mach ontvaren. De staf daer iacob alsic wane. Mede leet ouer die iordane. 2610[regelnummer] Was dat cruce dar men mede. Lijt der werelt pijnlichede. Die riviere dats die werelt. Dar die stroem in kerd ende duerelt. Ende emmermeer es onghestade. 2615[regelnummer] Ne dade dat cruce ende gods ghenade.
[Folio 17r]
Nieneme ne mochte die werelt liden. Dits die staf dar wi toe tiden. Jacob ontsac esav. Ende wi den duvel fel ende rv. 2620[regelnummer] Al mochte wi der werelt liden. Hi es ons also naer der siden. Ne holpe ons god niet in de noet. Hi sloeghe ziele ende lijf te doet. Maer god die esau maecte sachte. 2625[regelnummer] Die duinghet den viant met crachte. De scaren tiden voren al gaende. Ende hi bleef vp den oeuer staende. Om te doene sine ghebede. Al daer wart hi worstelende mede.
65 2630[regelnummer] Jegen eenen ingel mans ghelike. Die quetsten in die ziele so bitterlike. Dat hem die zenewe verdaerf. Sident hebsi so menechwaerf. Hi ende alle sine gheslachten. 2635[regelnummer] Hem ghedaen van zenewen wachten. Dat sire noit ne wilden eten. Aldus worstelde die deghen vermeten. Do verbaerde hare de dagheraet saen. Ende die man seide laet mi gaen. 2640[regelnummer] Jacob sprac dars gheen ontgaen. Dune wilt mi benedien saen. Dander seide hoe heetstu dan. Hi seide iacob. doe sprac die man. Jacob sal dine name niet wesen. 2645[regelnummer] Maer israhel nv meer na desen. Hi benediedene in den daghe. Ende hiet dat hi niemene ontsaghe. No sinen broeder esau. Doe seide iacob sech al nv. 2650[regelnummer] Gode onsen here al openbare. Die mi ghetroest heuet van hare. Doe rees die zonne een deel betide. Ende hi houtene an deene side. Dat dede hem des inghels slach. 2655[regelnummer] Mettien hi esau versach. Ende neech hem neder toter erde. .vij. waerf met groter werde. Esav helsdene teerre stond. Ende custene an sinen mond. 2660[regelnummer] Al weenende vraghedi hem ghinder. Wie sijn dese wijf ende dese kinder. Do hi wiste dat si sijn waren. Custe hise alle sonder sparen. Ende keerde weder te sire pord. 2665[regelnummer] Jacob voer een deel bet vord. Wonen teere stad hiet sichem. Ende alle sine meisniede met hem. Land cohti sinen beesten daer. Ende maecte eenen outaer. 2670[regelnummer] Daer hi gode anebede allene. Aldaer ghenas hi van den bene.
66 Djna sire dochter luste mettien. Dat volc van dien lande besien. Ende es in die stad ghegaen. 2675[regelnummer] Des coninx sone vermindse saen. Ende waser met crachte mede. Maer die conincg ghinc vter stede. Ende bat den vader omme de gone. Dat hi sire dochter gaue den sone. 2680[regelnummer] Selue die sone boet grote miede. Hare broedre waren gramme liede. Ende seiden wilde hi hem besniden. So mochten sire bede tiden. Do dede sone ende de vader. 2685[regelnummer] Hare volc besnieden al gader. Hem seluen besneden si. Symoen ende leui. Hare broedre camen tien stonden. Doet tfolc siec was van den wonden. 2690[regelnummer] Ende namen hare harnasch an. Ende sloegent al doet dat was man. Ende namen hare suster dina. Dandre broedre camen na. Ende roueden alt goet dat was ghinder.
[Folio 17v]
2695[regelnummer] Doe namen si die wijf ende die kinder. Dit was harde leed den vader. Ende scalt die broedre bed<e> gadre. Omme dat tfolc ouer hem soude claghen. Ende bi auenturen belaghen. 2700[regelnummer] Hem ende de sine ende slaen al doet. Vp eene wile cleene ende groet. Maer god die trostene wel. Ende hietene varen te betel. Om dat hi wonen soude daer. 2705[regelnummer] Ende doen maken eenen outaer. Ende hi suuerde sine liede. Do hi besach sine meisniede. Labans afgode ende van sichem. Heuet hi vonden onder hem. 2710[regelnummer] Die dalf hi al gader onwerde. Onder eenen boem diep in derde. Sident dar na langhe tijt.
67 Ondalfse conincg dauid. Ende smalt dat gout teenen ghewerke. 2715[regelnummer] Of te makene ons heren kerke. Jacob die voer in betel. Tfolc ne dorste hem niet volghen wel. Eenen outaer maecti sonder waen. Dar hi die ledre sach staen. 2720[regelnummer] Jn sinen slape dar te voren. Nv meer vord so moghedi horen. Dat men bi namen lettel el. Anders hiet dan israhel. Dar na ghinc in pinen sijn wijf. 2725[regelnummer] Rachel ende verloes haer lijf. Van haren sone beniamin. Jacob was droeue in sinen zijn. Begrauen was so van hem. Jn den wech van bethleem. 2730[regelnummer] Eenen steen sette hi vp hare graf. Die noch niet en es dar af. Do voer hi toten vader ysaac. Die noch leuede ende sprac. Alse hi gheleuet hadde .c. iaer. 2735[regelnummer] Ende .lxxx. dat es waer. Starf hi helechlike ende wel. Esav ende ysrahel. Doluene in de tviuoudighe aghedochte. Die dar te voren abraham cochte. 2740[regelnummer] Na des vaders doet si bede scieden. Die broedre met haren lieden. Want si bede rike waren. Esav es in edom ghevaren. Van hem cam gheslachte hoghe. 2745[regelnummer] Menich graue menich hertoghe. Die ic moet achter laten bliuen. Ende moet van iacobe vort bescriuen. Dar dat heleghe vlech af cam. Dat den duvel die macht benam. 2750[regelnummer] TJen tiden leesmen dat was. Prometheus ende achias. Daer die poeten vele of lieghen. Diet folc met fauelen bedrieghen. Si scriuen prometheus maecte liede. 2755[regelnummer] Ende hord waer bi dat ghesciede.
68 Hi maecte beeldekine die ghinghen. Bi sinen sonderlinghen dinghen. Hi was diet vingherlijn visierde. Ende die hand der mede versierde. 2760[regelnummer] Mar yserin so was dat sijn. Hi hiet draghen tfingherlijn. An den vingher dit was sijn raet. Die naest den clenen vingher staet. Want hi heuet dadre des ghelouet. 2765[regelnummer] Die al an die herte houet. Tien tiden lese wi al dus. Was ceres ende tritholomus. Die oec es van den godinnen. Want soe den grieken leerde coren winnen. 2770[regelnummer] Tvalef iaer eer ysaac starf. Ende eer rachel verdarf. So waest dat men ioseph vercochte. Nv hord hoe ment dar toe brochte. Sine broedre hatene allegader. 2775[regelnummer] Om dat hi van den vader. Lieuer was dan haer ne gheen. Dat wel nichdichede sceen. De scoenste was vte vercoren.
[Folio 18r]
Die doe ter werelt was gheboren. 2780[regelnummer] De vader maecte hem ysrahel. Eenen dieren roc ghescepen wel. Van dieren werke ten voeten lanc. Maer daer die meeste nijt af spranc. Dat was van dromen die hi sach. 2785[regelnummer] Hi tellet den broedren vp eenen dach. Hem dochte in dromen teenen stonden. Dat si te samene scoue bonden. Ende hare scoue den sinen ne gheen. Do spraken si fellike der ieghen. 2790[regelnummer] Soutv danne onse conincg wesen. Eenen andren tellet hijt na desen. Ende seide den vader daer hi lach. Dochte mi dat ic die sonne sach. Ende .xi. sternen ende de mane. 2795[regelnummer] Mi allegader beden ane. Sijn vader scaltene ende seide.
69 Sullen ic ende dine broedre beide. Ende dijn moeder die anebeden. Hier af cam vele der nidicheden. 2800[regelnummer] De broedre laghen in chitem. Ende hare beesten doe met hem. Jn hare weiden in dien tiden. Also daden si langhen siden. Joseps riep ysrahel ende seide vare. 2805[regelnummer] Tinen broedren ende merct hoet staet dare. Joseph vantse in dothaim. Teersten dat si saghen him. Seiden si siet waer die dromer comt. Slawine doet ende proef <wi> wat vromt. 2810[regelnummer] Dat hi hem an drome hout. Werpwine in die cisterne out. Ende segghen datten .i. dier verbeet. Ruben horet het was hem leet. Ende seide hen ware niet goet. 2815[regelnummer] Storte wi sijn onnosel bloet. Mar werpwine leuende in den pit. Dit seide ruben. dit. [Niet van rouwen doed bliuen bede. Doe namen sine bi den dieren clede. 2820[regelnummer] Ende dadent hem af ende na dit. Worpsine leuende in den pit.] Die van watre niet <ne> was nat. Ruben. riet. dit omme dat. Dat hine gherne hem hadde ghenomen. 2825[regelnummer] Ende den vader doen weder comen. Mettien voer ruben sire straten. Dandre broedre saten ende haten. Ende saghen copmanne comen ghevaren. Met kemelen ende met diere waren. 2830[regelnummer] Do sprac judas vercope wi desen. So sullen onse hande suuer wesen. Van sire doet dit dinct mi goed. Hets onse vleesch ende onse bloed. Om .xxx. peneghe was hi vercocht. 2835[regelnummer] Den madianiten ende brocht.
70 Jn egypten dar word hi echt. Vercocht ouer eenen eighinen cnecht. Ende cochtene een hiet futifar. Daer ic wel of segghen dar. 2840[regelnummer] Dat hi ans coninx ridder scap. Algader hadde die herscap. Wien mach ioseph bet bedieden. Die van sinen eighinen lieden. Van sinen broedre was vercocht. 2845[regelnummer] Enter vremder <hand>;. Dan ihesus marien sone. Alse broeder was die gone. Die vercochte den fariseen. Judas hieten si bede na een. 2850[regelnummer] Die rachels kind ende marien. Vercochten bi felre envien. Beede gafmense enen diere. Bede waren si goedertiere. Mar ioseph was .ij. warf vercocht. 2855[regelnummer] Dat bediet doe ihesus brocht. Den jueden was den fariseen. Dat sine leuerden als wel sceen. Anderwarf vor pilaten. Diene passiden vtermaten. 2860[regelnummer] Alse futifar ioseph dede. Om sijns wijfs onreinichede. Dat soe dullike dat kint. Vercoren hadde ende ghemint. Ende hi sinen here ghene ontrouwe. 2865[regelnummer] Doe ne wilde an die vrouwe. Die ouer hem claghede met onrechte.
[Folio 18v]
Dedine ghelijc eenen quaden cnechte. Bede mesandelen ende slaen. Ende in eenen carker vaen. 2870[regelnummer] Rvben cam ten pitte weder. Ende doe hi inward sach der neder. Ende ioseph niet ne vind. Riep hi arme wars dit kind. Wat salic arme es hi doet. 2875[regelnummer] Mar do seiden sijd hem al bloet. Hoere mede ware ghedaen. Do liet hi sijn screihen staen.
71 Den roc namen si diere ende <gr>oed. Ende varwedene in hoekins bloed. 2880[regelnummer] Haren vader sendedsine israhel. Ende seiden nv maerke wel. Of dit dijns soens roc hiet si. Hi kendene ende riep o wi. Eene quade beste heuet verbeten. 2885[regelnummer] Joseph mijn kint willic weten. Sine cledre scurde hi saen. Ende heuet eenen argher ane ghedaen. Langhe weendi ende onsachte. Dattene niemen trosten mochte. 2890[regelnummer] Ende seide ic sal ter hellen varen. [Ende mijn kint beweenen te waren.] Doe was eene stede in die helle. Dar was menich helech gheselle. Ghesceden van der suare doet. 2895[regelnummer] Ende dat hietmen abrahams scoet. Want hi ende menich sin ghenoet. Waren daer tote jhesus doet. Dat was die helle die pasche nacht. Ghebroken was bi der gods cracht. 2900[regelnummer] IOseph alse ict v ebbe gheseit. Was dus vercocht om nidecheit. So dattene futifer ghewan. Die was een onghenaturd man. Want hi ne so scone sach tien stonden. 2905[regelnummer] Cochtine dor sine vule sonden. Mar god vercoude sine nature. Also dat hi na dier hure. Leuede als een ghefurd man. Dus bleef tkint reine voerward an. 2910[regelnummer] Futifer daer na beval. Joseph sine rikeit al. Hine at anders niet dane broet. Sine sconeit was so groet. Dattene verminde sijns heren wijf. 2915[regelnummer] Dat hadde hem na ghecoct sijn lijf. Al soene gheurien niet ne conde. Trac so hem of teere stonde. Sinen mantel dar hi bi hare was. Ende claghede haren manne das.
72 2920[regelnummer] Dat hi hare wilde doen ghewelt. Ende soe bedi dien mantel helt. Hi ghelouede hare saen. Ende dede ioseph te hant vaen. Ende ins coninx carker doen. 2925[regelnummer] God was metten trouwen garsoen. Ende gaf hem gratie hi ads ghewelt. Vor hem die de gheuanghene helt. Want hi hem den carker beual. Ende daer toe die gheuanghene al. 2930[regelnummer] Des coninx backere ende sijn scinke. Waren ghevaen den .j. hinchmen. Alse ghi hier na sult verstaen. Joseph diende hem daer na saen. Sach die scinke eene droem. 2935[regelnummer] Dien telledi ioseppe ende naems goem. Jc sach vor mi eenen wijngart. Ende dar vp spruten metter vart. Drie scoten ende wassen emmer toe. Dar na saghicken bloien doe. 2940[regelnummer] Dar na druuen wassen te waren. Die te hand oec ripe waren. Dar vte duwedic dat sap. Jn mijns heren coninx nap. Ende gaf hem dar of drinken. 2945[regelnummer] Joseph sprac du sout noch scinken. Bin drien daghen des wes vro.
[Folio 19r]
Vor den conincg pharao. Ende drie scoten menen drie daghe. Ende alse du here best so ghewaghe. 2950[regelnummer] Mijns vor den conincg pharaone. Dat ic dieflike ende onscone. Vte minen lande bem vercocht. Ende met onsculde ten carkre brocht. DE backere sprac hort wat ic sach. 2955[regelnummer] Mi dochte dar ic in slape lach. Dat ic drie corue droech met mele. Ende in den vppersten niet vele. Broeds. dien droeghic vp mijn houet. Deen vp den andren des ghelouet. 2960[regelnummer] Ende vogle camen der af aten. Joseph sprac ic soude laten. Mochtic dit erict onbonde.
73 Ten derde daghe gheloef minen monde. Sal die doen hanghen pharao. 2965[regelnummer] Die dinc die ghesciede also. Ten derden daghe hilt pharao feste. Ende met hem alle die meste. Den scinke gaf hi sijn ambocht. Maer die backer heuet becocht. 2970[regelnummer] Dien dedi bi der kele hanghen. Dus sijn iosephs worde verganghen. De scinke vergat josephs al. Ouer .ij. iaer cam .i. gheual. Dat pharao sach eenen droem. 2975[regelnummer] Sine vroede namens goem. Mare niemen waser diene onbant. Do pensde de scinke al te hant. Om ioseph ende heuet ghetelt. Hoe hi sinen droem heuet ghespelt. 2980[regelnummer] Men haeldene vten carker saen. Ende dedene scoihen ende duaen. Ende vercleedene al te hand. Pharao nam sine rechter hand. Ende seide ic hebbe eenen droem ghesien. 2985[regelnummer] Vervardi niet ondervint mi <dien>;. Do seide die conincg hoe hi sach. Dar hi in sinen slape lach. .vij. ossen vette ende groet. Ende daer na .vij. andre bloet. 2990[regelnummer] Ende hongherech diese verterden al. Do wiec hi eene stonde smal. Ende sach der na .vij. haer. Vul van corne dat es waer. Ende .vij. idele ongheladen. 2995[regelnummer] Die de vulle al verdaden. Joseph <sede> van desen tveen. Here conincg es de sin al een. Die .vij. ossen die .vij. corne. Die vulle die vette die vt vercorne. 3000[regelnummer] Bedieden dat .vij. iaer. Sullen comen saen hier naer. So rike van goeden tide. .vij. ossen magher ende onbliede. Ende die .vij. idele haer. 3005[regelnummer] Bedieden ander .vij. iaer.
74 Alse hongherech dat men sal. Der goeder tijt vergheten al. Here nv siet om eenen man. Die tvinstichstede deel versamen can. 3010[regelnummer] Van den corne dese .vij. iaer. Dat tfolc in dandre der naer. Hebbe dart bi leuen mach. Pharao wonderde alse hi sach. Sinen raet ende sinen sin. 3015[regelnummer] Ende seide du heues den heleghen gheest in. Wes selue besorghere in mijn land. Sijn vingherlin nam hi van sire hand. Ende gauet ioseph om die dinc. Ende van sine halse eenen goudinen rinc. 3020[regelnummer] Hi maectene meester na sire siden. Vp sinen waghen hiet hine riden. Ende hiet roepen dar in der steden. Dat menne soude anebeden. Dus maectine here in dat land.
[Folio 19v]
3025[regelnummer] Ende hi gaf hem daer te hant. Futifars dochter teenen wiue. Assenes hiet soe van haren liue. Hadde ioseph kinder tve. Effraim ende manasse. 3030[regelnummer] Do ioseph sine node verwan. Was hi van .xxx. iaeren man. Joseph gaderde dat coren. Die .vij. iaren alse wijt horen. Dar naer camen die hongher iaer. 3035[regelnummer] Jacob sende .x. sonen naer. Vten lande van chanaan. Coren te copene die houde man. Helt thus den ionxsten beniamin. Si camen te egypten in. 3040[regelnummer] Tharen broeder die tere stond. Hem allen seere was oncond. Si neghen hem alle te male. Maer hi sprac hem werde tale. Ende seide wanen comen die man. 3045[regelnummer] Here segghen si van chanaan. Dat wi copen souden coren. Ja sprac ioseph men mach wel horen.
75 Dat ghi alle spieres si<t>;. Here segghe si of ghijt ghebiet. 3050[regelnummer] Wi sijn v knechte grod ende smal. Ende een vader kinder al. Onse ionxste broeder es thus bleuen. Wet wel datter nemmee leuen. Ja sprac ioseph nv horic wel. 3055[regelnummer] Dat ghi sijt spieres ende niet el. Soude .i. ongheraect man ghinder. Jn v land hebben dus vele kinder. Also scone ende also fier. Ende het ghebrect den conincg hier. 3060[regelnummer] Bi der salecheit mijns heren. Ghine sult niet henen keren. Eer ic den minsten broeder sie. Of ghi wilt ombietene mie. Hi hiltse .iij. daghe gheuaen. 3065[regelnummer] Ten derden daghe lietise vte gaen. Ende hift symeone ghebonden. Doe spraken si te samen tien stonden. Met rechte doghe wi dese scade. Om dat wi onsen broeder daden. 3070[regelnummer] Sine wistens niet dat joseph verstont. Want hine sprac niet mont ieghen mont. Maer met eenen taleman. Joseph hiet sinen knape dan. Dat hi hare sacke soude laden. 3075[regelnummer] Ende ghelt oec der inne dade. Ende si van spisen hare ghevoech. Hadden ten weghe ghenoech. Maer hare broeder saen. Symeon bleef dar gheuaen. 3080[regelnummer] Die .ix. broedre camen ten vader. Ende telden hem die dinc al gader. Mar alsi de sacke ontbonden. Ende si tghelt int coren vonden. Worden si vervard alle gader. 3085[regelnummer] Doe sprac ysrahel hare vader. Ghi hebt mi ghemaect kindeloes. Joseph ne sie ic nemmer altoes. Ende symeon die es gheuaen.
76 Nv moet beniamin wech saen. 3090[regelnummer] Jn mi comt al dit ongeval. Ruben sprac vor dandre al. Vader gheuen anders mi. Ne bringhickene niet weder di. Jc late di mine tve kindre ontliuen. 3095[regelnummer] Jacob sprac hi moet hier bliuen. Dar na hem hecht spise ghebrac. Ysrahel seide ende sprac. Vart in egypten omme coren. Wine doens niet sprac iudas te voren.
[Folio 20r]
3100[regelnummer] Dune leens ons beniamin. Jc segdi dat icker of sculdich bem. Jn bringhen weder eesschen mie. Jsrahel andworde dat sie. Het staet so het moet doch wesen. 3105[regelnummer] Voert vor v tander ghelt met desen. Dat ghi in den sacken vont. Ende voert vor v nu ter stont. Prosente ende ghift mi den here. Jc kere des an gode sere. 3110[regelnummer] Dat hem die moet sal sinken neder. Ende senden mine kinder weder. Dus voeren si te egypten land. Darse iosephs knape te hand. Wel ontfinc ende tien stonden. 3115[regelnummer] Seiden si wi hebben ghelt vonden. Jn onse sacke dat bringhe wi v. Ende oec andre peneghe nv. Neen sprac die cnape mi ne ghebrac niet. Jc wane dat iv .v. god beriet. 3120[regelnummer] Hi dede symeone vten banden. Ende si ghereeden al te handen. Joseph te gheuene hare ghifte. Ende do hi cam. sprect dat ghedichte. Anebeden sine al gader. 3125[regelnummer] Do hi wiste dat sijn vader. Leuede ende hi sach beniamin. Al sijn lijf verroerde him. Ende ghinc in sine kamere wenen. Dat niemene wiste sijn wenen. 3130[regelnummer] Dar na doet hem was vergaen.
77 Ghinghen si alle heten saen. So dat al de broedre sine. Worden verblijt van den wine. Den cnape seidi dat hi woude. 3135[regelnummer] Dat men hare sacke vullen soude. Ende al hare ghelt legghen der inne. Maer in den sacke van beniamine. Hiet hi sinen seluerinen nap in doen. Al dat hi hiet dede die garsoen. 3140[regelnummer] Tileke hiet hise varen. Maer die cnape volghede te waren. Eer si danen hiet verre reden. Ende riep ghi pleghet quader zeden. Ghi hebt ons heren nap bestolen. 3145[regelnummer] Si seiden wat sal dit verholen. Wi sone heuet men slane doet. Ende wie alle clene ende groet. Willen dijns heren eighin bliuen. De cnape begonste de sacken driuen. 3150[regelnummer] Van den outsten tote beniamine. Al daer vant hi den cop sine. Do moesten si te ioseph keren. Joseph seide wat waendi heren. Men mach mi stelen min no mere. 3155[regelnummer] Judas die bat harde sere. Dat hi liete varen beniamin. Ende hine eighin maecte vor hin. Want hi haddene sonder waen. Vp hem van den vader ontfaen. 3160[regelnummer] Joseph ghinc an so grod wille. Hine mochte nemmer svighen stille. Hi hiet tander volc vte gaen. Nochtan hebdi die word verstaen. Dus sprac hi ten broedren waerd. 3165[regelnummer] Jc bem ioseph west onuervaerd. Dor v salicheit heuet mi ghesant. God. onse here in dit lant. Het heuet .ij. iaer ongher ghewesen. Noch so coemer .v. na desen. 3170[regelnummer] Haest ende hael mi minen vader. Ende segt hem minen wille al gader. Jc sal v besten voeden ende v. Ghi siet wel mine richeit nv. Do custise alle an haren mont. 3175[regelnummer] Ende elken weendi eene stont.
78 De mare cam ints coninx sale. Het becam den coning wale. Hi seide segt den broedren dine. Dat si vten lande mine. 3180[regelnummer] Waghene nemen met andren dinghen. Dart si mede moghe bringhen. Hare kinder ende hare wiue. Jc sal hem gheuen weensch van liue.
[Folio 20v]
Dese dinc es dus ghedaen. 3185[regelnummer] Joseph gaf elken .ij. cledre saen. Ende beniamin sire moeder kint. Heuet hi .v. cleder ghesint. Dat men tien tiden stolen hiet. Nochtan dar bi ne bleuet niet. 3190[regelnummer] Hine gaf hem .ccc. fine. Bisante. wit seluerine. Des ghelike sendi al gader. Cleder ysrahel sinen vader. Ende .x. esele die hem brochten. 3195[regelnummer] Saken die in egypten dochten. Thus voeren si blide die gone. Ende seiden vader ioseph dijn sone. Die leuet ende hes in egypten here. Hem was te moede no min no mere. 3200[regelnummer] Dan als eenen die word onwake. Ende ghedroemt heuet van suare sake. Do hi de ghifte sach hi loech. Ende seide het es mi ghenoech. Jc wille varen in minen liue. 3205[regelnummer] Mijn kint sien eer ic doed bliue. Ysrahel voer al te hant. Metten sinen in egypten lant. Daer seide hem god van hemelrike. Vare in egypten land coenlike. 3210[regelnummer] Jc sal dijn volc doen wassen ane. Ende di weder bringhen dane. Jn egypten cam hi ghevaren. Ende al sijn volc met hem te waren. .Lxx. ende sesse mede. 3215[regelnummer] Brochte hi volx al daer ter stede. Kinder. ende kinder kinder. Dartoe vant hi ioseph ghinder. Dien .ij. sonen waren gheboren. Ysrahel sende judas voren. 3220[regelnummer] Dat ioseph came ieghen hem.
79 Joseph ghemoetene in gessem. Dat wi teben noemen horen. Danen sente maurissis was gheboren. Van iohien weendemen daer ende loech. 3225[regelnummer] Ysrahel sprac hets mi ghenoech. Nv ic doch besien mach di. Ende ic di laten sal na mi. Dar was doude ysrahel. Van den conincg ontfanghe wel. 3230[regelnummer] Ende hi vraghedem hoe hout hi ware. Hi sprac .C. ende .xxx. iare. Dies adde die conincg wonder groet. Nv sijn si comen vter noet. Ysrahel ende sine kinder. 3235[regelnummer] Pharao die gaf hem ghinder. Tland van gessem dat wejde was. Om dat si begherden das. De onger wijs ilanc so mere. Dar cochte ioseph sinen here. 3240[regelnummer] Den. vijften scoef van al der vrucht. Ende behilt tfolc van grote vrucht. Van honghere soude hebben ghedreuen. Ende wanlike doet waren bleuen. Ysrael hi woende al daer. 3245[regelnummer] Jn egypten <.xvii. iar>;. Ende sijn gheslachte dat wies sere. Do hi wiste dat hi nemmermere. Leuen soude heuet hi besint. Om ioseph sijn lieue kint. 3250[regelnummer] Ende deed suerren hem seluen. Dat hine emmer soude deluen. Jn de tviuoudighe aghedochte. Die wilen abraham cochte. Nv merct dat die heleghe man woude. 3255[regelnummer] Jnt land ligghen dar god soude. Van dode te liue verrisen. Also alse ons die boeke wisen. So waest monte caluarien bi. .xv. milen segghen die boeke mi. 3260[regelnummer] Daer ihesus ontfinc die doet. OOm ons te quitene vter noet.
80 Oseph die egypten behelt.
[Folio 21r]
Dats ihesus die met sire ghewelt. Al die werelt heuet verloest. 3265[regelnummer] Ende van vernoihe ghetroest. Joseph was scone suuer ende vroet. Van hem cam den meneghen goet. Onse ihesus. oec die was. Die sconste daer ic ie af las. 3270[regelnummer] Ende van alre wijsheit fonteine. Ende van vlesche suuer ende reine. Joseph moeder rachel. So scone so ne was niemen el. No so vercoren van haren man. 3275[regelnummer] Die bediet onser vrouwen dan. Die scone was ende vercoren. Vor alle die oit waren gheboren. Met gode dor hare suuerhede. Ende dor hare omoedichede. 3280[regelnummer] Dies droech soe ihesus sonder man. Dat was die saleghe ioseph dan. Josephs kindre seinde hi tve. Effraym ende manasse. Ende sprac si sullen heten mijn. 3285[regelnummer] Ende dierna comen wesen dijn. Sine andre kindre seinde hi der naer. Maer ruben scalt hi weet vor waer. Den outsten want hi sijn wijf. Hadde ontreint alse een caytijf. 3290[regelnummer] Om hare mesdaet so scalt hi. Symeon ende leui. Om dat si tfolc van sichen vermorden. Oec vorseidi in waren worden. Dat die scriben ende die farisen. 3295[regelnummer] Souden comen van dien tveen. Die verrieden onsen here. Ivdas benediede sere. Ende seide in sine profecien. Dat ihesus de sone marien. 3300[regelnummer] Van hem soude sijn gheboren. Ende menich conincg vt vercoren.
81 Zabulon behiet hi me. Dat land dat leghet bi der ze. ISachar behiet hi een land. 3305[regelnummer] Tuschen den berghen ende der ze cant. Van desen lesmen dat hi was. Gheboren de verrader iudas. DAn sprac hi sal sijn volc berechten. Hier meendi samson die wel vechten. 3310[regelnummer] Conste ende bestieren sine man. Ende gheboren was van dan. Oec profiterde hi te voren. Dat antkerst soude sijn gheboren. Van dans gheslachte die ieghen gode. 3315[regelnummer] Souden visieren ghebode. GAd benediedi oec mede. Ende behiet hem vecht ende stoustede. Dat gheslachte lesmen dat vacht. Vor andre met groter cracht. 3320[regelnummer] Azer behiet oec ysrahel. Dat land dat soude draghen wel. Hare land dat hem <te> deele cam. Was weldech als ict vernam. DOe benediedi neptalim. 3325[regelnummer] Ende belouede mede him. Dat in sijn land der sone marien. Ense sine ionghers souden castien. IOseph benediedi mede. Ende seide dat om sine sconede. 3330[regelnummer] De vrouwen clommen vp den mure. Om te siene sine figure. Weldech te sine sijn gheslachte. Ende te sine van groter machte. Want wi lesen dat van hem cam. 3335[regelnummer] Die conincg gereboam. Die na salemone gheviel. Conincg te sine in ysrahel. BEniamin vergat hi niet. Rouende vulf dat hine hiet. 3340[regelnummer] Want sijn gheslachte gherne vacht.
82 Ende was volc van groter macht. Sente pauwels wasser of gheboren. Daer wi of ghescreuen horen. Die teersten een mordadich wulf was. 3345[regelnummer] Ende sident goet man als ict las. Na dese tale bleef jacob doet.
[Folio 21v]
Ende voer in abrahaems scoet. Dar dedene ioseph balsemen wale. Ende voerdene na des vader tale. 3350[regelnummer] Jn ebron daer abraham. Ysaac lach ende adam. Ende voer in egypten weder. Daer knielden de broedre neder. Ende seiden onse vader hiet. 3355[regelnummer] Dattv ons vergaues tferdriet. Dat wi di hebben ghedaen. Joseph weende vor hem saen. Ende vergaeft hem al te male. Hi leuede redelike ende wale. 3360[regelnummer] .C. iaer ende .x. der mede. Hi bad in sire lester bede. Dat alse god hare noed becande. Dat si met hem ten heleghen lande. Sijn ghebeente souden draghen. 3365[regelnummer] Van sinen broeder horic saghen. Die alle in egypten bleuen doet. Dat mense alle clene ende groet. Jn ebron droech sonder hem. Ende nv lig si in sichem. 3370[regelnummer] Genesis die nemt ende aldus. Hier na so comt herodus. Hier naer weet men die wareit wel. Men seide tfolc van israhel. Wie so droech in egypten crone. 3375[regelnummer] Hiet men bi namen pharaone. Nempres was des conincgs name. Dien ioseph was so bequame. Ende dien sine drome spelde. Maer pharao hiet hi bi ghewelde. 3380[regelnummer] Dachtende conincg cam der na doe. Ende hiet amonefis pharaoe. Van nempres was trike verstoruen.
83 Ende ter vremder hand verworwen. An sulken man die niet ne verstont. 3385[regelnummer] Josephs dueghet ende was oncont. Hoe hi egypten verloste wel. Hi haette tfolc van ysrahel. Om hare grote behendichede. Ende oec om hare richede. 3390[regelnummer] Ende want hare volc so sere wies. Die conincg ward te rade dies. Dat hise verduen soude met pinen. Ende soude hare gheslachte duinen. Alsi der vrouwen niet ne plagen. 3395[regelnummer] Hi settem voghede diese iaghen. Souden tote suaren saken. Ende dede hem teghelen maken. Tve steden moesten si maken hem. Ficen ende ramissem. 3400[regelnummer] Dar toe duanc mense vtermaten. Dat si de muedre van der straten. Jn maenden moesten enen draghen. .cccc. iaer waer si met slaghen. Eighin ghemaect in dit seer. 3405[regelnummer] Nochtan wiessen si ia lanc so meer. Des was droeue pharao. Hi hiet den vroeden wiuen do. Die segghen te vrouwen dinghen. Alsi in har beide ghinghen. 3410[regelnummer] Dat si de cnapeline doden souden. Ende de meiskine te liue houden. Die wijf seiden here wine moghen. Ende visierden daertoe loghen. Want si de vrake gods ontsaghen. 3415[regelnummer] Dat loende hem god in haren daghen. Want hi maeckedse bede rike. Hier bi segmen sekerlike. Dat loghene die mans lijf behoud. Sonde es van cleenre scoud. 3420[regelnummer] Pharao siet dat sijn raet. Hem lettel an staden staet. Ende gheboet al openbare. Wat knapelin gheboren ware. Jn ysrahel dat men dat sciere.
84 3425[regelnummer] Verdrinken soude in die riviere.
[Folio 22r]
Dit coste meneghen kinde tleuen. Dies lietse god so sere sneuen. Dat si worden also sod. Dat si anebeden vor god. 3430[regelnummer] Eenen stier die vten watre cam. Jn dien tiden was amram. Een man gheboren van leui. Ende nam een wijf gheloues mi. Van sinen gheslachte hiet iocabet. 3435[regelnummer] Nochtanne scuede hi hare let. Hi wilde eer sonder kinder bliuen. Dan hise also saghe ontliuen. Do was oec een egyptien. Die dat seide hi hadde vorsien. 3440[regelnummer] Dat in ysrahel soude sijn gheboren. Een kind ende soude egypten storen. Tien tiden onse here hiet. Amram dat hi ne scuede niet. Sijn wijf hi sal winnen den sone. 3445[regelnummer] Daer of dat seide die gone. Die egypten souden breken. Jocabet dus hore wi spreken. Ghenas ens kints met stilre ale. Ende helt hemelrike ende wale. 3450[regelnummer] Drie maende sonder ghelud. Doch sachse het moeste comen hud. Ende deet in een vaetkin sciere. Dat vast was ende leit in die riuiere. Een deel buten den grote strome. 3455[regelnummer] Tkints suster hiet soe dat soe gome. Wat dat dar of sal ghescien. Ter riuieren cam mettien. Pharaons dochter termit. Soe wilde hare koelen ende maken wijt. 3460[regelnummer] Dat vaetkin heuet soe bekint. Ende dar in screien dat kint. Tfat dat buten was belijmt. Ende bepect ende begrijmt. Datter gheen water in ne mochte. 3465[regelnummer] Ende moysesse te lande brochte. Betekent den lechame marien. Dien soe also wilde castien.
85 Met penitentien die soe nam. Datter nie sonde in ne cam. 3470[regelnummer] So droech onsen moyses. Jhesus die beweende des. Dat wi langhe in dien sonden. Hi halp ons met sinen wonden. Huten egypten dat lud mede. 3475[regelnummer] Sonden ende deimsterhede. Gheliker wijs dat dat gheuel. Dat dat tfolc van ysrahel. Van moysesse was verlost. Ende van den beduanghe vertrost. 3480[regelnummer] Also heueti ons gheleet. Vp dat ons die sonden sijn leet. Van den helschen pharao. Die ons gheuaen hadde also. Soe hiet hare bringhen van dart lach. 3485[regelnummer] Ende teersten dat soe tkint sach. Dit kint seit so dat wetic wel. Dits van den volke van ysrahel. Hare ontfarmets want so scone. Hadden ghemaect god van den trone. 3490[regelnummer] Dat sine viande sijns ontfarmede. Ende therte dar omme carmende. Die egypse wiue boden hem de borste. Maer al sout steruen van dorste. Hen wilder altoes zughen ne ghene. 3495[regelnummer] Maria die suster diet wachte allene. Seide ghebenedide ioncvrouwe. Ghebiet dijt ic hale eene ebreusce vrouwe. Het sal wanic bi auenturen. Zughen bi rechter naturen. 3500[regelnummer] Eeneghe van sinen gheslachte. So doet sprac soe ic sta ende wachte. De moeder haelt so met desen. Alse of soe vremde hadde ghewesen. Dat kint soech die moeder saen. 3505[regelnummer] Ende soe heuet dar ontfaen. Van termit diet hare lonen woude. Onthier dat ment spanen soude. Ende doe soe tkint hadde ghesp<a>nt. Heuet soe te houe ghesent.
[Folio 22v]
3510[regelnummer] Die ioncvrouwe maecter of mede.
86 Na die wet ende na der zede. Van den lande haren sone. Moyses hiet soene dor dat gone. Dat soene vten watre hief. 3515[regelnummer] So scone waest elc man had lief. TEnen tiden heuet so brocht. Haren vader ende besocht. Of het hiet wilde horen. Dat soet te kinde hadde vercoren. 3520[regelnummer] Sere wonderde pharaone. Sine vulmaecteit so scone. Ende sette hem sine crone vpt houet. Dar anghesmeet was des ghelouet. Eene ymaedse van iupiterre. 3525[regelnummer] Tkint nam die crone ende was erre. Ende waerpse ontve ieghen den vloer. Mettien een vroet man der vp voer. Ende seide dit tkint slawi doed. So sijn wi quite van alre noed. 3530[regelnummer] Mar pharao behilt hem tleuen. Ende andre vroede was dar beneven. Ende seide dat hem kinscheit dede. Dat proeuedi dar ter stede. Hi brochte hem colen vorem dart stond. 3535[regelnummer] Dar warpt eene in sinen mond. Dat hi nemmer scone ne sprac. Hi hadder of sulc onghemac. So scone waest hi ne was so fel. Sach hijt hi ne word ghezeet wel. 3540[regelnummer] Om hem te siene was menich droemen. Jn straten dar menne sach comen. DOe moyses ghewassen was. So ghesciede als ict las. Dat dat volc van ethyopen. 3545[regelnummer] Bede roueden ende dor cropen. Tland van egypten al wel naer. Do seide hare afgode ouer waer. Dat sijt wreken souden dan. Bi eenen ebreuschen man. 3550[regelnummer] Doch dat cume alle die gone. Thermid. ghebaden haren sone. Moysesse teenen leedsman.
87 Ende bi diere redenen nochtan. Hem ghene mesquame te doene. 3555[regelnummer] Moyses was sterc ende coene. Ende van horloghen wijs ende vroed. Therre ledde hi tors ende te voed. Mids in wostinen sonder sparen. Die al wl serpente waren. 3560[regelnummer] Met hem voerde hi odevaren. Jn husekine die besien waren. Die sine voghele aten. Worme ende serpente vtermaten. Ende daer si laghen liet hise gaen. 3565[regelnummer] Si verdreuen die worme saen. Ende waren in ethyopen comen. Eermens tvint hadde vernomen. Ende eer dandre waren ghekert. Die egypten hadden ontert. 3570[regelnummer] So dat alt folc verre ende na. Vlo in die houet stad sabba. Die stede was also vast. Dat sire langhe waren gast. So dat des coninx dochter versach. 3575[regelnummer] Tharabis moysesse dar hi lach. Ende word beuaen met sire minne. So belouedene te latene inne. Met sinen here sonder waen. Wilde hise te wiue ontfaen. 3580[regelnummer] Dus wan hi die stad met heren. Mar doe wilde hi te lande keren. Ne wilds tharabis niet ghehinghen. Hi die vroed was van vele dinghen. Grauerde in tve diere stene. 3585[regelnummer] Tve beeldekine harde clene. Teen dede ghedinken tander vergheten. Teen gaf hi tharabis wil dijt weten. So dat soe der minne vergat. Ende hi kerde weder te sire stat. 3590[regelnummer] JN dien tiden ghinc moyses. Jnt land van gessen merken des. Hoe dat voer sijn gheslachte. Daer sach hi blouwen onsachte.
[Folio 23r]
Eenen van egypten die was fel.
88 3595[regelnummer] Eenen andren van ysrahel. Dien sloech hi doet al dar te hand. Ende groeuene in dat zand. Hemelike dat niemene ne sach. Do sach hi vp den andren dach. 3600[regelnummer] Tve ebreuschen scelden echt. Hem seide hi die hadde onrecht. Dat hijs onberde het ware onnere. Dander seide bestu onse here. Wiltu mi morden wat sals ghescien. 3605[regelnummer] Alstu daets den egyptien. So dat pharao vernam dat word. Dat moyses hadde den man vermord. Ende sochten hem om te doene also. Mar moyses ontvlo. 3610[regelnummer] Ende cam ter stad van madian. Madian dat was een man. Abrams sone van cetura. Dar die stad was gheheten na. Ende dar toe alt lanscap mede. 3615[regelnummer] Do moyses cam bi der stede. Camen des papen dochtre seuene. Tien tiden in den houden leuene. Hietmense papen heren van steden. Jn dat land plachmen der zeden. 3620[regelnummer] Dat meest wijf plaghen der besten. De maghede dus staet in de gesten. Wilden hare vee te watre driuen. Maer die herden benaemt den wiuen. Doch halp moyses den ioncvrouwen. 3625[regelnummer] Om de dueghet van deser trouwen. Was sijns die madian vro. Die gheheten was getro. Ende herberghene der na. Ende gaf hem sire dochter sefora. 3630[regelnummer] Dar hi tve kinder bi ghewan. Gierson hiet die houste man. Elyesar dander der naer. Dat beual hem oec de suaer. Sine besten dar do in den dach. 3635[regelnummer] Der lieder rikeit meest an lach. DOch starf die pharao.
89 Jn wies tiden moyses vlo. Ende die van israhel riepen an gode. Die waren in groter node. 3640[regelnummer] Moyses wachte in die wostine. Sijns suers scap ende de sine. Ende cam ons heren berghe bi. Die borech heet ende synai. Dar sach hi onsen here in viere. 3645[regelnummer] Jn eenen doren in derre maniere. Die doren die hem bernen dochte. Ende die in dat vier niet ne mochte. Ghescaden die bediet marien. Die alle tonghen benedien. 3650[regelnummer] Die was van den ioden gheboren. Die bediet sin na den doren. Tfier dat was die heleghe gheest. Die hare helpe ende vulleest. Gaf dat soe hare reinichede. 3655[regelnummer] Behilt bi gods ghenadichede. Of anders in derre maniere. Dat die doren van den viere. Onghescaet was ende onghescent. Also was marie onbekent. 3660[regelnummer] Van allen mannen ende onbesmet. Ende van der werelt onbellet. Dar soe in leuede ende in was. Gheliker wijs nv mercht das. Dat tfier den doren niet ne derde. 3665[regelnummer] No sine blade niet ne verterde. Dat tfier was heet ende claer. Ende scade den doren niet een haer. Moyses ghinc bet naer besien. Ende god riepene mettien. 3670[regelnummer] Vten dorne ende vten viere. Moyses sprac here ic bem hiere. Doe of sprac hi dine scoen te hand.
[Folio 23v]
Darstu vp staes dats elech land. Dar gheboed hem onse here. 3675[regelnummer] Dat hi tote egypten kere. Ende hi pharaone ghebiede. Dat hi late sine liede. Here andworde moyses.
90 Wat salic segghen wie du bes. 3680[regelnummer] Ons scriuet dar of iosephus. Dat god seide ic hete aldus. Ende seide sine name sriueti mede. Die ic ne ghene moghentede. Noch orlof hebbe te segghene mede. 3685[regelnummer] No noit man hadde eer te diere stede. Onse here seide ganc ende doe wel. Ende vergadre douste van ysrahel. Ende segt hem so dat sijt horen. Dattv mi saghes in den doren. 3690[regelnummer] Si sullen metti ten conincg gaen. Ende dan saltu segghen saen. Vor den conincg ende sine. Wi sullen gaen in die wostine. Drie daghe ende offren onsen here. 3695[regelnummer] Mar ic weet wel sprac god me<re>;. Dat hi tysrahelse gheslachte. Niet ne laet gaen hen si met crachte. Ende ic sal gheselen egypten land. Jn wonder met mire hand. 3700[regelnummer] Niet <en> ne vaerd uwe strate. Mar leend cleder ende diere vate. Van uwen gheburen meenlike. Dus salmen beroeren al dat rike. Here andworde moyses. 3705[regelnummer] Hoe sulsi mi ghelouen des. Onse here sprac wat heuestu daer. Eene roede here. so hor hier naer. Ende wepse wech. do dedi dat. Do word een serpent vp der stat. 3710[regelnummer] So dat moyses word veruaert. Onse here seide grijp haren staert. Theerst dat hi dat hadde ghedaen. Word weder eene roede saen. Sine hand wart lazers ende ghesont. 3715[regelnummer] Jn sinen boesem in corten stont. God seide dese .ij. tekene doe. Ghelouen si niet doe dit der toe. Ghiet water van der riuiere. Vpt land het sal bloet werden sciere.
91 3720[regelnummer] Moyses ontsach tonghemac. Ende seide om dat hi qualike sprac. Here senter eenen andren man. God seide aaron din broeder dan. Sal vor di daer spreken wale. 3725[regelnummer] Set in sinen mont mine tale. Hi sal comen in dien ghemoet. Blidelike met groter spoet. Die nem ende drach metti. Dar du de teken soud doen bi. 3730[regelnummer] MOyses quam te getro. Ende seide het staet also. Jc moet tegypten waert. Sien hoe mijn gheslachte vaert. Getro sprac god ghelede di. 3735[regelnummer] Moyses die deghen vri. Nam sijn vijf ende sine kinder. Ende settedse vp ezele ghinder. Ende voer te egypten waert. Dar hi soude heten vp die vaert. 3740[regelnummer] Wilden dinghel doden dore das. Dat sijn kint onbesneden was. Om dat waren sijns wijfs zeden. Mar ter steden dat was besneden. Lietse dinghel onghescaet. 3745[regelnummer] Moyses haeste hem ende gaet. Te egypten waerd dar ne ghemoete. Aaron sijn broeder ende groete. Moyses seide hem ons heren word. Doe ghinghen si bede gader vord. 3750[regelnummer] Ende seident dien van ysrahel. Ende daden die teken also wel. Die hem onse here gheboed. Doe gheloueden clene ende groed. Ghemeenlike sijn si ghegaen. 3755[regelnummer] Ten conincg ende seiden saen. Dat hem onse here hiet.
[Folio 24r]
Mar hi seide inne kens niet. Om dese dinc duanc pharao. Dat folc van ysrahel also. 3760[regelnummer] Dat si hem beclagheden des. Vp <a>aron ende vp moyses.
92 Ende si clagheden gode sere. Te moysesse seide onse here. Sech pharaone dat ic gheboed. 3765[regelnummer] Ende noentsiene clene no groed. Du sout sijn god sijn in desen. Aaron sal dijn vorsprake wesen. Toten conincg ghinghen si bede. God allene was hare ghelede. 3770[regelnummer] Moyses was hout doe .lxxx. iaer. Ende aaron .iij. meer dat was waer. Aaron nam moyses roede daer. Die ward een serpent ouer waer. [Dar die conincg selue toe sach. 3775[regelnummer] Ende vele sine princhen vp ghenen dach.] Do dede die conincg pharao. Sine toverers doen also. Mar moyses roede sualschse al in. Pharao verharde de sin. 3780[regelnummer] Ende wilde altoes doen niet. Dat men hem van gode hiet. TE moysesse sprac god metter spoet. Ganc in pharaons ghemoet. Ende seg al dus te hem. 3785[regelnummer] Merct hier an dat ic here bem. Jc sal dese varsce vloede. Slaen al dus met mire roede. Ende het sal al in bloede verkeren. Dus sal ic egypten onneren. 3790[regelnummer] Ende also ghesciet het sciere. Aaron die sloech de riuiere. Ende alt water ward bloet te hand. Dat was in egypten land. Sonder in gessen dat wet wel. 3795[regelnummer] Dat was om tfolc van ysrahel. Dane daden die touerers water bringhen. Ende daden ghelijc ghenen dinghen. Te watre ghelouets nv hier. Deen hiet iamnes. dander mambier. 3800[regelnummer] Dese eerste plaghe dans ghene saghe. Stont in egypten .vii. daghe. TE moyses seide echt onse here. Ganc te pharao ende kere.
93 Laethi mijn volc niet rumen tland. 3805[regelnummer] Doe aaron vp heffen die hand. Vp mara<s>ch ende vp riuiere. Dar vte sullen comen pude sciere. Also dadent al te hand. Die bedectent egypten land. 3810[regelnummer] So dat die huvs ende sconinx sale. Dar of <bedect> waren al te male. Die touerers daden mede. Dies ghelike daer ter stede. Pharao sprac bid uwen here. 3815[regelnummer] Dat dese plage van mi kere. Ende ic sal tfolc laten gaen. Moyses bad doet was ghedaen. Loech pharao ende wilde niet. Dat doen dat hi hem behiet. 3820[regelnummer] ONse here hiet moyses der na. Sech aaron dat hi dat mulsla. Dar sullen mu<esien> of comen. De derde plaghe rou hem somen. Want si straelden bitterlike. 3825[regelnummer] Die toueres waenden doen des ghelike. Mar sine mochten niet ghedoen. Si seiden den coninc pharaon. Dit es die moghenteit van gode. Si prijsdene al dadent si node. 3830[regelnummer] Echt seide onse here dese dinc. Ganc te ghemoete den coninc. Moyses ende seg hem saen. Hine late vte tfolc gaen. Jc sal dor egypten land. 3835[regelnummer] Vlieghen doen comen te hand. Sonder <in> tland van gessen allene. Dat sal dar of wesen rene. Aldus ghesciet al sonder lieghen. Tland ward so versuard van vlieghen. 3840[regelnummer] Dat pharao sprac al te hand. Gaet offert gode hier int land. Si seiden wi ne moghen niet.
[Folio 24v]
Sloeghen wi word tegypsce diet. Die beesten die si anebeden.
94 3845[regelnummer] Si souden ons stenen daer ter steden. Want die egyptiene plaghen. Dat si anebeden in dien daghen. Eenen stier alst bescreuen es. Jn hars gods eren sarapes. 3850[regelnummer] Jn ysis eren harre godinnen. Plaghen si oec al dat land binnen. Te anebedene eene coe. Jn amons here hars gods der toe. Plaghen si te hanebedene eenen ram. 3855[regelnummer] Ende bedi so soudsi gram. Hebben ghesin hadden si ghesien. Dat wi van ysrahel van dien. Jet hadden ghesleghen doet. Pharao sprac die here grod. 3860[regelnummer] So gaet di ende uwe man. Niet verre in die wostine dan. Ende doet ouer mi iouwe bede. Moyses bat daer ter stede. Ende die vlieghen die teghinghen. 3865[regelnummer] Nochtanne ward na desen dinghen. Verhard therte van pharaone. Ende dar hem cam af quaet te lone. Oec seghet mede iosephus. Van desen tveen plaghen dus. 3870[regelnummer] Dat dien lieden al te samen. Vte den liue luse quamen. So vele dats hem cam grote pine. Ende sise met ghere medicine. Verdriuen mochten noch met rade. 3875[regelnummer] No met saluen no met bade. DOe sprac onse here na des. An den goeden moyses. Sech den coninc pharao. Eist dat hi onthout also. 3880[regelnummer] Marghen tfolc van ysrahel. Eene suare plaghe ende fel. Salic vp hem bringhen te hant. Want in al egypten lant. Sullen die besten bliuen doed. 3885[regelnummer] Mar het ne sal clene no groed. Scaden dien van ysrahel. No min no meer dan dus ghewel.
95 Die dinc als ons vertellet die geste. Want in alt land sone bleef beste. 3890[regelnummer] Sone starf ia die in huse stont. Want hier naer alst v wart cont. Sloech onse here met ghewelde. Al die beesten van den velde. Of bi auenturen die plaghe. 3895[regelnummer] Was gheverst so langhe daghe. Die hier naer tellen der besten doed. Dat si mochten dor die noed. Els waer alen beesten ghenoech. Die die haghael alle doet sloech. 3900[regelnummer] Alst hier naer staet verstaet al dus. Van deser plaghe scriuet iosephus. Dat god veruullede te hand. Met selsanen beesten dat land. Sulke alse noit man ne sach. 3905[regelnummer] Noch eer no sident na dien dach. Die die lieden beten doet. Nochtanne dor die plaghe groet. Den quaden conincg pharao. Verharde sijn herte also. 3910[regelnummer] Dat hi niet ne wilde te waren. Die van ysrahel laten varen. Dies sende hem god in corten daghen. Alse ghi sult horen suare phaghen. ONse here sprac na des. 3915[regelnummer] An aaron ende an moyses. Nemet asschen van den viere. Ende moyses die salse sciere. Sparsen dar pharao toe siet. Jn die lucht ende latens niet. 3920[regelnummer] Dan sullen pusten ende roven wesen. Onder alt folc saen na desen. Ende oec onder die beesten mede. Dit ghesciede daer ter stede. So dat die touerers ghestaen. 3925[regelnummer] Niet ne mochten harde saen. Vor den coninc haren here.
[Folio 25r]
So vul waren si van sere. TE moysesse seide god. Die ouer al heuet sijn ghebod. 3930[regelnummer] Sech den coninc pharaone.
96 Jc ebbe di gheset tien done. Om dese sake ende bedi. Dat ic mine cracht toghe in di. Ende dat men sal van mire namen. 3935[regelnummer] Spreken onder alt folc te samen. Nv sie morghen teser willen. Salic doen reinen sonder ghilen. Haghel dat in egypten land. Noit des ghelike was bekand. 3940[regelnummer] Doe in halen dat buten es. Man ende beesten dies wes ghewes. Dat buten es dat bliuet al doet. Wie so gode clene of groet. Van den egyptien ontsach. 3945[regelnummer] Vluchte in huvs vp ghenen dach. Beesten ende sine knechte. Moyses sine roede vp rechte. God gaf haghel ende donre mede. Ende vier al daer ter stede. 3950[regelnummer] Do sloech die haghel met ghewelt. Te sticken dat was vp dat velt. Wat so buten der herden was. Ende al boud sijt seker das. Jn gesten onder ysrahel. 3955[regelnummer] Lesmen dat ghen haghel viel. Pharao die riepse saen. Ende seide ic hebbe nv mesdaen. Bid vor mi gode ic late v varen. Moyses bad gode te waren. 3960[regelnummer] Ende die plaghe die te ghinc. Nochtan brac pharao die dinc. GOd die sprac moysesse echt ane. Ende gheboet hem te gane. Ten coninc hi soudem teken gheuen. 3965[regelnummer] Die moyses sinen neuen. Noch vertellen soude der naer. Bede die broedre die ghinghen daer. Ende seiden hem van desen dinghen. God seghet ic sal crekele bringhen. 3970[regelnummer] Marghen diet groene vp sullen eten. Dat die haghel heuet vergheten.
97 Do si wech ghinghen sprac die raet. Ten conincg hoe langhe si dat quaet. Ghedoghen souden entie scande. 3975[regelnummer] Ende seiden laet varen vten lande. Dit volc want si scendent tlant. Men riepse weder al te hant. Ende pharao vraghede te waren. Wie sijn si diere sulle varen. 3980[regelnummer] Al onse volc seiden si grod ende clene. Ende onse besten al ghemene. Neen sprac pharao ghi meent quaet. Mar allene ghi manne gaet. Men stacse vte. ende die crekele quamen. 3985[regelnummer] Die tgroene aten al te samen. An gers an bome dar ment vant. Pharao riepse weder te hant. Ende seide ic hebbe mesdaen nv. [Jeghen gode ende ieghen v.] 3990[regelnummer] Bid gode ouer dese plaghe. Moyses bat ten seluen daghe. Een wint quam van westen die alle. Die crekele te haren mesualle. Jaghede in die rode zee. 3995[regelnummer] Nochtan ne wilds no min no mee. Pharao hi was so fel. Laten tfolc van ysrahel. DOe hief moyses metter vard. Sine hand te hemele ward. 4000[regelnummer] So donker ward het dat men mede. Tasten mochte die deimsterhede. War so die egyptiene waren. Maer tfolc van ysrahel te waren. Hadden licht ende waren vro. 4005[regelnummer] Doe ontboetse pharao. Ende seide ghi manne metten wiuen. Gaet wech waer hier moeten bliuen. Vwe beesten. neen sprac moyses. Eene clawe ne bliuet niet des. 4010[regelnummer] Do seide die conincg ganc van mie. Sie ic di mee ic dode die.
[Folio 25v]
Moyses ghinc te sinen maghen. Doe sprac god met eere plaghen. Salic pharaone slaen.
98 4015[regelnummer] Ende danne sal hi v laten gaen. ONder die egyptiene. Waren mee plaghen danne tiene. Dat merct wel niet also suaer. Alse die .x. wet vor waer. 4020[regelnummer] .xxiiij. daghe tfier. Houter of die kalendier. Dat es eene in elke maent. Dar men al ghelike af waent. Dat vp eene wile van den daghe. 4025[regelnummer] Vreselijc sijn die ader slaghe. Mar leghet der an. Jn egypten waren man. Diet land rumeden in dien daghe. Om die vreselike plaghe. 4030[regelnummer] Alse cyrops die in griken vlo. Ende atenen maecte do. Ende dyonisius bachus. Dar wi af lesen al dus. Dat hi den grieken terst wijngard brochte. 4035[regelnummer] Ende in tessalien so vrochte. Tien tiden eene louie wonder. Want dat lantscep ghinc al onder. Jn moyses tiden verbernede mede. Die zonne menegherande stede. 4040[regelnummer] Jn fetons tiden in eenen daghe. Van deser tvierhande plaghe. Fauelerd ouidius. Tien tiden so was antheus. Van hercules ghesleghen dod. 4045[regelnummer] Die sere starc was ende grod. ONse here wilde die plaghen enden. Ende tland van egypten scenden. Hi seide ic sal in egypten gaen. Ende alle doutste kinder verslaen. 4050[regelnummer] Van pharaons sone diere in hes here. Tote haren sone teenen kere. Die ter muelen es ioncwijf. Oec sal ic mede nemen lijf. Den housten calveren van den dieren.
99 4055[regelnummer] Jnne sal in gherre manieren. Een hond niet vlen inder strate. Dan suldi lenen diere vate. Van uwen gheburen int land. Ende si sullent doen te hand. 4060[regelnummer] Moyses hiet god al daer. Dat hi beginnen soude tjaer. Jn dien tijt dat was in den aprille. Mar na der mane eist dat ic telle. Noch houde wi paschen na de mane. 4065[regelnummer] Dar hiet hem god dus caemt hem ane. Dat si namen .i. ram lam. Sonder smette als ict vernam. Dat hiet hi offren dor sijn here. Dit lam bediet onse here. 4070[regelnummer] Die dor ons vp den pasche dach. Offrande was daert menech sach. Sonder smette ende sonder sonde. Hi hiet bestriken oec ter stonde. Hare poste ende hare ouerdueren. 4075[regelnummer] Mettien bloede dat si besueren. Niet ne souden no suare plaghe. Des nachts vor den pasche daghe. Te middernachte sloech god doet. Al douste kinder clene ende groet. 4080[regelnummer] Ende alle douste caluer mede. Van egypten in elke stede. Caluer hetic die besten ionghe. Ghemeenlike in eene tonghe. Van alrande besten int land. 4085[regelnummer] So dat men gheen huvs ne vant. Jn egypten clene no grod. De houste ne bleuer in dod. Mettien omboet pharao. Met sinen boden seere onvro. 4090[regelnummer] Moyses ende sinen lieden.
[Folio 26r]
Dat si alle danen scieden. Dander volc baets oec sere. Doe droeghen si danen hare mele. Ende leenden cleder ende vate. 4095[regelnummer] Van hare volke vele vtermate.
100 Dus wueden si egypten land. .vi. dusent als ict vand. Waren der man in ghene scare. Sonder die cnapen die men dare. 4100[regelnummer] Entie ioncwijf mochte scouwen. Metten kindren enten vrouwen. Ende der besten dar gheen ghetal. Gheen boec of ghescriuen sal. NJlus die dor egypten loept. 4105[regelnummer] Hadde do tland meest al besoept. Ende tgraf dar ioseph in lach. Moyses screef vp dien dach. Ons heren name in eene goud plate. Do dreef so henen harre strate. 4110[regelnummer] Tote dat soe vp den graue quam. Moyses tghebeente nam. Van ioseppe alsemen ghesuoren. Hem hadde langhe te voren. Die beene lesemen dat spraken. 4115[regelnummer] Ende hem vorseiden die saken. Van den weghe ende van der pine. Die si hadden in der wostine. Ebreusche bo<uke> segghen dat. Dat onuersien al daer ter stad. 4120[regelnummer] Een sc<aep> quam ende sprac hem an. Dar omme hietent de man. Josephs scaep si leedent naer. Jn die wostine menech iaer. Quid deducis velud ouem ioseph. 4125[regelnummer] Ende dauid als ict las. Ghewaghet in den zouter das. Doe si ghinghen harre straten. Wart ardebeue vtermaten. Menech monster sticken viel. 4130[regelnummer] Entie afgode alse wel. Dit was weet wel vor waer. .cccc. ende .xxx. iaer. Na dat die heleghe abraham. Dat belof van gode nam. 4135[regelnummer] Ende het was na ioseph doet. Na wien si bleuen in der noet.
101 .C. ende .liiij. iaer. Dus ghinghen si wech weet vor waer. Hare viande warens blide vele. 4140[regelnummer] Vp haren hals droeghen si mele. Dat si nauwelike sonder saghe. Bi leueden cume .xxx. daghe. Die egyptiene doluen hare dode. Ende waren oec in sulker node. 4145[regelnummer] Dat hem niemene ne volghede naer. Dus traken si wech al sonder vaer. Moyses om dat god hiet. Sone leedi tfolc niet. Den rechten wech mar der zee bi. 4150[regelnummer] Jeghen den bercgh van synai. Daer tfolc gode offren soude. Dor wostine ende dor woude. Of hem pharao wilde scaden. Dat hi van hongre worde verladen. 4155[regelnummer] Hem te volghene dor wostine. [Moyses ende daer toe die sine. Rumden onghewapent tland. Die vijfte was hi als ict vand.] Moyses van iacob comen. 4160[regelnummer] Die salic v bi name nomen. Jacob dats aldus willix lien. Die wan leui van lien. Leui wan caacht sinen sone. So was die derde die gone. 4165[regelnummer] Caach wan aram moyses vader. Moyses leedde tfolc al gader. Dus es moyses die vichte. Van leui<s> gheslachte dus sprect tghedichte. Ende van judas gheslachte mede. 4170[regelnummer] Om dat na der menscelichede. Jhesus van hem was gheboren. Alse ghi hier naer sullet horen. Ramasse rumde tfolc de stad. Ende quamen te sothet na dat. 4175[regelnummer] Do quamen si te etam alsict las. Dat eene woeste stede was. Daer maecte siden seghet iosephus.
102
[Folio 26v]
Cambices de sone cyrus. Ene stad ende hietse babilone. 4180[regelnummer] Die noch starc es ende scone. God wijsde hem den wech al omme. Daghes met eere suerkighe columme. Jeghen der zonne maniere. Nachts met eere columme van viere. 4185[regelnummer] Jeghen de grote deimsterhede. Ende ieghen de serpente mede. Doe quamen si ter roder zee. Dar ward den volke int herte we. An dene side waest gherus onsachte. 4190[regelnummer] So datter niemen liden mochte. An dander side dat water grod. Die zee hetemen bi namen rod. Omme dat omme trode land. Varwet twater an den cand. 4195[regelnummer] Pharao verkerde de sijn. Ende volghede na om ghewin. Met .vij. waghene hi quam. Liede ghewapent dar vp gram. Vichtich dusent riddre mede. 4200[regelnummer] Brochte hi na al daer ter stede. .cc. dusent volx te voet. Quamen oec ten wapinen goet. Doese de ebreusce comen saghen. Begonden si seere versaghen. 4205[regelnummer] Sine mochten niewet vlien. Moysesse scolden si mettien. Mar hi seide vervard v niet. God hi sal vp al dit diet. Vor v vechten sprect nemmeere. 4210[regelnummer] Moyses bat onsen here. Hi sprac wat roepstu ane mi. Hef vp dine hand hetic di. Slach met diere roeden in die zee. Twater dat sal sceden ontve. 4215[regelnummer] Tfolc sal gaen vp den grond. Die inghel ghinc ter seluer stond. Staen achter tysrahelsche here. Metter colummen teere weere. Dat suerc was donker pharaone.
103 4220[regelnummer] Enten ebreuscen claer ende scone. Moyses hief vp die hand. Een sterc wint quam al te hand. .xij. straten worden daer. Den .xii. gheslachten dat es waer. 4225[regelnummer] Doe riep moyses dat hi woude. Dat elc gheslachte na sire oude. Ghinghen daer voren en dander naer. Rubens gheslachte hadde vaer. Ende symeons ende leuis mede. 4230[regelnummer] Judas volc was datter hem voren dede. Ende ghinc na moysesse scone. Dar wannet de coninc crone. Dus ghinc tfolc de zee al dure. Twater stond ghelijc den mure. 4235[regelnummer] Ter rechter enter luchter hand. Dat sach tfolc van egypten land. Ende volghede hem als den hase de hont. Dit was tere morghin stont. Ende onse here sach vp hem sciere. 4240[regelnummer] Bede in suerke ende in viere. Met reghene ende met donreslaghen. Met blexemen ghinc hi vp hem iaghen. So dat si worden vervaert. Ende seiden wlien wi achter waert. 4245[regelnummer] God vecht ouer tfolc van ysrahel. Jeghen ons dat merct wel. Tote moysesse sprac god metter vart. Ende seide hout ter zee wart. Dine hand. doe hi dat dede. 4250[regelnummer] Kerde soe ter eerster stede. Dar soe ersten hare versciet.
[Folio 27r]
Ens mans sone ontghinker niet. Van egypten vten eere. Hine verdranc daer sonder werre. 4255[regelnummer] Daer saghen si hare viande doet. Ende hadden hare wapine cleene ende groet. Om dat volc dat daer verdranc. So sanc moyses sinen sanc. Ende louede gode blide ende vro. 4260[regelnummer] Ende seide cantemus domino. Josephus scriuet vp dese stede.
104 Dat god dor alexandre dede. Daer hi darise volghede naer. De zeesteden ouer waer. 4265[regelnummer] Want hi met hem sonder waen. Wilden percen doen vergaen. Wat wonder eist dat dan ghesciede. Sulc wonder onder sine liede. DAer na ghinghen si .iij. daghe. 4270[regelnummer] Sonder water met groter claghe. Ende quamen in eene stad. Die si daer omme hieten marad. Want twater so bitter was. Dat niemen mochte drinken das. 4275[regelnummer] Doe toghede onse here moyses. Een houd daer bi ghenesen es. Twater van der bitterhede. Dat houd bediet wel teser stede. Dat cruce daer god ane hinc. 4280[regelnummer] Dat bitter water en es ander dinc. Dan penitentie die sere es suaer. Mar so ward soete der naer. Alsemen om dat cruce dinct. Weet wel dat al vernoi sinct. 4285[regelnummer] Dat men dinghet dor onsen here. Alsemen peinsen wille hoe sere. God dor ons ghepinet was. Daer na quamen als ict las. Moyses ende volc met him. 4290[regelnummer] Jn eene stede hiet helim. Daer .xii. fonteinen waren. Ende .lxx. palmen te waren. Die .xii. fonteinen die bedieden. Die apostele die den lieden. 4295[regelnummer] Soete leringhe ende clare. Conden lude ende openbare. Die palmen die bedieden mere. Die .lxx. ionghers die onsen here. Na sine apostele vte sende. 4300[regelnummer] Ende pais boetscaepten achter lande. Ten .xiii.sten daghe dat si scieden. Vte egypten met haren lieden. Doe ghebrac hem al te hand. De spise van egypten land.
105 4305[regelnummer] Si seiden hadde god ghegheuen. Dat wi verloren hadden tleuen. Jn egypten daer wi saten. Ende vlechs ende broeds te vullen aten. Moyses bat gode in dien daghe. 4310[regelnummer] Ende god horde hare claghe. Doe seide moyses god heuet verhord. Vwe meninghe ende uwe word. Ende sal v nauons gheuen vleesch. Ende tileke hord na uwen esch. 4315[regelnummer] Nouons quamen die quackelen daer. Jn hare tenten dit was waer. Derre nam elc na sijn ghevoech. Na sinen wille ghenoech. Tileke na moyses bede. 4320[regelnummer] Quam een dau al daer ter stede. Ende maecte sine hande nat. Ouer rein so hilt hi dat. Maer doe hijt dede an sinen mont. Smaectet als onech daer ter stont. 4325[regelnummer] Doe verstont hi ouer brod. Dat hem god behiet ter nod. Ghene dau lach vpt felt. Al omme ende omme hare ghetelt. Dat was cleen coreade ende wit. 4330[regelnummer] Ghelijc rime ombesmit. Manna hiet tfolc van ysrahel. Doe seide moyses merct wel. Dit es brod dat v god gheuet. Elc nems dat hem orbore heuet. 4335[regelnummer] Daer gaderde si hare ghewin.
[Folio 27v]
Some meer ende some min. Ende alsement dan ter maten dede. Proeft hier an wonderlichede. Dies minst hadde entie meest. 4340[regelnummer] Die dede de gods vulleest. Vondens euen vele ter maten. Mergher god moete di verwaten. Proef hier anne sal openbare. Jc sal di leeren nv com hare. 4345[regelnummer] Jhesus dats hemelsche brod.
106 Ende beter danne manna ter nod. Dies bi manna bediet. An den outare dar ment siet. Jn der figure van den brode. 4350[regelnummer] Gheloef hier an al doestuvt node. Al maectemen dusentech deel. Van eenen brode alst es gheel. Elc ware ihesus al te male. Gheloef hier an so doestu wale. 4355[regelnummer] Dat minste deel ende dat meeste. Dats euen grod gheloef dat beste. Dits die figure die si vonden. An manna ghinc folc dar ter stonden. Manna moestemen tileke lesen. 4360[regelnummer] Want hem mochte niet ghenesen. Der zonnen hem smalt der voren. Wie soet at eist alse wijt horen. Het gaf hem in den monde smake. Des hi begerde van alre sake. 4365[regelnummer] Moyses hiet met ghewelde. Dats niemen ouer nacht ne helde. Dies ne lietsi niet te min. Des anders daghes vonder sire in. Den worm ende dat brod verrod. 4370[regelnummer] Nv merct wat hier vertoghede god. Manna dats die reine maria. Die soete vrouwe entie vrie. Die worm die vten brode wies. Dat ihesus wleesch nv merke dies. 4375[regelnummer] De worm wast al sonder vader. Ende ihesus onser alre berader. Quam sonder vader van marien. Dits tgheloue des sulle wi lien. SEs daghe ter weke quam hem dit brod. 4380[regelnummer] Ende vp den vrijndach alst god ghebod. Gader si te tveen daghen spise. Ende do ne rotet in ghere wise. Des saterdaghes dur hare viere. Ne daudet gheen in derre maniere. 4385[regelnummer] Doe ghebod god moyses. Dat hi soude houden des. Dat men ghedochte emmermere.
107 Wat brode dat hem gaf onse here. Moyses dede gods ghebod. 4390[regelnummer] Aaron nam .i. guldinen pod. Daer hi manna inne dede. Manna bediet hier ter stede. Jhesus. ende die pod; marien. Hi ruste in hare des wille wi lien. 4395[regelnummer] Als manna dede in die cruke. Jn hare herte in haren buke. Ende hine sceet nemme van hare. Gheliker wijs alsemen dare. Manna hilt in den pod sochte. 4400[regelnummer] Dat mens emmermee ghedochte. Bi deser spise weet vor waer. Leuede dat volc .xl. iaer. WEltijt so die columme van viere. Dies daghes was in suerx maniere. 4405[regelnummer] Henen gande volgheden si mede. Ende daer soe stond ter seluer stede. Sloeghen si hare ghetelt. Dus quamen si met hare ghewelt. Al dor die wostine van sin. 4410[regelnummer] Jn eene stede hiet rafadin. Waters ghebrac hem alse ic lese. Daer clagheden si vp moysesse. Hi seide here wat salic doen. Dit folc ne laet mi niet ghe<duren>;. 4415[regelnummer] Si sullen mi stenen harde saen. Doe liet hem onse here verstaen. Dat hi doutste name ghemene. Ende ghinghe ten marberstene. Van der montaengen daer bi.
[Folio 28r]
4420[regelnummer] Die horeep heet dats synai. Ende hi den steen soude slaen. Dar soude water vte gaen. Aldus ghescieden daer de dinghe. Moyses hiet twater prouinghe. 4425[regelnummer] Want gode proeueden si openbare. Ende vragheden hem of hi met hem ware. IN rafadin leiden hare strec. Die heidine van amalec. Om die ebreusce te verslane.
108 4430[regelnummer] Maer moyses coes vte ic wane. Om te vechtene ieghen him. Vten gheslachte van effraim. Jhesus dat was iosue. Ende gaf hem volc mar vele mee. 4435[regelnummer] Hilt hiere in die pawelioene. Selue moyses die coene. Clam vp ons heren bercgh te hand. Ende eene roede in sine hand. Aaron ende hur marien man. 4440[regelnummer] Sire suster ware mede dan. Alse moyses vp hilt die hande. So verloren die viande. Ende alse hem dies de macht ontfel. Verloest tfolc van ysrahel. 4445[regelnummer] Aaron ende hur die dat vernamen. Rechten vp eenen steen te samen. Ende ondersetten sine hande daer. Want si waren van biddene suaer. Dus hilt hise vp tot ander stonde. 4450[regelnummer] Dar die sonne sinken begonde. Ende iosue dreef harre varde. Damelechiten metten suarde. God hiet gont moyses bescriuen. Ende hi seide ic sal verdriuen. 4455[regelnummer] Amelech noch metten suerde. Ende sijns vergheten doen vp die erde. Jn sauls tiden es dit vuldaen. Alse ghi hier naer sult verstaen. IEro quam daer moyses ilieer. 4460[regelnummer] Een vroed een heidin ende een gheer. Ende doe hi seide den groten onvrede. Die moyses hem seluen dede. Tfolc te berechtene al ghemeene. Doe seidi du ne soud niet allene. 4465[regelnummer] Dese pine dus anevaen. Mar du soud vt kiesen saen. Moghende liede die gode ontsien. Wareit minnen ende vroheit plien. Die dit volc van cleenen saken. 4470[regelnummer] Berechten ende vrede maken. Grote sake berecht allene.
109 Al dus word dine pine clene. Moyses ne scaemdem niet. Te doene dat hem die heidin hiet. 4475[regelnummer] Ende doet also al te hand. Jero voer weder in sijn land. NA paschedach .xlvij. daghe. Na degypse achterste plaghe. Dat si gheoffert adden tlam. 4480[regelnummer] So lesmen dat moyses quam. Ende tfolc van ysrahel quite ende vri. Ten berghe van synai. Ende moyses clam vp te gode. God seide nv sech dese ghebode. 4485[regelnummer] Ghi siet wat ic v ebbe ghedaen. Nv salic v spreken saen. Houdi die ghebode mijn. So suldi mine liede sijn. Ende vte vercoren vor alle liede. 4490[regelnummer] Doe hem dit moyses bediede. Seiden si wat onse god heet. Dat sullen wi doen ghereet. Ende moyses kerde weder. God sprac ic sal comen neder. 4495[regelnummer] Tote in die deimsterhede. Dat mi tfolc hore spreken mede. Ganc ende mac mi dat folc reine. Heden ende marghin ghemeine. Doen hem hare cleder duaen. 4500[regelnummer] Ende der wiue oec anestaen. Dat si ten derden daghe ghereet sijn. Met hem oec haren termijn. Van den berghe dat si niet ne liden.
[Folio 28v]
Wie so den bercgh tast tesen tiden. 4505[regelnummer] Hi sterft der omme dats de pand. Niemen doere ane sijn hand. Jc wilmen stiuele ofte steene. Man ende beesten ghemene. Proeft dat die die vianscap was grod. 4510[regelnummer] Eer ihesus kerst ghesmakede die dod. Tusschen gode enter menschelichede. Mar sijn bloet maecte den vrede.
110 Hier naer quam die derde dach. Ende eer men die zonne sach. 4515[regelnummer] Donret ende blexemede mede. Ende een suerc met groter dichede. Decte den bercgh dar was grod lud. Ende grod roec so ghingher vd. Want god was comen in den viere. 4520[regelnummer] De roec voer vp in derre maniere. Dat vd eenen houene doet. Tfolc was veruart al datter stoet. Ende waenden dat moyses ware doet. Van ons heren gramscap groet. 4525[regelnummer] So dat sine saghen sonder vrucht. Comen in eene scone lucht. Hi seide doe hi hem quam te voren. Heden ne suldi mi niet horen. Jocabets sone ende amram. 4530[regelnummer] Maer den ghenen die vor v quam. Ende egypten dede wee. Die dien wech maecte in die zee. Ende v hemelsche spise gaf rene. Ende drinken vten harden stene. 4535[regelnummer] Adame de vrucht gaf van der herde. No<e> van der louie bewaerde. Abrame gaf chanaan. Ysaac van eenen houden man. Ende van eenen houden wiue. 4540[regelnummer] De<d>se comen tesen liue. Die iacob maecte van kindren rike. Joseph verhief gheweldechlike. Mint dese word al v lijf. Vor kindren ende vor wijf. 4545[regelnummer] Doe leedde hi tfolc den berghe bi. Allene aaron ende hi. Ghinghen bede ouer die pale. Tander volc bleef al te male. Staende binnen den pale daer. 4550[regelnummer] Doe sprac god al openbaer. So dat si alle daer ghemeene. De stemme horden grod ende clene. Dus gaf hi vp den vichsten dach. Die ghebode dar die wet an lach.
111 4555[regelnummer] Met worden in lude ende in viere. Dat bediede die maniere. Dat hi soude in sulker wisen. .l. daghen na sijn verrisen. Dat was vp den cinxen dach. 4560[regelnummer] Den heleghen gheest dar vele in lach. Sine apostele senden vd. Jn viere ontfincsine ende in lud. Nv hord hier de .x. ghebode. Die tfolc al dar ontfinc van gode. 4565[regelnummer] Dit es talre eerste ghebod. Ne kies vor mi ghenen vremden god. Ne mac gheen ghebeelde <dan> na mi. Noch ghenen afgod ne mac di. No anebeedse nemmermeere. 4570[regelnummer] Jc bem dijn god ende dijn here. Ende wrekedes vaders mesdaet. Vp dat kind dat der na staet. Altote in dat vierde let. Die mi haten ende mine wet. 4575[regelnummer] Ende ic doe hem ontfarmechede. Die mi minnen ende houden mede. Mijn ghebod ende mijn dienen.
[Folio 29r]
Dits teen ghebod van den .x. DJnes gods name dijns heren. 4580[regelnummer] Ne soutv niet te spotte keren. No anevaen idelike. Dat bediet vasschelike. Ne soutv suerren nemmermere. Also dattv de gods ere. 4585[regelnummer] Jn die selue niet ne breex. Met dulre talen die du spreex. DEn saterdach dien soutv vieren. Ende heleghen in alre manieren. Dine kinder ende dine beesten. 4590[regelnummer] Ende dine cnapen sullen in der feesten. Hem wachten van allen werke. Dese feeste daden de clerke. Vp den sondach al verkeren. Om de verrisenesse ons heren. 4595[regelnummer] EEre moeder ende vader. Met worden ende met al te gader.
112 Dattv heues in allen dinghen. Die dit ghebod niet vulbringhen. Sullen quader dode sneven. 4600[regelnummer] Ende diet doen sullen langhe leuen. DVne soud niemen slaen dod. Met hande met rade in ghere nod. Den onnoselen doe gheen quaet. Ne gheffer toe oec ghenen raet. 4605[regelnummer] Dat niemen wert ghecranct sijn lijf. Mar help dar du moghes den kaitijf. DV ne moets met ghenen wiue. Ghemeenscap ebben met dinen liue. Sonder met hare die di es gheset. 4610[regelnummer] Ende ghegheuen es ter wet. NE stele niememene sijn goet. Mar wes ghetrouwe in dinen moet. Ne roef niet dat niet es dijn. Maer laet elken mensche tsijn. 4615[regelnummer] DV ne soud in gherre stonde. Luden ne ghene valsce orconde. Jeghen dinen naesten. hier verbied god. Alle loghene ende fel spod. Dv ne soud dins euens kerstins goed. 4620[regelnummer] Niet begherren in dinen moed. Noch sijn huvs. noch oec sijn erue. Om de vrome van diere bederue. Dvne soud niet altoes te waren. Dijns euenkerstins wijf begerren. 4625[regelnummer] No sijn ioncwijf no sinen cnecht. No gheen dinc die zijn es echt. [Hier gaen vt die .x. ghebode. Die ons gheset sijn van gode.] Alt volc horde dat ghelud. 4630[regelnummer] Vier ende roec saghen si gaen vd. Als of die bercgh ontsteken ware. Van verren riepen si met vare. Moyses sprac ons gods ghebod. Nemmer ne spreke an ons god. 4635[regelnummer] Dat wi niet ne bliuen doet. Tfolc stont van verren cleene ende groet. Ende moyses es in suerc ghegaen.
113 Dar dede hem god ghebode verstaen. Die hier niet harde nutte ne waren. 4640[regelnummer] Bedi laticker vele varen. Want al der ouder wet bestaet. Want god seide wie so man slaet. Willende sal tlijf der voren gheuen. Mar die onwetende hem neemt tleuen. 4645[regelnummer] Willic dat men leuende late. Doch moeti vlien sire strate. Oghe vor oghe. tant vor tant. Wonde ouer wonde. brant ouer brant. Nijt ouer nijt. dit gheboet god. 4650[regelnummer] Mar nv es al ander ghebod. De wet es al ghesmet ten ghelde. Hets al vergheten dat god telde. Tiende hiet hem god daer bringhen. Van corne van bome van allen dinghen. 4655[regelnummer] Ende deerste note dat int ghedichte. Mach gheheten sijn antghichte. Oec seidi al dus die stemme van gode. Eist dat ghi houd mine ghebode. So salic vor v tfolc verslaen. 4660[regelnummer] Jnt land dat ghi sult ontfaen. Ende vlieghen senden onder hem mettien. Sulsi alle vor v vlien. Hord den termijn hoe grod es tland.
[Folio 29v]
De rode zee sal sijn doester cant. 4665[regelnummer] De wester zee palestine. De zustder cant sal de wostine. Wesen achter belleem. Tote eufraten dus seghem. Sprac onse here an moyses. 4670[regelnummer] Dat dit land van promissien es. Moyses quam te volke ghegaen. Ende dedem dit verstaen. Si sejden alle si wars beraden. Dat sijt arde gherne daden. 4675[regelnummer] Moyses screef die worde van gode. Sonder allene die .x. ghebode. Die ghi horen sult hier naer. Hoe si ghescreuen waren ende waer. Doe las hi alle die worde met staden. 4680[regelnummer] Ende si seiden dat sijt gherne daden.
114 Gods ghebode emmermere. Doe seidi dit hord onse here. Teerst dat dit ghedaen es. Kert ten berghe moyses. 4685[regelnummer] Ende aaron mede segghic v. Ende nadab ende abiv. Die bede aarons kinder waren. Ende .lxx. andre vter scaren. Van ysrahel der ouster lieden. 4690[regelnummer] Si quamen daer die pale scieden. God riep moyses allene. Vten andren ghemene. Hi wilde hem die taflen gheuen. Dar die wet in es bescreuen. 4695[regelnummer] Josue nam hi allene. Ende seide ten andren ghemene. Beit hier ghesciet hier enech vechten. Aaron. ende hur sullent berechten. Ende tsuerc bedecte den bercgh al omme. 4700[regelnummer] Josue liet hi in eene crumme. Van den berghe als ic wane. Ende ghinc allene den suerke ane. God riepene te .vij. daghe. Dar was hi dat ne was gheen scade. 4705[regelnummer] .xl. daghe ter seluer stad. Dat hi ne dranc no ad. Dar hiet hem god ter seluer stede. Goud ende seluer nemen mede. Diere <cleder> ende diere stene. 4710[regelnummer] Ende ander sciereit menich eene. Dar hi gode af maken soude. Eenen tabernakel of iemen woude. Raet ebben ane gode. Dar mochstu horen sine ghebode. 4715[regelnummer] Mar die dierheit entie saken. Ende wonderlike maken. Dat dar anewas ware al te lanc. Dies makics corten ouer ganc. Ende seg v dat in erderike. 4720[regelnummer] Noit was tente dies ghelike. Men mocht rechten ende breken. Ten oestende horic spreken. Was die dore dar men in ghinc.
115 Noit ne sach man so diere dinc. 4725[regelnummer] Het was tusschen loken binnen. Jnt oestende wildit bekinnen. Dat scam bi namen hiet. Stont .i. candeler warghen verdriet. Dien ic gherne prisen soude. 4730[regelnummer] Al ghemaect van finen goude. Mar met ysere ghesticht binnen. An elke side wildit kinnen. Ghinghen vd .iij. telghe van goude. Jn middelen dar men vp woude. 4735[regelnummer] Vp elken setten .i. guldin vat. Ende olie van oliuen in dat. De vate dar mense mede inne goet. Waren al gader guldin roet. Ende de tanghe dar men mede vte dede. 4740[regelnummer] Dat licht dat was al guldin mede. Jc ne vant niet bescreuen das. Hoe hoech die candelerre was. Mar twerc was diere dan dat goud. Het was ghemaect bi gods ghewoud. 4745[regelnummer] Die candelerre alse wijt horen. Stont in tabernakele voren. An de sud side vp gherecht.
[Folio 30r]
An de nort side dar ieghen echt. Eene tafle van houte van cetin. 4750[regelnummer] Dar ic seker aue bim. Dat tlichste houd es dat men vind. Ende henne verbod niet eentvind. Die was lanc .ij. cubitus. Ende eenen breet wi lesent dus. 4755[regelnummer] Ende al ghecleet met goude diere. Die tafle stond vp voete viere. Al omme ghinc .i. rant so scone. Guldin ghemaect alse eene crone. Tve vingher bouen der taflen hoech. 4760[regelnummer] Bescreef de ghene die nie loech. Dar vp leeddemen .xii. brod. Wit ende grof te maten grod. Vp elc .i. guldine p<latele>;. Te vullen breet fijn ende rene. 4765[regelnummer] Dar vp eene hand vul wierox mede.
116 Tsaterdaghes lesic dat ment dede. Toude brod wech ende was der papen. Anders ne atent ghene cnapen. Ende bornen twiroec vp den houtaer. 4770[regelnummer] Dan leidmen versch brod weder daer. Vp die tafle ende versch wiroec. Dat lagher al die weke oec. Jn midden vloere stont .i. outaer. Al guldin fijn ende claer. 4775[regelnummer] Dar men gode vp te diene plach. Als in die wet ghescreuen lach. Dit vordeldeel dat sancta hiet. Was .xx. cubitus lanc ende el niet. Ende .x. hoech ende tiene wijt. 4780[regelnummer] Des willic dat ghi seker sijt. Twester deel heten zum. De boeke sancta sanctorum. Dat was viercante an elke side. An oghe. an langhe. ende an wide. 4785[regelnummer] .x. cubitus no min no mee. Dar sceden dese tvee. Hinc eene bissine cortine. An viere pilare diere ende fine. Van houte van cetin ende met goude. 4790[regelnummer] Al ghecleet alse god woude. De basen dar of seluerin. Entie capiteele al fijn guldin. Dar an ghene cortine hinc. Noit man Ne sach diere dinc. 4795[regelnummer] Vp die cortine goet ende diere. Waren bloemen alretiere. Ghenait die vp die herde stonden. Hord wat die boeke orconden. Wat in sancta san#ctorum was. 4800[regelnummer] Eene arke alse ict ghescreuen las. Die arke als ic v bescriue. Was ghemaect als eene riue. Van houte van cetin ghehouwen. Die lanc was des suldi ghetrouwen. 4805[regelnummer] Tvee slach elne ende een alue mede. Die wide der of. entie hoechede. Es anderalf slach elne bescreuen.
117 Vp ghene voete was so <ver>heuen. Binnen ende buten guldin scone. 4810[regelnummer] Bouen ghetant met ere crone. Ende te draghene ghemaect. Dar in was wat helpt onsaect. Vul manna die guldine pod. Die aaron vullede na gods ghebod. 4815[regelnummer] Entie tafle die god wilde gheuen. Moysesse metter wet bescreuen. Ende aarons roede dar ic hier naer. Of scriue wonder ende waer. Ende deutronomius een boec die lach. 4820[regelnummer] Jn die arke meneghen dach. Al tote osyas tijt dats waer. Dar ic of scriuen sal hier naer. Eene guldine tafle decte die arke. Die hadde die selue ghemarke. 4825[regelnummer] An die langhe ende an die breede. Vp die vorder hoeke beede. Stonden .ij. cerubin van goude. Jngle der ieghen alsemen woude. Elc sach andren rechte ieghen. 4830[regelnummer] Thouet der taflen ghesleghen. Hare tve guldine vlerke quamen.
[Folio 30v]
Ouer die tafle te samen. Ende dectense met hem beden. Hare andre tve waren versceden. 4835[regelnummer] Die tafle hiet oraculum. Of propiciatorum. Want alsemen raet an gode nam. Hordemen dat lud danen quam. Elniet begaet dan dus die arke. 4840[regelnummer] Ne was ghedaen na dat ict merke. Jn sancta sanctorum binnen. Die weghe al omme wildijt kinnen. Waren van planken <van>;. Wel ghegadert elke an him. 4845[regelnummer] Sonder allene an doest side. .x. cubitus was so wide. Dar waest beloken met cortinen. Ende dar lietmen die sonne in scinen. Daer soe plach open te stane.
118 4850[regelnummer] Vlac wast bouen als ict wane. Ghedect aldus horic visieren. Met cortinen van viere manieren. Der onderste lesic dat .x. waren. Van viere varwen te waren. 4855[regelnummer] Van bissen dats wit als die sne. Van iacinct dats min no me. Dan alse die lucht ghedaen. Van purpre dats sonder waen. Ghedaen alse die fine ghernaten. 4860[regelnummer] Van cocke dats rod vtermaten. Donderste waren dus ghedaen. Te gader ghehecht sonder waen. Met cnoppen ende met letsen van goude. Die der na laghen alsemen woude. 4865[regelnummer] Waren ghemaect van gheest hare. Te doghene die weder suare. .xi. ware ebbic vonden. Met goude an dandre elke ghebonden. Dat derde dexsel horic tellen. 4870[regelnummer] Was ghemaect al van scaeps vellen. Ende dar toe gheverwet rod. Wel ghetouwet alst god ghebod. Tfierde decsel was oec scapin. Rv van varwen iacinctin. 4875[regelnummer] Wie soet oec van verren sach. Wat diereit der ane lach. Het dochtem wesen sonder waen. Alse die hemel recht ghedaen. No ne was in erderike. 4880[regelnummer] Tente ghemaect des ghelike. Ende weet dat wel dat ict gheel. Niet ne scriue tiende deel. Om dat te lanc ware ente suaer. Ende ic el niet segghe dane waer. 4885[regelnummer] Van den vaten die mer toe dede. Coprin ende guldin mede. Ende van der plaetschen dier omme lach. Dat men kerchof heten mach. Ne willic v scriuen niet. 4890[regelnummer] Want het ware v verdriet. GOd hiet moyses der naer. Cleder maken dat es waer.
119 Dar si hem mede dienen souden. Sine papen alsi wouden. 4895[regelnummer] Jn sijn tabernakel daer gaen. Hud alle den lieden sonder waen. Wildi dat hadden papen name. Aaron ende dat van hem quame. De cleder latic achter een deel. 4900[regelnummer] Joden plagher al gheheel. Noch sijn der na die ornamente. Ghemaect in gheesteliken couente. Maer diere waren si vtermaten. Tghesteende willic niet achter laten. 4905[regelnummer] Dar was een cleet hiet poderis. Niemene moeste ghebruken dis. Dan hare bisscop die men hiet. Arabarcus onder dat diet. Daert cleet ghenait wesen soude. 4910[regelnummer] Hinghen bellekine van goude. .lxxii. die luden claer. Ende also menech cnop dats waer. Een ander cleet hiet maken god. Dat men hiet in ebreus efod. 4915[regelnummer] Diere waest suldi ghetrouwen.
[Folio 31r]
Ghemaect alse een cleet sonder mouwen. Vp elke scoudre stonden steene. Onichem ende sardonen ghemene. Ende miragden iosephus. 4920[regelnummer] Seghet in sinen boeken al dus. Dat derde cleet dat heten wi. Rationale judicij. Dat was sere diere van werke. Ende vierhoecte segghen clerke. 4925[regelnummer] Dar stonden .xii. diere stene. Jn goude waest ende al ghemene. Jn .iiij. steden drie te samen. Jn deerste stede stond bi namen. Smiraude topaes ende sardone. 4930[regelnummer] Jn dander stede so stond scone. Carbonkel iasp metten saphiere. Jn de derde stond na sine maniere.
120 Ametiste ligure ende acaet. Jn de vierde dits gheen baraet. 4935[regelnummer] Onicinus beril ende crisout. Dese waren van groter ghewout. Onder elke stond ghescreuen wel. Eene name der kinder van ysrahel. Oec segghen boeke meer dan een. 4940[regelnummer] Datter in midden stond een steen. Viercante; an sine ghewoud. Saghen si of hem god was houd. IOsephus scriuet dat die sardone. Die so claer was ende so scone. 4945[regelnummer] Ende vp die rechtre scoudre stoet. Weltijt so hem god was goet. Datter so groet licht vte sloech. Dat men versach verre ghenoech. Sulc tijt so die bisscop dede. 4950[regelnummer] Sacrificie ende ghebede. Ende alse hi soude wijch bestaen. Die .xii. stene sonder waen. Waren so claer in hare ghewoud. Waest so dat hem god was houd. 4955[regelnummer] Vpt houet haddi crone. Diere ghemaect ende scone. Ghemaect bi na als ict gome. Na des paues mitre van rome. Vord vorhoft hinc eene goudplate. 4960[regelnummer] Alse eene mane diere vtermaten. Daer inne met .iiij. lettren ghescreuen. Gods name ende wel verheuen. Die dat spelde ende dat woude. Dat god noch dor ons steruen soude. 4965[regelnummer] Dus ende bet so was ghecleet. Aaron doe hi was ghereet. God die wijsde hem die maniere. Hoe hi wilde ende welker tiere. Derde sacrificien waren. 4970[regelnummer] Mar dat willic laten varen. Dese ornamente so maecte wel. Een vroet man hiet beselel. Van judase was hi ebbic verheest. God gauet hem toe den heleghen gheest. 4975[regelnummer] Ende coliab eenen andren man.
121 Die was van iacobs sone dan. Dese maecten de behendichede. Dat noit man in ghere stede. Dar hi das ghelike sach eene. 4980[regelnummer] Si grauerden oec die stene. Die noch eden an desen dach. Niemen conterfaiten mach. Doe god dat hadde gheseit. Gaf hi moysesse ghereit. 4985[regelnummer] Tve taflen die waren van stene. [Dar in die wet bescreuen rene.] Metten vinghere ons heren <ghescreuen>;. Also alse ons die boeke leeren. Do die lieden beneden saghen. 4990[regelnummer] Dat moyses soude versaghen. Vp den bercgh also langhe. Spraken si alle met beduanghe. Tote aaron ende seiden. Mac ons gode die ons lieden. 4995[regelnummer] Ende vor ons gaen dor twoeste land.
[Folio 31v]
Ons es oncont ende onbecand. Wat moyses es ghesciet. Aaron ende hur wilden dat diet. Bestiren van der dulre vard. 5000[regelnummer] Mar si addent sere onward. Ende spouwen hur in sijn oghen. So menech warf hi ne const ghedoghen. Ende versmordene der mede. Aaron sach wat men daer dede. 5005[regelnummer] Sinen suaselinc ende ward vervard. Ende sprac al dus ten lieden ward. Ghi sult hare te mi ward sinden. De oringhe van vwen kinden. Ende van uwen wiuen mede. 5010[regelnummer] Dit was hare meeste dierhede. Dat pensdi dat si van den rade. Of souden staen dor haer scade. Doch brochten si drie oringhe. Nv hord hier wonderlike dinghe. 5015[regelnummer] Aaron warp tgoud in den viere.
122 Dar maecte die duuel sciere. Bi sire lust een calf der of. Den calue ghauen si groten lof. Doe riep daer menech duuels bode. 5020[regelnummer] Ysrahel dat sin dine gode. Die di vd egypten brochten. Dese mesdaet si suare becochten. Aaron maectem eenen outaer. Ende ghebod des marghins daer. 5025[regelnummer] Eenen vierdach sonder waen. Tfolc es tileke vp ghestaen. Si aten dronken ende maecten feeste. Ende anebedent minste ende meeste. GOd sprac te moyses saen. 5030[regelnummer] Ganc neder dijnc volc heft mesdaen. Laetse mi bederuen al. Jc beloue dat ic di sal. Van groten lieden here maken. Moyses sprac tesen saken. 5035[regelnummer] Here ic biddi vor hem allen. Laet dine grote gramscap vallen. Dat niet ne segghe menech viand. Die es in egypten land. God dedse hemelike henen varen. 5040[regelnummer] Om dat hise wilde te waren. Jnt gheberchte alle verslaen. Hine hads ghene macht sonder waen. Te gheuene te haren doene. Dat land van promissioene. 5045[regelnummer] Ghedinc dire vriende hier te voren. Dien du selue heues ghesuoren. Dattv soud dat lantscap gheuen. Haren gheslachten haren neuen. Dus stillede moyses onsen here. 5050[regelnummer] Ende ghinc of bedroeuet sere. Ende droech .ij. taflen tien tiden. Steenin ende an beden ziden. Ghescreuen metten vinghere gods. Josue die sijns ghebods. 5055[regelnummer] Wachte ende an den berch lach. Quam ieghen hem doe hine sach. Mar dat wet al sonder saghe.
123 Hine vaste niet die .xl. daghe. Ende seide here moyses. 5060[regelnummer] Jn dat herre beneden es. Als of men vochte grod gheclanc. Neen sprac moyses het es sanc. Ende doe hi naecte ende dat calf sach. Ende dat spel vp ghenen dach. 5065[regelnummer] Ward hi gram ende warp ontve. [Die marberine taflen tve.] Dat guldin calf verbarn hi mede. Ende barnt te puluere daer ter stede. Jn een water warp hijt dan. 5070[regelnummer] of drinken den man. Men leest wie so dranc derre fonteine. Ende van derre mesdaet onreine. Dat hem tgoud hinc an den baert. Moyses scalt te aaron waert. 5075[regelnummer] Dat hi des volx wille dede. Maer met hare pijnlichede. Onsculdichdem aaron al daer. Want hi der dod hadde vaer. Moyses riep nv comt te mi. 5080[regelnummer] Al <dat> comen es van leui.
[Folio 32r]
Ende die gode heuet werd. Elkerlijc die neme sijn suerd. Gaet al dore dit erre grod. Ende elc sla sinen vrient te dod. 5085[regelnummer] Die ghetekent es met goude. Des daghes velre vp der moude. Drie dusent ende meer der mede. Dus vrac god hare dorperede. Moyses sprac vp den andren dach. 5090[regelnummer] Jc ga te gode zien of ic mach. Hem verbidden v mesdaet. Want ghi ebt ghedaen grod quaet. Here riep hi dit harme diet. Dien dus sere es messchiet. 5095[regelnummer] Vergef hem dat si hebben mesdaen. Of doe mi vten boeke saen. Dar du mi in heues gheset. Doe sprac god die mine wet. Niet ne houden salic of screpen.
124 5100[regelnummer] Leed wech tfolc dattv heues begrepen. Mijn inghel sal di bewaren. Jnne sal niet metti varen. Tfolc es hard ic soudem derren. Jc salse noch eens visiteren. 5105[regelnummer] Ende salse bederuen al. Dit bediet den suaren val. Dar si in vellen onsochte. Doe soe tfolc van rome vercochte. IN dit ghedreech van onsen here. 5110[regelnummer] Weenden al die liede sere. Doch bad moyses der omme. Doe quam van suerke eene columme. Ende moyses sprac an gode doe. Daer si alle saghen toe. 5115[regelnummer] Besie dijn volc riep hi god. Wiltu ende eist dijn ghebod. Dat ic se leeden sal dor twoud. Sech wien du met mi dienen soud. Mijn ansichte sal vor di gaen. 5120[regelnummer] Sprac god hier mochti verstaen. Die ghebede moyses. Meer was tansichte dan dijn gheles. Moyses sprac here toghet mi. Hoe danich dijn ansichte si. 5125[regelnummer] God sprac dune moghes niet sien. Hem sal ghenen man ghescien. Die mi sien sal ende leuen. Stant in den hole hier beneuen. Jn den steene hier besiden. 5130[regelnummer] Mine glorie sal vor di liden. Tachterste soutv van mi sien. Moyses ghingher staen mettien. Ende een suerc ghinc vor hem staen. So grote clareet sonder waen. 5135[regelnummer] Leet vor hem. en mochte ghedoghen. Altoes ghene menschelic oghen. Maer doe god verre was leden. Voer dat suerc wech te sire steden. Ende moyses sagher naer. 5140[regelnummer] Van verren die godlicheit daer.
125 Doe sprac te moyses onse here. Maec tve taflen min no mere. Na deerste ic salre in die wet. Scriuen die dar in was gheset. 5145[regelnummer] Ende echt was ghinder .xl. daghe. Moyses dans ghene saghe. Ende .xl. nachte met onsen here. Hine ad no dranc min no mere. Doe hi neder quam weet vor waer. 5150[regelnummer] Ende met hem brochte die taflen daer. Sloech so grod licht ende sulke scine. Vten ansichte sine. Als of het gheornet ware. Ja het was te siene so clare. 5155[regelnummer] Dat niemen mochte ghedoghen. Moyses moeste vor sine oghen. Een cleet hanghen om die saken. Alse die lieden an hem spraken. Dat si doch moesten ghedoghen. 5160[regelnummer] Vp hem te kerne die oghen. Ebreusce gesten segghen vor waer. Dat hi derdewarf der naer. Echt niet ne ad binnen .xl. daghen. Om dat hi hem soude beiaghen.
[Folio 32v]
5165[regelnummer] Van haren mesdaden afflaet. Des es noch des kerken raet. Die vastine te hebbene int iaer. Vor medewinter weet vor waer. Vor paschen ende vor cinxnen mede. 5170[regelnummer] Of die kerke houd die sede. Om dat moyses ende helyas. Ende ihesus die xpristus was. Alle drie vasten .xl. daghe. Ende .xl. nachte sonder saghe. 5175[regelnummer] DOe hiet moyses dat maken. Die tabernacle die diere saken. Arke taflen candelerren. Die waren metten outaren. Mar in dien werke hiet hi vieren. 5180[regelnummer] Den saterdach na alre manieren. Al tfolc quam al daer ter steden. Ende offerden al hare dierheden.
126 So ghewillike dor gode. Dat men vd gaf met ghebode. 5185[regelnummer] Datter niemen offerde me. Meesters waren siere of sie tve. Die men hier voren nomede wel. Coliab ende beselel. Alle die van .xx. iaren. 5190[regelnummer] Ende die dar bouen waren. Dader toe hare offrande. Jnt dander iaer. als ict becande. Dat si egypten hadden gherumt. Dar menech omme was ghecumt. 5195[regelnummer] Ten eersten daghe van aprille. Do rechte na sinen wille. Moyses tabernakel ons heren. Een claer suerc met groter eeren. Dat niemen ne mochte dor sien. 5200[regelnummer] Bedecket al den dach na dien. Nachts was dat suerc dat leesmen hier. Rod ende claer alse een vier. Dat si mochten openbare. Verstaen datter god inne ware. 5205[regelnummer] Vordward meer rumeden si tfelt. Ende braken vp hare ghetelt. Sulc tijt so dat suerc hief danne. Ende daer hem sette te stane. Ghinghen si weder lodgieren. 5210[regelnummer] Dus plaghen si der manieren. Erodus neemt ende al dus. Hier gaet an leuiticus. Dats moyses derde boec. Maer weet wel dat mine roec. 5215[regelnummer] De sacrificien te bescriuene. Het ware mi pijnlic te bedriuene. Ende leec volc soud qualic verstaen. Ter ystorien willic gaen. God verbod hem tetene bloed. 5220[regelnummer] Ende alle beesten quaet ende goed. Die verdronken waren of versmord. Dat verstaet wel an dese word. Om dat die van egypten plaghen. Ende andre heidine in dien daghen. 5225[regelnummer] Verboed hijt want hi wilde mede.
127 Dat si leeren hare zede. Niet datter eneghe sonde ane lach. Dan tghebod gods vp ghenen dach. Onse here seide dat hi woude. 5230[regelnummer] Dat men aaron wien soude. Te sinen dienste ende sine kinder. Dat si papen waren ghinder. Merct die daer toe was bekent. Hine moeste sijn doef no blent. 5235[regelnummer] Nochte creupel nochte bocheus. Nochte bekens nochte camus. [Nochte gherande lette mede. Van den houede tote benede.] Mar van lechame gheheel ende ghesont. 5240[regelnummer] Also souden nv ter stont. Met recte die papen wesen. Alst ghescreuen es van desen. Moyses na tghebod ons heren. Nam aaron met groter eeren. 5245[regelnummer] Ende daer toe sine kinder mede.
[Folio 33r]
Hi versamede daer ter stede. Ter tabernaclen vor die duere. Al tfolc ghemene dorre ende tuerre. Ende seide daer sijt mochten horen. 5250[regelnummer] Dat god daer toe hadde vercoren. Aaron bisscop een pape te sine. Ende daer toe alle die kinder sine. Si louedene alle ionghe ende oude. Noch ward recht alsemen kiesen soude. 5255[regelnummer] Dat mens hadde der lieden wille. Maer symon makets een ghestille. Wet heuet verloren hare macht. Nv eist al coep ende cracht. Dar nam hi aaron ende sine kinder. 5260[regelnummer] Ende duoechse met water ghinder. Aaron dedi de cleder ane. Dar ic v of te verstane. Hier te voren hebbe ghedaen. Hoe diere si waren ende hoe ghedaen. 5265[regelnummer] Ende bestreect met heleger olien daer. Sine handen ende sijn hoft ouer waer. Den kinder dedi lijnwaet ane.
128 Ende gordedse chierlic alse ic wane. Mitren setti hem vpt houet. 5270[regelnummer] Hare hande bestreec hi dies ghelouet. Noch bestrijcmen der papen hande. Ende des bisscops hoeft in kerstine lande. De tabernacle bestreec hi mede. Metter olien te menegher stede. 5275[regelnummer] Ende die vate ende die outare. Dit doet die bisscop openbare. Alse hi die heleghe kerke wijt. Ende met worden benedijt. DOe aaron ende sine kinder. 5280[regelnummer] Dus waren ghewiet ghinder. Daden si hare offrande. Also alse moyses becande. Ende god wilde ende doe was wet. .vij. daghe was gheset. 5285[regelnummer] Van den sacrificien die feeste. Ten .viij. daghen quamen die meeste. Van ysrahel al te samen. Aaron offerde in gods namen. Een calf daer vor sine sonden. 5290[regelnummer] Ende eenen weder oec tien stonden. Ouer der liede mesdaet. Offerde hi na ons heren raet. Een calf. ende eenen buc. ende een lam. Ende eenen stier ende eenen ram. 5295[regelnummer] Tflesch van den beesten leidi daer. Sonder vier vp den outaer. Aaron hief vp die hande ghinder. Ende benedide man ende kinder. Al daer sende onse here. 5300[regelnummer] Een vier dat heet was seere. Ende verbernde die offrande. Dat fier van den heleghen brande. Ne lietmen nemmermeer vte gaen. Van dien dat daer was ontfaen. 5305[regelnummer] Tote dien datse duanc ende vinc. Nabugodonosor die coninc. Mar men voedet met houte altoes. Des selue daghes dat mense coes. Tesen dienste. aarons kinder. 5310[regelnummer] Waren tve ghebroedere ghinder. En nadab ende abiv. Aarons kinder seggic v.
129 Si namen tve wieroec vate. Ende vremde vier bi hare onmate. 5315[regelnummer] Ende souden wieroc vor gode bringhen. Dar quam gods vier dart vele <liede> ghinder. Saghen ende verbernedse bede gader. Des was droeue aaron die vader. Moyses hiet den maghen. 5320[regelnummer] Dat mense vte soude draghen. Dar groefmense in de ghewaden. Dar si den dienst mede daden. Hier omme pleghes die heleghe kerke. Dat so noch deluet also die clerke. 5325[regelnummer] Om dese dinc die men sach hier. Ne dorste niemen hander vier. Legghen vp ons heren outaer. Nemmermeer weet wel daer naer. GOd verbod hem in der gesten.
[Folio 33v]
5330[regelnummer] Tetene alre hande beesten. Die de voete hadden gheheel. Sine waren ghespleten in tve deel. Alse den scape es enter coe. Oec moeten si <evdricken> der toe. 5335[regelnummer] Die niet ne <eudricken> als dat suijn. Moesten hem ongheorlouet sijn. No visch dus horic tellen. Hine hadde vimmen ofte scellen. Ne moesten si nutten mede. 5340[regelnummer] Vogle besciet hi dar ter stede. Die niet ne waren van .iiij. voeten. Dat sise wel eten moeten. Aaron hiet hi des ghedinken. Dat hi niet ne soude drinken. 5345[regelnummer] No sine kinder ghene saken. Diese dronkin mochte maken. No wijn no bier in ghenen dinghen. Alsi in de tabernacle ghinghen. Ende gods ghebod souden leeren. 5350[regelnummer] Mar dit ghebod verkeren. Clerke van der niewer wet. Dronkenscep heuet al besmet. Hoerdoem verbod onse here. Ende oec so verbod hi mere.
130 5355[regelnummer] Dat niemen name te wiue. Hoe so anders huwelic bliue. Sire dochter of sire moeder. Sire suster ofte wijf sijns broeder. Hine storue sonder kint. 5360[regelnummer] Dat soe hem bi wette ware toe ghesint. Sire moihen niet ne name. Noch sire nichten die also quame. Dat hire of ware oudervader. Hi verbod hem bede gader. 5365[regelnummer] Oems wijf ende dar toe de suaren. Stiefkinder ende diere of comen waren. Oec verbod hi stomme sonden. Worde man met manne vonden. Of met beesten men sloeghene dod. 5370[regelnummer] Dar toe mede god <ghebod>;. Dat niemen anders hure onthelde. Over nacht van ghenen ghelde. Elc andren minde alse hem seluen. Drome ende ghedroech van eluen. 5375[regelnummer] Boeten wikelen toueren mede. Niemene gheloefde no ne dede. Want het sijn der heidine seden. Die den duuel anebeden. SJnen papen ghebod hi mede. 5380[regelnummer] Sonderlinghe renichede. Of si wijf namen na de wet. Saghen dat si waren onbesmet. Ne ghene wedewen die ne namen. No die waren van quader namen. 5385[regelnummer] Eghene verstekene no ghevane. Of onwerd ambacht vinghe ane. Sinen bisscop hi ghebod. Waer so iemene ware dod. Dat hi daer altoes niet ne quame. 5390[regelnummer] No altoes ghen wijf ne name. Dan eene maghet ende van den sinen. Des sijn si werdech groter pinen. Onse papen nv bi daghen. Die gode in den anden draghen. 5395[regelnummer] Ende so vul sijn ende so besmet. Sijnt dat van der ouder wet. Die papen sijn so rene.
131 Die elniet ne andelen allene. Dan beesten ende brod. 5400[regelnummer] Alse die oude wet ghebod. Nv gheuel dar dat een wijf. Van ysrahel bi eenen caytijf. Van egypten hadde .i. sone. So dat quade wicht die gone. 5405[regelnummer] Vp eenen man van ysrahel. Scalt alse een quaet ende een fel. Ende vloecte ons heren name. Moyses waest onbequame. Ende heuetene ghevaen. 5410[regelnummer] Ontier dat hi hadde verstaen. Van onsen here sijn ghebod. Do seide onse here die sinen god. Vloeket. alle diet horen.
[Folio 34r]
Sulre orconde segghen voren. 5415[regelnummer] Ende vd ward leeden ende steenen. Hier of verdraechmen ghenen. No in ghebornesse no vremden man. Wat sal der guerre werden dan. Die kerstijn sijn ende die lede. 5420[regelnummer] Van ons heren menschelichede. Dorperlike suerren ende nomen. Ende vloeken god salse verdoemen. Dars gheen verdinghen anders ane. Sine betrent na dat ict wane. 5425[regelnummer] Diefte ende roef sprac onse here. Willic dat men tvi scatte kere. Oec belouedi al bloed. Wie so hilde dat hi gheboed. Hi soude hem ghetidech weder. 5430[regelnummer] Van den hemele senden neder. Ende benedien alle sine saken. Ende alle die ghene die sine ghebode braken. Belouedi dat weet vor waer. Meneghe maledixie daer. 5435[regelnummer] Leuiticus nemt aldus ende. Numeri na dat ict bekende. Beginnet hier verstaet dit wale. Dat men den boec van ghetale. Want de gesten ons bedieden.
132 5440[regelnummer] Dat tghetal van al den lieden. Al dat was van .xx. iaren. Ende der bouen oec te waren. Tote .l. iaren dat telden si. Sonder tgheslachte van leui. 5445[regelnummer] Die te wapine niet ne dochten. Ende blode waren no ne mochten. Niet gheduren in den stride. Ne teldemen niet daer tien tide. .Dc. dusent ende .l. man. 5450[regelnummer] Ende .iij. dusent der an. Waren die wapine draghen mochten. Vp liede die ieghen hem vochten. Dar hiet god dat men scilt wachte. Om de tabernacle bi nachte. 5455[regelnummer] Souden doen waer so si waren. Hord die manieren van haren scaren. Die zabulon commen een was. Van ysacar ende van judas. Lach ande oest side ghelogiert. 5460[regelnummer] Van ruben dus waest gheuisiert. Van symeon ende van gad. Hadden an de zudside de stad. Effraim ende manasse. Die maecten gheslachten tve. 5465[regelnummer] Ende waren van ioseph gheboren. Jn de geesten alse wijt horen. An de west side leidemen him. Metten gheslachte van beniamin. Asar ende tgheslachte van dan. 5470[regelnummer] Van neptalim die laghen daer an. Glelodgiert an die nort side. Bi desen lach eene plache wide. Dar in stont ter middewarde. Die tabernacle vp die herde. 5475[regelnummer] Leuis tgheslachte lagher omme. Bi ghelodgiert na hare somme. Ende oec mede ghescart in vieren. Die diender in na harre manieren. Dat herre entie pawelioene. 5480[regelnummer] Laghen recht in sulken doene.
133 Ast ware eene gheueste stede. Ende dar toe grod ende scone mede. Moyses telde leuis kinder. Derre vant hi .ccc. ghinder. 5485[regelnummer] Ende .xxii. dusent mede. Die hi vant al daer ter stede. Die leuiten die .l. iaer. Of meer hadden weet vor waer. Ne dienden niet metten couente. 5490[regelnummer] Daer si hoeden die ornamente. Die papen dienst oec dede daer. Hi hadde .xxv. iaer.
[Folio 34v]
Eer menne wiede der toe. Mar nv worden si vele te vroe. 5495[regelnummer] Papen in die niewe wet. Jc wans zijt some lieten bet. Niemene ne moeste die hande slaen. An tabernacle sonder waen. No an arke no an vate. 5500[regelnummer] Alsise droeghen harre strate. Dan die van leui was gheboren. Entie saken wildijt horen. Die waren in sancta sanctorum binnen. Deckedemen dat mense kinnen. 5505[regelnummer] Niet ne mochte no besien. Alsi eenen souden tien. ONse here hiet moyses enten sinen. Maken .ij. seluerine businen. Dat merre mede blasen soude. 5510[regelnummer] Alse dat herre porren woude. Doe si omtrent .i. iaer. Ten berghe hadden gheleghen daer. Dat men hettet synai. Met haren oghen saghen si. 5515[regelnummer] Suerc dat die tabernacle bedechte. Ward vp hief ende heine recte. Dit was in meihe .xx. daghe. Al datter was vriende ende maghe. Braken vp hare ghetelt. 5520[regelnummer] Die daer waren vp dat tfelt. [Eenen langhen wech ende onsachten. Bin .iij. daghen ende .iij. nachten.
134 Ne ruste dat suerc no ne ghelach. Dies was int herre grot gheclach. 5525[regelnummer] Onder wijf ende onder man. Jn die wostine van faran. Ruste dat suerc. vp dat felt. Sloeghen si doe hare ghetelt.] Moyses na dat ic weet. 5530[regelnummer] Die hadde met hem gheleet. Odab sijns wijfs broeder. Eenen heidinen die was vroeder. Der wostinen dan iemen was. Om dat hem cont maecte das. 5535[regelnummer] Waer dat best logieren dade. Dies belouedi hem bi rade. Te goedene in der bester stede. Van haren lande des voer hi mede. Tfolc beclaghedem seere. 5540[regelnummer] Der pinen ieghen onsen here. Dar sende god een vier al dare. Die dachterste van der scare. Die traech waren ende node quamen. Verberneden alle te samen. 5545[regelnummer] Want si traech waren te diene gode. Moyses ons heren bode. Die batter voren entie plaghe. Die cesseerde in ghenen daghe. Daer begonste tghemene diet. 5550[regelnummer] Dat met hem vte egypten sciet. Ende oec mede also wel. Vele des volx van ysrahel. Die spise te begherne vtermaten. Die si in egypten aten. 5555[regelnummer] Ende clagheden dat si verre no na. Niet ne saghen dan manna. Dit ghinghen si met wenenden oghen. Allegader moysesse toghen. Diet onsen here claghen ghinc. 5560[regelnummer] Ende seide beset anders de dinc. Van desen volke of slach mi doet. De last es mi al te grod. Onse here seide kies mi dan. Metti noch .lxx. man. 5565[regelnummer] Die sijn in der trouwen vast.
135 Ende metti draghen den last. Sech den lieden dat si niet sorghen. Jc sal hem vleesch gheuen morghin. Al dat onse here hiet. 5570[regelnummer] Dedem moyses ende liets niet. Des anders daghes heueti ghesint. Onse here eenen wint. Die hem quackelen heft ghesent. Al euen dicke al ommetrent. 5575[regelnummer] Eenen dach vart omme therre. Daer nammer elc man sinen gherre. Die also grod alse pertricen waren. Die aten si al sonder sparen. Mar eer die spise ward verterd.
[Folio 35r]
5580[regelnummer] Ward god erre te hem ward. Ende sloech alle die lieden doet. Die om tvlesch dreuen de noet. Dies nam die stad name der aue. Van beghernessen de graue. 5585[regelnummer] Van danen voer si in aseroth. Dar scolden si des waren si soth. Maria ende aaron moyses broeder. Vp moyses al was hi vroeder. Ende verweten hem vtermaten. 5590[regelnummer] Dat hi nam ende soude laten. Tharise eenen eidinen coninghe. Oec seiden si bede in haren sinne. Tvi soudi onse meester wesen. Onse here balch hem van desen. 5595[regelnummer] Ende scaltse om har dorpernie. Al te hand so ward marie. Lazers doe dat aaron sach. Riep hi te broeder .ay. here wach. Vergef ons dat wi hebben mesdaen. 5600[regelnummer] Moyses bat ouer hem saen. Onse here hiet dat hise helde. .vij. daghen buten ghetelde. Ende danne so soudse ghenesen. Dit dedemen want het moeste wesen. 5605[regelnummer] Doe traken si in die wostine vord. Moyses na ons heren word. Sende in dat heleghe land.
136 .xii. man vor hem te hand. Diet tland entie lieden mede. 5610[regelnummer] Besaghen entie helechede. Ende hiet dat si vor hem brochten. Van der vrucht al dat si mochten. Calef ende iosue. Waren die vorbarste tve. 5615[regelnummer] So dat die .xii. alle te samen. Jn ebron ghevaren quamen. Dar versaghen si onder him. Van den gheslachte enachim. Drie gygante also grod. 5620[regelnummer] Niene saghen si hare ghenod. Si kerden binnen .xl. daghen. Dar brochten si tve ghedraghen. Calef ende iosue. An eene perche dar si tve. 5625[regelnummer] Mede waren gheladen ghenoech. Een druf waest dat men daer droech. Ghebroken van eenen wijngarde. Die druf van groter warde. Dat ihesus marihen kint. 5630[regelnummer] Die ons god hare heuet ghesint. Die perche es cruce of sijn moeder. Die bede droeghen onsen broeder. Die voren droech hadde den sterd. Ghekert toter druuen ward. 5635[regelnummer] Hie bediet dat juedsche diet. Die onsen ihesus ne heren niet. Mar versmadene ghenoech. Ende die den stoc van bachten droech. Hi hadde thoghe ter druuen ward. 5640[regelnummer] Dats de kerstin war so hi vard. Die thoghe heuet vp onsen here. Ende hem dienet emmermere. Al waren die ioden eerst vercoren. Ende na der wet eerst ghinghen voren. 5645[regelnummer] Si hebben gode den rigghe ghekert. Die kerstin die achterst was gheleet. Comt na ende heuet toghe te gode. Ende leuet na sine ghebode. DJe spieres keerden metter spoet.
137 5650[regelnummer] Ende prijsden tland scone ende goet. Die vrucht cochten si al daer. Mar si seiden ouer waer. Die liede sterc ende grod. Entie steden ieghen nod. 5655[regelnummer] Wel ghemurt al dore int lant. Enachs gheslachte die was gygant. Saghen wi daer manne ende wiue. Als onghelijc waren si van liue. Jeghen hem des sijt ghewes. 5660[regelnummer] Alse ieghen ons .i. crekel es. Niemen magher langhe in leuen. Mettien heuet daer volc vp heuen. Een lud ende weenden sere.
[Folio 35v]
Ende seiden verghaue onse here. 5665[regelnummer] Dat wi waren in egypten dod. Beter war ons noch ter nod. Te kerne te egypten wart. Dan te steruene vor suart. Ende men onse wiue ende onse kinder. 5670[regelnummer] Jammerlike sal vanghen ghinder. Make wi een herre metter vart. Die ons lede te egypten wart. Mar calef ende iosue. Scurden hare cledre ontve. 5675[regelnummer] Ende seiden dat laet dor god. Ne staet niet ieghen gods ghebod. Maect van hem ghenen loghenare. Alse oft hem moghelic ware. Tland te gheuene wies so vernoeit. 5680[regelnummer] Dar melc ende onech in vloeit. <W>i sullen tfolc al sonder nod. Versuelghen alse wi doen dat brod. Mar dandre .x. die tfolc veruarden. Riepen der ieghen met onwarden. 5685[regelnummer] Ende tfolc wildse steenen daer. Mettien verbarde al openbaer. Vp tabernacle die glorie ons heren. Ende seide te moysesse met eeren. Hoe langhe sal mi dit quade diet. 5690[regelnummer] Ne willen ghelouen niet.
138 Sal icse slaen. entie here. Maken van liede vele mere. Moyses bat neen here mijn. Bi diere ghenaden hen moet niet sijn. 5695[regelnummer] Dat men in egypten land. Niet ne segghe al te hand. Hine mochtem land niet gheven wale. Onse here sprac na sine tale. Hebbict ghelaten bedi. 5700[regelnummer] Mar ic suerdi dat bi mi. Har ne gheen die dat sach mede. Wat ic in egypten dede. Die bouen .xx. iaren waren oud. Ende mi ghetornent hebben .x. voud. 5705[regelnummer] Ne comt in den lande niet. Dat ic haren vorder behiet. Sonder calef ende iosue. Alleenlike dese tve. Ende om dat folc van chanaan. 5710[regelnummer] Ende van hamelech die man. Hier bi v sijn ghekerd metter vard. Weder ter wostinen ward. Dat si v niet ne bestaen. Ende weet wel al sonder waen. 5715[regelnummer] Ghelijc dat ic binnen .xl. daghen. Bespiet hebbe des lands ghelaghen. Suldi becopen weet vor waer. Vwe mesdaet .xl. iaer. Dit seide den volke moyses. 5720[regelnummer] Ende si weenden alle seere des. Tilicke sijn si vp ghestaen. Ende seiden wi hebben mesdaen. Dat wi in wannopen waren. Wi sullen harde gherne varen. 5725[regelnummer] Jnt land dat ons god behiet. Moyses sprac ne vard daer niet. God en es niet met v dan. Sine hilder hem niet an. Ende waenden sonder gode verwinnen. 5730[regelnummer] Doe si dat souden beghinnen. Quam dat folc van chanaan. Ende van amelech volghende an. Si sloeghense ende daden hem pine.
139 Ende iaghedse in die wostine. 5735[regelnummer] ALst erre in die wostine lach. Vondsi vp eenen saterdach. Eenen man die houd dar las. Dat ieghen die viere was. Moyses bevraghets gode. 5740[regelnummer] God sprac ic wille dat mense dode. Ende menne buten tenten steene. Dat dede ghent volc al ghemene. Tien tiden core vernam. Dat die kinder die amram. 5745[regelnummer] Hadde ghewonnen waren heren. Aaron bisscop met groter eeren. Ende moyses tfolc here al gader.
[Folio 36r]
Omme dat der kinder vader. Ende amram ghebroedre waren. 5750[regelnummer] So quam hi met eere scaren. Wel met .cc!. leviten. Die behorden te sire viten. Vp dat bisscop wilde wesen. Oec so was met hem in desen. 5755[regelnummer] Abiron ende datan. Die waren die machsticste man. Van ruben gheboren echt. Ende seiden het ware hare recht. De eerscappie van den scaren. 5760[regelnummer] Om dat si gheboren waren. Van ruben iacobs ouste sone. Moyses sprac omme tghene. Elc neme marghin een wieroc vat. Ende doe des helechs viers in dat. 5765[regelnummer] Here core ghi ende uwe scare. Jc wille dat aaron mede si dare. Die god verkieset si goed man. Moyses sende om dat. dathan. Ende abiron dat sire quamen. 5770[regelnummer] Si onseident al te samen. Vor alt volc seide openbare. Moyses tote cores scare. Neemt uwe wieroc vate saen. Ende gaet vor gode staen. 5775[regelnummer] Si daden ende moyses ghinc dan.
140 Omme abiron ende omme datan. Mar si stonden ghereet ter werre. Met haren maghen ieghen therre. Ende niet te sine onderdaen. 5780[regelnummer] Moyses bat gode saen. Daerde ondede ende beuede. Ende versualchse dar ter stede. Abiron ende dathan. Hare goet ende hare man. 5785[regelnummer] Dat vier sloech soe vtermaten. Vte cores wieroc vaten. Dat nie blexeme was so grod. Ende verbernedse alle te dod. Die waren in sine scare. 5790[regelnummer] Ende aaron ne hadde ghene ware. Ten naesten daghe ward tfolc ghemene. Ende brochten ghedraghen steene. Vp aaron ende vp moyses. Ende ieghen hemedes. 5795[regelnummer] Ghi tve verslaet ons heren herre. Si wilse steenen sonder werre. Mar si vloen ter tabernacle ward. Al daer heuetse god beward. Ende verbarn dat ander diet. 5800[regelnummer] Mettien moyses aaron hiet. Nem een wieroc vat al hier. Ende van den outare vier. Lech dat vp tymiamata. Ende loep ten volke ende sta. 5805[regelnummer] Vor hem ende bid te gode. Tusscen de leuende ende de dode. Ghinc aaron staen ende bad mede. De plaghe nam ende met sire bede. Mar .xiiij. dusent ende .lxxx. man. 5810[regelnummer] Warre verbernt dan. Nochtan weet wel dat niet verghinc. De warringhe om dese dinc. Ende al van aarons bisscops doeme. Si seiden openbare some. 5815[regelnummer] Dat ware te grote wardichede. Eene gheslachte moghenthede. Te ebbene ouer al die scare.
141 Ende bi auenturen ware. Jn dander gheslachte sulc man. 5820[regelnummer] Die waren te sine der an. Oec clagheden si vp moyses. Ende seiden hi pijnde des. Tfolc te houdene in die wostine. Om dat si sonder die hulpe sine. 5825[regelnummer] Ne wisten waer hem bekeren. Moyses na tghebod ons heren.
[Folio 36v]
.xii. roeden al daer brochte. Want ihesus diese ghedochte. Screef dar in hare name. 5830[regelnummer] Aarons roede leidi tesame. Na hem bescreuen dar ter stede. Dar god sijn teken ane dede. Die souden int bisscopdoem ghestaen. Voer gode leidi die roeden saen. 5835[regelnummer] Des anders daghes na gods ghemoede. Vondsi ghelouert aarons roede. Ende noten ghewassen der an. Dus bleef bisscop die heleghe man. Die roeden leidemen in darke. 5840[regelnummer] Om dat ment emmermee marke. DJe roede die ieghen nature. Noten droech al daer ter vre. Die bettekende marien. Die den heleghen ihesus den vrien. 5845[regelnummer] Droech al sonder mans scoud. Ende al bi der gods ghewoud. Omme dat tfolc van ysrahel. Dorper was ende harde fel. Dolden si in die wostine hier. 5850[regelnummer] Omtrent den berghe seier. Ter roder zee quamen si weder. Ende dolden vp ende neder. Omtrent den berghe van synai. Hare sonden becochten si. 5855[regelnummer] Vele volx ontstarf hem daer. Doch. na .xxxix iaer. Quamen si weder in cades. Dat was die stad ghelouet mi des.
142 Dar si an hem waren comen. 5860[regelnummer] Die spieres ende hadden vernomen. Ende besien dat heleghe land. Alse v hier voren es becand. Dar starf oec des sijt ghewes. Maria suster moyses. 5865[regelnummer] Ende tfolc hadde waters nod. Bedi wilsi slaen te dod. Aaron ende moyses. Die onsen here clagheden des. Ende water baden dor sine goede. 5870[regelnummer] Onse here hiet nemen die roede. Die vor hem in dat bedehus lach. Moyses vergaderde vp dien dach. Tfolc vor eenen marberstene. Ende seide nv hord al ghemene. 5875[regelnummer] Rebel ende onghelouich diet. Mogen wi van den marbre hiet. Hv water te drinkene gheuen. Mettien heueti die roede verheuen. Ende sloech eenewarf den steen. 5880[regelnummer] Dar quam vp water ne gheen. Arderwarf dat hi sloech. Ende dar quam waters ghenoech. Jn desen doene ghelouet mi des. Tvifelde aaron ende moyses. 5885[regelnummer] Onse here die sprac bedi. Om dat ghi wanlouet mi. Sone suldi niet dit diet. Leden int land dat ic behiet. DJe marbersteen dats ihesus kerst. 5890[regelnummer] Die lauet mi der zielen derst. Ten eersten slaghe bleef hi droghe. Dat beteken do hi hoghe. Die ridders gode hadden gheset. Ende om te bespottene bet. 5895[regelnummer] Hadden sine met dorne ghecroent. Ende met purpure ghescoent. Ende sloeghene metten sperre ant houet. Mar ne gheen bloet des ghelouet. Leesmen dar of van hem brac. 5900[regelnummer] Mar doe men in de side stac.
143 Doe ontspranger die fonteine. Die vele zielen maecte reine. Dit bedieden die .ij. slaghe. Die moyses sloech in dien daghe. 5905[regelnummer] DOden sende moyses.
[Folio 37r]
Van daer si laghen in cades. Ende coninc van edon die baden. Wi bidden di vp ghenaden. Alse onsen broeder tesen tiden. 5910[regelnummer] Dattv ons laets dor dijn land liden. Hi seide dat ne mach niet siin. Dat ghi lijt dor tland mijn. Dies voer moyses oec dane. Want god verbod hem te bestane. 5915[regelnummer] Met wighe ens gheslachte. Dor arabien voer si met crachte. Teenen berghe es hor ghenant. Dar starf aaron al te hant. Ende men dalfene in mosera. 5920[regelnummer] Eleazarus was der na. Bisscop die sijn sone was. Dar na als ict bescreuen las. Quam dat volc van chanaan. Dat tersten grod goet vp hem ghewan. 5925[regelnummer] Mar doch alst wilde onse here. Verwonnensise ende hadden deere. Van hor voer tfolc in salmona. Tfolc dat dus was ende ga. Begonde daer des weghes vernoihen. 5930[regelnummer] Ende moysesse moihen. Des sende god in hare tente. Leesmen gheuierde serpente. Gheviert hiet mense merket wel. Dat si waren cleene ende snel. 5935[regelnummer] Ende vloghen alse die sparke doet. Ende dat si staken word als een bloet. Rod ende vtermaten heet. Doe baden si moysesse ghereet. Dat hi gode vor hem bade. 5940[regelnummer] Doe maecti bi ons heren rade. Een serpent daer van metale.
144 Ende settet hoghe ende wale. Vp eene perche daer tfolc lach. Die gheuenijnt was ende daer vp sach. 5945[regelnummer] Hi was saen ghenesen wel. Dit hilden die van ysrahel. Ende was gheset met groter eeren. Sident in de temple ons heren. Mar die coninc ezechias. 5950[regelnummer] Sach datter tfolc gheloue ane was. Ende braect sticken weet vor waer. Ouer meneghen dach der naer. DJt serpent dans ghene saghe. Was vp gheset te middaghe. 5955[regelnummer] Also was ihesus onse coninc. Die dor ons an die cruce hinc. Te middaghe vp den vrijndach. Darne menech iode ane sach. Dor ons hoghe ant hout verheuen. 5960[regelnummer] Hies die ons mach ghesonde gheuen. Van des vierijns serpens venine. Diene in dat herte sine. Met rechten gheloue siet. Die roede die droech die bediet. 5965[regelnummer] Marien die ihesus droech. Dies meneghe ziele sident loech. UAn salmana quam al dat diet. Teerre riuiere die salich hiet. Dar leden si droechs voets min no mee. 5970[regelnummer] Dan hem gheviel ter roeder zee. Ende si quamen te arnon ghevaren. Darse de viande met haren scaren. Onder die roche hadden belaghen. Alse die ebreusche gesten saghen. 5975[regelnummer] Dar dede god de rochen vallen. Vp die viande met allen. Ende leden dor tland met vreden. Want die viande waren vertreden. Doch dat si int land van moab quamen. 5980[regelnummer] Dane senden boden te samen. Toten coninc seon van amorre. Dat hi hem orlof ende nemmee. Te lidene gaue dor sijn land.
145 Hi ontseit hem al te hand. 5985[regelnummer] Ende quam met erre hem te ieghen. Jn die wostine ghesleghen. Ende vacht vpt volc van ysrahel. Dar bleef hi dod ende also wel. Tmeerre deel dat met hem quam.
[Folio 37v]
5990[regelnummer] Tfolc van ysrahel dat nam. Al sijn land ende sine steden. Doe logierden si met vreden. Jn moab vp die iordane. Jn eenen marach daer ast ic wane. 5995[regelnummer] Jerico stond an dander side. Eene grote stad sterc ende wide. Mar eer si laghen dar ter stede. Quam oec die coninc ieghen hem mede. Een gygant een vreeselic man. 6000Die coninc doe was van basan. Dien sloeghen si gheweldelike. Ende behilden sijn coninc rike. Nochtanne was dat lantscap niet. Dat hem onse here behiet. 6005[regelnummer] BAlach die coninc van moab. Die ontboet sijn herscap. Want hi hem ontsach der scaden. Die si den .ij. coninghen daden. Van amorre ende van basan. 6010[regelnummer] Hi ontboet die van madian. Sine vriende die dar bi laghen. Ende seiden dit volc sal ons of vaghen. Ende verterren ic vruchte des. Alse die osse doet dat gers. 6015[regelnummer] Doch dat hi den raet vernam. Dat hi sende om balaam. Ende hi <ver>malediede die liede. Hi horde dat also ghesciede. Dien hi vloecte dat hem mesvel. 6020[regelnummer] Ende dien hi seinde hi voer wel. Oec haddi vernomen mede. Dat volc van ysrahel in der bede. Mee dan met wapinen vernam. Dies docht hem goet ende sine man. 6025[regelnummer] Dat men met vloeke der weder vochte.
146 Des coninx bode voer ende brochte. Mettem die vorbarste liede. Ende belouedem grote miede. Si seiden wat si daer daden. 6030[regelnummer] Balaam sprac laet mi beraden. Met onsen here blijft hier te nacht. Hi was gods prophete gheacht. Metten lieden daer was niet an. Het was een wikelare een quaet man. 6035[regelnummer] Nachts seide god ne vare niet. Te vloeken tyrahelsce diet. Want hets ghebenedijt van mi. Des anderdaghes seide hi. Hets mi verboden openbare. 6040[regelnummer] Dat ic niet met v ne vare. Anderwarf sende hem balach. Boden daer meer ane ghelach. Ende ghiften vele mere. Balaam sprac wilde mi v here. 6045[regelnummer] Sijn huvs wl gouds gheuen met heren. Hoe mochtic keren tword ons heren. Mar bliuet te nacht met mi hare. Nachts seide god stant vp ende vare. Met hem endoe elniet den lieden. 6050[regelnummer] Dan dat ic di sal ghebieden. Doe so sadeldi sine ezelinne. Ende voer met hem met vasscen sinne. Des stond die ingel in die vaerd. Vor hem ende adde een blod suerd. 6055[regelnummer] Balaam ne mochten niet sien. Mar die ezelinne saghen mettien. Ende maecte hare vter straten. Balaam sloecse vtermaten. Ende brochse te weghe ward. 6060[regelnummer] Echt sach soe den inghel ent suerd. Staende in eenen nouwen pat. Hem quetste so diere vp sat. An sinen voed ende scuwede sere. Dies sloecse balaam te mere. 6065[regelnummer] Derdewarf ghinc dinghel staen. Dar soe niet mochte gaen. Noch an ghene side liden.
147
[Folio 38r]
Doe sturte soe al daer ten tiden. Ende hi sloechse met eenen staue. 6070[regelnummer] God gaf daer eene vremde gaue. Deselinne sprac na gods ghehete. Ende scalt ghenen prophete. Ende seide tvi slaestu mi. Balaam die sprac bedi. 6075[regelnummer] Dattv met mi spots dus sere. Haddic een suerd ic sloeghe di mere. Dese man was wonders ghewone wel. Hem ne wonders niet dat ghevel. Dat dat dier sprac daer ter stede. 6080[regelnummer] Mettien god sine hoghen ondede. Ende sach den inghel vor hem staen. Ende dien anebedi saen. Dinghel seide hem metter vard. Die wech es verkert te mi ward. 6085[regelnummer] Jc hadde di ghesleghen dod. Mar dat deselinne ontscod. Balaam sprac ic hebbe mesdaen. Ende omme dat die dinc ieghen di gaen. Mijn wech so eist best dat ic kere. 6090[regelnummer] Dinghel sprac vare wachti sere. Dattv niet ne sprex vor die liede. Anders dan ic di ghebiede. Balaam voer danen vord. Die coninc heuet dit verhord. 6095[regelnummer] Dat hi quam wel hine ontfinc. Ende gaf grote diere dinc. Mar balaam sprac jn segghe niet. Anders dan mi god behiet. Do ginghen si den here so na. 6100[regelnummer] Vp eenen bercgh hiet fasga. Dat si tfolc mochten besien. Balaam maecte mettien. Sijn doen ende sine wikelinghen. Doe sprac hi van dieren dinghen. 6105[regelnummer] Hoe mochtic vloecken dese scare. Die god benedijt openbare. Mijn ende moet ghelijc desen. Alsic sterue int leeste wesen. Balach was droeue om dese word. 6110[regelnummer] Ende hi leeddene bet vord. Vp den bercgh dart hoghe was sere. Ende hi tfolx sien mochte mere.
148 Teerst dat hi daer hadde ghedaen. Sine sacrificie also saen. 6115[regelnummer] Seidi int herre van ysrahel. So nes gheen afgod wetic wel. Haer selues god die eiser inne. Hi sal vp staen als eene leewinne. Ende niet rusten alse die liebard. 6120[regelnummer] Eer hi den roef heuet te hem ward. Jn dese lettre sul wi verstaen. Van dode ihesus kerst vp staen. Ende dat volc mede verwan. Dat landscap van chanaan. 6125[regelnummer] Doe bad balach ende hiet. Ne vloechse no ne seindse niet. Hi leeddene vp eenen bercgh te hand. Die fagor hiet daer int land. Ende doe hi therre ons heren sach. 6130[regelnummer] Hoe dat in de tente lach. Vorseide hi ghinder cortelike. Coninc sauls conincrike. Die tfolc van hamelech versloech. Ende den coninc gheuaen wech droech. 6135[regelnummer] Balach die coninc was gram. Ende doe balaam orlof nam. Bad de coninc dat hi hem riede. Doe sprac hi echt vor alle die liede. Hi seide hud iacob sal risen. 6140[regelnummer] Eene sterre: hier wildi prisen. Marien sterre van den mere. Die gheboren was vten here. Ende eene roede sprac hi sal comen. Vte ysrahel die sal verdoemen. 6145[regelnummer] Ende slaen van moab die heren. Dats ihesus die met groter eren.
[Folio 38v]
Van marien was gheboren. Ende al die sal te storen. Die in die sonden hem verbouden. 6150[regelnummer] Ende hem an afgode houden. Oec vorseidi dat ysrahel. Ydumea soude dvinghen wel. Ende dat die van assiria. Ysrahel soude vanghen der na. 6155[regelnummer] Tien tiden ghesciede die dinc.
149 Dat men se int land van caspien vinc. Oec vorseidi romsce rike. Dat dvinghen soude gheweldelike. Assyeren entie ebreussche mede. 6160[regelnummer] Dit es ghesciet ter menegher stede. Machmen lesen dese plaghe. Oec vorseidi om langhe daghe. Dat romsce rike soude te gaen. Ende ander saken sonder waen. 6165[regelnummer] Die al sijn te ghesciene. Ende sullen comen wie soes verdiene. MEttien dese wise balaam. An den coninc orlof nam. Mar int ghesceet gaf hi hem raet. 6170[regelnummer] Die hem beden sident was quaet. Hi hiet hem dat hi maghede name. Die scone waren ende bequame. So dat si van groter sconen. Die ionghelinghe mochten onen. 6175[regelnummer] Ten tenten soudsi maken sanc. Ende draghen spise te cope ende dranc. Die ionghelinghe soudse begherren. Mar niet ne soudsise ontfaen te waren. Eer si anebeden haren gode. 6180[regelnummer] Dus machmense verwinnen ode. Want hare god die salse laten. Balaam voer sire straten. Die van moab ende van madian. Daden alse hem riet die man. 6185[regelnummer] An die afgode ende an die wijf. Besondechdem menech caytijf. Des storuer omme weet vor waer. .xxiiij^m. wel naer. MAr iosephus ghewaghet das. 6190[regelnummer] Dat daer een edel prence was. Van symeons gheslachte gheboren. Die een wijf hadden vercoren. Van madian ende hiet corbi. Vor alt erre so ghinc hi. 6195[regelnummer] Ende sprac moysesse quaet. Mettien hi ten wiue gaet. Mar eleazarus sone fines. Aarons sone balch hem des.
150 Ende volghedem met eenen cnive. 6200[regelnummer] Hi vantene daer metten wiue. Bede stac hise dore dar si laghen. Dit was tende van der plaghen. Doe die quade waren dod. Onse here moysesse ghebod. 6205[regelnummer] Ende eleazaruse. dat si tellen. Souden alle hare ghesellen. Van .xx. iaren ende daer bouen. Die men te wighe soude louen. .dc. dusent warre vonden. 6210[regelnummer] Ende .i. dusent daer ter stonden. Ende .xxx. daer ne gheen. Was ghetellet wet vor een. Van moyses ende aaron te voren. Sonder si tvee wildijt horen. 6215[regelnummer] Dats calef ende iosue. Doe seide onse here me. Desen salmen gheuen tland. Dat ic behiet minen seriand. Abraham doe telledi mede. 6220[regelnummer] Leuis gheslachte dar ter stede. Derre tellede moyses dan. .xxiiij. dusent man. Doe hiet onse here hem. Gaen vp den bercgh heet abarim. 6225[regelnummer] Ende hiet dat hi tland besaghe. Dat hebben souden sine maghen. Eer dat hi smaecte die dod. Want god die seidem al blod. Dat hire nemmer inne quame. 6230[regelnummer] Moyses bad gode dat hi name.
[Folio 39r]
Eenen die na sine dod. Berechte dat erre grod. God hiet hem nemen iosue. Hi ende eleazarus si tve. 6235[regelnummer] Brochtene vor al die scare. Ende moyses leide openbare. Sine hand dar vp sijn houet. Ende vercoesene des ghelouet. Vor al tfolc van ysrahel. 6240[regelnummer] Dat verstondsi alle wel. Dat iosue na moyses.
151 Tharen here vercoren es. DAr screef moyses die ghebode. Hoe men dienen soude gode. 6245[regelnummer] Met sacrificien met offranden. Die ter houder wet becanden. Hoe men dat lam offren soude. Ende vp den candelerre van goude. Hoe men soude houden tlecht. 6250[regelnummer] Die feesten die ghebod hi echt. Hoe dat mense soude vieren. Mar die ne willic niet visieren. Want sire ter ouder wet bestaen. Ende onser wet niet ane gaen. 6255[regelnummer] Sonder dat sise bedieden. Dat belof oec van den lieden. Hiet hi ghelden mar die man. Mocht den wiue verbieden dan. Twijf mochts niet ontsegghen mede. 6260[regelnummer] Hen ware of die man suuerhede. Belouen wilde lude of stille. So mocht letten wart hare onwille. God hiet moysesse dan. Dat hi van dien van madian. 6265[regelnummer] Ende van dien van moab mede. Sine liede hem wreken dede. Eer hi van den liue sciede. Doe nam moyses .m. liede. Van elken gheslachte ghewapint wel. 6270[regelnummer] Finees die stoud ende snel. Was. ende eleazers sone. Maecte hi voghet ouer al die ghene. Si sloeghen .v. coninghe dod. Ende menech man stoud ende grod. 6275[regelnummer] Casteele. porte. dorpe. steden. Verbernedsi in der onvreden. Die prophete balaam. Bleef oec dod als ict vernam. Beesten goet wijf ende kinder. 6280[regelnummer] Vinghen si alle gader ghinder. Si quamen alle weder dus. Moyses ende eleazarus. Entie prinschen entie heren. Quamen ieghen hem met groten heren.
152 6285[regelnummer] Mar alse moyses die wijf vernam. Sprac hi te hem ende ward gram. Tvi hebbi de wijf ghebonden. Jane brochtsi in de sonden. Onse volc nv slase dan. 6290[regelnummer] Alle die hebben ghehad man. Mar die maghede laet leuen. Sijn ghebod dat nes niet bleuen. Alle ontliuedemen die wiue. De maghede hilt men te liue. 6295[regelnummer] .xxx. dusent al daer. Doe seiden die papen ouer waer. Wi hebben onse volc ghetelt. Dat met ons vacht ghinder vpt velt. Ons neghebrecht niet een man. 6300[regelnummer] Des offeren wi gode dan. Al dat goud al nv ter tijt. Dat wi roueden in den strijt. Eleazarus ende moyses. Ontfinghent ende dancten des. 6305[regelnummer] Over waer lese wi dat. Rubens gheslachte entie van gat. Ende alf tgheslachte van manasse. Om dat si hadden besten me. Dan hadden heneghe andre man. 6310[regelnummer] Baden si om trike van basan. Seons land van amorreen. Moyses scaltse ouer een. Want hi waende sonder waen. Dat sijt van vresen hadden ghedaen.
[Folio 39v]
6315[regelnummer] Ende hare broedre laten wouden. Doe beloueden si dat si souden. Wijf ende kinder ende beesten mede. Laten in ere seker stede. Ende ghewapent voren gaen. 6320[regelnummer] Ontier ende tfolc hadde ontfaen. Dat land dat hem god behiet. Mettien moyses ghescien liet. Hier gaet vd leuiticus. Ende comt in deutronomius. 6325[regelnummer] Die al meest es gheset. Van gheboden der ouder wet. Des viertechs iars no min no me.
153 Dat men quam vter roder ze. Ten eersten daghe van sporcle doe sach. 6330[regelnummer] Moyses dat sijn sterfdach. Hem bi was doe nam hi die liede. Ende tellede wat hem ghesciede. Eren. die hem onse here dede. Hoe hi bi sire moghenthede. 6335[regelnummer] Oec den coninc van basan. Versloeghen den groten man. Die van gygante leuede allene. Hine was niet also clene. Sijn bedde ne stont in eene stad. 6340[regelnummer] Te litekene die hiet rabad. .lx. cubitus lanc ende yserijn. Ende .iiij. was die wijtheit sijn. Hi hiet dat si gode minden. Bouen al dat. dat si kinden. 6345[regelnummer] Met al der zielen. met alle den sinnen. Met alre cracht soudsine minnen. Van manna sprac hi wondert niet so sere. Dat v brod gheuet onse here. Bi den brode niet allene. 6350[regelnummer] Ne leuet de mensche ne mar ghemene. Bi den worden dat telker stonde. Comt vd ons heren monde. Ghedinct des gods dat god te waren. V heuet ghedaen binnen .xl. iaren. 6355[regelnummer] Hu cleeder noch uwe scoen. Sijn niet ghesleten. in gheen doen. Ghi sijt ontgaen meneghen diere. Dat venijn vte warp met viere. Ende hout ons heren ghebode. 6360[regelnummer] So suldi ontfaen van gode. Ghetidech coude ghetidech hitte. Theleghe land verstaet wel ditte. Dan heuet niet die maniere. Alse egypten dat die riuiere. 6365[regelnummer] Nilus te sire tijt benet. Bedi hout wel ons heren wet. Hi sal verdriuen vten lande. Sonder nod uwe viande. Ende wie so afgode anebede. 6370[regelnummer] Eist man. eist wijf. eist port. eist stede.
154 Diene salmen niet laten leuen. Alle orconde dat si tve gheuen. Of si drie dat si ghestade. Ne ebt oec niet te uwer scade. 6375[regelnummer] Touerers no wikelaren. Noch die ghene die omme varen. Met nigromantien dar si saen. De dode mede doen vp staen. Om te wetene wat sal ghescien. 6380[regelnummer] God sal noch verwecken dien. Van uwen broeders eenen prophete. Wie so niet ne doet dat hi hete. Sal vermaledijt bliuen. Dese prophete dar wi af scriuen. 6385[regelnummer] Dats ihesus die niet ne hord. Hi bliuet in der zielen te stord. UAerd oec dat men onder vonde. Valscheit van eneghen orconde. Men soudem ghelden sine onwet. 6390[regelnummer] Lijf ouer lijf led ouer led. Weet oec wel dat hi verbod. Wech den ghenen die was blod. Om dat hi in der scaren.
[Folio 40r]
Ander volc mochte vervaren. 6395[regelnummer] Lichte wijf ende putiere. Vloekedi in alre maniere. Ende ander word die mi dat dochten. Dat si vromen niet ne mochten. Ende alse hijt al hadde ghescreuen. 6400[regelnummer] Heueti den boec ghegheuen. Den leuiten ende hiet mede. Dat men in die arke dede. Dar in lach menech iaer. Alse ghi horen sult hier naer. 6405[regelnummer] DOe seide moyses ic kenne v wel. Ende ic weet v meneghen fel. Ghi wilt gode in mijn leuen. Dicken laten ende begheuen. Wat suldi doen als ic bem dod. 6410[regelnummer] Dar makede die here grod. Audite celi que loquar. Dar ic of wel segghen dar.
155 Dat tende was an al sijn scriuen. Onse here lietene cliuen. 6415[regelnummer] Vp den hoghe bercgh nebo. Hi soude hem toghen also. Dat land dat hi abrame behiet. Moyses benediede dat diedt. Ende hi ghinc vp nebo der na. 6420[regelnummer] Vp tupperste dat heet fasga. God toghede hem dat land mettien. Miracle waest dat hijt besien. Al gader mochte het was so grod. Al daer so bleef moyses dod. 6425[regelnummer] Ende god groefene in den dale. Jnt land van moab weet men wale. Mar sijn graf dans ghene saghe. Es onbekent tote desen daghe. Allen den ghenen die oit waren. 6430[regelnummer] Moyses was houd te waren. .C. iaer ende .xx. mede. Nie ne besief hi deimsterhede. Jn sine oghen noch hi ne verloes. Noch nie tant ne gheen altoes. 6435[regelnummer] .xxx. daghe weet men wel. Beweendene die van ysrahel. Noch sine ghelike weet vor waer. Ne comt nemmermeer der naer. Dus nemen ende moyses boeke. 6440[regelnummer] Al sonder heneghe valsche doeke. Of van rimen of van reden. God danc hebbisce ouer leden. IOsue heet dese boec bi namen. Want hine maecte al te samen. 6445[regelnummer] Dar hi de name of heuet ontfaen. Ende dat suldi wel verstaen. Moyses ende iosue. Waren hertoghen dese tve. Ouer tfolc van ysrahel. 6450[regelnummer] Want si therre ledden wel. Bedi so heetmen se hertoghen. Nv suighet laet v ghedoghen. Doe moyses was bleuen dod. Ende leden was de iammer grod.
156 6455[regelnummer] Sprac onse here an iosue. Moyses es dod wat sal des mee. Stant vp ende lijt de iordane. Du ende al dit volc der ane. Alse ic met moysesse hebbe ghewesen. 6460[regelnummer] Salic metti sijn na desen. Do hiet iosue te waren. Ghereeden ieghen touererren. Daer na sendi te jerico. Tvee spieres die besaghen do. 6465[regelnummer] Die stad ende hoe so was gheuest. Des auons so docht hem best. Te herberghene met eenen wiue. Hiet raab die van haren liue. Ghemene was tellet dauenture. 6470[regelnummer] Hare huvs stont vaste an den mure. An eene porte van der stede. So dat ment nauonts weten dede. Den coninc doe hi sat ende ad. Dat dar spieres waren in de stad. 6475[regelnummer] Hi sende an hare dat hi woude. Dat mense hem senden soude. Mar so decketse onder lemen.
[Folio 40v]
Van vlasse alse mense hare wilde nemen. Ende seide dat si waren danen. 6480[regelnummer] Ende dat si tiden ter iordanen. Do liepse dandre soeken saen. Raab es spires ghegaen. Ende seide hets mi wel becant. Dat v god sal gheuen dit land. 6485[regelnummer] Nv suerd dat ghi sult ghenaden. Mi doen in also sulken daden. Alsic selue dor v dede. Ende alle minen maghen mede. Die spieres die suoerent hare. 6490[regelnummer] Mettien liet soese neder dare. Met erer roder line gaen. Want thuvs vp den mur ghestaen. Doe seidsi dese rode line. Laet hanghen in die veinstre dine. 6495[regelnummer] Dat wi dijn huvs moghen bekinnen. Het bliuet al vri datter es binnen.
157 De spieres quamen na de .iij. daghen. Dar iosue ende sine laghen. Ende seiden hare auenturen. 6500[regelnummer] Die heren louedent der curen. Ende seiden dat si ghereet. Houden wilden haren eet. DRie daghe na dat de bode quamen. Seide iosue ten volke te samen. 6505[regelnummer] Maect v reine god sal toghen. Marghin wonder vor uwen oghen. Des anders daghes harde vroe. Sprac hi dus ten papen doe. Draghet wech die arke vor die scare. 6510[regelnummer] Gaet daer v alt volc werd gheware. Ende alse ghi comt in die iordane. Salse draghen te uwen stane. Doe die papen metter arke. Voren ghinghen volgheden starke. 6515[regelnummer] Alt volc meerre ende minder. Bede wijf ende kinder. Ghinghen in die mildel stad. Die van ruben ende van gad. Ende van manasse half tgheslachte. 6520[regelnummer] Ghinghen vor hem alle met crachte. Ghewapent .xl. dusent man. Haer belof hildsi der an. Dat si moysesse behieten. Teerst dat si de iordane stieten. 6525[regelnummer] Metten voeten die was so grod. Dat soe al gader ouer vloed. Bede van reine ende van snee. Beueden papen hord wonders mee. Vel twater cleene ende grod. 6530[regelnummer] Jn die zee die men heet dod. Dat bouen hem was stond ende wies. Als een bercgh ghelouet dies. So dat men harde verre sach. De papen ghinghen vp den dach. 6535[regelnummer] Midden in den gronde staen. Totien dat was al ouerghegaen. Doe nam .xij. man iosue. Van elken gheslachte eenen ende nemmee.
158 Die .xij. stene daer terstonde. 6540[regelnummer] Beneden namen vten gronde. Dar die papen hadden ghestaen. Ende settense vp den lande saen. Ander .xij. oec ter stond. Setten si daer in den grond. 6545[regelnummer] Die al noch eden sonder waen. Jn die ghedinkenessen staen. Van dien stenen alsement wiste. Predecte sente ian baptiste. Ende toghetse metten vingheren ghinder. 6550[regelnummer] Ende seide god mach wel abrams kinder. Willi van desen stenen maken. Hier na suldi horen die saken. Alse alt volc ende die arke mede. Hadden gherumt dar die stede. 6555[regelnummer] Liep die iordane weder saen. Also theerst hadde ghedaen. Dat volc ghinc ouer die iordane. Des .x. daghes na de mane. Jn den april ende vp een velt. 6560[regelnummer] Sloeghen si hare ghetelt. .vi. milen. ende tve stadia.
[Folio 41r]
Laghen si der iordane na. Alse .viij. stadia doen de mile. Vor ierico dans ghene ghile. 6565[regelnummer] Laghen si .x. stadia dats waer. Daer maecte iosue eenen outaer. Van den steenen al te samen. Die daer vter iordane quamen. Daer hi sacrificie vp dede. 6570[regelnummer] God na wet ende na sede. God hiet hem dat hi besnede. Alle die liede daer ter stede. Die in de wostine binnen .xl. iaren. Jnt erre gheboren waren. 6575[regelnummer] Want dor die onruste entie vard. So was dat besniden ghespard. Dat dedemen den mannen ghemene. Met messen ghemaect van stene. Dar laghen si na dat wijd lesen. 6580[regelnummer] Ontier en si waren ghenesen. Ende hilden paschen sonder saghe.
159 Alse die manne hadden .xiiij. daghe. Die den aprille toe behord. Bi ierico laghen si die pord. 6585[regelnummer] Dar aten si die lands spise. Die si vonden na hare wise. Ende manna ghebrac hem daer. Dat se voede .xl. iaer. Nachts sach iosue vor hem staen. 6590[regelnummer] Eenen inghel als een man ghedaen. Met eenen suerde hi sprac te handen. Weder bestv metten vianden. So met ons. hi sprac neen niet. Jc bem prinche ouer dit diet. 6595[regelnummer] Doe anebeden iosue. Die inghel die seide me. Onscoie di eer du wech gaes. Die stede es helech dar du staes. Dar wijsde hem die inghel mede. 6600[regelnummer] Hoe hi winnen soude die stede. Ende al verwaten ende al verslaen. Datter niemen soude ontgaen. Tileke alse die inghel riet. .vij. papen hi blasen hiet. 6605[regelnummer] Met bosinen vor die arke. Die wapine hadden ghinghen starke. Vor die arke teere scare. Ende die onghewapende quamen nare. Svighen ghinghen si haren pad. 6610[regelnummer] Ten eersten daghe om die stad. Ende keerden weder dar si laghen. Dus pijnden si binnen .vi. daghen. Ten .vij.sten daghe ghinc al die summe. Die stede .vij. waruen omme. 6615[regelnummer] Josue sprac ter seuender warf. Nv roept alle wants ons bedarf. Ende verwaten si die stede. Seluer. goud. yser. coper mede. Salmen gode offren te waren. 6620[regelnummer] Allene raab metten haren. Diene salmen scaden niet. Mettien so riep al dat diet. Ende de mure vellen onder voet. Elc ghinc vp dar ieghen hi stoet.
160 6625[regelnummer] Al sloeghen sijt dat was in die stede. Ende verbornent te puluere mede. Raab entie met hare waren. Ontfinghen si in hare scaren. Salmon namse te wiue der na. 6630[regelnummer] Die int gheslachte van iuda. Tien tiden hadde die hersceppie. Josue sprac ic vermaledie. Die ierico sal weder maken. Daer na verwlleden die saken. 6635[regelnummer] ENachor van judas gheslachte. Die mesdede harde onsachte. Want hi wech stac ieghen tghebot. Een diere cleet alse een quaet sot. Ende grod seluer ende grod goud. 6640[regelnummer] Dat dalf hi in sire ghewoud.
[Folio 41v]
Doe seide iosue daer bi. Liede ter stad van hay Diese besien soude wel. Hay die stad was bi betel. 6645[regelnummer] Die spieres seiden dit nes gheen nod. Datter al vare terre grod. Mar .iij. dusent man allene. Verwinnen wel die stad ghemene. Doe si tote hay quamen. 6650[regelnummer] Wordesi ghesconfiert al te samen. Van den lieden van der stede. Ende verloren oec dat mede. .xxxvi. man vpt velt. Doe ment iosue vertelt. 6655[regelnummer] Scordi sine cleedre werde. Ende lach vor die arke vp derde. Al tote dattet auont was. Ende met hem ghelouet mi das. Van den here die outste man. 6660[regelnummer] Die sacke hadden ghedaen an. Vervard van herten dar si laghen. Want si hem wel sere ontsaghen. Dat die vrese die de man. Van hem hadden van chanaan. 6665[regelnummer] Jn stoutheden hiet verkere.
161 Doe sprac te iosue onse here. Tfolc es onsuuerd ic bem hem bi. Niet eer dat ghi ghesuerd si. Versament tfolc ende werp dijn lod. 6670[regelnummer] Die ghebroken heuet tghebod. Verberne dien ende sijn goet mede. Alse iosue ghent dede. Viel tlod vpt tgheslachte van iudas. So dat achor vonden was. 6675[regelnummer] Josue sprac sech dine sonden. Hi liees ende dat goet wart vonden. Jn sijn pawelioen begrauen. Daer nam hine met al sire hauen. Ende leeddene in een dal. 6680[regelnummer] Daer menne steenen sal. Met steenen verloedsine al te samen. Noch hetet achors dal bi namen. Daer na voer iosue vp hay Ende al terre was hem bi. 6685[regelnummer] .xxx. dusent ghewapent wel. Tusschen hay ende betel. Sende hi voren in dien daghe. .v. dusent man there laghe. Ende dandre keerden toten erre. 6690[regelnummer] Die conincg settem ter werre. Die van der laghe niet ne wiste. Ende iosue die weet met liste. So dat hi hem ende de sine mede. Verre trecte van der stede. 6695[regelnummer] Mettien hief hi vp den scilt. Dien hi vor de werre hilt. Doe stonden si vp al sijt versaghen. Dar si laghen in der laghen. Ende wonnen sonder werre die stede. 6700[regelnummer] Ende altemale onstaken sise mede. Doe quamen si vp die viande saen. Alse iosue dat heuet verstaen. Keerdi vp die viande striden. Ende si sloeghense in beeden siden. 6705[regelnummer] Dar ne bleef niemen sijn lijf. Man. no kint. maghet no wijf. Dar bleuer .xij. dusent dod.
162 Die deelden den roef die was grod. Den conincg verhinghen si. 6710[regelnummer] Vor die porte van hay Worp sine daer al ghemene. Ende vp hem eenen groten hoep stene. De stad velledsi so ter neder. Dat soe mee ghemaect ne werd weder. 6715[regelnummer] Alse die van grieken vernamen. Dat iosue al te samen. Hay. ende ierico. Ghedestruerd hadde also. Ende hi niemens ne vermede. 6720[regelnummer] Cleene no grod al daer ter stede. Hine versloeghet al die coene. Jnt land van promissioene. Ende niemens vrient worde mede. Doe penseden si grote lustichede.
[Folio 42r]
6725[regelnummer] Om quite te sine van dien noden. Senden si te hem ward boden. Als of si waren van verren comen. Grote vate hebben si ghenomen. Als of si quamen dor wostinen. 6730[regelnummer] Dar si water in voeren scinen. Ghelapte scoen hout ende hard. Hare broed vinnech ende suard. Galgala hiet dat verstaet wel. Daer tfolc lach van ysrahel. 6735[regelnummer] Sident dat si de iordane leden. Hadden si gheleghen dar ter steden. Die boden seiden wi comen ghevaren. Van harden v#erren lande te waren. Dat tien lande ne behord niet. 6740[regelnummer] Dattu god selue behiet. V cnapen wille wi gherne wesen. Maect met ons vrienscap in desen. Doe ghelouets hem dat diet. Ende si bevraghets gode niet. 6745[regelnummer] Ende maecten vrinscap wat sals mee. Eleazarus ende iosue.
163 Ende princhen suoerent hem dare. Des dersdaghes ward tfolc gheware. Dat si gheoent waren in dit doen. 6750[regelnummer] Van den volke van gabaoen. Ende traken daer ward al te hand. Om te storne al dat land. Die van gabon die quamen. Hem te ghemoete al te samen. 6755[regelnummer] Josue die vraghede saen. Tvi hebdi ons dit ghedaen. Si seiden wi waren veruard. Ende penseden te onsen liue ward. Doet met ons dat v dinct recht. 6760[regelnummer] Alle die liede riepen echt. Men sal houden niet den eet. Die met valscheit es ghecleet. God verbod ons deser liede. Vrient te sine om eneghe miede. 6765[regelnummer] Mar die heren die dat suoren. Wand si den eet niet wouden te storen. Ende der liede tale beuellen. Ontfinghensise niet ouer ghesellen. Mar ouer cnapen hebben sise ontfaen. 6770[regelnummer] Dat si souden sijn onderdaen. Ende bringhen houd ende water mede. Dar men sacrificie dede. Doe dit ghedaen was keerde der na. Tfolc van ysrahel in galgala. 6775[regelnummer] DJen tiden droech in iherusalem. Eene crone des ic seker bem. Dat hi adonisedech hiet. Hi verhorde hoe dat diet. Van gabaoen ghesekert ware. 6780[regelnummer] Metter ysrahelsce scare. Dar haddi arden groten vaer. .iiij. coninghe ombod hi daer. Van amorre die .v. besaten. Gabaoen met groter ommaten. 6785[regelnummer] Josue hebsijt omboden. Dat hise helpe vten noden. Tehand heueti sijn volc ghescard. Ende quam vp hem metter vard. Dar vlo menech heidin behaghel.
164 6790[regelnummer] God sende vp hem eenen haghel. Diere mee dodde dan dat suard. Doe iosue gheware ward. Die sonne nederward te ghane. Ende die mane vp te stane. 6795[regelnummer] Ontsach hi dat die donkerhede. Den vianden soude gheuen vrede. Riep hi ende bad gode saen. Dat die sonne moeste staen. Entie mane niet ne rese. 6800[regelnummer] Die sonne stond alse ict lese. Entie mane een daghes lanc. Her si haesten haren ganc. Die .v. coninghe vloen der na. Jn een ol bi maceda. 6805[regelnummer] Doe dedi wachten die aghedochte. Ende doe hi die viande onsochte. Ghesleghen keerde terre ter stond. Sonder verlies ende onghewond.
[Folio 42v]
Josue hiet dat men brochte. 6810[regelnummer] Die coninghe vter aghedochte. Die hiet hi hanghen alle viue. Doe rouedi mede van den liue. Des selues daghes niet des der na. Den conincg van maceda. 6815[regelnummer] Hi storde lebua ende eglon. Lachin dabir ende ebron. Dat waren steden; wast der na. Keret therre ghesont in galgala. SAbin die conincg van asor. 6820[regelnummer] Verhorde dat menech tor. Ghevallen was van iosue. Ende volx ghesleghen mee. Te al den coninghen heueti ghesent. Die hem woenden ommetrent. 6825[regelnummer] So datter .xxiiij. waren. Die vte quamen met haren scaren. Die .iij. dusent man. Brochten die alle wapine hadden an. Ende waghene .ij. dusentech mede. 6830[regelnummer] Dar men doe den strijt vp dede.
165 Dese quamen erre ende fel. Om te vechtene vp ysrahel. God hi sprac an iosue. Nv ontsiedi min no me. 6835[regelnummer] Dv soudse wonden metten suarde. Marghin ende slaen hare parde. Ende hare waghene bernen mede. Al dus leesmen dat hi dede. Tfolc van ysrahel sloeghent al. 6840[regelnummer] Sonder gheual dat die hadden al. Dat si ten vesten liepen an. Want doe tfolc van chanaan. Vernam dat die ysrahelsce scaren. Om hare land gheporret waren. 6845[regelnummer] Vestedsi hem harde wel. <ieghen> dat tfolc van ysrahel. Sident wonnen met groter pinen. Josue doch metten sinen. Verkeerde al omme tland. 6850[regelnummer] Ende wat menschen so hi vand. Waest kind waest wijf al sloechijt dod. An roue wan hi rikeit grod. HJer naer quam int vijfte iar. Dat si int land quamen daer. 6855[regelnummer] Ende iosue die dede do. Tabernacle bringhen in celo. Van den berghe van galgala. Met al datter volghede na. Van danen ghinc hi in sichem. 6860[regelnummer] Ende dat erre al met hem. Oec so maecti eenen outaer. Vp eenen bercgh heet ebal daer. Daer diendi gode met offranden. Ende screef dar met sinen handen. 6865[regelnummer] Ons heren wet ende wasser vro. Daer na voer hi in cilo. Judas tgheslachte gaf hi tland. Jnt gheberechte ter zuder hand. Den gheslachte van effraym.
166 6870[regelnummer] Die berghe an die nord side him. Tusscen die tve no min no me. Alst tgheslachte van manasse. Want dander na minen wane. Hadt tgoet ouer die iordane. 6875[regelnummer] Desen so beual hi tland. Want hise stoud ende vromech vand. Dander keerden int ghetelt. Effrayme gaf hi tfelt. Van sichem dat iacob doe hi lach. 6880[regelnummer] Joseph gaf vp den leetsten dach. Ende daer gauensi alle gader. De beene van ioseph haren vader. Jeronimus seit oec der aue. Dar hi der andre broedre graue. 6885[regelnummer] Jacobs kinder in sichem sach. Dar na quam vp eenen dach. Calef die sone lesue. Ende sprac al dus an iosue. Ghedinct di niet wale des. 6890[regelnummer] Wad god seide te moyses. Van ons twen doe wi bespiet. Dit land hadden alsemen ons riet.
[Folio 43r]
Tland dat betrede mijn voet. Soude sijn ewelike mijn goet. 6895[regelnummer] Ende oec soude sijn mijn dat land. Dar wi saghen den gygant. Hets leden .xlv. iaer. Dat dit god seide dats waer. .lxxxv. iaer bem ic houd. 6900[regelnummer] Also sterc van mire ghewoud. Alsic was doet mi god behiet. Josue seindene vor al diet. Ende gaf hem ebron dar tien tide. Ende dat land ruste van stride. 6905[regelnummer] IOsue in cilo ombod. Al dat volc cleene ende grod. Hi seide ic bem .i. out man. Hets best dat wi deelen dan. Ende cauelen dat land. 6910[regelnummer] Dar ons god in heuet ghesand. .x. manne coes hi vter scaren.
167 Die seere vroet van metene waren. Die maten ende besaghen bede. Ende niet ne deelden na de brede. 6915[regelnummer] Mar na des land werdechede. Si dadent ende men cauelet mede. Teerste lod hadde iudas die coene. Dander tfolc van symeoene. Dat derde tfolc van beniamin. 6920[regelnummer] Smal land hadsi onder him. Om dat ment alre best visierde. Effrayms kinder hadden tfierde. Tfijfte tfolc van manasse. Van ioseph quamen dese tve. 6925[regelnummer] Ysachar hadde dat seste. Zabulon tseuende ende niet tbeste. Asels cauel quam der naer. Ende dar naer neptalim dats waer. Dans gheslachte hadde tiende lod. 6930[regelnummer] Ende dat market wel dat god. Rubens gheslachte ende dat van gad. Ouer de iordane gaf al dat. Dat dat volc te voren wan. Vp og den conincg van basan. 6935[regelnummer] Ende vp seon van amorre. Met hem was alf manasse. Leuis kinder hadden ghene erue. Want si hadden gods bederue. Ende onder die .xii. niet ghetelt. 6940[regelnummer] Josephs kinder hadden tghewelt. So grod dat si gheslachten tve. Maecten effraym ende manasse. Dus warre .xii. merct hier bi. Al sonder dat volc van leui. 6945[regelnummer] Calef ende iosue. Alleenlike dese tve. Hadden onghecauelt land. Calef hadde ebron in die hand. Josue tamasara met him. 6950[regelnummer] Josue was <van> effraym. Ende calef van judas comen. Josue hebben wi vernomen.
168 Gaf den leviten .xlviii. steden. Gode in te diene met vreden. 6955[regelnummer] .x. ouer de iordane. Ende .xxxviij. alsic wane. Jnt land van promissioene. Dar si in hadden te haren doene. Hare renten ende hare tienden. 6960[regelnummer] Dar si gode mede dienden. CAlef voer met sinen neven. Jn ebron dat hem was ghegheuen. Ende sloech die .iii. gygante dod. Enach kinder die waren so grod. 6965[regelnummer] Ende belach dabir die stede. Die gaf hi in uwelike mede. Met sire dochter sinen broeder. Niet van den vader mar van der moeder. Hier binnen was tfijrtienste iaer. 6970[regelnummer] Leden dat si quamen daer. Ende si land hadden ghehad. Josue seide den volke van gad. Ende alf den volke van manasse. Ende dien van ruben wat sals me. 6975[regelnummer] Ghi hebt ghedaen ghi moghet keren. Dar hi hiet de vrient ons heren.
[Folio 43v]
Moyses god heuet ghegheuen. Pais ende ruste uwen neuen. Kert in v land ende uwe man. 6980[regelnummer] Dat og die conincg van basan. Ende seon hadden van amorren. Mar gods wet houd al in een. Scuhet afgode dats mine bede. Arke ende tabernacle mede. 6985[regelnummer] Ne hebdi niet in v gherechte. Wi sijn broedre ende gods knechte. Al loept tusscen ons die iordane. Ghi vaerd met groten goede der ane. Deeleet uwen broeders die sijn ghinder. 6990[regelnummer] Ende die wijf wachten entie kinder. Al dus voeren wech met crachten. Ghene dardalf gheslachten. Ende alsi ter iordane quamen. Maecten si daer al te samen. 6995[regelnummer] Eenen outaer die grod was sere. Jn orconde dat god was hare here. Mar doe iosue wiste de mare.
169 Waendi dat in quade ware. Ende si de wet laten wilden. Ende met wapene te wrekene gheent. Mar finees was voren ghesent. Te hem ende te .x. hoghe man. Die seiden wat grijpdi daen. 7005[regelnummer] Laet ghi gode al openbaer. Ende maect eenen bosen outaer. Si seiden god moete ons verbieden. Ende dat recht sceden tusscen ons lieden. Mar wi ontsaghen dat uwe kinder. 7010[regelnummer] Die int heleghe land sijn ghinder. Onsen here hier naer segghen mochten. Wat wi ten tabernaclen sochten. An gode van ysrahel. Want ons heuet versceden wel. 7015[regelnummer] Met haren storme die iordane. Dies rechten wi een teken ane. Te lijctekene dat wi alle gader. Quamen van iacob onsen vader. Ende alle an .i. god dus houden. 7020[regelnummer] Doe fines dat metten ouden. Verhorde was hi harde vro. Ende tellet den sinen do. Die vtermaten willike ende sere. Dar omme loueden onsen here. 7025[regelnummer] LAnghe stond gheuel der naer. Jc ne weet ouer hoe menech iaer. Dat iosue ombod te hem. Al ysrahel in sichem. Hi sprac inne sal niet langhe leuen. 7030[regelnummer] Ende ic kenne v dat ghi begheuen. Verbelghen saen sult gode. Kiest hier heden ic bems bode. Weder ghi wilt onsen here. Dienen daer af comt al eere. 7035[regelnummer] Of den afgoden weet dat wel. Jc houds mi an gode van ysrahel. Doe seiden si so doe wi mede. Josue sprac daer ter stede. Wesets orconde hier te voren. 7040[regelnummer] Dat ghi gode hebt vercoren.
170 Si seiden wi sijn also. Mettien so ghinghen si in cilo. Ende suoeren gode hulde ende trouwe. Diet brake dar ne ware ghene onscoude. 7045[regelnummer] Anders dan hire of bleue dod. Ende alle die sine cleine ende grod. Josue die bescreef daer af. Jn sinen boeken dat belof. Josue bleef dod der naer. 7050[regelnummer] Doe hi houd was .c. iaer. Ende .x. hi was hertoghe dats waer. Na moyses .xxvi. iaer. Jn tanmassara doluen si hem. Dat gheslachte van effraym. 7055[regelnummer] Eleazar hare bisscop grod. Aarons sone bleef oec dod. Dien dalfmen in ghabaa. Fines sijn sone ward der na. Bisscop int land van ysrahel. 7060[regelnummer] Die leuede redelike ende wel.
[Folio 44r]
IN iosues tiden als ict vand. Quamen vte egypten land. Fenix ende sijn broeder cadmus. Van teben dane mauritius. 7065[regelnummer] Gheboren was die martelare. Daer naer ouer vele iare. Si quamen int land dar nv gheset. Bede surs es ende saiet. Ende waren heren in dat land. 7070[regelnummer] Daer naer voer cadmus te hand. Langhe als ict bescreuen vand. Jn grieken ende dies ward al tland. Na fenix fenicia gheheten. Cadmus vant na dat wijt weten. 7075[regelnummer] Griexse lettren sekerlike. Ende brochse daer int conincrike. Jupiter nam oec doe europen. Dar hi doe vele omme hadde ghelopen. Hier ent de boec van iosue. 7080[regelnummer] Hertoghen waren dese tve. Josue ende moyses. Maer na dien des sijt ghewes.
171 Hadden se rechtres ouer heme. Na iosue als ict verneme. 7085[regelnummer] Vraghet si onsen here des. Bi den rade van finees. Wie souden sijn hare leedsman. Jeghen tfolc van chanaan. God seide tgheslachte van judas. 7090[regelnummer] Nochtan weemen die wareit das. Dat calef was hare hoftman. Mar want hi onlanghe der an; Was. ende hi sijn leuen liet. So nessi ghetellet niet. 7095[regelnummer] No met rechters no met hertoghen. Also alse wijt ghemerken moghen. Die van symeon ende van iudas. Voeren te gadre als ict las. Jeghen den here van besec. 7100[regelnummer] Ende grepene in hare strec. .x. dusent man sloeghen si in die stede. Den here sloeghen si of mede. Som die hande entie voete. Doe seidi al dus onsoete. 7105[regelnummer] Met rechte bem ic begaet. Want aldus ghedane daet. Dedic wilen in minen daghen. .lxx. coninghe die laghen. Onder mine tafle ende crumen aten. 7110[regelnummer] Mettem voeren si harre straten. Ende wonnen iherusalem met brande. Daer lieten si sonder voete ende hande. Adonibesec ende hi bleef dod. Mar dat verstaet al blod. 7115[regelnummer] Dat si iherusalem niet ne besaten. Wan dauid alreest hare straten. Dane iaghede die ghebusceen. Ende droegher crone alst wel sceen. Judas gheslachte van ascalon. 7120[regelnummer] Gasen ende oec acaron. Mar die woenden in den dale. Men mochse niet verwinnen wale. Met waghenen die an beeden siden. Met sickelen tfolc ontve sniden.
172 7125[regelnummer] Hadsi so beward dat land. Dat sijt hilden metter hand. DJeghene die gheboren waren. Van ierico moyses sueer te waren. Enten volke volghede mede. 7130[regelnummer] Vp dat si hem de beste stede. Jn die wostine wisen souden. Dar si best lodgieren souden. Ende dies belouedem moyses. Van den besten dies sijt ghewes. 7135[regelnummer] Te goedene int heleghe land. Bedi voer si al te hand. Wonen onder iudas gheslachte. Diet beste wonnen doe met crachte. Dese hieten synei.
[Folio 44v]
7140[regelnummer] Beniamins kinder wonden daer bi. Ende voeren oec in iherusalem. Ende maecten eighin onder hem. Die tobuseen also wel. Effraims kinder voeren in betel. 7145[regelnummer] Dat lusa hiet meneghen dach. Heer iacob daer die ledre sach. De stede belaghen si dan. Dar saghen si vte comen eenen man. Die vinghen si ende seiden seg ons dat. 7150[regelnummer] Oe wi best comen in die stad. Wi sullent di lonen vtermaten. Hi wiset hem hi ne dorst laten. Also wonnen si die stede. Die wonnen si mar den man mede. 7155[regelnummer] Maecten si rike ende lieten varen. No sine ontliueden niet te waren. Alse hem god hiet tfolc van chanaan. Mar helsse alse eighine man. Also daden al de gheslachten. 7160[regelnummer] Doe si tland wonnen met crachten. Hadsise lieuer eighin dan dod. Al waest dat hem god verbod. Ende wonnen tland ende worden rike. Ende so weeldech sekerlike.
173 7165[regelnummer] Dat sire ter wet vele ontvochten. No te wapinen niet ne dochten. DOe sende god een stic der na. Sinen inghel in galgala. Doe tfolc van ysrahel daer quam. 7170[regelnummer] Voer hi danen alse hi ware gram. Dat hi wilde te andre stede. Entie lieden volgheden mede. Dar verweet hem onse here. Dat goet entie grote eere. 7175[regelnummer] Dat hi hem dede dar te voren. Ende dat si hulde hadden ghesuoren. Mettien volke van chanaan. Ende laet dar toe bliuen dan. Hare outare al onghebroken. 7180[regelnummer] Jeghen tword dat god heft ghesproken. Dies sullen afgode van lande. V sijn noch te groter scande. Dies weende tfolc al ghemene. Noch heet die stad dat dal van wene. 7185[regelnummer] Si ghinghen thuvs ende menech iaer. Dienden si gode der na. Tote dat die oude waren dod. Die ghesien hadden wonder grod. Dat god dor hem hadde ghedaen. 7190[regelnummer] Na hem eist ander sijns vergaen. ANder liede quamen der naer. Die die miracle hadden ommaer. Die god dede vor hare daghen. Om dat sise niet ne saghen. 7195[regelnummer] Si daden ieghen gods ghebot. Ende anebeden astaroth. Ende baal. oec namen si te wiue. Heidine kinder die caytiue. Dies balch hem god van desen dinghen. 7200[regelnummer] Ende lietse teghindoem dvinghen. Van surien conincg eusan. Die .vij. iare duanc sere die man. Doe riepsi an gode ghenaden. Ende hi gaf hem te haren staden. 7205[regelnummer] Calefs broeder otoniel.
174 Diese verloste harde wel. Want god halp mede den man. Ende hi veruacht den coninc eusan. Dus hadden si ruste .xl. iaer. 7210[regelnummer] Ende otoniel starf der naer. IN otoniels tiden so was. Cadmus conincg sijt seker das. Jn teben dat in grieken staet scone. Ende mines droech in creten crone. 7215[regelnummer] Na otoniel weet dat wel. Mesdaden die van ysrahel. Ende god gheselledse in quaet herscap. Eglon die conincg van moab. Entie van amon ende van amalech. 7220[regelnummer] Die haddense in hare strec. Ouer die iordane sijn si comen. Ende hebber vele tlijf ghenomen. Hare afgode setten si der na.
[Folio 45r]
Vp den bercgh van galgala. 7225[regelnummer] Eglon maecte eene sale grod. Te sinen doene dar ierico stoet. Dat volc was .xviij. iaer. Jn sinen beduanghe suaer. Doe riepsi an gode ghenaden. 7230[regelnummer] Die hem eene troestre heuet beraden. Aioch van beniamins gheslachte. Die even vele hadde van crachte. Jn elke hand dat merket wel. Doe senden die van ysrahel. 7235[regelnummer] Bi hem den conincg eglon ghiften. Aion maecte horic dichten. Een curt suerd dat hi decken mochte. Onder hem waer dat hijt brochte. Hi droeghet vp de rechter side. 7240[regelnummer] Des ghiften was die conincg blide. Die aioch vor hem gheset. Eglon die conincg was sere vet. Aiochs ghesellen ghinghen dane. Ende hi ghebrochtse in den gane. 7245[regelnummer] Mar hi dedem saen ten kere.
175 Ende hi seide coninc here. Jc sprake di gherne in stilre hale. Doe rumden al die liede de sale. Eglon die stont vp al te hand. 7250[regelnummer] Dar nam aioch die luchter hand. Ende spranc vp sijn pard al dare. Ende stac eglon al dor sijn smerre. Dar vp der steden ende hi viel dod. Aioch die duere vaste slod. 7255[regelnummer] Ende liep achter vd ende ontran. Des coninx cnapen ende sine man. Braken in alst hem verdroet. Ende vonden haren here doet. Aioch die quam onder de sine. 7260[regelnummer] Ende blies met ere bosine. Die van ysrahel vellem hem ane. Si belaghen die iordane. Te ghewade daer mense leet. Jnt land van moab ghereet. 7265[regelnummer] Dar sloeghen si in ghenen tiden. Die viande die waenden liden. .x. dusent man vte moab. Al dus ne derde hare herscap. Doe ruste hare land .lxx. iaer. 7270[regelnummer] Ende aioch die starf der naer. IN aion tiden des ghelouet. Was proserpina gherouet. Van orcus conincg van molosen. Dar soe lesen soude rosen. 7275[regelnummer] Hi hadde eenen hond tribarus. Die grod was ende wachte sijn huvs. Piritous die dede pine. Om te rouene serpine. Also dattene tribarus beet. 7280[regelnummer] Dit was sinen ghesellen leet. Theseuse dat moghedi weten. Teseus die waren verbeten. Ne hadde herculus ghedaen. Die hem quam te hvlpen saen.
176 7285[regelnummer] Firixus ende helles suster ende broeder. Ontfloen doe hare stiefmoeder. Ende tros was in dardania. Conincg dar troien heet na. Ende perseus die versloech. 7290[regelnummer] Gorgonen die liede ghenoech. Met hare sconeit dede ontliuen. Dar die poeten vele af scriuen. Oec ware in otemels stonden. Fauelen eerstwaruen vonden. 7295[regelnummer] Sangher was rechter der naer. Mar hine leuede war .i. iaer. Tien tiden wilden de filisteen. Ysrahel storen ouer een. Mar sangher halp hem vter nod. 7300[regelnummer] Ende sloegher daer .dm. dod. Allene selue metter vard. Met eenen coutere sonder suerd.
[Folio 45v]
ECht daden si na sanghers dod. Die van ysrahel sonde grod. 7305[regelnummer] Ende god lietse dvinghen dan. Jabin den coninc van chanaan. Die in asor conincg was. Sijn marscap was sisaras. Dese hadde tfolc .xx. iaer. 7310[regelnummer] Jn bedvanghe harde suaer. Doe riepsi vp gode met sinne. Tien tiden was eene profetinne. Hiet delbora woende in effraym. So riep balach van neptalim. 7315[regelnummer] Haren man ende seide god. Die ghebiet di dit ghebod. Leet te montabor dijn erre. Ende sette di daer ter werre. .xx. dusent nem metti man. 7320[regelnummer] Van zabulon ende van neptalim dan. God sal di gheuen sekerlike. Dar bi dat fison loept die beke. Jn dine hande cisaras. Barach sprac in doe niet das. 7325[regelnummer] Du ne wils selue met mi varen.
177 Jc doe sprac delbora te waren. Mar een wijf sal hebben die ere. Sisaras quam die mere. Dat dat erre ware in porre. 7330[regelnummer] Ten berghe ward van taborre. Hi versaemde haestelike. Tote cison bi der beke. .ccc. dusent ghewapinder man. Ende .x. dusent ridders der an. 7335[regelnummer] Ende .ix. ondert waghenen die sniden. Met sickelen an beden siden. Ende andre waghene wien soes wondert. Met hem .xxi. hondert. Delbora seide te barach. 7340[regelnummer] Ganc neder vp desen dach. Sal di god gheuen cisaras. Hi daelde ende al dat met hem was. Ende delbora stond ende bat. Vp den bercg in eere stad. 7345[regelnummer] God gaf cisarase eenen vaer. Enten sinen die waren daer. Wint. ende haghel. ende reghen. Ende blexemen volghen hem der ieghen. So dat die slringhen entie boghen. 7350[regelnummer] Hem no cleen no grod ne doghen. Sulc viel van waghene sulc vp parde. Die word vertorden dar vp derde. Dus dedem al terre ter vlucht. Cisaras vlo dor die vrucht. 7355[regelnummer] Al daer haber cineus. Wonde. ende sijn wijf was in huvs. Haber was comen van ierico. Ende was daer ghegoet also. Onder tfolc van ysrahel. 7360[regelnummer] Abers wijf die hiet iaghel. Hi hadde vrede met iabin. Cisaras die vlo dar in. Ende bat dat men daer decken soude. Oec seidi dat hi drinken woude. 7365[regelnummer] So gaf hem melc ende hi sliep vaste. Doe dursloech soe haren gaste.
178 Bede de slape ende nagheldene daer. Jeghen derde dat was waer. Met eenen yserine naghele. 7370[regelnummer] JAbel betekent die baghele. Ende die scone maghet marie. Cisaras ende sine partie. Dats lucifer ende sine scare. Die verwonnen sijn bi hare. 7375[regelnummer] Die naghel mach bedieden mede. Den slotel hare reinichede. Dar soe den duvel bi verwan. Die melc die iaghel gaf den man. Dat es ihesus menscelichede. 7380[regelnummer] Die lucifere bedroech mede. Den amer dar soe mede sloech. Ghelijct den cruce ghenoech. Bi marien reinichede. Ende bi ihesus menscelichede. 7385[regelnummer] Ende bi den cruce es openbare. Ghesconfiert al des duuels scare.
[Folio 46r]
DAer na saen so quam barach. Jaghel toghedem waer hi lach. Dod dar hi also liep naer. 7390[regelnummer] Aldus seide delbora waer. Dat een wijf soude hebben den zeghe. Barach ledde therre an weghe. Jeghen abin ende sijn erre grod. Dien sloech hi al daer te dod. 7395[regelnummer] Ende asor sine houesstede. Veldi al tegader mede. Barach ende delbora. Songhen ende loueden gode der na. Die so dicken ende so wel. 7400[regelnummer] Bescudde die van ysrahel. Doe waren si in vreden der naer. Sonder vechten .xl. iaer. Apollo was in delboran tiden. Die de heidine langhe siden. 7405[regelnummer] Anbeden in menech land. Hi was die eerste die arpe vand. Ende die visierde eerst visike.
179 Dat was eene wiseit rike. Esculapis. vantse oec sijn sone. 7410[regelnummer] Met eere blexeme was die gone. Verbernet ende sine boeke mede. Dus bleef die behendichede. Verloren wel .v. hondert iaer. Totien datse ypocras vant der naer. 7415[regelnummer] Tien tiden maecte oec ylus som. Van troien den tor ylom. Tien tiden sloech dod percheus. Den coninc acrisius. Ende maecte conincrike mede. 7420[regelnummer] Tote nic ter ouder stede. Dat te voren in argos was. Also als ict bescreuen las. ANderwarf mesdede seere. Ysrahel ieghen onsen onsen here. 7425[regelnummer] Do liethise dwinghen dan. Den lieden van madian. Ende dien van amalech dat es waer. Diese dvonghen .vij. iaer. Elx iaers verheredsi hare coren. 7430[regelnummer] Ende hare beesten alse wijt horen. Doe riepen si an gode ghenaden. Ende hi heuet bem beraden. Eenen prophete die hem saen. Vermaende wat hem was ghedaen. 7435[regelnummer] Van gode diese node liet. Mar sine wilden horen niet. Doe quam dinghel van hemelrike. Tote eenen ioas die was rike. Ende hadde eenen sone hiet ghedoen. 7440[regelnummer] Die darscede coren omme dat doen. Dat hire ter nod bi leuen soude. Die inghel die seide die gods oude. Si metti starxt menegher manne. Gedoen andworde danne. 7445[regelnummer] Of god met ons ware tvi. Ware ons dongheual dus bi. Dinghel seide nu vare. Jc gheuedi cracht ende sende di dare. Dattv tfolc van madian.
180 7450[regelnummer] Te dod slaes als eenen man. Gedoen hiltene ouer .i. man. Ende seide gaet niet van mi dan. Eer ic mach weder tote di comen. Hi heuet een hoekin ghenomen. 7455[regelnummer] Ende soud ende brochte mede brod. Den inghel hi de spise bod. Die inghel hiet hem ouer een. Dat hise leide vp eenen steen. Ende hi tsop daer vte ghieten soude. 7460[regelnummer] Maer die inghel asse hi woude. Hadde eene roede na mans wise. Ende die stac hi an de spise. Ende vier quam dar vten stene. Diet al verbarn grod ende clene. 7465[regelnummer] Mettien ontfoer hi metter vard.
[Folio 46v]
Gedoen die ward vervard. God riep hi wat sal mijns ghescien. Dat ic den inghel hebbe ghesien. Onse here seide veruaerdi niet. 7470[regelnummer] Des nachts ghebod hi hem ende hiet. Dat hi brake den outaer. Die sijn vader maecte daer. Jn baals here des afgods. Gedoen ontsach hem tghebods. 7475[regelnummer] Ende dede snachts dat hem god ghebod. Des daghes ward mens gheware al blod. Ende die liede van der stede. Seiden ioas die dat dede. Dinen sone brinc ons vord. 7480[regelnummer] Laten steruen dor dese mord. Hi sprac wildine berechten al. Es hi god vreke hem baal. Dus lietent bliuen ghene man. Amalec ende madian. 7485[regelnummer] Destruerden ysrahel. Ende laghen int dal van ysrahel. Die heleghe gheest quam in gedeone. Hi ontboet folc van zabulone. Van manasse van neptalim. 7490[regelnummer] Ende van aser die quamen te him. Met .xxxij. dusent tien daghen.
181 Selue quam hi met sinen maghen. Ende eesscede van onsen here. Een tekin dor sijn selues eere. 7495[regelnummer] Een vlies leidi vp die herde. Ende bat gode vor sine warde. Dat die dau quame in dat vlies. Ende derde niet ne hadde dies. Dit dede god dor sine bede. 7500[regelnummer] Ten naesten daghe dedi mede. Des daus der vte wel eene scelle. Echt so bad die deghen snelle. Des anders nachts dat doe de vacht. Droeghe bleue bi der gods cracht. 7505[regelnummer] Ende die herde bedouwen soude. So mochtsi vechten alse die boude. Dit dede god dor hem openbare. Dat hi des segghen seker ware. DAt vlies dat sachte es ende wit. 7510[regelnummer] Es die lechame ombesmit. Van der reinre maghet marien. Die alle tonghen benedien. Die dau die vallet hemelike. Vp die herde van hemelrike. 7515[regelnummer] Also dedi in dat vlies. Dats ihesus sijt seker dies. Die hemelike in hare quam. Ende hare gaf ende niet ne nam. Met suuerhede danse hadde eer. 7520[regelnummer] Ende helechdse emmermeer. GEdeon porredde metter scare. Mar god seide al openbare. Du heues te vele volx metti. Sine sullen niet segghen dat bi mi. 7525[regelnummer] Dese dinc aldus ghesciede. Roep openbare onder die liede. Wie so int herre es veruaert. Hi kere ende ga thuvs waert. Om dit word ontkerden dan. 7530[regelnummer] .xxij. dusentech man. Doe bleuer hem .x. dusent mede. Echt seide god daer ter stede. Noch es vele volx met di. Leedse te watre ende hor na mi.
182 7535[regelnummer] Diet water lapen alse die hond. Of metter hand werpen in den mond. Hout die metti si sijn coene. Dit was ghedaen van gedeoene. Ende hem bleuen .ccc. man. 7540[regelnummer] God seide nv hout di hier an. Met desen salic in dijn strec. Madian gheuen ende amalech. Dit volc nam hi ende spise te sinen. Ende ghinc henen met bosinen. 7545[regelnummer] Ten stride waerd met sire cracht. God seide hem ter seluer nacht. Ganc in die tenten van madian. Dv entijn sone pharaan. Ende hore dat die viande spreken.
[Folio 47r]
7550[regelnummer] Therte dat di nv dinct breken. Van vresen sal verbouden dan. Gedeon horde eenen man. Jn den tenten sinen ghesellen. Dar hi stond sinen droem tellen. 7555[regelnummer] Hi seide mi dochte dat ic sach. Een gherstijn coekelin daert lach. Jn die asschen ent niemen eten mochte. Dat onse tente ondersochte. Ende quam ten tabernacle toe. 7560[regelnummer] Dat viel al ter herden doe. Dander spelden daer sijt horen. Gherste dats een onwert coren. Ende onwerd volc es ysrahel. Gedeons gheslacht also wel. 7565[regelnummer] Es in ysrahel onwerd. Dit bediet gedeons suerd. God heuet al tfolc van madian. Jn sine hand ghegeuen dan. Dit horde gedeon ende neech gode. 7570[regelnummer] Ende was te sinen weder bode. Gawi seit hi god heuet ghegeuen. Ons allen die in de tenten leuen. Jn drien scardise te hand. Ende gaf in die rechter hand. 7575[regelnummer] Bosinen ende el ne gheen suerd. De luchter hand die was beward. Met laghelen ende daer in lecht. Hord hier wonderlic gheuecht. Gedeon sprac doet alle met mi.
183 7580[regelnummer] Te middernachte ghinghen si. Te drien steden int ghetelt. Die laghele braken si met ghewelt. Doe bleef hem in die hand dat licht. Daer toe bliesen si lude echt. 7585[regelnummer] Si riepen ons heren suerd. Ende gedeon doe wart veruard. Dat volc ende scoet vp met ghenende. Niemen ne was die andren kende. Ende menech sloeghre andren doet. 7590[regelnummer] Doe vlo eene scare grod. Mar daer ghemoeten hem. Van manasse van neptalim. Van asor die waren ghekert. Dar ward madian onteert. 7595[regelnummer] Oec ghemoetetse effrayms gheslachte. Ende sloegher meneghen onsachte. Ende tve coninghe dar si quamen. Oreb ende zeb hieten si bi namen. Te gedeone dar hi quam. 7600[regelnummer] Brochten si die houede ende waren gram. Ende seiden tvi hadstu onwart. Tonbiedene ons te wighe wart. So scone andwordi hem allen. Dat si den nod lieten vallen. 7605[regelnummer] Gedeon leed die iordane. Ende volghede met .ccc. ane. Doch dat si quamen te socod. Al dar bat hi brod dor god. Andres ne mochti niet volghen na. 7610[regelnummer] Zebee. ende salmana. Die voren waren met haren scaren. Ende sijn volc was mede te waren. Mar bi bespottene alse lieden fel. Also dede tfolc van sanuel. 7615[regelnummer] Mar salmana ende zebee. Metten haren dese tvee. Laghen te samen in een dal. Ende waenden sijn ontghangen al. Met hem .xv. dusentech man. 7620[regelnummer] Dus hadden sire verloren dan.
184 .C. ende .xx. dusent mede. Gedeon quam dar ter stede. Ende al therre ward ondaen. Ende die tve coninghe gheuaen. 7625[regelnummer] Teerst dat hi te socod quam. .lxxvij. hi daer nam. Der bester ende dedse slaen met dornen. Om dat sine daden vertornen. Den houet tor van ranuel. 7630[regelnummer] Veldi ende sloech tfolc also wel. Teerst dat hi quam in sijn land. Vraghedi den coninghen te hand. Hoe waren die man ghedaen.
[Folio 47v]
Die ghi in tabor daet verslaen. 7635[regelnummer] Si seiden recht na dijn anscijn. Hi sprac het waren de broedere mijn. Doe seidi te sinen outsten sone. Slachse bede dod: die ghene. Ne dorste. want hi was blod. 7640[regelnummer] Gedeon die sloechse te dod. Doe seiden die van ysrahel. Wes onse here du bes werdech wel. Mar hi sprac in doe des niet. Doet mi een dinc of ghijt ghebiet. 7645[regelnummer] Gheuet mi die guldine oringhe. Van den roue sonderlinghe. Dar af maecti seidmen vor waer. Jn effra sine pord al daer. Outaer ende tabernacle mede. 7650[regelnummer] Dar hi suarlike ane mesdede. Ende na arons ghewaede cleder. Des haddene god vele te leder. Want men moester niewer doe. Sacrificeren doen. dan in silo. 7655[regelnummer] Dar gods tabernacle was. Gedeon hadde alse ict las. .lxx. kinder bi sinen wiuen. Ende een bastard die ontliuen. Sident sine broedre dede. 7660[regelnummer] Alse ghi sult horen hier ter stede. .xl. iaer was gedeon here. Die wile stont tland in sine here.
185 Tyren dat men surs hiet siden. Was ghemaect in gedeons tiden. 7665[regelnummer] Jn dien tiden was dedalus. Dar wi of lesen al dus. Dat hi maecte van metale. Vogle ende dedse vlieghen wale. Met eere sonderlike saken. 7670[regelnummer] Hi was die eerst oec leerde maken. Beelden met verscedenen voeten. So stille so ontvlo hi den onsoeten. Minose: dat sulc seide die loech. Dat hi met vreden ontvloech. 7675[regelnummer] Van manasse was hi gheboren. Gedeon alse wijt horen. Doe gedeon was verstoruen. Die van ysrahel verworuen. Die gramscap gods. want binaal. 7680[regelnummer] Anebeden si al. Oec ne dede niemen ghinder. Dueghet an gedeons kinder. [Abimelech ghinc sijn bastard. Harde saen te sichem ward. 7685[regelnummer] Danen sine moeder was gheboren. Doe seidi wildi mi horen. V maech wetic wel dat ic bem. Secht den lieden van sichem. Weder so beter v es een here. 7690[regelnummer] So v si .lxx. dvinghen sere. Die alle sijn gedeons kinder.] Al beghilsise ghinder. Dat si hem suoeren vp baal. Hulde die van sichem al. 7695[regelnummer] Ende gauen vten monstre miede. Dar mede hurdi arme liede. Ende sloech alle sine broedre dod. Sonder datter een ontscoet. Die was gheheten ioathan. 7700[regelnummer] Die van sichem alle die man. Maecten coninc in hare stad. Maer ouer waer verstaet wel dad.
186 Want sijn rike was so clene. Telmene metten rechters ghemene. 7705[regelnummer] Do ioathan dat hadde verstaen. Verweet hi die van sichem saen. Dat si alle gedeons kinder. Dod hadden meere ende minder. Ende here ghemaect sinen bastard. 7710[regelnummer] Dadi dat ghi sculdech ward. So ghescie v goet ende recht. Ende si die mesdaden echt. God moet vp v vreken also. Met desen worde hi ontflo. 7715[regelnummer] Abimelec was here iij. iaer. Mar die van sichem daer naer. Die staken daer na vter stede. Want dat hi roef vp hem dede. Doe quamer een ende hiet gaal. 7720[regelnummer] Ende sprac wilsi hem dienen al. Hi wilde abimelech verslaen. Doet abimelech hadde verstaen. Quam hi met laghen vor die stede. Ende gaal quam vte met volke mede. 7725[regelnummer] Mar abimelech verwan. Ende hi belach sichem nochtan.
[Folio 48r]
Ende wanse ende sloech de liede te dod. Oec brac hijt clene ende grod. Ende zieu al met zoute de pord. 7730[regelnummer] Doe vlo tfolc weder ende vord. Jn baals kerke dar dode hise oec. Bede in den viere ende in den roec. Dusent man verlorre tlijf. Sonder kinder ende wijf. 7735[regelnummer] Die men niet ne tellede ghinder. Dus wrac god gedeons kinder. Abimelech belach tebes. Mar dat in die middel des. Een vast tor stont dar si in vloen. 7740[regelnummer] Sine hadden anders wat weten doen. Doe stac hi an den torre brant. Mar een wijf warp al te hant. Een stic van eenen molestene. Vp sijn houet dat niet was cleene. 7745[regelnummer] Dat hem die hersine scurden ontve.
187 Doe hem de dod dede so wee. Riep hi eenen sinen seriant. Slach mi seluen dod te hand. Dat men niet ne tie den wiue. 7750[regelnummer] Dat soe mi rouede van den liue. Doe sloechen sijn seriant te dod. Dit was eene plaghe grod. NA abimelech so was. Tola rechter als ict las. 7755[regelnummer] Hi berechte .xxiii. iaer. Tland in vreden dat es waer. Van ysachar was hi gheboren. Hi starf alse dandre hier te voren. Jn sire tijt ghelouet mi des. 7760[regelnummer] Verwan die deghen hercules. Anteusen den deghen coene. Delafiten ende centauroene. Vochten in dien tiden mede. Jn troien staet die wonderlichede. 7765[regelnummer] An dietsch ghescreuen hare strijt. Die wille hi vint daer lesens tijt. Tien tiden ward troien verloren. Van hercules den deghen vercoren. Wart versleghen laomedon. 7770[regelnummer] Jn dien strijt was telamon. Ende priamus die maketse weder. Dar se was ghevallen neder. Ende droech crone doe in die stede. Teseus verwan doe mede. 7775[regelnummer] Minotauron ende maecte rene. Van eghindome die van athene. DOe tola dod was. was der naer. Rechter iair .xxii. iaer. Van manasse was hi gheboren. 7780[regelnummer] .xxx. sonen haddi vercoren. Ende maketse princhen van .xxx. steden. Daer naer so starf hi in vreden. TJen tiden rouede van athenen. Teseus der sconre helenen. 7785[regelnummer] Mar castor ende pollux sijn broeder. Namen in wraken sire moeder. Ende wisselse om die suster doe. Doe ontvoer van tiren dido.
188 Jn affriken al daer soe dede. 7790[regelnummer] Maken cartago die stede. Carmentis want tien tiden mede. Latijnsce lettren na harre zede. HJer naer liet tfolc van ysrahel Gode die hem halp dicken wel. 7795[regelnummer] Ende dienen den afgoden. Des lietse god commen in noden. Die van hamon ende van phyliste. Daden hem .viij. iaer wee. Die saten ouer die iordane. 7800[regelnummer] Oec so reden si hem ane. Die van iudas ende van beniamin. Ende oec die van effraym. Echt riepen si an onsen here. Mar hi andworde hem suarlike seere. 7805[regelnummer] Ende hietse ten goden gaen. Dien si waren onderdaen. Doe daden si haren gode scande. Ende worpense alle vten lande. Om dese dinc dedem god wel. 7810[regelnummer] Doe quamen die van ysrahel.
[Folio 48v]
Alle te samen in masfrad. Hare viande waren in galaad. Tien tiden was een bastart. Hiet iepte stoud ende onveruard. 7815[regelnummer] Versteken van sinen gheslachte. Om dat men sire moeder achte. Ouer een ghemeen wijf. Doe rumedi tland als een caytijf. Mar hi was sterc harde sere. 7820[regelnummer] Doe ward hi armer liede here. Endeward rouere vp viande. Nv quamen die van sinen lande. Ende seiden wes ons here iepte. Jeghen amon ende filiste. 7825[regelnummer] Hi andworde ghi sijt die ghene. Die mi als een quaets wijfs sone. Heft verdreuen vten lande. Ende hebt mi ghedaen grote scande. Si seiden alle waren wi verbolghen.
189 7830[regelnummer] Wi willen di alst recht es volghen. Jepte sprac nv suerd mi dat. Doe suoeren sijt hem in masfat. Al daer omoedech di hem sere. Ende daer ontfincsine ouer here. 7835[regelnummer] Sine boden quamen te hand. Ten coninc van amon die tland. Hem rumen hiet sonder fel. Doe seidi tfolc van ysrahel. Nam mi mijn land dat es bi naer. 7840[regelnummer] Leden nv .ccc. iaer. Ende nv ebbic weder ontfaen. Jepte sprac dat was ghedaen. Ende ghewonnen metten suerde. Die coninc ne wilde sire verde. 7845[regelnummer] Niet varen dor sijn bidden echt. Doe sprac iepte god scede recht. Van der dinc die men hier eest. Doe quam in hem die heleghe gheest. Dar dedi gode sijn belof. 7850[regelnummer] Gaue hem god zeghe der of. Ende hi hare moghenteit bename. Wat so hem te ghemoete quame. Van sinen huvs alsi ten kere. Quame van der groter eere. 7855[regelnummer] Dat soudi slaen ende offren gode. Doe maecti so vele dode. Onder die van amon weet dat wel. Dat pais hadde tfolc van ysrahel. Ende alsi thuvs kerde der naer. 7860[regelnummer] Quam sine enighe dochter daer. Die sere blide was der of. Doe seidi hare dit belof. Mar die dochter die was blide. Want hi den zeghe in den stride. 7865[regelnummer] Ende seide vader doe dijn belof. Mar allene ghef mi orlof. Dat ic mijn maghedom bewene. Ende mine ghellintien ghemene. Tve maenden vor mine dod. 7870[regelnummer] Doe gaf hijs hare orlof al blod. Ende daer na dedi sijn belof.
190 Sulc helech man prijsden der of. Ende seide dat was gods raet. Mar iosephus die sceltene quaet. 7875[regelnummer] DOe quamen die van effraim. Ende wilden al verbernen hem. Want hise te wighe niet omboet. Mar hi gaderde een her grod. Jeghen hem ende sloeghen hem of dan. 7880[regelnummer] .xlii. dusent man. .vii. iaer so was hi here. Ende doe hi starf met groter eere. Was hi begrauen seidmen mi. Jn sine stad hiet sabeti. 7885[regelnummer] IN sire tijt was hercules. Dien so sere vernoiede des. Dat hi ghenesen niet ne mochte. Dat hi een grod vier doe wrochte. Ende verbernede hem der in. 7890[regelnummer] Also wreed was hem die sin. NA iepte so was .vij. iaer. Rechtre esebon dats waer. Doe was agamemnon here. Jn mcine met groter eere.
[Folio 49r]
7895[regelnummer] Ende menelaus die droech crone. Jn die stad te lacedomone. NA esebon was iudas gheslachte. So was rechtre met machte. .x. iaer ende hiet abilon. 7900[regelnummer] Van den gheslachte van zabulon. IN sinen tiden nam helenen. Paris die meneghen dede wenen. Die wille weten hoet verghinc. Van mi vint hi ghedict die dinc. 7905[regelnummer] Abilon starf ende na him. Quam een rechtre van effraim. Abdon hiet hi weet vor waer. Ende hi was rechtre .viii. iaer. Jn sinen derden iare was. 7910[regelnummer] Troien verloren als ict las. Dat ic hier voren in dietsch dichte. Hoe ment verloes ende hoe ment stichte. Dese .iij. rechters waren in vreden. Om dat si niet goeds ne deden.
191 7915[regelnummer] So es te min van hem ghescreuen. Tfolc was goet oec in hare leuen. NA abdon so was .xl. iaer. Ysrahel in banden suaer. Ende eighin derre van filiste. 7920[regelnummer] Om hare afgode ende niewer omme me. Jn dien tiden als ict las. Wan italien eneas. Metten troienen die ontfloen. Doe si troien saghen ondoen. 7925[regelnummer] Hi brochte met hem sinen sone. Ascamus so hiet die ghene. Creusa so hiet die moeder. Hector dat was hare broeder. Jn italien alse wijt lesen. 7930[regelnummer] Hadden coninghe ghewesen. Dar voren janus. saturnus. Picus. faimus.latinus. Omtrent .C!. iaer. Adsi heren ghewesen daer. 7935[regelnummer] IN dien tiden was een man. Gheboren van den gheslachte dan. Manue was sine name. Sijn wijf was scone ende bequame. Ende sonder kint dat lesic mede. 7940[regelnummer] Daer dede so omme meneghe bede. Doe quam die inghel hare te voren. Ende seide hare soude sijn gheboren. Een sone ende soe haer hilde rene. Sijn leuen soude niet sijn ghemene. 7945[regelnummer] Mar die inghel sprac aldus. Hi sal sijn nazareus. Dat helech ende bloiende mede. So was des nazareus zede. Jn doude wet dat hi sijn haer. 7950[regelnummer] Niet ne scoer weet vor waer. No ne dranc neghenen wijn. Dusdaen sprac dinghel sal hi sijn. Ende hi sal verlossen ysrahel. Twijf seid haren manne wel. 7955[regelnummer] Ende seide hoe scone dat hi ware. Die hare brochte sulke mare. Hi was wantrouwel ende hi droeuede sere.
192 Mar tvijf sprac bidden wi onsen here. Dat hine ons sende anderwarf. 7960[regelnummer] Ende segghe ons al dat ons bedarf. Doe seide die inghel te manue. Alse ten wiue no min no me. Manue haelde vleesch ende brod. Ende waende dat hi hadde etens nod. 7965[regelnummer] Dinghel sprac ic ne ete niet. Mar offert gode diet al ghebiet. Vp eenen steen leidi die spise. Ende barnt na die juetsce wise. Die inghel voer vp wart sciere. 7970[regelnummer] Jn die vlamme van den viere. Die man waende steruen van dien. Dat hi den inghel hadde ghesien. Mar twijf trostene van vare. So ghenas een kins der nare. 7975[regelnummer] Dat samson gheheten ward. Het wies sere metter vard.
[Folio 49v]
Doe gheuielt dat hi der na. Varende quam in tamnata. Jn den filisteuscen landen. 7980[regelnummer] Dar sach hi eene maghet te handen. Die hi verminnede ende seide. Dit vader ende moeder beide. Dat sise hem te wiue namen. Het was hem leet nochtanne si quamen. 7985[regelnummer] Dar omme die sekeringhe. Samson ghinc mede omme die dinghe. Eens leewen hi gheware ward. Bi der stad in eenen wijngard. Die heleghe gheest veruullede te hand. 7990[regelnummer] Hine adde niet in sine hand. Den liebart scurdi dar hi quam. Ghelijc alse ware een lam. Dit ne wiste moeder ofte vader. Want hi sueghes al te gader. 7995[regelnummer] Dat wijf dedi ondertrouwe. Sident quam dat hi de vrouwe. Nemen soude na de lans zede. Ende hi ghinc besien ter stede. Dar hi liet den doden lioen. 8000[regelnummer] Dar vant hi een vremde doen.
193 Jn des leuwen mond broeden bien. De raten nam hi vd mettien. Ende gaues der moeder enten vader. Ende si ater af allegader. 8005[regelnummer] Sire brud gaf hies oec der na. Die porters van tamnata. Die dar waren ter brudlocht. Hadden van samsoene vrucht. Ende gauen hem dor sine cracht. 8010[regelnummer] .xxx. ghesellen dach ende nacht. Die met hem alse vriende spraken. Mar hem te wachtene waren de saken. Of hi ter feesten worde blide. Dat hi hem niet ne dade met stride. 8015[regelnummer] Doe seide samson hord ghesellen. Jc sal v een rachel tellen. Eist dat ghijt binnen .vii. daghen. Ontbind ic sal v gheuen draghen. .xxx. rocke ende faelgen der toe. 8020[regelnummer] Eist dat uwer gheen ne doe. Ghi sult mi tselue gheuen dan. Dat si seidsi nu sprect an. Samson sprac na sire lands wise. Vten etende quam spise. 8025[regelnummer] Ende soetede quam vten starken. Drie daghe ghinghen sire vp merken. Ende sine mochtens ontbinden niet. Ter brud gaen si alst niet ne diet. Ende seiden smeec an dinen man. 8030[regelnummer] Ende laet di dit ontbinden dan. Of wi sullen di alle gader. Verbernen ende thuvs dijns vader. So weende vp samsoene ende bad bede. Du haets mi ende dor mine lede. 8035[regelnummer] Ne wiltv nv dit segghen niet. Doch dede so hem sulc verdriet. Dat hijt hare des seuensdaghes ontband. Ende soe seit vord al te hand. Ende eer die sonne onder ghinc. 8040[regelnummer] Seidsi samsoene dese dinc. Wats soeter dan honech si. Ende wat es sterker der bi. Dan de liebard. doe sprac samson.
194 Wat<s> boser dan des wiues doen. 8045[regelnummer] Haddi niet met mire coe. Gheert ghi ne warter niet comen toe. Dat ghi mijn rachel hadt ghewonnen. Doe quam in hem ten seluen stonden. Die heleghe gheest ende hi ghinc tascalon. 8050[regelnummer] Dar sloech .xxx. man samson. Ende gaf den ghenen hare cleder. Hier omme haddi twijf te leder. Ende voer ten vader weder gram. Mettien twijf enen andren man nam. 8055[regelnummer] Eenen van den .xxx. ghesellen <Die sij voer heen bij hem deen stellen>;
[Folio 50r]
<Het sonnen radt begonst te naecken TDruchtbaerich teecken vande maeght, En samson om de vreucht te smaecken Waernaer sijn hert lanck had geiaeght Met eenen bock is thuijs gecomen Om naer gewoont te sien sijn vrouw, Daer hem den inganck wird benomen Noch haeren vaer gedooghen wouw Dat hij haer soude sien oft spreken, Want, seijde hij, ick had' gemeent Dat ghij van haer waert afgeweken En dat v hert was gans versteent, Daerom soo heb ick haer gegeuen Aen eenen vwen goeden vrindt, Dan euenwel heeft noch int leuen Een iongher suster weert bemint Ghij sult niet aenden keus verliesen Want sij veel schoonder is als d'v Tot vrouw cont ghij die nu verkiesen Waeropp'antwoorden, ick sien nu Dat nu voortaen niet is misdane De philistijns wat datmen doet Daerom sal ick van nu voorthaene Hun quaetdoen ende geensins goet Hierom vertrock hem naer de bosschen Om hun te rocken t'grootste quaet En vonck aldaer drijhondert vosschen
195 Die hij gonck kop'len metter daet Heeft fackels tusschen beijd' gebonden Die hij gesteken heeft in brant En soo die altesaem gesonden Door gans het philistijnsche landt; Waer door verbranden al hun coren Dat meestendeel in hoopen stont D'olijff en druijuen naux geboren Dit altemael den brant verslont Waer van de reen de philistijnen En hadden niet soo haest verstaen Oft vrouw en va'er moest daer verschijnen. En tsaem oock door den brant vergaen Gonck enen hun meer plaegen rocken Waer door de vrees hun soo beuonck Dat sij hun braeijen innetrocken En doen vandaer naer etham gonck, En dese steenrots hij bewoonden De philistijns doen met hun macht Jnt landt van iuda hun verthoonden Waer dat sij wirden omgebracht, En om dat sij voor tmeest daer bleuen Wird lechi dese plaets genaempt, Dan die van iuda sonder neuen, Hun vindende alsoo gepraempt, Sijn bijde philistijns gecomen, Die hun antwoorden op hun vraech Om dat wij hebben voorgenomen Door cracht oft door bedeckte laegh Den snooden samson te doen binden Die gheensins ons en mach ontgaen Om dat het vier hem souw verslinden Als hij ons vruchten heeft gedaen Waerouer sijnder vuijtgesonden Drij duijsent vande iodtsche wijck Die hem in etha hebben vonden En seijden tot hem algelijck En weet ghij niet wat ons gebieden De philistijns? waerom hebt ghij Dees scaed gedaen aen dese lieden? Hij seijd, om dat sijt deden mij. Opt woordt dat sij bij eedt hem geuen Van niet te sijn van hun vermoort Liet hem vast binden, daerbeneuen Ded' doen een saecke noijt gehoort
196 Sijn nieuwe banden hun ontbonden Godts cracht die heeft in hem geurocht Een esels been heeft daer geuonden, En duijsent daermed omgebrocht. Waerouer hij hem doen beroemde En dese plaets daerom alleen Van doen aff aen met reden noemde Verheffingh' van het esels been. Van dorst wird hij doen flauw en banghe, En vreesende d'aenstaende doot Hij riep om troost, ten bleeff niet langhe Oft door godt. toen in dijen noit,
[Folio 50v]
Vuijt desels hoofttant is gesproten Een waterbeeck claer ende reijn, Die hij met vreuchden ouergoten Vernaemde te sijn de fontijn Die aen d'aenroepers is gegeuen Gesproten vuijt des esels tant, Waernaer hij heersten in sijn leuen Noch twintich iaer int iodtsche landt. Daer naer tot gaza is oock comen, Een hoer daer siet daerbij vernacht Tis bij de philistijns vernomen Die daerom houden scerpe wacht Om hem des smorgens te doorsteken Maer hij eer dat op quam den dach De poorten quam in stucken breken Waermede dat hij hebrum sach Daernaer gonck dalilam beminnen Die door gelooft wird omgecocht, Dees wist sijn hert alsoo te winnen Dat sij ten lest hem t'onderbrocht Naer dat sij tweemael was bedroghen Den bast gebroken als een vlas Heeft haer geseijt twas niet gelogen Dat in sijn haer sijn sterckte was, Dwelck noijt en was hem affgeschoren Om t'onderhouden het gebodt Als sijnde een van mo'er geboren Geeijgent aenden grooten godt. Waerom dat sij tot dier stonden De philistijnen weer ontboot Die met het gelt hun strackx daer vonden. En samson sliep in haeren schoot Aen wijen wirden affgesneden
197 De seuen hairen van sijn hooft Waerdoor sijn cracht wird neergetreden. En van sijn sterckte gans berooft Met on-eer wird van haer gedreuen En smaddelijck geroepen aen De philistijns staen naer v leuen En t'is alsnu met v gedaen. Het welck dat sampson ded' ontwaecken En docht alsdoen in sijne siel 'k can wederom daer vuijt geraecken Dan het geual wel anders viel Hij wist niet dat den heer der heeren Van hem alsdoen geweken was, Cost hem niet rippen noch omkeeren Noch hun ontvlieden op dat pas. De philistijns om hun te vreken, Hem hebbende in hun gewelt, Sijn ooghen hebben doen vuijtsteken En in geuangenis gestelt Aen samson thair weromme wasten. De philistijnen comen tsaem Die om dat sij hem soo verrasten Met vte-slach eerden dagons naem, Het welck dat oock die vande wijcken Met vreuchden deden int gemeen Aen alle canten lieten blijcken Dat daerom was dees vreucht alleen. En om gheen vreucht alsdoen te helen Den blinden sampson ongeacht Voor d'ouerhooffden om te spelen Wird vuijter hachten voorts gebracht. Maer soo nu samson niet meer speelde En tusschen twee pilaeren stont Niet lanck en duerde daer hun weelde Maer vondt terstont daer eenen vondt En seijde tegens die hem weeghde Leijt en stelt mij aen een pilaer, Waertoe den leijtsman hij beweeghde Maer soo geringh was niet aldaer, Off heeft alsdoen in godes naemen Soo met de recht' als slincke handt Twee hooftpilaers geuat te saemen En riep godt aen om onderstant Om sijnen vijant te bederuen Die hem berooffden vant gesicht
198 Was oock bereij met hen te steruen En heeft alsdoen soo veel verricht Door sijne nieuw gecomen crachten Dat met d'inuallen van het huijs Hij ende sij te saem versmachten Gedoluen sijnde onder tgruijs>;
[Folio 51r]
Al sonder die ter werscap waren. Bleuen dod al daer ter scaren. Omtrent .iij. dusent wijf ende man. 8210[regelnummer] Diene saghen spelen an. Sine maghe horic dar of. Groeuene in sijns vaders of. .xx. iaer berechtijt wel. Al dat volc van ysrahel. 8215[regelnummer] Hier gaet vd der rechters boec. Diere nauwe doet in ondersoec. Hi vinter .xii. rechters in. Ende iare .ccc. ende min. Jn samsons tiden wi lesent dus. 8220[regelnummer] Maecte alban ascanius. Dander coninc als ict gome. Dat men dar na langhe hiet rome. Van den latinen ende gheboren. Van troien alse wijt bescreuen horen. 8225[regelnummer] Creusa die was sijn moeder. Hector die goede die was hare broeder. Hier comt eene hystorie na. Van eenen hiet micha. Mar inne vinde ghescreuen niet. 8230[regelnummer] Jn wies tiden het es ghesciet. Want in dien <tiet> sijt seker das. Dat no coninc no rechter ne was. No hertoghe in ysrahel. Dat dese sake gheuel. 8235[regelnummer] Die micha maecte afgode. Van seluere ieghen gods ghebode. Ende maecte hem eene camere mede. An sijn huvs dar hise in dede. Sinen sone hi rente gaf. 8240[regelnummer] <so> Dat hire pape was af. Elc man dede in dien tiden.
199 Dat hi wilde ende liet den tijt lieden. Want dat land was onberecht. Micha maecte sinen cnecht. 8245[regelnummer] Sinen sone pape van hem. Tien tiden was dan bechleem. Een ionghelinc van leuis gheslachte. Die sin auenturen besochte. Was hi hem gheneren mochte. 8250[regelnummer] So dat hi micha versochte. Sinen maech diene hilt met hem. Van den gheslachte van effraim. Doe micha sine dinc hadde verstaen. Coes hine teenen pape saen. 8255[regelnummer] Want hi van leui was gheboren. Ende besette hem te voren. Cleder ende rente mede. Tien tiden hadde ghene stede. Dans gheslachte mar si sochten. 8260[regelnummer] War si hem ghenerren mochten. Si senden spieres al te hand. Om te vindene eenech land. Te michase quamen die boden. Ende saghen van den afgoden. 8265[regelnummer] Hoe het daer ghescepen es. Daer naer ghinghen si in laces. Do saghen si tland ende de stede. Ende tfolc sonder sorghe mede. Ende dat si niet ne conden striden. 8270[regelnummer] Si keerden weder in corten tiden. Ende seiden haren broedren toe. Gawi hets best dat men doe. Wi sullen winnen al te hand. Sonder pine een edel land. 8275[regelnummer] Dar ghinghen wech .dc. man. Te michase quamen si an. Dar si sine afgode namen. Ende datter toe borde al te samen. Micas ne mocht ghewerren niet. 8280[regelnummer] Die pape volghede na dat diet. Dien daden si mede met hem gaen. Ende seiden hets di bet ghedaen. Pape te sine van eenen gheslachte.
200 Dan in een huvs van cleinre machte. 8285[regelnummer] Michase dregheden si van den liue.
[Folio 51v]
Si ghinghen met kindren ende met wiue. Met beesten met al haren go<u>de. Ende wonnen lachis sonder ho<u>de. Tfolc sloeghen si al dod. 8290[regelnummer] Ende braken die stede grod. Bi den berghe libanus. Maecten si dat segghen si ons. Eene stad die dan gheheten is. Die talreesten hiet lachis. 8295[regelnummer] Dar hildsi den afgod micas. Also langhe alst tabernacle was. Jn cilo was die afgod daer. Eenen hiet jonathas dats waer. Die van moysesse was comen. 8300[regelnummer] Maecten si papen te haren onvromen. Ende sine kinder na sine dod. Toter wilen dat god weder bod. Ende hise alle liet verslaen. Of verdriuen ofte vaen. 8305[regelnummer] TEenen tiden also wel. Doe dat land van ysrahel. Sonder here was omberecht. Ghesciede dese hystorie echt. Een man gheboren van leui. 8310[regelnummer] Woende eenen berghe bi. Lach int land van effraym. Hi hadde een wijf met hem. Ende was van bethleem gheboren. Die van hem sciet om eenen toren. 8315[regelnummer] Ende voer te haren vader. Die man voer na doe ward algader. Versoent ende si souden keren. Te lande met groter eeren. Jn gabbaa quam soe met hem. 8320[regelnummer] Dat int land es van beniamin. Vp der strate hi bliuen soude. Want hem niemen herberghen ne woude. So dat al daer quam te hem. Een oud man van effraym. 8325[regelnummer] Die sonder maghe was int land. Ende ontfincse al te hand.
201 Nauonts doe de ghene aten. Quam tbose volc vp der straten. Ende seiden ghef ons den vremden man. 8330[regelnummer] Onsen wille mede te doene dan. Dat was sonde ieghen nature. Doch leedden si vter dore. Des gast wijf dar si mede daden. Haren wille sonder ghenaden. 8335[regelnummer] Ende niet alsemen der redene pliet. Mar dat nature weder biet. Doet dach was lietsise gaen. Ende soe bleef dod al sonder waen. Also quam vor des mans dore. 8340[regelnummer] Here man telt ons die scrifture. Maecte .xii. sticke van hare. Ende sendedse al openbare. Den .xii. gheslachten van ysrahel. Si seiden dat nie gheuiel. 8345[regelnummer] Sulke mesdat sijnt dat si quamen. Vte egypten al te samen. Mettien ghinc si in masfat. Dat was eene hare hoest stad. .cccc. dusent te samen. 8350[regelnummer] Dat dar ghemeenlike quamen. Ende seiden niemen thuvs ne ga. Eer ment wrect vp gabaa. Si senden boden die dus baden. Gheuet ons die dit quaet daden. 8355[regelnummer] Wi wrekent dat hier es ghesciet. Si seiden wi ne doen des niet. Dar toe senden si oec der na. Jn die stad van gabaa. Liede die van beniamin. 8360[regelnummer] .xxv. dusent der in. Te helpen ieghen den onvrede. Jn gabaa so waren mede. .vii. c. man even snel. Met beeden handen also wel. 8365[regelnummer] Si consten slingheren al ghemene. Met beden handen so wel met stene. Dat si gherochten wel een haer. Nv al therre voer der naer.
202 Ten tabernacle in cilo.
[Folio 52r]
8370[regelnummer] Ende vragheden onsen here doe. Wie hare prinche soude met him. Wesen ieghen beniamin. Ende god seide iudas gheslachte. Doe ghinghen si vechten met crachte. 8375[regelnummer] Vp gabaa die teersten daghe. Vp hem daden grote plaghe. Want si vp hem sloeghen dan. .xxii. dusent bitender man. Des ander daghes verloren si mede. 8380[regelnummer] .xviii. dusent volx vor die stede. Des derdaghes met eere laghen. Was tfolc van gabaa al versleghen. Ende al gherouet van den liue. Jonc ende oud kinder ende wiue. 8385[regelnummer] Ende verbarnet al die stede. Jn alt gheslachte ne bleef mede. Van beniamin ne ghene stad. Hare was ghedaen al dat. SEsse .c. man behilden tleuen. 8390[regelnummer] Van beniamin die serech bleuen. Ende vier maenden achtereen. Dreuen harde groten ween. Tfolc van ysrahel suoer dat. Jn die stede te masfat. 8395[regelnummer] Dat niemen die van beniamin. Sijn kint ne ghaue van hem. Doch dat hem berau die tale. Dat een gheslachte al te male. Ghebreken soude van ysrahel. 8400[regelnummer] Doe besocht hise harde wel. Dat die van iabis galaad. Hem niet ne holpen ieghen die stad. Dat tfolc sloeghen si grote ende clene. Sonder .ccc. maghede allene. 8405[regelnummer] Die gauen si dien van beniamin. Oec gheorloueden si hem. Hare land weter te gripene an. Den andren .cc. man. Van beniamin die wijfloes waren. 8410[regelnummer] Gauen si orlof vten haren. Maghede te rouene dus quam weder.
203 Tgheslachte dat was ghevallen neder. Dus ward ghewroken ende dus sure. Die dorper sonden ieghen nature. 8415[regelnummer] Der coninghe boec die gaet hier an. Die jeremias die heleghe man. Versamede ende selue screef. Al daer die geste van samson bleef. Tellet dese geeste mi. 8420[regelnummer] Dat tien tiden was hely. Rechter was in ysrahel. Ende pape was hi also wel. Jn sire tijt nv horter na. Was een man hiet elkana. 8425[regelnummer] Jn ramacha woendi in die pord. Diemen in die ewangelie hord. Ramachia bi namen nomen. Hi was van leui oec comen. Leui wan caath ende hi der naer. 8430[regelnummer] Wan isuar die was dats waer. Aarons oem ende moyses. Dus moghedi wel merken des. Dat hi van aaron niet ne quam. Dar dese wet de pape of man. 8435[regelnummer] De neghentiende van leui. Was elkana ghelouets mi. Hi hadde een scoen wijf hiet anna. An hare so wan elkana. Een kind dat hiet twijf samuel. 8440[regelnummer] Om dat onse here wel. Hare bede hadde ghedaen. Heuet de name ontfaen. Ende doe dat kint ghespaent was. Dancte anna gode das. 8445[regelnummer] Ende dede tkint in cilo draghen. Hely de pape was oud van daghen. Ende hem diende samuel. Die ionghelinc scone ende wel.
[Folio 52v]
Van hem sprect iosephus vor waer. 8450[regelnummer] Dat doe hi hadde .xii. iaer. Dat hi profiterde doe. Samuel ende dat was vroe.
204 Hely die hadde quade kinder. Die laghen bi den wiuen ghinder. 8455[regelnummer] Die ten tabernacle quamen. Ende dar si die offrande of namen. Die vader die ne scaltse niet sere. Bedi sende onse here. Tote hely sinen bode. 8460[regelnummer] Die hem dus an sprac van gode. Hi sprac dat gheslachte dins vader. Aarons sonde al teenen gader. Jn mijn huvs dienen ende lesen. Nv moet bliuen en mach niet wesen. 8465[regelnummer] Mar die mi dient dien salic eeren. Ende die mi onwerd dien salic derren. Der dine sal men vele verslaen. Dine .ij. sonen sonder waen. Bede steruen vp eenen daghe. 8470[regelnummer] Aldus ward hem vorseit die plaghe. Ende weet dat hijt sere ontgalt. Dat hi sine kinder niet ne scalt. HEly was oud ende sach niet wel. Hi ende dat kind samuel. 8475[regelnummer] Laghen bede segmen mi. Ons heren tabernacle bi. Jn eene camere der an. Mettien riep den ionghen man. Onse here al openbare. 8480[regelnummer] Mar hi waende dat hely ware. Te hem haeste hi ende liep. Ende vraghede war omme hine riep. Jc ne dede sprac hi ganc ligghen neder. Doe riepene onse here weder. 8485[regelnummer] Noch tvewarf ende samuel liep. Te hely ende vraghe tvi hine riep. So dat hely pensde openbare. Dat die stemme ons heren ware. Ende seide minne ganc ligghen neder. 8490[regelnummer] Ende of men di echt roept weder. Sech here sprect het hord dijn cnecht. Do riepene onse here echt. Ende hi seide alse hem hely hiet.
205 Doe seidem god alt verdriet. 8495[regelnummer] Dat hi helyen ende sinen kindren. Cortelike soude sinden. Des marghins vraghede hely den kinde. Wat wonder god hem ane sende. Ende tkind seit hem al te male. 8500[regelnummer] Hely sprac gods hes die tale. Dat hi wille dat moet wesen. Samuel die wies na desen. Ende al tfolc van ysrahel. Wisten des die wareit wel. 8505[regelnummer] Dat samuel met groter eeren. Warech prophete was ons heren. Daer na quamen in corten tide. Die filistiene teenen stride. Ende dat volc van ysrahel. 8510[regelnummer] Quam daer ieghen also wel. Ysrahel verloes vp den velde. .iiij. dusent man met ghewelde. Doe seiden die oude liede doe. Gawi alen in cylo. 8515[regelnummer] Ons heren arke ende bedi. Dat hi in stride met ons si. Doe brochten si die arke ghinder. Dar mede quamen helys .ij. kinder. Ofni. ende finees. 8520[regelnummer] Entie vader bat hem des. Dat si om gheen keren rochten. Hen ware of si die arke brochten. Do dat heidin diet vernam. Dat die arke int herre quam. 8525[regelnummer] Troesten si hem te vechtene sere. Omme lijf ende omme here. Ende sloeghen of dien van ysrahel. .xxx. dusent lieden wel. Ende vinghen die arke ghinder. 8530[regelnummer] Oec bleuen dod helys .ij. kinder. Do die wijch dus was verloren. Quamen van beniamin gheboren. Die brochten die mare in cilo. Hely sad an den wech onvro. 8535[regelnummer] Ende was om die arke veruard. Ende doet hem gheseit ward. Dat sine kindre waren dod.
206 Ende was volx eene scare grod. Dat liet hi al gader gaen. 8540[regelnummer] Mar doe men seide darke es gheuaen. Viel hi neder van dar hi sat. Den als ontve al omme dat. Sijns sons wijf die met kinde ghinc. Doemen hare seide dese dinc. 8545[regelnummer] Ghenas soe eens kints van sere. Hadde .vii. iaer ende nemmeere. [Ghedraghen doe men die niemare. Te hare brochte also suare.] Jacob soet heten dede. 8550[regelnummer] Dat lud rouwe ende serichede. Hely hadde .xl. iaer. Tland berecht weet vor waer. Ende was van aaron gheboren. Aaron alse wijt bescreuen horen. 8555[regelnummer] Liet eenen sone hiet elyasar. Ende eenen andren hiet namar. Elyasar was na den vader. Bisscop ouer tfolc al gader. Na hem sijn sone finees. 8560[regelnummer] Een goet man ghelouets des. Dar na bisscop finees sone. Abiesar so hiet die ghene. Doe abiesars sone busi. Doe busis sone een hiet ezi. 8565[regelnummer] Ely bestont desen niet. Mar teersten dat ezi versciet. Om dat hi was van iscamar. Wies broeder was eleasar. Ward hi bisscop waest of recht. 8570[regelnummer] Mar sine afcome verlorent echt. IN helys tiden was van den latinen. Eneas sone van lauinen. Coninc ende hiet filuius. Sijn broeder ascamus. 8575[regelnummer] Aruede hem dat land allene. Want iulius sijn kind was clene.
207 Nv willic an die geste keren. Die filistiene namen darke ons heren. Ende droeghense in hare stede azod. 8580[regelnummer] Vor dagon haren god. Haren god ter groter eeren. Des marghins so vonden die heren. Dagon ligghende onwerde. Vor die arke vp die erde. 8585[regelnummer] Ghelijc of hise anebede. Doe settensine in sine stede. Des ander daghes vondsine ghevelt. Ende of ghesleghen met ghewelt. Houet ende hande vp die zille. 8590[regelnummer] Hier omme eist dat niemen wille. Die in azod te monstre gaen. Vp die zille terden of staen. DO plaghede onse here god. Die liede seere van azod. 8595[regelnummer] So dat hem de darme hinghen. Beneden vd die hem vte ghinghen. Ende muse quamen vter erden. Die hare darme verterden. Mettien si te samen daden. 8600[regelnummer] Princhen .v. van .v. staden. Om te nemene an hem raet. De papen seiden ghi doet quaet. Wildi doen alse pharao dede. Send darke weder te harre stede. 8605[regelnummer] Ende oec sonder ghifte niet. Legter bi of ghijt ghebiet. Van goude .v. vingherline. Ende muse .v. van goude fine. Te boeten ouer ons .v. stede. 8610[regelnummer] Dar toe seghet ons iosephus mede. Dat si v ghebelden van govde. Dar bi setten dor hare oude. Ende settense vp eenen niewen waghen. Tve coen die nie hadden ghedraghen. 8615[regelnummer] Joc ende caluer sogheden mede. Bonden si der in. al daer ter stede. Ende hare caluer hilden si thuvs. Do seiden de papen hord na vs.
[Folio 53v]
Gaen de coen rechte ende wel.
208 8620[regelnummer] Jeghen tland van ysrahel. So dedons darke dit verdriet. Ende gaensi vten weghe oec iet. So quamt ons van andren saken. Dus dedemen alse die papen spraken. 8625[regelnummer] De coen ghinghen harre straten. Briesscende sere vtermaten. Den rechten wech te betsames. Ende weet wel dat eene pord es. Die den paepscepe toe hord. 8630[regelnummer] Jn beniamin so staet die pord. DJe van der stede sneden coren. Ende de waghen dar wi of horen. Bleef staende alsi dar quam. Teerst dat volc darke vernam. 8635[regelnummer] Settedsise vp eene stene. Den waghen hiewen si al clene. Ende bornen daer vor onsen here. Bede die coen dor sijn eere. Die van bethsames die daden. 8640[regelnummer] Offranden der voren met staden. Dar bleuen .lxx. heren grod. Van betsames vor darke dod. Ende .m. andre om dat si blod. Darke saghen dat god verbod. 8645[regelnummer] Die van betsames waren veruard. Ende senden te kariad jarim ward. Dat si die arke alen souden. Hi haletse met groter vrouden. Ende vordense in een goedsmans huvs. 8650[regelnummer] Aminabad hiet hi telmen ons. Eleazarus sinen sone. Maecten si pape vp dat ghene. Dat hise bewachte daer. Dar was darke .xx. iaer. 8655[regelnummer] .vij. maenden ende nemmee. Was so int land van filiste. Ende dat volc van ysrahel. Hilt hem doe an gode wel. Samuel sach dat hem tfolc kerde. 8660[regelnummer] An gode ende datten elc man eerde. Hi seide weten in masfat varen. Jc sal vor v bidden te waren.
209 Ende doe si daer te gader quamen. Die filistiene diet vernamen. 8665[regelnummer] Dat volc dar was al onbeward. Traken al te masfat ward. Doe vreseden die van ysrahel. Ende seiden here samuel. Bid gode dat hi ons niet si gram. 8670[regelnummer] Samuel nam een sughende lam. Ende offeret vor onsen here. Ende aneriepene arde sere. Ende doe hi an gode riep. Dat herre te gader liep. 8675[regelnummer] Ende god die donrede in de lucht. Derde beuede doe hadsi vrucht. Die filistien watic derde ondede. Doe vloen si elc te sire stede. Entie ysrahelsce scaren. 8680[regelnummer] Jaghendense vten lande te waren. Ende sloegher harde vele dod. Doe leide daer samuel .i. steen grod. Dar hare lande commen ouer een. Dat bleef hetende die helpe steen. 8685[regelnummer] Alse langhe alse leuede samuel. Doe ne quamen int land van ysrahel. Die filistiene nemmermeere. Ende samuel bleef rechtre ende here. DOe samuel was oud van daghen. 8690[regelnummer] Ende hi die last niet mochte draghen. Beual hi den last sinen kindren. Mar wi waren diet ghelt minden. Ende namen van rechte miede. Doe quamen ghemene alle die liede. 8695[regelnummer] Ende eesten hem .i. coninc daer. Dat word was samuel te suaer. Doe bi den rade van onsen here. Hiet hi dat. dat volc al kere. Hi sal hem eenen coninc gheuen. 8700[regelnummer] Nv hord hoe dar toe word bedreuen. Een man van beniamine comen. Die cys hiet alsen boeke nomen.
[Folio 54r]
Hadde eenen sone die saul hiet. Onder al tyrahelsce diet.
210 8705[regelnummer] Ne was gheen beter na der geesten. Cys hadde verloren sine beesten. Ende hietse sinen sone soeken. Saul sochtse in vele hoeken. Al dar hise niet ne vant. 8710[regelnummer] So dat hi quam in samuels land. Jn ramacha sine pord. Ende troesten dat hi quam bet vord. Datten samuel sach an. Seidem onse here dits de man. 8715[regelnummer] Wien ic di coninc kiesen hete. Al daer node die prophete. Saul dat hi met hem at. Oec seidi hem mede dat. Dat de beesten waren vonden. 8720[regelnummer] Dar festerdene tien stonden. Des ander daghes doe hi wech ginc. Ghebrochte hi den ionghelinc. Ende samuel die droech een vat. Dar heleghe olie was in dat. 8725[regelnummer] Ende goetse saule vp sijn houet. Doe custine dies ghelouet. Ende seide di heuet met groter eere. Prin<s>che ghesacrert ende here. God ouer die herue sijn. 8730[regelnummer] Ende dat sal wesen dijn tekin. Alse du best ghegaen van mi. Sultv rachels graue bi. .ij. manne sien die sullen tien stonden. Segghen die beesten sijn vonden. 8735[regelnummer] Hem drien sultu ghemoeten daer. Die sullen bringhen dat es waer. .iij. hoekine. ende .iij. brode. ende wijn. Nem van hem .ij. brode die sijn dijn. Daer naer sultu ghemoeten saen. 8740[regelnummer] Een trop van propheten gaen. Die gode louen ende eeren. Dar sal in di die gheest ons heren. Commen oec ter seluer stede. Ende du sult propheteren mede. 8745[regelnummer] Ende dat verstaet wel ende bekent.
211 Derste die helech couent. Stichte gode te diene wel. Dat was dese samuel. Dar na scieden si sie tvee. 8750[regelnummer] Ende het ghesciede min no mee. Dan alse samuel vorseide. Ende saul ghinc wech ouer heide. SAmuel omboet omme dat. Al die lieden in mesfat. 8755[regelnummer] Ende dede ghinder werpen lot. Also alst wilde onse here god. Viel vpt folc van beniamin. Saul wiste dat men him. Soeken soude ende was ontgaen. 8760[regelnummer] Doch deden samuel halen saen. Ende setten onder die liede. Langst was hi van al den diede. Van den scoudren vp ward. Samuel sprac siet hare ward. 8765[regelnummer] Dits die god coes van hemelrike. Siet hiers niemen sijns ghelike. Alt volc sonder somech dul. Loueden den coninc saul. DAer naer ouer .i. maent so was. 8770[regelnummer] Dat die coninc van namen naas. Besad jabels galaad. Eene ysrahelsce stad. Die porters baden om verdinghen. Naas sprac ic sals ghehinghen. 8775[regelnummer] Jn versoenen ende ghedoghen. Mar het moet costen v rechter oghen. Si seiden verst ons .vij. daghe. Wi sullen van onse maghe. Senden int land van ysrahel. 8780[regelnummer] Helpmen ons niet weti dat wel. Wi sullen dan vte tote .v. comen. Dus es die verste ghenomen. Die boden quamen daer na. Te saul in gabaa. 8785[regelnummer] Ende doe men hem de mare bediede. Weenden seere alle die liede.
[Folio 54v]
Ende doe saul horde die saghe. Belouedi in den derden daghe.
212 Hem te helpene vter nod. 8790[regelnummer] Do sloech hi sine ossen dod. Ende seide wie so in ysrahel. Na mi ende na samuel. Niet ne volghet in dit doen. Dus salmen sine ossen doen. 8795[regelnummer] Doe trac alt volc vd eere scare. Recht ghelijc alst een man ware. .ccc. dusent man te waren. Dar makede of saul .iij. scaren. Ende quam als een riddre coene. 8800[regelnummer] Tilike in hare pawelioene. Ende sloech dat volc van amon dod. Ende dede hem scade harde grod. Doe seide tfolc war sijn die ghene. Die seiden dat saul cys sone. 8805[regelnummer] Hare coninc niet soude wesen. Men dodse dats trecht van desen. Mar saul ne liets niet ghescien. Samuel nam tfolc mettien. Ende leeddedse in galgala. 8810[regelnummer] Dar sacrerden si der na. Saule anderwarf der crone. Ende settene in sinen trone. SAmuel sprac dese dinc. Nv hebdi eeren eenen coninc. 8815[regelnummer] Ghi hebt versteken gode ende mi. Ende siet hier litekin bi di. Dat v god in eeren moede. Eenen coninc gaf niet tuwen goede. Hets hoechghest dat weet menech man. 8820[regelnummer] Nv salic gode roepen an. Hi sal doen vallen grod onweder. Haghel. donre. doen vallen neder. Ende talreest dat samuel bat. Doe ghesciede dar al dat. 8825[regelnummer] Doe ward al dat volc veruard. Ende seiden bid te gode ward. Vor ons van onsen mesdaden. Dat wi om eenen coninc baden. Samuel sprac v es messciet. 8830[regelnummer] Mar sceed altoes van gode niet. So behoudi lijf ende ziele.
213 Ward dattv anders oec gheuiele. Ghi ende v coninc hoe soet comt. Bleuet ewelike verdomt. 8835[regelnummer] SAul was goedertiere ende sachte. Doe men eerst ter cronen brochte. Tvee iaer berechti harde wel. Dat landscap van ysrahel. Mar alle tijt vor meer der naer. 8840[regelnummer] Was hi fel ende harde suaer. Hi coes vte die van ysrahel. .iij. dusent man sterc ende snel. Jeghen tfolc dat heidin was. Ende sijn sone jonathas. 8845[regelnummer] Die wan af den filistinen. Eene veste met groter pinen. Ende tfolc van ysrahel dat ward. Stridende ten filisten ward. DJe filistiene quamen striden. 8850[regelnummer] Met .m. waghenen teenen tiden. Ende .vij. dusent vorsten vp tfelt. Ende tfolc te voet was onghetelt. Saul die voer in galgala. Ende hiet hem tfolc commen na. 8855[regelnummer] Samule ombod hi mede. Dat hi besochte met sire bede. An gode wat sijn wille ware. Mar tfolc ontvlo hem van vare. Om dat ment wiste ende ment vernam. 8860[regelnummer] Dat samuel dar niet ne quam. Binnen .vij. daghen alsement hem bat. Doe saul versach al dat. Dedi vp den .vij. dach. Offrande alsemen doe plach. 8865[regelnummer] Ende doe die offrande was ghedaen. Doe quam samuel selue saen. Ende scaltene dat hem ghesciede. Saul die sprac dese liede. Ontvlon mi ende du ne quaems niet. 8870[regelnummer] Ende ic ontsach mi grod verdriet.
[Folio 55r]
Wilden mi de viande bestaen. Jnne adde eer sacrificie ghedaen. Doe seide samuel dijn rike. Ne waest nemmermer sekerlike.
214 8875[regelnummer] Mar god heuet versocht eenen man. Na sine herte die sal dan. Berechten sine liede wel. Dus sciet saul ende samuel. Saul ende de sine ghinghen. 8880[regelnummer] Jeghen de viande na desen dinghen. Vi.c. lesic datter was. Ende sijn sone ionathas. Jn al ysrahel ic wille ghijt wet. So ne was gheen yser smet. 8885[regelnummer] Die filistene hadsoe beward. Men maectem sperre noch suerd. Des daghes doe si strijds hadden gherre. So ne was no suerd no sperre. Jn alt herre sijt seker das. 8890[regelnummer] Sonder an saul ende an ionathas. Dar dedi halen met groten gherre. Ons heren arke in dat herre. Eens daghes soude ionathas. Gaen spien hoet ghescepen was. 8895[regelnummer] Al daer die viande laghen. Ende talreest dat sine saghen. Seiden si com hare tons ward. Jonathas was onuervard. Die berch was steil dar dander laghen. 8900[regelnummer] Hi crop vp ward dar sijt saghen. Vp die voete ende vp die hande. Ende veruarde die viande. Sijn seriante quamen na hem ghecropen. Ende doe si mochten ghinc si lopen. 8905[regelnummer] sloegher daer .xxx. dod. Doe ward roeringhe grod. Jn hare herre ende vlon saen. Ende oec ghinc elc andren verslaen. doe Dat saulus spieres saghen. 8910[regelnummer] Die viande vlien ende iaghen. Ende si seident haren here. Die dar of no min no mere. Ne wiste van sijns soens vard. Ende hire omme vraghende ward. 8915[regelnummer] Doe volghedi den vianden naer. Ende die ioden die dor vaer.
215 Ghevlon waren hier ende ghinder. Quamen onder hare kinder. So dat saul ghewan. 8920[regelnummer] Te samen .x. dusent man. Ende hi verbod saen vp die dod. Dat niemen ate clen no grod. Des daghes eer hi ghevroken ware. Van der heidine scare. 8925[regelnummer] Doe volgheden si na met ghewout. Entat volc quam in een wout. Mar niemen ne durste an hem draghen. Spise ne ghene sonder vraghen. So vele dat hijs hadde gheten. 8930[regelnummer] IOnathase ne deet niemen weten. Dat sijn vader hadde verboden. Ende ad des honechs te sinen noden. Ende hem verbliede herte ende oghen. Mar alst hem sine ghesellen toghen. 8935[regelnummer] Dat ghebot van sinen here. Doe ne wildijs nemmermeere. Oec so lachterdi tferbot. Ende seide also helpe mi god. Hadde dit volc gheten eer. 8940[regelnummer] Men hadde des volx ghesleghen meer. Tsauonts was dat volc so moede. Dat si tvleesch aten metten bloede. Ende dat was ieghen de wet. Mar saul deed begaden bet. 8945[regelnummer] Hi deet hem persen vp .i. stene. Dat bloet vte suuer ende rene. Ende deet hem also sieden. Na die wet van haren lieden. Doe maecte saul .i. outaer. 8950[regelnummer] Ende offerde gode al daer. NAchts wildi die viande bestaen. Mar die pape riet hem saen. Dat mens raet an gode vraghe. Do binder nacht no bin dien daghe.
[Folio 55v]
8955[regelnummer] Ne andworde hem niet onse here. Doe suoer die coninc saul sere. Want god suech om iemens sonden. Al worder mede sijn sone vonden.
216 Jonathas al sonder blijf. 8960[regelnummer] Het soudem costen sijn lijf. Doe warpmen lot alst sede was. Ende het viel vp ionathas. Saul seide dv heues mesdaen. Nv lie dese mesdaet saen. 8965[regelnummer] Jonathas sprac ic ne weet niet el. Dan dat mi ghistren gheviel. Atic honech so helpe mi god. Onwetende ieghen v ghebod. Doe suoer saul hi soudene doden. 8970[regelnummer] Mar tfolc lostene vter noden. Ende namene met groter cracht. Want men bi hem zheghe vacht. SAul bleef coninc in den lande. Ende verwan elsins sine viande. 8975[regelnummer] Niemen mochten wederstaen. .iiij. sonen haddi sonder waen. Jesui. melchisua. ionathas. Ende vboset die sijnt coninc was. Dochtre haddi dar toe tvee. 8980[regelnummer] Merob ende micol nemmee. Sijn wijf hiet achinem. Sijn marscalc die was met hem. Dat was abner sijns oems sone. Stout ende sterc so was die ghene. 8985[regelnummer] TJen tiden so quam samuel. Te hem ende seide nu merke wel. God heet di nu hore sine tale. Dattv verderues al te male. Die van amalech ghemene. 8990[regelnummer] Beesten. man. wijf. grod ende clene. So dats een oghe niet ontgaet. Om dat si waren so quaet. Dien van ysrahel al te samen. Doe si vte egypten quamen. 8995[regelnummer] Doe gaderde saul sijn herre. .cc. dusent man ter werre. Van ysrahel met hem met crachte. Ende .x^m. van iudas gheslachte. Ende voer in der vianden land. 9000[regelnummer] Al daer leesmen dat hi vand. Van getrons gheslachte liede.
217 Dar ic te voren of bediede. Want moyses wijf sijn suster was. Dien volke seidi als ict las. 9005[regelnummer] Comt vten volke van amalech. Dat ghi niet ne vallet in haer strec. Ghi ward ghewillech ende niet fel. Den volke van ysrahel. Doe si van egypten quamen. 9010[regelnummer] Doe rumeden si dat land te samen. Ende bleuen meerre ende minder. Onder die ysrahelsce. Ende saul die destruerde alt land. Al sloech hijt dod dat hi vand. 9015[regelnummer] Mar agag den coninc lieti leuen. Dus heueti gods ghebot begheuen. Diet hem al bederuen hiet. Oec leesmen dat hi leuen liet. Die beesten die waren vet. 9020[regelnummer] Dus heueti hem met roue besmet. ONse here seide te samuel. Mi es leet dat mi oit gheviel. Dat ic saul die crone gaf. Ende mijns ghebots so staet af. 9025[regelnummer] Samuel bat vor hem dare. Mettien quam hem die niemare. Dat saul ware in carmelo. Ende hadde condelike also. Een tekin vp gherecht des zeden. 9030[regelnummer] Alse die ouerdighe pleghen. Hi voer te hem ende scaltene sere. Dat hi weder onsen here. Jemen liet te liue int land. Doe onsculdechdi hem te hand. 9035[regelnummer] Dat die liede te gods offrande. Tbeste hilden van den lande. Samuel sprac onderhorichede. Es vor gode beter mede.
[Folio 56r]
Dan offrande van eeneghen diede. 9040[regelnummer] God heuet ghenoechte in goede liede. Niet offren sonder waen. Saul sprac ic hebbe mesdaen. Drach dese mesdaet vor mie. Samuel sprac god heuet die.
218 9045[regelnummer] Van hem gheworpen coninc te sine. Nv meer vord ouer die sine. Samuel wilde dane sceden. Mar saul hiltene bi den cleeden. Ende samuels mantel scurde ontvee. 9050[regelnummer] Doe seide samuel noch mee. God heuet van di ghescurt sijn rike. Dats dijn gheslachte ewelike. Onteruet bliuet bi desen dinghen. Samuel dede den coninc bringhen. 9055[regelnummer] Agag die daer was gheuaen. Ende sneden al in sticken saen. Ende ghinc thuvs in ramatha. Te saule ne keerdi meer der na. DOch beweendi langhe saule. 9060[regelnummer] Alse noch die vroede doen de dulle. Mar god seide ic hete di. Ganc toten goeden ysai. Sacrerme sinen sone enen. Te coninghe ende dien wenen. 9065[regelnummer] Samuel ghinc te bethleem. Ende droech een caluekin met hem. Dat hi gode offren soude. Ysai quam te hem die oude. Ende brochte vor den outaer. 9070[regelnummer] Sine .vi. sonen daer. Doe samuel den outsten sach. Dar dueghet ende sconeit ane lach. Peinsdi dit sal die coninc wesen. Mar god sprac houti niet an desen. 9075[regelnummer] Jc ne hebbe niet te minen lone. Tfolc verloren bi der scone. Mar bi der doghet des wes gheweesse. Dus ontseidse god alle sesse. Doe sprac samuel ysai. 9080[regelnummer] Heuestu meer kinder sech mi. Ja ic sprac hi eenen knecht. Die scape vpt velt berecht. Samuel die hietene halen. Dat was dauid dus horic talen. 9085[regelnummer] Die sident droech met eeren crone. Dauid was rod blond ende scone.
219 Samuel sacrerdene daer. Entie heleghe gheest dats waer. Gaf hem gratie ende wulleest. 9090[regelnummer] Saul verloes den heleghen gheest. Ende in hem voer de viand. Die hem dede meneghen pand. Doe rieden hem sine knapen dat. Dat hi dade in eenegher stad. 9095[regelnummer] Soeken eenen die harpen conde. Hem soude te bet sijn talre stonde. Alsene die quadegheest besate. Hi soude varen sire strate. Also alse ons die boeke toghen. 9100[regelnummer] Vele liede sijn die niet ghedoghen. Ne moghen soete melodie. Na de scrifture eist dat ix lie. So dat dien coninc was ghewiset. Dauid ende in dien ghepriset. 9105[regelnummer] Dat hi harpen conste wel. Ende stoud sinen vianden ende fel. So datter saul omme sende. Ende weltijt so die duuel scende. Saule; haddi de sachter vele. 9110[regelnummer] Van dauids harpe van sinen spele. Ende alsene die duuel liet. So leesmen dat dauid sciet. Van hem ende voer weder ten vader. Dus eist bescreuen al te gader. 9115[regelnummer] Nv salmen merken ende horen. Hoe dese dauid was gheboren. Vten volke van ysrahel. Jacob wan dat weet men wel. An lien sinen sone iudas. 9120[regelnummer] Die teere tijt daer comen was. Dat hi an thamar sire suare. Tvee kinder wan mar van hare.
[Folio 56v]
Ne wisti niet dat soet was. Doe soe der kinder ghenas. 9125[regelnummer] Hiet soe teen pharaes. tander sarra. Phraraes wan esrom der na. Ende esrom die wan aram. Dar aminadab af quam.
220 Naason was aminadabs sone. 9130[regelnummer] Die selue naason die ghene. Was prinche van iudas gheslachte. Doe si egypten met crachte. Rumden ende si alle te samen. Dor die rode zee oec quamen. 9135[regelnummer] Naason die wan een kint. Dat salmon gheten was sint. Salmon wan booz den here. Dar siden an met groter eere. Huwede een wijf alse wijt horen. 9140[regelnummer] Die ruch hiet van moab gheboren. Ende voer dor ons heren minne. Van hedinscen volke juedinne. Ende an hare wan hi na de wet. Eenen sone die hiet obeth. 9145[regelnummer] Obeth die wan ysai. Dar die scrifture of tellet mi. Dat hi mede iesse hiet. Die iesse des ne tviuelt niet. Was des coninx dauids vader. 9150[regelnummer] Dus quam sijn gheslachte al gader. Vord salic v maken vroet. Hoe ihesus dat heleghe bloet. Van desen gheslachte quam. Dar ic die redene eerst omme nam. 9155[regelnummer] Jn dien tiden wat sal dies mee. Vergaderde tfolc van filiste. Jeghen ysrahel te stride. Ende saul an dander side. Doe quam een man hiet goliad. 9160[regelnummer] Van gech gheboren vter stad. Die de scrifture bastard heet. Want sijn moeder alsement weet. Was vten ioden gheboren. Ende sijn vader alse wijt horen. 9165[regelnummer] Was een heidin een gygant. Selue die felle tyrant. Die was lanc .vi. cubitus. Ende eene palme wi lesent dus. Den ioden boet hi groten scamp. 9170[regelnummer] Ende boet met sinen liue camp.
221 Verwonne hi dat si eighin bleuen. Ende name hem iemen sijn leuen. So bleuen eighin die filisteen. Dat boet hi .xl. daghe achter een. 9175[regelnummer] Dar hi stont tusscen .ij. scaren. DAuids outste broedre waren. Jn den strijt al daer ghesint. Jesse nam dauid sijn kint. Ende sendet den broedren dare. 9180[regelnummer] Te siene hoet met hem ware. Ende alse dauid ten here quam. Ende hi goliase vernam. Den camp bieden alsi eerst dede. Dochtem grote wonderlichede. 9185[regelnummer] Dat dar niemen nam den strijt. Want men seide hem dar ter tijt. Diene verwonne sekerlike. Die coninc soudene maken rike. Ende hem sire dochter gheuen. 9190[regelnummer] Doe stond sijn broeder dar beneuen. Die hem horde der omme vraghen. Ende scaltene ende wildene versaghen. Dat hi den strijt nie ne name. Want hi vruchte sire mesquame. 9195[regelnummer] SO dat saul verhorde dat. Dat dauid hem camps vermat. Ende dedene vor hem comen echt. Dauid sprac here ic bem dijn knecht. Jc vechte ieghen dien filisteen. 9200[regelnummer] Mar die coninc seide neen. Dv best al te ionc een kint.
[Folio 57r]
Dauid sprac tvifel niet eentvint. Jc selue here: ic dijn garsoen. Jc sloech den berre enten lioen. 9205[regelnummer] Dar si mijn vee wilden verbiten. Mens sal ons dat niet verwiten. Dese onbesnedene filisteen. Jn doe hem dat ic dede den tveen. Saul dedem an. sijn arnasch. 9210[regelnummer] Dauid die snel was ende rasch. Enter wapine niet ne conde. Sturtedse al af dar ter stonde.
222 Hi nam sinen herden stoc allene. Ende .v. harde keselstene. 9215[regelnummer] Die hi in sine scerpe dede. Ende sine slingre nam hi mede. Ende ghinc ten gygante ward. Golias haddene onward. Ende vraghede of hi een hond ware. 9220[regelnummer] Dat hi den stoc brochte dare. Doe sprac dauid de deghen vri. Du coms met wapinen te mi. Ende ic comme in de name gods. Die die groeten lachter bods. 9225[regelnummer] Elc man sal weten vp der herde. Dat niet in wapinen no in suerde. God sijn volc bescermet allene. Doe warp hi met eenen stene. Den rose in dat vorhoft voren. 9230[regelnummer] Dat hem dat been moeste scoren. Den andren steen den derden mede. Warp hi vp die selue stede. Ende golias die viel vp derde. Dauid liep tsrosers suerde. 9235[regelnummer] Ende sloegher hem mede af dat houet. Teidin volc vlo des ghelouet. Doe die sterke tyrant lach dod. Dar ghesciedem scade grod. Tote achaton ward hi gheiaghet. 9240[regelnummer] Des den ioden wel behaghet. DEse slingher bediet marien. Der edele maghet enter vrien. Ende die steen diere vte vloch. Bediet hem die noit ne loch. 9245[regelnummer] Golias bediet den viant. Die eerst den raet van sonden vant. Ne hadden niet dese steen gherocht. Wi waren eighin ende vercocht. Onder hem bleuen emmermere. 9250[regelnummer] Marien moghen wijs danken sere. Die ons desen steen ghedroech. Des meneghe saleghe ziele loech. Alse dauid vten stride kerde. Dat menech hem omme erde.
223 9255[regelnummer] Vraghede de coninc dare. Wane dauid gheboren ware. Hine kennes niet want die viant. Dine hadde in sine beduanc. Pijndene so in sinen sin. 9260[regelnummer] Dat hi ghedochte vele demin. Dauid andworde vor die ghene. Dat hi ware ysais sone. Dar vermindene ionathas. Die coninc sauls sone was. 9265[regelnummer] Dauite also dat elc dar dede. Den andren hulde al dar ter stede. MAr doe si vten wighe keerden. Quamen die vrouwen die saule eerden. Vten steden die vor hem spronghen. 9270[regelnummer] Ende dansten ende songhen. Saul velleder .m. ter neder. De magheden andworden weder. Ende dauid .x. dusent man. Alse saul dit merken began. 9275[regelnummer] Dat men dauite gaf de eere. Ward hine verhatene sere. Ende ontsach hem sekerlike. Te verliesene bi hem sijn rike. Hier omme ward hi ghevreest. 9280[regelnummer] Ens quam in hem die quade gheest.
[Folio 57v]
Ende dauid die sloech die arpe. Ende saul nam eene glauie starke. Ende waende dauidte doden so. Mar dauid die ontvlo. 9285[regelnummer] Doch dat hi versoende der naer. Ende die coninc maectene daer. Ouer dusent ridders here. Ende seide wes stoud ende vecht sere. Jc sal di merob mire dochter gheuen. 9290[regelnummer] Saul peinsde hi sal sijn leuen. Verlopen der omme in eenen strijt. Nochtan gaf hi in corter tijt. De dochter eenen andren man. Ende loech dauite der an. 9295[regelnummer] MAr die ionxte die micol hiet. Belouedi hem om anders niet. Dan hi sloeghe .c. filisteen.
224 Ende brochtem litekin ouer een. Doe ghinc dauid met sire scare. 9300[regelnummer] Jn accaton ende sloech al dare. .cc. man dod van der stede. Ende sneet hem af haer manlechede. Te litekine dat volc es heidijn. Want de ioden besneden sijn. 9305[regelnummer] Doe gaf hi hem die dochter daer. Mar emmer hatine weet vor waer. So dat hine ionathase hiet slaen. Diet dauite dede verstaen. Oec sprac hi den vader an. 9310[regelnummer] Here seit hi eenen onnosellen man. Diet volc van ysrahel verloste. Ende in menegher vresen troste. Dine haetti ghine weet bi wat saken. Ende wilt uwer dochter weduwe maken. 9315[regelnummer] So dat saul liet vallen neder. Den nijt ende dauid quam weder. DAer na nam dauid eenen strijt. Ende sloegher so vele ter ghere tijt. Filistene dat wonder was. 9320[regelnummer] Mar saul benide das. Ende wilde dauite slaen te dod. So dat hi cume in huvs ontscod. Saul dede sijn huvs beringhen. Micol vernam van dien dinghen. 9325[regelnummer] Ende halpem dat hi tflijf ontroech. Dat was den vader leet ghenoech. Dauid ontvlo ende quam der na. Te samuele in ramatha. Ende beclaghede hem der sorghen. 9330[regelnummer] Dar ne god vte moeste borghen. Doe leeddene samuel ter scaren. Al daer gods propheten waren. SAul vernam waer dauid ware. Ende sende sinen boden nare. 9335[regelnummer] Ende doe si quamen dar ter stede. Worden si propheterende mede. Noch dedere saul .ij. scaren gaen. Om dat si dauite souden slaen. Ende temet dat si dar quamen. 9340[regelnummer] Worden si propheterende te samen.
225 Doe ghinc hi selue dar ward gram. Ende talreest dat hi daer quam. Ward hi propheterende mede. Dauid saghene daer ter stede. 9345[regelnummer] Mar saul ne wiste das. Doe vlo dauid te ionathas. Die belouedem dat hi soude. Segghen dat die vader woude. Te hem wart weder so goet so quaet. 9350[regelnummer] SO dat saul merct ende verstaet. Dat hi sprac an dauids side. Hi sbQltene ende was onblide. Ende sprac tinen verwite. Minnes tu ysaias sone dauite. 9355[regelnummer] Leuet hi du bliues onteruet. [Bringhene mi dat hijt besteruet.] Hets recht want hi heuets verdient. Jonathas sprac alse die vrient. Tvi soudine doden omme niet. 9360[regelnummer] Saul ghegreep eenen spiet. Ende wildene steken mar hi ontvlo. Ende ionathas was so onvro. Dat hi des daghes niet ne at. Hi ghinc te dauite dar hi sat. 9365[regelnummer] Ende onbeet sijns: hi seide de mare.
[Folio 58r]
Bede weenden si harde suare. Jonathas die bat dauite. Dat nemmer ne ware quite. Hare vrienscap dar na te waren. 9370[regelnummer] Hiet hine te gode varen. DAuid ontvlo sijns suars strec. Jn nobee tote athimelec. Die pape was van hely gheboren. Dar wi of screuen te voren. 9375[regelnummer] Mar hi bat den pape brod. Die pape gaf hem dor die nod. Brod die horden ter taflen ons heren. Dar hem niemen an moeste keren. Hine ware pape ofte papen ghenoet. 9380[regelnummer] Mar men bedect die wet dor die nod. Dauid was onbeward. Van wapinen mar dat goede suerd.
226 Dat golias hadde ghewesen. Gaf hem die pape alse wijt lesen. 9385[regelnummer] Jn nobee was die arke ons heren. Tien tiden alse die boeke ons leeren. Sauls knape een die hiet dech. Die ghinder hadde sinen wech. Belouet ende sine bedevard. 9390[regelnummer] Sach hem brod gheuen ende dat suerd. Doe vlo dauid al te hand. Van nobee in der heidine land. Ne haddi niet met luste ontgaen. dar hadden saul ghedaen vaen. 9395[regelnummer] Doe vlo hi ten coninc naas. Die int land van amon here was. Dar quame sine maghe te hem. Tgheslachte van bethleem. Die van iudas waren gheboren. 9400[regelnummer] Ende al die ghene die vor toren. Of dor onrecht van saule scieden. Dar haddi teere scare lieden. .cccc. die hem waren houd. Vader ende moeder die waren oud. 9405[regelnummer] Liet hi int land van amon mede. Tote dien dat hadde vrede. DAer naer keerde dauid te lande. Ende teersten dat saul becande. Sochtine in woude ende in wostinen. 9410[regelnummer] Doe seide saul den sinen. Ghi van beniamins gheslachte. Es niemen die mins lachter achte. Ysais sone sal hijt so keren. Dat hi v sal maken heren. 9415[regelnummer] Doe sprac doech van ydome. Jc sah dauite in nobe. Toten pape achimelech. Die gaf hem brod in sinen wech. Ende dar toe golias suerd. 9420[regelnummer] Saul balch ten pape ward. Ende sloegher .lxxxv. dod. Papen ende papen ghenoet. Doch deet want saul hiet.
227 Nobe dan ghenas oec niet. 9425[regelnummer] Hem allen so nam hi tlijf. Beesten. mannen. ende oec wijf. Al dus waest gheseit van gode. Tote hely bi sinen ghebode. Dat sijn gheslachte soude sijn verdoruen. 9430[regelnummer] Nv heuet saul dus verdoruen. Achimelech sone die ontvlo. Abiatar hiet hi ende oec do. Droech hi met hem ezot dat cleet. Dat moyses hadde ghereet. 9435[regelnummer] Ende quam al daer dauid lach. Ende seidem sijn handgheslach. Bi mire scout sprac dauid saen. Hebben si die dod ontfaen. Nv soutv vor meer met mi bliuen. 9440[regelnummer] Die di slaet sal mi ontliuen. HJer na quam dauite mare. Dat die filistiene al dare. Eene stad naer hadden testord. Ceila so hiet die pord. 9445[regelnummer] Doe ghinc hi <bi> ons heren rade. Ende dede vtermaten scade. Den heidinen ende sconfierdse mede. Ende ghinc ligghen in de stede. Dar haddene saul na gheuaen.
[Folio 58v]
9450[regelnummer] Mar hi rumde die stede saen. Ende hi voer dart bet w<o>ester was. Doe quam te hem ionathas. Ende si vernueden dar ter steden. Die vrienscap van hem beden. 9455[regelnummer] Jonathas sprac van ysrahel. Wordstu coninc weetic wel. Oec weet mijn vader hoe soet si. Jc bliue die vorste noch na di. Met deser talen sijn si versceden. 9460[regelnummer] Seerechlike onder hem beden. Doch so heuet saul verstaen. War dauid was enen ghegaen. Ende berincdene met eere somme. Ghenen oghen berch al omme.
228 9465[regelnummer] So dat dauid in sorghen was. Mar saul quam niemare das. Dat die heidine waren int land. Dus moesti laten sinen viant. Al soud hem int herte derren. 9470[regelnummer] Ende sijn selues land verwerren. DAuid sciet danen bedi. Hi voer ligghen in engadi. Dat land was van rochen vast. Jn engadi leesmen waest. 9475[regelnummer] Bom dar blaseme hanghet ane. Een deel na wijngards ghedane. Jc waent nv doude heuet benomen. Saul es na dauite comen. Met .iij. dusent diene sochten. 9480[regelnummer] Dar cume een man crupen mochte. So dat hi in eenen ole ghinc. Om te doene al sulke dinc. Alse die nature ghebiet. Dauid was daer al wistijs niet. 9485[regelnummer] Doe seiden die knapen dauite. God dies di wille maken quite. Heuet di nu dinen viand. Ghegheuen in dine hand. Mar dauid ne dedem els gheen leet. 9490[regelnummer] Dan hi van sinen mantel sneet. E<nst>ic smal ende ghinc van der stede. Oec sloech hi vor sine herte mede. Dar hi ten sinen weder quam. Mormende si ende waren gram. 9495[regelnummer] So dat hi oec ward veruard. Dat si souden ten coninc ward. Hi suoer ne sloeghene niet in striden. God. of in euele in corten tiden. Hets <tuife>lic vermidic sijns mere. 9500[regelnummer] Here god onse lieue here. Ne late mi dat niet ghescien. Dat ic mine hand doe an dien. Die te coninghe es ghewiet. Ende met sacramente ghebenediet. 9505[regelnummer] Alle stilledise met deser dinc.
229 DOe saul vten hole ghinc. Volghedem dauid ende riep sere. Coninc riep hi ende mijn here. Ende saul sach achter weder. 9510[regelnummer] Ende dauid neech ter herden neder. Ende seide tvi horstu haren raet. Die van mi di segghen quaet. Sie litekin an dijn cleet. Ende marc hoe ic dijns vermeet. 9515[regelnummer] Mettien saul weenen began. Hi sprac du bes de rechter man. God sal di lonen ende bi desen. Weettic dattu sout coninc wesen. Suer dattu niet na mi met crachte. 9520[regelnummer] Verslaes al mijn gheslachte. Dauid suord hem openbare. Ende saul kerde met sire scare. TJen tiden so starf samuel. Ende al die van ysrahel. 9525[regelnummer] Si beweende sine dod. Si groeuene cleene ende grod. Jn sine pord te ramacha. Ende dauid die vlo der na. Jn die wostine van pharaan. 9530[regelnummer] Dar wonde rabal een rike man. Die van calef gheboren was. Dauid dedem bidden das. Want hi dicken nabals herden.
[Folio 59r]
Van meneghen verliese verwerden. 9535[regelnummer] Dar hi in die wostine laghe. Dat hi in den goeden daghe. Hem sende hiet ter spisen ward. Nabal die scalt ende hadt onward. Ende seide men machse wassen nu sien. 9540[regelnummer] De knechte die haren here ontvlien. So dat men dauite den lachter. Seide di hi hem sprac van achter. Doe suoer dauid hi soud al dod. Slaen. bede clene ende grod. 9545[regelnummer] Ende ghinc met hem .cccc. wech. Mar nabals wijf quam in den wech. Met prosente hem te ghemoete.
230 De vrouwe was wijs van worden soete. Ende dar toe scone ende bequame. 9550[regelnummer] Abigail was hare name. Wijs was dese vrouwe dan. Ende bat ouer den dullen man. DE scone vrouwe bediet marien. Die van menegher dorpernien. 9555[regelnummer] Ons verbiet ende oec ontvint. Jeghen hare verbolghen kint. Ende gheuet hare dueghet te prosente. Dar wi bi te parlemente. Al ontgaen ende ghenesen. 9560[regelnummer] Want hare eist dat wi hier lesen. MAr doe nabal dat vernam. Dat dauid hadde ghesijn so gram. Haddi die sorghe so grod. Dat hi bleef binnen .xl. daghen dod. 9565[regelnummer] Ende dauid die nam die vrouwe. Om hare dueghet om hare trouwe. Want saul hem sijn wijf onthilt. Ende gafse eenen andren met ghewelt. Echt vreeschede saul dat. 9570[regelnummer] Jn wat steden dauid zat. Hi nam met hem .iij^m. man. Want hi wildene striden an. Ende lodgierde bi der montaengen. Nachts ghinc dauid in die campaengen. 9575[regelnummer] Hem ne was oec niemen bi. Dan sijn neue abisay. Jns coninx tente quamen si stille. Abisay sach sinen wille. Want al tfolc sliep nu hord sijn spreken. 9580[regelnummer] Nv laet mi den coninc dorsteken. So sijn wi vte alre nod. Mar dauid weder bod. Omt sacrament dat hi ontfinc. Mar hi hiet hem dese dinc. 9585[regelnummer] Nem dat vat dar twater in es. Enten scacht ic bidde di des. Die te sinen hofde staet. Dan eist tijt dat men enen gaet. Dit namen si ende ghinghen dane. 9590[regelnummer] Doe si quamen ter rotschen ane. Riep dauid sere vtermate. An abner sauls drussate.
231 Ende an al therre grod. Hi riep ghi sijt kinder der dod. 9595[regelnummer] Dat ghi den coninc niet ne wacht. Siet waer es sijn nap ende sijn scacht. Saul es diene eerst bekint. Ende seide bestu dat lieue kint. Dauid die daer roeps so sere. 9600[regelnummer] Ay here segghet hi mijn here. Tvi volghestu dus na dinen knecht. Saul sprac ic hebbe onrecht. Kere in doedi nemmermeer quaet. Dauid sprac siet waer hier staet. 9605[regelnummer] Des coninx nap ende sijn sperre. Come iemen ende haelt vten herre. Ghebenedijt so moetstu sijn. Dattv spares tleuen mijn. Sprac saul ende sciet van den velde. 9610[regelnummer] Ende de sine met ghewelde. DAuid ende sine .dc. man. Vloen onder die filisten dan. Om dat hi saule ontsach. Athis onthiltene vp dien dach. 9615[regelnummer] Die die crone droech van gret. Jn cichelech heuet hine gheset. Om dat hi hem daer onthilde.
[Folio 59v]
Dauid voer rouen met ghewelde. Vp die heidine met sire vane. 9620[regelnummer] Ende emmer dedi teuerstane. Achise den coninc ouer waer. Dat hi rouede vp sinen suaer. TEenen tiden quamen ouer een. Vergadert die filisteen. 9625[regelnummer] Jeghen dierahelsce scaren. Achis hiet dauite varen. Mede ende seide hoet mijn leuen. Saul heuet sine vane verheuen. Vp gelboe met ysrahel. 9630[regelnummer] Dod was die heleghe samuel. HOrd hier wonder hoe soet vaert. Saul die coninc ward veruaert. An gode dat hi vraghen hiet. Mar god ne andwordem niet.
232 9635[regelnummer] Te sinen sprac die harem caytijf. Soec mi ieuwer doch een wijf. Die heuet een ficoen. Dat meent een wijf die dat can doen. Dat de dode mensche verriset. 9640[regelnummer] Ficoen alse ons die lettre wiset. Hiet die constic laest al dus. Ende vant eenen man hiet ficus. Nv hadde saul dar te voren. Al die touerers doen storen. 9645[regelnummer] Die waren in al sijn land. Dat mer niewer inne vand. Die van sulc iet conste als ict las. Sonder eene die abners moeder was. So dat soe hem verwijst ward. 9650[regelnummer] Saul ghinc nachts dare ward. Hem derder beuaen in noden. Verwec mi sprac hi eenen doden. Die ic di seluen nomen sal. Soe sprac iane weestu tongheual. 9655[regelnummer] Dat saul hem heuet ghedaen. Die met sulker dinc omme gaen. Wiltu mi doen ontliuen mede. Mar die coninc suoer hare vrede. Ende seide verwec mi samuel. 9660[regelnummer] Tvijf dede alse dar toe beuel. Ende doe <soe> sach den heleghen man. Quam haer een vaer so grod an. So riep twi heuestu dit ghedaen. Du best saul ic ebt verstaen. 9665[regelnummer] Saul sprac sijt onuersaghet. Mar segt mi wat ghi saghet. So sprac eenen sconen ouden man. Eens papen mantel heuet hi an. Doe verhorde saul wel. 9670[regelnummer] An hare dat was samuel. Ende neech mar samuel heuet gheseit. Twi daetstu mi desen arbeit. Dattv mi weckets vter dod. Saul sprac het dede mi nod.
233 9675[regelnummer] Jc bem beduet nu ten tiden. Die filisten willen vp mi striden. Ende god die ne andword mi niet. Samuel sprac twi ne vraghestu iet. Ane mi want dat god van die sciet. 9680[regelnummer] God sal di doen dat hi behiet. Hi sal di sriken maken quite. Ende gheuen dat dauite. Marghin du ende dine kinder. Sult dod sijn alse wi sijn ghinder. 9685[regelnummer] Hier of twifelt menech meest. Sulc sprect dat was die quade gheest. Diere sprac. ende sulc die loghent das. Sulc seghet dat sine ziele was. Sulc sine lechame dus nes gheen man. 9690[regelnummer] Diet te vullen ghegronden can. Doe saul horde die niemare. Viel hi te neder van vare. Ende kerde ten herre weder stille. Want het ware sinen onwille. 9695[regelnummer] Mocht iemen weten oft verstaen. Dat hi ter wikeligghen ware ghegaen. Israhel entie heidine mede. Versameden toter wijch stede. Mar doe die hoghe filistiene. 9700[regelnummer] Dauite saghen ende de sine. Ne wilsijt omme ghene dinghen.
[Folio 60r]
Dat hi met hem te wighe ghinghen. ENde dauid kerde in chichelech. Doe quam hem mare in den wech. 9705[regelnummer] Dat die stad verloren ware. Ende die van amelech die scare. Gheuaende liede voerde in hare land. Entie pord ware verbrand. Dauid ende sijn volc was erre. 9710[regelnummer] Bi den rade van abiaterre. Die pape was ende godeweten liet. Volghede <hem> ende juedsche diet. Ende beghincse al daer si saten. Die van amelech ende aten.
234 9715[regelnummer] Ende sloechse so al daer ter steden. Datter waer .cccc. ontreden. Ende nam hem den roef al te male. Dus wrac hi die stede wale. Nv in deser seluer tijt. 9720[regelnummer] Was de wijch de grote strijt. Tusscen saule ende sine viande. Saul des vroet was ende becande. Dat hi des daghes steruen soude. Haeste ter dod alse die boude. 9725[regelnummer] Want de stoute hebben onwert. Van vresen te sine veruaerd. Ende gaen ter dod alst ware spel. Ende dit betaemt dien coninc wel. Die moet also coene wesen. 9730[regelnummer] Dat mens cume sal ghenesen. Om de sine te trostene wel. Doch vlo tfolc van ysrahel. Jn gelboe dat die wijch was. Dar bleef die coene ionathas. 9735[regelnummer] Ende sine twe broedre ter stond. Ende saul ward sere ghewond. Doch dat hi sinen sciltknecht bat. Slach mi dod hier ter stad. Dat dit onbesnedene diet. 9740[regelnummer] Met minen liue ne spotte niet. Die cnape ne wilde hi was veruard. Saul die viel vp sijn suerd. So moede was <hi> horen wi spreken. Hine mochte hem seluen niet dorsteken. 9745[regelnummer] Dus bleef hi dod daer ter stede. Also dede die sciltknecht mede. DJt was doch dese sciltknecht. Die achimelech ieghen recht. Ende dander papen sloech te dod. 9750[regelnummer] Om dat hem saul ghebod. Om dattene dauid hadde leet. Sone dursti leuet niet godeweet. Dar starf al sauls meisniede. Die dar waren dart ghesciede. 9755[regelnummer] Saul starf in sine sonden. Ende om dat hi ten leetsten stonden.
235 Raet sochte ant quade wijf. Bedi nam hem god sijn lijf. Dese sonde acht menech clene. 9760[regelnummer] Doch bliuet onteruet al ghemene. Van ertschen goede ende van hemelrike. Datter hem an houdet ghemeenlike. SAul was coninc .xx. iaer. Jn sinen tiden weet vor waer. 9765[regelnummer] Datter latine coninc was. Ende hiet ciluius eneas. Die vierde ende van troiene comen. Ghescreuen es oec van hem somen. Dat omerus tien tiden was. 9770[regelnummer] DJe grote clerc die vele las. Na sauls dod die droeue dinc. Quam ghevloen een iongelinc. Vten wighe in chichelech. Ende neech dauite. dauid sprac sech. 9775[regelnummer] Wat maren brincstu. saul es dod. Ende sine sonen ende menech ghenod. War bi weedstud sprac dauid. Hi seide ic was in den strijt. Ende sach saule van onmachte. 9780[regelnummer] Hem rusten vp sinen scachte. Ende hem nakede der viande scare. Doe seidi te mi com hare. Dod mi du best besneden man. Sone slaet mi niet die onde dan. 9785[regelnummer] Jc deet want ic waes sonder waen.
[Folio 60v]
Dat hi niet ne mochte ontgaen. Ende bringhedi te litekine die crone. Ende andre sine sireit scone. EBreusce segghen dat die ghene. 9790[regelnummer] Jongelinc was doechs sone. Ende hem de vader dar saul lach. Dod dat graf alse hijt sach. Dauid te draghene dat hi van desen. Sijn vrient te bet soude wesen. 9795[regelnummer] Ende doe hi hadde ghewiset den sone. Doddi hem seluen dar na die ghene. Dauid entie mettem waren.
236 Scurden hare cledre te waren. Ende weenden ende vasten mede. 9800[regelnummer] Den dach dore na der wet zede. Dauid sprac ten bode toe. Sech hoe warstu so coene hoe. Dattv dine hande te dinen onneren. Daets an den ghesacrerden ons heren. 9805[regelnummer] Du doemes di seluen het sal di scinen. Doe hiet hi eenen van den sinen. Dat hi den knecht sloeghe dod. Het was ghedaen dat hi ghebod. DOe maecte dauid eene claghe. 9810[regelnummer] Van vele vresen met handgheslaghe. Vp saule. ende vp ionathas. Ende sanc hoe vromech elc was. De lieue beclaghede hi der naer. Die ghesijn hadde menech iaer. 9815[regelnummer] Tusscen ionathas ende hem mede. Doe vermalediedi die stede. De berghe van gelboe. Dar menech starf ende dese tve. Sulke scriuen dat si waren. 9820[regelnummer] Nutelic van vruchte te waren. Ende si niene droeghen sint. Sulc scriuet dat men niene vint. No dau no reghen nemmermee. Vpt hogheste van gelboe. 9825[regelnummer] DAuid voer dar na te lande. Jn ebron wanic als ict cande. Want dat hiet hem onse here. Dar was hi met groter eere. Coninc van den gheslachte iudas. 9830[regelnummer] Ghesacrert recht als ict las. DJe derde ewe neemt hier ende. Die iaere hadde als ict bekende. .ix. c. ende .xl. ende tve. Lettel min of lettel me. 9835[regelnummer] ABner die sauls drussaet was. Nam ysobet sijt seker das. Ende sacrerdene in manahim. Ende maecten coninc van beniamin. Ende van den andren van ysrahel. 9840[regelnummer] Tien tiden ward torloghe fel.
237 Tusscen dese .ij. coninghe ente hare. Abner quam met eere scare. Ende ioab dauids drussaet mede. Teenen stride vp eene stede. 9845[regelnummer] Dar quamen si met eere vorwarden an. Dat van elken .xii. man. Souden vechten tusscen dese .ij. scaren. Elc man den sinen sonder sparen. Ende staken metten suerde dore. 9850[regelnummer] Dar bleuen si alle teere vre. Abner vlo ende sine scare. Joab hadde .ij. broedre dare. Asael ende abisay. Dese .iij. ghelouets mi. 9855[regelnummer] Waren dauids suster kinder sarnien. Asael des horic lien. Die was snel ghelijc der re. Ende was vp abner emmermee. So dat abner sprac nu ga. 9860[regelnummer] Bet af dat ic di niet ne sla. Ende ic ioab niet ne verwerke. Asael die volghede sterke. Ende vacht vp abner onsachte. Doch stac hine dore metten scachte. 9865[regelnummer] Die broedre volgheden al in een. Alse langhe alse die sonne sceen. Abner ende de sinen quamen. Vp eenen berch al te samen. Dar es versceden elc van andren.
[Folio 61r]
9870[regelnummer] Ende elc ghinc thuvs ward wandren. Tusscen dese .ij. coninghe was langhe strijt. Mar dauid wies talre tijt. Ende isbosets rike nam of. Want het was gods belof. 9875[regelnummer] Dauid wan kindre in ebron. Sijn outste sone hiet amon. Dander die hiet celaphus. Di derde absalon wi lesent dus. Dat hi die sconste was van liue. 9880[regelnummer] Die oit quam van herdscen wiue. Maacha was sijn moeder ghenant. Ende was gheboren vte heidin land.
238 Coninc tolomais was hare vader. Tland van iessur was sijn al gader. 9885[regelnummer] De vierde hiet adonias. Ende die vijffte safacias. Entie seste hiet ietram. Jn der seluer tijt so quam. Abner ende ward besmet. 9890[regelnummer] Jn viantscepen ieghen isboset. Want hi met sauls amie was. Ende ward sceldende als ict las. Bescreuen in waren boeken. Do dede abner vrienscap soeken. 9895[regelnummer] An dauid hi sprac ghelouet mi wel. Al dat land van ysrahel. Ghemakic dat het di dient. Eist dattu wesen wilt mijn vrient. Doe sprac dauid doe weder comen. 9900[regelnummer] Micol die mi es ghenomen. Ende miede coninc saul gaf. Al die nijt die vallet hier af. Do sendi hem weder die vrouwe. Ende abner quam alse die ghetrouwe. 9905[regelnummer] Jn ebron dar hi was ontfaen. Wel van dauite sonder waen. Ende belouedem dat hi wel. Alle die van ysrahel. Onder hem soude bringhen saen. 9910[regelnummer] Doe abner was wech ghegaen. Quam ioab ende sine scare mede. Ende hadde met groter vromechede. Vele touerers dod ghesleghen. Ende brochte den roef ghedreghen. 9915[regelnummer] Doe hi de mare vernam van desen. Dar abner dar hadde ghewesen. Ende hem die coninc eere dede. Sendi eenen bode mede. Abnerre naer jn derre ghebare. 9920[regelnummer] Alse oft van dauite ware. Ende doe hi ne hadde dar hi ghebod. Sloech hine mordelike te dod. Ende wrach sinen broeder asael.
239 Mar dauid ne verdroech niet wel. 9925[regelnummer] Ende toghede dat hi onsculdech ware. Sulker mord al openbare. Hi sprac mire suster kinder sarnien. Sijn mi te hard des moetic lien. TEerst dat ysboset verhorde. 9930[regelnummer] Abners dod ten eersten worde. Ward hi droeue ende also wel. Met hem alle die van ysrahel. Doe waren .ij. man in sijn rike. Die prinche waren ghemeenlike. 9935[regelnummer] Ouer de rouers verre ende na. Rethab ende banaa. Die hadden ieghen hem gheset. Ende wilden nu mi isboset. Coninc maken ionathas sone. 9940[regelnummer] Want hi comen was die ghene. Van coninc sauls outsten kinde. Die tve isboset niet ne minde. Rechab ende banaa. Quamen isboset so na. 9945[regelnummer] Dat si den man slapende vonden. Ende oec mede ten seluen stonden. Sliep die pordwater mede. Dar quamen si ter seluer stede. Ende sloeghen den coninc dod. 9950[regelnummer] Dat hoft namen si al blod. Ende brochtent in ebron dauite. Ende seiden sie. nu bestv quite. Van hem die stond na dijn leuen.
[Folio 61v]
Nv hord wat hem dauid sal gheuen. 9955[regelnummer] Ghi hebt seit hi uwen here dod. Sonder scult dats quatheit grod. Dies moetic v doen van den liue. Dar dedi die valsce kaytiue. Handen ende voeten af slaen. 9960[regelnummer] Ende bi der kelen hanghen saen. Jsbosets houet dedi grauen. Jn abners graf met diere hauen. Jsboset hadde .ij. iaer ghewesen. Coninc alse wi van hem lesen. 9965[regelnummer] Doe quam dierahelsce oude.
240 Te dauite ende suoeren hem oude. Ende sacrerdene weet dat wel. Coninc van al ysrahel. Dit sacre leesmen .iij. warf van hem. 9970[regelnummer] Eerst warf in bethleem. Dar na in ebron also wel. Nv ouer alt volc van ysrahel. Doe hadde dauid .xxx. iaer. Ende .xl. iaer weet vor waer. 9975[regelnummer] Dat hi was coninc van ysrahel. Mar dat suldi verstaen wel. Die .vii. iaer ouer iudas gheslachte. Entie .xxv. iaer entie .viii. Ouer al die van ysrahel. 9980[regelnummer] Doet dit te gader ende rekent wel. So vindire .xl. iaer te samen. Hord vord hoe die saken quamen. COninc dauid nam sijn here. Ende voer winnen met groten ghere. 9985[regelnummer] Jherusalem dat sere vaste sceen. Nochtoe woendre die iebuseen. Mar doe hi der voren quam. Een iebuseus hiet ornam. Gaf hem vp die stad beneden. 9990[regelnummer] Turperste dar si an streden. Dat nv heet de tor syoen. Ne mochtsi niet lichte ondoen. Doe belouede die coninc mede. Wie so eerst al daer ter stede. 9995[regelnummer] Sloeghe den eersten iebusceen. Hi soude hem gheuen ouer een. De constaulie van den herre. Doe ghinct altoe met groten gherre. Mar ioiab was vor al die partie. 10000[regelnummer] Ende wan de coninc staulie. Dus wan dauid den tor al daer. Ende verdarf verre ende naer. Vd al die stad die iebuseen. Ornam bleuere ende el ne gheen. 10005[regelnummer] Doe veste dauid bet die stede. Die oeste side hiet hi mede. Dauids stad oec maecti wale.
241 Dar in eene coninx sale. Van tiren die coninc iram. 10010[regelnummer] Sendem ceder houd als ict vernam. Ende temmermanne diet consten houwen. Doe trouwede dauid noch meer vrouwen. Ende wan in iherusalem. Noch .xl. sonen an hem. 10015[regelnummer] Jherusalem hiet teerst iobus. Melchisedech wi lent dus. Die gaf hem de name salem. Doe hiet dauid iebusalem. Sijnt ward die .b. verkeert in er. 10020[regelnummer] Ende ward ghenant iherusalem. DJe filistiene traken te samen. Doe sii horden ende vernamen. Dat dauid ende niemen el. Coninc ware in ysrahel. 10025[regelnummer] Ghemeenlike sochten si hem. Te samen int dal van rafaim. Niet verre van iherusalem. Dauid quam vte ieghen hem. Also alse hem god ghebod. 10030[regelnummer] Ende sloech hem meneghen te dod. Hi was blide diere ontvlo. Hare afgode lieten si do.
[Folio 62r]
Some van seluere some van goude. Die nam dauid met ghewoude. 10035[regelnummer] Ende smaltse ende hilt den scat. Anderwarf quamen si na dat. Jnt selue dal ende brochten mede. Hare afgode dar ter stede. Ende dauid nam vp hem dien strijt. 10040[regelnummer] Ende verwanse terre tijt. Alse hi te voren hadde ghedaen. Dar worden si verwonnen saen. Ende tote gasen verdreuen. Dat si thouet niet so saen vp heuen. 10045[regelnummer] DAuid dede der na maken. Eene tabernakel van dieren saken. Dar hi darke in setten soude. Somighe cortine oude. Die moyses maecte in die wostine.
242 10050[regelnummer] Was ghebeseghet an de sine. Mar die colummen ende ander scierhede. Hilt hi te beseghene teere ander stede. Doe nam hi .xxx. dusent man. Ende voer omme die arke dan. 10055[regelnummer] Een goet man hiet aminadab. Die hadder of die herscap. Dauid namse met sinen maghen. Ende settedse vp eenen waghen. Aminadabs tve outste kinder. 10060[regelnummer] Die menden bede den waghen ghinder. Aioth ende oza hordicse nomen. Ende waren bede van leui comen. Oza ghinc bachten. aioth voren. Dauid ende dandre alse wijt horen. 10065[regelnummer] Harpten voren ende speelden seere. Ende loueden onsen here. So dat die waghen sturten soude. Oza diet vernam wel houde. Hilt die harke mar al te hand. 10070[regelnummer] Verdroghedem die rechter hand. Dar hise mede soude hebben ghedraghen. Alse hem de vader hadde ghewaghen. Ende hi bleef vp die stede dod. Nv moeten si hebben vrese grod. 10075[regelnummer] Die ten lechame gods nv gaen. Vul besmet met sonden ondaen. Dat de ziele becopen sal. Jn darke ne was niet anders al. Dan aaron roede ende manna. 10080[regelnummer] Ende de wet gods nv merct hier na. Dat oza bleef der omme dod. Dat hi onwerdech al blod. Sine hand an die arke dede. Dauid die ontsach hem mede. 10085[regelnummer] Diese in sijn huvs wilde hebben gheset. Ende voeretse teenen hiet obet. Die was comen van leui. Dar was so drie maent segghen si. Doe dede dauid saen na dat. 10090[regelnummer] Bringhen in sine eighine stad. Selue dauid ghinc harpen ende singhen. Dar men die arke soude bringhen.
243 Sauls dochter micol die sach. Dar soe te hare veinstre lach. 10095[regelnummer] Dat dauid vor die harke sanc. Harpte ende vor hare spranc. Ende dat hadde hare onwerd mede. Doe darke was thare stede. Gheset. was daer offrande ghedaen. 10100[regelnummer] Ende dat volc al wel ontfaen. Teersten dat hi in huvs quam. Bespottene micol ende was gram. So sprac hoe eerlike toghede sijn spel. Heden die coninc van ysrahel. 10105[regelnummer] Alst ware een ribaud ontcleet. Dauid andworde het was hem leet. Ende seide vor gode willic spelen. Ende mi omoedeghen in velen. Die mi vor dinen vades coes. 10110[regelnummer] Om dit spot sone hadde altoes. Micol gheen kind vor dat soe starf. Ende met hare vrucht bedarf. MJcol bediet die oude wet. De synagoge die es besmet. 10115[regelnummer] Dauid bediet marien kint. Die van hem ward gheboren sint.
[Folio 62v]
Doe soe in iherusalem. Jhesum naect so spotte met hem. Ende hildene ouer eenen ribaut. 10120[regelnummer] Bedi ward soe also benaut. Dat soe dar na bleef kindeloes. Dats sonder vrucht die iet altoes. Te hemelrike comen mach. Mar vp haren leetsten dach. 10125[regelnummer] Leesmen dat micol kint ghewan. Ten ionxten daghe houd v hier an. Sal hare de synagoge bekeren. Ende ouden an de wet ons heren. Ende dan sal comen vrucht van hare. 10130[regelnummer] Want altemale die iuedse scare. Bliuet dan behouden dit moet wesen. Dit meent die geste die wi lesen. Doe dauid sat in sire tale. Te vreden vtermaten wale.
244 10135[regelnummer] Ende sine viande lieten rusten. Begonste hem in sine herte lusten. Te makene een huvs ons heren. Darke in te settene dor haer here. Mar met hem was nathan die prophete. 10140[regelnummer] Hi dede vele bi sine ghehete. Nachts sprac god segghet die vite. Tote natanne segh dauite. Dat hi mijn hus te makene hoede. Want hijs besturd met menscen bloede. 10145[regelnummer] Sijn sone die na hem sal sijn here. Sal maken een huvs in mijn here. Jc sal vast maken ewelike. Sijn sitten ende sijn rike. Hi sal mijn kint sijn ende ic sijn vader. 10150[regelnummer] Bi desen worden willemen al gader. Segghen dat salmon si behouden. Do dit seide dauid den ouden. Natan doe ward hi harde vro. Ende dankets onsen here do. 10155[regelnummer] Dat sijn kint na gode te lone. Na hem soude draghen crone. DOe sloech hi die filistiene echt. Ende nam hem de macht entat recht. Dat si hadden in ysrahel. 10160[regelnummer] Die moabiten also wel. Nam hi hare macht ende haer land. Ende maketse eighin al te hand. Van liue ende van goede mede. Ende sloech met groter moghenthede. 10165[regelnummer] Azadeser den coninc der na. Die droech die crone van sabba. Die van damasch ende van surie. Holpen des coninx partie. Hi sloegher .xxx. dusent man. 10170[regelnummer] Ende makede surien eighin dan. Theu die coninc van amat. Sende dauite omme dat. Grote ghiften want hi hadde dod. Azadeser sinen viant grod. 10175[regelnummer] Alse dauid kerde van surien. Quamen met harre partien. Esaus gheslachte van eudruuien.
245 Derre sloech dauid menech een. .xviii. dusent weet vor waer. 10180[regelnummer] Ende .xxiii. dusent naer. Ende maecte eighin idumea. Dar wart vervullet dat rebecca. Te voren hadde van gode verstaen. Dat doutste soude ondaen. 10185[regelnummer] Ten ionxten dus sprac god ter moeder. Esau was doutste broeder. Dar af quam idumea. Jacob ward gheboren na. Dar tfolc van ysrahel of quam. 10190[regelnummer] Diese eerst in eighindoeme nam. Dauid brochte met ghewout. Jn iherusalem seluer ende goud. Dat hi vp die viande wan. Ende offeret onsen here dan. 10195[regelnummer] Ende coper van corincten mede. Dar salamon of sident dede. Maken die cireit van den temple. Dies men hier naer sal horen exemple. Dar nam hi mifiboset. 10200[regelnummer] Jonathas sone ende heftene gheset.
[Folio 63r]
Te sinen brode in sine sale. Want sijn vader verdienets wale. Nv starf die rike coninc naas. Die van amon coninc was. 10205[regelnummer] Ende diene tien tiden onthilt. Dat hi ontvlo sauls ghewelt. Anon ontfinc die crone. Naas sone ints vaders trone. Dauid sende bode met rade. 10210[regelnummer] Te hem ende bat dat ghestade. De vrienscap bleue ende maende des. Also als in naas liue was. Mar die prinsen <ontrieden> seere. Anon den coninc haren here. 10215[regelnummer] Ende seiden dauid sent omme spien. Jn dat land ende doet besien. Dar dedi dauids boden scande.
246 Dat si met lachtre quamen te lande. Doe amon sach dat al ysrahel. 10220[regelnummer] Ende dauid vp hem was fel. Hurdi al tfolc van surien. Dauid sende met sire partien. Joab die voer vp rabad. Dat was hare vaste stad. 10225[regelnummer] Die van surien hilden tfelt. Dandre die stad met ghewelt. Joab sciet sijn herre bedi. De helt gaf hi abisay. Sinen broeder ende hilt de helt. 10230[regelnummer] Vp die suriene wan hi tfelt. Die lieten hem met suerden iaghen. Doe dat die van amon versaghen. Vloen si voren abisai mede. Ende ontvlon in hare stede. 10235[regelnummer] Doe kerde in iherusalem. Joab ende al sijn volc met hem. DJe van surien bolghen dies. Dat si hadden dat verlies. Ende namen een meerre herre. 10240[regelnummer] Dauid settem ter werre. Ende sloegher .xl. dusent man. Dar naer so maecten si pais nochtan. Teenen niewen iare doe coren ende gras. Jn sinen eersten comene was. 10245[regelnummer] Dede dauid met groter werren. Tland van damon destrueren. Ende beligghen oec rabat. Selue bleef dauid in die stad. Eens daghes ghinc hi in sine sale. 10250[regelnummer] Ende sach een wijf vulmaket wale. Hiet betsabee vrias wijf. Die met fonteinen coelde har lijf. Ende ward met hare minnen beuaen. Hi namse ende bekensedse saen. 10255[regelnummer] Ende die vrouwe die ontfinc. Doe dauid wiste die dinc. Dedi vriase ontbieden.
247 Die vor rabad lach metten lieden. Om dat hi wilde al openbare. 10260[regelnummer] Dat hi waende dat tkint sijn ware. Mar doe vrias ten coninc quam. Ne wildi niet als ict vernam. Bi sinen wiue slapen gaen. Hi seide hi sach die arke staen. 10265[regelnummer] Vpt velt ende ioab ligghen vp derde. Ende gods herre met groter onwerde. Soudic dan gaen te minen wiue. Dit word rouedene van den liue. Want dauid hem lettren gaf. 10270[regelnummer] Ende screef ioab der af. Dat hine sette in den suaersten stot. Dar hi emmer bleue dod. Dus kerde vrias metten brieue. Ende bleef dod vor die heidine dieue. 10275[regelnummer] Also als dauid ghebod. Dese heleghe man bleef wel dod. BErsabee horde die mare. Dat hare man versleghen ware. Ende beweendene na de zede.
[Folio 63v]
10280[regelnummer] Dar na trouwedse dauid mede. Doe sende god te dauite den man. Sine prophete natan. Diene scalt ende seide kaytijf. Du heues gherouet vrias wijf. 10285[regelnummer] Ende heuessene versleghen mede. Om te deckene dine dorperhede. Bedi sal altoes onder suerd. Dijn gheslachte sijn hier achter ward. God sal vp di doen risen plaghe. 10290[regelnummer] Van dinen huse in corten daghe. DOe andworde dauid saen. Jc hebbe in gode mesdaen. Dar ghinc hi vte sinen trone. Sitten vp die herde onscone. 10295[regelnummer] Hine scaemdem niet vor die liede. Te beliene wat hem ghesciede. Ghelijc alse een ghelouech man. Doe sprac die prophete nathan. God heueti dine sonden vergheuen.
248 10300[regelnummer] Du ne verlies no rike no leuen. Mar tkint besteruet sonder keren. Du heues de viande ons heren. Der name gods doen lachter spreken. Die heidine segghen in hare treken. 10305[regelnummer] Hi es onrecht die god van ysrahel. Dat hi saule was so fel. Ende dauid meer heuet mesdaen. Nochtan laet hi sijn rike staen. Dauid bat gode vor dat kint. 10310[regelnummer] Het starf en diede niet eentwint. Doet dod was maecti hem vro. Des wonderde den sinen so. Ende seiden dune aets niet eentvint. Eende wanets doen leuende dijn kint. 10315[regelnummer] Nv <als> dod es laetstv varen dat. Ende dauid sprac ic weende ende bat. Doet leuede mar nv eist dod. Mijn weenen ne halp mi cleen no grod. Jn caent weder gheroepen niet. 10320[regelnummer] Jc moet volghen wat soes ghesciet. DAr naer wonnen si een kint te samen. Dat hieten si salomon bi namen. Bersabee ende hare man. Dat hilt die prophete nathan. 10325[regelnummer] Ende hiet bi namen icida. Joab vacht vp rabat der na. So dat hi dauite comen dede. Ende seide here neemt vp die stede. Dat men mi niet den zeghe ne tie. 10330[regelnummer] Dauid brac de stede vrie. Melcon haren god nam hi die crone. Die diere van goude was ende scone. Dar in stonden diere stene. Hem seluen maectire of eene. 10335[regelnummer] Dar hi in sette eenen sardone. Men wiste so diere no so scone. Jnt land van amon dander steden. Brac hi al met moghentheden. Ende dede de liede van den liue. 10340[regelnummer] Kinder manne ende wiue. GOd gheselde dauite na tgone. Amon dauids outste sone.
249 Minde absalons suster sijns broeder. Die commen was van absalons moeder. 10345[regelnummer] Ende amons halue suster was. Thamar hiet soe als ict las. Hi maectem siec om dat hi woude. Dat soe sijns pleghen soude. Ende doe soe hemelike hem was bi. 10350[regelnummer] Seidi suster lich bi mi. Ende waser met crachte mede. Ende al daer ter seluer stede. Verhaethise ende stacse vd. So ghinc weenende ouer lud. 10355[regelnummer] Ende heuet absolone gheclaghet. Die suighet ende de dinc verdraghet. Over .ij. iaer maecte absolon feeste. Ende bat met hem die alre meeste. Sine broedre des coninx kinder. 10360[regelnummer] Amon die quam mede ghinder. Jn der feesten dedi saen. Sinen broeder dar verslaen. Ende dander ontvloen met vare.
[Folio 64r]
Doe dauite quam die mare. 10365[regelnummer] Van sinen sone was hi onvro. Mar absolon ontvlo. Te tholomas sinen ouder vader. Dies tland van iessur was al gader. Doch dat hi versoende der naer. 10370[regelnummer] Die geste seghet ons vor waer. Dat nie ne was so scone lijf. Ghewonnen van manne an wijf. Alse absolon dauids sone. Sijn haer was hi te cortene ghewone. 10375[regelnummer] Dat cochten die vrouwen so diere. Jn cans ghesegghen in ghere maniere. TEerst dat absolon versoent was. Begondi hem te pine das. Hoe hi den vader verdreue. 10380[regelnummer] Ende hi selue coninc bleue. Hi brochte liede an sine side. Diet wilden ende dies waren blide. Ende met hem in ebron voeren. Dar si hem hulde suoeren. 10385[regelnummer] So dat hi hadde eene grote scare.
250 Doe dien vader quam die mare. Rumdi iherusalem die stad. Want hi sere ontsach al dat. Beliepene dat hine hadde vermord. 10390[regelnummer] En al dat ware in die pord. Dus streec hi vte ende alle de sine. Om te ontvliene in die wostine. BAruoet was hi ende sine scare. .x. amien liet hi dare. 10395[regelnummer] Die wachten souden sine sale. Darke dedi tien male. Met hem den leuiten draghen. Om dat hi gods raet wilde vraghen. Mar god diene andwordem niet. 10400[regelnummer] Mettien dauid die arke hiet. Weder voeren in die stede. Hi sprac ic ende de mine mede. Sullen in die wostine vlien. Die dinc die in die stad ghescien. 10405[regelnummer] Suldi mi hemelike ontbieden. Doe quam hi met sinen lieden. Darne een versach hiet symei. Sauls na maech so was hi. Die warp na hem muedre ende stene. 10410[regelnummer] Ende gaf hem meneghen vloec niet clene. Hi riep ga wech blodech man. Nv slaendi die sonden dan. Die du an saule heues begaen. Abysai wilde dien slaen. 10415[regelnummer] Dauid seide neen laet bliuen. Miin selues kint wille mi ontliuen. Wat wondre eist van desen dan. God sende hare desen man. Om dat hi mi soude vloeken. 10420[regelnummer] Nv moete god mijns lachters roeken. Een vroet man die cusi hiet. Dar hem dauid mede beriet. Dicke als hi hadde te doene. Die quam ende neech absolone. 10425[regelnummer] [Mar het was bi dauids rade dan. Dauid sprac alse een wijs man. Ganc wes met absolone sonder baraet. Ende score achitofels raet.
251 Achitofel was dat es becant. 10430[regelnummer] Absolons raet ende dauids viant.] Te iherusalem in die stede. Ende groetene ouer coninc mede. Absolon andworde saen. Waer warstu met dinen vrient ghegaen. 10435[regelnummer] Cusi seide ic bems met hem. Dien al di<e> van iherusalem. Ende god te coninghe heuet vercoren. Alsic dinen vader te voren. Diende willic di dienen mede. 10440[regelnummer] Absolon ghinc daer ter stede. Bi dauids amien ligghen saen. Dat men te bet mochte verstaen. Dat hi den vader ware fel. Aldus riet hem achirofel. 10445[regelnummer] Die dauite haette in allen doene. Doe seidi tote absolone. Jc neme best .xii. dusent man. Ende volghe dinen vader an. Hi es moede ic salne lichte ontliuen. 10450[regelnummer] [Dus sal al tfolc an di bliuen.] Absolon sprac roep cusi. Jc wille hi ten rade si. Cusi sprac dit es de raet mijn. Dijn vader ende die met hem sijn.
[Folio 64v]
10455[regelnummer] Sijn scare ende van groter werre. Sloeghen si iemen vp dinen here. Tfolc moete al beroeren der bi. Mar hore dits de raet van mi. Men sal al ysrahel ontbieden. 10460[regelnummer] War so hi es van sinen lieden. Hem ende alle de sine bestaen. Dus ne mach hijs niet ontgaen. Dar ward cusis raet ghepriset. Mar cusi heuet dit ghewiset. 10465[regelnummer] Diet dauite daden te uerstane. Doe vlo dauid ouer die iordane. Eer die dagheraet ward clare. Doe achirofel ward gheware.
252 Dat men sinen raet niet ne dede. 10470[regelnummer] Wist wel die wareit mede. Dat comen soude in sijn rike. Dauid weder sekerlike. Ende gheweldech worden des lands. Die verhinc hi hem te hands. 10475[regelnummer] Absolon gaderde sijn herre. Vp den vader met groten gherre. Ende voer ouer die iordane. Coningstauel maecti der ane. Amasa in ioabs stede. 10480[regelnummer] Ouer al sijn herre mede. Abigail dat was sijn moeder. Dauid was selue hare broeder. Mar tfolc dat woende ouer die iordane. Dat trac meest al dauite ane. 10485[regelnummer] Ende daden hem eere mettien. Scarde dauid sijn herre in drien. Alse die sone vp hem quam. Dene scare ioab nam. Dander abisai sijn broeder. 10490[regelnummer] Sarnia was harre bede moed#er. De derde scare was beset. Met eenen hiet ethei van get. Oec wilde dauid met hem varen. Si seiden du ne soud te waren. 10495[regelnummer] Mee reken dijn lijf allene. Vor .x. m. man ghemene. Om ons sulsi niet vele gheuen. Si staen allene om dijn leuen. Ende doe tfolc porren began. 10500[regelnummer] Omtrent .vii. dusent man. Seide dauid dar si vte traken. Houd mi bouen allen saken. Absalon mijn kint van der dod. Des daghes was die wijch so grod. 10505[regelnummer] Bi den effraim <inden> foreesten. Al daer bleuer van den beesten.
253 Vele meer dod dan van den suerde. Absalons volc vlo sire verde. Ende lieter .xx. dusent man. 10510[regelnummer] Absalon nam die vlucht der an. Blods houets vp eenen muvl gheseten. So scone man wildijt weten. Ne ward noit man van wiue gheboren. Onder eene heeke alse wijt horen. 10515[regelnummer] Quam hi al blods houets ghereden. Dat dedi al van condicheden. Sijn haer was ghespreet wide. Metten winde in elke side. Ende vloch daer die wint ghebod. 10520[regelnummer] Want so scone was ende so grod. Dat verwerrende in die telghen. Entie muvl des moesti belghen. Dar hi vp sat ontliep hem dane. So dat ioab quam te verstane. 10525[regelnummer] Dat hi dar hinghe ter auenture. Die staken met .iij. sperren deure. Sine cnapen namene na dit. Ende worpene in eenen diepen pit. Ende droegher vp eenen hop stene grod. 10530[regelnummer] Aldus bleef absalon dod. Dat volc dat met hem was ende herre. Vlo thuvs ward met groten gherre. Mar doe dauid wiste de mare. Dat sijn kint versleghen ware. 10535[regelnummer] Weendire omme hi hadt ghemint. Ende seide absalon lieue kint. Of ic steruen mochte vor di. Al sijn volc was veruard der bi.
[Folio 65r]
Ende durste niet comen in die stede. 10540[regelnummer] Eert hem ioab laten dede. Ende seide wiltu dus begheuen. Die di heden behilden tleuen. Du mins die ghene die di aten. Ende dine vriende wiltu laten. 10545[regelnummer] Sprec vriendelike dinen vrienden an. Of metti ne bliuet gheen man. Al dus bliuestu al verdreuen.
254 Dus heuet dauid tweenen begheuen. DJe ghene die met absalone. 10550[regelnummer] Hadden ghesijn in desen doene. Peensden om dauids weldaden. Ende worden dies te rade. Dat si halen souden hem. Weder in iherusalem. 10555[regelnummer] Si daden suerren dat dauite. Dat hi soude ioab quite. Van der constaulien maken. Ende amasa beuelen de saken. Dus kerde dauid thuvs ward. 10560[regelnummer] Semey die was veruard. Die na hem hadde gheworpen stene. Ende bat ghenade met weene. Abisai wilden hebben ontliuet. Mar dauid wilde dat hem bliuet. 10565[regelnummer] DOe ontfinghen al ysrahel. Mar een hiet siba was hem fel. Ende versprac den coninc onsachte. Mar die van iudas gheslachte. Leeddene met groter moghentede. 10570[regelnummer] Te iherusalem in die stede. Twijf dar absalon bi lach. Dede dauid van hem vp dien dach. Ende hiet amasa gadren therre. Al te gader dar ter werre. 10575[regelnummer] Ende siban volghen die hem fel. Maecte die van ysrahel. Amasa dede dat dauid hiet. Mar te tijt ne quam hi niet. Doe sprac dauid an abisai. 10580[regelnummer] Nem mine cnapen hetic di. Ende volch mi siban vaste na. Dat hi ons niet ontga. Abisai die nam met hem. Die stercste van iherusalem. 10585[regelnummer] Ende amasa quam hem te ghemoete. Dien begade ioab onsoete. Want hi heuet dien verhord. Hi ende abisai voeren vord. Ende belaghen den valscen siba. 10590[regelnummer] Jn eene stad heet ebela. Die porters maecten een verdinc. Dat men ghinder siban vinc.
255 Ende warp dat houet neder. Dus keerden si ten coninc weder. 10595[regelnummer] Dar gaf dauid die constaulie. Echt ioab van sire partie. Echt ward dauid vechtende mee. Vp dat volc van filiste. Dar hi so vacht als ict las. 10600[regelnummer] Dat hi bi na ghelouech was. Doe versach dat een gygant. Hiet iesbidenob als ict vant. So was golias sijn broeder. Bede van den vader ende van der moeder. 10605[regelnummer] Hi hadde daer den coninc dod. Mar datter abisai voren scod. Ende versloech daer den gygant. Orfa als ict bescreuen vant. Droech .iiij. gygante lesen wi. 10610[regelnummer] Jelbaenob ende sefi. Ende golias dit waren drie. Den vierden ne hordic nomen nie. Mar .xl. vinghere en#de .xl. teen. Hadde die ghene weet vor een. 10615[regelnummer] Dauid sloech goliase dod. Die so sterc was ende so grod. Sire suster sone abisai.
[Folio 65v]
Sloech ielbidenob lesen wi. Ende een riddre hiet sobai. 10620[regelnummer] Sloech den derden hiet sefi. Den vierden sloech dauids broeder sone. Dat was alse wi lesen die ghene. Met .xl. vingheren met .xii. teen. Jonathas hiet hi weet vor een. 10625[regelnummer] Dauids neue diene sloech. Dauids gheslachte was sterc ghenoech. Een hiet deffron van dauids maghen. Dus hordmen iosefuse saghen. Dart al vlo van sire side. 10630[regelnummer] Bleef hi allene in den stride. Ende velleder viande so vele. Dat si vloen in den nijt spele.
256 Mar dor die vrese die dauid. Hadde gat in ghenen strijt. 10635[regelnummer] Van ielbidenob den gygant. Suoeren de sine al te hand. Dat hi nemmermeer te ghenen tide. Met hem varen soude te stride. Want sine dod ware al te fel. 10640[regelnummer] Alle dien van ysrahel. Doe dauid an elke side. Jn rusten was van allen stride. Maecti den souter sonder waen. Dar .c. ende .l. salm in staen. 10645[regelnummer] Ende .ij^m. vers ende .dc. en#de .vi. Dus eist gheset in warre lesse. Ende menech instrument van musike. Om gode te diene van hemelrike. Nv hord omme dauite te waren. 10650[regelnummer] Die stercste van der iuedscer scaren. Die bi daghe ende bi nachte. Van sinen liue hadden die wachte. .xxxvi. warre vd vercoren. Mar die .vi. ghinghens te voren. 10655[regelnummer] Ende van den .vi. warre drie. Vd ghenomen ghelouets mie. Deerste die hiet ietboas. Die .ccc. als ict las. Met eere haer liede versloech. 10660[regelnummer] Dit was vromecheit ghenoech. ELeazar hiet dander sterke. Dauids oems sone als ict merke. Die sloech so vele teenen tide. Filistien in eenen stride. 10665[regelnummer] Dat hem die rechter hand ende tsuard. Te gader verstoruen ward. Ende hi de hand oec niet ne conde. Ondoen in eene langhe stonde. Die derde hiet somera. 10670[regelnummer] Doe al therre vlo verre ende na. Jn eenen strijt alsment ons telde. Bleef hi allene vp den velde. Dod slaende die filistiene.
257 Bi hem ghewonnen de sine so siene. 10675[regelnummer] Des si des daghes wonnen tfelt. Dese die waren van meester ghewelt. UAn den andren ghelouets mi. Was die eerste abisai. Joabs broeder sarnien kint. 10680[regelnummer] Dauids neue alsment vint. Die met sinen scachte verwan. Ende dode wel .ccc. man. Nochtanne ne mochti niet in dien. Gheliken den eersten drien. 10685[regelnummer] BAnais die was na desen. Die .ij. princhen alse wijt lesen. Van moab met eeren versloech. Ende .i. gygant grod ghenoech. Die lachter onsen here sprac. 10690[regelnummer] Eenen andren hi oec dod stac. .v. cubitus lanc van groter cracht. Die hadde in die hand eenen scacht. Ende banaias warre eene roede. Doch bestont hine met groten moede. 10695[regelnummer] Ende ward scachts met hem ghemene. Ende versloeghene daer allene.
[Folio 66r]
Oec sloech hi eenen libart dod. Een snee was ghevallen grod. Entie libart was ghevallen. 10700[regelnummer] Jn eene cisterne horen wi callen. Dat gat was metten snee bedecht. Banaias quam sinen wech ghetrecht. Ende horde gremmen den libard. Doe bestont hine metter vard. 10705[regelnummer] Ende sloeghene met eene stocke dod. Dit was hem eene eere grod. De derde was sobocai. Die sloech den gygant sefi. Dese drie daden manheit grod. 10710[regelnummer] Noit ne horde man dies ghenod. Die filistiene hadden beleghen. Alle die ganghe van den weghen. Die ghinghen te bethleem. Doe was in iherusalem. 10715[regelnummer] Waters berste in ghenen tijt.
258 Doe sprac die coninc dauid. Ende prijsde die edele fonteine. Die so soete was ende so reine. Van bethleem die vor di porte stoet. 10720[regelnummer] Hi begherretse in sinen moet. Doe ghinc dese sobocai. Banaiais ende abisai. Mids dor die viande met stride. Ende haelden water in dien tide. 10725[regelnummer] Ende voeren weder vechten der hand. Noit ne ward sulke daet becand. Ende gauen dauite de fonteine. Hine wilder grod no cleine. Hi seide wat salic kaytiue. 10730[regelnummer] Drinken den anxt van uwen liue. Hi sturtedse gode toffranden. Ende dankets hem met beeden handen. Dat die drie ghenesen waren. Van al den heidinen scaren. 10735[regelnummer] Maria die maghet reine. Es twater van deser fonteine. Dat dauid so seere begherde. Eer soe oit quam vp die herde. Begherde hare comste menech man. 10740[regelnummer] Die ic ghenoemen niet ne can. Die drie diet twater haelden mede. Bedieden die drievoudechede. Eenen god ende drie persone. Bi wies crachte dat die scone. 10745[regelnummer] Maria ter werelt quam. Dat dauid dat water nam. Ende hijs ne dranc no min no meere. Mar hi offret onsen here. Bediet dat die moeder ons heren. 10750[regelnummer] Hare van manne soude keren. Ende gode gheoffert wesen. Dit meent die geeste die wi lesen. DEse .vi. dar wi af tellen. Waren de stercste ghesellen. 10755[regelnummer] Van al sconinx dauids herre. Doch was hi van der meester werre. Selue die coninc dauid. Entie stercste in allen strijt.
259 Die goedertierste onder die liede. 10760[regelnummer] Ende onder sine meisniede. Ente sachste die men wiste. Mar onder sine viande in twiste. Was hi de wreetste in gheuechte. Ende alse hi sat oec te rechte. 10765[regelnummer] Was niemen scarper nochte wreeder. No die heneghe ondaet wrac ghereeder. HJer na verhouerde dauid. Ende hiet ioab daer ter tijt. Dat hi tellen soude wel. 10770[regelnummer] Alle die van ysrahel. Dies ne wildi omberren niet. Joab dede dat men hem hiet. Omme dese houerde balch god. Want elc na moyses ghebod. 10775[regelnummer] Die daer ghetelt was van den bode. Was sculdech sine offrande gode. Ende dit ne ward daer niet ghedaen. Coninc dauid heuet verstaen. Ende bat onsen here der aue. 10780[regelnummer] Dat hi hem die mesdaet vergaue.
[Folio 66v]
Mar onse here sende hem na dat. Sinen prophete die hiet gad. Die seide kies van desen drien. Jn dijn rike sal ghescien. 10785[regelnummer] Een ongher die sal staen .vij. iaer. Of du sult .iij. maende weet vor waer. Vor dine viande vlien. Of in dijn volc sal ghescien. Grote sterfte al dure .iij. daghe. 10790[regelnummer] Nu kies hier of eene plaghe. Doe peinsde die coninc dauid. Ware dat hi core die hongher tijt. Dies hontghinghen wel die rike. Darme bestoruent ghemeenlike. 10795[regelnummer] Core hi te vliene sonder werre. Dats verlies van den herre. Ende hi maghes al ontgaen. Want al die stercste bi hem staen. Dachterste plaghe coes hi ghemene. 10800[regelnummer] Hem enten volke grod ende clene. HJ sprac hi wilde hem bekeren.
260 Jn die ontfarmeghe hand ons heren. Doe sende god ten seluen daghe. Jnt volc van ysrahel die plaghe. 10805[regelnummer] Buten iherusalem storuen dan. Des daghes .lxx. dusent man. Die die hinghel alle dod sloech. Mettien hi die hand verdroech. Vp iherusalem die stede. 10810[regelnummer] Om dat volc te slane mede. Hi stont ter stede als ict vernam. Daer dar te voren abraham. Ysaac hadde onder hande. Gode te gheuene teere offrande. 10815[regelnummer] Dauid die versaghene saen. Met eenen bloede suerde staen. Ende riep ic was diere mesdede. Keer dine hand ende dinen onvrede. Vp mi ende vp de mine saen. 10820[regelnummer] Dit folc ne heuet niet mesdaen. Om dese biechte van der sonden. Dat hi hem seluen dar ter stonden. Sculdech gaf vor gode al bloet. Ontfarmets gode ende verboet. 10825[regelnummer] Den ingel meer volx te uerslane. Entie hingel keerde dane. DAd die prophete seide dauite. Wiltu sijn der plaghen quite. Mac dar du saghes den ingel staen. 10830[regelnummer] Gode eenen outaer saen. Die coninc deet al te hand. Hi cochte saen dat selue land. Ende maecter saen eenen outaer. Ende offerde onsen here daer. 10835[regelnummer] Gad die prophete vorseide mede. Dat al daer ter seluer stede. Ons heren temple soude wesen. Jn dien tiden als wijt lesen. Was de tabernacle ons heren. 10840[regelnummer] Die moyses met groter eeren. Maecte ende oec sinen outaer. Jn gabaon dit weet vor waer. Mar die arke hadde met hem.
261 Dauid in iherusalem. 10845[regelnummer] HJer naer leed also die tijt. Dat so seere oudde dauid. Dat hi verwarmen niet ne mochte. Al waest dat menne decte sochte. Doe haeldemen hem tellet die vite. 10850[regelnummer] Eene hiet abisach sunamite. Eene maghet die vd scone was. Die sliep bi hem als ict las. Ende warmdene met haren liue. Mar van dien scone wiue. 10855[regelnummer] So ne haddi ghene scout. Hi ne wilde of hi was te out. Soe diendem bi nachte ende bi daghe. Dese maghet al sonder saghe. Bediet marien onser vrouwen. 10860[regelnummer] Die met sonderlingher trouwen. Gode diende ende noch dient. Talre stont vor hare vrient. So es moeder maghet coninghinne. Ghetrouwet had soe als ict kinne.
[Folio 67r]
10865[regelnummer] Joseph den ouden enten ghetrouwen. Die niet ne kende onser vrouwen. Ghelijc alse dauid hadde abysach. Daer hi nie menscelike bi lach. Al was soe sijn ghetrouwe wijf. 10870[regelnummer] Des moetic maken een gheblijf. Ende dichte die geeste als ict las. Dauids sone adonias. Wilde na den vader crone draghen. Ende dedem maken eenen waghen. 10875[regelnummer] Het was doe der coninghe zede. Ridderscap haddi oec mede. Hier omme scaltene niet de vader. Dur dat hijt wiste al gader. Joab was met hem ghesper. 10880[regelnummer] Entie pape abiater. Want si hem die sake rieden. Die cracht van des coninx lieden. Die ne warens hem niet hout. Doe maecti met groter ghewout. 10885[regelnummer] Eene wersceep te sinen doene.
262 Mar sinen broeder salomone. Ende andre heren ne bat hi niet. Dus es dese dinc ghesciet. Natan die prophete dede. 10890[regelnummer] Bersabee ter seluer stede. Toten coninc dauite gaen. Diet hem al dede verstaen. Ende seide here du suoers dit doen. Dat dijn sone salomon. 10895[regelnummer] Na di die crone soude ontfaen. Nv heuet adonias ghedaen. Hem coninc heten ende maken feeste. Dar met hem sijn een deel der meeste. No minen sone noch oec mie. 10900[regelnummer] Ne bat hi ter feesten nie. Jc weet wel here na dijn leuen. Mijn sone ende ic bliuen verdreuen. Ende ontliuet alse mesdadech diet. Nochtan die hare dit segghen hiet. 10905[regelnummer] Quam daer ende sprac dese dinc. Ende seide here mijn coninc. Du ne seids mi niet van desen. Dat adonias coninc soude wesen. Doe suoer die coninc dauid sere. 10910[regelnummer] Bi den leuende god onsen here. Die mi quite van allen sorghen. Dat ic di suoer al sonder borghen. Salic heden vervulnen noch. Doe seide hi ten pape sadoch. 10915[regelnummer] Ende toten prophete natan. Nemet met v mine man. Ende set mijn kint salomone. Vp minen muvl ende gheuet hem die crone. Ende wieten nv coninc saen. 10920[regelnummer] Dat hi hiet was sciere ghedaen. Si wiedene met groter feesten. Dar mochtmen horen na der geesten. Grod ghelud van den ghediede. Ende van bosinen dart ghesciede. 10925[regelnummer] Dar salomon in den stoele sat. Ende die coninc versach dat. Dancte hi gode dat hi versach. Doch vor sinen sterfdach.
263 Sinen sone crone draghen. 10930[regelnummer] Adonias met sinen maghen. Doe sijt vernamen voer si thuvs saen. Mar adonias sonder waen. Vlo in die tabernacle ons heren. Ende wilde niet danen keren. 10935[regelnummer] Eer hem die coninc tleuen gaf. Dar hi was in sorghen af. Doe wilde die coninc al den rike. Openbare ghemeenlike. Dat salomon hare coninc ware. 10940[regelnummer] Ende ombod al openbare. Alle die princhen vor hem. Te comene in iherusalem. Dar ward ghesacreerd anderwarf. Salomon eer die vader starf. 10945[regelnummer] Ende dauid ghebod hem daer. Gods wet te houdene ouer waer. Gherecht te sine ende goedertiere.
[Folio 67v]
Oec hieti hem dat hi sciere . Gode eenen temple soude maken. 10950[regelnummer] Ende seide hem van wat saken. Bede van seluere ende van goude. Versament hadde met ghewoude. Ysers ende copers mede. Ende stene teere stede. 10955[regelnummer] Dar toe houds vele ghenoech. Vele meer dan int gheuoech. Oec maecti van leuis gheslachte. Dien beual hi des monsters wachte. .xxxiii. dusent waerre van dien. 10960[regelnummer] Entie dat volc souden besien. Berechten ende bescriuen recht. Derre waerre .vi. dusent echt. Der wachters van den temple waren. .iiij. dusent tote eere scaren. 10965[regelnummer] Ende .iiij. dusent min no mere. Die yniue songhen onsen here. DOe sciet hi therre in .xii. partien. Jn elc deel des horic lien. Waerre .xxiiij. dusent te samen. 10970[regelnummer] Die van moyses gheslachte quamen.
264 Maecte dauid tresorie. Dus was sijns testamens maniere. Oec bat hijt sinen kindren dare. Dat sijt niet verdroeghen suare. 10975[regelnummer] Dat hi den ioncsten gaue die crone. Want het wilde god van den trone. Gheliker wijs dat hi vercoren. Vte sinen broedren was te voren. Nochtan dat hi die ioncste was. 10980[regelnummer] Salomon als ict las. Gaf hi hem alse hem de sine rieden. Alle die voech<scep> van den lieden. Ende om te makene die temple mede. Oec offerdi vele dar ter stede. 10985[regelnummer] Gouds ende ander volc ghemene. Seluers ende diere stene. Doe naecte dauids sterfdach. Echt hi salomone ane lach. Ende ghebod hem te erne gode. 10990[regelnummer] De wet te houdene ende de ghebode. Goedertiere te sine ende gherecht. Jeghen al de sine echt. Ende seide dat hem beheten ware. Dat sijn gheslachte soude der nare. 10995[regelnummer] Coninghe sijn met groter eeren. Hilden si tghebot ons heren. Oec seide hi. ioab. die amase. Ende abner sloech dese tvee. Mordelike ende sonder nod. 11000[regelnummer] Laet niet steruen sijns selues dod. Bersalais kinder die doe ere. Gef hem dijn brod emmermeere. Want hare vader mijn vrient bleef. Doe mi dijn broeder verdreef. 11005[regelnummer] Semey die mi vloecte so. Doe ic vor absolone vlo. Van hem soutu mi emmer wreken. Cortelike na dit spreken. So starf die coninc dauid. 11010[regelnummer] .xl. iaer was lanc de tijt. Dat hi coninc hadde ghewesen. Om sijn graf als wijt lesen.
265 So dalf salomon in .viii. steden. Groten scat dat leesmen heden. 11015[regelnummer] De tve dar of weet sonder waen. Ondede hier naer de bissop yrcaen. Ende eenen ondede herodes. Hier naer suldi cont wesen des. Dander .v. sijn noch daer. 11020[regelnummer] Dat weet men wel ouer waer. Mar enne leuet wijf no man. Diese met luste vinden can. IN dauids tiden als ict las. Es ghescreuen dat leuende was. 11025[regelnummer] Silinius latijn die vichte. Coninc was den ghestichte. Dat ascanius alba hiet. Here ouer tlatijnsce diet. Natan. asaph. ende gad. 11030[regelnummer] Profeteserden wi lesen dat. Oec in sinen tide mede.
[Folio 68r]
Hord hier naer salomons moghenthede. Salomon sat moghenlike. Jns vader troen ende in den rike. 11035[regelnummer] Dar naer bat adonias sijn broeder. Bersabee salomons moeder. Dat soe ten coninc bidden soude. Dat men hem gheuen woude. Abisach sunamite. 11040[regelnummer] Die ghetrouwet was dauite. Ende met hem alse vrouwe sat. Salomon hadde onwert dat. Ende seide moeder dese bede. Wat salse bid hem trike mede. 11045[regelnummer] Hi es ouder dan ic adonias. Joab ic bem seker das. Ende abiater sijn hem out. Abisach heuet oec tghewout. Als of soe coninghinne ware. 11050[regelnummer] Hi heuet minen vader ommare. Ende heuet ieghen sijn eere ghebeden. Dat moeti besteruen heden. Hi hiet den sterken banaias. [Dod slaen den broeder adonias. 11055[regelnummer] Abiaterre seidi te hand.
266 Vare henen wonen in dijn land. Ende nemmermee ne com te mi. Du wars dod dat segghic di. Ne hadstu ghedoghet niet. 11060[regelnummer] Met minen vader menech verdriet. Bi deser sake was verdreuen. Abiater in sijn leuen. Die van heli was gheboren. Die pape was ende rechter te voren. 11065[regelnummer] Also alse samuel vorsprac. Moghedi lesen dat men verstac. Melis gheslachte dat nemmermere. Dar ne quam te ghere ere. Sadoch was die wardechede. 11070[regelnummer] Ghegheuen in abiaters stede. Doe ioab vernam die sake. Dat salomon dede wrake. Vlo hi in de tabernacle met vare. Ende greep den hoec van den outare. 11075[regelnummer] Die coninc sender banaias. Mar ioab vermat hem das. Dat hire steruen soude. Na dien dat menne doden woude. Salomon dedene dar verslaen. 11080[regelnummer] Ende gaf die voechdie saen. Van den herre banaias. Die ioabs te voren was. Die coninc riep semei te hem. Ende seide. wes in iherusalem. 11085[regelnummer] Gaesture vte al sonder waen. Jc doe di ontliuen saen. Semei wachtets hem .iij. iaer. Doch dat hire vte ghinc der naer. Ende salomon ward gheware das. 11090[regelnummer] Hi hiet den stouten banaias.] Dat hi ontliuede adonias. Hi hadde quaet ghesproken. Dus heueti den vader ghewroken. SAlomon dar ic of scriue. 11095[regelnummer] Nam pharaons dochter te wiue. Des coninx van egypten land.
267 Dar hi als ict bescreuen vant. Een kint an wan men leset vor waer. Eer hi hadde .i. iaer. 11100[regelnummer] De brud voerdi in dauids stede. Het was eer hi huvs maken dede. Om die dinghe peinsdi sere. Een tempel te makene onsen here. Ende hem seluen eene sale. 11105[regelnummer] Ende iherusalem al te male. Met driem muren om te ghane. Jn den inresten mur te stane. Den temple. ende hare salen mede. Die di dienen souden ter helegher stede. 11110[regelnummer] Jn den andren mur so souden. Die propheten hare wonen houden. Ende hoghe liede van der port. Jn den derden mur bet wort. Souden wonen tghemene diet. 11115[regelnummer] Des men ne mach onberren niet. Salomon die voer der naer. Offren vp moyses outaer. Jn gabaon dar die tabernacle was. Des nachts dar na als ict las. 11120[regelnummer] Sach hi in drome onsen here. Die dus sprac no min no mere. Eesch dattu wilt du sult ontfaen. Salomon andworde saen. Eere god ic bem een kint. 11125[regelnummer] Jnne ghewroede niet eentvint. Gef wijsheit ende sijn dine knechte. Dar ic dijn volc bi berechte. Ende ic besceet wete ende raet. Tusscen goet ende quaet. 11130[regelnummer] Dese worde bequamen onsen here. Ende seide te hem weder mere. Want du niet baets na liede zede. Langhe lijf ende rikeit mede. Noch dire viande lijf also wale. 11135[regelnummer] Gheuic di na dine tale. Jc gheue di therte so vroet. Dat vordi noit mensce moet. Dies ghelike ne ward ghesien.
268 Ende dattu niet ne baets nochtien. 11140[regelnummer] Hebbic di ghegeuen mede. Dats rikeit ende moghenthede. Houtstu minen wech talre tijt. Alse dijn vader dede dauid. Doe salomon ward ontwake. 11145[regelnummer] Ende hi wart kennende die sake. Keerdi te iherusalem met eeren. Ende dankets vor die arke ons heren.
[Folio 68v]
Onsen here met beeden handen. Offerde daer vele offranden. 11150[regelnummer] Tvee <lichte> wijf quamen der naer. Om berecht ten coninc daer. Deene sprac eerst ten coninc toe. Jc ende dit wijf here seid soe. Wonden te gader nu market das. 11155[regelnummer] So dat ic eens kints ghenas. Des der<ts> daghes lach so der naer. Mar so verlach haer kint al daer. Nachts doe ic sliep eer ic ontscoet. Leide soe dat dode in minen scoet. 11160[regelnummer] Ende droech mijn leuende kint met hare. Doet dach was wardix gheware. Dat dode niet ne was mijn kint. Dander sprac ens niet eentvint. Alstu tellets tleuende es mijn. 11165[regelnummer] Ende dat dode dats dijn. Doe niemen ghent besceden conde. Besciet die coninc in corter stonde. Want hi bringhen hiet een suert. Ende dat kint deelen metter wart. 11170[regelnummer] Mar die moeder diet hadde ghemint. Seide here laet leuen tkint. Ende laet dien wiue gheuen. Hets mi ghenoech doch sie ict leuen. Dandre seide nem doch dijn deel. 11175[regelnummer] No mijn no dijn ne bliuet gheel. Dar horde die coninc an hare worde. Wien met rechte tkint toe horde. Ende hiet tkint der moeder gheuen. Dat volc dat hem sat beneuen.
269 11180[regelnummer] Ende om tfonnesse hilden spot. Alse om eenen ionghen sot. Wonderden wanen die wijsheit quam. Dar ne was niemen hi ne vernam. Dat hem quam van den heleghen gheeste. 11185[regelnummer] Dus ontsaghen alle die meeste. Salomons cost van sire spise. Die na die ebreusce wise. Jn die geeste staet bescreuen. Dies van mi achter bleuen. 11190[regelnummer] Sijn cost die was wonder grod. Jn vleeschsce ende in vissce ende in brod. Ende dar toe so waest wel berecht. Jnt land vrede so goet echt. .xl. dusent hurse hadde hi. 11195[regelnummer] Ende in iherusalem waren hem bi. .vi. dusent riddren van meisnieden. Vd ghenomen andren lieden. Ridders noement die ridens plaghen. Noch .vi. dusent ridders die laghen. 11200[regelnummer] Jn sinen steden harentare. Hadde salomon die coninc mare. Dar toe was hi die vroetste bekent. Van al den lande van orient. Van egypten van ysrahel. 11205[regelnummer] Oec veruroedi also wel. Van moab die .iiij. vroeden al. Deen hiet dorda. dander calcal. Die derde emam. de vierde etham. Vele boeke maecti als ict vernam. 11210[regelnummer] Van crude van bomen ende van stenen. Van al dat leuede van groten ende van cleenen. Wisti al gader die nature. Oec so maecti coniure. Dar men eule bi verdreef. 11215[regelnummer] Coniuratien hi oec bescreef. Dar men den dieuel mede hiet. Dat hi vten mensche sciet. Oec leesmen dat hi die worde vant. Dar men den duuel mede bant. 11220[regelnummer] Dit was doe eene const vd vercoren. Want eer ihesus wart gheboren. Hadde die dieuel ouer dien man.
270 <me> machts dan hi sident ghewan. Echt sende salomon als ict vernam. 11225[regelnummer] Ten coninc van tire. iram. Ende seide hi wilde eenen temple maken.
[Folio 69r]
Onsen here van dieren saken. Sent mi sprac hi ceder hout. Jc sal di senden dattu wout. 11230[regelnummer] Jram sendem bi der zee. Dat hout ghehouwen tote ioppe. Jahef so heetmen nu die stede. Ende salomon sendem weder mede. Tarwe. olie. ende wijn. 11235[regelnummer] Want het was breke int land sijn. Salomon coes also wel. Vten lande van ysrahel. Liede die hi dede pinen. Die bekeert waren van heidinen. 11240[regelnummer] Die vd gheboren iode was. Liet hi vri als ict las. Der pijnres waren .xxx. dusent man. Dar leeddi sulken nerrenst an. Dat hise in drien dede scaren. 11245[regelnummer] .x. dusent moester eene maent varen. Ende pinen ende hare bederue doen. Dus ordineret salomon. Dan laghen dander tvee scaren stille. Ende rusten na haren wille. 11250[regelnummer] Eeen iode die aduram hiet. Was bedriuere ouer dat diet. .lxxx. dusent man so waren. Oec dar toe steenbickelaren. Die vten rochen hiewen stene. 11255[regelnummer] Marberine scone ende rene. Dar iosephus ystorie af kent. Datter ghenoech int fundament. Laghen lanc .xx. cubitus. Ende .x. breet scriuet iosephus. 11260[regelnummer] .x. cubitus dicke bi ghetale. Ghepolierd vter maten wale. Dit hout ende dese stene mede. Ghereedmen al buter stede. So dat ment noit van ysere sach.
271 11265[regelnummer] Van hameren van aexen nacht no dach. Te iherusalem horde binder stede. Al dat men de temple maken dede. Oec waerre .lxx. dusent paerde. Die den last voerden harre verde. 11270[regelnummer] DE ebreusce geesten hebben in. Dat salomon in sinen sin. Vant met eere bendichede. Hoe men hout ende steene mede. Houwen soude sonder gherusch. 11275[regelnummer] Hi hadde .i. voghel trus. Die een ionc hadde nv merket dat. Dat welfdemen onder .i. glasin vat. Dus mochtic sien ende niet ghewinnen. De strus voer wech wildijt kinnen. 11280[regelnummer] Jn die wostine met e<r>re moede. Ende nam eenen worm met wies bloede. Dat scueren dede dat glas. Die worm thamur gheheten was. Met desen worme segghen si mede. 11285[regelnummer] Dat hi hout ende stene dede. Scueren ende sceeden so sochte. Dat men gheen lud horen mochte. Van ghenen wapinen clene no grod. Want dies ne was ghene nod. 11290[regelnummer] DJe montaenge moria. Ne was wijtghenoech niewer na. Dien dede die coninc widen ende slichten. Dar men die temple vp soude rechten. Mar dat wonder van den werke. 11295[regelnummer] Also alst bescriuen clerke. Es mi te lanc in dietsce word. Ende vd te bringhene vord. So ict met cursten worden mach. Sal icker of doen ghewach. 11300[regelnummer] Na dien dat tyerahelsce diet. Vten lande van egypten sciet. .cccc. iaer ende .lxxx. mede. Mar iosephus scriuet in sine warhede. Dar toe waren .xxii. iaer. 11305[regelnummer] Jn eenen meie dat es waer.

[Folio 69v]
272 Begonste salomon met eeren. Te werkene de temple ons heren. Van witten marbre men scriuet dus. Het was lanc .l<x>. cubitus. 11310[regelnummer] Ende .xx. wijt als ict bekende. Dinganc was van den oestende. Alst in de tabernacle was. Dat hiet sancta als ict las. Ende was .l<x>. cubitus lanc. 11315[regelnummer] Ende .xx. wijt dat was dinganc. DE westerste ic wille ghijs seker sijt. Was euen lanc ende euen wijt. .xx. cubitus te elcsijns ghemeten. Sancta sanctorum hiet wildijt weten. 11320[regelnummer] .xxx. cubitus was de temple hoech. Toten eersten solre die nie ne loech. Screfi ons dit al ouer waer. Toten andren solre daer naer. Waest echt hoghe .xxx. cubitus. 11325[regelnummer] Ende dar bouen wi lesent dus. Waest .xl. cubitus ghemeten. Toten decsele wildijt weten. Dus was de temple wien soes wondert. Hoghe .xx. cubitus ende .c. 11330[regelnummer] Ende .lx. lanc ende .xx. wijt. Jc wille dat ghijs seker sijt. Een porticus was vor die kerke. Ghemaect na eens closters ghewerke. .x. cubitus wijt ende .xx. lanc. 11335[regelnummer] Als hoghe alse des monsters ganc. Buten nauwe ende binnen wijt. Waren die veinstren die dar ter tijt. Salomon doe eerst visierde. Dar tlicht die kerke bi versierde. 11340[regelnummer] DRie paer balken waren gheleit. Jn die kerke dats die wareit. Dar die .iij. solre ghemaect laghen. Dar ghi mi of ebt horen ghewaghen. Die ragheden al dure die mure. 11345[regelnummer] Dar of tellet ons die scrifture. Dar vp waren ghemaect drie ganghe. Neuen die maisiere langhe.
273 Dar men mochte sonder waen. Drie sijns omme den monster gaen. 11350[regelnummer] Dit sijn van dien temple die pinne. Dar de ewangelie of heuet inne. Dar satan vp onsen here droech. Dat was te wonderne ghenoech. Gheleent waren die ganghe met allen. 11355[regelnummer] Dat meer nijt of soude vallen. Uan den temple de nederste sale. Was die mur van binnen wale. Met ceder plancken ghedect omtrent. Ende al te male dat pauement. 11360[regelnummer] Was met houte bedect dan. Dat ic dietscen niet ne can. Ende al die planken bouen beneden. Al omme ende omme tallen steden. An die balken ende al te male. 11365[regelnummer] Dat was an die nederste sale. Was ghecleet met goud platen. Vaste ghenaghelt vtermaten. Met guldinen naghelen suaer ghenoech. Dar elc .xl. ciclos woech. 11370[regelnummer] Wie so in den temple quam. Wat hi sach ende vernam. Dat wa<s> al gader guldijn rod. Dit was eene rikeit grod. Jn die goud platen waren verheuen. 11375[regelnummer] Palmen ende inglen in ghescreuen. Sancta sanctorum ende sancta. Sciet eene wech nv hord der na. Die al gader cedrin was. .ix. cubitus oec als ict las. 11380[regelnummer] Dus waest .x. cubitus ende el niet. Van den solre die dar sciet. Die wech was buten ende binnen. Ghedect met goude wildit kinnen. Vor dien wech hinc eene cortine. 11385[regelnummer] Van .iiij. varewen diere ende fine. Hingle ghewesen in dien.
274 So <su>btijl men mochtere dore sien. Die middelste wech al te male. Dit was tseil: dar ware tale.
[Folio 70r]
11390[regelnummer] Jn die ewangelie of seide aldus. Tseil scurde doe starf ihesus. Hoe dander .ij. salen der bouen. Visiert waren can ic niet ghelouen. Want inne vants bescreuen niet. 11395[regelnummer] Mar eer men van den werke sciet. Ende men leide den leetsten steen. Was daer een marber weet vor een. Die metten machen was ommare. Want hi ne voghede hare no dare. 11400[regelnummer] So dat hi bouen teenen hoeke. So wel voeghede dat die boeke. Te wondre tellen noch teere tijt. Dit hadde vorseit langhe dauid. DJe steen dat es marien kint. 11405[regelnummer] Dat van den ioden was onghemint. Die eerste onsen here belouen begonde. Si ende andre vule honde. Die dod sloeghen dien martelaren. Macten onse gheloue te waren. 11410[regelnummer] Mar die ghelachterde steen. Maecte van .vij. weghen een. Ende lach int hogheste van den hoeke. Al gauen die ioden ihesus vloeke. Hi es int hogheste nv gheset. 11415[regelnummer] Ende heuet die niewe wet. Ghemaect van twieranden lieden. Die ic v wille bedieden. Van heidinen ende van ioden mede. Van desen tween dats die warhede. 11420[regelnummer] Heuet ihesus die hoec steen. Dat gheloue brocht ouer een. Ende heuetter of van dieren werke. Ghemaect al nu de heleghe kerke. INt alre hogheste van den mure. 11425[regelnummer] Was ghemaect wel ter cure. Een diere werc van finen goude. Het was ghelijc eenen guldinen woude.
275 Alt lieden van verren ane saghen. Dat soude die vlogle versaghen. 11430[regelnummer] Bouen an tupperste tafelment. Waren ghemaect al ommetrent. Hanghende grote druue van goude. Ende wijngard bladre menechvoude. Jn die zudside so was ghemaect. 11435[regelnummer] Een windelsteen wel gheraect. Hemelike binnen den mure. Ten oestende was wel ter cure. Van den templen dinganc ghemaect. Dar waren dueren wel gheraect. 11440[regelnummer] Houtin besleghen met goude. Dar an cireide menech voude. Der dueren waren viere. Ghemaect van al sulker maniere. Tve buten hanghende ende tve binnen. 11445[regelnummer] Hier mochti wonder ane kinnen. Alsmen die tve buten loec. Loken die tve binnen oec. Ende alsemense dan ontdede. Ghinghen vp die andre mede. 11450[regelnummer] Bi arten sonder mannes hand. Wijt waren die doren als ict vant. Elc van den doren .v. cubitus. Ende .xx. oec wi lesent dus. Dus waren de muren besiden der dueren. 11455[regelnummer] .v. cubitus breet na der scrifturen. IN de middel loke waren doren tve. Oliuin bede ic ne weets nemme. Ghecleet met goude met diere dinc. Dar men in sancta sanctorum ghinc. 11460[regelnummer] Moyses arke was der in. Metter ciereit no meer no mijn. Dan soe was in die wostine. Gheformert met groter pine. Salomon maecte .ij. cerubin. 11465[regelnummer] Bi der arke staende der in. Vp dat pauement van den huvs. Die waren oec .x. cubitus. Hare voete hilden si of si pleiden. Met goude dat sise beleiden. 11470[regelnummer] Diese maecten des ebben si danc.
276 Hare vledericke .v. cubitus lanc. Die tve van haren vledericken quamen. Ouer die arke al te samen.
[Folio 70v]
Diese bouen al bedecten. 11475[regelnummer] Dander tve vledricke si strecken. Elc an de weech die hem was naest. Dus eist ghescreuen ende dus waest. IN den vormonster die hiet sancta. Sette salomon der na. 11480[regelnummer] An de zud side den candelare. Die moyses maecte die mare. Entie tafle van cetin mede. An die nord side up hare stede. Tusscen dien tveen setti den outaer. 11485[regelnummer] Van goude dien ouer menech iaer. Te voren maecte in die wostine. Moyses dar hi hadde pine. Dar toe maecti .x. candelaren. An elke side salomon te waren. 11490[regelnummer] Die meerre waren dan doude was. Also ghewrocht als ict las. Ende .x. taflen settire mede. Wel voeghende elc vp hare stede. An elke side .v. dats waer. 11495[regelnummer] Dar tusscen setti eenen outaer. Van steenen dar noit yser an quam. Ghecleet met cedre als ict vernam. Ende dat houd besleghen met goude. Dar men specie vp offren soude. 11500[regelnummer] POrticus dat vor die temple stoet. Hadde colummen diere ende goet. Ende alle van copre ghemaect. Tvee warre duere wel gheraect. Ende stonden .x. cubitus versceden. 11505[regelnummer] Vor die dore onder hem beden. Recht dar men in den monster ghinc. De stijl was hoghe dats ware dinc. .xviii. cubitus ghevrocht dure wale. Dit segghic v ouer ware tale. 11510[regelnummer] Dat capiteel dat dar vp lach. Was oec .v. cubitus dier vp sach. Mochter lelien an sien ghemaect. Ende .vii. par verse wel gheraect.
277 Dar vp was ghemaket bet. 11515[regelnummer] Een dinc ghegoten als een net. Dar an hinghen pumegernaten. Wel ghegoten vtermaten. Jc ne can niet half dat werc vulprisen. Dander was oec van diere wisen. 11520[regelnummer] Also sonderlinghe werc. So ne sach noit no leec no cleerc. Dat werc dat goet een hiet iram. Van tiren gheboren als ict vernam. Hen was die coninc niet die ghene. 11525[regelnummer] Mar eerre iodinnen sone. Sijn vader was van tiren gheboren. Ende alle die vate als wijt horen. Goet hi selue die coprin waren. Mar dat coper weet dat waren. 11530[regelnummer] Also scone alse goud bi naer. Ons bescriuet iosephus ouer waer. Dat men met .xii. graden clam. Ten porticus als ict vernam. Bvten den temple an den mure. 11535[regelnummer] Al omme ende omme an de scrifture. Sonder an de oest side allene. Maecte salomon husekine clene. .v. cubitus wijt ende lanc. Ende .v. hoech sonder wanc. 11540[regelnummer] Van den eenen mochtmen in dander gaen. .xxx. waerre al sonder waen. Ende bouen dien so maecti mede. Andre van diere hochede. Ende euen wijt ende lanc. 11545[regelnummer] Ende euen vele sonder wanc. Also dat die .ij. par woninghen. Toten eersten solre ghinghen. Bouen mure al omme rene. Sonder an de oest side allene. 11550[regelnummer] Uate ende oec al dat vestiment. Hilt men daer al ommetrent. Ende dat paepscap lagher in mede. Telker weke het was die zede. Alsi souden met groter eeren. 11555[regelnummer] Dienen in die temple ons heren.
278 OM den temple nv hort hier of. Ghinc een viercante kercof.
[Folio 71r]
Smaelst waest an die west side. Ten oestende eene plaetche wide. 11560[regelnummer] Ghepauert met marber diere. Dar vp behilden meneghertiere. Die mur .iij. cubitus hoech. Het screef die ghene die niet ne loech. Dat elc cubitus hadde sine stene. 11565[regelnummer] Van eere varwen al ghemene. Dus hadde die mur verwen drie. So sconen wanic ne sach man nie. Die mur was ghecleet van binnen. Met ceder houte wildijt kinnen. 11570[regelnummer] Hier inne stonden colummen fine. Dar inne lettren van latine. Ebreusce ende oec griexe mede. Die maenden tfolc al daer ter stede. Dat si hilden ons heren wet. 11575[regelnummer] Een inganc was dar toe gheset. .xxv. cubitus wijt. Die open was talre tijt. Want dar ne was ghene duere an. Dar toe quamen wijf ende man. 11580[regelnummer] Die dar offrande brochten. Niet vurder si oec comen mochten. Hen was dat sijt bi orloue daden. Me clammer vp met .xv. graden. AN tofhanghende van den berghe was. 11585[regelnummer] Noch een kercof als ict las. Al om was dat scone ende reNe. Ghepauert met marberstene. Met eenen mure belopen al dus. Die hoghe was .xxv. cubitus. 11590[regelnummer] An die inderste side ten temple ward. Ende buten dat ne hebt niet onward. .xl. cubitus bi ghetale. Dat dede dat zighen altemale. Van den berghe dar hi an stoet. 11595[regelnummer] Hine was niet ogher dan die voet. Van den temple bouen stont. Ten west ende dat si v cont.
279 Was die mur gheel tien tiden. Mar an dandre .iij. siden. 11600[regelnummer] Haddi porten haren tare. Alset moneke closter ware. Dar inne stonden colummen diere. Van ghedane meneghertiere. Cameren waren diere ende fijn. 11605[regelnummer] Dar in ghemaect al<le> cedrin. .xxx. cubitus was tportal wijt. An die sudside hord nu ter tijt. Waren porten ghemaect viere. Ende also vele van derre maniere. 11610[regelnummer] Warre oec an die nord side. Met goude besleghen wide. Jnt ghewout wel vtermaten. Jn die porten wachters saten. Die den onsuueren benamen. 11615[regelnummer] Dat sire niet inne quamen. Eene porte stont int oestende. Sconre wanic dan nie man kende. Speciosa hiet soe bi namen. Hare dueren waren al te samen. 11620[regelnummer] Van copre van corinten ghemaect. Scone ende duere wel gheraect. Jn die tve oeke an die oest side. Waren .ij. portekine niet wide. Dar duere plaghen vrouwen te gane. 11625[regelnummer] Met offranden dat ic wane. Jn die plaetse van desen kercoue. Bi der porten van groten loue. Vercochtmen voglen ende beesten. Om tofferne na der geesten. 11630[regelnummer] En wissel banke stonden daer. Dat suldi horen wel hier naer. Datse onse here al omme warp. Doe hi wreet was ende scarp. Bi den porten stonden daer. 11635[regelnummer] Blocke ghemaect weet vor waer. Dar die liede van den dorpen. Alssi quamen ghelt in worpen. Ende dus waren dar ghemaect mede.
280 Dar men tfolc in eten dede. 11640[regelnummer] Oec stonder stoele horic ghewaghen. Dar die wise in sittens plaghen.
[Folio 71v]
Dit kercof dat es becant. Ende in de ewangelie temple ghenant. BEneden desen kercoue. 11645[regelnummer] Was noch een van mindren loue. Dar die vrouwen in biddens plaghen. Dar ghene smetten ane ne laghen. Beneden dien so was dat vierde. Dat salomon alre minst versierde. 11650[regelnummer] Dar in beden de onsuuer liede. Entie heidine alst ghesciede. Niet vorder ne moesten si gaen. Dar moesten si bidden ende staen. Dit was an des berghes voet. 11655[regelnummer] Dar omme ghinc een mur goet. Al omme den berch wi lesent dus. Die was hoghe .cccc. cubitus. Nochtan ghelanghede hi niet an den voet. Bouen dar die tempel stoet. 11660[regelnummer] Alsmen in tinreste kercof quam. Bouen vp als ict vernam. Was een lauoer an die sud side. Die siereit ne maghic nv te tide. Ghescriuen no min no me. 11665[regelnummer] Het hiet de coperine zee. Dar duoeghen de papen hande ende voeten. Alsmen hem brochte te ghemoete. Doffrande van den beesten. Alsmen plach in doude geesten. 11670[regelnummer] Ghedueghen na de costume sine. Jn probatica piscine. Hebbense de papen ontfaen. So sachmenre .x. lauoren staen. An elker side stonder viue. 11675[regelnummer] Dar ic v lettel of bescriue. Nochtan waersi van dieren werke. Luteres heten se die clerke. Al ghegoten van metale. Dar duoeghen die papen wale. 11680[regelnummer] Anderwarf die offranden. Doe ghincse vort al te handen.
281 Ende settedse vp den coprijn outaer. Die stond an die zudside daer. Dar brochtmen die offranden. 11685[regelnummer] So keerdensi dan al te handen. Ter coperine zee dar si hem duoeghen. Eer si doffrande in den tempel droeghen. Want dit was buten monstre al. Dan ghinghen si sonder ghescal. 11690[regelnummer] Ende barreeden int tempel ons heren. Diere specien met eeren. Weet wel ic moet achter laten. Van den diereden van den vaten. Ende van den temple tsmeeste deel. 11695[regelnummer] Jc ne ebs de helt niet gheel. Geseit dats mi scrifture seghet. Want mi ander dinc ouer leghet. Des moetic corten dese feeste. Ende volghen na der geesten. 11700[regelnummer] INt vierde iaer van salomons rike. Begonste hi dien tempel coninclike. Ende wrochter ouer .vii. iaer. Ende .vii. maende dat es waer. Doe dedi met groter eeren. 11705[regelnummer] Setten die arke ons heren. Jn sancta sanctorum vp eenen dach. Datter niemen niet af ne sach. Dan die ende van der baren. Doe soe vp was gheset te waren. 11710[regelnummer] Onde de tvee vledericke cerubin. So was gheset der in. ENde doe die papen quamen vort. Ende songhen die heleghe wort. Quam dar in eenen claren suerke. 11715[regelnummer] God selue in die diere kerke. Doe sprac die coninc salomon. Here wi weten wel dit doen. Dattu di seluen heuets ghemaect. Een ewelic huvs ende wel gheraect. 11720[regelnummer] Dat hemelrike. erde. entie zee. Dar na bat die coninc mee. Want hi viel vp sine knien. Ende hief vppe sine hande mettien.
282 Ende dankede gode dar of. 11725[regelnummer] Dat hi vuldaen hadde sijn ghelof.
[Folio 72r]
Dat hi dauite behiet. Oec bat hi of heindin diet. Of ioden dar teeregher stonden. Bidden quamen vor sine sonden. 11730[regelnummer] Ende vor eeneghe nod oec mede. Dat god behorde sine ghebede. Hier na hi tfolc al benedide. Dus leesmen dat hi den tempel wide. Salomon die offerde daer. 11735[regelnummer] .xii. dusent ossen dats waer. Ende .c. m. scape oec mede. Ende .xx. dusent dar ter stede. .xiiij. daghe telt die geeste. Hilt men dar wihinghe feeste. 11740[regelnummer] Ende doe settem tfolc te keere. Anderwarf quam onse here. Ende vertogheden salomone. Jn drome na desen doene. Ende sprac ic horde dine bede. 11745[regelnummer] Jc ebbe dit huvs gheleghet mede. Jc sal bescouwen deze stede. Di ende dit volc oec mede. Eist dat ghi doet dat ic v hiet. Ende wildi oec des doen niet. 11750[regelnummer] Jc sal v werpen vten lande. Ende dese temple met groter scande. Van mi werpen ende breken. So datmer fauelen of sal spreken. DOe die tempel vulmaect was. 11755[regelnummer] Maecte salomon als ict las. Sine woninghe weet vor waer. Dar wrochti ane .xiij. iaer. Hem seluen maecti eene sale. Ende sinen wiue eene also wale. 11760[regelnummer] Dies coninx pharaons dochter was. Dese .ij. salen als ict las. Waren beede alleens ghemaect. Scone diere ende wel gheraect. OEc maecti een huvs sonder faelge.
283 11765[regelnummer] Dat hiet thuvs van der bustaelge. Om dat bouen houtin was. Van ceder oute als ict las. Dupperste woninghe al te male. Dar inne leidmen die wapine wale. 11770[regelnummer] Datse thoud soude behouden. Datse verroesten niet ne souden. Beneden was thuvs van stene. Dar in lach specie so menech ene. Om dat die steen es cout ende nat. 11775[regelnummer] So bleef die specie versch in dat. .cc. scilde van goude claer. Maecte salomon al daer. Ende .cc. glauien te waren. Ende .cc. buekelaren. 11780[regelnummer] Some ront nv merct hier ane. Some alse eene alue mane. Guldin waren de scilde ente scachte. De ghene die hilden die wachte. Vor die duere droeghen dese. 11785[regelnummer] Ende alse die coninc als ict lese. Jewer voer dar vter stede. Voeren ionghelinghe mede. Met desen vp paerde voeren. Die blont waren als wijt horen. 11790[regelnummer] Ende dar toe so lanc ghehaert. Dat vp die paerde sloech neder taer. Taer was ghevarwet alsmen woude. So dat het gheleec den goude. Ende die sonne maket claer. 11795[regelnummer] So quam salomon der naer. Vp eenen dieren waghen ghereden. Eerlike na die lands zeden. Dar ic af sprac dat houtine huvs. Was lanc .c. cubitus. 11800[regelnummer] Ende .xx. hoghe ende .l. wijt. Ghemaect met groter delijt. Al van planken cedrin. Drie par waerre colummen fijn. Ende .xv. in elke reke. 11805[regelnummer] Effen staen ende properleke.
284 Effende staende lanx in de sale. Dar voren was ghemaket wale. Een portal .l. cubitus lanc. Ende .xxx. wijt diere ende stranc.
[Folio 72v]
11810[regelnummer] DJes coninx sale dats die sonne. Hadde alse meneghe columme. Als thuvs hadde van der busscaelge. Ende euen lanc waest sonder faelge. Ende euen hoghe ende euen wijt. 11815[regelnummer] Mar ic wille ghijs seker sijt. Dar ne woninghe mar een par. Van viere maniere dat es waer. Was die mur van ghenre sale. Van drien varwen weet dat sale. 11820[regelnummer] Was die mur alsmen ons seghet. Deen bouen den andren gheleget. De vierde maniere was ghehouwen. Met bomen des suldi ghetrouwen. Subtilike van menegher maniere. 11825[regelnummer] Entie verlicht met varwen diere. Jn midden der wider sale. Was een huvskin ghemaect wale. Dat wijt was .xxx. cubitus. Dar inne een sitten wi lesent dus. 11830[regelnummer] Dat vp colummen stont al dat. Dar die coninc selue in sat. Ende vtte sine recht al te male. Jnt achterste ende van der sale. Waren de weghe met goude ghecleet. 11835[regelnummer] Dar hadde die coninc ghereet. Een grod sitten van yuore. Ghecleet met goude als ict hore. Dat men .i. troen bi namen hiet. Met .vi. graden alsment bediet. 11840[regelnummer] Ghinc merre toe als menre vp sat. Een calf was ghemaect vp dat. Dar men vp sat tallen tide. Ende eene hand an elke side. Ghelijc oft houdens had te doene.
285 11845[regelnummer] Dar bi stonden .ij. lioene. Bi elker hand ghemaect snellike. Noit ne was troen des ghelike. OM thuvs waren loe<g>en diere. Si<t>tine van menegher maniere. 11850[regelnummer] Waren ghemaect die marberin. Ghecleet met planken cedrin. OEc was der vrouwen huvs ghemaect. Dies ghelike wel gheraect. Van marbre van cedre van goude. 11855[regelnummer] Van selure verciert menechuoude. Scotelen nappe stopen alle te samen. De vate van der allamen. Waren al guldin weet vor waer. Salomon wrocht .xx. iaer. 11860[regelnummer] Eer sijns makens aue quam. Van tiren die coninc iram. Sende hem te helpene met ghewout. Goud ende menegherande hout. Salomon veste die stede. 11865[regelnummer] Oec met groter moghentede. Ende pauerde met suarten stene. Halle die herstraten rene. Ende veste vele steden weder. Die gheuellet waren neder. 11870[regelnummer] Oec so maecti niewe steden. Some ieghen winters pijnlicheden. Some ieghen des somers hitte. Oec so leeswi van hem ditte. Dat hi wan te sinen doene. 11875[regelnummer] Met sinen suerde pharaoene. Die coninc van egypten was. Ende dalre achterste als ict las. Die pharao bi namen hiet. Met beduans grod ghediet. 11880[regelnummer] Bvten lande van ysrahel. Van al den ioden weet dat wel. Maecti niemen eighin daer. Mar vechters warent vore waer.
286 Die heidine van chanaan. 11885[regelnummer] Maecte hi eighine man. Van den libane dus lesen wi. Toter stad van amachi. Scepinghe dedi maken mede. Jn een eyland teere stede. 11890[regelnummer] Dat in die rode zee gheleghen es. Ende heet asion gabes. Met sinen lieden voeren mede. Scipmans van tiren vter stede.
[Folio 73r]
Dat in dien tiden eyland was. 11895[regelnummer] Hier na salic ghewaghen das. Hoet ouer dammede ende wan. Alexander die stoute man. IN efir voeren si omme goud. Ende voeren omme met ghewoud. 11900[regelnummer] Cicilia ende oec endi. Ten drien iaren keerden si. Ende brochten goud seluer ende stene. Simincle ende pauwe ghemene. Ende van olifanten die tande. 11905[regelnummer] Ende houd dat men hiet timaniande. Dat diere was ende wel roc mede. Dar salomon of maken dede. Sitten in den tempel ons heren. Ende in sijn huvs met groter eeren. 11910[regelnummer] Ende instrumente van musiken. Dar men vp scone mochte striken. Jn de tijt van sire macht. Was dat seluer lettel gheacht. Want vor die huvs dar men vp sit. 11915[regelnummer] Was tien tiden seluerin wit. Menech in iherusalem. Dat ceder houd was dar bi hem. Alse goede tijt alse van siquamore. Des vele dar was als ict hore. 11920[regelnummer] Jn dien tiden dat dese mare. Van solomone ghinc haren tare. Des menech cume ghelouen wilde. Was eene vrowe hiet cibille. Conincghinne van sabba.
287 11925[regelnummer] Dat staet in ethyopia. Ende quam in iherusalem. Te salomone te proeuen hem. Met rikeden al onghetelt. Met feesten met groter ghewelt. 11930[regelnummer] Die was met groter eeren ontfaen. Van salomone als wijt verstaen. Ende wat <so> soe ghevraghen conde. Ontbant hi al met sinen monde. Ende maketse wijs <van> allen kere. 11935[regelnummer] So dat hare wonderde so seere. Dat soe cume behilt den sijn. Ende seide men spreect van di min. Vele dan die warheit es. Doch wonderde hare alre meest des. 11940[regelnummer] Des scoens huvs van der buscaelge. Meer dan des temples sonder faelge. Ende den dienst die men oec dede. Jn ons heren temple mede. Ende dat men diende so wale. 11945[regelnummer] Mede in des coninx sale. So gaf den coninc goud ende stene. Ende diere crude menech eene. Dan dar oit waren ghesien. Josephus scriuet oec van dien. 11950[regelnummer] Dat soe ene balsem wortel gaf. Den coninc dar die balsemen af. Ghewonnen worden in engadi. Salomon die coninc vri. Gaf haer oec al dat soe gherde. 11955[regelnummer] Ende soe voer wech haerre verde. Men leset dat soe in scriften sende. Den coninc dat soe bekende. Die dinc die soe te segghen ontsach. Dat in der buscaelgen sale lach. 11960[regelnummer] Een hout dar een an soude hanghen. Dor wies dod dat noch te ganghen. Soude al dat iodsce rike. Dit ontsach salomon sekerlike. Ende dede thout deluen onder derde. 11965[regelnummer] Mar hoe dat hem openbarde. Jn die probatica pissine.
288 Doe het nake ons heren pine. Ne weet men sekerlike niet wel. Dit houd waent men ende ghen el. 11970[regelnummer] Waest dar hi selue ane hinc. Onse verlosere onse coninc. HJer naer dit was grod ongheual.
[Folio 73v]
Verkeerde dese coninc al. Salomon ende ward besmet. 11975[regelnummer] Met heidinen wiuen ieghen wet. .dcc. haddi wiue te waren. Die alle alse conincghinnen waren. Die sine herte in sine oude. Verkerden al bi sire scoude. 11980[regelnummer] Ende daden afgode anebeden. Te pleghene sire weldicheden. .iij. monsters daden si maken hem. Omme trent iherusalem. Deen was in iuno here gheset. 11985[regelnummer] Die go[dinne] was van saiet. Dander was in catinos here. Der moabiten god ende here. Den derden in molochs ghebot. Dien damoniten houden ouer god. 11990[regelnummer] Dien setti te monte oliuete. Jeghen ons heren ghehete. God sende sinen prophete natan. Te hem of eenen andren man. Die seide om dattu heues ghescurt. 11995[regelnummer] Gods ghebot heuestu verburt. Dat hi dijn rike scurt met rechte. Gheuen sal hijt dinen knechte. Mar al niet hore dat ic mene. Judas volc ende noch eene allene. 12000[regelnummer] Salic gheuen dinen kinde. Om dauite dien ic minde. Om hem eist oec mede bleuen. Dat ict niet ne doe in dijn leuen. Alse salomon in hoghen vrede. 12005[regelnummer] Gheleuet hadde in sire weldechede. Ende het was oec bi sinen ende. Leesmen dat onse here sende.
289 Hem eenen viant hiet adat. Van edom wi lesen dat. 12010[regelnummer] Dat hi was van coninx gheslachte. Tien tiden dat ioab met crachte. Dat land van ydumea wan. Ontflo in egypten de man. Dar hem die coninc sire dochter gaf. 12015[regelnummer] Dar salomon hadde die suster af. Een kint hadder bi adat. Dat was gheheten genebat. Doe hi vernam dat hi was quite. Van ioab ende van dauite. 12020[regelnummer] Ende salomon in dulleden viel. Street hi vpt land van ysrahel. Noch eenen viant hadde salomon. Eenen van damas hiet saron. Die prinche van rouers was. 12025[regelnummer] Jeroboam oec als ict las. Die comen was van effraym. Salomons cnape verhief him. Jeghen hem in derre maniere. Salomon maecte een werc diere. 12030[regelnummer] Dat scone was beneden der stede. Verhief hi met groter rikede. Alse oghe te makene de tinne. Alse syon als ict bekinne. Dat doe oec hiet dauids stad. 12035[regelnummer] Jeroboam beual hi dat. De rente tonfane alle te samen. Die van iosephs gheslachte quamen. Eens ghinc hi vte iherusalem. Een prophete quam ieghen hem. 12040[regelnummer] Achias hiet hi alsmen weet. Met eenen niewen mantel ghecleet. Jn .xii. sticken scurdi dien. Jeroboam hiet hi mettien. Dat hi de .x. sticke name dar. 12045[regelnummer] Ende seide god sprect dit vor waer. Jc sal di gheuen weet dat wel. .x. gheslachten van ysrahel. Har coninc sultu sijn dijn leuen. Salomons sone sal ic gheuen. 12050[regelnummer] Dander dats dor dauids wille. Jeroboam verhief hem stille.
[Folio 74r]
Jeghen den coninc ende riet den lieden.
290 Dat si van salomone scieden. Doe wilden salomon verslaen. 12055[regelnummer] Mar hi ontvlo in egypten saen. Tote den coninc susach. Al tote salomons sterfdach. SO dat salomon bleef dod. Twifel heuet die scrifture grod. 12060[regelnummer] Weder hi behouden es of verloren. Begrauen was hi also wijt horen. Jn dauids stad ende weet vor waer. Dat hi was coninc .xl. iaer. Eer hi in die sonden vel. 12065[regelnummer] Mar iosephus bescriuet ons wel. Dat hi .xl. iaer in sonden. Crone droech te sinen stonden. Die heleghe boeke laten achter. Die iare die hi leuede in den lachter. 12070[regelnummer] Ende bescriuet ware die helt. .xciiii. iaer alse iosephus telt. Was hi oud doe hi bleef dod. Es hi verloren dats scade grod. IN salomons tiden als ict las. 12075[regelnummer] Dat in alba coninc was. Siluius alba sijn vader was. Coninc siluius eneas. De seste coninc van den latinen. Van enase van lauinen. 12080[regelnummer] Salomon leesmen dat quam. Jnt rike sijns sonen roboam. Ende ierobam die horde mare. Dat salomon verstoruen ware. Ende quam weder in cichem. 12085[regelnummer] Dar roboam was ende vor hem. Tfolc van ysrahel omme de saken. Dat sine coninc souden maken. Si baden dat hi een deel lichte. Den dienst die sijn vader stichte. 12090[regelnummer] Ende dat rieden hem die oude. Dat hijt hem belouen soude. Doe vraghedi raet an die ionghe. Die seiden toech met diere tonghe.
291 Wat du best ende sprec alse here. 12095[regelnummer] Hier naer so quam tfolc ten kere. Ende hi seide sloech v mijn vader. Met roeden ic sal v allegader. Seerre v met scorgien slaen. Tfolc hadde onwerd sonder waen. 12100[regelnummer] Ende .x. gheslachten ouer waer. Scieden van hem daer. DOe sendi na hem sinen drussate. Aduram in die strate. Doe stenet si te lachtere hem. 12105[regelnummer] Roboam vlo in iherusalem. Die .x. gheslachten alle te samen. Jeroboam ouer coninc namen. Alst vorseide achias. DJe van beniamin ende judas. 12110[regelnummer] Ende leuiten dor des temples ere. Coren roboam ouer here. Dus sciet dat rike ouer waer. Dat nemmermeer versamede der naer. Jeroboams rike weet dat wel. 12115[regelnummer] Hiet rike van ysrahel. Om dat die meneghe merre was. Tander rike hiet van judas. Dar thouet al was iherusalem. Nv suldi vord horen van hem. 12120[regelnummer] Nv van den eenen nv van den andren. Also alse die geesten wandren. Roboam vergaderde een herre. .C. dusent man ter werre. Ende .lxxx. dusent also wel. 12125[regelnummer] Om te vechtene vp ysrahel. Mar god sendem als ict las. Den prophete semeias. Die hem dat vechten verbod. Jeroboam hadde sorghe grod. 12130[regelnummer] Ende seide eist dat dit volc vare. Driewarven in elken iare. Ten temple in iherusalem. Roboam salse trecken an hem. Ende si sullen mi verslaen.
292 12135[regelnummer] Doe maecti .ij. caluer saen.
[Folio 74v]
Van goude die quade man. Dat een setti in dan. Ende dat ander in betel. Ende seide ghi van ysrahel. 12140[regelnummer] Dit sijn v gode dese tve. Leedden v dor die rode ze. So dat hi ende al die meeste. Vor die caluer hilden feeste. ENde onse here sende do. 12145[regelnummer] Sinen prophete abdo. Die vor den coninc quam al daer. Dar hi stont vor den outaer. Ende sacrificie den caluen dede. Al daer riep abdo ter stede. 12150[regelnummer] Onse here seghet outaer outaer. Van dauite sal comen hier naer. Een sone sal heten iosias. Die bernen sal wes seker das. Vp di deser pape bene. 12155[regelnummer] Ende ontliuense grod ende clene. TEn lieden sprac hi nv bekent. Dat mi god heuet ghesent. Doutaer sal scueren nv met allen. Entie offrande neder vallen. 12160[regelnummer] Doe hietene ieroboam. Vanghen want dat hi es gram. Ende bod de hand te hem ward. De hand verdarf hem metter vard. Ende die outaer brac ontve. 12165[regelnummer] Jeroboam hadde so wee. Dat hi bat met sinen monde. Prophete bid vor mine sonde. Ende god gaf hem daer ter stede. Ghesonde dor spropheten bede. 12170[regelnummer] DJe coninc sprac nv heet met mi. Jc sal ghiften gheuen di. Jc ne mach andworde abdo. Want god ghebod mi also. Dat ic ne dronke noch ne ate. 12175[regelnummer] Ende ic bi der seluer strate. Niet ne keerde die ic quam. Dus sciet hi van ieroboam.
293 Ende voer eene andre vard. Van betel te iherusalem ward. 12180[regelnummer] IN betel was vp dien dach. Een oud prophete die stille lach. Een valsch prophete een wikelare. Ende doe hi horde die niemare. Van der miracle reed hi naer. 12185[regelnummer] Ende bad den prophete al daer. Het met mi doch ende kere. Jnne moet sprac hi van onsen here. Dander sprac ghelof mi nv. Jc bem prophete alse du. 12190[regelnummer] God hiet mi halen den man. Ende doene metti heten dan. Doe hoendine wildijt weten. Ende doe si saten ouer teten. Quam die heleghe gheest ter seluer stond. 12195[regelnummer] Jn des valscen propheten mond. Ende sprac an abdo aldus god. Om dattu vergaets gods ghebod. Nv sultv niet begrauen sijn. Dar ligghen die voerder dijn. 12200[regelnummer] Dus iugerden die selue mond. Diene bedroech dar ter stond. Na den etene die heleghe man. Te iherusalem ward riden began. Dar verbetene een liebard. 12205[regelnummer] Sijn ezel stond dar veruard. Al stille mede dar ter stede. Die liebard wachte den doden mede. Noch ine ad no man no beeste. Alse die wikelare verheeste. 12210[regelnummer] Haeldi den prophete ons heren. Ende dalfene met groter eeren. Jn sijn graf ende hi ghebod. Den sinen alse hi ware dod. Dat men in den graue leide. 12215[regelnummer] Want alst ghesciet dat hi vorseide. Dat men de papen bernen sal. Sals mijn ghebeente ontliden al. Jeroboam ne bekeerdem niet.
294 Want hem de valsce prophete riet.
[Folio 75r]
12220[regelnummer] Dien god dar sloech met ghehete. Den wikelare den vasscen prophete. Ende verkeerde die quade mede. Die miracle die god dar dede. Over eene stond gheviel daer na. 12225[regelnummer] Dat ieroboams sone abia. Seere cranc lach van sinen liue. Die coninc sprac te sinen wiue. Vercleed v kinder ic bidde iu das. Ende gaet ten prophete achias. 12230[regelnummer] Die mi hiet coninc te sine. De warheit sal hi doen an scine. Of mijn kint ghenesen can. Die coninghinne ghinc ten man. Die blent was van groter oude. 12235[regelnummer] Ende alsoe int huvs terden soude. Seidi ganc in con<ics> wijf. Tvi ontekens du dijn lijf. Ganc ende sech ieroboam. Dit sprect god ic was die di nam. 12240[regelnummer] Ende van den lieden heuet verheuen. Ende du heues mi begheuen. Ende andre afgode vercoren. Dies so sal icse alle slaen die behoren. Tote diere meisnieden. 12245[regelnummer] Ende de cronge van den lieden. Die sal ic gheuen den dieren. Nv keere in deser manieren. Teerst dattu coms binder dure. Sal tkint steruen vp die vre. 12250[regelnummer] Dat kint salmen deluen allene. Van allen den sinen ghemene. DE vrouwe keerde droeue ende gram. Ende achias wort vul quam. Jeroboam was coninc wel naer. 12255[regelnummer] Ouer ysrahel .xxii. iaer. Hi starf nadab sijn sone ontfinc. De crone der naer ende ward coninc. Hier moet die tale van hem bliuen. Van roboam salic v scriuen.
295 12260[regelnummer] ROboam hadde .xli. iaer. Doe hi coninc ward dats waer. .xvii. iar leesmen van hem. Regnerdi in iherusalem. Judas gheslachte liet die ghebode. 12265[regelnummer] Ende anebeden die afgode. Des balch god alse hijt versach. Ende dede den coninc susach. Van egypten comen met crachte. Striden vp iudas gheslachte. 12270[regelnummer] Jnt vijfte iaer van roboams rike. Binnen vrede sekerlike. Quam hi in iherusalem. Mar ghene trouwe ne hilt hi hem. Ende hi rouede de temple ons heren. 12275[regelnummer] Ende des conincs sale te haren onneren. Ende nam die guldine scilde mede. Die salomon maken dede. Ouer die als ict vernam. Maecte coprine roboam. 12280[regelnummer] Roboam hadde .xx. ende .viii. Sonen dus meerdi sijn gheslachte. Ende .xl. dochtren dus eist bescreuen. Bedoluen was hi na sijn leuen. Jn dauids stad ende der na. 12285[regelnummer] Ward coninc sijn sone abia. IN roboams tiden dits ware dinc. Was achis siluius coninc. De seuende van den latinen. Van den gheslachte van lauinen. 12290[regelnummer] INt .xviij. iaer als ict vernam. Dat crone droech ieroboam. So ward coninc abia. Ende droech crone .iij. iaer wel na. Oec leuedi na svaders sonden. 12295[regelnummer] Een grod wijch was in sinen stonden. Tusscen hem ende ieroboam. Dar abia den zeghe nam. Die hi met groten wondre wan. Doe hi dod was dalfmen den man. 12300[regelnummer] Jn dauids stad ende der na. Ward coninc sijn sone aza.
296 Jn ieroboams tvintichste iaer. Ende droech crone weet vor waer.
[Folio 75v]
.xi. iaer leesmen van hem. 12305[regelnummer] Jn die stad te iherusalem. Aza leuede na die vite. Van sinen vader coninc dauite. Ende dede vten lande die quade. Entie afgode entie ondade. 12310[regelnummer] Nadab des quaeds ieroboams sone. Dar ic die tale af liet die ghene. Ward coninc in aza ander iaer. Ende leedde svader lijf dat es waer. Dien sloech dod heen hiet baasa. 12315[regelnummer] Ende ward coninc oec der na. Jnt derde iaer tconinx aza. Oec sloech dod die baasa. Alle roboams meisniede. Also alst achias bediede. 12320[regelnummer] Jn tarchen droech hi crone dats waer. Ouer ysrahel .xxiiij. iaer. Bi clenen dinghen arde na. Tusscen aza ende bazaa. Leesmen dat altoes strijt was. 12325[regelnummer] Van ethyopen coninc sarias. Quam in azas tinden iare. Jn sijn land orloghe suare. Die verwan hi met groter eere. Ende doe aza quam ten keere. 12330[regelnummer] Sprac een prophete hiet azarias. Dat hem die zeghe ghegheuen was. Om dat hi hilt ons heren wet. Do hietse aza houden bet. Al den sinen noch also wel. 12335[regelnummer] Mar basaa coninc van ysrahel. Was argher dan ieroboam. Mettien ihev totem quam. Een prophete diene scalt seere. Ende seide dit sprect onse here. 12340[regelnummer] Jc was die di hief vten stoue. Du best van argheren gheloue. Dan ieroboam met allen.
297 Du does mijn volc in sonden vallen. Bedi so salic de dine slaen. 12345[regelnummer] Alsic ieroboam hebbe ghedaen. Hier omme ne liets niet basaa. Hine voer ende maecte rama. .v. milen van iherusalem. Mar aza benaemt hem. 12350[regelnummer] Hi sende seluer ende goud. Tote damas met ghewoud. An benadab coninc van surien. Dat hi ware van sire partien. Dus liet basaa van ysrahel. 12355[regelnummer] Rama ende de werre also wel. Stene ende houd nam aza mede. Ende vester mede sine stede. DOoe scaltene ihev ende seide. Dat hi gode achter leide. 12360[regelnummer] Ende hi vrienscap ende partie. Sochte an den coninc van surie. Hier omme dedene aza vaen. Mar god wraect sonder waen. Want hi hem in sines liues ende. 12365[regelnummer] Plaghe in die voete sende. Men dalfene in dauids stad. Na hem ward coninc iosaphat. IN asas tiden na dat waer is. Was coninc siluius capis. 12370[regelnummer] Dactende coninc van lachien. Van enease comen den vrien. Eer aza starf dat segghic v. So ghinc die prophete ihev. Om den coninc van ysrahel. 12375[regelnummer] Basaa te wisene wel. Mar basaa dedene dod slaen. Dat wrac god an hem saen. Want hi ward ghesleghen dod. Van eene ridder sijn ghenod. 12380[regelnummer] Jn tarchen so was hi begrauen. Alse een here van groter hauen. Hela sijn sone ward here der naer. Jn aza .xxvi.ste iaer. Ward helam ysrahels here.
298 12385[regelnummer] Een iaer ende niet vele meere. Al daer hela sat ende ad. Droech hi crone in ghene stad.
[Folio 76r]
Sloeghen samari sinen marscalc dod. Ende al sine uwen clene ende grod. 12390[regelnummer] Alse ihev vorseide vor waer. Jn aza .xxvii.ste iaer. Droech crone samari sonder saghe. Jn tarchen allene .vii. daghe. Want tfolc van ysrahel dat lach. 12395[regelnummer] Vore iebeten vp ghenen dach. Eene stad in der heidine land. Doe die mare quam te hand. Dat samari hadde den coninc dod. Coren alle die ghenod. 12400[regelnummer] Haren conincstauel teenen here. Eenen hiet amri met groter eere. Amri belach trachen do. Zamri int sconinx sale vro. Ende verbernede die sale. 12405[regelnummer] Ende hem seluen al te male. Alf ysrahel dat hilt hem. An eenen ridder hiet tebim. Ende alf volghedet amri naer. Jn aza .xxxi.ste iaer. 12410[regelnummer] So ward amri weet dat wel. Ouer al tfolc van ysrahel. Amri maecte samaria. Die hofstede bleef der na. Van den rike alse wijt lesen. 12415[regelnummer] Te voren adt tarchen ghewesen. Hi was argher als ict las. Dan enech coninc die vor hem was. Hi starf ende hi was gheleget. Jn samaria alsmen seghet. 12420[regelnummer] Achab sijn sone droech crone der naer. Jn aza .xxxviij.ste iaer. Achab was coninc weet dat wel. .xxii. iaer in ysrahel. [Hine liet hem niet ghenoeghen mede. 12425[regelnummer] An ieroboams quaethede.
299 Mar hi brochte in ysrahel.] Die heidine afgode also wel. Hi nam iesabel te wiue. Endel die quaetste kaitiue. 12430[regelnummer] Des coninx dochter van saiet. Oec maecti ieghen wet. Baalle bede huvs ende outaer. Jn samarien dats waer. DOe sende god sinen prophete. 12435[regelnummer] An hem bi sinen ghehete. Elyase die hem vorseide wel. Bi den god van ysrahel. Dat het niet eer reinen soude. Eer hijs bade ende hijt woude. 12440[regelnummer] Doe wildene emmer achab dod slaen. Mar elyas ontvlo saen. Tote eere beke hetet carit. Van hem so lesen wi dit. Dat hem die roeke te sire nod. 12445[regelnummer] Vleesch toe brochten ende brod. Ende hi dranc van ghere beke. Mar so droghede corteleke. Want de droechte so grod was. Do seide god tote helyas. 12450[regelnummer] Ganc in sarepta bi saiet. Dar ebbic eene wedewe gheset. Ende gheheten dat soe di voede. Doe helyas quam die goede. Quam hem ter porten te ghemoete. 12455[regelnummer] De wedewe gaende vp hare voete. Houd soud soe lesen buter stad. Mettien helyas drinken bad. Een morseelkin brods oec mede. Die wedewe andworde dar ter stede. 12460[regelnummer] Here inne ebbe dats gode becant. Nemmer meels dan vul ene hand. Ende een lettel olien mede. Nv halic houd hier buten stede. Om te backene .i. brodekin clene. 12465[regelnummer] Mi ende minen kinde allene. Alst gheten es so gaen wi steruen. Ende bede van hongher verderuen.
300 Helyas sprac wes onveruard. Mac mi een coekelkin metter vard. 12470[regelnummer] Ende dar na dinen kinde ende di. Onse here seit ghelouets mi. Dine ghebrect olie no mele. Here god sendet reins mele. De wedewe ghelouede das.
[Folio 76v]
12475[regelnummer] Met hare herberghede helyas. So dat des wiues kint bleef dod. Doe maecte soe; die claghe grod. Want soe hare kint hadde verloren. Mar helyas bader voren. 12480[regelnummer] God verwecket dar ten liue. Elyas gaf dat kint den wiue. So sprac nv houdic mi der an. Ende weet wel dattu best gods man. Ebreusce boeke ghewaghen das. 12485[regelnummer] Dat dit was die prophete ionas. NA der droecheit derre .iij. iaer. Hiet god elyase daer. Tote achab den coninc gaen. Want hi wilt doen reinen saen. 12490[regelnummer] Samaria hadde ongher so grod. Datter menech in bleef dod. Achabs drussate was. Een goet man hiet abdias. Die hadde hemelike bestolen. 12495[regelnummer] .C. propheten in tveen holen. Ende gaf hem burne ende brod. Om dat iesabel sloech dod. Gods propheten dar soese bevinc. Om die dueghet van deser dinc. 12500[regelnummer] Wart sider prophete abdias. Jeghen hem quam helyas. Ende seide ganc segh dinen here. Hier es elyas node dedi seere. Die bodscap want soe hem wach. 12505[regelnummer] Ende doe achab elyase sach. Seidi bestu helyas fel. Du bestorbers al ysrahel. Neen sprac elyas du doest al. Du die anebeds baal.
301 12510[regelnummer] Nochtan vergadren ghemene. An ysrahel grod ende clene. Vp den berghe te carmele. Ende balaas propheten vele. .D.ccc. ende .l. also wel. 12515[regelnummer] Die voed diin wijf iesabel. Alt folc ende de propheten mede. Vergaderden daer ter stede. Elyas sprac hier es grod no clene. Van gods propheten dan ic allene. 12520[regelnummer] Baals propheten sijn hier vele. Roepen te nerrenste ende in spele. An hare gode ic an den minen. Wien so eerst sal die hulpe scinen. Dat sine bede es ghehord. 12525[regelnummer] Sijn god die saels hier gaen vord. Jeghen hare offrande vp den outaer. Ende die van hemele vier sendet daer. Salmen ouer god roepen an. Baals papen louedent dan. 12530[regelnummer] Mar haer roepen no haer bede. Segghic v dat niet ne dede. HElyas maecte offranden. Ende alsi bat quam al te handen. Tfier van den hemele vp den outaer. 12535[regelnummer] Dar doffrande verterde daer. Doe riep al dat volc an gode. Elyas dede met sinen ghebode. Baals propheten alle vaen. Ende dedse alle verslaen. 12540[regelnummer] Doe ghinc hi vp den berch camele. Ende bat gode om reghen vele. So dat hem thouet hinc. tusscen sinen knien. Achab den coninc hiet hi vlien. Tote ysrahel in die stad. 12545[regelnummer] Eeren die reghen maecte nad. Achab die vlo in ysrahel. Mar een wint quam ende twater viel. Ende god die halp helyas. Dat hi snelre dan achab was.
302 12550[regelnummer] Doe iesabel vernam die mare. Hoet met haren propheten ware. Sendedsoe elyase boden. Ende svoer bi al haren goden. Dat soe hem dat soude doen mede. 12555[regelnummer] Dat hi haren propheten dede. HElyas was veruard om dat. Te bersabee vlo hi in die stad. Dar hieti sinen garsoen ionas.
[Folio 77r]
Dien hi te voren van dode ghenas. 12560[regelnummer] Allene ghinc hi metter vard. Jn die wostine eene dach vard. De dod bat hi om tferdriet. Hi sprac ic ne bem beter niet. Dan mine vorders ebben ghewesen. 12565[regelnummer] Jn slape ward hi saen na desen. Dingel wectene ende brochtem mede. Water ende brod daer ter stede. Ende seide stant vp ende et. Hi ad ende dar na sliep hi bet. 12570[regelnummer] Dingel wectene anderwarf. Ende seide et ic waens di bedarf. Du heues langhen wech te gane. Elyas at ende ghinc dane. Ende de spise gaf hem de cracht. 12575[regelnummer] Dat hi vaste .xl. nacht. Ende .xl. daghe ende oec ghinc hi. Tote oreb die heet synai. Al dar moyses wilen eere. Jn den dorne sach onsen here. 12580[regelnummer] Dar wondi in eene haghedochte. God vraghedem wat hi dar sochte. Here seit hi mi hatet iesabel. Dine outaerre ende also wel. Dine propheten breecmen ghemene. 12585[regelnummer] Ende ic bem bleuen allene. Doch staen si alle na mijn leuen. Ende ebben mi al hier verdreuen. DOe seide god du sult wech tiden. God die sal selue vor di liden. 12590[regelnummer] Ende doe onse here vor hem leed. Nam elyas saen sijn cleed. Ende decter sine oghen mede.
303 Doe seide onse here daer ter stede. Wat doestu hier helya. 12595[regelnummer] Here iesabel leget mi te na. Gheuellet ebben si dine outare. Ende dine propheten ghesleghen dare. Ende ic bem allene bleuen. Mar doch staen si na mi leuen. 12600[regelnummer] Hier bem ic ontslopen here. Doe seide god te hem nv kere. Dor die wostine ganc in damas. Jn mine wrake nv merke das. Soutu asael den vrien. 12605[regelnummer] Coninc maken van surien. Ende ihev also wel. Coninc maken van ysrahel. Elyseuse na dese saken. Sultu na di prophete maken. 12610[regelnummer] Dese .iij. sullen dod verslaen. Jn ysrahel die ten afgode gaen. HElyas ghinc wech dar hi quam. Dat hi .xii. man vernam. Die heren ghinghen als ict las. 12615[regelnummer] Dar elyseus een of was. Sinen mantel leidi vp hem daer. Ende helyseus volghedem naer. Prophete ward hi na gods word. Ende diende elyase sidemer vord. 12620[regelnummer] BEnadab coninc van surien. Lach doe met sire partien. Te samarie vor die stede. .xxxii. coninghe waren hem mede. Van achab seidi dat hi woude. 12625[regelnummer] Vp dat hi weder keren soude. Hebben dat hem bequame ghinder. Bede wijf ende oec die kinder. Mar achabs raet die weder riet. Dat hijs altoes ne dade niet. 12630[regelnummer] Benadab hadde sere ommare. Bi sinen goden suoer hi dare. Dat hijt soude metten sinen. Samaria sere doen scinen. Doe sprac die coninc van ysrahel. 12635[regelnummer] Verhef hem niet dat radic wel.
304 Want dauenture gheuet openbare. Dicke zeghe der minster scare. BEnadab dede gaen ten stride. Ende achab was veruard ende onblide. 12640[regelnummer] Mar die prophete michias. Die vertrostene als ict las. Ende seide dit spreect die hemelsce vader.
[Folio 77v]
Jc sal heden dat volc al gader. Jn dine hand gheuen in dijn ghebot. 12645[regelnummer] Dattu weeds dat ic bem god. Acab nam nemmeer met hem dan. Tvee .c. ende .xxii. man. Den princhen kinder ende anders niet. Alse hem die prophete hiet. 12650[regelnummer] Ende trac met hem vter pord. Als benadab dat heuet ghehord. Hiet hi dat mense soude vaen. Ende sender toe eene scare saen. Mar die van ysrahel sloeghense dod. 12655[regelnummer] De suriane dor die nod. Vloen wech alsi saghen dat. Die van ysrahel quamen vter stad. Ende daden harde grote plaghe. Onder die heidine in dien daghe. 12660[regelnummer] DOe quam een prophete ghegaen. Tote achab ende seide saen. God heuet di ghetrost nv sere. Sie wiltu hem doen eeneghe eere. Ten naesten iare comt van surien. 12665[regelnummer] De coninc echt met sire partien. Mar die suriane alse wijt horen. Seiden dat sijt bedi verloren. Om dat de god van achabs scare. God van den montaengen ware. 12670[regelnummer] War dat si vochten in den dale. Si verwonnense al te male. TEn naesten iare quam benadab. Gheuaren echt met groter eerscap. Doe sprac an acab een gods man. 12675[regelnummer] Om dat die van surien dan. Seiden dat god vpt hoghe heft macht. Ende in den dale ghene cracht. Salicse gheuen in dine ghewelt.
305 Der surien worden ghevelt. 12680[regelnummer] Vp dien dach .c. dusent man. Diere ontfloen ontliepen dan. Jn afec dat was eene pord. Mar die mur es ghescord. Ende verduetse alle mede. 12685[regelnummer] Benadab vlo in die stede. Jn een cleen camer in. Mar de seriante sijn. Kenden den coninc van ysrahel. Dat hi niet was harde fel. 12690[regelnummer] Ende ghinghen ieghen hem vter pord. Ontwapent ende met saken ghegord. Ende seiden ten coninc achab. Dus seghet dijn cnape benadab. Jnne bidde nemme dan mijn leuen. 12695[regelnummer] Achab heuet hem dat vergheuen. Ghevriende worden die viande. Ende benedab die voer te lande. MJcheas sinen gheselle hiet. Also als hem die heleghe gheest riet. 12700[regelnummer] Slach mi mar die ghene ne woude. Micheas seide datten soude. De liebard om dat selue slaen. Alsi soude van hem gaen. Want hi tghebod ons heren liet. 12705[regelnummer] Ende aldus eist dar ghesciet. Eenen andren sach hi der bi. Toten ghenen sprac hi slach mi. Die sloech hem eene wonde grod. Dat hem tbloet in doghen vlod. 12710[regelnummer] Doe warp hi mul in sijn ansichte. Dat men niet ne kende lichte. Ten coninc seidi doe ter tijt. Doe wi waren in den strijt. Brochte mi een man sinen prisonier. 12715[regelnummer] Ende seide wacht mi desen hier. Ontlopt hi di so sultu sijn. Ouer sijn houet mijn eighijn. Of ghelden met dinen goede. Die man ontliep hem vter hoede. 12720[regelnummer] Die coninc sprac hoe soet comt. Du heues di seluen ghedoemt.
306 Micheas saen sijn oghen duoech. Acab kendene ende volx ghenoech. Teerst dat hi ghedueghen was. 12725[regelnummer] Dit seghet god dit sprac micheas. Om dattv makets dinen vrient.
[Folio 78r]
Den man die der dod heuet verdient. Sal dijn leuen vor hem staen. Doe balch hem die coninc saen. 12730[regelnummer] Ende vinkene ende der na. Keerdi in samaria. IN dien tiden dat leesmen wel. Was een man in ysrahel. Hiet naboth: hadde eenen wijngard. 12735[regelnummer] Dien achab langhe adde begard. So dat hine te copen sochte. Mar doe hijs ebben niet ne mochte. Dedine dod slaen in ysrahel. Dit beriet al iesabel. 12740[regelnummer] Die coninghinne achabs wijf. Doe nam hine na nabots lijf. Ende dar hi in den wijngard was. Quam ieghen hem helyas. Ende seide du heues den man dod. 12745[regelnummer] Ende houdes tgoet dats onrecht grod. Gheliker wijs recht alse die honde. Nabots bloet leckeden metten monde. So sulsie dat dijn lecken mede. Die coninc sprac al daer ter stede. 12750[regelnummer] War omme heuestv mi leed. Helyas sprac godeweed. Want du houds des duvels ghebode. Ende du dit quaet souds doen vor gode. Dies sal god curten dat van di comt. 12755[regelnummer] Ende dijn huvs sal sijn verdoemt. Alse ieroboams ende basa. Van iesabel sprect god hier na. Die honde sullen iesabel. Eten int felt van ysrahel. 12760[regelnummer] Acab scurde sijn cleet van vare. Ende dede an eene hare. Ende sliep in eenen sac. Hem seluen dedi onghemac.
307 Doe sprac te helyase onse here. 12765[regelnummer] Want achab hem omoedecht sere. So ne sal icken niet plaghen. Aldus niet in sinen daghen. Mar sijn kindre hier naer. Al dus so leden .iii. iaer. 12770[regelnummer] Dat men met vrede leuede wel. Tusscen surien ende ysrahel. Aza ghi laset te voren dat. Hadde eenen sone hiet iosaphat. Die coninc was van juda. 12775[regelnummer] Gheweldech na den vader aza. Eenen sone haddi hiet ioram. Teenen wiue hi hare nam. Achabs dochter van ysrahel. Die hi wan an iesabel. 12780[regelnummer] Ende die hiet atalie. Die god selue vermaledide. Want van hare quam grod quaet. Alse hier naer ghescreuen staet. DOr dit uwelic ende omme dat. 12785[regelnummer] Voer die coninc iosaphat. Toten coninc van ysrahel. Ende voer met hem also wel. Orloghen vp ramoth eene stede. Mettien achab comen dede. 12790[regelnummer] Propheten van valscer maniere. Vor hem wel .c. waruen viere. Ende vraghede hoet met hem soude vergaen. Of hi ramoth wilde bestaen. Doe rieden si hem alle gader dat. 12795[regelnummer] Mar die coninc iosaphat. Vraghede esser gheen gods prophete. Dat wi daden bi sinen ghehete. Jaet sprac achab hier es micheas. Dies ict noit noch vrient ne was. 12800[regelnummer] Want hi vorseghet mi altoes quaet. Josaphat heet dat menre omme gaet. Ende doe hi vor den coninc stoet. Sprac hi teersten achab goet. Doe sprac achab ic mane di sere. 12805[regelnummer] Vorsech mi waer bi onsen here. Doe sprac micheas verstant mi wel.
308 Jc sach tfolc van ysrahel. Alse herdelose scape no min no me. Doe seide onse here te mi noch me. 12810[regelnummer] Si keren best want hem herde ghebrect.
[Folio 78v]
Achab verstaet an dat hi sprect. Dat hi sijn steruen meent in dat. Ende seide ten coninc iosaphat. Ja ne weetstu wat dese doe goet. 12815[regelnummer] Hi ne profitiserd mi nemmer goet. Doe seide micheas mere. Jc sach sitten onsen here. Entie ingle goede ende quade. Bi hem staen al daer te rade. 12820[regelnummer] Die quade stonden te sire luchter side. De goede ter rechter vro ende blide. God seide wie sal bedrieghen. Achab den coninc ende hem lieghen. Dat hi sterue ende in ramoth vare. 12825[regelnummer] Doe sprac een van der luchter scare. Jc sal sinen propheten doen lieghen. God sprac du soutene bedrieghen. Ende verwinnen sprac micheas. Doe sloeghene sedecheas. 12830[regelnummer] Een vals prophete ende seide bedi. Heuet die heleghe gheest ghelaten mi. Ende di ghesproken. es dat waer. Micheas andworde daer. Dat sultv weten dar du sult vlien. 12835[regelnummer] Ende du dijns lieghens sult onsien. Sedechias die versach. Dat die coninc in twifele lach. Ende doe trostene met desen. Haddijt een war prophete ghewesen. 12840[regelnummer] Mine hand ware worden lam. Alse ghesciede ieroboam. Oec seidi ieghen elyase mede. Die seide dattu daer ter stede. Steruen souds dar starf nabot. 12845[regelnummer] Doe gaf die coninc een ghebot. Dat men michease soude vaen. Tote dat dorloghe ware ghedaen.
309 DE coninc achab ende met hem. Josaphat van iherusalem. 12850[regelnummer] Die coninclike visiert sat. Voeren te ramoth in gabat. Mar die coninc van surien. Hiet dien van sinen partien. Dat si niemen ne sochten el. 12855[regelnummer] Dan den coninc van ysrahel. Ende doe si iosefatte saghen. Begonden si vp hem laghen. Ende waenden dat achab ware. Doch dat sijs worden gheware. 12860[regelnummer] Ende een van den herre scod. Enen sciht ende scod achab dod. Jn den waghen dar hi in sat. Die waghen die ward binnen nat. Van sinen bloede ende daer na. 12865[regelnummer] Voerdemen in samaria. Dar dalfmene als ict hore. Bi der sale van yuore. Die hi maecte in sinen daghen. Ende doe men dwoech des coninx waghen. 12870[regelnummer] Lecten die honde al daer sijn bloet. Alse elyas die prophete goet. Van hem vorseide alsement las. Na hem ward coninc ochosias. Sijn sone dar ict nv of late. 12875[regelnummer] Josaphat voer sire strate. Te iherusalem seggic v. Hem ghemoete die prophete ihev. Diene scalt dat hi den quaden. Helpen soude ende staen te staden. 12880[regelnummer] IOsaphat hadde .xxxv. iaer. Alsi coninc ward dats waer. .xxv. iaer droech hi crone daer. Jnt sconinx acabs vierde iaer. So haddi die crone ontfaen. 12885[regelnummer] Sulc leuen leeddi sonder waen. Alse sijn vader ende dies ghelike. Jnt derde iaer van sinen rike.
310 Hiet hi den papen enten heren. Dat si de wet souden leeren. 12890[regelnummer] Den volke alse dar toe behort. Jn al sijn rike in elke port. Die arabiene ende damoniten. Ende dar toe die moabiten. Die quamen in sinen tiden.
[Folio 79r]
12895[regelnummer] Jn dat land van juda striden. Omtrent engadi die stede. Josaphat dede sine bede. Doe trostene een prophete wel. Zacharias sone asiel. 12900[regelnummer] Ende hi sprac aldus te hem. O iuda ende iherusalem. Trect marghin vd sijt onuervard. God sal met v sijn an die vard. DOe versloech hi sine viande. 12905[regelnummer] Ende verdreefse vten lande. Vord meer bleef hi goet man. Die van edom waren nochtan. Met chense onder iosaphat. Want dauid die duancse an dat. 12910[regelnummer] Oec sendi scepe in ofier. Om ghent dat leesmen hier. Die in asiongabis braken. De scade van deser saken. Vorseidem elyesar wel. 12915[regelnummer] Om dat hi in ysrahel. Met ochosias wel was vrient. Hier an sprac hi heuestu verdient. Doe starf die coninc iosaphat. Ende men dalfene in dauids stat. 12920[regelnummer] IN sinen tiden wi lesent dus. Was coninc siluius carpentus. De neghente van den latinen. Van eneause ende van lauinen. Ende die tienste wi lesent dus. 12925[regelnummer] Siluius teberinus. Die in de tibre verdranc. Noch heet sere na al esset lanc. Te voren hiet soe abbula.
311 Dellefste siliuius agrippa. 12930[regelnummer] Dese .iij. coninghe alse wijt horen. Den achter ende danden voren. Droeghen crone in alba die stad. Jn den tiden iosaphat. Nv seggic vord verneemt wel. 12935[regelnummer] Van den rike van ysrahel. Achabs sone ochosias. Die in samarien coninc was. Ontfinc trike dat es waer. Jn iosaphats .xvii.de iaer. 12940[regelnummer] Ende leedde sulc leuen als die vader. Ende sijn moeder bedegader. Jn sinen tiden weet men wel. Verloren die van ysrahel. Dat beduanc van den moabiten. 12945[regelnummer] Dat moghen si sire quaetheit witen. Ochosias viel eenen val. Dat hire siec of was ende qual. Ende hi sende sine boden. Om andworde van den afgoden. 12950[regelnummer] God sende elyase in hare ghemoet. Die seide wat eist dat ghi doet. Es in ysrahel gheen god. Hi soect belzebubs ghebod. Hier omme ne sal ochosias. 12955[regelnummer] Niet ghenesen sijt seker das. Si keerden ende seident den coninc dan. Hi vraghede hoe ghedaen was die man. Si seiden rv. ende ghegord. Met eenen ruen gordele. alsijt hord. 12960[regelnummer] Seidi het was elyas dan. Doe sendire omme eenen man. Ghewapent met .l. ghesellen. Hi quam te hem dus hore wi tellen. Ende seide gods man die coninc heet. 12965[regelnummer] Dattu te hem coms ghereet. Elyas sprac bem ic gods man. Tfier van den hemele come dan. Ende verberne di ende dine scare. Dit ghesciede al te hand dare. 12970[regelnummer] Noch eenen sender ochosias.
312 Die oec van sulken mensche was. Ende die dat selue totem sprac. Ende smaecte dat selue onghemac. Den derden sonder ochosias. 12975[regelnummer] Dat waenmen dat abdias was. Ende met hem .l. teere scare. Die quam vor elyas dare. Ende knielde ende bat ghenade elyen.
[Folio 79v]
Vor hem ende vor sine partien. 12980[regelnummer] Dingel seide ganc darward. Met hem ende wes onuervard. Ten coninc ghinc hi met ghenende. Ende seide om dat hi boden sende. An belsebuc openbare. 12985[regelnummer] Als of gheen god in ysrahel ware. Dies sultu steruen sprac elyas. Doe starf die coninc ochosias. Tvee iaer regnerdi als ict vernam. Na hem was coninc sijn broeder ioram. 12990[regelnummer] Want gheen kint ne bleef van hem. Die coninc van iherusalem. Die hiet ioram also wel. Ende hadde des van ysrahel. Suster te wiue atalien. 12995[regelnummer] Dies ghi mi horet te voren lien. Jn dien tiden dus horic talen. Wilde god elyas vp halen. Ende hi ghinc in galgala. Ende elyseus volghede na. 13000[regelnummer] Blijf hier sprac hi du does wel. God die sent mi in bethel. Doe suoer hi dat hijs niet ne dade. Want die heleghe gheest seidem in rade. Dat sijn meester te waren. 13005[regelnummer] Jn dien tiden te hemele soude varen. Ende teersten dat si quamen ghinder. Quamen der propheten kinder. Tote elyseuse in betel. Ende seidem hemelrike weetstu wel. 13010[regelnummer] Dat men dinen here heden. Van die sal draghen ter hogher stede. Svighet seit hi ic weet vor waer. Doe hietem elyas bliuen daer.
313 Mar elyseus ne wilde niet so. 13015[regelnummer] Doe quamen si in ierico. Dar seidmen hem dieselue mare. Elyas hieten bliuen dare. Mar hi ne hilter hem niet ane. Doe quamen si bede ter iordane. 13020[regelnummer] Ende .l. der propheten kinder. Saghen toe van verren ghinder. Sinen mantel voude elyas. Twater sloech hi als hijt las. Dat hem sciet in corter stond. 13025[regelnummer] Ouer ghinghen si vp den grond. Elyas sprac ten knape toe. Bid datstu wilt dat ic di doe. Eer ic van di worde verheuen. Elyseus bad eene rike gheuen. 13030[regelnummer] Jc bidde sprac hi dat dijn gheest si. Tviuoudech here in mi. Elyas hadde des hore wie lien. Den heleghen gheest ter profecien. Ende oec ten miracle mede. 13035[regelnummer] Dit was de tviuoudechede. Of men maghet verstaen aldus. Twe dode verwecte elyseus. Ende elyas ne waer enen. Dit mach de tviuoudecheit menen. 13040[regelnummer] Du bids sprac hi bede suare. Mar siestud als ic vp vare. So es dine bede ghehort. Cortelike na dese wort. Dar si ghinghen haerre verde. 13045[regelnummer] Quam van viere waghene ende paerde. Diese bede versceden dede. Elyas ghinc vp daer ter stede. Ende voer te hemele ward. Elyseus sach vp ward. 13050[regelnummer] Ende riep lude vader mijn. Elyas nam den mantel sijn. Ende warpen elyseus neder. Ter iordanen keerdi weder. Ende sloech twater metten clede. 13055[regelnummer] Mar niet ne scieden si gherede. Doe seidi wars die god elyas.
314 Do sloech hi twater ende als ict las.
[Folio 80r]
Doe stont die slume in corter stont. Ende hi ghinc ouer vp den gront. 13060[regelnummer] Doe ghinghen der propheten kinder. Die noch laghen ende wachten ghinder. Seid sie dat die gheest elyas. Vp elyseuse gherust was. Ende liepen hem allegader ieghen. 13065[regelnummer] Ende anebeden ende neghen. Uan elyase hebben beheten. Ons die heleghe propheten. Dat hi noch ende enoch mede. Te iherusalem in die stede. 13070[regelnummer] Andkerste sal wederstaen. Mar hi salse beede verslaen. HElyseus di quam do. Ghewandelt in ierico. Dar hi dat water ghenas. 13075[regelnummer] Dat te voren so quaet was. Ende met zoute maecte goet. Alsemen noch in twijnwater doet. Van danen ghinc hi in bethel. Dar spotten met hem ende maecten spel. 13080[regelnummer] Kinder .xl. ende .ij. nochtan. Ende seiden clem vp calu man. Doe vloectise in gods namen. Mettien worde .ij. baren quamen. Vten woude diese verbeten. 13085[regelnummer] Die kinder menen wildijt weten. Die ioden die des hilden spot. Dat naect ende calu hinc onse here god. Dar hi clam an die cruce te waren. Dat .xlii. der kinder waren. 13090[regelnummer] Beteekent dat .xlii. iaer. Na die passie gods dats waer. Titus ende vaspasianus. Vten wilden romschen huvs. Quamen die tvee baren waren. 13095[regelnummer] Ende scurden die iuedsce scaren. Helyseus ghinc der na. Wonen in samaria. Achabs sone coninc ioram.
315 Dar ic die tale te voren af nam. 13100[regelnummer] Ontfinc die crone dats waer. Jn iosaphats .xvii.de iaer. .xxii. iaer so was hi here. Die afgode die dedi wech sere. Die sijn vader brochte int land. 13105[regelnummer] Mar dongheloue die ierobam vand. Van den caluen dar bleef hi an. Micheas scaltene die man. Dien sloech hi dod om dat verwiten. Den coninc van den moabiten. 13110[regelnummer] Gaf .c. lamme telken iare. En#de .c. wedren teere scare. Te chense dien van ysrahel. Doe achab starf verstaet mi wel. Wildijt vormeer laten liden. 13115[regelnummer] Joram die quam vp hem striden. Met hem quam coninc iosaphat. Die noch leuede ende noch dat. Die coninc van ydumea. Jn eene wostine waer si na. 13120[regelnummer] Allegader van durste dod. Doe was onboden dor die nod. Elyseus die seide god sal. V waters gheuen ghenoech al. Ende dar toe in uwe hande. 13125[regelnummer] Die moabiten uwe viande. Die propheten sijn in uwe ghewout. Ende sult verbernen bome ende hout. Ghi sult verstoppen die fonteinen. Entie ackre met stenen ontreinen. 13130[regelnummer] So dat men gheen coren winnen sal. Dese dinc ghesciede al. Also alst elyseus seide. So dat men die hoeftstad beleide. Ende die coninc waende ontvaren. 13135[regelnummer] Met .dcc. teere scaren. Mar hi ward weder in ghedaen. Doe nam hi sinen sone saen. Dar alle die coninghe toe saghen. Die na hem crone souden draghen. 13140[regelnummer] Ende offerden gode teere offranden.
316 Vp dien mur vor die vianden.
[Folio 80v]
Vp datten god lossede vter nod. Sloech hi sinen sone dod. Doe ontfarmets so den heren. 13145[regelnummer] Dat si te lande voeren met eren. Josaphat voer in iherusalem. Jhev die prophete die quam ieghen hem. Ende scaltene datti hulpe dede. Eenen man die afgode anebede. 13150[regelnummer] DAer na so bleef abdias dod. Die .c. propheten vter nod. Hilt ende voede dor iesabel. Den goeden lieden was so fel. Sijn wijf riep elyseus an. 13155[regelnummer] Here seid soe nu es dod mijn man. Ende hi bleef sculdech here ghelt. Van den propheten die hi helt. Nv comt die borghere dies de scult es. Om .ij. kinder ontfarme v des. 13160[regelnummer] Hem te diene vor die scout. Elyseus hadde onghedout. Ende sprac wat heuestu thuvs dan. Een lettel olien gods man. Ganc enen seit hi diere strate. 13165[regelnummer] Leene te dinen gheburen idele vate. Ende beloken dueren met dinen kinden. Ghiet in die vate dus dede soe sinden. Om die vate ende dede also. Die worden vul doe was so vro. 13170[regelnummer] Doe seide die heleghe man. Vercop dolie ende ghelt dan. Hem die di dese perse af driuet. Ende dat bouen der scult bliuet. Dar sultu selue leuen bi. 13175[regelnummer] Ende dine kinder dus radic di. HElyseus soude der na. Liden dor eene stad hiet sima. Dar wonde een wijf ende was vroet. Ende talreest dat soe verstoet. 13180[regelnummer] Dattet was een helech man. Dede soene met hare eten dan.
317 So dat hi dicke quam ter stad. Doe riet soe haren manne dat. Dat hi hem maecte eene camere daer. 13185[regelnummer] Elyseus quam dicke naer. Met sine cnape giesi. Ende bi hem so verstont hi. Dat die vrouwe nie kint ne wan. Ende dat hi out ware hare man. 13190[regelnummer] Elyseus belouede hare een. Alset saen der na oec sceen. Want soe der na eens kints ghenas. Ende tkint ghewassen was. Soudet in eenen oest gaen. 13195[regelnummer] Te sinen vader ende ward siec saen. Ende bleef dod in corter wile. Die moeder namt dit nes ghile. Ende leit vpt bedde elyseus. Ende ghinc danen ende loec thuvs. 13200[regelnummer] So dat soe tote elyseuse quam. Sine voete dat soe nam. Ende claghede de dod van haren kinde. Dat hare god bi miraclen sinde. Elyseus sprac te giesi. 13205[regelnummer] Nem minen stoc dat hetic di. Ende ganc wech in corter stond. Ende lech dien vp tkinds mond. Doe giesi was wech ghegaen. Suoer die vrouwe sonder waen. 13210[regelnummer] Soe ne sciede niet van hem hoe soet vare. Do stont hi vp ende ghinc met hare. Giesi ghemoetene na desen. Ende seide tkint nes niet verresen. Mar elyseus quam ter stede. 13215[regelnummer] Ende vo<e>ghede sine lede ans kins lede. Ende hi bat van den hemele gode. Ende tkint verrees te liue van dode. Do gaf hijt leuende den wiue. Ende ghesont van sinen liue. 13220[regelnummer] Jn galgala ghinc hi als wijt horen. Want hi danen was gheboren. Doe hi gheboren ward ter wile. Ten guldine calue dans ghene ghile.
318 Dat ieroboam maken dede. 13225[regelnummer] Briescede lude dats wonderlichede.
[Folio 81r]
Doe vorseide dus van hem. Een pape in iherusalem. Hets gheboren weetic wel. Een prophete in ysrahel. 13230[regelnummer] Die die afgode sal breken. Dar die duuele vte spreken. DOe ward hongher grod al ghinder. Doe quamen der propheten kinder. Tote elyseuse van ommetrent. 13235[regelnummer] Doe hiet hi maken een pulment. Dat was van so bittren crude. Dat si alle riepen lude. Gods man de dod es in den pot. Doe warp hire mele in. ende god. 13240[regelnummer] Gaf soeteit der spisen dan. Doe brochtem ghinder een goet man. .ij. brode ende .xx. gherstine mede. a<n> dien .ij. broden dat hi dede. .c. manne heten sad. 13245[regelnummer] Nochtan bleues al daer ter stad. DOe hadde die coninc van surien. Eenen prinche van sire partien. Die lazers was horic lien. Oec hadden rouers van surien. 13250[regelnummer] Eene ioncvrouwe van ysrahel gheuaen. Die diende ende was onderdaen. Naamans wiue hare vrouwen. Die seide ware mijn here entrouwen. Ten prophete in samaria. 13255[regelnummer] Hi ghenasene hoe soet ga. Dus voer danen naaman. Ende met hem menech man. Ende ghinc vor elyseus staen. Doe hieten die propheten gaen. 13260[regelnummer] Jn die iordane hem .vii. warf duaen. So soudi ghenesen saen. Mar naaman die hadde onward. So dat hem gheraden ward. Dat hijt dade alse hijt hiet.
319 13265[regelnummer] En ware so svaer te doene niet. Do deet naaman ende ghenas. Ende om dat hi een heidin was. Seidi ten prophete al dare. Dat anders gheen god ne ware. 13270[regelnummer] Dan die god van ysrahel. Oec wildi prosenten wel. Elyseus mar hi suoer sere. Dat hijs name min no mere. Doe bat hi van der helegher erde. 13275[regelnummer] Met hem te voerne sire verde. Ende seide hi ne worde meer so sot. Dat hi anebede afgod. Mar emmer moetic doen een dinc. Alse vp mi lenet die coninc. 13280[regelnummer] Ende anebedet sinen gode remoen. Moetic mede also doen. Bid gode dat hijs mi niet ne tie. Naaman entie van surie. Voeren aldus harre verde. 13285[regelnummer] Ende voerde met hem van der herde. Mar giesi die liep hem naer. Als een die wilde winnen daer. Ende seide minen here sijn comen ghinder. Tvee gaste tvee propheten kinder. 13290[regelnummer] Sent hem ghelt ende cleder dan. Dat dede ghewillike naaman. Giesi stacse wech in huvs. Nauonts sprac elyseus. Wanen comstu giesi. 13295[regelnummer] Jnne was niewer andworde hi. Mine herte sprac hi was metti. Ende heues ghelt ghenomen bedi. Datture mede wilt copen dan. Die lazerscap van naaman. 13300[regelnummer] Die sal di ende oec den dinen. Emmermeer hier na scinen. Aldus ward lazers giesi. Sijn gheslachte dat sijn si. Die sacrament of kerkelic goet. 13305[regelnummer] Vercopen dar omme sijn bloet. Jesus sturte onse here. Die bliuen lazers emmermeere. Dats onwerd ende van gode versteken. Dus wille die scrifture spreken.
320
[Folio 81v]
13310[regelnummer] EEnwarf so gheviel ghinder. Dat ghinghen der propheten kinder. Ter iordane houwen houd. Om vier te makene ieghen coud. Ende met elyseus selue. 13315[regelnummer] Dar ontvloch eenen tiser van der helue. Ende hi dreef grod onghedoud. Elyseus nam dat houd. Ende staect int water ende tiser quam. Vp vlotende dar ment weder nam. 13320[regelnummer] TJen tiden quam vp ysrahel. De coninc van surien fel. Ende leide dicke sine laghen. Mar dat ne mochte niet vord draghen. Want elyseus verscuwede wel. 13325[regelnummer] Den coninc van ysrahel. Des balch die coninc van surien. Ende seide wies van mire partien. Die mi verraet ende mi es loes. Here andworde een niemen altoes. 13330[regelnummer] Mar elyseus ondecket al. Wat so ghi raet grod ende smal. Doe sprac hi dien willic vaen. Mettien so heueti verstaen. Dat hi was in dotaim. 13335[regelnummer] Ende sende om te vanghene him. Nachts viel vor die porte ene scare. Elyseus knecht warter gheware. Tileke ende ward veruard seere. Ende riep wat sullen wi doen here. 13340[regelnummer] Elyseus sprac mesbare niet sere. Met ons sijnder vele meere. So dat om elyseus bede. God des cnapen oghen ondede. Ende sach den berch vul ingle scaren. 13345[regelnummer] Doe die viande in die stad waren. Maecketse elyseus met beden oghen blent. Datten niemen heuet bekent. Elyseus seide dits niet die stad. Ghi hebt verloren oec den pad. 13350[regelnummer] Volghet mi ic sal v toghen dan. Wien ghi soect den seluen man.
321 Doe leeddise in samaria. Ende hi bad gode. ende der na. Ondede god hare oghen ghinder. 13355[regelnummer] Do saghen si meerre ende minder. Hem. te samari in die stede. Ende hare viande omtrent hem mede. Die coninc sprac nv lieue vader. Willicse dod slaen allegader. 13360[regelnummer] Elyseus sprac doe hem gheen leet. Want god heuetse hier gheleet. Herberchse ende gef hem ghenoech. Die coninc dedem al gheuoech. Dar na hietise te lande riden. 13365[regelnummer] Noch in elyseus tiden. Ne quamen de rouers van surien. Jn ysrahel niet met harre partien. Dar na besat benadab. Van surien met sijn herscap. 13370[regelnummer] Samarien die hofstede. So grod was daer die hongher mede. So dat men cochte een ezels hoft. .lxxx. peneghe dies gheloft. Die seluerijn waren ende suaer. 13375[regelnummer] Ende duven quaet weet vor waer. Cochtmen om .vi. d. mede. Josephus scriuet teser stede. Dat sire mede souten hare spise. Oec bescriuen ons some wise. 13380[regelnummer] Dat in der duuen geesten quaet. Ouer den crop bescreuen staet. Dar men coren inne vant. Doe si hilden buten vpt lant. Die coninc ghinc den mur besien. 13385[regelnummer] Ende .i. wijf riep an hem mettien. Help mi riep soe vp ghenade. Die coninc waende dat soe iet bade. Ende sprac god en helpt di niet. Hoe magic betren dijn verdriet. 13390[regelnummer] Weder met corne so met wine. Here neen ghesellinne mine. Ende ic wi droeghen ouer een.
322 Onse kinder tetene alst mi sceen.
[Folio 82r]
Tmijn es gheten des clagic v. 13395[regelnummer] Ende thare heuet soe ontsteken nv. Sijn cleed scurde die coninc van rouwen. Ende naest sire hud mochtmen scouwen. Dat hi ene hare hadde ghecleet. Hi sprac hoe mach mi meerre leed. 13400[regelnummer] Emmermeer van gode comen. Dar suoer hi diere vor hem somen. Dat hi des daghes sonder waen. Elyseuse soude thoft af slaen. Want hi pensde met sire bede. 13405[regelnummer] Mochti verlosen die stede. Ende om dat hijs ne dede niet. Eenen dat hine onthoueden hiet. Doch berouwets hem ende ghinc naer. Elyseus dats waer. 13410[regelnummer] Was thuvs ende met hem een deel der oude. Doe vorseidi wat die coninc woude. Ende hiet dat ment hem bename. Totien dat die coninc quame. So dat men den bode vernam. 13415[regelnummer] Doe sprac hi doe die coninc quam. Ende vorseide sonder ghile. Dat marghin ter seluer wile. Die tijt soude sijn so goet. Dat een sprac die dar bi stoet. 13420[regelnummer] Dattet niet ne mach ghescien. Elyseus sprac du sult sien. Ende nemmermeer ontbids dijn mont. Nv waren ter seluer stont. Lazerse die vor die porthe laghen. 13425[regelnummer] Ende wat wisten van honghere claghen. Die toten tenten ghelopen quamen. Ende niemen altoes ne vernamen. Want god hadde versaghet therre. Dat al ghevlon was sonder werre. 13430[regelnummer] Die lazerse haten haer ghevoech. Ende dar na namen si rofs ghenoech. Doe seidsijt alreest in die stede. Men nam dat goet ende spise mede. Ende elyseus woerd ward waer. 13435[regelnummer] Mar diene wederseide daer. Die was in die perse grod. Vor die porte ghetreden dod.
323 Alse benadab wiste die mare. Dattene god versaghede dare. 13440[regelnummer] Ende datter noit man toe ne quam. Ward hi van rouwen siec ende gram. Elyseus quam te damas. Benadab die sere siec was. Sende asael sinen bode an desen. 13445[regelnummer] Ende vraghede om sijn ghenesen. Teerst trostene elyseus wel. Dar na nam hi asael. Ouer side ende seide al blod. Dat die coninc ware dod. 13450[regelnummer] Ende datti soude wesen here. Oec weende elyseus sere. Om die plaghe die asael. Soude doen dien van ysrahel. Oec so seidit hem te voren. 13455[regelnummer] Benadab alswijt verhoren. Starf ende asael ward here. Als elyseus vorseide eere. Nv moet die tale van hem bliuen. Want ic moet een deel bescriuen. 13460[regelnummer] Van iosaphats sone ioram. Doe hi sinen ende nam. INt vijfte iaer dat ioram. Achabs sone die crone nam. Was coninc ioram na iosaphat. 13465[regelnummer] Te iherusalem in die stad. De crone droech hi .viij. iaer. An afgode hilt hi hem dats waer. Bi sijns wijfs rade atalien. Die van edom met harre partien. 13470[regelnummer] Die hem waren onderdaen. Die sijn nv hem af ghegaen. IOram tellet die ware lesse. Sloech dod sire broedre sesse. Ende duanc die van iherusalem. 13475[regelnummer] Afgode te anebedene met hem. Doe quam te hem een hiet elyas. Niet die wech gheuoert was.
[Folio 82v]
Ende vorseidem plaghe ende verlies. Mar hine achte niewet dies. 13480[regelnummer] So dat hi qual ende bleef dod.
324 Dat hem tghedarmte vte scod. Ende men dalfene in dauids stad. Niet coninclike: ende na dat. So lesic dat ochosias. 13485[regelnummer] Sijn sone coninc ende here was. Jnt .xij. iaer dat coninc ioram. Van ysrahel die crone nam. .xxii. iaer hadde ochosias. Een iaer nemmer hi coninc was. 13490[regelnummer] Sulc leuen leeddi al gader. Als achab sijn oudervader. Sijn moeder leeret hem atalie. Oec voer hi met sire partie. Met sinen oem van ysrahel. 13495[regelnummer] Orloghen ieghen asael. Dar ward coninc ioram ghewont. Ende hi liet ter seluer stont. Jhev therre van ysrahel. Ende voer ligghen in ysrahel. 13500[regelnummer] Ende met hem voer ochosias. Die coninc van iherusalem was. HElyseus sende ghinder. Eenen der propheten kinder. Tote ihev in dat herre. 13505[regelnummer] Dat hine coninc sacrere. Die ghene dede dat men hem hiet. Ende mettien hi danen vliet. Als hi hem beuolen heuet. Dat hi al dod slaet dat leuet. 13510[regelnummer] Dat van achab comen es. Jhev vraghede dandre des. Wat dede hier die verwoede knecht. Jhev sprac ghi hebt recht. Hi seide dat hi mi sacrere. 13515[regelnummer] Coninc van ysrahelscen here. Mettien men dar te coninghe nam. Ende ihev suoer ieghen ioram. Danen voer hi in ysrahel. Ende met hem die van ysrahel. 13520[regelnummer] Mar doe ioram wiste de mare. Waendi dat versoent ware. Of versoenen al te samen.
325 Om dat al die liede quamen. Ende voer selue vraghen das. 13525[regelnummer] Ende met hem ochosias. Tote vpt land dar omme nabot. Ghedod was ieghen gods ghebot. Jhev esser vrede riep hie. Dander sprac vraghestu mie. 13530[regelnummer] Om pais ende diere moeder sonden. Sijn openbare al nv ter stonden. Doe waende wel ioram ontflien. Mar ihev scotene mettien. Tusscen die scoudren therte dure. 13535[regelnummer] Ende hi viel dod ter seluer vre. Dar hiet hine werpen vp nabots land. Om die wrake dedement te hand. Want elyas had vorseit. Ochosias vlo ghereit. 13540[regelnummer] Mar ihev gaf hem eene wonde. Dar hi af starf in corter stonde. Men droechene in iherusalem. Jn dauids stad begroefmen hem. Doe voer ihev in ysrahel. 13545[regelnummer] Ende dede de quade iesabel. Van eenen turre werpen tien tiden. Ende met paerden ouer hare riden. Mar doe hi ouer tafle sat. Hiet hise deluen omme dat. 13550[regelnummer] Dat soe conincs dochter was. Men vant dar elniet als ict las. Dan voete ende een deel van den handen. Ende tersebeckin bouen tanden. Doe ghedochte ihev das. 13555[regelnummer] Dat soe vorseide helyas. Acab hadde in samaria. .lxx. sonen ende daer na. Screef ihev tote dien van der stad. Of si wilden kiesen dat. 13560[regelnummer] Dat sire eenen maecten here. Ende vechten dor sine eere.
[Folio 83r]
Veruard war si ende seiden neen wi. Mar wi willen dienen di.
326 Brinct mi sprac hi in ysrahel. 13565[regelnummer] Al hare houede ic ran v wel. Die van samarien daden dat. Tote ysrahel in die stad. Sloech ihev al dat achab bestoet. Datten minde waest quaet waest goet. 13570[regelnummer] Ende sine papen hoe soet vaert. Doe voer hi te samarien waert. Ende ghemoete tere partien. .xij. broedre van occasien. Des coninx van iherusalem. 13575[regelnummer] Die niet ne wisten des van hem. Dat hi was versleghen nv. Die sloech alle dod ihev. Jn samarien sloech hi dod. Alle achabs vriende cleine ende grod. 13580[regelnummer] Doe dedi al tfolc comen te samen. Ende seide hi wilde in baals namen. Eere doen ende al sinen cnapen. Vor hem quamen al baals papen. Om te hebbene eere grod. 13585[regelnummer] Ende die sloech hi alle dod. Baals belde ende tempel mede. Brac hi al te sticken dar ter stede. Ende verdreef sine name vte ysrahel. Mar die caluer weet dat wel. 13590[regelnummer] Die ieroboam maken dede. Leesmen dat hi anebede. DOe ombod hem aldus god. Om dattu daets mijn ghebod. Dijn gheslachte weet dat wel. 13595[regelnummer] Sullen sijn coninghe in ysrahel. Al tote dat comt ten vierden lede. Doe ihev dod was die dat dede. Dalfmen in samaria. Joachas was coninc der na. 13600[regelnummer] Jhev droech .xxviii. iaer. Die crone van ysrahel dats waer. Aldus eist vergaen met hem. Hord van dien van iherusalem.
327 ATalia horde mare. 13605[regelnummer] Dat haer sone versleghen ware. Ochosias. soe dede ontliuen. Om dat soe vrouwe wilde bliuen. Al die coninclike kinder. Mar een ionc so stalre ghinder. 13610[regelnummer] Jasaba dochter ioram. Ochosias suster als ict vernam. Mar niet van eere moeder. Waren si: ende de coninc hare broeder. Haer man was bisscop ioiadas. 13615[regelnummer] Ende dat kind dat hiet ioas. Jn den tempel ontilt soet daer. Hemelike .vii. iaer. IOiadas gaderde int .vii. iaer. De princhen van den lande al daer. 13620[regelnummer] Ende toghedem des coninx sone. Hulde suoeren alle die ghene. Jeghen die valsce atalie. Ende met groter singerie. Sacrerde die bisscop ioiadas. 13625[regelnummer] Tenen coninc den ionghen ioas. Atalia vernam die mare. Ende quam ghelopen dare. Haer cleeder soe van rouwen sleet. Joiadas die bisscop heet. 13630[regelnummer] Dat men hare thouet af sla. <B>uter porten hoe soet ga. Vro was al tfolc van den lande. Dat si ghequijt waren van der scande. Van eens quaets wijfs beduanghe. 13635[regelnummer] Dar na ghinghen si eer iet langhe. Ende braken den tempel baal. Doutare ende die beilden al. Die atalia maecte ende ioram. Baals pape dar toe matam. 13640[regelnummer] Sloeghen si vor den outaer. Joas was oud .vij. iaer. Alsmene sacrerde weet dat wel. Jn ihevs .vij. iaer van ysrahel. Ende iuda .xl. iaer. 13645[regelnummer] Was hi here weet vor waer.
[Folio 83v]
Weet oec wel dat hi goet was.
328 Als langhe als leuede ioiadas. OEc hiet die coninc ioas. Om dat werc te vallen was. 13650[regelnummer] An den tempel gods van ouden. Den papen dat sijt doen maken souden. Som braect atalia oec al. Ende maecter of temple baal. Doe maectemen metter offrande. 13655[regelnummer] Die tfolc gaf dat ghinc dor die lande. Ende mettien dat si wilden gheuen. Die gode gauen om hare leuen. Alsmen te wighe soude gaen. Jn .xxxiii. iaer sonder waen. 13660[regelnummer] Ne mochtment al becosten niet. Mettien ioiadas maken hiet. Eenen bloc die de boeke som. Eeten gazofilatium. Ende metten ghelde dat mer in vant. 13665[regelnummer] Maectemen twerc vord te hand. Doe starf die bisscop ioiadas. Dar ic allenlike af las. Sident dat moyses bleef dod. Dat niemens oude was so grod. 13670[regelnummer] Hi leuede .c. ende .lxxx. iaer. Jn dauids stad dalfmen dats waer. Om dat hi die crone met crachte. Weder brochte an dauids gheslachte. Na sine dod so ward besmet. 13675[regelnummer] Coninc ioas ende liet die wet. Ende menech oghe man als ict las. Joiadas sone acharias. Castiedem van sire mesdaet. Mar ioas dat vule quaet. 13680[regelnummer] Ne dochte om die eere niet. Die hem die vader beriet. Hine steende zacharias ghinder. Ende met hem al sine kinder. Sonder eenen die sident was. 13685[regelnummer] Na hem gheeten zacharias. Tusscen den coprinen outaer. Ende ten templen dat es waer. Was hi ghesteent in dinderste kercof.
329 Joas nam saen loen hier of. 13690[regelnummer] Asael coninc van surien. Quam vp hem met sire partien. Ende ioas gaf hem des conincs scat. Ende des tempels omme dat. Lieten in paise asael. 13695[regelnummer] Dar na hi in qualen viel. Ende sijn tve cnapen sloeghen dod. Men dalfen onder sine ghenod. Jn dauids stad niet coninclike. Na hem ontfinc sijn sone trike. 13700[regelnummer] Die gheten was amasias. Jn ioas tiden als ict las. Was coninc van den latinen. Van enease ende van lauinen. Die .xij. siluius armelius. 13705[regelnummer] Eenen sone haddi hiet iulius. Van wies gheslachte siden quam. Deerste romsce keiser als ict vernam. Armelius maecte eene borgh niet quaet. Dar nv ter wilen rome staet. 13710[regelnummer] Hord nv vord so doedi wel. Van den coninghen van ysrahel. IN ioas .xxiii.ste iaer. Van iherusalem dat es waer. Was iheus sone ioachas. 13715[regelnummer] Coninc van ysrahel als ict las. Crone droech hi .x. iaer ende .vij. Ende was van ieroboams leuene. Des balch god van ysrahel. Ende lietse gheeselen asel. 13720[regelnummer] Den coninc van surien sere. Joachas riep an onsen here. Ende gode ontfarmede der claghen. Ende gaf hem pais in sinen daghen. Doe dalfmen in samaria. 13725[regelnummer] Sijn sone ioas was coninc der na. Jn ioas .xxvii.ste iaer. Van iherusalem dats waer. Ontfinc hi van ysrahel die here. Ende .xvi. iaer so was hi here.
[Folio 84r]
13730[regelnummer] Jeroboams doen hilt hi gheel. Doch mijn dan sine vorders een deel.
330 Tien tiden was siec elyseus. Ende ioas die sochten thuvs. Jn groten weene ende in mesbare. 13735[regelnummer] Elyseus sprac brinc hare. Eenen boghe ende scichten te hand. Ende lecher vp dine hand. Mettien ghent die coninc dede. Elyseus leider vp die hand mede. 13740[regelnummer] Doe spranc hi vp metter vard. Ter oest veinstre ende sciet vd ward. Hi dede na sinen ghehete. Doe sprac aldus die prophete. Dits gods scichte ieghen surien. 13745[regelnummer] Du sult verslaen met diere partien. Van surien meneghen man. Hi dede wech dien boghe dan. Ende mettien helyseus hiet. Want die coninc hadde eenen spiet. 13750[regelnummer] Slach seiti die erde der mede. Driewarf ghent die coninc dede. Ende doe hi hem rusten began. Balch vp hem die goede man. Ende seide hadstuse ghesleghen. 13755[regelnummer] .vij. warf ic wils versleghen. Als dicke hadstu surien verwonnen. Nv saels di god .iij. warf ionnen. Ende elyseus die bleef dod. Men dalfene alst was recht grod. 13760[regelnummer] UTen lande van moab quamen. Jnt selue iaer als wi vernamen. Rouers ende wilden tland bescauen. Ende liede stonden ende souden grauen. Eenen doden alsi plaghen. 13765[regelnummer] Mettien si die rouers saghen. Ende worpen den doden al dare. Jn elyseus graf van vare. Doe die dode als ict vernam. An die heleghe beenre quam. 13770[regelnummer] W<er>d hi leuende wat saels mee. Dus verwecti der dode twee. Enen meer dan elyas. Die leuet ende sin meester was.
331 TJen tiden so starf asael. 13775[regelnummer] Van surien weet men wel. Ende sijn sone benadab. Ward coninc ende hadde die herscap. Vp hem vacht driewarf ioas. Ende telken segdi als ict las. 13780[regelnummer] Tland wan hi weder dat asael. Of wan dien van ysrahel. Als helyseus behiet. Eer hi van der werelt sciet. INts coninx ioas ander iaer. 13785[regelnummer] Van ysrahel dat weet vor waer. Ontfinc die crone amasias. Van iherusalem als ict las. Doe was hi .xxv. iaer out. Ende .xxx. iaer haddi tghewout. 13790[regelnummer] Als goet was hi als ioas. Sijn vader in sire dueghet was. Die sloech hi alst recht was grod. Die sinen vader sloeghen dod. Liede gaderdi meneghen een. 13795[regelnummer] Om te duinghene de ydumeen. Ende die van amalech also wel. Hi hurde van dien van ysrahel. .c. dusent ghewapendre man. Ende doe hi wech varen began. 13800[regelnummer] Quam een prophete diet hem riet. Dat hi die van ysrahel liet. Om dat si hadden met hem afgode. Nochtan dedijt harde node. Om dat si hadden sijn ghelt. 13805[regelnummer] Doch versloech hi met ghewelt. Van ydumea .x. dusent man. Eene edele stede dat hi wan. Ende hietse ihehechiel. Om dat hem god halp so wel. 13810[regelnummer] Mar dafgode van amalech. Brochten sident in een strec. Die hi vor hem bringhen dede. Ende sident anebede.
[Folio 84v]
Nv hord hoe hi gheplaghet was. 13815[regelnummer] Hi screef ten coninc ioas.
332 Diene mi of het sal di scinen. Als dine vorders daden den minen. Des balch ioas van ysrahel. Ende elc ward vp andren fel. 13820[regelnummer] Doch vlo dat gheslachte iudas. Gheuanghen was amasias. Ende ioas dreghede te dodene hem. Hine ghauem iherusalem. Doe moesti anegaen dat sure. 13825[regelnummer] Ende coninc ioas brac de mure. .cccc. cubitus lanc. Dar toe nam hi an den ganc. Bede seluer ende gout. Ende die vate met ghewout. 13830[regelnummer] Die men vant int huvs ons heren. Ende eer hi danen wilde keren. Rouedi des coninx scad. Ende nam ghisel van der stad. Des ward tfolc vp den coninc gram. 13835[regelnummer] Ende suoeren vp hem dart af quam. Mar amasias die ontscod. Jn iacis ende dar sloechmen dod. Te iherusalem brochtmenne na dat. Ende dalfen in dauids stad. 13840[regelnummer] Mar sijn sone asias. Was na hem coninc als ict las. Dio do was out .xvi. iaer. Jn amasias tiden dats waer. So was coninc van den latinen. 13845[regelnummer] Siluius die men noemt auentinen. De dertiende. van eneas. Die van troien comen was. IOas die coninc starf hier na. Men dalfen in samaria. 13850[regelnummer] Na hem seidmen dat oec nam. De crone sijn sone ieroboam. Coninc was hi in ysrahel. .xli. iaer weet dat wel. Sulc lijf leeddi als ict vernam. 13855[regelnummer] Als die eerste ieroboam. Hi dede de macht van ysrahel gaen.
333 Also als wijt hebben verstaen. Van emath tote der roder zee. Emach heuet namen mee. 13860[regelnummer] Hets anthioche hets reblata. Als ghi horen sult der na. Also alse vorsproken was. Bi den prophete ionas. Dat men surien soude storen. 13865[regelnummer] Om desen zeghe als wijt horen. So verhief hem ieroboam. Ende maecte gode met sonden gram. So datten god bi sinen ghehete. Amos sende den prophete. 13870[regelnummer] Dit was een erde van den velde. Aldus sprac amos met ghewelde. Jc sal metten suerde werden gram. Jeghen thuvs ieroboam. Ende tende es comen also wel. 13875[regelnummer] Van minen volke van ysrahel. So dat menne suighen hiet. Mar dar omme liet hijs niet. Doe ward hem thouet der omme dorsleghen. Also ward hi te lande ghedregen. 13880[regelnummer] Ende begrauen met eeren grod. Jeroboam die bleef dar dod. Ende sijn sone zacharias. Was na hem coninc als ict las. Hier moetic laten van hem. 13885[regelnummer] Hord van dien van iherusalem. IN ieroboams .xxvii. iaer. Droech te iherusalem dats waer. Crone die coninc osias. Die .lii. iaer coninc was. 13890[regelnummer] Hi hilt die wet die moyses screef. Sine viande hi verdreef. Ende die van amons gheslachte. Maecti chens gheldende met crachte. Die mur van iherusalem. 13895[regelnummer] Ward weder ghemaect bi hem. Die van ysrahel coninc ioas. Brac alsmen te voren las.
[Folio 85r]
Een man was hi als wijt horen. Die vele houe wan ende coren.
334 13900[regelnummer] Dus ward hi van goede rike. Mar ieghen gode van hemelrike. Verhief hi hem dor sine rijchede. Want hi teere oghe tijt dede. Bisscops ghewade an ende hadde ghedacht. 13905[regelnummer] Te vuldoene bisscops ambacht. Nochtanne dat ment hem verbod. Doe ward dar eene ardbeue grod. Ende die sonne sceen hem in doghen. Doe ward hi lazers dit moesti doghen. 13910[regelnummer] Een berch scurde vor die stede. Die des conincs houe versach mede. Ende die weghe ontve brac. Om dit lazers onghemac. Was hi vten lieden ghedaen. 13915[regelnummer] Sijn sone ioathan heuet ontfaen. Dat gherechte alst recht was. Ende doe dod was osias. Dalfmen in dauids stad. Joatam ward coninc na dat. 13920[regelnummer] IOsephus scriuet nochtan der of. Dat men dalf int coninclike hof. Ende andres niemen noit dan hem. Die crone droech in iherusalem. IN den tiden ozias. 13925[regelnummer] Profiterde eerst ysaias. Dar men of hier naer scriuet mee. Oec profiterdi ozee. Die vorseide met groter eeren. De verrisenesse ons heren. 13930[regelnummer] DOe profiterde oec ioel. Die vorseide also wel. De comst van den heleghen gheest. Dat cinxcendaghe ghesciede meest. IOnas profiterde doe mede. 13935[regelnummer] Van sareptana die stede. Der wedewen sone als ict las. Die vorweckede helyas. Hi vorseide langhe te voren. Dat men iherusalem soude storen. 13940[regelnummer] Jn den tiden ozias. Nam ende dat rike als ict las. Van assirien aldus.
335 Die coninc sardanapilus. Ward verwonnen teere steden. 13945[regelnummer] Van arbaces dien coninc van meden. Ende verbernedem seluem saen. Arbaces heuet dus trike ontfaen. DOch hadden si assuriene der naer. Coninghe mar weet vor waer. 13950[regelnummer] Niet so moghende als dandre waren. Doe god dede niniue veruaren. Also als naum hadde vorsproken. Ward al hare cracht te broken. IN ozias tiden was. 13955[regelnummer] Coninc siluius prochas. Die .xiiij.de van den latinen. Van eneas van lauinen. Ende die .xv.de wi lesent dus. Siluius amilius. 13960[regelnummer] Nv hord vord so doedi wel. Van den coninghen van ysrahel. IN ozias .xxviii.ste iaer. So droech crone dat es waer. Jn ysrahel als ict las. 13965[regelnummer] Jeroboams sone zacharias. Nemmer danne maende .vij. Om dat hi was van quaden leuene. Sellum versloeghene openbare. Ende ward coninc der nare. 13970[regelnummer] Ne ware eene maent droech hi der na. De crone in samaria. Want van tarchen manahem. Sloechen ende ward coninc na hem. Jn ozias .xxix.ste iaer. 13975[regelnummer] Ende .x. iaer droech hi crone der naer. Jeroboams leuene was hi vul. Jn sinen tiden quam coninc ful. Van assarien in sijn land. Manahem cochten of te hand. 13980[regelnummer] Met scatte dat hi keren soude. Oec so sendi hem van goude.
[Folio 85v]
De caluer die ieroboam. Makede dar god om was gram. Mar en waren die selue niet. 13985[regelnummer] Die ieroboam maken hiet.
336 Want de papen de guldine stolen. Ende setter coprine verholen. Vergout aldus esset bekent. Doe dit prosent was ghesent. 13990[regelnummer] Ende men die valsceit vernam. Worden dassieriene gram. Ende bleuen der naer altoes fel. Den rike van ysrahel. Manahem die starf der naer. 13995[regelnummer] Sijn sone faseiar. Droech crone dat weet vor waer. Jn ozias .l. iaer. .ij. iaer was hi weet dat wel. Coninc ouer ysrahel. 14000[regelnummer] Facee die sloechene dod. Die onder hem was prinche grod. Jn ozias .lii. iaer. Ende droech die crone dar naer. .xx. iaer in ysrahel. 14005[regelnummer] Jn sinen tiden was dat wel. Quam teglatfalasar gheuaren. Van assirien met sire scaren. Ende vinc die iueden alsic wane. Die woenden ouer die iordane. 14010[regelnummer] Een half gheslachte ende tvee. Oec stordi tland van galilee. Zabulon ende neptalim. Ende vorder vele gheuaen met him. Dit was tbeghin weet dat wel. 14015[regelnummer] Van der vagnesse van ysrahel. Doch ward versleghen facee. Van eenen die hiet osee. Ende die droech crone na hem. Hord van dien van ysrahel. 14020[regelnummer] UAn iherusalem ioatam. Leesmen dat rike ane nam. Jnt ander iaer verstaet mi wel. Dat facee van ysrahel. Coninc was dat weet vor waer. 14025[regelnummer] Ende hi regnerde .vi. iaer. Hi dede wel dat was sine bedorte.
337 Ende hi maecte die oghe porte. Die men speciosa heet. Den amoniten was hi wreet. 14030[regelnummer] Want hi dedse te chense staen. Des sijt seker sonder waen. Jn sinen tiden bi gods ghehete. Vorseide naum die prophete. Dat niniue soude veruaren. 14035[regelnummer] Dat ghesciede aldus te waren. Dar naer ouer eene wile lanc. Driedachuard was haer dure ganc. Een marasch ghinc om die stede. Diese teerst veruaren dede. 14040[regelnummer] Ende eene aerdbeue quammer so grod. Met viere dat god dar neder scod. Dus verdarf dar al te male. Ninus werc ende meneghe sale. IN ioatams tiden oec so was. 14045[regelnummer] Een prophete hiet micheas. Joatham die starf na dat. Ende men dalfene in dauids stad. IN sinen tiden wi lesent dus. Ward gheboren remus ende romulus. 14050[regelnummer] Ghedreghen waren si bede te samen. Ylia hiet hare moeder bi namen. Om dat soe was van troien gheboren. Na ioatham als wijt horen. Droech crone sijn sone achas. 14055[regelnummer] Als hi van rechte sculdech was. INt .xvii.ste iaer verstaet dat wel. Dat facee van ysrahel. Droech crone ward coninc dats waer. Achas. ende waest .xvi. iaer. 14060[regelnummer] Van gheloue was hi fel. Al die coninghe van ysrahel. Doe quam vp hem tfolc van surie. Ende facee met sire partie. Ende besaten iherusalem. 14065[regelnummer] Achas quam vd ieghen hem.
[Folio 86r]
Ende verloes een herre grod. Oec bleef dar sijn sone dod. Alse facee daer na. Keerde te samaria.
338 14070[regelnummer] Ende met hem vele gheuane. Quam hem een prophete ane. Die gheheten was odibel. Ende scalt die van ysrahel. Dat si hare maghe hadden gheuaen. 14075[regelnummer] Ende si ne lietse vri wech gaen. God die soude plaghen seere. Doe dedem die coninc eere. Ende lietse weder keeren vri. Anderwaruen quamen si. 14080[regelnummer] Van surien coninc rasim. Ende facee met him. Ende belaghen iherusalem. Achas was veruard van hem. Mar ysaias trostene seere. 14085[regelnummer] Mar hi ne ghelouets min no meere. Dar dedem ysaias verstaen. Dat eene maghet kint soude ontfaen. Mar achab sende boden na. Ten coninc van assiria. 14090[regelnummer] Ende ombod hem dus nv vrie. Mi. van den coninc van surie. Ende van dien van ysrahel. Jc wilre omme di dienen wel. Doe quam hi met sire partien. 14095[regelnummer] Ende verwoeste sere surien. Rasim die kerde in damasch. Die assiriene waren rasch. Si wonnen die stede grod. Ende sloeghen coninc ramsin dod. 14100[regelnummer] Dar quam van iherusalem coninc achas. Ende dancte hem met ghiften das. Dese achas sloet die temple toe. Ende verbod gode te diene doe. Achas verstarf ende na dat. 14105[regelnummer] Dalfmene in dauids stad. Ende sijn sone ezechias. Bleef na hem coninc als ict las. Jn achas tiden als ict gome. Was ghenaemt ende ghesticht rome. 14110[regelnummer] Vor meihe vp die tiende kalende. Van .ij. broedren als ict kende.
339 Remus ende romulus. Hord vord van ysrahel al dus. Ozee verstaet mi wel. 14115[regelnummer] Ward coninc van ysrahel. Jnt .xii.ste iaer coninc achas. Ende .ix. iaer als ict las. Droech hi crone ende hi was quaet. Doch beter alst ghescreuen staet. 14120[regelnummer] Dan sine vorders weet vor waer. Want hi gaf driewarf int iaer. Orlof dat volc onder hem. Voere bedeuard te iherusalem. Doe was dod teglatfalasar. 14125[regelnummer] Ende coninc ward salmanasar. Van dien van assiria. Die duanc osee der na. Teerst dat hi hem te chense stoet. Dar naer so ward hi so fel ghemoet. 14130[regelnummer] Dat hi den coninc ozee. Jn den carker leedde te niniue. Ende vor samarien .iij. iaer. Ende wan die stad ouer waer. Jnt .vii. iaer dat ezechias. 14135[regelnummer] Coninc in iherusalem was. Ende in osee .ix. naer. Alt tfolc van ysrahel dats waer. Die .vii. gheslachten die bleuen waren. Voeren te glatfalasers scaren. 14140[regelnummer] Vinc hi al ende dar na. Voerdise int land van caspia. Dar die andre waren hare ghenod. Darse sijnt alexanders beslod. Met desen was tobias gheuaen. 14145[regelnummer] Dar geesten of bescreuen staen. Salmanasar brochte der na. Ander volc in samaria. Ende die coninc assaradoch. Die brochter der na vele mee noch.
[Folio 86v]
14150[regelnummer] Die tland wonnen als ic wane. Dese heetmen samaritane. Doe si tland besaten onwarde. Sende god ouer hem liebarde.
340 Diese verbeten harde saen. 14155[regelnummer] So dat die coninc heuet verstaen. Eist dat land sal sijn beset. Tfolc moet houden moyses wet. Doe sendi hem van ysrahel. Eenen pape die in betel. 14160[regelnummer] Wonen voer die brochtse ten seden. Dat si hem alle besneden. Si ontfinghen moyses ghebode. Doch hildsi hem an die afgode. Hier bi seiden die samaritane. 14165[regelnummer] Alst den ioden plach wel te gane. Dat si waren hare maghe. Half iuedsce volc was in die waghe. Sone wilden sijs lien niet. Nv merct dat tysrahelsce diet. 14170[regelnummer] Ward gheuaen als ict vernam. Na dien dat vd egypten quam. .dcccc. ende .xl. ende .vij. Diet verdienet met quaden leuene. .cc. ende .xl. iaer. 14175[regelnummer] .vii. maenden ende .vij. daghe der naer. Dat roboam ende ieroboam. Trike scieden als ict vernam. Vele diere ontsculdech waren. Ende ontvloen salmanasars scaren. 14180[regelnummer] Kerden si weder te haren steden. Als die orloghe was leden. Ende sulc ontghingher der gheuane. Die onder die samaritane. Wonende bleuen weet dat wel. 14185[regelnummer] Dus ent trike van ysrahel. Hezechias hord van hem. Ward coninc van iherusalem. Ende was coninc .xxix. iaer. Jn sijn eerste iaer dats waer. 14190[regelnummer] Ter eerster maent met groter eeren. Ondedi de temple ons heren. Die achas sijn vader slod. Ende maecte eene passchen grod. Hi maecte den dienst ons heren weder. 14195[regelnummer] Die gheuallen was ter neder.
341 Hi brac alle die afgode omtrent. Ende dat coprijn serpent. Dat moyses in die wostine god. Dien noch doe tfolc eere grod. 14200[regelnummer] Dede als oft helech ware. Dit brac ezechias openbare. Al te sticken dar ter stede. Ende warpt in eene beke mede. Den dienst brac hi of der na. 14205[regelnummer] Den coninc van assiria. Der filisten sloeghen si vele. Mar dar na ghinct hem vten spele. Want in sijn .xiiii.ste iaer. Salmanasars sone der naer. 14210[regelnummer] Sennacerub quam in sijn land. Ende van assirien menech viand. Si wonnen hem af sine steden. Ezechias bad laet mi met vreden. Ende cochte met seluere ende met goude. 14215[regelnummer] Dat hi van hem varen soude. Sennacherub die suoer hem dat. Mar doe hi tgoud hadde vter stad. Brac hi <hem> eet ende vrede. Ende dede beligghen die stede. 14220[regelnummer] Sijn herre beual hi hem tveen. Rapsaces so hiet die een. Tarta was des anders name. Die coninc ombod dat hi quame. Jeghen hem spreken vter stede. 14225[regelnummer] Mar hi was diet niet ne dede. Doch sendire sinen raet. Doe sprac rapsaces nv verstaet. Sennacherub den groten coninc.
[Folio 87r]
Van assirien seghet dese dinc. 14230[regelnummer] Ezechyas wes trostu di. Dattu durst striden ieghen mi. Ende vp den coninc van egypten land. Dv leens vpt riet met diere hand. Heuestu an dinen god oec trost. 14235[regelnummer] Hebben de gode dan verlost. Der heidine ende van ysrahel. Dat volc van mi also wel. Trostu di dan an dine liede.
342 .ij. dusent ars men tere miede. 14240[regelnummer] Dune heuester liede niet toe ghenoech. So lude sprac hi dat ongheuoech. Dat ment horde in al die stede. Doe sprac hi ten volke mede. Ghi liede dit sprect mijn here. 14245[regelnummer] Doed uwe nutscap ende uwe eere. Dat ghi niet van groter pine. Vwen dreet<h> verterd ende uwe vrine. Comet uter stad te mi. Ende leuet bi uwen gode bedi. 14250[regelnummer] Als mijn here keert al te hand. Hi sal v voeren in een land. Dat als tve es ghedaen. Doe ezechias hadde verstaen. Scurdi of sine ghegare. 14255[regelnummer] Ende dede an .i. sac openbare. Ende ombod dit ysaias. Doe sprac hi an ezechias. Hi seghet god seghet wes onuervard. Jc sal doen keren te lande ward. 14260[regelnummer] Den coninc van assiria. Rapsaces voer wech der na. Want sennacherub was ghevaren. Tote egypten met sire scaren. Mar doe vernam hi dat tartara. 14265[regelnummer] Die coninc van ethyopia. Dien van egypten te hulpen quam. Bedi kerdi weder gram. Doe sendi lettren tote ezechyas. Dar dat in ghescreuen was. 14270[regelnummer] Dats god ne hadde ghene macht. Hem te helpene met sire cracht. Dit claghede ezechyas gode. Doe was des ysaias bode. Hi seide al dus ten derden iare. 14275[regelnummer] So veruard van di met sire scare. Sennacherub die di veruarde. Dien salic vellen metten suarde. Jn sijn land noch nemmermere.
343 Ne doet hi daer na wee. 14280[regelnummer] Spiset v .ij. <iar> ende int derde. Saiet coenlike ende in groter werde. Ende dat volc <dat> es gheuloen. Sal hem te lande weder doen. DEs trost was ezechias blide ende vro. 14285[regelnummer] Ende bestoppede de fonteinen so. Of weder quame therre grod. Dattet waters hadde nod. TEn naesten iare quam die viand. Te sennacherub van egypten land. 14290[regelnummer] Ende woest tland van iudea. Al omme ende omme verre ende na. Ende besat iherusalem. Nachts quam die ingel te hem. Ende sloechere in sinen tenten dod. 14295[regelnummer] Een herre vtermaten grod. .c. dusent sire man. Ende .lxxx. dusent nochtan. Sennacherub die ward veruard. Ende vlo hem .x. te lande ward. 14300[regelnummer] Te niniue in sine stede. Ende al daer hi anebede. Sinen god die hiet nesrasch. Quamen vp den seluen dach. Seraser ende adramelech. 14305[regelnummer] Sine kinder in sinen wech. Ende sloeghen dar dod metten suerde. Ende si vloen wech harre verde. Jnt land van armenia. Doe voer van assyria. 14310[regelnummer] Coninc assaradoch sijn sone. Die .ij. sloeghene om tgone. Dat si eer waren gheboren.
[Folio 87v]
Ende hi trac den iongheren voren. Bedi sloeghen si den vader dod. 14315[regelnummer] Na dese miracle grod. Ghinghen si vte die van iherusalem. Ende namen al den rof te hem. Van den lieden vonden si niet dan stof. Dat scudden si algader of.
344 14320[regelnummer] Want dat vier gods verbrande. Alte male hare viande. NA desen zeghe die wonderlic was. Ne dancte nie ezechyas. Gode als hi te rechte soude. 14325[regelnummer] Mar hi verhief hem te houde. Dies gaf hem god een euel grod. Dat hi qual al toter dod. Doe quam te hem ysaias. Ende seide god vermaendi das. 14330[regelnummer] Beset dine dinc want god ghebiet. Du sult steruen ende leuen niet. Des was droeue ezechyas. Want hi sonder sone was. Ter wech vard warp hi hem ten kere. 14335[regelnummer] Ende weende vtermaten seere. An gode setti sine bede. Ende eer ysaias mede. Jet verre quam van der sale. Sprac god te hem dese tale. 14340[regelnummer] Ganc seg dit ezechyas al gader. Dit seghet dauids god dijns vader. Jc hebbe verhord dine bede. Ende dine tranen bescouwet mede. Ganc in den tempel ten derden daghe. 14345[regelnummer] .xv. iaer dat nes ghene saghe. Langhic dine daghe hier na. Ende van dien van assiria. Makic di ende die stad quite. Om mi ende om minen cnecht dauite. 14350[regelnummer] Wat teekine sprac ezechias. Sal mi god dan gheuen das. De tiende wile van den daghe. Was doe dat nes ghene saghe. Ysaias sprac kies dinen wille. 14355[regelnummer] Wiltu dat die sonne staet stille. Of weder kerd ten oesten ward. .x. grade weder metter vard. Doe coes hi dat soe weder kere. Want sulc tekin was noit eere. 14360[regelnummer] Doe kerde de sonne ter seluen stonde. Ten oesten ende die dach begonde. Ende die coninc die ghenas.
345 Ten derden daghe ghinc ezechias. Jn den tempel ende dancte sere. 14365[regelnummer] Gode van so groter eere. TJen tiden alse dit vernam. Coninc merodat baladam. Die coninc was van babilone. Dat die sonne an den trone. 14370[regelnummer] Weder kerde dore ezechyas. Sendi hem ghiften als ict las. Want die caldeusce in hare ghebod. Houden de sonne ouer god. Dies wildi den man eeren mede. 14375[regelnummer] Dien hare god die eere dede. Do die boden quamen so. Was ezechyas harde vro. Ende verhief hem in sinen sin. Te sire sale ne was niet in. 14380[regelnummer] Hine liet hem al te male. Die hemelicheit sien van der sale. Ende ontreinde die heleghe stad. Doe si wech waren na dat. Quam ysaias ende vraghede. 14385[regelnummer] Wat ghent volc dar binnen iaghede. So dat hem seide ezechias. Doe andworde ysaias. Ende seghet dat seide god van den trone. Men sal noch voeren in babilone. 14390[regelnummer] Al dat es in dine sale. Die coninc sprac ons heren tale. Es harde goet. het si doch vrede. Jn mijn leuen dats mine bede. Ezechyas starf der na. 14395[regelnummer] Ende al dat lanscep van iuda. Hilt sine vduerd met groter eere.
[Folio 88r]
Eerliker groefmen dien here. Dan iemen die quam van dauite. Want hi gode diende met vlite. 14400[regelnummer] IN sinen tiden maecte romulus. Eerst ridders wi lesent dus. .C. oude coes hi mede. Die hi hiet vaders van der stede. Jn sinen tiden ward hi verloren. 14405[regelnummer] Jn eenen marasch als wijt horen.
346 Dat ment nemmermeer vernam. Ende elc van den vaders quam. Ende berechten elc .v. daghe. Die stad van rome dins ghene saghe. 14410[regelnummer] Doe ward der na pompelius. Coninc van rome wi lesent dus. Die hiet die vader senature. Haer gheslachte leuet nu ter vre. Romulus die coninc fier. 14415[regelnummer] Maecte in latijn eerst den kalendier. Ende begonste in marte sijn iaer. Ne ware .x. maende dat es waer. Maectine lanc ende nemmee. Nvma pompelius deder toe tvee. 14420[regelnummer] Laumaent ende sporcle mede. Dit leeswi in der warhede. NA den goeden ezechias. Was manasses als recht was. Sijn sone coninc weet vor waer. 14425[regelnummer] Ende droech crone .lv. iaer. Dese was vtermaten quaet. Die afgode die sijns vader raet. Brac. die maecti weder al. Hi maecte die outare baal. 14430[regelnummer] Ende sette in die kercoue bede. Afgode te sinen leede. Touerers brocht hi int land. Ende brochte tfolc ter quader hand. Wat prophete diene scalt. 14435[regelnummer] Van gods haluen. hi ontgalt. Meneghen heleghen ontliuedi mede. Te iherusalem in die stede. SJnen maech ysaias. Die een helech prophete was. 14440[regelnummer] Dedi werpen uter stede. Ende vp die pissine mede. Die gheheten es syloe. Dedine saghen mids ontve. Met eere saghen die houtin was. 14445[regelnummer] Doe menne pijnde als ict las. Bad die prophete omme drinken. Dar wilde niemen omme dinken. Doe sendem god ter seluer stond. Van oghen twater in den mond. 14450[regelnummer] Ende mettien so endi saen.
347 Nochtan wilden sijs niet afstaen. Diene sagheden ende sneden. Al saghen si dat dar ter steden. Bi der fonteinen van syloe. 14455[regelnummer] Want hi deder miraclen tve. Doluen sine ende twiment dede. Hord die redene hier ter stede. Tien tiden als ict vernam. Do sennacherub weder quam. 14460[regelnummer] Vte egypten ende beleide. Jherusalem als ict eerst seide. Lach sijn here bi der fonteine. Van syloe ende soe was ghemeine. Buten ende binnen den lieden. 14465[regelnummer] Want niemen mochtse andren verbieden. Ende bi ysaias bede. Als die quamen van der stede. Vonden si waters ghenoech. Die heidine hadden tongheuoech. 14470[regelnummer] Want si altoes te ghenen stonden. Water daer gheuinden conden. Dor dese miracle dor dese eere. Groeuen si al daer den here. Ende dat si na des propheten dod. 14475[regelnummer] Ghenieten moesten sire groter doecht. OM dese mesdaet om dese sonden. Sende god in corter stonden. Manasse eenen viand. Die testorde seere sijn land. 14480[regelnummer] Den coninc van babilone.
[Folio 88v]
Die met lieghene in groter one. Manasse vinc ende brochte. Jn babilonie dar hine onsochte. Tormente ende was hem fel. 14485[regelnummer] Doe verstont manasses wel. Dattet was ons heren vrake. Doe dedi van sire sake. Penitentie ende pijndem seere. Ende bad hertelike onsen here. 14490[regelnummer] So dats gode van hemelrike. Of dochte ende brochtene in sijn rike. Doe hi quam te iherusalem. Dafgode die stonden bi hem.
348 Ende alle onghelouighe hi verdreef. 14495[regelnummer] Also dats gheen litekin ne bleef. Ende dede gods dienst oec doen mede. Also als sijn vader dede. Ende bekerden also wel. Dat sonder wonder niet ne gheviel. 14500[regelnummer] Dat hi sulke dueghet dede. De mure oec van der stede. Entie vorburghe vesti seere. Doe starf manasses die here. Ende men dalfene in sijn hof. 14505[regelnummer] Sinen sone bestarf der of. Die crone die amon hiet. Jn manasses tiden in lieghe v niet. Was van rome wi lesent dus. Coninc tullius hostilius. 14510[regelnummer] Deerste coninc dat weet men wale. Die hem te rome van cendale. Ende met purpre cleeden dede. Oec so mersedi die stede. Eene blexeme verbernede al te male. 14515[regelnummer] Hem te lesten ende sine sale. AMon ward coninc weet vor waer. Ende regnerde als .ij. iaer. Dese scude alle dueghet. Als die vader dede in dier iueghet. 14520[regelnummer] So datten sine cnapen versloeghen. De liede die qualike verdroeghen. Sloeghense diet daden al gader. Ende doluene met sinen vader. Ende maecten sijn kint iosias. 14525[regelnummer] Coninc dat .viij. iaer out was. Ende droech crone .xxxi. iaer. Al dauids leeringhe weet vor waer. Hilt iosias helechlike. Jnt vierde iaer van sinen rike. 14530[regelnummer] Was hi so helech ende so gherecht. Dat wonder was an sulken cnecht. Hi dede den volke dafgode laten. Ende bekeerde so wel vtermaten. Alle quade dinc als een oud man. 14535[regelnummer] Jn sijn achtenste iaer der an. So purgerdi al tland.
349 Van allen afgoden die hi vant. Ende oec so dedi achter lande. Al ouer al halen offrande. 14540[regelnummer] Mede te betren met allen. Dat an den monster ware te vallen. IN sijn .xiii. iaer so was. Dat eerst begonde ieremias. Te profitiserne als hem hiet god. 14545[regelnummer] Gheboren was hi van amatod. Drie milen van iherusalem. Wi vinden lesende van hem. Dat hi ghehelech was te voren. Eer hi oit was gheboren. 14550[regelnummer] Ende hi cume spreken conde. Doene god met sinen monde. Prophete hiet wesen ende dede. Sijn hand an sine leppen mede. Hi profiteserde dat es waer. 14555[regelnummer] Meer dan .xli. iaer. Ende vorseide ende sach oec mede. Verlies van iherusalem der stede. Als wi segghen sullen hier naer. Jn ozias .xviii.de iaer. 14560[regelnummer] Vant de pape. ezechyas. Jn de arke wanic dat hi was. Moyses boec deutronomius. Dar wi af lesen al dus. Datten moyses legghen hiet.
[Folio 89r]
14565[regelnummer] Jn die arke eer hi versciet. Doe menne vor den coninc las. Want dar in ghescreuen was. Die maledixie die si hebben souden. Die de wet niet wel ne houden. 14570[regelnummer] Ende ward dat si afgode hilden. Dat sijt also souden ontghilden. Hi soudse werpen vten lande. Als hi eerst dede hare viande. Josias scurde sijn cleet van rouwen. 14575[regelnummer] Het dochtem wonder si bi trouwen. Dat si noch waren in den lande. Ende ontsach hem van ons heren hande. Dat hem die plaghe ware bi.
350 Den vroeden lieden so hiet hi. 14580[regelnummer] Dat sijs an gode sochten raet. Mettien dat vroede volc al gaet. An olda die profetesse. Die hem las eene suare lesse. DJt sprac soe dit seghet ons here. 14585[regelnummer] Al dat quaet no min no mere. Die ghi ghescreuen ende gheset. Saghet in den boec der wet. Salic bringhen vp dese stede. Ende vp tfolc datter in es mede. 14590[regelnummer] Den coninc die v sende hare. Segt dat god sprect openbare. Om dat sine herte also suare. Dor den boec es comen in vare. So sal gheverst wesen die plaghe. 14595[regelnummer] No niet ghescien in sinen daghe. Dor dese word sende te hand. Josias dor al dat land. Ende dede comen daer te hem. Al tfolc in iherusalem. 14600[regelnummer] Ende las den boec dar sijt al horden. Ende dedem suerren in waren worden. Dat si houden souden de wet. Die van moyses was gheset. De touerers ende al die afgode. 14605[regelnummer] Ende wat so was ieghen gods ghebode. Verstac hi al te male wel. Dar na voer hi in betel. Ten outare die ieroboam. Maecte dar god omme was gram. 14610[regelnummer] Hi nam der papen ghebeente daer. Ende der propheten dat es waer. Der vasscer esset dat ic mene. Ende verbernedse grod ende clene. Jn betel vp den outaer. 14615[regelnummer] Als abdo ouer .ccc. ende .xli. iaer. Vorseide ende men hier voren las. Doe hi quam dar begrauen was. Abdo ende hi die lettren vant. Doe ghebod hi al te hand. 14620[regelnummer] Dat men liete in sine stede. Ende den valscen prophete mede.
351 Diene met hem tetene bad. Ende diene groef al dar ter stad. Dus dedi in samaria. 14625[regelnummer] Ende in al tland verre ende na. Ende der vasscer propheten bene. Ende die outare grote ende clene. Bernedi te puluere al. Dit was vorseit des market wel. 14630[regelnummer] .ccc. iaer ende .xli. te voren. Van abdo die prophete vercoren. Te iherusalem es hi ghekert. Ende maecte eenen passchen ghert. Ende ombod die van ysrahel. 14635[regelnummer] Die sulke auenture gheviel. Dat si der vagnesse waren ontgaen. Dierre haddi als wijt verstaen. .xi. dusent van sulker feste. Vind men niet in enegher geeste. 14640[regelnummer] Dat oit hilt coninc ouer waer. Dit was in sijn .xviii.de iaer. IN sinen tiden ghevielt also. Dat een coninc nethao.
[Folio 89v]
Jn egypten coninc was. 14645[regelnummer] Die hadde mare vernomen das. Dat die van den lande van meden. Ende van babilonie van der steden. Dien van assiria waren of ghegaen. Surien waendi winnen saen. 14650[regelnummer] Ende bestont alreest dis. Jeghen den coninc van cartanis. Die adremon gheheten was. Doe dit wiste iosias. Gaderdi ieghen hem sijn herre. 14655[regelnummer] Ende sette hem ter werre. Want hi ne werren wilde te hand. Dat hi niet ne leedde dor sijn land. Nethao ombod iosias. Dat hi wilde omberren das. 14660[regelnummer] Hine hadde te hem ghene ate. Mar hi wilde ter effrate. Josias ne achte niet der dinc.
352 Mar met andren man den coninc. Ordinerde hi sijn herre. 14665[regelnummer] Vp dat hi nethaone verwerre. Dar ward hi ghescoten dod. Ende dat was eene miracle grod. Een boem was daer ende eene fonteine. Dar hi starf die coninc reine. 14670[regelnummer] Die drogheden bede vp der stede. Adremon dreef iammer mede. Niene hordmen sulke <roue> verre no na. Al dat landscap van iuda. Ende al die van iherusalem. 14675[regelnummer] Ende ieremias weende om hem. IN sinen tiden dats ware dinc. Was antus martius coninc. Die vierde coninc van der stede. Sident dat ment rome heten dede. 14680[regelnummer] Oec was in sinen tiden mede. Die vijfte coninc van der stede. Traquinius priscus. die fosseide. Ende mure omme rome leide. TFolc nam dar na naet weenen. 14685[regelnummer] Den outsten sone sonder eenen. Joathas ende ghauene hem te lone. Na den vader die coninc crone. Drie maende leesmen van hem. Regnerdi in iherusalem. 14690[regelnummer] Want van egypten nethao. Die quam in den lande do. Ende nam hem trike van der stad. Ende gaf den outsten broeder dat. Eliachim ende ieconias. 14695[regelnummer] Leesmen dat hi gheheten was. Chens sette nethao vp him. Ende hietene mede ioachim. Joachas sendi te hand. Ghevaen in egypten land.
353 14700[regelnummer] Dese ioachim ieconias. Leesmen dat .xi. iaer here was. Hi sette hem ieghen gods ghehete. Vrias scaltene die prophete. Dien dedire omme ontliuen daer. 14705[regelnummer] Jn sijns rike vierde iaer. So ontfinc in babylone. Nabugodonosor die crone. Ende verwan coninc nethaone. Ende rofdene van al sinen doene. 14710[regelnummer] Doe wan hi met sire partien. Wel naer al tland van surien. Jeremias die prophete. Dreghede die stad bi gods ghehete. Ende seide god seghet dit recht. 14715[regelnummer] Jc sal bringhen minen cnecht. Nabugodonosor vp dit land. Ende hi salt winnen metter hand. Het sal hem dienen .lxx. iaer. Als die tijt dan comet der naer. 14720[regelnummer] Salic dien van babilonen. Hare mesdaet weder lonen. Ende maken die stede rike. Woste ende idel ewelike. Hier omme ward hi besloten dare. 14725[regelnummer] Dat hi niet predecte openbare. Doe hiet hem god dat hijt bescreue. Ende het achter niet ne bleue.
[Folio 90r]
Baruch sijn clerc die screef die word. So dat quam ten coninc vord. 14730[regelnummer] Ende alsi die worde hadde verstaen. Scurdi den boec also saen. Ende warpene in eenen viere. Doe sprac god anderwaruen sciere. Scrijf die word jeremias. 14735[regelnummer] Die ioachim ieconias. Scrurde ende verbernen dede. Van hem ne ward gheboren mede. Nemmermeer no man no kint. Die den stoel dauids ghewint. 14740[regelnummer] Sijn vleesch sal ligghen vpter moude. Blod in der hitten ende in den coude.
354 Buter stad van iherusalem. Niemen ne sal weenen om hem. IN des ioachims .viij.ste iaer. 14745[regelnummer] So quam nabugodonosor daer. Ende verherde tland van iuda. Te iherusalem quam hi der na. Ende vinc den coninc ioachim. Ende vele edelre liede met him. 14750[regelnummer] So dat hine te chense sette. Die hi belouede bi wette. Ghisele hilt hi horic tellen. Daniele ende sine ghesellen. Ananias ende misael. 14755[regelnummer] Ende azarias dar ic wel. Een deel of segghen sal hier naer. Joachim diende hem .iij. iaer. Mar doe vernam hi al te hand. Dat die coninc van egypten land. 14760[regelnummer] Hem ter werre hadde gheset. Ende ontseidem chens ende wet. Dies quam met herre te hem. Nabugodonosor in iherusalem. Ende quam bi vordworde in die stede. 14765[regelnummer] Mar doe hire inne was brac hi vrede. Diere sterc waren ionc ende grod. Dedi ghinder slaen te dod. Ende den coninc versloech hi mede. Dien dedi werpen vter stede. 14770[regelnummer] Al onbegrauen es hi bleuen. Jn sine huvd vantmen ghescreuen. Des afgods name dien hi diende. Niene beweenden maghe no vriende. Coninc maecti sinen sone. 14775[regelnummer] Als die vader hiet die gone. Joachim ieconias. Die niet langher coninc was. Dan .x. daghe ende .iij. maende. Want nabugodonosor vermaende. 14780[regelnummer] Sijn sin dat hi pensen mochte. Om des vaders dod onsochte. Ende ieghen hem in corten tiden. Metten egyptiene striden. Ende keerde weder ende besat.
355 14785[regelnummer] Jherusalem die heleghe stad. Doch bi ieremias rade. Ghinc ioachim vte vp ghenade. Met al sire meisnieden. Met sire moeder met edelen lieden. 14790[regelnummer] Ende nabugodonosor ontfincse daer. Jn sijns riken. achtende iaer. Ende voeredse vor hem sire strate. Al der kerken guldine vate. Ende al den conincliken scad. 14795[regelnummer] .x. man voerdi vter stad. Onder dit volc was ezechiel. Ende mardocheus dar men wel. Hier achter of ghewaghen sal. Dus eist daer verghanghen al. 14800[regelnummer] NAbugodonosor van babilone. Die ioachim nam die crone. Gafse sinen oem mathanias. Ende hietene zedechyas. Met eden heuet hine beuaen. 14805[regelnummer] Dat hi hem sal te chense staen. Dese zedechyas dat was waer. Die regnerde .xi. iaer. Ende was also quaet als ict las. Alse sijn broeder ieconias. 14810[regelnummer] Houerdech was ende pensde te hand. Dat hi an egypten land.
[Folio 90v]
Hem ouden wilde ende honen. Den coninc van babilonen. Om dat die valsche propheten. 14815[regelnummer] Hem allen hadden beheten. Dat die van egypten binnen. De babilone souden verwinnen. Dat wederseide ieremias. Jnt vierde iaer zedechias. 14820[regelnummer] Sende boden tote hem. .v. coninghe in iherusalem. Van edom ende van moabiten. Van tiren ende van den amoniten. Entie coninc van saiet. 14825[regelnummer] Dat si den chens die was gheset. Vp hem allen ontsegghen souden. Ende hem te samene houden.
356 Jeghen nabugodonosors ghebod. Doe sprac te ieremias god. 14830[regelnummer] Mac wissen van houte .ij. waruen drie. Deene doe om den halse die. Ende ghef dandre hem viuen. Die die bodscap bedriuen. Van den .v. coninghen zedechien. 14835[regelnummer] Deser word sultu lien. God seghet ten coninc van juda. Ende ten .v. coninghen dar na. Jc bem die ghene die maecte tland. Ende hebt ghegheuen in die hand. 14840[regelnummer] Nabugodonosor minen knecht. Wat riken so der ieghen vecht. Jc salt vp hem wreken harde. Metten ongre ende metten suaerde. Nv siet dat ghi niet ne hord. 14845[regelnummer] Der valscer propheten word. DOe ieremias dese dinc. Gheseit hadde vor den coninc. Ananians een prophete valsch. Nam van ieremias hals. 14850[regelnummer] Die wisse ende bracse <& hi> seide. Dit seghet god dor wareide. Dus salic breken dat beduanc. Van babilonien ouer .ij. iaer lanc. Ende gods vate ente liede mede. 14855[regelnummer] Doen weder comen hier ter stede. Jeremias andworde te desen. Amen ic wilt waer mochte wesen. Mar anania horde dese mare. God ne sende di niet hare. 14860[regelnummer] Ende seghes loghene ouer waer. Des moetstu steruen in dit iaer. Ouer .ij. maende wes seker das. Doe dat ghesciede ward zedechyas. Veruard om ananias dod. 14865[regelnummer] Ende sende met sorghen grod. Sinen chens in babilonie. Mar sident ghevielt hem so scone. Dat hine algader weder seide.
357 Jn sijn neghende iaer beleide. 14870[regelnummer] Nabugodonosor die stad. Zedechyas sende omme dat. Te ieremias omme raet. Doe seide ieremias hoet staet. God sprect dit die altoes sal leuen. 14875[regelnummer] Jc sal zedechyas gheuen. Ende al sijn volc ende al sijn land. Jnts coninx nabugodonosors hand. Hi salse vor hem doen slaen dod. No ontfarmen cleen no grod. 14880[regelnummer] Vrileke ghinc hi onder die liede. Dat hi dit riep ende bediede. MAre van egypten den coninc. Quam met herre om die dinc. Dat hi ontsetten wilde de stad. 14885[regelnummer] Nabugodonosor voer wech om dat. Ende sconfierde sine partie. Ende iagheden vte surie. Talreesten dat hi wech was. Spotten sere met ieremias. 14890[regelnummer] De valsce propheten van der stede. Ende seiden zedechyas mede. Nabugodonosor ne kerd niet. Mar onse gheuanghen diet. Ende dar toe die vate ons heren. 14895[regelnummer] Sullen alle hier weder keren.
[Folio 91r]
Jeremias wederseit saen. Ende seide die coninc ward gheuaen. Doe soude ieremias tiden. Te sinen dorpe ende vd ward riden. 14900[regelnummer] Mar die portenerre vinken mettien. Ende seide dat hi wilde vlien. Ende hem in hare viande keren. Gheboden was hi vor die heren. Dar menne harde sere sloech. 14905[regelnummer] Ende in eenen carker droech. Doch quam in dat selue iaer. Weder van babilonien daer. Dat herre dat nabusar dan. Prinche was ouer al die man. 14910[regelnummer] Want nabugodonosor hem beual. Die stad so beleidi al.
358 So dat die stad besloten was. .xviii. maende als ict las. Zedechyas ward veruard. 14915[regelnummer] Ende sende te ieremias ward. Die nochtoe in dien carker was. Hemelike vraghedi das. Of het van gods aluen ware. Dat weder ware ghekert die scare. 14920[regelnummer] Jeremias andworde saen. Du moets emmer sijn ghevaen. Van nabugodonosor het moet sijn. Mar ic bidde den here mijn. Ne sent mi niet ten carker weder. 14925[regelnummer] Jc sterue comic echt dar weder. So dat hi bouen ghedan was. Ende doe riep ieremias. Die ghene die in die stede bliuen. Sal die ongher of tsuerd ontliuen. 14930[regelnummer] Mar die ten vianden vliet. Diene sal also steruen niet. Doe was hi ghedaen omme dit. Jn eenen waterlosen pit. Dar muedre inne was harde vele. 14935[regelnummer] Dar in stond hi toter kele. Doch seide een in corter stonde. Toten coninc dat hi dade sonde. Dat hi so dode den prophete. Doe dedemenne vte bi sinen ghehete. 14940[regelnummer] Ende die coninc vraghede omme raet. Jeremias sprac na dat staet. Minen raet ne horstu cleen no grod. Seg ic di mar du slaes mi te dod. Doe suoer die coninc bi onsen here. 14945[regelnummer] Hine scadde hem no min no mere. Jeremias sprac sonder honen. Gaestu ten prinche van babilonen. Du blijfs ghehouden ende dijn volc mede. Ende men verbernet niet de stede. 14950[regelnummer] Laedstud die stad werd verbrand. Ende du onliues met harre hand. Die coninc sprac nu desen raet.
359 Sie dat niemene verstaet. HJer naer ward ongher in die stad. 14955[regelnummer] So dat sulke moeder at. Haer kind dat was iammerhede. Also dat men verloes die stede. Jn ezechyas .xi.ste iaer. Jn oimaent dat weet vor waer. 14960[regelnummer] Verloesmen vp den neghenden dach. Als ezechyas dit versach. Vlo hi ende sine meisniede. Ende vele princhen ende vele liede. Voren nachts mettem metter vard. 14965[regelnummer] Den wech ter wostinen ward. So dat die princhen vernamen. Ende volgheden hem ende quamen. Dar sine vinghen ende sijn volc mede. Tote reblata in die stede. 14970[regelnummer] Dars antioche brochte sine amporre. Den coninc nabugodonosore. Dus sprac die here van babylone. Van <mi> heuestu ontfaen die crone. Ende heues ghedaen als een viand. 14975[regelnummer] Vp mi daer di af quam dit land. Ende oec dinen god versuoeren. Die grote here heuets toren. Di heuet hi ghegheuen mi. Doe dedi dod slaen bedi.
[Folio 91v]
14980[regelnummer] Sine kinder dar vor hem. Ende den bisscop van iherusalem. Sarrarach so hiet die ghene. Mar iosedech sinen sone. Hilt hi ende sloech .ij. princhen dod. 14985[regelnummer] Die waren ouer al die ghenod. Ende heren sloech hi des coninx vriende. Die vor hem stonden als men hem diende. Ende andre vele ogher heren. Dode hi des coninx onneren. 14990[regelnummer] Den coninc stac hi doghen vd. Ende ghebonden sonder dedud. Voerdine in babilone. Onwerdelike ende onscone.
360 NJet <was> in dat .xi.ste iaer. 14995[regelnummer] Van sedeci<a>s rike dats waer. Jn den oest den .x. daghe. Dit nes boerde no saghe. Ontstac die diere temple ons heren. Die salomon maecte met eeren. 15000[regelnummer] Nabusadan entes coninx sale. Ende al die stad oec also wale. Ende vellede al den mur al omme. Ende al die vate tere somme. Nam hi ende al die cirede. 15005[regelnummer] Die salomon maken dede. Al tfolc vinc hi ende bant. Ende voeret in babylonien te hand. Jeremias heuet hi saen. Vten carkre ghedaen. 15010[regelnummer] Want hem nabugodonosor hiet. Datti sijns willen ne liete niet. Tland beual hi godolias. Ende dar na tfolc datter inne was. Ende die dorpers van den rike. 15015[regelnummer] Dat si souden elker iaerlike. Van babylonien den coninc gheuen. Spise dar hi bi soude leuen. Jn rama sat nabusardan. Dar brochtmen die ghevanghene dan. 15020[regelnummer] Jeremien nam hi vter scaren. Ende seide wiltu met mi varen. Jc sal di doen eere gherne. Ende vernoit di met mi te vaerne. Wone dar du wilt na dire wise. 15025[regelnummer] Nabusadan besettem spise. Ende gaf hem ghiften ende lietene int land. Te babylonien voer hi te hand. Hier neemt ende der jueden rike. Dat ghedurde sekerlike. 15030[regelnummer] .dc. ende .xxxiij. iaer. .vi. maende ende .x. daghe dats waer. Jn sine boec bescriuet dus. Ons die vroede iosephus. NAbugodonosor voer an weghe.
361 15035[regelnummer] Te babylonien metten zeghe. Sinen gode danct hi das. Doe hi ter feesten blide was. Dedi sedechiase vord bringhen. Ende hiet die canters singhen. 15040[regelnummer] Ons heren sanc al daer vor hem. Alsi daden in iherusalem. Tfolc at ende dranc dar vten vaten. Die ghesacred waren ende ghelaten. Jn den tempel te gods ghebode. 15045[regelnummer] Som offerdise vor sine gode. Ende som hiltise te sinen boef. Doe men dar den dranc gaf groef. Den meneghen na sinen wille. Hiet nabugodonosor al stille. 15050[regelnummer] Datmen zechyase gaue. Dranc dar die lechame ontslud aue. Dat was harde sciere ghedaen. Ende doe hi ghedronken <adde> saen. Ontreinde hi hem vor die liede. 15055[regelnummer] Van deser rouwe dat hem ghesciede. Ende menne weder in den carker slod. Bleef hi cortelike doed. Doet nabugodonosor wiste die rike. Dedine grauen coninclike. 15060[regelnummer] IN zedechyas tiden so quam. Die vijfte ewe als ict vernam. Tien tiden so was seruius. Coninc te rome wi lesent dus.
[Folio 92r]
Die die stad wide met crachte. 15065[regelnummer] Ende buten mure maecte grachte. Ende erst chens den romeinen ghebod. Mar tarquinus sloechen dod. Der conincghe boec der jueden rike. Neemt aldus ende jammerlike. 15070[regelnummer] Dus als ghi hier hebt vernomen. So es teenen ende comen. Die macht van iacobs gheslachte. Die .iiij. sonen hadde ende .viii. Als ghi hier voren horet wel. 15075[regelnummer] Dar dat volc van ysrahel. Die .xii. gheslachten af quamen.
362 Om hare mesdaet so namen. Si dat ende aldus fel. Teerste dat trike van ysrahel. 15080[regelnummer] Dat braken die assiriene. Ende vinghen der gheslachten .x. Die nemmermeer ne keerden der na. Dar na dat rike van iuda. Dat braken van babilone. 15085[regelnummer] Die hem namen macht ende crone. Mar god die wrect alle dinc te staden. Laet den goeden metten quaden. Onderwilen bluwen mede. Ende dats om tsmenscen salechede. 15090[regelnummer] Met desen quaden weet dat wel. Van iuda ende van ysrahel. Was somech goet mensce gheuaen. Ende van goeden lieden so staen. Hare duegheden bescreuen. 15095[regelnummer] Mar van den quaden na dit leuen. So nes in dogheden ghewach. Want na haren sterfdach. So es lijf ende name vergheten. Nv salic v doen vord weten. 15100[regelnummer] Wie si waren dies verdienden. Dat hare geesten van gods vrienden. Ghelouet sijn noch eden den daghe. Thobias dat nes ghene saghe. Die wasser een ende sine ystorie. 15105[regelnummer] Bliuet ewelike in memorie. Hi was gheuaen verstaet wel. Doe dat volc van ysrahel. Salmanasar die coninc vinc. Nv hord van hem scone dinc. 15110[regelnummer] Ende waer. want al dus. Bescriuet ons sente ieronimus. Vten caldeuscen in latine. Jn dietsce sal ict met mire pine. Vortdichten hier comet tbeghin. 15115[regelnummer] God here verlicht minen sin. Thobias was van neptalim. Gheboren lesen wi van him. Dats eene pord in galilee. Ende hadde die name inne weets namme.
363 15120[regelnummer] Ontfaen van eenen iacobs sone. Neptalim so hiet die gone. Van hem so was thobias gheboren. Als ander liede hem lieten verdoren. Dat si ghinghen anebeden. 15125[regelnummer] Te harre onsalecheden. Die guldine caluer dies god was gram. Die de quade ieroboam. Maken dede als ghi hier voren. Jn die geste mocht veroren. 15130[regelnummer] Thobias ne ghinc niet met hem. Mar hi quam te iherusalem. Dar hi anebede onsen here. Ende gaf dor sine eere. Bede antghichte ende tiende. 15135[regelnummer] Dar mede hilt <hi> gode <te> vriende. Jn sirer jueghet was hi onbesmet. Ende brac niewer ons heren wet. Doe hi ghewan manlic lijf. Nam hi van sinen gheslachte wijf. 15140[regelnummer] Anna so was hare name. Alst onsen here was bequame. Wan hi an hare eenen sone.
[Folio 92v]
Thobias hiet na hem die gone. SAlmanasar die quam der na. 15145[regelnummer] Die coninc was van assiria. Ende nam al tfolc van galilee. Dus ward gheuoerd in niniue. Thobias onder die kaitiue. Met kinder ende oec metten wiue. 15150[regelnummer] Dar wachtem thobias die wise. Dat hi van der heidinre spise. Niet ne ad altoes no cleen no grod. Die de wet gods weder bod. Oec scalt hi sere ende onsachte. 15155[regelnummer] Die ghene van sinen gheslachte. Die niet ne hilden ons heren wet. Ende want hi hem hilt onbesmet. Gaf hem god omme dese dinc. Vor salmanasar den coninc. 15160[regelnummer] Gracie ende werdichede. Dat hem die coninc moghenthede.
364 Gaf te vaerne dar hi woude. Ende sijn gheslachte besien soude. Ende doen met hem dat hi wilde. 15165[regelnummer] Dus voer thobias die milde. Achter lande haren thare. Te siene de ghevanghene scare. Ende castide ende leerde. Tfolc te besten ende bekerde. 15170[regelnummer] Jn des tijt gheviel hem des. Dat hi quam tote rages. Dats eene pord int land van meden. Al daer vant hi in der steden. Enen sinen maech diene hadde niet. 15175[regelnummer] Die bi namen gabelus hiet. Hem leendi .x. marc seluerin wit. Ende bescreef wel vaste dit. Met cyrographen alsmen noch pliet. Dat ghelt dat hi gabeluse liet. 15180[regelnummer] Gaf thobiase dor sijn eere. Salmanasar die grote eere. Dar naer langhe so bleef dod. Salmanasar die here grod. Ende cennacherub sijn sone. 15185[regelnummer] Die ward coninc als die gone. Diet verstarf van sinen vader. Cennacherub die haette al gader. Tgheslachte van ysrahel. Ende was hem van herten fel. 15190[regelnummer] Thobias ne vergat niet. Te trostene tgheuanghene diet. Ende gaf mildelike den armen. Als ons here begonste tontfarmen. Cennacherub grote ouerdaet. 15195[regelnummer] Die hier voren ghescreuen staet. Jn der coninghe boec so wel. Hoe hem vor iherusalem mesviel. Jns coninx ezechyas tiden. Dat dod sloech bi sire siden. 15200[regelnummer] Die ingel gods van sinen herre. Vp eenen nacht al sonder werre. .c. dusent ende .lxxxv. dusent man. Ende hi cume ontvlo nochtan.
365 Met .x. manne in sinen lande. 15205[regelnummer] Om dit verlies om dese hande. Dedi vele ebreusce verslaen. Die met hem waren gheuaen. Die dode liede dalf tobias. Als die der dueghet ghewone was. 15210[regelnummer] So dat cennacherub vernam. Ende ward up thobiase gram. Ende hiet hem nemen al sijn goet. Hi hiet met groter ouermoet. Dat menne versloeghe also. 15215[regelnummer] Mar thobias die ontvlo. Bede met wiue ende met kinde. Wanttene menech mensce minde. Over .xlv. daghe. Na dien dat nes ghene saghe. 15220[regelnummer] Ward cennacherub vermord. Van sinen kindren alsmen hord.
[Folio 93r]
Jn der coninghe boec ghescreuen. Twi dat si hem namen tleuen. Doe gaf men weder thobias. 15225[regelnummer] Al dat hem ghenomen was. Bede husinghe ende goet. Dar naer gheuiel als ict verstoet. Dat eene feeste es ghenaect. Ende thobias heuet ghemaect. 15230[regelnummer] Dor die gods eere eene feeste. Sinen sone dat hi vord eeste. Ende seide sone ganc ende ale. Onslieden so doestu wale. Van onsen lieden die gode ontsien. 15235[regelnummer] Met ons tetene ende met dien. Es die sone wech ghegaen. Sijn ghebot te doene saen. Merct ghi vroede ende ghi meeste. Vp des goeds thobias feeste. 15240[regelnummer] Ghi prelate der helegher kerken. Leerd na desen een deel werken. Hi ne bat niet condechlike. Te siere feesten te comene de rike. Mar arme ende die gode ontsaghen. 15245[regelnummer] O wi armen in onsen daghen.
366 Sijn die arme vd ghesloten. Die gode ontsien sijn verstoten. Ouer hem comen die menestrele. Die men nv gheuet al te vele. 15250[regelnummer] Die rike comen ouer die arme. Des den riken god ontfarme. Dat wi die dueghet lesen wi clerke. Ende niet ne volghen int ghewerke. DJe ionghe thobias ghinc vaste. 15255[regelnummer] Sinen vader soeken gaste. Ende brochtem weder eene mare. Datter een ebreusce ware. Jn die strate te hand vermord. Die oude thobias liep vord. 15260[regelnummer] Ende brochte den doden haestelike. Jnt huvs ghedreghen hemelike. Al nuchterne ende met weene grod. Ghinc hi daer na heten brod. Ende doe die sonne onder was. 15265[regelnummer] Doe dalfene saen thobias. Mar sine maghe alle te samen. Scoldene alsijt vernamen. Ende seiden om dusdane dinc. Hiet hi achters die coninc. 15270[regelnummer] Cennacherub nemen din leuen. Ende noch ne wiltus niet begheuen. Mar thobias onsach meere. Gode dan den coninc sinen here. Ende dalf die dode dar hise vand. 15275[regelnummer] Vermord ligghende int land. Vp eenen tijt ghesciedem das. Dat hi van deluene moede was. Ende quam thus om rustens pleghen. Bi der weech es hi gheleghen. 15280[regelnummer] Ende sliep als dies rust luste best. Bouen hem stond eerer swalewen nest. Dar of viel hem in siin oghen. Dat quaet nederward van hoghen. Ende die goede man ward blend. 15285[regelnummer] Dit heuet hem god ane ghesent. Ende liet die dinc al dus ghescien. Om dat men namaels soude besien. Sine grote verduldechede.
367 Ende menre na werken soude mede. 15290[regelnummer] Ende om dat hine proeuen wilde. Jn alle dinc die houesce milde. Thobias dankets onsen here. Jn derre wijs no min no mere. Dan die heleghe iob dede. 15295[regelnummer] Van al sire pijnlichede.
[Folio 93v]
Mar sine maghe lachterdem dit. Thobias sceltse ende hi bit. Ende heuet hem benomen. Wi sijn seghet hi alle comen. 15300[regelnummer] Van heleghen lieden hier te voren. Ende bidden wildijt horen. Na dat ewelike leuen. Dat god den ghenen sal gheuen. Die hem sullen bliuen ghetrouwe. 15305[regelnummer] Anna sijn wijf die goede vrouwe. Die ghinc alle daghe weenen. Ende dat men hare heuet ghegeuen. Van dienste dat brochte soe met hare. Doe ghevielt also der nare. 15310[regelnummer] Dat soe van dienste een hoekin nam. Ende also thuvs der mede quam. So verhoret thobias bleten. Hord hier sijn spreken ende sijn heten. SJe seghet hi ende merke des. 15315[regelnummer] Dat het niet verstolen es. Want dat ons die wet versiet. Dat wi dies ne eten niet. Anna sijn wijf die ward gram. Ende seide alsoe dat vernam. 15320[regelnummer] Nv eist openbare sonder waen. Dat dine ope es vergaen. Die idel was ende niet ne heuet verworuen. Ende dine almoesnen sijn verdoruen. Dit seit soe in tornen moede. 15325[regelnummer] Doe seide thobias die goede. Suchtende ende weenende sere. Nv ghedinc mijns lieue here. Ende doe mi al dijn ghebod. Ende ghebiet dat here god. 15330[regelnummer] Dat mijn gheest ontfanghen si. Met goeden vrede biddic di.
368 Mi es beter die dod dan dat lijf. Dus bat die oude om dat sijn wijf. Sulke ouertale vp hem sprac. 15335[regelnummer] Al sijn verlies ende sijn onghemac. Ghin hem so na. niet so die worde. Die hi van der vrouwen horde. IN die selue tijt gheviel. Des selue daghes also wel. 15340[regelnummer] Dat een man was van ysrahel. Die bi namen hiet raguel. Ende was gheuaen int land van meden. Dar hi woende in der steden. Ende hadde eene dochter ende hiet sarre. 15345[regelnummer] Die een lettelkin hadde arre. Vp ene harne dierne ghewesen. Om hare mesdaet als wijt lesen. Die sarra was eene heleghe maghet. Ende hadde dat si gode gheclaget. 15350[regelnummer] .vii. manne bi der wet. Ghegeuen wesen mar onbesmet. Was soe van hem allen bleuen. Want een dieuel hadden tleuen. Ghenomen die asmodeus hiet. 15355[regelnummer] Eer si der maghet daden hiet. Doe sarra versprac hare ioncwijf. Niet in quade. hare dulle lijf. Ne mochte dat ghedoghen niet. Soene verweet hare dat verdriet. 15360[regelnummer] Aldus andworde soe hare danne. Morderigghe dierre manne. Wiltu mi rouen van den leuene. Als dure heues versleghen .vii. Van di ne moete nemmermeer ghescien. 15365[regelnummer] Dat wi vrucht moeten ghesien. Om dese worde es sarra ghegaen. Jn hare vpperste camere saen. Ende vaste dat soe niet ne at. .iij. nachte ende .iij. daghe om dat. 15370[regelnummer] No soe ne dranc mar in die stede. Was soe al in hare ghebede. God here seghet soe van hier bouen. Dar wi ane vaste ghelouen.
369 Ende dar hem an die vorders mijn. 15375[regelnummer] Hilden die versceden sijn. Jc bidde dattv vten banden. Mi verloes van desen scanden. Of doe mi wech sekerlike. Saen vte desen erderike.
[Folio 94r]
15380[regelnummer] Here du weets wel dat ic nie. Man ne wilde hebben te mie. Dan om allene te winne vrucht. Here des hemels ende der lucht. Du weets die wareit wel van mi. 15385[regelnummer] Dat ic der manne onsculdech si. Jnne weet of ic onwerdech was. Harre ende si bi das. Mi aldus waren benomen. Of het mach wel also comen. 15390[regelnummer] Dattu mi heues nochtanne. Gheouden teenen andren manne. TEere tijt ende vp eenen daghe. Was dese bede ende dese claghe. Al waren die .ij. verre versceden. 15395[regelnummer] Ende god horde van hem beden. Vor sijn ansichte hare bede. Ende hi sende daer ter stede. Raphaele diese van desen. Bedegader soude ghenesen. 15400[regelnummer] Die wel waent dats thobias. Dat sine bede ghehord was. Vor gode hi hads ope grod. Want hi bat om sine dod. Te hem riep hi sinen sone. 15405[regelnummer] Als die steruen waent die gone. Dus heuet hi gheleerd sijn kind. Dat hi ertelike heuet ghemind. LJeue kind hoer mine word. Ende setse in dine herte vord. 15410[regelnummer] Recht als een vast fundament. Als mijn leuen es ghehent. Sultu mi bringhen ter erden. Du sult eeren ende werden. Die moeder nu merke des. 15415[regelnummer] Als langhe alsoe ter werelt es. Houd hare pine in dijn ghedochte.
370 Eer soe di ter werelt brochte. Die so hadde ende die nod. Talreesten dat soe es dod. 15420[regelnummer] Delfse bi mi lieue kind. Du ne sult oec niet eentwint. Gods vergheten in dinen sin. Houd sine ghebode der in. Gef almoesene met reinen moede. 15425[regelnummer] Ende van dinen propren goede. Den armen dor onsen here. An aelmoesene leghet grote eere. Want so quijt van allen sonden. Ende alset comt ter leetster stonden. 15430[regelnummer] Gheuet soe vor gode mede. Hem allen grote ghetrouwechede. Diese doen ende dierre plien. Lieue sone houti in dien. Dattu di wachts in desen liue. 15435[regelnummer] Van onsuuerheit van wiue. Ende du met gheenre sijs besmet. Dan die dijn es metter wet. Houerde scuwe in dinen sin. Want dar of so man beghint. 15440[regelnummer] Als verdoemnesse van zielen. Bi hare waest dat die ingle vielen. Nem altoes an den vroeden raet. Als di raet te soekene staet. Scuwe altoes die sondaren. 15445[regelnummer] Du sult vele te bet varen. Dinen diensman sultu niet onthouden. Sine hure onvergouden. Lieue kind ne ontsie di niet. Al dochstu pine ende verdriet. 15450[regelnummer] Jn dit arme cranke leuen. God sal di noch grod goet gheuen. Wiltune minnen ende ontsien. Doe seidi noch meer na dien. OEc segghic di sone mede. 15455[regelnummer] Dat ic te rages in die stede. Die staet int land van meden. Gheleent hebbe bi sekerheden. Gabele van seluere .x. marc.
371 Om dat die vordwarde si starc. 15460[regelnummer] Hebbic eenen cyrograef van hem. Bedi lieue sone nem. Den brief ende soec eenen bode. Die ghetrouwe es in gode.
[Folio 94v]
Ende die om sinen loen metti. 15465[regelnummer] Ganc ende gef den brief van mi. Gabele ende ontfanc dijn goet. Die sone gaet vd ende doet. Gherne dat die vader heet. Als hi vd comt vind hi ghereet. 15470[regelnummer] Eenen ionghelinc vor hem staende. Vp ghescord thobias waende. Dat een ghanghere hadde ghewesen. Ende groetene saen na desen. Het was die inghel raphael. 15475[regelnummer] Die weder andworde hem. Ende berechtene dat hi die steden. Alle kende int land van meden. Ende gabele kennedi wale. Thobias na dese tale. 15480[regelnummer] Maecte dit den vader cond. Ende leeddene daer ter stond. Die inghel daer die vader lach. Die oude die noch niet ne sach. Raphael groetene ende hi. 15485[regelnummer] Seide bliscap si metti. Thobias andworde te desen. Wat ioien sal met mi wesen. Jc sitte in dese deimsterhede. Ende sie niet tlicht gods mede. 15490[regelnummer] Raphael andworde die goede. Wes vast ende sterc in dinen moede. Het sal varinghe hier naer wesen. Dattu bi gode sult ghenesen. Mettien doude man besochte. 15495[regelnummer] Of hi sijn kint leeden mochte. Tote gabele in rages. Raphael andworde des. Jc leeddene daer dat u cont.
372 Ende bringhene weder ghesont. 15500[regelnummer] Thobias sprac seg ionghelinc. Ende berecht mi eere dinc. Wane du sijs so doestu wel. Jc bem van dien van ysrahel. Sprac raphael die inghel was. 15505[regelnummer] Mine name es azarias. Des goeds ananias sone. Na die word so seide die gone. Al waer alsi onbonden sijn. Vten ebreuscen in latijn. 15510[regelnummer] Want si bedieden dat hi ware. Een van al der groter scare. Die gode scouwen ende dar toe mere. Helpre van der gods eere. Thobias sprac du best gheboren. 15515[regelnummer] Van groten lieden alswijt horen. Doe reeddemen daer sonder verste. Wat so hem in den wech bedurste. Ende porreden in corter stont. Ende hem volghede na een hont. 15520[regelnummer] Die moeder die weende anne. Ende sprac aldus tote haren manne. Den palster van onser oude. Heuestu wech ghesent te houde. Jc wilde wi nie hadden bekent. 15525[regelnummer] Tghelt dar du omme heues ghesent. Ons armoede was ons gheuouch. Dat wi vor richeit ende ghenoech. Wel rekenen moghen dat gone. Dat wi saghen onsen sone. 15530[regelnummer] Thobias sprac weene niet eentvint. Ons sal weder onse kint. Ghesont thuvs ghesent sijn. Want hets die gheloue mijn. Dattene die inghel van hemelrike. 15535[regelnummer] Jn gheleede heuet sekerlike. Van dien ouden willen wijt laten. Die ionghe ghinc wech sire strate. Mettien dinghel die sijns acht. Ende si laghen den eersten nacht. 15540[regelnummer] Vp eene riuiere die tigris hiet.
373 Die vten paradise gheet. Die ionghe thobias soude gaen.
[Folio 95r]
Te watre sine voete duaen. Ende dar hise wasscen soude. 15545[regelnummer] Quam een grod visch diene woude. Versuelghen ende dat kint riep sere. Hi verbijt mi lieue here. Dinghel sprac treckene te di ward. Thobias die deet metter vard. 15550[regelnummer] Ende hi trackene vpt land. Die visch starf al daer te hand. Ende taperde vor sine voete. Dinghel sprac met goeder moete. Ondoe den visch ende al med alle. 15555[regelnummer] Houd. herte. leuere. ende galle. Die sijn ter ersatrien goet. Thobias es diet gherne doet. Hi maectene scone al gheel. Ende briet van den vissce een deel. 15560[regelnummer] Dat aten si onder hem daer. Datter bleef soute hi der naer. Dat voerden si met hem vp der straten. Om dat sijt vp den weghe aten. Al daer si in den wech te samen. 15565[regelnummer] Enen voeren in gods namen. Sprac die ionghe thobias. Lieue broeder azarias. Sech mi die bate ende die ghewelt. Van dat ic van den vissce helt. 15570[regelnummer] Dinghel seide dus lesic. Nem van deser leuere een stic. Ende lechse vp eenen viere. Die roc daer of die sal sciere. Alrehande evele verdriuen. 15575[regelnummer] Ende dans gheen wonder als ons scriuen. Ware boeke nv nemets goem. So waest noch sulkerande boem. Alsmenne bernet daer di roec. Die die heuele verdriuet oec. 15580[regelnummer] Oec vindmen preciose stene. Die die heuele verdriuen ghemene. Doe vraghede vord thobias. Sech gheselle azarias.
374 War sullen wi te nacht rusten wel. 15585[regelnummer] Doe sprac dinghel raphael. H<ie>r woent een heet raguel bi. Ende dijn na maech es hi. Die eene dochter heuet allene. So es dijn ende sijn goet al ghemene. 15590[regelnummer] Thobias die andworde dan. Men seghet dat .vii. man. Ghenomen heuet alsmen hord. Die al een dieuel heuet vermord. Raphael die andworde weder. 15595[regelnummer] Lech al sulke sorghe neder. Vp onsuure liede allene. Die gode nontsien grod no clene. Vp die mach die dievel comen. Mar als duse heues ghenomen. 15600[regelnummer] Te wiue so wats ghesciet. Jn .iij. daghen ghenake hare niet. Ter eerster nacht so suldi sere. Bede bidden onsen here. Ende van den vissce sultu mede. 15605[regelnummer] Die leuere bernen daer ter stede. Bi uwer bede so sal wesen. Die dieuel verdreuen bi desen. Ter ander nacht sal v ghesterken. God in uwelic der patriarken. 15610[regelnummer] Ende dat suldi onsen here. Bidden dat hijt dar toe kere. Ter derder nacht sultu der naer. Die benedixie ontfanghen daer. Dat kinder van v moeten comen. 15615[regelnummer] Ganc te gods eeren tuwer vromen. Ter vierder nacht sultuse ontfaen. Metter vresen gods beuaen. Ende meer beuaen in dinen sinne. Om kinder van hare te winne. 15620[regelnummer] Dan om dijns vleesch bequame. Also dattu met abrame. Al sulke benedixie mede. Ontfanghen moghes als hi dede. DAer naer sciere so gheviel. 15625[regelnummer] Dat si quamen dar raguel.
375 Woende. ende herberchden daer.
[Folio 95v]
Raguel die seide der naer. Te sine wiue dese dinc. Sie hoe wel dese ionghelinc. 15630[regelnummer] Ghelijct minen neue thobias. Die inghel andworde das. Hets recht hets thobias sone. Raguel was om dat gone. Blide ende maecte werscap grod. 15635[regelnummer] Thobias die sprac al blod. No inne drinke no inne ete. Hen si dat ic alreest wete. Dattv doen wilt mine bede. Entv mi wilt hier ter stede. 15640[regelnummer] Diere dochter sarram gheuen. Raguel es langhe bleuen. Jn tvifele ende in vare grod. Mar die inghel sprac al blod. Wes onuervard ende ghefse desen. 15645[regelnummer] So sal sijn te rechte wesen. Niemene mochtse oit hebben el. Doe andworde raguel. Jc weet dat wel dattu bode. Emmer comen best van gode. 15650[regelnummer] Ende god heuet ontfanghen mede. Mine trane ende mine bede. Dat mijn dochter doch sal wesen. Na moyses wet die wi lesen. An hare gheslachte comen. 15655[regelnummer] Raguel die heuet ghenomen. Sire dochter metter rechter hand. Ende gafse thobias te hand. Hi seide die selue god. Dar onse vorders of tghebod. 15660[regelnummer] Hebben die si met v beden. Ende doe v te samen goet lijf leden. Ende vervulle in v mede. Sine benedidechede. Si maecten tuwelic ende saten. 15665[regelnummer] Ende benediden gode ende aten. Nauonts leedden si thobias. Jn die camere dar sarra was. Dar nam te hand die ionghelinc.
376 Van den vissce die hi vinc. 15670[regelnummer] Een deel der leueren die hi sciere. Al daer leide in den viere. Raphael nam den viand. Jnt oghe egypten hine band. Jn die wostine die grod was. 15675[regelnummer] Toter maghet sprac thobias. Sarra minne laet ons sere. Bidden gode onsen here. Dese .iij. nachte dus sullen wi. Gode ghevoeghet werden der bi. 15680[regelnummer] Ter vierder nacht sullen wi na desen. Jn ons selues uwelic wesen. Want onse vorders sijn heleghe liede. Het ne ware niet goet dat ghesciede. Dat wi vergaderden als heidin diet. 15685[regelnummer] Die van gode ne weten niet. DAer bleuen si in hare ghebede. Ende baden gode ende seiden mede. Ontfarme onser dor dine ghewelt. God dar hem ons gheslachte an hilt. 15690[regelnummer] Dat wi onse ghesonde behouden. Ende wi te gader verhouden. Omtrent middernacht so dede niet el. Die goede man raguel. Dan hi een graf maken dede. 15695[regelnummer] Te deluene in hemelichede. Thobiase ende sende een ioncwijf. Waerre te nemene om sijn lijf. Die quam weder ende seide te hand. Dat soese bede ghesont vand. 15700[regelnummer] Ende dat si te gadre sliepen. Si danctens gode dar si vp riepen. Ende vulden weder saen dat graf. Eer ons here den dach gaf. Ene werscap maecti daer ter vre. 15705[regelnummer] Onder maghe ende ghebure. Oec besuoer hi also wel. Sinen svaselinc raguel. Dat hi met hem .ij. weken ware. Oec so gaf hi hem al dare. 15710[regelnummer] Alf sijn goet hi haddene lief.
[Folio 96r]
Dar toe maecti eenen brief. Dar naer sijn wijf ende hem gheel. Sijn souden sijn dat ander deel.
377 Toten inghel sprac thobias. 15715[regelnummer] Die hi waende dat man was. Azarias lieue broeder. Du weets wel dat dat mijn moeder. Ende mijn vader hem vererren. Sere sullen om onse merren. 15720[regelnummer] Ganc biddic di daer es ghabeel. Ghef hem sinen tcharter gheel. Ende ontfanc tghelt met hem mede. Sie oec dat bi dire bede. Dat hi ter brulocht come hare. 15725[regelnummer] Raphael die nam al dare. Den brief ende haelde tghelt gheel. Ter brulocht quam met hem gabeel. Diese ouer maeltijt vand. Ende benedietse al te hand. 15730[regelnummer] Dar hilden si feeste ende brulucht. Helechlike met gode vrucht. Alse die ionghe thobias. Jn deser helegher feesten was. Moesti te langher merren daer. 15735[regelnummer] Die vader hadde omme hem vaer. Want hi mernde ouer den dach. Die moeder maecte grod gheclach. Ende liet ongheuoeghe trane. Lieue sone sprac soe der ane. 15740[regelnummer] Du wars van onsen oghen tlicht. Ende onsen ouden palster echt. Doe troste thobias die vrouwe. Raguel die goede ghetrouwe. Gaf thobias half sijn goet. 15745[regelnummer] Metter dochter metter spoet. Ghinghen si te lande te samen. Doe si te middeweghe quamen. Sprac raphael hets best dat bliue. Achter ons tgoet metter wiue. 15750[regelnummer] Ende volghen ons metten cnapen saen. Wi tve sullen voren gaen. Nem van den vissce die galle. Bestrijc der mede al met alle.
378 Dijns vader oghen hi sal ontfaen. 15755[regelnummer] Dat zien dat hem es ontgaen. Si tve streken danne. Vp eenen berch so dat anne. [Thobias moeder bi den weghe.] Ende sach om tkind alle weghe. 15760[regelnummer] So dat soet van verren versach. Ten vader liep soe dar hi lach. Ende seide minne nu comt dijn kint. Die hond oec die niet eentwint. Van hem ne sciet in der vard. 15765[regelnummer] Quam voren ende wichte den stard. Als of hi bode ware ghesent. Doe stont hi vp die dar was blent. Ten sone hi hem leedden dede. Ende custene vroilike mede. 15770[regelnummer] Van ioien dat si weenden sere. Ende anebeden onsen here. Ende danctem alre ghenaden. Doe ghincsi sitten bi staden. Die galle die ghehouden was. 15775[regelnummer] Van dien vissce nam thobias. Die ionghe ende bestreker mede. Sijns vader oghen dar ter stede. Cortelike rees hem der naer. Een vel van sinen oghen daer. 15780[regelnummer] Als oft eens eis pelle ware. Dat trac of thobias dare. Ontfinc te hand die sijn zien. Gode loueden si alle mettien. Diere waren ghelouet das. 15785[regelnummer] Doe sprac die oude thobias. God van ysrahel lieue here. Di so benedie ic sere. Du casties mi vor desen. Ende nv heuestu mi ghenesen. 15790[regelnummer] Nv sie ic mijn kind thobias.
[Folio 96v]
Lieve here ic danke di das. Daer naer ouer .vij. daghe. Quam sarra dans ghene saghe. Met al hare meisniede.
379 15795[regelnummer] Ende al tgoet met hare ende die liede. Die waren oec thobias maghe. Ende die ghebure dats ware tale. Quamen ende varen met hem vro. Ende loueden met hem gode also. 15800[regelnummer] Thobias tellede sinen vader. Alle die houesceit al gader. Als hem ghedaen alle weghe. Hadde dinghel in ghenen weghe. Dien hi nochtoe hilt ouer man. 15805[regelnummer] Mettien namene die vader dan. Over side ende seide sone. Ende danctem omme tgone. Oec siedi lieue vrient azarias. Jn houessceden bidden wi das. 15810[regelnummer] Dattu wilt nemen in goeden moede. De helt gheel van desen goede. Dat in desen weghe es brocht. Dus hebben si den inghel ghesocht. RAphael sprac hemelike. 15815[regelnummer] Benedie so gode van hemelrike. Vor alle die lijf hebben ontfaen. Beliet sijns dats wel ghedaen. Want hi ghedaen heuet met ons mede. Sine grote ontfarmechede. 15820[regelnummer] Dat men dect des conincs raet. Ende sinen sin dat nes niet quaet. Ende dat men gods werke openbare. Ende predike dats eerlike mare. Jnne wille nemmermeer te desen male. 15825[regelnummer] Bedecken verholne tale. Bedinghe di es arde goet. Jn vastene alsmen almoesene doet. Als du wars in dine ghebede. Endedu liets dijn eten mede. 15830[regelnummer] Ende du deckets die dode bi daghe. Ende nachts dolues dans ghene saghe. So wasic danne dar of bode. Die dine bede droech vor gode. Ende want du gode bequaems in desen. 15835[regelnummer] So moestu gheproft wesen.
380 Nv sende mi god dat hi woude. Dat ic di ghenesen soude. Ende versaghen den helscen caytijf. Van sarram die es dijns soens wijf. 15840[regelnummer] Jc bem gods inghel raphael. Ende van den .vii. merc wel. Die altoes vor gode staen. Alsi dit horden also saen. Worden si beuende ende veruard. 15845[regelnummer] Ende viellen thasijn nederward. Die inghel sprac met v si vrede. Ne sijt oec niet in vare mede. Als ic was met dochte v dat. Dat ic niet v dranc ende at. 15850[regelnummer] Mar minen dranc ende mine spise. Ne siet gheen man in ghere wise. Nv eist tijt dat ic kere weder. Te hem die mi sende hare neder. Mettien ne saghen sine nemmee. 15855[regelnummer] Dar laghen si neder die tvee. Ende benediden gode onsen here. Ende dancten hem sire miracle sere. Thobias doude daer stond. Scod vp ende ondede die mond. 15860[regelnummer] Ende seide here van hemelrike. Du best goet mi ende ewelike. Du ghesels ende behouds mede. Du gheues na rouwe vroihede. Niemen mach diere hand ontvlien. 15865[regelnummer] Mettien trost hi vord mettien. Al tgheuanghene volc te samen. Dat si bi hem exemple namen. Ende die stad van iherusalem. Die nochtoe stoet dat soe na hem. 15870[regelnummer] Exemple name ende hare bekere. An gode onsen rechten here. Ende dat soe soude sijn gherecht. Ende an gode ghelouen echt. So soude god vp die stede.
[Folio 97r]
15875[regelnummer] Keren sine ontfarmechede. Oec so vindmen meer van hem.
381 Dat hi van iherusalem. Profitizerde al daer ter steden. Ende seiden di sullen anebeden. 15880[regelnummer] Alle die lande die men mach nomen. Volc van verren sal tote di comen. Ende bringhen ghifte ende anebeden. Gode al daer in der steden. Dats kerstin volc verre ende wide. 15885[regelnummer] Noch die stede besoect te stride. Ende vele meer vorseidi mede. Dan ic dichte hier ter stede. Dat ghesciet es ende ghescien sal. Noch eer die werelt endet al. 15890[regelnummer] Hi was oud .lvi. iaer. Doe hi blent was weet vor waer. Ende doe hi weder ontfinc sijn sien. Was hi oud .lx. iaer in dien. Die geeste scriuet dar naer. 15895[regelnummer] Lefdi .lii. iaer. Dus haddi .xii. iaer ende .c. Eer hi starf so wien soes wondert. Mar die glose heuet in. Dat hi .x. iaer leuede min. 15900[regelnummer] Dan ons dystorie seghet. Niet datter iet dan waer in leghet. No in glose no in geeste. Mar om bediedenesse als ict vereeste. Doeter of die glose .x. iaer. 15905[regelnummer] Die hi nochtan leuede dats waer. OEch leesmen dat thobias sach. Eer dat quam sijn sterfdach. Sijns soens thobias kinder datter waer. Ende oec hare kinder der naer. 15910[regelnummer] Alst began naken sinen ende. Riep hi sijn kint te hem ghenende. Die doe hadde .vii. sonen. Ende hi sprac aldus an den gonen. Het sal wesen harde saen. 15915[regelnummer] Dat niniue sal vergaen. Die sonden ende die grote scende. Diere in es die soect den ende.
382 [Dus moet emmer te gaen. Sonder enech wederstaen.] 15920[regelnummer] Ende tvord dat god heuet vorsproken. Dat ne mach niet sijn te broken. Bi sinen prophete ionas. Het sal ghescien sijt seker das. Ende ons broeder weet dat wel. 15925[regelnummer] Die vten lande van ysrahel. Ghespart sijn sullen weder comen. Dit vorseidi van hem somen. Die van iacobs gheslachte waren. Niet van den ysrahelsce scaren. 15930[regelnummer] Die de coninc salmanasar vinc. Want van dien lettel een ontghinc. No met luste no met crachte. Mar hi seide van iudas gheslachte. Van beniamins ende van leui. 15935[regelnummer] Die men hier naer vinc bedi. Dar si sider te lande quamen. Ende vervulleden tland te samen. Oec vorseidi met eeren. Dat viellen van der kerken ons heren. 15940[regelnummer] Die destruxie ende brand. Ende hoe mense met ghewilleger hand. Eerlike soude maken weder. Al ware soe gheuellet neder. DAer naer vermaendi hem van dien. 15945[regelnummer] Dat si gode souden ontsien. Ende hiet hem dat si al haer leuen. Gherne aelmoesene souden gheuen. Ende hi hiet hem ende bat. Dat si haren kinden dat. 15950[regelnummer] Wisen souden ende leeren. Dat si hem der an souden keren. Dar na ghebod hi hem mee. Ne bliuet niet in niniue. Mar als ghi mi ebt brocht ter erde. 15955[regelnummer] Doe uwer moeder eere ende werde. Ende alsoe dod es lechse dan. Bi mi int graf ic bem haer man. Ende dan gaet vd deser stede. Jn een ander landscap mede.
383 15960[regelnummer] [Nv ne verghet niet mire tale. Dies biddic di. so doestu wale.] Na dese word die hi ghebod.
[Folio 97v]
Bleef die goede thobias doet. Ende men brochtene ter erde. 15965[regelnummer] Met eeren ende met groter werde. Dar na so ende har lijf. Anna sijn ghetrouwe wijf. Ende soe was bi hem begrauen. Eerlike met groter hauen. 15970[regelnummer] Ende die ionghe thobias. Also als em gheheten was. Rumde die stad van niniue. Ende ne wilder wonen nemme. Om dat hem sijn vader hiet. 15975[regelnummer] Ne wildijt achterlaten niet. Sijn wijf. neuen. ende kinder. Rumdent alle met hem ghinder. Ende voer weder wonen daer. Dar sijn suegher woent ende sijn suaer. 15980[regelnummer] Dat was raguel ende anne. Die hi leuende vant nochtanne. Jn duegheden ende in goeder ouden. Hadden si haer lijf ghehouden. Sire comsten waren si vro. 15985[regelnummer] Die besorghedi also. Ende eerde al haer leuen lanc. Dat hijs noch van gode heuet danc. Ouer haren ende so was hi oec. So dat hi hare oghen loec. 15990[regelnummer] Alst die costume was ende zede. Dat elc vrient den andren dede. Oec so brochtise ter erde. Met eeren ende met groter werde. Ende maket dat wijf ende manne. 15995[regelnummer] Dat .v. vrouwen heten anne. Samuels moeder als ghi horen. Jn die geeste moghet hier voren. Ende des oudes thobias wijf. Die met hem ledde haer lijf. 16000[regelnummer] Ende des ionx thobias suegher. Raguels wijf als hier ter stede.
384 Van hare ghescreuen staet. Marien moeder die toeverlaet. Es der armer sondaren. 16005[regelnummer] Die hiet oec anna te waren. Dat was die saleghe heleghe anne. So soghede den trost alre manne. Ende anna die profetesse. Die vorseide die ware lesse. 16010[regelnummer] Van ihesuse daer symoen. Blidelike moeste ondoen. Sine arme ende dat kind ontfaen. Dar sine ope an was ghestaen. Dese .v. annen prijst ter cuere. 16015[regelnummer] Jn die heleghe kerke die scrifture. HJer naer alst nature was. Starf die ionghe thobias. Een iaer haddi min dan .c. Helechlike wien soes wondert. 16020[regelnummer] Jn dit erderike ghewesen. Sine maghe alswijt lesen. Doluene ende brochtene ter erde. Alst rech was na sire werde. Ende wat oec so hem bestoet. 16025[regelnummer] Bleef ghelouech ende goet. Ende hilt hem an ons heren wet. Ende want si waren onbesmet. Met gode in hemelrike. Ende metten lieden in erderike. 16030[regelnummer] Lief ende wert dus ent die geeste. Nv merct ghi ionxte ende ghi meeste. Die goede die sijn onuer heten. Vele warre wildijt weten. Liede met thobiase gheuaen. 16035[regelnummer] Die riker waren sonder waen. Starker. sconre. bet gheboren. Dar wi niet of bescreuen horen. Mar die dueghet die thobias dede. Ende sine grote verduldechede. 16040[regelnummer] Dar hem af sident quam eere. Ne verghet men nemmermere. [Hets recht. god hadse vercoren. Als ghi hier voren moghet horen.] Sine aelmoesene die hi gaf.
385 16045[regelnummer] Ne laet niet sijn ghescrepen af. Sine name ende sine daet. Als langhe als die werelt staet. Vor gode mede wildijt weten.
[Folio 98r]
Werd hi nemmermeer vergheten. 16050[regelnummer] Hebt vor oghen die mans leuen. Leerd na hem dor gode gheuen. Leerd na hem verduldechede. Gheloue ende ander dueghet mede. So moghedi met hem leuen. 16055[regelnummer] Bedi es dit van hem ghescreuen. Dat men merken sal ende leeren. Wat duegheden wat groter eeren. Dat comt van diene gode. Ende te houdene sine ghebode. 16060[regelnummer] Hier merkic an der geesten ende. Also alsic die wareit kende. So starf die ionghe thobias. Tien tiden dat iosias. Coninc was van iherusalem. 16065[regelnummer] Ende die ioden onder hem. Dus moghedi merken ende horen. Dattet was dan eer verloren. Die pord ende dat juedsce rike. Hord vord hier naer cortelike. 16070[regelnummer] Oet metten lieden verghinc. Die nabugodonosor die coninc. Jnt land van judea liet. Dat ghevanghene arme diet. Die winnen souden coren ende wijn. 16075[regelnummer] Die sine ghebode onderdanech sijn. Dar here of ghemaket was. Ende mede hiet godolias. Hoe die quade bleuen verdoruen. Ende die goede dat verworuen. 16080[regelnummer] Dat hare name es verheuen. Ende hare dueghet es ghescreuen. Also alse ghescieden die saken. Salic .v. vraie rime maken. Godolias die was here. 16085[regelnummer] Ghemaect alsic seide ere. Van den armen verre ende na.
386 Die bleuen int land van iuda. Al tfolc dat ontslopen was. Quam mede onder godolias. 16090[regelnummer] Ende oec mede also wel. Van den .x. gheslachten van ysrahel. Die haetten die samaritane. Traken hem mede der ane. Godolias sprac doet wel. 16095[regelnummer] Dient nabugodonosor sonder fel. V. salre al goet al ghescien. Ende ic sal te uwen saken sien. Doe wasser een hiet ysmahel. Der coninghe maech ende was fel. 16100[regelnummer] Hi hads nijt dat godolias. Here des lands ghemaect was. Want hem dochte wel van desen. Dat hijs naerre soude wesen. Ende sloech godoliase dod. 16105[regelnummer] Doe hadde al tfolc vrese grod. Dat die caldeusce souden wreken. Godoliase dar wi af spreken. Ende willen in egypten vlien. Te ieremien quamen si mettien. 16110[regelnummer] Ende seiden bid dor ons gode. Wat doen wi best bi sinen ghebode. Doe riep hi te samene die liede. Ende seide wat onse here riede. Eist dat ghi in dit land bliuet. 16115[regelnummer] Jc bem die v niet ne verdriuet. Want mi es van der plaghe ghesocht. Die ic vp v hebbe brocht. Ne ontsiet no min no mere. Van babylonien dien here. 16120[regelnummer] Jc bem met v sijt onuervard. Eist dat ghi in egypten vard. Dat suerd dat ghi sere ontsiet. Ne sal v daer laten niet. SJ seiden du heues gheloghen. 16125[regelnummer] Du ne quaems niet van gode den oghen. Mar baruch riet di ouer een. Hi wille ons leueren den caldeen.
[Folio 98v]
Dus voeren si in egypten alle. Met haren goede tharen ongheualle.
387 16130[regelnummer] Ende voerden in haren partien. Baruch met hem ende ieremien. Dus lach dat land langhe tijt. Al verwoest al om den strijt. Alst ieremias seide te voren. 16135[regelnummer] Die coninc die tland dede storen. Ne brochter ghenre winres el. Alst int land van ysrahel. Die coninc dede van assiria. Dus woende dat volc van iuda. 16140[regelnummer] Onder die egypten partien. Doe sprac god te ieremien. Seg dat nabugodonosor mijn cnecht. Sal comen in egypten echt. Tland te sire hand beweruen. 16145[regelnummer] Ende ghi iueden sult bederuen. Metten volke als caitiue. Oec plaghen der jueden wiue. Dan si hem hilden an afgode. Als danne bi gods ghebode. 16150[regelnummer] Jeremias scalt om tquaet. Seiden si het ware der manne raet. Ende als hi danne scalt die man. Seiden si als wi ons hier an. Hilden in ons land ghemeenlike. 16155[regelnummer] Waren wi weldech ende rike. Sijnt wiere of si sijn ghekert. So sijn wi alle onteerd. Doe seidi hem allen te samen. God suerd bi sire groter namen. 16160[regelnummer] Dat al den iueden si becant. Die wonen in egypten land. Van ongre ende van suerde bliuen vererd. Tote dat si alle sijn verterd. Tfolc ward erre al ghemene. 16165[regelnummer] Ende worpen dod onder die stene. Den heleghen ieremias. Die in der moeder helech was. Die egyptiene daden hem here. Si groeuen den groten here. 16170[regelnummer] Bi haren coninghen want hi dede. Hem grod goet bi sire bede.
388 Want hi metter bede sine. Verdreef de beesten met venine. Asspisse ende cokedrille. 16175[regelnummer] Noch leesmen dat vor sinen wille. Van dien puluere van der stede. Venijnde wonden ghenesen mede. Epyphanius scriuet also. Dat alexander macedo. 16180[regelnummer] Tes propheten graue quam. Ende als hi die miracle vernam. Verhief hi den prophete mede. Ende voerdene in sine stede. Te alexandre ende dalfene daer. 16185[regelnummer] Met groter eeren weet vor waer. Sidemer vord dor sinen wille. Vloen danen serpente ende cokedrille. Die men niet eer conde verdriuen. Dese ieremias dar wi af scriuen. 16190[regelnummer] Seide van egypten hem allen. Dat hare afgode souden vallen. Als die maghet hadde tkint. Dese. jeremias dese sint. Doe hi wiste dat men soude. 16195[regelnummer] Den tempel breken ende god woude. Nam hi die arke met al den haren. Die moyses maecte te waren. Ende deedse sinken teere stede. Jn eenen steen bi sire bede. 16200[regelnummer] Die steen es buter lieder conde. Oec sprac hi met sinen monde. Dat men noch met groter eeren. Anbeden sal thoud ons heren. NA die dod van ieremien. 16205[regelnummer] Voer nabugodonosor in surien. Ende wan tland entie moabiten. Verwan hi entie amoniten. So dat hi in egypten quam. Ende verwant al als ict vernam. 16210[regelnummer] Ende sloech den coninc diere inne was. Ende maecte eenen andren als ict las.
[Folio 99r]
Die iueden die daer waenden ontgaen. Heuet hi oec alle gheuaen. Jn babilonien dat hise leide.
389 16215[regelnummer] Alse ieremias vorseide. Nv es al juedsce volc gheuaen. Ende in babylonien ghedaen. Des moeten wi der goeder ghewaghen. Die daer int prisoen laghen. 16220[regelnummer] Die prophete ezechiel. Was daer in tland dat weet men wel. Ende troste sere di gheuane. Jn die gheloue vord te stane. Hi profiterde ende vorseide. 16225[regelnummer] Dat cruce entat dopsel mede. Ende de verrisenesse van ons allen. Die ten ionxten sal ghevallen. Ende oec vorseidi die plaghen noch. Bede van gog ende van magoch. 16230[regelnummer] Dat tfolc dat in haren daghen. Kerstineit sal sere plaghen. Doch sal mense alle slaen dod. Ende oec so scalt hi ende verbod. Te anbedene die afgode. 16235[regelnummer] Ende si lieten gods ghebode. Van gads ghe<slachte> ende van dan. So scalt hi alremeest die man. Om dat si niet ne hilden de wet. Ende si dan diese hilden bet. 16240[regelnummer] Dan si sloeghen ende staken. Ende vorseiden in waren saken. Dat haer ne gheen nemmermere. Weder te sine lande kere. Hier omme worden si vp hem erre. 16245[regelnummer] Ende sleptene met parden verre. Dor de stene so dat si braken. Hem sijn houet in waren saken. Ende dar na groeuen si hem. Dar noes sone selue lach sem. 16250[regelnummer] Ezechiele gheviel me. Dat volc quam eens daghes van calde. Hem te slane ende sijn volc mede. Daer dedi met sire bede. Cobar die riuiere staen. 16255[regelnummer] Hi ente sine ghinghen ouer saen. Ende wi<e> hem volgheden om beduanc. Leesmen dat al daer verdranc.
390 DJe prophete daniel. Was ghevanghen alse wel. 16260[regelnummer] Als men hier te voren las. Met sinen gheselle ananias. Azarias ende misael. Om dat si gode ende niemen el. Dienden in alre manieren. 16265[regelnummer] Gaf ons here desen vieren. Vroescap gratie ende sin. So dats alle die vroede min. Hadden onder hem ghemene. Dan dese .iiij. kinder allene. 16270[regelnummer] Daniele gaf hijs te voren. Drome te diedene als wijt horen. So dat nabugodonosor sach. Eenen drom al daer hi lach. Ende hi vergaets clene ende grod. 16275[regelnummer] Mettien hi sine vroede ombod. Ende seide mi dromde eenen drom. Nv merct ende nemt gom. Wie mi den drom segghen sal. Want ic hebs vergheten al. 16280[regelnummer] Si seiden here segt wat ghi saghet. Els seghet niemen dat ghi vraghet. DJe coninc sprac segt mi ghi liede. Den drom ende wat bediede. Of ghi laet lijf ende goet. 16285[regelnummer] Si seiden hi ne leuet diet doet. Die coninc hiet met grammen moede. Dat men versloeghe alle die vroede. Te babylonien van der stede. Daniel ende sine mede. 16290[regelnummer] Sochtmen oec om teuerslane. Mar hi ghinc ten coninc ane. Ende bat curte verste daer af. So datse hem die coninc gaf. Thuvs ward so kerde hie. 16295[regelnummer] Ende nam sire ghesellen drie.
[Folio 99v]
Ende baden gode om desen drom. God nam hars al sulken gom. Dat hi hem nachts verstanden dede. Den drom entat bedieden mede.
391 16300[regelnummer] Ten coninc kerdi mettien. Ende seide wat hi hadde ghesien. Ndv penses seiti wie souden. Na di dit rike ter werelt houden. Ende god die vertoghet di saen. 16305[regelnummer] Du saghes vor di een beelde staen. Dat houet ende hande waren guldijn. Burst ende arme seluerijn. Van copre buvc ende dien. Van ysere been beneden den knien. 16310[regelnummer] Die voete som erde som yserijn. So saghestu in den drome dijn. Van eenen berghe eenen steen. Ghehouwen sonder hand ne gheen. Ende sloech gond beelde an den voet. 16315[regelnummer] Dat veel te sticken al daer stoet. Also cleene alsmen vint. Dat stof dat waiet vor den wint. Die steen wies teenen berghe te hand. Ende vervullede al dit land. 16320[regelnummer] Nv hore de bediedenesse grod. Du best thouet guldin rod. Metten ghenen die comen van di. Dar na so comt ghelouets mi. Een rike dat sal argher sijn. 16325[regelnummer] Dat ment die buuc seluerijn. Dat waren die percen entie meden. Die vp babilonien streden. Ende trike wonnen van calde. Dat meenen die arme tve. 16330[regelnummer] DArna comt een coprijn rike. Ende duinghet al tland ghemeenlike. Dit verstaen wi vor niet anders. Dat die name alexanders. Om dat coper clinket clare. 16335[regelnummer] Also hordemen die niemare. Van alexandre verre ende wide. Van sinen sonderlinghe stride. Dat vierde rike yserijn. Dat sal alrestercts sijn. 16340[regelnummer] Dat bediet dat romsce rike. Dat was dat stercste sekerlike.
392 Daniel sprac om dattu saghes. Som yserin som erdin dar du laghes. Van den beelde de voete wesen. 16345[regelnummer] So merc harde wel in desen. Ghelijc dat die tve niet ne minghen. Dies ghelijc in waren dinghen. Sal strijt wesen in dijn rike. Ende som sterc sijn crachtelike. 16350[regelnummer] Ende som ghelijc des aerden cranc. Dar na sal god eer iet lanc. Een rike vp wecken dat breken sal. Ende vellen dese riken al. Ende dat sal ewelike staen. 16355[regelnummer] Dus ontbant daniel den drom saen. Mar wi verstanden van den stene. Die altoes sonder hand ne ghene. Vten berghe was ghehouwen. Dat heet den sone onser vrouwen. 16360[regelnummer] Jhesus bediet die sonder man. Vleesch an sire moeder ghewan. Die steen ward een berch sekerlike. Ende vervulde al erderike. Dus heuet ihesus ende hebben sal. 16365[regelnummer] Onder hem die werelt al. DOe daniel bediede dat. Viel die coninc neder dar ter stad. Neder ende anebede daer. Ende seide sekerlike vor waer. 16370[regelnummer] .v. god es alre gode god. Dar gaf hi daniele ghebod. Ouer al tland ende ouer die vroede. Oec ghewan hi bi sinen ghemoede. Daniel dat sine ghesellen. 16375[regelnummer] Die drie dar wi na af tellen. Buten hilden die herscappie. Ende hi in die stede vrie. Soude houden recht ende wet. Alst dar int land was gheset.
[Folio 100r]
16380[regelnummer] DAer na nabugodonosor. Die ghevelt hadde meneghen tor. Maecte een beelde guldin rod. .lx. cubitus lanc dat was grod. Ende dicke .vi. cubitus.
393 16385[regelnummer] Dar onbod hi wi lesent dus. Alle sine princhen daer ter stede. Om dat men ghent anebede. Die des niet ne wilde louen. Men souden werpen in een houen. 16390[regelnummer] Dit dede al tfolc als wi tellen. Sonder daniels ghesellen. Doe maectemen eenen ouen eet. Ende warpse der in al ghecleet. Ende ghebonden. mar de brand. 16395[regelnummer] Verbernede dat volc te hand. Diese worpen in dat vier. .xlix. cubitus lesen wi hier. Vloch de vlamme den ouen omme. Ende verbernde teere somme. 16400[regelnummer] Die soe hare vant so naer. Dinghel quam met hem daer. Die tfier verdreef ende eenen wint. Soete dar in heuet ghesint. Si loefden gode sonder we. 16405[regelnummer] Ende maecten benedicite. Die coninc hads rouwe grod. Metter haest dat hi vp scod. Ende seide ia ne warre drie. Jnt vier gheworpen hier vor mie. 16410[regelnummer] Ende ic siere viere in den viere. Ende die vierde heuet die maniere. Des gods sone ente ghedane. Wanen quaemt eenen heidinen ane. Dat hi den gods sone noemen soude. 16415[regelnummer] Eer hi mensce werden woude. Dits een word dat sonder baraet. Recht ieghen de jueden gaet. Die coninc riepse ende si quamen. Wonder hadden si alle te samen. 16420[regelnummer] Dar hare lijf ende cleet. Van den viere niet ne weet. Die coninc sprac dat god ne ware. Anders ne gheen dan die hare. Diese verlost hadde dane. 16425[regelnummer] Doe leidi een ghebod der ane. Wie haren god lachter sprake. Hi endem,alle sine sake.
394 Die souden verdoruen wesen. Weder gaf hi hem na desen. 16430[regelnummer] Hare herscappie in dien lande. Die si eerst hadden in hande. Nabugodonosor die sach. Hier naer dar hi in slape lach. Eenen drom dien siere liede. 16435[regelnummer] Oec niemen ne bediede. Daniele dedi onbieden. En sprac dus vor sine lieden. Jc sach sprac hi in minen drom. Ten hemele hoech staen eenen bom. 16440[regelnummer] Die bedect hadde al de lande. Dar an was spise menegherande. Jn den telghen saten voghele. Alle die vlieghen met <vl>oghele. Daer onder beesten van alre wise. 16445[regelnummer] Ende al dat leuet dat namer an spise. Doe quam van den hemele ghereide. Die heleghe wakre ende seide. Houwet dien bom telch ende vrucht. Beesten voghele nemen die vlucht. 16450[regelnummer] Ende loeppen haerre verde. Sijn saet laet bliuen in der erde. Sijn deel sal wesen metten dieren. Jn garse na harre manieren. Sijn herte kere van menscelichede. 16455[regelnummer] Ende beesten herten gafmen hem mede. Vp hem moesten verkeren mede. .vii. tide dit es die bede. Van den heleghen ende vd ghegheuen.
[Folio 100v]
Van den wakers die altoes leuen. 16460[regelnummer] Totien dat die leuende kinnen. Dat die hoghe ter werelt binnen. Here es ende gheweldelike. Heuet der liede coninc rike. Ende dien hi wille gheuet hi tland. 16465[regelnummer] Doe daniel ward becand. De drom bedroeuede sere sijn raet. Want hi meende den coninc quaet. de bom sprac hi bedietstu here. Want du best moghende harde sere.
395 16470[regelnummer] Ende dine mact gaet harde wide. Ende dattu hores dar tien tide. Des hoghes sententie ouer di gaen. Die altoes waket sonder waen. Die dinc sal aldus bedieden. 16475[regelnummer] Men sal di werpen vten lieden. Ende du sult metten beesten wandren. Ende gers eten ghelijc den andren. Ont hier dat .vii. tiden daer. Vp di verkeren dats waer .vii. iaer. 16480[regelnummer] Ende du bekennes dat god es dan. Here bouen alle man. Dijn saet sal in der erden bliuen. Dat es al. salmen di verdriuen. Dijn rike sal dan tote di keren. 16485[regelnummer] Doe dan dat ic di sal leren. Lose met aelmoesene dine sonden al. Bi auenturen god die sal. Dijns ghenadech sijn weet vor waer. Daer naer ouer een iaer. 16490[regelnummer] Ghinc die coninc in sine sale. Ende sprac in houerdigher tale. Es dit niet babylonie die stede. Die ic in mire moghentede. Ghemaect hebbe ende in mire rikeit. 16495[regelnummer] Cume haddi dit word gheseit. Ja nochtoe sprac hi als ict vernam. Dat eene stemme van hemele quam. Die seide dit segmen sekerlike. Nabugodonosor dijn rike. 16500[regelnummer] Dat sceet van di. du sult na desen. Met haesten .vij. tiden wesen. Ontier dattu bekinnen soud. Dat god der werelt heuet ghewoud. Ter seluer stond ward hi versteken. 16505[regelnummer] Ende at gers als ghi hord spreken. So dat sijn haer keerde int grise. Recht na eens ouds harens wise. Sine nagle gheleken vogels clawen. Ende sijn vel ward ghecleet met grawen. 16510[regelnummer] Oec verloes hi sine sprake. Ende hem dochte in waerre sake. Dat hi voren een osse ware.
396 Ende bachten in eens leewen ghebare. Menech man ghincken besien. 16515[regelnummer] Mar daniel was niet van dien. Want hi was dor hem in die bede. Ende dor hem onse here dede. Verkeren die .vii. iaer. Jn .vii. maenden dat es waer. 16520[regelnummer] Des was hi .xl. daghe verwoet. Ende ander .xl. daghe vroet. Ende bat gode met tranen grod. So dat sijn oghen worden al rod. Ghelijc alst rou vleesch ware. 16525[regelnummer] Ende echt .xl. daghe der nare. Viel hi in siere verwoetheden. Tote dat die .vii. maende leden. Dar naer vulledi .vii. iaer. Penitentie. harde suaer. 16530[regelnummer] Dat hi ne at vleesch no brod. No ne dranc wijn dor ghene nod. Mar cruud ende lettel el. At hi als hem riet daniel. <Jn d>ie .vii. waren gheset. 16535[regelnummer] .vii. rechters in die wet. Die ouer hem hilden babilone. Doe hi weder quam ter crone. Wildi daniele ghinder. Arfname maken vor sine kinder. 16540[regelnummer] Mar daniel ne wilde niet das. Nabugodonosor als ict las. Dancte gode ende bekende.
[Folio 101r]
Sine macht ouer der werelt ende. Ende ward moghender als wijt horen. 16545[regelnummer] Dan hi oit was te voren. Nabugodonosor die grote. Die starf onder die ghenote. Na hem ward coninc die gone. Nabugodonosor sijn sone. 16550[regelnummer] Also alse sijn vader dede. Hi beterde sere die stede. Ende was verweinder dan die vader. Hi maecte een wonder des al gader. Noch die werelt wondren mach. 16555[regelnummer] Jn die stad dart menech sach.
397 Leidi stene so grod te waren. Ghelijc alst berghe waren. Ende daer vp so pote hi een hof. Dat die mane heuet der of. 16560[regelnummer] Want het heet die hanghende bogard. Sijn wijf haddi so ward. Dat hi maecte in die stede. Vor hare dese wonderlichede. Want soe gheboren was van meden. 16565[regelnummer] Dat soe doch van ghere steden. Besien mochte hare land. Van hem ic oec bescreuen vand. Dat hi beseten hadde vor waer. Tiren noch .iii!. iaer. 16570[regelnummer] Ende hijs nochtan niet ne wan. Doe dod was die grote man. Ward sijn broeder vp dien dach. Coninc hiet eiulmaradach. Die ioachim ieremias. 16575[regelnummer] Die wilen coninc der meden was. Ende sijn vader hadde gheuaen. Als ghi hier voren hebt verstaen. Ende ghevaen hadde ghewesen. .xxxvii. iaer als wijt lesen. 16580[regelnummer] Jn den .xxxvii. dach. Die in laumaent ghelach. Vten carkre effen dede. Ende sette sinen stoec oec mede. Also hoghe ende also scone. 16585[regelnummer] Als menech coninc in babilone. Vor hem dans ghene saghe. At hi alle sine daghe. Dese eere ende dit ghemac. Dedi hem om dat hi brac. 16590[regelnummer] Nabugodonosor sijn belof. Als ic voren screef der of. Oec leesmen dat eiulmaradach. Met hem in den carker lach. Want do die vader versteken was.
398 16595[regelnummer] Dedi grod quaet als ict las. Jn den lande condichlike. Mar doe die vader quam ten rike. Leidi sinen sone dor das. Met ioachim ieconias. 16600[regelnummer] Ende lach der in tote des broeders dod. Mar doe haddi vrese grod. Dat die vader soude verrisen. Die doe was in beester wisen. Weder tote der mensceit quam. 16605[regelnummer] An ioachim dat hi raet nam. Die sijn gheselle was int prisoen. Ende hi hiet hem also doen. Dat hi den vader ontdolue saen. Ende daden in .ccc. sticken slaen. 16610[regelnummer] Ende ghauene .ccc. ghieren. Hine verrese in gherre manieren. Eer die vogle alle quamen. Ouer eenen hop te samen. Aldus dede eiulmaradach. 16615[regelnummer] Dar na quam sijn achter te dach. Ende hi liet na hem .iij. kinder. Doutste die ward coninc ghinder. Regusar hiet hi leesmen noch. Dar na ward labosardoch. 16620[regelnummer] Coninc doe hi liet sijn leuen. Sijn broeder dus eist bescreuen. Ende doe verstoruen ward die gone. Ward coninc sijn ionxte sone. Sine name was balthasar. 16625[regelnummer] An sine geeste werdic ghespar. IN siere tijt sach daniel.
[Folio 101v]
Die onsen here diende wel. Hoet trike van assiria. Vergaen soude sciere der na. 16630[regelnummer] Want balthasar verlost al. Als ic hier naer segghen sal. Dar na sach hi trike van meden. Comen met groter moghentheden. Dar na alexanders rike. 16635[regelnummer] Die noch nie hadde sijn ghelike. Ende dar na dat rike van rome. Dat noch ghedurt als ict gome.
399 Ende hoe die keiser in die werelt ende. Macht sal hebben met ghenende. 16640[regelnummer] Ouer .x. coninghe eerlike. Dar na handkerts coninx rike. Die van manne ende van wiue. Comen sal te desen liue. Ende van onhedelen lieden al. 16645[regelnummer] Ende dar toe hoe die dieuel sal. Jn sire moeder lechame comen. Diene sal keren te sinen vromen. Hi sal den keiser af slaen. Drie coninghe van den .x. saen. 16650[regelnummer] Van affrike ende van ethyopen. Ende van egypten dan sullen lopen. Jn sine ghenaden dandre .vij. Hi sal doen bi sinen leuene. Miraclen meer bi <n>igromantien. 16655[regelnummer] Meer dan iemene can ghelien. Ende vinden alle die scatte mede. Die ligghen in verholne stede. Hi sal segghen ic bem god. Ende besniden hem na conde ghebod. 16660[regelnummer] Ende segghen dat hi xpristus es. Die iueden die sullen dor des. An hem comen dor dese saken. Den tempel sal hi weder maken. Te iherusalem in die stede. 16665[regelnummer] Ende setter in sijn sitten mede. Helyase ende enoch. Die noch leuen sal hi doch. Dod slaen dan sal hi te waren. Segghen ic wille te hemele varen. 16670[regelnummer] Ende comen te monte oliuete. Dar sal hi bi gods ghehete. Al te handen bliuen dod. Oec so sach daniel al blod. Dat handkerst moghenthede. 16675[regelnummer] Soude staen .iii!. iaer mede. HOrd hier grote wonderlichede. Babylonie die stede. Hadde .lx. milen ommeganc. Alse elke mile was lanc.
400 16680[regelnummer] .viii. stadien meer no min. Ende dat merct in uwen sin. Dat elc stadium lanc was. .c. ende .xxv. pas. Stadium heet bedi. 16685[regelnummer] Dat hercules die deghen vri. Also verre eer hi stond. Tenen ademe liep dat si v cont. Een pas hadde te sire partien. .v. voete van geometrien. 16690[regelnummer] Dus waren eerst gheset die milen. Dus dane .xl. sonder ghilen. So was die mur van babilonie. Ommeganc dits veste scone. Ende oec .c. cubitus hoch. 16695[regelnummer] Telt die geeste die niet ne loch. Ende dicke .l. cubitus. Van tichlen wi sesent dus. Met bitumen gheleit. Dat altoes nemmermeer te gheit. 16700[regelnummer] .c. porten van metale. Waren der omme ghemaect wale. Die maecte temiranis. Merct wat winne hier toe is. Balthasar die droech die crone. 16705[regelnummer] Jn dit rike van babilone. Beseten ward hi in der steden. Van coninc darius van meden. Ende van ciruse daer ic hier naer. Of tellen sal wonder ende waer. 16710[regelnummer] Sine mochten porten ofte mure.
[Folio 102r]
Ghewinnen met ghere auenture. Ende balthasar die maecte feeste. Onder alle sine meeste. Als die dorloghe niet ontsach. 16715[regelnummer] Dar dedi bringhen vp dien dach. De vate die nemen dede algader. Nabugodonosor. sijn ouder vader. Ten temple te iherusalem. Hi dranc dar vte ende met hem. 16720[regelnummer] Sine wiue ende sine amien.
401 Ende die van sire partien. Ende louede sine gode seere. Doe quam. een hand van onsen here. Ende screef ende voer wech metter vard. 16725[regelnummer] Balthasar ward so veruard. Dat hi beuede daer hi stoet. Daer ombod hi die meester vroet. Ende seide die dit mach lesen. Ende ontbinden wat mach wesen. 16730[regelnummer] Jc sal hem doen harde grote eere. Niemen ne laets no min no mere. So dat daniel dar quam. Ende seide de word alsise daer nam. Mane. techel. phares. 16735[regelnummer] Coninc sprac hi merke des. Dat god gaf dinen ouder vader. Dit rike ende hijt sident al gader. Verloes ende metten beesten was. Om dat hi niet ne kende das. 16740[regelnummer] Du diet wistes en es niet bleuen. Dune heuesti ieghen gode verheuen. Ende heues sine vate ontrent. Ende in onsuuer hand ghement. Ende gheloues dine doue stomme gode. 16745[regelnummer] Mar gode die in sine ghebode. Dijn lijf heuet dien louestu niet. Dies es ghescreuen dat men hier siet. Mane dat bediet tghetal. Dijn rike es gherekent al. 16750[regelnummer] Ende vervullet al te male. Techel dats tghewichte in die scale. Du soud mijn leuen dan es dijn waen. Phares sal men ghesceet verstaen. Dijn rike dat es versceden. 16755[regelnummer] Ende es ghegheuen onder hem beden. Die van percen ende van meden. Baltasar gaf daer ter steden. Daniele dat hi hem behiet. Des nachts so ne bleef het niet. 16760[regelnummer] Babilone ne bleef verloren. Bi sulker dinc als wijt horen. Want dor den mur liep die effrate.
402 Eene grote flume vtermate. Die ondal cirus in andren beken. 16765[regelnummer] Dat so els waer es ghestreken. So dat hi tghewat maecte ondiep. Dat dor babilonien liep. Ende quam ghewaden ende ghereden. Hi ende sijn here binnen der steden. 16770[regelnummer] Te gate in dar die fluuie diep. Dor die ghene mure liep. Dar wonnen si die stede grod. Balthasar die bleuer dod. Ende darius die bleuer here. 16775[regelnummer] Want cirus droech hem altoes eere. Ghelijc als den mercer man. Doe men dat coninc rike wan. Nam ende trike van babilone. Ende van assirien die crone. 16780[regelnummer] DArius nam in der steden. Daniele ende voerdene in meden. Ende maectene sire baroene ghenod. Mar ons heren gratie grod. Leesmen dat meest in hem was. 16785[regelnummer] Des haddi achtinghe das. Hem here te makene ouer trike. Des nijdden de princhen ghemeenlike. Ende pensden vele ende dochten. Hoe sine ghewroeghen mochten. 16790[regelnummer] So dat si ghene dinc ne vonden. Van mesdaden bi orconden. Sonder allene in sine wet. Dar hi in was onbesmet. Ende brochten den coninc an.
[Folio 102v]
16795[regelnummer] Wie so hi ware wijf of man. Die van iemene grod of clene. Baden dan van den coninc allene. Ward an mensce ward an gode. Dat hire an leide sine ghebode. 16800[regelnummer] Dat menne worpe in den pit. Onder die leewen omme dit. [Dien pit slote men met enen stene. Beneden grot. bouen clene.] Dit soude .xxx. daghe staen.
403 16805[regelnummer] Darius heuet hare bede ghedaen. Mar daniel die ghinc thvus saen. Ende heuet sine veinstre ondaen. Die ieghen iherusalem ghelach. Driewarf bat hi in den dach. 16810[regelnummer] Gheboghens kniens an onsen here. Dit saghen si diene wachten sere. Ende hebben den coninc ghesproken. Dat hi tghebot heuet te broken. Dat dede den coninc harde onsochte. 16815[regelnummer] hoe hi quiten mochte. Doe seiden si alle ghemeenlike. Het es de wet van den rike. Dat men houde des conincs word. Daniele traken si vord. 16820[regelnummer] Ende worpene in eenen pit. Vul liebarde omme dit. Dien pit slotmen met eenen stene. Dien seghelde darius ghemene. Met sire princhen vingherline. 16825[regelnummer] Oec tekendire an dat sine. Des nachts bleef hi in droeuer wise. Sonder slaep ende sonder spise. Ende tilicke quam hi ten pitte. Wenende ende poplen ditte. 16830[regelnummer] Gods knecht sprac hi daniel. Hadde dijn god des macht gheheel. Te helpene di van den liebarden. Daniel andworde metter varden. God heuet den inghel hier ghesant. 16835[regelnummer] Ende behoede mi onghescant. Ende slod de monde der lioene. Want ic bem onsculdech van mesdoene. Doe haeldemen dar vter nod. Niet ghequest cleen no grod. 16840[regelnummer] [Darius heuet hare bede ghedaen. Ende daniel ghinc thuvs saen.] Sine viande seiden dare. Dat van gode niet ne ware. Dat hi vor die beesten sat. 16845[regelnummer] Mar dat si waren sat. Darius dede te haren scaden.
404 Die lioene alle versaden. Ende warp die wroeghers dar in ghinder. Ende haer wiue ende haer kinder. 16850[regelnummer] Mar eer si ten vloere quamen. Verterd waren si alle te samen. Doe screef darius an sinen rike. Onsiet alle ghemeenlike. Daniels god hi es die here. 16855[regelnummer] Diet ewelike leuet emmermere. Dese daniel die maecte een huvs. Als ons bescriuet iosephus. Den coninc noch staet al dat. Tote susis in die stad. 16860[regelnummer] Wie soet siet dans ghene saghe. Het dinct hem in den selue daghe. Ghemaect dar hijt ane siet. Dar groefmen in dat coninc diet. Bede van mede ende van persi. 16865[regelnummer] Ende van perchen dus lesen wi. Wie sore wachter vp es gheset. Die es pape van der juedscer wet. Als dat rike van babilone. Dat moghende was ende scone. 16870[regelnummer] Ghedestruerd was aldus. Van darius ende van cyrus. Jnt sconincs darius eerste iaer. Verstont daniel ouer waer. Dat .lxx. iaer dat ieremie. 16875[regelnummer] Af seide in sire profecie. Bi naer al gader waren leden. Dies bat hi in sire beden. Gode dat hi gaue den sin. Cyruse ende darise dar si in. 16880[regelnummer] Den wille ghewinnen dat si varen. Lieten alle die iuedsce scaren. Ende god ombod daniele.
[Folio 103r]
Bi den inghel gabrile. Dat ghehord ware sine bede. 16885[regelnummer] Oec haddi daris achtinghe mede. Dat hise dar toe vordren soude. Mar dat hi starf te houde. Ende doe ward cyrus coninc daer.
405 Die gaf in sijn eerste iaer. 16890[regelnummer] Den jueden de selue vriede. Die tfolc hadde in sijn land mede. Ende orlof oec wech te varne. Mar si ne dadent niet gaerne. Want die ionghe als wijt horen. 16895[regelnummer] Waren alle daer gheboren. Ende die oude bi naer alle dod. Oec hadden si dar rikeit grod. Dar si niet gherne af ne scieden. Clene meninghe van den lieden. 16900[regelnummer] Die keren wilden waren lad. Dies droefde daniel omme dat. Ende weende ende bat in groter claghe. Ende vaster omme .xxi. daghe. Gode vermaendi der af. 16905[regelnummer] Die den heren den sin gaf. Dat si dat volc souden quite. Dat hi den sin ghaue met vlite. Den jueden te kerne mede. Te iherusalem in die stede. 16910[regelnummer] onbod hem god mettien. Dattet saen soude ghescien. Ende vorseide hem ouer waer. Al dar ouer hoe menech iaer. Dat men xpristus passien soude. 16915[regelnummer] want daniel weten woude. Vorseidem die inghel mede. Dat men iherusalem die stede. Noch vellen soude al neder reine. Ende dat daden die romeine. 16920[regelnummer] Metten keiser vaspasiane. Oec dedi hem teuerstane. Vele coninghe haer leuen. Dar hier naer of es ghescreuen. Van handkerste seidi hem echt. 16925[regelnummer] Sijn plaghe ende sijn gheuecht. Ende hoe dat na sine dod. De jueden cleen ende grod. Hem allegader souden bekeren. Dar na hoe bi der cracht ons heren. 16930[regelnummer] Alle die laghen onder mouden. Van der dod verrisen souden.
406 Jn daniels tiden was. Jn babilonie als ict las. Een scoen wijf ende hiet susanne. 16935[regelnummer] Ghetrouwe haren rechten manne. Van dauids gheslachte comen. Haren man dien horic nomen. Jn die geeste ioachim. De jueden quamen dicke te him. 16940[regelnummer] Want hi was vorbare ende rike. Jn dien tiden sekerlike. Waren .ij. oude rechters gheset. Die waren van der juedscer wet. Ouer die juden in die stad. 16945[regelnummer] Die susannen omme dat. Verminden want soe scone was. Jn eenen bomgard als ict las. Belaghensise in derre manieren. So hadde hare camerieren. 16950[regelnummer] Thuvs ghesent doe quamen te hare. Die oude ghelopen dare. Ende seiden du best hier allene. Laet ons metti sijn ghemene. Of wi sullen di bedraghen. 16955[regelnummer] Dat wi di hoerdoem doen saghen. Susanna die coes di dod. Eer te doene dat god ghebod. Des anderdaghes die oude manne. Jugierden ouer susanne. 16960[regelnummer] Dat si hare onscone dinc. Saghen doen met eenen ionghelinc.
[Folio 103v]
Ende iugheredse ter dod. Mar so hadde tgheloue grod. Ende seide god du weets dit al. 16965[regelnummer] Dat ic met onsculde steruen sal. Doe mense leedde ter pinen ward. Quam die heleghe gheest ter vard. Jn den prophete daniel. Die die .ij. oude papen fel. 16970[regelnummer] Den eenen van den andren sciet. Ende hi ne vraghedem anders niet. Dan onder wat bome dat elc sach. Dat die cnape bi hare lach. So dat een .i. bom nomet.
407 16975[regelnummer] Ende dander eenen andren dus sijn verdomet. Die .ij. papen alst wel sceen. Want sine luden niet ouer een. Ende worder omme ontliuet daer. Susanna die was in den vaer. 16980[regelnummer] Ende an gode tgheloue hadde grod. Ward verlost dus vter nod. Ghescied wanic was dese dinc. Eer trike van babilonien te ghinc. IN balthasars tiden so was. 16985[regelnummer] Dar men hier te voren af las. Een afgod diemen hiet bel. Te babilonien ghehert wel. Dar .xl. papen waren toe. Elx daghes leidmen vor hem doe. 16990[regelnummer] Wel te .c. manne spise. Ende dranc dar toe in sulker wise. Ende alsmen sauonts van hem sciet. Ne vantmens smarghins niet. Balthasar sprac daniel. 16995[regelnummer] Tvi anebedstu desen bel. Here sprac hi dat lieden maken. Anebedic dor neghene saken. Mar gode die al maket ende gheuet. Ende die ewelike leuet. 17000[regelnummer] Die coninc sprac ne dincti bel. Een leuende god niet wesen wel. Die dus vele drinct ende eet. Daniel seide ic wille ghijt weet. Hi es buten coprin erdin binnen. 17005[regelnummer] Ende hi ne eet nemmer wildijt kinnen. Die coninc riep die papen daer. Ende seide ghi ne segt mi ouer waer. Waer enen vard al die spise. Ghi steruet in iammerlike wise. 17010[regelnummer] Ende toghedit datse verterd bel. Dar omme so steruet daniel. Die papen seiden wi sullen vdgaen. Ende lecter wijn ende spise saen. Luvct toe die dore stillekine. 17015[regelnummer] met uwen vingherline. Vindit marghin niet al verterd. Enten seghel al onghederd.
408 Slaet ons allegader dod. Doe dedemen al ment dar bod. 17020[regelnummer] Mar daniel warp al ommetrent. Asscen vp ghent pauement. Ende dar die coninc toe sach. Die dore slotmen vp dien dach. Ende baltasar die leider ane. 17025[regelnummer] Sinen zeghel ende ghine dane. Die papen hadden ghemeenlike. Eenen inganc behendelike. Onder derde al te samen. Ghemaect dar si in quamen. 17030[regelnummer] Onder die tafle lach die duere. Dar quamen si in wel ter cuere. Ende hare wijf ende hare kinder. Ende aten al die spise ghinder. Tilike quam die coninc daer. 17035[regelnummer] Ende daniel mede sonder vaer. Den zeghel vonden si gheel mede. Ende doe men die dore vp dede. Balthasar die coninc sach. Dat niet vp die tafle lach. 17040[regelnummer] Riep hi grod god bestu bel. Mar doe hiltene daniel. Dat hi niet vord inne ghinghe. Ende seide besie dese dinghe. Wat hier sporre al ommetrent. 17045[regelnummer] Staen hier vp dit pauement.
[Folio 104r]
Mettien ward die coninc gram. De papen hi algader nam. Die hem den inganc wijsden saen. Alle dedise verslaen. 17050[regelnummer] Daniele gaf hi mede. Bel dar hi sinen wille mede dede. Hi bracken sticken ende sine temple. Hord hier naer noch een exemple. TE babilonie na dese sake. 17055[regelnummer] So was doe een grod drake. Die in eenen pitte lach. Tfolc van babylonien plach. Te anbedene dien drake. Die coninc sprac om dese sake. 17060[regelnummer] An daniele den goeden man.
409 Ende seide du ne maghes niet segghen dan. Dat dese god niet ne leuet. Doe seidi vp dat ghi mi gheuet. De macht ic doe des liues af. 17065[regelnummer] Sonder ysers ende staf. Die coninc gaf hem orlof daer. Daniel nam pec ende haer. Ende smoud ende minghet al. Dar of so maecti so meneghen bal. 17070[regelnummer] Ende ghinc ten drake in corter stond. Ende warp ghent in sinen mond. Ende als hi ghene balle beet. Ne mochti niet vp doen ghereet. Den mond want hi verwardem int haer. 17075[regelnummer] Dus dodene daniel al daer. Tfolc hadde onwerd ende seide thand. Een iode es coninc in dit land. Ten coninc ghincsi erre ende gram. Ende seiden als ict vernam. 17080[regelnummer] Ghef ons daniele die bel. Enten drake also wel. Destruerde of wi slaen dod. Di ende alle dine clene ende grod. Met beduanghe dedi dit. 17085[regelnummer] Ende si daden in eenen pit. Dar hi in was .vii. daghe. .vii. liebarde dans ghene saghe. Waren in den pit mede. Die men elx daghes gheuen dede. 17090[regelnummer] .ij. scape ende .ij. verdeelde man. Ende men gaf hem dan niet dan. Om dat si eten souden hem. Nv in tland van iherusalem. Was een prophete hiet abacuc. 17095[regelnummer] Dit was daniels gheluc. Hi droech sinen sniders pulment. God heuet sinen inghel ghesent. An hem dat hi met sinen ghehete. Daniele den prophete. 17100[regelnummer] Die spise draghen in babylone. Die in den pit laghen onscone. Abacuc andworde dit.
410 Here mi es oncont die pit. Ende babylone ne saghic nie. 17105[regelnummer] Dar nammen dinghel lesen wie. Vp sijn houet in dat haer. Ende settene in den pit al daer. Abacuc riep alst was recht. Daniel ons heren cnecht. 17110[regelnummer] Nem die spise die di god sende. Daniel die god kende. Dankets gode ende nam ende at. Dinghel sette in sire stad. Abacuc dins ghene saghe. 17115[regelnummer] Balthasar quam ten seluen daghe. Vp dat hi daniele bewene. Ende als hine sitten sach allene. Onder die leewen sonder nod. Riep hi lude here grod. 17120[regelnummer] So bestu daniels god. Men tracken vd na sijn ghebod. Ende alle die die waren raet. Van al sulker ouerdaet. Dede hire in doen vp dien dach.
[Folio 104v]
17125[regelnummer] Die waren dod daer hi toe sach. Abacuc die goede man. Dar ic of spreken began. Was van symoens gheslachte. Die in sichem wonder wrachte. 17130[regelnummer] God hadde vertoghet hem. De plaghe van iherusalem. Ende doe die viande quamen in tland. Vlo hi danen al te hand. Ende dat land dat ward verdaen. 17135[regelnummer] Als ghi hier voren ebt verstaen. Alse wech waren die viande. Doch kerdi weder in den lande. Oec vorseidi te voren. Dat ons here soude sijn gheboren. 17140[regelnummer] Ende ons heren passie som. Vorseidi in sijn canticum. Doe hi te sinen sniders ghinc. Seidi thuvs dese dinc. Jc vare te verren lande ward.
411 17145[regelnummer] Mar ic sal keren metter vard. Draghet spise den sniders of ic merre. Ende doe hi was ghedreghen verre. Te babilonie in die stede. Quam hi saen weder vp der stede. 17150[regelnummer] Te sinen sniders sonder waen. Oec so dedem god verstaen. Dat die jueden saen souden keren. Een vortekin wildi leeren. Den ghenen van sinen lande. 17155[regelnummer] Dar men dat keren bi becande. Dat was clarheit die men vorsach. Dar die tempel ghevallen lach. Oec vorseide hi dat die romeine. Den tempel vellen souden al reine. 17160[regelnummer] Doe hi starf ward hi met hauen. Jn sijn eighin land begrauen. UAn daniele eist mi oncont. Hoe langhe hi leuede na die stont. Dat men liet die jueden waren. 17165[regelnummer] Mar doe hi dod was te waren. Was hi eerlike begrauen. Metten coninghen met hauen. Dese gaf een tekin scone. Vp die stad van babilone. 17170[regelnummer] Ende seide alsmen an die nord side. Die berghe siet roken wide. So comt tende van babylone. Ende alsmen siet bernen scone. So sal comen harde saen. 17175[regelnummer] De werelt ende sonder waen. NA darius dod als ict eerst seide. Quamen die conincrike beide. Die coninc cirus des ghelouet. Hi sette in percen thouet. 17180[regelnummer] Ent sitten van den coninc rike. Want sine gheweldechlike. Eersten an den rike brochten. Nv hord hoe dat sijt vercochten. Astias sijn ouder vader. 17185[regelnummer] Percen ende meden was sijn al gader. Eene dochter haddi ende nemme kinder.
412 Van hare quam hem in drome ghinder. Dat een wijngard vte hare ghinc. Die al asien beuinc. 17190[regelnummer] Sine bedieders seiden ghint. Dat soe draghen soude een kint. Die here van asien soude wesen. Ende tlands verdriuen hem bi desen. Astiages onsach dit dan. 17195[regelnummer] Ende gaf sire dochter eenen man. Eenen armen riddre om dat dat kint. Ongheboren si dat soe wint. Nochtoe dat soe met kinde was. Ombod hise als ict las. 17200[regelnummer] Ende soe ghenas van eenen sone. Doe gaf hi eenen prinche tgone. Sinen raet te slane dod. Mar hi hadde sorghe grod. Dat die dochter noch al gader. 17205[regelnummer] Tland soude hebben na den vader. Ende soe vp hem vrake hare kint. Doe gaf hi te houdene ghint. Eenen herde om dat hi woude.
[Folio 105r]
Dat hijt leide in den woude. 17210[regelnummer] Te verterne vor die diere. Die erde liet in derre maniere. Ende seide sinen wiue dat. Die van kinde doe in sat. Doe bat soe dat hijt hare brochte. 17215[regelnummer] Die herde quam dar hi tkint sochte. Ende saghet eene teue soghen. Die das niet wilde ghedoghen. Dat diere ofte voghele aten. Mar verredse dar of vtermaten. 17220[regelnummer] Sinen wiue brochtijt dar nare. Ende dat kint loech vp hare. Als of hetse hadde ghekint. Spartatus hiet hi dat kint. Dat luud in percer tale hond. 17225[regelnummer] Doe was een knecht ter seluer stond. Maecten kinder in haren spele. Coninc ouer kinder vele. Die ghene die mesdadech waren. Of condech sloeghet sonder sparen.
413 17230[regelnummer] So dat der kinder moeder ende vader. Dit clagheden den coninc al gader. Dat dus ghedaen was des herden sone. Astiages ombod dat gone. Ende scalt dat het de kinder sloech. 17235[regelnummer] Doe spraket coenlike ghenoech. Jc doet als coninc ende here. Want sire mi toe coren here. Des wonderde astiages. Mettien so mercte an hem des. 17240[regelnummer] Dat hi ghedaen was na de sine. Den herde riep hi stillekine. Dar hi die wareit an vernam. Hoe hi an den kinde quam. Doe sochtem een deel de moet. 17245[regelnummer] Van den neue sint aldus stoet. Ende pensde dat dat kindsce rike. Die moghenteit ware sekerlike. Dar hem af comen was die drom. Dien seluen hiet hijs nemen gom. 17250[regelnummer] Dien hine te voren hiet verslaen. Els ne dedi hem niet verstaen. Dan dat hi des herden sone ware. Nochtan galt hi hem arde suare. Dat hi liet achter dat hi hiet. 17255[regelnummer] Want dat hi soet ende briet. Des mans kint ende gheuet hem eten. Ende dar na so liet hijt hem weten. Dat hi aldus hadde ghevroken. Tghebot dat hi hadde te broken. 17260[regelnummer] Als de dinc comen es. Die coninc astiages. Gaf ghenen man dien hi dit dede. Sine herre te vaerne teere stede. Jeghen viande die waren verheuen. 17265[regelnummer] Selue es hi in meden bleuen. Den ghenen quam int herte onsochte. Van sinen kinde ende dochte. Hoet die coninc hem gaf eten. Der wraken liet hi niet vergheten. 17270[regelnummer] Mar den heren riet hi dus. Dat si namen spartatus. Jn percen teenen coninc dare.
414 Want sine rechte arue ware. Ende seide den volke al gader. 17275[regelnummer] Die dinc van den ouden vader. Cirus hiet hine hoe soet quame. Dats in onse tale arframe. Astiages die quam in vare. Als hi hier af wiste die mare. 17280[regelnummer] Ende nam daris assueris sone. Want dat sijn maech was die gone. Ende heesten daer in die lands wet. Te suene ghecoren ende gheset. Darius ende die mediene. 17285[regelnummer] Quam ieghen cirus die die perciene. Met hem hadde ende hare ghewelt. Mar cirus die verloes dat velt. Die perciene vloen omt lijf. Doe quamen ieghen hem de wijf. 17290[regelnummer] Ende lieten hare naecte sien. Ende riepen waer wildi vlien. Wildi in uwer moeder lechamen.
[Folio 105v]
Doe begonsten si hem scamen. Ende kerden al omme allene dor des. 17295[regelnummer] Dar ward verwonnen astiages. Mar cirus die erdene al gader. Ghelijc alse sinen ouder vader. Ende gaf trike van yrcane. Dariuse droech hi grote eere ane. 17300[regelnummer] Als oft sire moeder broeder ware. Ende gaf hem tland van meden dare. Vp die redene dat vp hem quame. Weltijt so hi ende name. Dese cirus ende dese darius mede. 17305[regelnummer] Wonnen babilonie die stede. Als hier voren staet vor waer. Doe hadde darius .lxxii. iaer. DOe die oem ende die ouder vader. Verdoruen waren bedegader. 17310[regelnummer] Quam an ciruse al hare land. Cyrus gaf orlof al te hand. Jn terste iaer den juedscen scaren. Dat si te lande souden varen.
415 Ende maecten weder ons heren kerke. 17315[regelnummer] Dat cirus wille tesen werke. Aldus starkelike was. Quam bi den prophete ysaias. Die sine name dat es waer. Vorscreef ouer .cc. iaer. 17320[regelnummer] Ende ouer .xx. hi screef aldus. God seghet te minen coninc cirus. Ghenomen hebbic sine rechter hand. Onder hem te werpene rike ende land. Mijn huvs sal sijn ghemaect bi hem. 17325[regelnummer] Weder in iherusalem. Dese prophete gaf hem den moet. Te doene te merre goet. Ende screef in sijn land ghemeenlike. Alle die lande van aerderike. 17330[regelnummer] Heuet god ghegheuen mi. Jc gheloue dat hiet si. Die de iueden anbeden. Oec screef hi tallen sinen steden. Dat juedsce volc wech varen soude. 17335[regelnummer] Ende die varen niet ne woude. Souden den andren helpen scone. Jn dat land van babilone. Was menech iuede worden rike. Des rumden si tland onwillike. 17340[regelnummer] Want der bi naer al gheboren was. Dar was gheboren zacharias. Die benediede salathiel. Ende hiet sinen sone zorobabel. Dat luvd meester van babilone. 17345[regelnummer] Dat luvd sine profecie scone. Si tiden eerst te lande met crachte. Si waren van iudas gheslachte. Al dar naer so volgheden him. De papen ende die van beniamin. 17350[regelnummer] Mar lettel warre ghewillech daer. Dies letten si in die vard .iij. iaer. Jnt derde iaer van cirus crone. Zorobabel die purrede scone. Ende onder den grote pape ihesus. 17355[regelnummer] Wel .l. dusent wi lesent dus.
416 Bi den troste zacharias. Ende aggeus die doe ionc was. Ende cirus sette vp der strate. Met hem een deel ons heren vate. 17360[regelnummer] Dit was in dit .lxx.ste iaer. Datse gheuanghen waren daer. TEersten dat die liede te samen. Te iherusalem binnen quamen. Maecten si eerst den outaer. 17365[regelnummer] Ende offerden haer offrande daer. Jnt dander iaer al ommetrent. Leiden si des monsters fundament. Ende teersten dat bouen der erden quam. Ende dat volc al dat vernam. 17370[regelnummer] Songhen si ende loefden onsen here. Mar die oude weenden sere. Die dandre temple saghen. Ende maecten grote claghen. Doe dat volc van samaria. 17375[regelnummer] Die den iueden volgheden na. Dat si weder maecten de stad.
[Folio 106r]
Hadden si niet omme dat. Ende mieden die perciene te handen. Die princhen waren in den landen. 17380[regelnummer] Dat werc gheleet was metten twiste. Nochtan dat cirus niet ne wiste. Ende dat binnen dien .xxx. iaren. Dat cirus crone droech te waren. Niet ogher tfolc den mur brochte. 17385[regelnummer] Dan dat mer vp lenen mochte. Hord van cirus ende laet wi dat. Cirus die wan meneghe stad. Cresus die de rijcste was. Van scatte dar ic oit af las. 17390[regelnummer] Wan hi sijn land of metten goede. Ende hi starf in hare moede. Was coninc cresus van liede. Dat rike wan cirus met stride. Doe voer hi bet vord ende streed. 17395[regelnummer] Ouer die flume die araxes heet.
417 Jeghen tamaris die conincghinne. Van massageten als ict kinne. Die verwannen ende sloechen dod. Thoft sloech soe of den here grod. 17400[regelnummer] Ende warpen in een vat vul van bloede. Ende sprac al dus met oghen moede. Versaetti bloeds dattu begars. Ende dar du omme so durstech wars. Dus bleef dod die grote here. 17405[regelnummer] Dus wandel es der werelt eere. IN cirus tiden als ict gome. Was die .vii.de coninc van rome. Die houerdadechte tarquinus. Van hem lesen wi aldus. 17410[regelnummer] Dat hi vingherline ende boien. Dar men tormente ende moien. Soude. die gheuanghene mede. Eerstwaruen visieren dede. Ende felle carkers ende in ellenden. 17415[regelnummer] Dedi eerst die liede senden. Doch was hi sident dorperlike. Versteken vte sine rike. NA cirus nv merct des. Ward coninc sijn sone cambites. 17420[regelnummer] Die ataxerses assuerus. Jn eldras heet wi lesent dus. Jn iudith boec bescreuen staet. Dat hi nabugodonosor heet. Want die coninghe die heren. 17425[regelnummer] Daden dicke hare name verkeren. Doe screuen die princhen van surien. Dat die iueden met hare partien. Jherusalem die quade pord. Weder maecten die was te stord. 17430[regelnummer] Ende die oit quaet was ende rebel. Dien van percen ende fel. Ende si maecten de temple mede. Ghelijc eere burgh in die stede. Teersten dat vulmaket ware. 17435[regelnummer] Soudsi ontsegghen openbare. Den coninc chens ende recht.
418 Ende al wildi in surien echt. Hine soude moghen van der stad. Doe verbod cambices dat. 17440[regelnummer] Ende men liet dat machschen staen. Tote dat die tijt was ghedaen. Tote sconincs darius ander iaer. Dar ghi of horen sult hier naer. Judiths geeste gaet hier an. 17445[regelnummer] Van liue wijf van herten man. Verstaet mi wel na cirus dod. Ward een arfaxat grod. Ende veste ecbatanis die stede. Die staet int landscap ende heet mede. 17450[regelnummer] Om dat hi wilde moghenlike. Winnen van meden tconincrike. Nabugodonosor cambices. Cirus sone vernoide des. Hem gaf die vader eer hi bleef dod. 17455[regelnummer] Niniue die stede grod.
[Folio 106v]
Ende van assirien dat land. .xii. iaer dat es becant. Droech hi crone vor cirus dod. Die gaf arfaxat weder stod. 17460[regelnummer] Ende sloechen dod ende wan dat land. Doe hi hadde in sijn hand. Bede percen ende meden. Ende al des vaders moghentheden. Verhief sijn herte der na. 17465[regelnummer] Ende hi sende in cicilia. Ende in al de lande omtrent hem. Al tote in iherusalem. Ende hescede chens ende ghauel mede. Meerrer dan oit sin vader dede. 17470[regelnummer] Ende si ontseiden hem alle ghauel. Doe nam hi sinen coninc stauel. Olofornesse ende ghebod. Dat hi name sijn herre grod. Ende hi niemens ne vermede. 17475[regelnummer] No burgh no land no ghene stede. Hi voer vd met meneghen man. Ende storde tland van madian.
419 Ende tland van cicilia. Ende mesopotania. 17480[regelnummer] Doe baden die princhen om ghenaden. Doe namen si vp borghe ende staden. Ende velledse allegader neder. Alle afgode vord ende weder. Brac hi sticken cleen ende grod. 17485[regelnummer] Om dat cambises ghebod. Want hi wilde wesen god. Als vernamen dat suare ghebot. Die jueden van iherusalem. Waren si veruard van hem. 17490[regelnummer] Dat hi niet al sulke scade. Den tempel ons heren dade. Si vesten de weghe sere. Ende baden an onsen here. Doe vernaemt olofernus wel. 17495[regelnummer] Dat die kinder van ysrahel. De weghe sloten haren thare. Ende vraghede wat volke dat ware. Dar sprac die prinche der amoniten. Achior die van ouden viten. 17500[regelnummer] Bekende hoe dat volc quam. Van den goeden abraham. Ende hoe si dor die rode ze ghinghen. Ende god niet wilde ghehinghen. Dat hem niemen mochte scaden. 17505[regelnummer] Als langhe alsi wel daden. Mar daden si sonde hi lietse plaghen. Niewinghe oec in corten daghen. Heuet hise van den banden ontbonden. Dar hise in dor hare sonden. 17510[regelnummer] Nabugodonosor binden liet. Ende wildi verwinnen dit diet. Veresscet of hem god es gram. Wi bindse alle alst ware een lam. Mar eist dat hi hem es houd. 17515[regelnummer] So ne dieter toe ne ghene ghewoud. Om dit balch hem olofernes. Ende seide ic sal di beuroeden des. Dat gheen god ne si achior. Sonder nabugodonosor. 17520[regelnummer] Mijn grote here cambices.
420 Du moets met hem wes ghewes. Als icse winne ende di mede. So sultu weten die warhede. Olofernes hiet hem daer na. 17525[regelnummer] Leden in beculia. Eene pord die hi wilde winnen. Mar doe ontsaghen si die van binnen. Ende bonden an .i. boem daer. Der steden een deel naer. 17530[regelnummer] So datten die van binnen namen. Ende brochten onder al tfolc te samen. Ende seide wat hi hadde mesdaen. Doe behildsine sonder waen. Hier naer benam hem buten therre.
[Folio 107r]
17535[regelnummer] So twater dat si sonder werre. Vp wilden gheuen hare stad. Ende seiden onder hem dat. Hilt hem god niet binnen .v. daghen. Dat si emmer wilden waghen. 17540[regelnummer] Eene wedue nv merct dit. Was in die stad die hiet iudith. Dor scone ende reine van liue. So scalt die papen als kaitiue. Dat si termine emmermere. 17545[regelnummer] An die dueghet van onsen here. Setten souden dat ware quaet. Ende soe seide minen raet. Ne willic v altoes niet leren. Mar ic sal doen twerc ons heren. 17550[regelnummer] Staet ter porten ic wille vte gaen. Mettien porredse haer saen. Ende haer ioncwijf droech spise ende dranc. Met hare ende dede vdward den ganc. Mar so scone was soe besonder. 17555[regelnummer] Dats die papen hadden wonder. Ende baden dor hare wale. Dat soe ghinc ten berch ten dale. Vincse de spieres al te hand. Ende ledense al daer soe vand. 17560[regelnummer] Oloferne die sat al dare. Onder eenen diere sporware.
421 Van siden ende van goude verheuen. Ende menech steen dar in gheweuen. Talreest dat hise heuet versien. 17565[regelnummer] Ward sijn herte gheuaen mettien. Ende so neech hem openbare. Oloferne sprac te hare. Sech twi caemstu totons neder. Judith die andworde weder. 17570[regelnummer] Ons volc bliuet verloren saen. Want heuet sere mesdaen. God heuet mi ghesent bedi. Dat ic draghe bodscepe te di. Ende ic te iherusalem. 17575[regelnummer] Leedde ende danne nem. Al tfolc onder dijn ghebot. Hi seide dod mi dijn god. So sultu grote vrouwe met vs. Sijn in nabugodonosors huvs. 17580[regelnummer] Hi deedse leedden al daer ter stad. Al daer lach sijn grote scat. So dat in dit hem ghebat. Dat hi hare orlouede dat. Dat so nachts vte moeste gaen. 17585[regelnummer] Haren god te biddene dits ghedaen. Hi liet hare al. haren wille doen. Drie nachte dedsoe haer orisoen. Ende ghinc al daer so wilde mede. Olofernes harde bidden dede. 17590[regelnummer] Dat soe bi hem slapen soude. Ende soe seide dat soe woude. Ende quam te hem wel gheparert. Ende als hi siet dat dat hi beghert. Dranc hi van ioien so den wijn. 17595[regelnummer] Dat hi ghinc slapen als een suijn. Judith die hiet haren ioncwiue. Dat soe vor die dore bliue. Selue ghinc soe vor hem staen. Ende bat an gode saen. 17600[regelnummer] Dat hise starkede terre stont. Tolofernes houede stont. Eene columme dar an een suard. Dat trac iudith metter vard. Ende sloech hem thouet af met .ij. slaghen.
422 17605[regelnummer] Haren ioncwiue heuet soe ghedraghen. Ende nam den dieren sporeware. Ende ghinc ter steden ward met hare. Want haer gaen niemen benam. Teerst dat soe ter porten quam. 17610[regelnummer] Riep soe god es met ons ondoe. Al dat volc dat quammer toe. Met lichte ende soe toghede dare. Dat houet ende den sporeware. Ende seide louet gode met vlite. 17615[regelnummer] Alse achior die amonite. Olofernes houet versach. Van vare hi in ommacht lach. Doe hi bequam dedi tien tiden.
[Folio 107v]
Hem na die juedsce wet besniden. 17620[regelnummer] Ende bleef ghelouech na die vre. Thouet hiet iudith vp den mure. Hanghen ende men dan bestaet. Gherre metter dagheraet. Oec sendemen boden in allen steden. 17625[regelnummer] Dat si ieghen die viande streden. Tilike die iueden vd quamen. Mar doe die heidine dat vernamen. Dat olofernes selue was dod. Vlo alt herre dor die nod. 17630[regelnummer] Ende die iueden volgheden naer. Ende sloegher meneghen al daer. Binnen .xxx. daghen hebbets ghelof. Ne haelden si cume den rof. Ende wat so olofernes was. 17635[regelnummer] Hadde al iudith als ict las. Ende iudith sanc gode eenen sanc. Dar soe vorseide in sonder wanc. Den doemesdach entat de quade. Ghepijnt souden sijn sonder ghenade. 17640[regelnummer] Te iherusalem voer soe der naer. Ende offerde onsen here daer. Olofernes grote rikede. Dien zeghe dach hiet men vieren mede. Ende iudith die was der na. 17645[regelnummer] Altoes gheeten cambisa. So leuede .c. iaer ende .v. Doe sciet soe van desen liue.
423 Cambices nabugodonosor. Die wan der na meneghen tor. 17650[regelnummer] Jn egypten ende wan tland. Oec maecti dat si v becant. Jn egypten babilone. Dar in die soutaen draghet crone. [Wilmen die wareit weten das. 17655[regelnummer] Als ons vorseide ieremias.] Doe hi egypten rumde tland. Ward hi sere siec te hand. Jn damasch so bleef hi dod. Cambices die here grod. 17660[regelnummer] DAmbices ne liet ghenen sone. Mar eenen dochter hadde die gone. Die pantei gheeten was. Jn percen waren als ict las. .vii. heren die al tland. 17665[regelnummer] Berechten onder des coninx hand. Een wasser hiet ermeides. Die nam die dochter ende seide des. Dat hi dat rike cirus kinde. Houden wilde want hijt minde. 17670[regelnummer] Dat nochtoe ionc was ende hiet merges. Mar hier an loech ermeides. Want cambise die here grod. Hadde den broeder te voren dod. Dat niemen wiste dan dese allene. 17675[regelnummer] Doch so wan ermeides clene. War .vii. maenden droech hi crone. Eenen broeder haddi ionc ende scone. Ende seide ghent ware tkint merges. Cirus kint broeder cambices. 17680[regelnummer] So dat die ghene coninc ward. Mar een der heren hadden onward. Die tland berechte van persi. Ende penset dat marges niet ne si. Eene dochter haddi als ict las. 17685[regelnummer] Dies coninx amie was. Hi hiet hare dat soe bi nachte. Hemelike den coninc besachte. Of hi hadde enighe horen. Want cambices daer te voren.
424 17690[regelnummer] Armedes broeder de horen af sneet. Jnne weet twi haddine leet. So dat die dochter dat besochte. Ende soe den vader die mare brochte. Dat hi sonder oren ware. 17695[regelnummer] Doe maectijt sinen ghenoten mare. Ende si .vii. suoeren te samen. So dat si hem sijn leuen namen. Dese .ij. broedre weet vor waer. Ne regnerden niet .i. iaer. 17700[regelnummer] DJe .vij. heren dart land an staet. Niemen ond#erheme raet. Wie nemen soude pantei. Ende coninc sijn der bi. So dat si eenen raet doch vonden.
[Folio 108r]
17705[regelnummer] Dat si eene marghin stonde. Elc vp sinen vrse quamen. Vor dat palais alle te samen. Ende wies vrs dat dar eerst nie. Wesen coninc sonder enuie. 17710[regelnummer] Van desen .vij. hieter een dus. Ydaspis sone darius. Die dede snachts vor sconinx sale. Sinen stalwardre in stilre ware. Sinen vrse eene merie riden. 17715[regelnummer] Des marghins alsi ghinder tiden. Ende tvrs ter plaetsen was ghestaen. Ghedochtem der merien saen. Ende nide ende hi ward coninc daer. Dit was int .xxxviii.ste iaer. 17720[regelnummer] Dat rike began van persi. Te wiue nam hi pantei. DEsen darius kende wel. Die goede ierobabel. Hier te voren sprac ic van hem. 17725[regelnummer] Dat hi te iherusalem. Van babilonien die iueden brachte. Hi was van dauids gheslachte. Want die goede iosias. Van den quaden ieconias. 17730[regelnummer] Dien nabugodonosor sloech dod.
425 Ende vter stede warp al blod. Jeconias ioachim. Die wars ghewonnen van him. Ende die wan salathiel. 17735[regelnummer] Den vader wan zorobabel. Dit es tgheslachte dar soe af quam. Die den diuel de macht nam. Als die redene tellet hier naer. Zorababe horde vor waer. 17740[regelnummer] Dat sijn vrient dese darius. Coninc worden was al dus. Want doe cambise vte gaf tword. Den tempel mede te makene vord. Was zorobabel ghevaren. 17745[regelnummer] Tote desen darius te waren. Die raet van den houe was. Ende sochte an den coninc das. Te verkerne sinen sin. Haer eed diedde meer no min. 17750[regelnummer] Doe riet hem dus zorobabel. Belof gode van ysrahel. Gheuet hi die de coninc crone. Te makene sinen tempel scone. Ende dattu noch soud weder gheuen. 17755[regelnummer] De vate die int land sijn bleuen. Dit word belouede darius. Ende es coninc worden dus. Vp den trost van deser conde. Zorobabel machen begonde. 17760[regelnummer] Den tempel bi den ghehete. Van zacharias den prophete. Ende bi aggeus prophecie. Doe quamen die prince van surie. Die hem twerc verboden dare. 17765[regelnummer] Hen ware dat bi den coninc ware. So dat selue zorobabel. Ende haer coninc also wel. Ten coninc darius voeren saen. Dar hi was vele bet ontfaen. 17770[regelnummer] Dan hi waende hebben verdient. Want onder des coninc vrient. Die sijns lijfs hoede namen.
426 Mede was ghebeet te samen. Ende derre ne waren waer tve. 17775[regelnummer] Des nachts hadde darius so wee. Dat hi slapen niet ne mochte. So dat hi eene redene vord brochte. Hem drien die hem waren bi. Welc hem dincke dat sterker si. 17780[regelnummer] So coninc so wijn so wijf. Ende belouedem sonder blijf. Die des wijns ware ende vroet. Hi soudem doen eere ende goet. Des marghins quamen die drie voren. 17785[regelnummer] Dart al die heren mochten horen. Dat die coninc sterker ware.
[Folio 108v]
Seide die eerste al openbare. Want die mensce es bi naturen. Here van allen creaturen. 17790[regelnummer] Ende die coninc es smenscen here. Dander prijsden den wijn mere. Want die mensce den coninc duinghet. Het doe die sijn dat hiet vulbringhet. Ende die cracht die de wijn heuet in. 17795[regelnummer] Die duinghet des menscen sin. Zorobabel seghet in sine ghescede. So es twijf sterker dan dander bede. So draghet den coninc men maecht kinnen. Ende hem die den wijngard winnen. 17800[regelnummer] Dese voet ende draghet twijf. Ende gheuet hem voetsel ende lijf. Ende oec siet men sonder beuen. Den man vord wijf setten leuen. Het was sprac hi vp eenen dach. 17805[regelnummer] Dat ic eens coninx amie sach. Die den coninc meneghen slach. Gaf dar hi selue toe sach. Ende was soe droeue was soe vro. De coninc was oec mede also. 17810[regelnummer] Bouen al desen ghelouets mi. Seggic dat wareit sterker si. Soe es ewelic soe ne verkert niet. Gods wareit eist diet al besiet. So maket al ende soe berecht.
427 17815[regelnummer] Al de werelt nv ende echt. Ende dar mach niet ieghen staen. Al volghedensis sonder waen. Dat zorobabel seide waer. Darius hiet hem hesscen daer. 17820[regelnummer] Wat hi wilde mar hi bat. Dat men weder in sire stad. Den tempel liete maken hem. Ende men in iherusalem. Weder soude ons heren vate. 17825[regelnummer] Die coninc was vro vtermate. Want dat hem ghedinct der of. Dattet was sijn belof. Ende dede dat in lettren setten. Dat die princen niet ne letten. 17830[regelnummer] Hem die in dien tempel wrochten. Mar dat si hem hulpe brochten. Ende si hem gauen offranden. Van sconinx tenten in den landen. Wijn ende soud ende dar toe coren. 17835[regelnummer] Om dat die iueden dar voren. Gode souden bidden ghinder. Vor sijn lijf ende vor sine kinder. Wiere so iet oec ieghen doet. Hi verburd lijf ende goet. 17840[regelnummer] Oec sendi bi zorobabel. Ons heren vate wech also wel. Hi kerde dor tland van calde. Ende voerde vor hem der iueden me. MEn bestont dat werc al daer. 17845[regelnummer] Jnt coninx darius ander iaer. Vulmaecht ward in den .vii. iare. Na die figure na die ghebare. Recht als salomon die here. Ghemaect hadde wilen eere. 17850[regelnummer] Leden waest .xlvi. iaer. Dat mens eerst begonste daer. Als orlof gaf coninc cirus. Doe starf die prophete aggeus. Eerlike dalfmen ende wel. 17855[regelnummer] Doe quam tfolc van ysrahel. Ende wiedent in marte als ict sach.
428 Vp den .xiii. dach. Pascen hildsi na die wet. Eene arke hebsire in gheset. 17860[regelnummer] Mar niet ne wanic dat soet was. Dar men of in moyses las. Als epyphanius scriuet vor waer. Mar soe was ghemerct dar naer. Oec bleef dod zacharias. 17865[regelnummer] Die bi aggeus gheleit was. Dar na verloes darius die man. Egypten dat cambices wan. Ende hi starf doe nam crone.
[Folio 109r]
Cerces sijn sone te lone. 17870[regelnummer] IN darius tiden als ict gome. Doe begonsten die van rome. Hare coninghe te doene of. Ende hadden raet gheuers int hof. Tien tiden ne hadde sonder ghilen. 17875[regelnummer] Tromsce rike ne ware .xv. milen. Sonder crone waren si dus. Al toten keiser julius. Tien tiden starf pictagoras. Die vinder van der musiken was. 17880[regelnummer] CErces coninc darius sone. Erde gode als die gone. Die sinen vader wilde slachten. Egypten wan hi met crachten. Hi was die grieken wan. 17885[regelnummer] Dat alexander werken began. Doe was in iherusalem. Elyachim ende onder hem. Was al te gader der iueden land. Bisscop was hi als ict vand. 17890[regelnummer] Die iueden bleuen nv meer vord. Sonder coninc alsmen hord. Ende van bisscoppen berecht. Al ghi hier na sult horen echt. Na cerces was artabanus. 17895[regelnummer] Coninc in persen wi lesent dus. Hi regnerde maende .vii. Gheboren ward in sine leuene. Socrates die filosophien.
429 Jn sinen tiden was ghesien. 17900[regelnummer] Een steen van den hemele vallen. Jn die griexe zee met allen. Die ghemaect was als eene gheet. Dus eist bescreuen godeweet. ARtaxerces was dar naer. 17905[regelnummer] Jn persen coninc weet vor waer. Tien tiden die pape esdras. Die wel in sijn huvs was. Screef hi bi der herten ende vant. De wet al gader die verbrant. 17910[regelnummer] Was van den quaden nabusardan. Doe men die stad iherusalem wan. Esdras ghewan orlof an hem. Te vaerne in iherusalem. De wet sinen volke te lerne. 17915[regelnummer] Die coninc oec om hem terne. Gaf hem lettren in surien. Ten prince van sire partien. Dat si hem coren olie ende soud. Ende ghelt gauen van sire scoud. 17920[regelnummer] Ende al die van den temple mede. Scalt hi quite dor sine bede. Oec omboet esdras te waren. Den gheuanghene ysrahelscen scaren. Die waren int land van caspia. 17925[regelnummer] Datter hem mede volghede na. .l. dusent. ende .dcccc. Ende .xx. man so wien soes wondert. Jn artaxerses .vij.ste iaer. Voeren si te lande dats waer. 17930[regelnummer] Te iherusalem voeren si saen. Ende hebben hare offrande ghedaen. Dat vernam hi dat die iueden. Ghelijc onwetic rueden. Ghehuwet waren an heidinsce diet. 17935[regelnummer] Jeghen die wet die god behiet. Die sciet alle esdras daer. Jn artaxerces .xx.ste iaer. Was een iuede hiet neemias. Die des coninx scinke was. 17940[regelnummer] Hi vernam ter seluer vre. Jherusalem sijn sonder mure.
430 Ende mesbaerder omme sere. So dat hi an sinen here. Orlof ghewan te vestene scone. 17945[regelnummer] Ende vor dor tland van babilone. Ende voerde vor hem vele der gheuane. Met groter pine als ic wane. So veste hi weder die stede. Jn onghere ende in onvrede. 17950[regelnummer] So dat hire .ij. iaer an wrochte.
[Folio 109v]
So dat men hem die mare brochte. So dat hem theleghe vier ghebrake. Dar men doffrande mede ontstake. Ende dat ieremias die colen. 17955[regelnummer] Ende die brande hadde verholen. Ghelet int van iosaphat. Doe men vellede die stad. Dar si ghenen pit vp braken. Vondsi de colen ende staken. 17960[regelnummer] Ende vet water vonden si daer. Dat leiden si vp den outaer. Ende al dar die offrande vp lach. Dar quam vier vd dar men toe sach. Des dancten si gode onsen here. 17965[regelnummer] Die hem dede al sulke eere. Esdras leerdem de wet. Die van gode was gheset. Ende van moyses ghescreuen. Els waer soe verloren bleuen. 17970[regelnummer] Oec so dede neemias. Want die stede. idel was. Tland volc wonen in der steden. Some met cauele some met beden. Te sinen herre keerdi der naer. 17975[regelnummer] Jn artaxerces .xvij. iaer. Mar eer hi starf leesmen van hem. Keerdi weder in iherusalem. Ende beterde die dinc die nod was. Ende doe starf neemias. 17980[regelnummer] Was hem ghemaect sepulture. Want hine maecte bi den mure.
431 Exerces crone lesen wi. Mar dan was maenden ne waer .ij. 17985[regelnummer] Doe sogdianus lettel mee. Waer .vij. maende wi lesent dus. Ende daer na darius notus. Doe verloes egypten land. Tien tiden ontstac eerst die brand. 17990[regelnummer] Van etna den berch in cicile. Die noch berrent teser wile. Ende doe leuede ypocras. Die vindere van visiken was. Plato die ward doe gheboren. 17995[regelnummer] Dar wi wonder vele of horen. Dar na droech assuerus crone. Dar ic een geeste af scriue scone. Assuerus was coninc van persi. Ende van meden lesen wi. 18000[regelnummer] Sijn conincrike quam ghelopen. Van endi tote ethyopen. Susen was sine hofstede. Jn sijn derde iaer hi dede. Een of houden sinen lieden. 18005[regelnummer] Feeste te doene horic dieden. Dat host stond .c. ende .lxx. daghe. Jnt edel huvs dans ghene saghe. Dat al daer in susen stoet. Sine colummen seluerin goet. 18010[regelnummer] Tecsel was als demel ghedaen. Ende tferwelf oec sonder waen. Dar in meneghe gimme diere. Staende in sterre maniere. Na dat spel van deser feesten. 18015[regelnummer] Dat hi dede sinen meesten. Bat hi allen den lieden mede. Tote susen van der stede. Die aten buten diere sale. Jnt hof van weilden seit die tale. 18020[regelnummer] Jnt hof van weilden was een wijngard. De ranken seluerin diere ende ward. De blade van goude rene. Alle die druve diere stene. Durgate ende gheset te samen.
432 18025[regelnummer] Vd desen houe als wijt vernamen. Sijn wel na comen al ghemene. Die durgate preciose stene.
[Folio 110r]
Ouer dat volc entie baroene. Waren gherecht pawelioene. 18030[regelnummer] Dar die colummen seluerin. Of waren ende marberin. Ende lijste van yuore. Dat dur repe als ict hore. Bissin ofte purpurin. 18035[regelnummer] Dar in bedden fijn goudin. Die gheset al ommetrent. Waren vp dat pauement. Dat pauement was marberin rike. Groene na der mirauden ghelike. 18040[regelnummer] Al datter was dranc wijn dat woude. Ende die vaten waren alle van goude. Die coninghinne hiet vasti. Ende hilt den vrouwen feeste der bi. Jn de coninclike sale. 18045[regelnummer] Des .vii. daghes hadde wale. Assuerus ghedronken van wine. Ende hiet dat men de vrouwe sine. Hem brochte want hi wilde toghen. Al den lieden vor den oghen. 18050[regelnummer] Hoe dor scone dat soe ware. Mar die vrouwe hadt ommare. Te doene dat hi ghebod. Des quam hem ane gramscap grod. Ende hi vraghede den .vii. vroeden. 18055[regelnummer] Die altoes bi hem stoeden. Wat die vrouwe hadde mesdaen. Een hiet manucam seide saen. Here soe ne heuet niet allene. Di ghequets mar alghemene. 18060[regelnummer] Al die man van dinen rike. Want die vrouwen ghemeenlike. Sullen bi desen bispele. Hare mans te min ontsien vele. Doese ontsegghen openbare. 18065[regelnummer] Ende nem .i. beter ouer hare. Dit ghebot was also saen.
433 Jn al dat conincrike ghedaen. Dar na des coninx raet woude. Dat men dat land dorsoeken soude. 18070[regelnummer] Ende vte nemen die sconste maghede. Welke sore hem best baghede. Die soude die crone ontfaen. Dit dochte den coninc wel ghedaen. Een iuede was dar int land. 18075[regelnummer] Die mardocheus was ghenand. Comen van beniamins gheslachte. Die nabugodonosor met crachte. Vinc doe ioachim ieconias. Die iuede ghevanghen was. 18080[regelnummer] Eens broeder drochter hadde hi. Die erster hiet lesen wi. So scone dat mense mede brochte. Hi hiet hare ofmen besochte. Wie so ware dat so hare wachte. 18085[regelnummer] Topenbarne haer gheslachte. Dese ester die beuel. Des conincs camerlinc so wel. Die de maghede hilt in sire trouwen. Hi gaf hare .vii. ioncvrouwen. 18090[regelnummer] Diese parerden ende hars plaghe. Ende eer soe bi den coninc laghe. Moestmense vermen een alf iaer. Met diere olien bestriken daer. Ende een alf iaer nutten mede. 18095[regelnummer] Specie van groter dierhede. Ende danne toten coninc gaen. Ende alsoe dan vp was ghestaen. Bleefse buten al te samen. Die coninc ne onbodse bi namen. 18100[regelnummer] Mardocheus wandelde in die sale. Ende nam goem der nichten wale. Also dat die dach es comen. Dat soe dar toe es ghenomen. Toten coninc snachts te gane. 18105[regelnummer] Al sulke chireit nam soe ane. Als haer gaf die camerlinc. Want soe ne wilde el ghene dinc. Jn assuerus .vii. iaer. Jn loumaent weet vor waer.
434 18110[regelnummer] Den .x. dach dat dit gheviel. So bequam den coninc so wel. Dat hi haer gaf bedi. Die crone die droech vasti.
[Folio 110v]
Eene maent hilt hi die feeste. 18115[regelnummer] Oec ghebod hi dat ment gheleste. Dat men al tland vierde al dure. Als langhe als die feeste ghedure. Mardocheus was bi der nichten. So dat hem .ij. horde dichten. 18120[regelnummer] Die moghende waren ende heren grod. Om te slane den coninc dod. Sire nichten dedijt verstaen. Die toten coninc es ghegaen. Ende hem ghene mord orconde. 18125[regelnummer] Vte mardocheus monde. Men besocht ende men vant waer. Ende men hincse bede daer. Die coninc dede in sine ystorie. Setten dat vte sire memorie. 18130[regelnummer] Altoes nemmermee ne quame. Ende oec mardocheus name. HJer naer verhief hi eenen man. Die gheheten was aman. Van agag gheslachte gheboren. 18135[regelnummer] Die samuel hier te voren. Al te male in sticken sneet. Als in der coninghe boec steet. Al dat was in assuerus sale. Knielde vor hem al te male. 18140[regelnummer] Diere diende in dat huvs. Sonder allene madocheus. Hi liet ende al dur die wet. Aman heuet bevraghen bet. Wat hi ware doe hordi wel. 18145[regelnummer] Dat hi ware van ysrahel. Ende seide menech vri persien. Bughet vor mi die knien. Dese scalc heuet onwerd dan. Mettien so visierde aman. 18150[regelnummer] Die iueden te dodene ghemeenlike. Die waren in assuerus rike. Te wraken van der scade mede.
435 Die hem bi wilen saul dede. Doe hi die amelechiten versloech. 18155[regelnummer] An den coninc dat hijt droech. Ende ghewan dat men te dod. Al sloech bede clene ende grod. Alle die iueden sonder waen. Die in sijn rike waren beuaen. 18160[regelnummer] Doe die iueden dat vernamen. Weenden si alle te samen. Ende mardocheus was tompaise. Ende stond ende riep vor den pallaise. Ende was in groten mesbare. 18165[regelnummer] Doe ester wiste die mare. Dat haer oem mesbarde so. Was soe vtermaten onvro. Ende hi onbod hare dat soe ghinghe. Ten coninc ende soe verdinghe. 18170[regelnummer] Hare volc ende hare maghe. Het sijn seit soe .xxx. daghe. Dat mi die coninc niet ombod. Ende sin ghebot es also grod. Wie sore comt al ongheboden. 18175[regelnummer] Dat menne moet dar omme doden. Hen si dat met sachten moede. De coninc sine guldine roede. Te hem ward biede doe sprac al dus. Anderwarf mardocheus. 18180[regelnummer] Wie weet dat in sinen sinne. Of du bedi best conincghinne. Worden dattu toter nod. Gods volc soud quiten van der dod. Svigestu nv god sal de sine. 18185[regelnummer] Bi eenen andren vter pine. Quiten ende du sulter omme al gader. Verderuen ende tgheslachte dijns vader. Doe bad ester dat hi dade. Alle die iueden bi sinen rade. 18190[regelnummer] Vasten die waren in die stede. .iij. daghe ende vor hare bidden mede. Ten derden daghe heuet soe al an ghedaen. Haer parrement ende es ghegaen. Met .ij. ioncvrowen dar ter stad. 18195[regelnummer] Dar assuerus selue sat.
436 Assuerus vp sijn sitten sat.
[Folio 111r]
Ende als hi heuet besien dat. Dat soe dar quam heuet hi mettien. Met vreeden oghen vp ghesien. 18200[regelnummer] Van vresen soe an ommacht ghinc. Ende als de coninc sach de dinc. Bequaemt hem wel ende heuet de roede. Haer gheboden in sachten moede. Ende soe heuet die roede ghecust. 18205[regelnummer] Die coninc sprac segt wat v lust. Ester ic sal gheuen di. Wat so du ebben wilt van mi. Here seit soe ghi ende aman. Comt eden eten met mi dan. 18210[regelnummer] Doe stont hi vp ende ghinc met hare. Ende namse in sinen scod al dare. Ende seide wes onueruard van sinne. Du bliues met mi conincghinne. Ter werscap dranc assuerus soe. 18215[regelnummer] Dat hi was sad ende vro. Doe seidi ester doe dine bede. Du suldse ebben hier ter stede. Here seit soe eet met mi dan. Echt marghin ghi ende aman. 18220[regelnummer] Dan salic segghen wat ic mene. Amans bliscap was niet clene. Hi ghinc danen te sinen huvs. Doe sach hi dat mardocheus. Selfs niet ieghen hem vp stont. 18225[regelnummer] Maectijt sinen vrienden cont. Ende toghedem sine moghenthede. Dar toe seidi hem oec mede. Dat de conincghinne allene. Van al den prinsen ghemene. 18230[regelnummer] Te werscap metten coninc bad. Ende dat dochtem niet al dat. Saghe hi mardocheus leuen. Doe seide te hem sine neuen. Mac .i. galghe in dijn huvs. 18235[regelnummer] Die oghe es .l. cubitus. Ende raet den coninc dat men dan. Dar hanghe den iuedscen man. De galghe aman maken hiet.
437 Des nachts sliep de coninc niet. 18240[regelnummer] Doe hiet hi sine geesten lesen. Vor hem ende vant in desen. Dat dar in ghescreuen stond. Hoe mardocheus maecte cond. Der princen raet die ontliuen. 18245[regelnummer] Den coninc wilden bede met kniuen. Hi vraghede wat eeren men dede. Mardocheuse om die trouwede. Ne ghene eere andword soe weder. Doe vraghedi wie dar ware neder. 18250[regelnummer] Men seide niemen dan aman. Hi es ter salen comen an. Om te radene dinghe. Dat men mardocheus hinghe. Assuerus hieten roepen daer. 18255[regelnummer] Ende hi dat seide ouer waer. Wat eeren men den man doen soude. Die den coninc eeren woude. Doe pensdi dat hi ware die man. Ende seide men sal hem doen an. 18260[regelnummer] Coninx ghewaden ende coninx crone. Vp sconinx vrse setten scone. De vorbaerste van den princen sal. Turs dor die stad leeden ouer al. Ende roepen lude ende niet stille. 18265[regelnummer] De man die den coninc wille. Eeren. salmen eeren dus. Dus seide die coninc assuerus. Ganc doe marchodeuse dit. Die vor ghene porte sit. 18270[regelnummer] Ne laets achter cleen no grod. Aman dede dat hi ghebod. Mar node dedit sonder waen. Ende doe de dinc was ghedaen. Ghinc hi sere mesbaren. 18275[regelnummer] Doe seiden sine vriende te waren. Es hi van den iueden gheboren. Dar du dus best ghevallen voren. So ne machtu niet ghestaen. Doe quamen des coninx boden saen.
438 18280[regelnummer] Diene ter werscap comen hieten.
[Folio 111v]
Hi moest doen al souds hem verdrieten. Die coninc seide ester minne. Sech wattu wilt in dinen sinne. Here seid soe ghef mi mijn leuen. 18285[regelnummer] Ende miere liede wi sijn verdreuen. Vergaue god dat mens vercochte. So suegic ende versuchte onsochte. De coninc sprac wie doet dat dan. Here ons viand aman. 18290[regelnummer] Aman wonderts als hijt vernam. Mar assuerus die was gram. Ende es al gram vp ghestaen. Ende in sinen houe ghegaen. Mar aman es dar bleuen. 18295[regelnummer] Ester te biddene om sijn leuen. Ende als die coninc comt dar weder. So vint hine gheuallen neder. Vpt bedde bi der conincghinne. Doe sprac hi met vreeden sinne. 18300[regelnummer] Wil hi mijn wijf vor mijn oghen. Vercrachten hoe mochtict ghedoghen. So dat die coninc dat weet. Dat in sijn huvs was ghereet. Eene galghe om mardocheus dod. 18305[regelnummer] Dar an hine hanghen ghebod. Ende gaf ester der conincghinnen. Dat huvs ende datter was binnen. Mardocheus ward ontfaen. Van den coninc te houe saen. 18310[regelnummer] Want ester liede dat haer oem ware. Assuerus die gaf hem dare. Sijn vingherlin te zeghelne mede. Dat hi aman nemen dede. Ester beual hem al haer dinc. 18315[regelnummer] Anderwarf bad soe den coninc. Vp sine voete weenende seere. Dat hi de lettren verkere. Die aman hadde ghescreuen. Jeghen al der iueden leuen. 18320[regelnummer] Die dinc was den coninc lief. Mardocheus screef eenen brief. Ende zegheldene met sinen handen.
439 Tote den princen van den landen. Dat men die iueden niet ne versleet. 18325[regelnummer] Mar die ghene die waren ghereet. Te harre dod soudmen verslaen. De here souden te hulpen staen. Den iueden ende hem gheuen die macht. Aldus worden si wel gheacht. 18330[regelnummer] So dat menech heidin besmet. Hem bekerde an hare wet. .lxxv. dusent harre viande. Worden ontliuet achter lande. Jn susen waerre ontliuet ghinder. 18335[regelnummer] .xv. der omme van amans kinder. Ende .dccc. porters mede. Dus ghewonnen si den vrede. De iueden ende des conincs minne. Bi ester der conincghinne. 18340[regelnummer] IN assuerus tide ghesciede. Dat vrankerike de liede. Van cens die hertoghe bremius. Rome wan ende al die huvs. Wel naer verbernede in die stede. 18345[regelnummer] Tien tiden so daden of mede. Hare raetgheuers die romeine. Ende maecter of tribune al reine. Aristotiles ghinc ter scolen do. Sijn meester was plato. 18350[regelnummer] Na assuerus wi lesent dus. Was coninc acherces ochus. Die tland van surien beual. Eenen hiet vagosus al. Jn iherusalem so was. 18355[regelnummer] Een here een bisscop als ict las. Sine name was iohan. Sijn moeder leide sin der an. Omt bisscop doem ende hiet ihesus. Hi ghewan hulde an vageus. 18360[regelnummer] Ende waender bi hebben de macht. So dat hi in dien tempel vacht. Jeghen den broeder ende bleef dod. Vagosus hadde dies gramscap grod.
440 Ende quam te iherusalem.
[Folio 112r]
18365[regelnummer] Doe wilden si verbieden hem. Dat hi in den tempel niet ne ghinghe. Mar hi andworde te desen dinghe. Dat hi vele suuere ware. Dan de dode dar si dare. 18370[regelnummer] Onsuuerden die kerke mede. Doe hi in quam rofdi die stede. Ende setten vp hem den chens weder. Die bi beden esdras neder. Te voren hadde ghedaen legghen. 18375[regelnummer] Van desen ochus oric segghen. Dat hi egypten weder wan. Neptanabus ward van hem dan. Al verdreuen moghentlike. Bi hem verdarf dat egypse rike. 18380[regelnummer] Some geesten ghewaghen das. Dat hi alexanders vader was. Jn ochus tiden de romeine. Verwonnen die fransoise al reine. Ende plato die phylosophyen. 18385[regelnummer] Die starf mede onder dien. ARsamus ward here grod. Na sijns vader ochus dod. Johannes van iherusalem. Die bisscop bleef dod onder hem. 18390[regelnummer] Jadus sijn sone ward in die stede. Bisscop ende here mede. Na arsamus ward in persi. Darius sijn sone coninc vri. Die sette eenen saraballe. 18395[regelnummer] Over die van surien alle. Die was een samaritaen. Dat hi den chens soude ontfaen. Jadus hadde alst bescreuen es. Eenen broeder hiet manasses. 18400[regelnummer] Die bisscop gherne hadde ghewesen. Saraballen dochter nam hi bi desen. Ende want soe ne ghene iodinne was. So verbod hem dor das. Vord te diene onsen here. 18405[regelnummer] Dus voer hi wech te sinen suere. Saraballa belouede him.
441 Vp den berch van garissim. Te makene eenen moenster hem. Na dien van iherusalem. 18410[regelnummer] Ende hem die hem volghede mede. Den volke gaf hi land ende stede. Jn dien tiden wi lesent dus. Van rome torquatus manlius. Dede sinen sone thouet af slaen. 18415[regelnummer] Om dat hi wijch hadde bestaen. Jeghen den raet der groter eeren. Nochtan vacht hi zeghe met eeren. IN dien tiden dat dit was. So sloech dod pausanias. 18420[regelnummer] Phylippus alexanders vader. Dat wrac alexander al gader. Ende ward in grieken doe coninc. Die weten wille hoet hem verghinc. Distorie vten latine. 18425[regelnummer] Vind hi ghedict bi mire pine. Hoe hi darius verwan. Ende portuse den stouten man. Al dar hi vor tiren lach. Quam sarraballa vp eenen dach. 18430[regelnummer] Te hem met .viii^m. man. Dar hi sine hulde ghewan. Ende beiaghede dar van him. Vp den berch te garissim. Sinen suaselinc eene kerke. 18435[regelnummer] Te makene van dieren werke. De monster stoet in waren saken. Toten datten die van rome braken. Manasses die ward bisscop daer. Do ward tiren weet vor waer. 18440[regelnummer] Een eiland mar alexander. Dammet ouer dat noit ander. Man te voren doen ne conde. Ende slichtet in den gronde. Die iueden ende iherusalem. 18445[regelnummer] Worden vri ghemaket bi hem. Mar hi ontseide die vriede. Dien van samaria ende hare stede. Hier nemt ende terre steden.

[Folio 112v]
442 Trike van persen ende van meden. 18450[regelnummer] Tgriexe rike comt hier an. Doe alexander die stoute man. Weder in babylonien quam. Venijn hi van der suster nam. So dat hi verloes die tale. 18455[regelnummer] Mar hi screef sinen wille wale. Sijn rike liet hi niet gheel. Mar hi maecter an .xii. deel. Ende besettet an .xii. heren. Want hi ne ionde niemen der eeren. 18460[regelnummer] Dat hi van machten hem gheleke. Dat testament brac corteleke. Want die viere verwonnen dachte. Ende hilden dat rike met crachte. Alexander starf in babilone. 18465[regelnummer] Ende droech .xii. iaer die crone. Jn grieken droech na hem crone. Phylips sijn broeder van macedone. Ende colencus in surie. Antigonus in azie. 18470[regelnummer] Jn egypten tholomeus. Dar ic vord an of spreke dus. Tholomeus soter quam. Na alexander ende nam. Tland van egypten onder hem. 18475[regelnummer] Hi voer te iherusalem. Als of hi sacrificie woude. Gode maken dor sine houde. Dat was vp eenen saterdach. Om dat hi wiste datter lach. 18480[regelnummer] Jn dien daghe der jueden viere. Ende si ne vochten in ghere maniere. So voerdire gheuaen met hem. Ende oec van dien van garissim. Die voerdi in egypten land. 18485[regelnummer] Ende vercochtse in der copmanne hand. Jadus die doe bisscop was. Jn iherusalem als ict las. Ende dien alexander deere dede. Dien hi vri makede die stede. 18490[regelnummer] Starf in dien tiden als ict las. Na hem ward bisscop onias.
443 Sijn sone als hi soude doen. Dar na die rechte symoen. Jn tholomeus tiden waren. 18495[regelnummer] .cc. dusent porters te waren. Ende .lxx. te rome ghetelt. Dus grod was doe hare ghewelt. Die coninghe van egypten land. Bleuen tholomeus ghenand. 18500[regelnummer] Na desen tholomeus alleine. Al tote dien dat die romeine. Egypten wonnen wi lesent dus. Doe dod was dese tholomeus. Was filadelfus int land here. 18505[regelnummer] Die die boeke minde sere. So datmen hem seide mare. Dat onder die iueden waren. Die wet die god met sinen monde. Screef ende seide in ouder stonde. 18510[regelnummer] Ende hi begerredse dat mense vord. De wet ontbonde int griexe word. Mar hi vernam dat gheen man. Ne ware diere hem kerde an. Dat hise kerde in andre tale. 18515[regelnummer] Hi ne ware iuede al te male. Hi ne hadder omme suaer verdriet. Bedi een die teoponpus hiet. Hads bestaen die sere was vroet. Ende bleef .xxx. daghe veruoet. 18520[regelnummer] Teotectus ward oec blent. Om die selue sake sent. Does hem berren war si ghenesen. Filadelphus screef na desen. Den bisscop eleazarus. 18525[regelnummer] Die na symoene wi lesent dus. Sinen broeder. bisscop was. Want symons kint onias.
[Folio 113r]
Tien tiden was al te clene. Dat hi dor sinen god allene. 18530[regelnummer] .c. dusent liete gaen. Jueden die waren gheuaen. Ende .xx. dusent dar toe mede. Die hi cochte sonder beide.
444 Ende dar toe seluer ende goud. 18535[regelnummer] Ende diere stene menechuoud. Ons heren werc te makene mede. Ende bat hem dor sine bede. Dat hi hem senden weder woude. Somighe wisen van sire oude. 18540[regelnummer] Die hem wilden ontbinden de wet. Jn griex dat soe worde gheset. Jn sinen boec in sine geesten. Die bisscop senden van den meesten. Die vroets waren van sulker lesse. 18545[regelnummer] Vte elke elken gheslachte .vi. .lxxii. teere scaren. Die hem die wet al sonder sparen. Vten ebreuscen int griex ontbonden. Doet was vuldaen ten seluen stonden. 18550[regelnummer] Ghifte filadelfus die heren. Ende sendetse weder met eeren. Eleazarus sendi mede. Diere ghiften dar ter stede. Ende diere vate in den tempel ons heren. 18555[regelnummer] Dar toe eene tafle gode teeren. Grod ende dicke van finen goude. Verciert met stene menechuoude. Nochtanne was twerc diere allene. Dan dat goud ende al die stene. 18560[regelnummer] IN dien tiden filadelphus. Maecte een clerc hiet socratus. Een wonder in alexandrien. Des ghelijcs hordic nie lien. Eenen tur staende in de ze. 18565[regelnummer] Sonder fundament no min no me. Vp .iiij. keruetsen dat hi stont. Die niet ne quamen an den grond. Ende die waren ghemaect van glese. Al als ict bescreuen lese. 18570[regelnummer] Tien tiden leesmen dat eerst ghinc. Te rome die seluerin penninc. FJladelfus starf na des. Ende sijn broeder euergeces. Ward coninc in egypten land.
445 18575[regelnummer] Surien duanc hi metter hand. Ende cicilien al gheel. Ende van assien een deel. Dane hi brochte groten roef. Ende die affogode hebbets gheloef. 18580[regelnummer] Die cambices die stoute man. Wilen vp egypten wan. Heueti ghehaelt ende ghesocht. Ende weder in egypten brocht. Bisscop was in iherusalem. 18585[regelnummer] Een hiet onias onder hem. Euergeces hescede weder. Den chens die filadelphus neder. Dor ons heren wille leide. Mar onias die ontseide. 18590[regelnummer] Den chens ende sendem no min no mere. Des balch euergeces sere. Doch vor des bisscops suster sone. Josephus so hiet de gone. Die maecte pais ende vrede. 18595[regelnummer] Sulc eere hem die coninc dede. Dat hi hem gaf die voechdie. Een deel des landscaps van surie. IN euergeces tiden verloren. Die romeine dies hadden si toren. 18600[regelnummer] Bi naer .xl. dusent man. Jn eenen strijt dar mense wan. Jn een eiland dat rodos heet. Stont een wonder oec godeweet. Een beilde ghemaect van metale. 18605[regelnummer] Na eenen gygante ghegoten wale. Colosus hiet die deghen grod. Hercules sloechene wilen dod. So oghe was hi dat men cume mochte. Man vinden die dar toe dochte. 18610[regelnummer] Ouer te werpene met eenen stene. Dit ne was gheen wonder clene.
[Folio 113v]
Hoe men sulc een beilde goet. Ende hoe ment rechte het was so grod. Vp ende neder doe het lach. 18615[regelnummer] Een aerbeue quam vp eenen dach. Jn euergets tiden so fel.
446 Dat die colosus neder viel. Evergeces die verstaerf. Ende dat rike dat verdaerf. 18620[regelnummer] Vp filofator sinen sone. Jn iherusalem was tgone. Bisscop symons sone onias. Jn sinen tiden als ict las. Maecte cirachs sone iesus. 18625[regelnummer] Den boec ecclesiasticus. Sijn ghelijc ward niet begonnen. Dese filofator ward verwonnen. Van antiocuse den groten. Die van alexanders ghenoten. 18630[regelnummer] Quam ende van sire partien. Ende coninc was van surien. Want seleucus surien behelt. Na alexander met ghewelt. Na hem antiocus soter. 18635[regelnummer] Daer ic of wel segghen der. Dat dandre diere quamen naer. Antiocus hieten menech iaer. Dar na antiocus colentus. Doe dese grote antiocus. 18640[regelnummer] Die filopatere verwan. Van egypten ende sine man. Jn iherusalem so was. Bisscop die grote onias. Die dor de pijnlicheit van hem. 18645[regelnummer] Voer vte iherusalem. Ende vele iueden an sine hand. Enen tempel in egypten land. Maecti ghescepen als ict las. Dat die van iherusalem was. 18650[regelnummer] Die tempel stont .cc!. iaer. Tote vaspasianus dats waer. Dese antiocus setter weder. Den chens die filadestus neder. Leide te iherusalem. 18655[regelnummer] So vele volx claghede ouer hem. Dat affricanus cipio.
447 Van rome quam ende duankene so. Dat hi sijns orloghen stont af. Ende hi hem te ghisele gaf. 18660[regelnummer] Om seker te sine das. Sijn kint antiocus epyfanes. Dese grote antiocus. Voer impetreren wi lesent dus. Teenen tempel hiet nanae. 18665[regelnummer] Om te winne scats me. Dar riepene de papen in. Ende hi waende hebben ghewin. Ende ghinker in met lettel lieden. Dar gald men hem met quader mieden. 18670[regelnummer] Want si sloeghen al te sticken. Dus gheltmen den quaden dicken. Om des antiocus quaet doen. Was onias wech ghevloen. Te egypten ende liet in die hand. 18675[regelnummer] Symon den sone stede ende land. Ende doe die symon dod was. Ward bisscop sijn sone onias. NA den groten antiocus. Was coninc sijn sone seleucris. 18680[regelnummer] Van den lande van surien. Quaet was hi des horic lien. Hi sende in iherusalem. Heliodoruse ende hiet hem. Dat hi den tempel rouen soude. 18685[regelnummer] Ende als hi die dinc doen woude. Ende hi in dien tempel quam. Warens die ingle vp hem gram. Ende gheselden ende sloeghen dod. Doe dede die bede so grod. 18690[regelnummer] Ouer hem die bisscop onias. Dat hi vp stont ende ghenas. Doe hi ten coninc weder quam. Seidi bestu vp iemene gram. Sendene te rouene iherusalem. 18695[regelnummer] Du best ghevroken over hem.
[Folio 114r]
Antiocus epyfanes. Heuet mare vernomen des. Dat sijn vader dod was bleuen.
448 Van rome heueti hem verheuen. 18700[regelnummer] Dar hi was ghisel ende onstal. Hi kende des broeders quaetheit al. Jn surien hi ontscod. Ende teerst dat die broeder was dod. Ontfinc in surien die crone. 18705[regelnummer] Doe lieten die iueden onscone. De wet ende merc waer bi dat was. Die goede bisscop onias. Was sonder kint ende hadde .ij. broedre. Die onbestiert waren sonder roedre. 18710[regelnummer] Ende vinc bisscopdoem oec streden. So dat si andre heidine zeden. Hem verkerden ende namen. Heidine namen bede te samen. Want iesus hiet hem iasoen. 18715[regelnummer] Eene name na tgriexe doen. Ende ian hiet hem menelaus. Om datse aldus antiocus. Jn sine liue soude ontfaen. Jasoem heuet tbisscopdoem ontfaen. 18720[regelnummer] Ende van antioche ghecocht. Doe dese quaetheit was ghewrocht. Ghinc vd dat heleghe vier al daer. Dat altoes lach vp den outaer. Dat te voren in .lxx. iaren. 18725[regelnummer] Doe si also ghevanghen waren. Dart gheleit hadde ieremias. Jnt water leuende bleuen was. Sident dede antiocus. Jasoen of ende menelaus. 18730[regelnummer] Die ward bisscop als ict las. Hi volghede den broeder onias. Die van hare quaetheit te waren. Jn antioche was ghevaren. Om te bekerne des coninx sin. 18735[regelnummer] Mar dan diedde meer no min. Dar dede de broeder menelaus. Eenen man hiet andronicus. Oniase sinen broeder slaen. Antiocus balch sonder waen. 18740[regelnummer] Om des gherechts bisscops mord. Andronicus dedi al de pord.
449 Dor leedden ende gheselen mede. Ende onthoueden dar ter stede. Dat hi die mord hadde ghedaen. 18745[regelnummer] Antiocus voer danen saen. Ende wan valscelike egypten land. Doe quam hi weder te hand. Te iherusalem in die stede. Dar hi grote mord in dede. 18750[regelnummer] Al tland wendi vp ende neder. Doe kerdi in egypten weder. Mar die boden van rome quamen. Die hem int land te wesene benamen. Over .ij. iaer leesmen van hem. 18755[regelnummer] Quam hi weder te iherusalem. Sine partie ondede die stede. Menelaus die bisscop mede. Leeddene in den tempel bi ommaten. Dat rouedi van sinen vaten. 18760[regelnummer] Die diere taflen de pord van goude. Nam hi ende cireit menechuoude. Ende die diere cortinen mede. Al dar in der seluer stede. Setti iupiters afgod. 18765[regelnummer] Ende gaf vd sijn ghebot. Gods dienst te latene ende men daer. Jupiter eerde vp den outaer. Den tur oec vp dauids stad. Veste hi wel ende leide in dat. 18770[regelnummer] Grieken die den iueden daden. Vele onmensceliker scaden. Want wien si vonden binnen der steden. Die haer kinder besneden. Die hingsi dar hals ende hals. 18775[regelnummer] Dat dochtem quaet ende vals. Doe die samaritane dat saghen. Die seiden dat si van haren maghen. Waren doe alexander dede. Den iueden hare grote vrihede.
[Folio 114v]
18780[regelnummer] Dit ontseiden si alle met alle. Dien tempel die saraballe. Manasse maecte vp garissim. Dar si teerst of beroemden him. Dat ons heren tempel ware.
450 18785[regelnummer] Onseiden si mi enbare. Ende baden antiocuse sere. Dat hine wihede in jupiters eere. Wast danx wast ondanx dor die nod. Ende dor die vrese van der dod. 18790[regelnummer] Heuet dit ghebot vele volx besmet. Mar de goede hilden die wet. Tvee wijf waren in dien daghen. Vord brocht ende dar of bedraghen. Dat si besneden hare kinder. 18795[regelnummer] Die hingmen an hare barste ghinder. Ende leeddedse al de stede dure. Dar na warpmense van den mure. Eenen goeden man gheuiel aldus. Eenen ouden hiet eleazarus. 18800[regelnummer] Dien wildmen suinin vleesch doen eten. Ende die man ads niet vergheten. Het was in de wet verboden. Ende seide hi liet hem eer doden. So dats sinen vrienden of dochte. 18805[regelnummer] Ende sulc was die hem vleesch brochte. Dat gheorlouet was in die wet. Ende seide hemelike dit et. Vor den coninc in der ghebare. Als oft recht suinin vleesch ware. 18810[regelnummer] Hi seide ic mesdade vtermaten. Jc wille den ionghen exempel laten. Jnne wille met ghene vensene ontgaen. Doe ward hi daer ontliuet saen. Met tormenten harde grod. 18815[regelnummer] Ende liet exempel van sire dod. DOe was vor den coninc ghinder. Een wijf gheuaen met .vii. kinder. Die si dar toe duinghen wouden. Dat si suinin vleesch eten souden. 18820[regelnummer] Sine wildens doen om ghene saken. Antiocus dede een vier maken. Enten oudsten de tonghe vd sniden. Ende tfel van den houede dar ten tiden. Dar toe binden hande ende voete. 18825[regelnummer] Ende werpen in dat vier onsoete. Vor moeder ende vor broeder mede. Elken broeder hi dat dede.
451 Ende emmer den oudsten voren. Nochtan hiet hi hem eerst horen. 18830[regelnummer] Wat eeren hi hem gherne dade. Wilsi leuen bi sinen rade. Alle trostedse die moeder goede. Stoutelike met mannes moede. Ende seide ic ne gaf v gheest no leuen. 18835[regelnummer] Mar hi diet v heuet ghegeuen. Ende ghijt hier laet dor sine wet. Die salt v noch lonen bet. So dat si alle ghemene. Dod waren sonder die ionxte allene. 18840[regelnummer] Doe seide ter moeder die coninc. Trost doch desen ionghelinc. Ende soe belouede den coninc ghint. Mettien seidsoe lieue kint. Ontfarme mijns ende ontfa eden. 18845[regelnummer] De dod die dine broeders leden. Dat ic di doch met hem ontfanghe. Ghinder in ghent leuen langhe. Antiocus die had ommare. Ende dede den ghenen noch also suare. 18850[regelnummer] Als hi der ander enighe dede. Ende dar naer der moeder mede. DOr dese iammerlike sake. Sende onse here vrake. Als sulke als ghi sult horen. 18855[regelnummer] Een man was van leui gheboren. Een pape ende hiet mathatias. Die in modin wonende was. .v. sonen hadde die man. Eenen symon ende eenen ian. 18860[regelnummer] Jonatas ende eleazarus. Ende iudas machabeus. Doe si horden dese mare. Dede elc an eene hare.
[Folio 115r]
Ende weenden alle te samen. 18865[regelnummer] Mettien des conincs boden quamen. Jn modin dierre in setten afgode. Ende men den iueden ghebode. Dat sise anebeden souden. Doe seiden si matatiase den ouden. 18870[regelnummer] Du best prince in dese pord.
452 Ende doe eerst des conincs word. Hi seide al dart horde meerre ende minder. Jc of god wille ende mine kinder. Sullen houden de wet ons heren. 18875[regelnummer] Doe quam een iuede te sinen onneren. Ende sacrerde vor sinen oghen. Matatias die ne const ghedoghen. Mar hi dodene vp den outaer. Ende des conincs boden daer. 18880[regelnummer] Den outaer heueti oec ghescord. Ende seide wie so gode toe hord. Volghe mi. ende hem volgheden ghinder. Sijn gheslachte ende sijn kinder. Doe streec hi in eene wostine. 18885[regelnummer] Ende liet al die rikeit sine. Liede met kinden ende met wiuen. Lieten hem in die enode driuen. Ende minden tcrud tetene bet. Dan te latene die wet. 18890[regelnummer] Doe quamen vp eenen saterdach. Deidine ende daden ghewach. Te doene dat die coninc ghebod. Of al dar te bliuene dod. Die heidine wisten diese sochten. 18895[regelnummer] Dat si tsaterdaghes niet ne vochten. Si seiden si ne dadens niet. Dar sloechse dat quade diet. Ende in olen hebsise versmord. Omtrent .m. hebsire vermord. 18900[regelnummer] Te matatiase vloenre mere. Ende corne teenen here. Die seide comt in saterdaghe. Jemen die ons strijt anedraghe. Dar vp ne houdwi ghene wet. 18905[regelnummer] Mi dinke wi waren besmet. Jn die wet gods ons heren. Lieten wi ons aldus ontheren. De wet verderuet mettien lieden. Doe vachti als wi v bedieden. 18910[regelnummer] Des saterdaghes ende verwan. Vele die waren des conincs man. Hi brac afgode ende outare. Ende wie sore anebede dare.
453 Sloech hi dod al sonder sparen. 18915[regelnummer] Kinder die onbesneden waren. Dedi besniden daer. Ende was aldus voghet .i. iaer. Doe vermaendene die dod. Sine kinder hi vor hem ghebod. 18920[regelnummer] Ende seide ic ghelde mine scoud. De wet hetic dat ghi oud. Ende steruet ghewillike der voren. Die dueghet die wi bescreuen horen. Hi nes diere ende an weten sal. 18925[regelnummer] Die lechame sijn steruende al. Hord symoene als uwen broeder. Doet sinen raet hiers niemen vroeder. Judas sal v leedsman wesen. Sterc ende stoud so kennic desen. 18930[regelnummer] Doe starf die goede matatias. Jn modin hi begrauen was. Judas ontfinc die vochdie. Die sterke die stoute die vrie. Ghelijc der lewen ward hi snel. 18935[regelnummer] Ende vacht vor die van ysrahel. Appollonius die quam der na. Die hertoghe van samaria. Jeghen iudase met groten herre. Judas sette hem ter werre. 18940[regelnummer] Met cleenre meente ende sloech dod. Sonder somech diere ontscod. Sloech hi des ebt gheloef. Al dar so wan hi groten roef. Ende appolonius goede suard. 18945[regelnummer] Dat hi lief hadde ende ward. Want hire mede alsijn leuen vacht. Doe quam vp hem met groter cracht.
[Folio 115v]
Seron een hertoghe van surien. Judas quam met cleenre partien. 18950[regelnummer] Die veruast waren ende moede. Doe trostise als die vroede. Hi seide de zeghe en laghe niet. An dat onghetellede diet. Mar an die ghenaden ons heren. 18955[regelnummer] Doe nam hi den wijch met eeren. Die hertoghe bleef dod wien soes wondert.
454 Ende met hem sijns volx .dccc. Dandre iaghedi toter zee. Die vloen int land van filiste. 18960[regelnummer] So dat al die heidine vaer. Van hem hadden verre ende naer. Antiocus die dit verstoet. Sijn volc hi onbieden doet. Ende vele hurdire bi tsoute. 18965[regelnummer] Ende doe hi tsoud hem gheuen soude. Sach hi dat hem tscats ghebrac. Doe hadde sijn herte onghemac. Ende voer omme scat te percen ward. Coenlike ende onuervard. 18970[regelnummer] Beual hi tland ende sinen sone. Antiocus so hiet die gone. Hem gaf hi van den herre de helt. Ende olifante in sine ghewelt. Ende hiet hem sijn den iueden fel. 18975[regelnummer] Ender verderuen al ysrahel. Selue voer hi omme scat. Vter stad die hiet emat. Eerst ende der na reblata. Mar hi vestedse daer na. 18980[regelnummer] Ende lietse antioche na hem. Nv hord van dien van iherusalem. Antiocus voer in persi. Lisias die ruddre vri. Nam tholomese ende nichanore. 18985[regelnummer] Ende gorgiase als ict hore. Die moghende ende sconinx vriende waren. .xl. dusent teere scaren. Voetghangers. ende .vii^m. vp vrse. Gaf hi hem te doene porse. 18990[regelnummer] Dien ioden ende si voeren dane. An hem quamen die suriane. Te hulpen ende die iueden mede. Die vluchtic waren vter stede. Oec quaemre copmanne met scatte. 18995[regelnummer] Jnt herre mede omme datte. Te copene die gheuane. Judas die stoute quam hem ane. Ende hiet den sinen haren trost.
455 An gode setten diet al verloest. 19000[regelnummer] Sauons so nam gorgias. Diere toe vercoren was. .v. dusent rudders vd vercoren. Om dat hi snachts wilde te storen. Judas herre ende hem verslaen. 19005[regelnummer] Mar iudas heuet dit verstaen. Ende pensde dit selue te doene. Jn liet in die pawelioene. Vele viers in der ghebare. Als of al therre daer ware. 19010[regelnummer] Doe gorgias ghinder quam. Ende hi niemene vernam. Seidi si vlien te berghe ward. Als hem die dach heuet verbard. Sach therre van den pawelioenen. 19015[regelnummer] Judase bi hem den coenen. Allene met .iij^m. man. Ende eer si mochten wapin an. Ghedoen sloech hire vele dod. Dar vlo menech dor die nod. 19020[regelnummer] .iij. dusent lietsire als ict las. Doe sprac ten sinen iudas. Siet dat ghi laet varen den roef. Gorgias dies ebt gheloef. Es noch hier achter ente sine. 19025[regelnummer] Doe sach als wel was anscine. Gorgias dat de sine vloen. Want tente ende pawelioen. Dat stont al van brande rod. Ende hi vlo al dor die nod. 19030[regelnummer] Doe nam iudas daer vrilike. Den roef die groet was ende rike.
[Folio 116r]
Ende louede gode onsen here. Ende keerde met groter eere. Meer volx dan hi doe ghewan. 19035[regelnummer] So dat hi hadde .x. dusent man. TEn naesten iare lisias. Die nochtoe in die scade was. Vergaderdi herre dat hi ghewan. Te voet .xl. dusent man. 19040[regelnummer] Ende .v. dusent ridders der na. Doe hi sende in iudea.
456 Om tfolc te werpene onder voete. Judas quam hem teghemoete. Ende met hem .x. dusent man. 19045[regelnummer] Den wijch nam hi die stoute dan. Ende vacht so dat lisias. Ende sijn volc ghesconfiert was. .v. dusent lietsire van den haren. Lisias siet wel te waren. 19050[regelnummer] Der iueden stoutheit die hi vrucht. Oec mercti sire liede vlucht. Ende dat die iueden steruen bet. Kiesen. dan te latene die wet. Of haer vriheit of haer recht. 19055[regelnummer] Te antioche so kerdi echt. Ende besette hem te hand. Om sterker te comene int land. Mar iudas ende die waren met hem. Voeren te iherusalem. 19060[regelnummer] Om te suuerne den temple. Dar vonden si so suare exemple. Want si den tempel woeste vonden. Ende datter bomkine in stonden. Ghewasen van groter wilthede. 19065[regelnummer] Dar nam hi vte ridders mede. Die de horde also besaghen. Van dien die in turre laghen. Die antiocus daer leide. Met groter ghewillecheide. 19070[regelnummer] Den tempel maecti suuer daer. Des selue daghes ouer .iij. iaer. Dattene ontreinde antiocus. Suuerdene machabeus. Alst hadde vorsproken daniel. 19075[regelnummer] Ouer .cccc. iaer ende .viii. wel. Dar brochti niewe vate te waren. Tafle ende candelaren. Ende eenen outaer van goude. Cortine diere menechuoude. 19080[regelnummer] Ende die dueren maecti weder. Die ghevallen waren neder. Hi brac antiocus outaer. Ende maecte .i. niewen daer.
457 Den tempel widi als ict sach. 19085[regelnummer] Vp den .xxvi.sten dach. Jn de maent die december heet. Feeste hilden si ghereet. Judas die minde oec die stede. Ende setter vaste turre vp mede. 19090[regelnummer] Dar in wachter ieghen verdriet. Mar dauids tor ne wan hi niet. DJe heidine al omme achter lande. Hadden des toren ende hande. Dat men iherusalem soude vesten. 19095[regelnummer] Enten iueden ghinc ten besten. Ende daden hem scade ende onghemac. Mar iudas waest diet sere vrac. Hi sloech die van ydume. Ende dedem vtermaten wee. 19100[regelnummer] Oec vacht die goede machabeus. Vp den hertoghe tymotheus. Van der amoniten lande. Dar vp hem quamen die viande. Saghen die heidine .vii. man. 19105[regelnummer] Vp vrse die de iueden dan. Leedden dar si voeren te stride. Die .ij. dar of in elke side. Behoeden den goeden iudas. Ende oec mede als ict las. 19110[regelnummer] Scotsi scichte ghelijc den viere. Vp die viande in wreder maniere. So dat tymotheus ontvlo. Judas die wan iaser do. Eene stad ende keerde weder. 19115[regelnummer] Eer hi wiste vp of neder.
[Folio 116v]
Quam hem mare daer ter stad. Dat dat volc van galaad. Gheiaghet hadden in teman. Vele iueden ende nochtan. 19120[regelnummer] Tymotheus vp hem quame. Die hem die veste gherne of name. Ende eermen die lettren vul las. Quam hem echt mare das. Hoe die van surs ende van saiet. 19125[regelnummer] Hem ieghen die iueden hadden gheset. Die waren in galilee.
458 Dit waren suare saken tvee. Machabeus die riddre coene. Nam sinen broeder symoene. 19130[regelnummer] Dien sendi in galilee. Met .m. man ende nemmee. Den volke te hulpen dat dar was. Hi ende sijn broeder ionatas. Namen met hem .viii. dusent man. 19135[regelnummer] Om te losene die van taman. Josefuse ende azarien. Liet hi met eere partien. Jnt land van iherusalem. Nochtan so beual hi hem. 19140[regelnummer] Dat si eer si weder quamen. Altoes ghenen wijch ne namen. Symoen quam in galilee. Den heidinen dedi so wee. Dat hise sloech ende maecte mad. 19145[regelnummer] Ende iaghetse al toter stad. Die tolamais heet bi namen. Al haren roef nam hi te samen. Oec ontiaghedi den rueden. Alle die gheuanghene iueden. 19150[regelnummer] Doe kerdi alst ghedaen was. Macabeus ende ionatas. Leden ouer die iordane. Eenen woesten wech leden si ane. Drie dachuard dor die wostine. 19155[regelnummer] Dar quamen hare vriendekine. Diese ontfinghen ende seiden. Doe die heidine beleiden. Hare broeders ende an hem streden. Judas quam dar ter steden. 19160[regelnummer] Ende ontstac bozor met viere. Ende berouedse na sine maniere. Nachts hi danen porren bestaet. Ende alst quam an die dagheraet. Sach hi hoe die heidine vochten. 19165[regelnummer] Ende mangen ende leeddren brochten. De veste te winne mede. Sijn herre hi an .iij. scaren dede. Ende dede blasen met businen. Tymotheus metten sinen. 19170[regelnummer] Hebben machabeus bekent. Ende vloen sere met ghenent.
459 .viii. dusent man lietsi bi naer. Al der heidine vesten daer. Die waren in galadinde. 19175[regelnummer] Die machabeus ontve. Tymotheus gaderde echt herre. Ende sette hem ter werre. Judas sochtene stouteleke. Tusscen hem tveen lach .i. beke. 19180[regelnummer] Doe sprac tymotheus ten sinen. Wille hem machabeus pinen. Ons te soekene ouer die flume. So sullen wijs ghenesen cume. Mar ontsiet hi dat te waren. 19185[regelnummer] So laet ons ouer totem varen. Si sijn onse sekerleke. Judas trac ouer die beke. Ende dede na hem roepen daer. Dat si alle alle volgheden naer. 19190[regelnummer] Die heidine weken dar vor him. Ende vloen ter stad heet carnaim. Jn eene manmerie grod. Dar bleuen si alle dod. Want iudas wanse metten brande. 19195[regelnummer] Doe nam hi daer in den lande. Alle die iuedsce liede ghinder. Manne ende wiue ende hare kinder. Ende voeredse te lande mede. Tote effron so quam hi ter stede.
[Folio 117r]
19200[regelnummer] Dar duere ne moesti niet liden. Die wan hi in corten tiden. Ende maecte wech ouer die dode. Als hi verwan dus sine node. Kerdi te monte syon te handen. 19205[regelnummer] Ende offerde gode offranden. Ende dancte gode dat hi altoes. Niemen in vard ne verloes. Des selues daghes no min no mee. Quam symon van galilee. 19210[regelnummer] Die wile dat wech was machabeus. Azarias ende iosephus. Dien hi tland beual so sere.
460 Wilden oec beiaghen eere. Ende namen ieghen gorgias strijt. 19215[regelnummer] Mar si vloen in corter tijt. .ij. dusent man dat si verloren. Want hem iudas verbod te voren. Ward hi te werder weet dat wel. Onder die van ysrahel. 19220[regelnummer] Om dat ghinc bi sinen ghehete. Ghelijc dat hi ware prophete. Judas storde ydume. Den filistienen dedi wee. Samaria dor voer hi mede. 19225[regelnummer] Ende quam in azotum die stede. Hare gode ende hare outare. Verberndi ende bracse dare. Doe kerdi in iherusalem. Ende brochte groten roef met hem. 19230[regelnummer] IN dien tiden dat dit ghesciede aldus. Die coninc antiocus. Dar ic die tale af liet bedi. Voer te lande van perchi. Hi verhorde eene mare. 19235[regelnummer] Dat elimars eene stad dar ware. Dar grod goet ware ende ghewin. Ende een rike monster der in. Dar in ware goud ende scad. Want alexander liet dar dat. 19240[regelnummer] Dat goet wildi rouen gherne. Mar dat stont hem tonberne. Want die liede van den rike. Jaghendene danen dorperlike. Ende in den wech quam hem de mare. 19245[regelnummer] Hoet in iuda vergaen ware. Doe ward hi echt al verwoet. Ende hiet iaghen metter spoet. Houerdelike vermat hi hem. Te comene in iherusalem. 19250[regelnummer] Ende te makene dar af. Ghemeenlike der iueden graf. Met desen worde begonsti carmen. Hem ward so wee in die darmen. Van sinen waghene dat hi viel. 19255[regelnummer] Ende quetstem so wel.
461 Sine cracht god an hem openbarde. Want hem dochte in sire houarde. Dat hi ghebieden mochte der vloet. Ende hem dochte in sinen moet. 19260[regelnummer] Dat hi de berghe mochte weghen. Dar moesti sulker sake pleghen. Dat men droech vp eene bare. Vd sinen vleesche haren tare. Quamen leuende worme ghegaen. 19265[regelnummer] So sere stanc hi sonder waen. Dats al therre hadde verdriet. Hine const selue ghedoghen niet. Doch dat hi hem seluen kende. Als hem teuel aldus scende. 19270[regelnummer] Ende hi seide het es wel recht. Dat dese steruelike knecht. Gode doch si onderdaen. Dar belouedi gode saen. Dat hi soude die iuedsce scaren. 19275[regelnummer] Vri maken alst grieken waren. Ende selue iuede werden mede. Dar toe predeken telker stede. Die moghentede van onsen here. Jn wanhopen viel hi sere. 19280[regelnummer] Ende screef toten iueden dit. Jn sine lettren dat hi bit. Dat si ghetrouwe souden wesen. Antiocuse sinen sone na desen.
[Folio 117v]
Oec leidi des al openbare. 19285[regelnummer] Dat hi bedi gheplaghet ware. Dat hi den tempel ontreinen soude. Doe riep hi sinen euen oude. Filippe van sire partie. Ende gaf hem des riken vochdie. 19290[regelnummer] Crone ghewaden vingherlijn. Dat hi toten sone sijn. Antiocuse draghen soude. Ende coninc maken met ghewoude. Jn die montaengen bleef hi dod. 19295[regelnummer] Met keitiuicheden grod. Als lisias wiste die mare. Nam hi antiocuse dare. Die hem de vader beual so scone.
462 Ende gaf hem die coninc crone. 19300[regelnummer] Ouer al tconincrike te samen. Eupator hiet hine bi namen. DOe dod was antiocus. Pensde machabeus. Dat hi besitten wilde te waren. 19305[regelnummer] Die in dauids torre waren. Ende maecte selscutte ende ingiene. Dat hi den vianden mede diene. So datter een deel vd stolen. Dies den coninc niet ne verholen. 19310[regelnummer] Oec waren met hem also wel. Een deel der quader van ysrahel. Ende seiden den coninc dus. Wrec ons ouer machabeus. Wi hebben oit allegader. 19315[regelnummer] Di ghedient ende dinen vader. Quijt te beleghene hets dine bederue. Ende ghef hem weder ons erue. Doe ward die coninc harde gram. Grod herre hi met hem nam. 19320[regelnummer] .c. dusent liede te voet. Ende .xx. dusent ridders goet. Ende .xxii. olifante. Hi ende sine seriante. Quamen vor betsura. 19325[regelnummer] Judas veste een deel der na. Der stad van iherusalem. Ende iudas quam ieghen hem. Als die altoes was in die werre. Die coninc scarde sijn herre. 19330[regelnummer] Ende dede den olifante toghen. Sab van morbesien vor oghen. Ende van wijndruuen mede. Want hets der olifante sede. Alsi dat sien wilsi wechten. 19335[regelnummer] Elke beeste daden si berechten. Met alsberghen .m. man te voet. Ende .v^c. ridders goet. Houtine turre vp die olifante. Jn elken .xxii. seriante. 19340[regelnummer] Ende een mester van der beeste.
463 Dus ghescard seghet die geeste. Ghinc som dat herre vp die montaenge. Som beneden in die campaenge. Die sonne sceen vp die scilde neder. 19345[regelnummer] Van goude so dat die berghe weder. Scemerden van der clarhede. Judas quam ieghen hem ter stede. Ende sloech daer van ghenen herre. .vi^c. man in deerste werre. 19350[regelnummer] Doe versach eleazarus. Die broeder was machabeus. Eenen olifant die meerrer was. Dan eenech ander ende waende das. Dat die coninc daer vp ware. 19355[regelnummer] Hi brac dor der viande scare. Ende ghinc onder den olifant. Ende stacken onder den naule te hand. Ter erden viel die beeste grod. Selue bleef hire onder dod. 19360[regelnummer] De iueden lieten den strijt al daer. Ende die coninc volghede naer. Ende wan betsura die stad. Ende leide sine liede in dat. Jherusalem besat hi mede. 19365[regelnummer] Ende sette vor die stede. Aremborste ende ingiene. So dat den iueden stont tonsiene.
[Folio 118r]
Want lettel spise was in die stad. Doe vernam lisias dat. 19370[regelnummer] Dat philips van percen quame. Ende hi trike an hem ane name. Als dar of te sinen voghet. Den coninc heuet hijt ghetoghet. Ende seide onse spise es clene. 19375[regelnummer] Oec nemen wi scade menech eene. Ende dar toe est vast dese stede. Grote nod heb wi oec mede. Te besettene onse land. Maken wi vrede al te hand. 19380[regelnummer] Met desen lieden radic bet. Dat si pleghen harre wet. Ende si ons sijn onderdaen. Ghene dinc suoer die coninc saen.
464 Ende met hem menech baroen. 19385[regelnummer] Doe voer hi in montsioen. Ende doe hi die stad so vast vant. Brac hi sinen heet te hand. Ende warp den mur te neder. Tantiochen keerdi weder. 19390[regelnummer] Dar hi phylips herre in vant. Dien iaghedi danen al te hant. TJen tiden dat ghesciede al dus. Quam van rome diometrius. Dies lands was verdreuen algader. 19395[regelnummer] Want seleucus was sijn vader. Broeder antiocus epyfames. Hi hadde mare vernomen des. Dat sijn oem dus dod was bleuen. Dien slands hadde verdreuen. 19400[regelnummer] Want doe sijn vader bleef dod. Vlo hi te rome dor die nod. Ende maecte ouer den oem claghe. Nv quam hi in dese daghe. Ende ward ontfaen in somighe stad. 19405[regelnummer] Mar doe therre verhorde dat. Dat te voren al gader was. Met antiocus ende lisias. Hebsire gheuaen ende ghebonden. Ende voeredsem in corten stonden. 19410[regelnummer] Diometrius ne wilden niet sien. Ende doe sloeghensise mettien. Dus hadde dyometrius dat rike. Sire vorders moghenlike. Doe quamen sulke van ysrahel. 19415[regelnummer] Toten coninc die waren fel. Van aarons gheslachte alchimus. Was haer hoft wi lesent dus. Want hi bisscop wilde wesen. Judane wroechden si in desen. 19420[regelnummer] Dat hi des coninx vriende sloeghe. Ende niemene ne verdroeghe. Ende baden dat hijt dade besien. Dyometrius maecte mettien. Achimuse bisscop int land. 19425[regelnummer] Ende seindene ende met hem te hand.
465 Bachidese met herre grod. Die iudase vrede ombod. Mar iudas hilt al ouer fel. Judas ghelouedem niet wel. 19430[regelnummer] Sulke ghelouede sinen worden. Derre dedi .lx. vermorden. Dies hem hilden dar an hem. Doe voer hi van iherusalem. Achimuse beual hi tland. 19435[regelnummer] Ende gaf hem meneghen viand. Die achimus dede mee scaden. Jnt land dan die heidine daden. Judas wraecht dar hi mochte. So dat achimuse dochte. 19440[regelnummer] Dat hi niet ne mochte ghestaen. Ende keerde ten coninc saen. Ende claghede ouer machabeus. Doe seide dyometrius. Nicanore int land na desen. 19445[regelnummer] Die met hem hadde te rome ghewesen. Ende hiet hem die liede verslaen. Te iherusalem quam hi saen. Ende sprac an iudase in boshede. Scone word alst ware in vrede. 19450[regelnummer] So dat iudas de laghe vernam. Ende danen met auenturen quam.
[Folio 118v]
Eenen wijch vochtsi na das. Dar iudas in verwonnen was. Ende ontvlo in dauids stad. 19455[regelnummer] Die papen quamen na dat. Te nicanore ende togheden hem. Dien dienst van iherusalem. Die men in den tempel dede. Ende wat offranden si mede. 19460[regelnummer] Vor den coninc te doene mede plaghen. Dar bespot hise ende hilt vor aghen. Sijn hand hi vp sijn hoft leide. Ende suoer daer ende seide. Werd mi niet ghegheuen. 19465[regelnummer] Als ic kere sijt seker das. Jc sal verbernen dese stede. Van iherusalem sciet hi mede.
466 Ende gaderde herre grod. Om iudase te slane dod. 19470[regelnummer] NJchanor die in wapen lach. Wilde vp den saterdach. Judase met stride bestaen. Mar sulke iueden baden hem saen. Dat hi dien dach eeren soude. 19475[regelnummer] Vor gode diet ghebod ende woude. Hi vraghede of hi ware grod. Jn den hemel diet ghebod. Si seiden ia het es een god. Moghende die gaf tghebod. 19480[regelnummer] Doe seidi oec bem ic bi rike. Ende moghende in erderike. Jc hete wapene doen an. Ende sconinx ghebot doen dan. Machabeus als wijt vernamen. 19485[regelnummer] Hadde waer .iij^m. man te samen. Hi wapende de sine mede. Met troste van onsen here. Dan met scilde of met scachte. Oec seidi dat hi in der nachte. 19490[regelnummer] Sach den goeden onias. Die te antioche vermord was. Die sine hande vp hilt om dat. Dat hi vor die iueden bat. Eenen andren ouden sach hi staen. 19495[regelnummer] Bi hem ende eerlike ghedaen. Ende onias seide van hem. Dese bit ouer iherusalem. Ende ouer ysrahel dit was. Gods prophete ieremias. 19500[regelnummer] Jeremias hilt een suerd. Van goude diere ende werd. Ende gaeft macabeuse in die hand. Ende seide nem den heleghen brand. Dit sent di god du sult verslaen. 19505[regelnummer] Dine viande der mede saen. Hier mede wapendi sine liede. Hord welc wonder dar ghesciede. Nicanor was alreest ghevelt. Ende die .iij. dusent met gods ghewelt. 19510[regelnummer] Sloeghen .xxx. dusent man.
467 Diere vloen si worpen dan. Hare wapine hare entare. Ende vloen wech van groten vare. Mar die iueden die ten deele. 19515[regelnummer] Elc sins waren in die castele. Volchden hem ende sloeghense so. Datter wanic waer een ontflo. Dar sloeghen si of nicanors houet. Ende sijn rechter hand dies ghelouet. 19520[regelnummer] Dar hi mede vermat hem. Ende hincse ieghen iherusalem. Die tonghe sneden si in morselen. Ende gauense vogle te delen. Hier wanic wel bi desen drome. 19525[regelnummer] Bi der figure als ict gome. Dar die heleghe ieremias. Tsuerd gaf den goeden judas. Dat hine van gods aluen ridder dede. Want vele liede lien mede. 19530[regelnummer] Dat hi deerste ridder was.
[Folio 119r]
Ghelouech man nv merket das. Ende van gode ghewijt mede. Jn vans elniet in die waerhede. HJer na gheviel na desen drome. 19535[regelnummer] Dat iudas vernam van rome. Dat si waren vromech sere. Ende duonghen meneghen here. Ende si wel hilden haer belof. Nochtan niemen in den hof. 19540[regelnummer] Ne wilder crone draghen nochtan. .ccc. ende .xxx. hoef man. Hadsi dar die raet an lach. Dar na sendi vp dien dach. Sine boden die seiden dus. 19545[regelnummer] V groet iudas machabeus. Ende sine broedre entie iueden mede. Ende hebben ons teser stede. Ghesent om vrienscap ende danc. Vp dat ghi der grieken beduanc. 19550[regelnummer] Van haren bande wildet keren. Die ghenoeghede den romeren. Ende screuen desen vasten vrede.
468 Jn coprine taflen mede. Ende sendedse te iherusalem. 19555[regelnummer] Ward dat nod laghe ouer hem. Die iueden souden sonder sout. Rome helpen met ghewovt. Ende des ghelijc in alle stede. Soude doen die romeine mede. 19560[regelnummer] Doe screuen si an diometrius. Die heren van rome al dus. Tvi bestu den iueden so fel. Onsen ghesellen du ne does niet wel. Vernemen wijs van di hiet echt. 19565[regelnummer] Wi sullen hem doen hulpe ende recht. Ende vp di vechten als viande. Bede bi zewen ende bi lande. BJinnen desen horde dyometrius. Dat nicanor dod ware aldus. 19570[regelnummer] Achimus den valscen iuede. Ende bachudese den quaden ruede. Sendi echt in der jueden land. Ende met hem meneghen viant. Judas vergaderde als wijt horen. 19575[regelnummer] .iij. dusen man al vd vercoren. Mar doe si die viande saghen. So sterc begonstem te wanhaghen. Ende ontbraken iudase dan. Dar bleuen waer .dccc. dusent man. 19580[regelnummer] Oec ward iudas herte veruard. Als die hem steruen openbard. Want dat hem ghebrac der stonde. Herre te gaderne ende hi ne conde. Met eeren niet ontgaen den stride. 19585[regelnummer] Doe seiden die van sire side. Dit volc ne moghen wi niet verdriuen. Hets goet dat wi leuende bliuen. Ende wi tonsen broeden keren. Ende vergadren volc met eeren. 19590[regelnummer] Dan vechten wi vp dit diet. Neen sprac iudas dat doet niet.
469 Dat wi vor hem trecken achter. Laet ons ghenen groten lachter. Doe dat wi der verderuen. 19595[regelnummer] Mar laet ons stoutelike steruen. Vor onse broedre oft god ghebiet. Mettien bestontsi teidine diet. Dat in tween dar was ghescard. Die starker side metter vard. 19600[regelnummer] Heuet die goede iudas bestaen. Die ward saen vor hem ondaen. Van achter quam die ander scare. Doe ward die strijt staende ende svare. Ende menech bleef an elke side. 19605[regelnummer] Mar iudas die viel in den stride. Ende bleef in sconre werre dod. Wie so els mochte hi ontscod. Hine was so stout hi ne was veruard. Hare lioen hare lupard. 19610[regelnummer] Haer trost haer mur haer casteel. Haer kempe haer gheheel. Starf met eeren die goede judas. Symon ende ionathas. Cochten den doden broeder daer.
[Folio 119v]
19615[regelnummer] Jeghen die heidine weet vor waer. Ende droeghen in modin. Al daer begroeuen si him. Dar andre sine vorders laghen. Al tfolc beweendene met claghen. 19620[regelnummer] Want sire ghelike quam niet der naer. Doe worden die quade openbaer. Onder die van ysrahel. Te voren ne dorsten si niet el. [Doen dan iudas ghebod. 19625[regelnummer] Die nv leghet onder moude dod.] Ende het ward ongher in den lande. Al tfolc ghinc in bachides hande. Alle die quaeste ghemeenlike. Maecti here van den rike. 19630[regelnummer] Die iudas vriende thare namen. So dat si te gadre quamen. Ende coren ionatas.
470 Here in die stede iudas. Jonatas die es verresen. 19635[regelnummer] Jn iudas stad nv hord van desen. Bachides heuet verstaen. Ende sochtene omme verslaen. Jn eene wostine hi ontvlo. Ende sende sinen broeder do. 19640[regelnummer] Johanne om sijn harnasch der bi. Dien sloeghen dod die van iambri. Wat so hi hadde namen si dare. Doe quam ionathas die mare. Dat die van iambre grod ghelud. 19645[regelnummer] Maecten ende hadden eene brud. Hi ende symoen leiden hem laghe. Dar sloeghen sire vele in dien daghe. Van ioien maecten si rouwe grod. Dus wraken si des broeder dod. 19650[regelnummer] Van danen quamen si ter iordane. Men dede dat bachides te uerstane. Ende hi sochtse vp den saterdach. Als dat ionatas versach. Doe seidi een strijt gaet ons ane. 19655[regelnummer] Nv es an dene side de iordane. An dander side berch ende bosscaelge. Hiers gheen ontvlien sonder faelge. Vecht ende roepet gode ane. Den wijch begonsten si te bestane. 19660[regelnummer] Si .m. bleuer van bachides side. Ende hi ontvlo van den stride. Te iherusalem in die stede. Jn iudea maecti mede. Sterke veste ende goede. 19665[regelnummer] Ende dar in so leidi hoede. Te ghisele so nam hi ghinder. Al der hogher liede kinder. Jn dauids tor hise leide. Achimus dar ic eerst af seide. 19670[regelnummer] Die valsce iuede hiet tire vre. Breken ons heren kerke ende mure. Ende twerc dat wrochten die propheten. Doe men begonste doen sijn eeten. Quam hem an die iucht also grod. 19675[regelnummer] Ende hi bleef met tormente dod.
471 Bachides kerde te lande dar naer. Ende tlant stont in paise .iij. iaer. Daer na die quade van ysrahel. Brochten weder ende roueden tspel. 19680[regelnummer] Jonatase wildi vaen. Mar hi heuet den raet verstaen. Ende ontflo in betesi. De stede so veste hi. Bachides besette die stede. 19685[regelnummer] Met harder groter moghenthede. Mar ionatas rumedse vor dat. Ende liet symoene in die stad. Een deel volx te sinen doene. Nachts quam hi in die pawelioene. 19690[regelnummer] Ende sloech sine viande mede. Symoen quam oec vter stede. Ende verbernde hare ingiene. Bachides stont so onsiene. Soudi sijn lijf ondraghen. 19695[regelnummer] Segghen ghinder sonder vraghen. [Doe ward hi vp die ghene gram. Diet rieden dat hi weder quam. Ende sloech derre vele te dod. Jonathas dien ment onbod. 19700[regelnummer] Dat bachides die wrake dede. Sende boden om den vrede. Bachides diet gherne horde. Suoer hem in waren worde.]
[Folio 120r]
Dat hi hem in sijn lijf ne dade. 19705[regelnummer] Nemmermee vord ghene scade. Die gheuanghene gaf hi hem. Des lands van iherusalem. Ende keerde te lande weder. Dus viel al dorloghe neder. 19710[regelnummer] Jn iuda. et ionatas. Berechte dat land als ict las. Dat quade volc van ysrahel. Ontliuedi ende was hem fel. Evpator antiocus. 19715[regelnummer] Liet eenen sone wi lesent dus. Die alexander hiet bi namen. Jn eene stede als wijt vernamen. Quam hi die tolomais hiet.
472 Ende ward here ouer dat diet. 19720[regelnummer] Dyometrius gaderde herre. Als hijt vernam vp hem ter werre. Ende sende te ionatase mede. Om dat hi met hem maecte vrede. Ende alexander ghingher af. 19725[regelnummer] Doe ghesciede dat hi hem gaf. Die in dauids torre laghen. Jonatas met sinen maghen. Die quam in iherusalem. Ende die wrachters vloen vor hem. 19730[regelnummer] Die bachides dar sette int land. Die stad vesti al te hand. Enten berch van syon mede. Alexander vernam den vrede. Die maecte demetrius. 19735[regelnummer] Ende screef ionatase al dus. Wi horden van di seghet hi prijs. Dattu een moghende man sijs. Ende nutte tonser vrienscap mede. Nv gheuen wi die moghentede. 19740[regelnummer] Bisscop te sine ouer de dine. Ende ons vrient altoes te sine. Purpur ende eene crone van goude. Sendi hem dor sine oude. Jonatas die stoute man. 19745[regelnummer] Dede te hoghen tiden an. Ter festen bisscops ghewaden. Wapenen dedi beghaden. Ende gaderde herre saen. Demetrius heuet verstaen. 19750[regelnummer] Ende dat herte ontsanc hem neder. Jonatas onbod hi weder. Dat hi sijn vrient bliuen soude. Want dat hi quiten woude. De iueden van chense ende hem. 19755[regelnummer] Van dauids tor in iherusalem. Wildi hem de macht gheuen saen. Ende al die waren gheuaen. Jn sijn land liet hi met vreden. Tholomais met .ij. steden. 19760[regelnummer] Gaue hi den bisscop dar ter stond.
473 Ende elx iaers .xv. dusent pond. Dar men mede werken soude. Te iherusalem als men woude. Jonatas ende sine liede. 19765[regelnummer] Ne gheloueden niet sire miede. Jn alexandre sijn si bleuen. Ende hebben hem socoers ghegeuen. Doe gaderde alexander herre. Jeghen demetrius ter werre. 19770[regelnummer] Demetrius die bleefer dod. Ende sijn volc vlo dor die nod. Alexander nam der na. Te wiue cleopatra. Tholomeus van egypten land. 19775[regelnummer] Was haer vader als ict vant. Alexander ombod na das. Jn tholomais ionatas. Al dar hi was ende sijn suaer. Grote eere dedemen hem daer. 19780[regelnummer] Vor die ghecronde coninghe bede. Vele quamer dor sine lede. Van ysrahel die hem quaet spraken. Mar alexander achte niet der saken. Hi eerdene vor sine man. 19785[regelnummer] Ende dedem purpur an. Als die feeste ghent was. Doe kerde weder ionatas.
[Folio 120v]
HElencus sone demetrius. Die versleghen ward al dus. 19790[regelnummer] Van alexandre als hier staet voren. Hadde een wijf van crete gheboren. Dar hi eenen sone an wan. Demetrius hiet oec die man. Doe di vader ward versleghen. 19795[regelnummer] Heft hi sijn lijf ondreghen. Ter moeder maghe dor den vaer. Herre brocht hi ouer .iij. iaer. Ende quam int land van surien. Hertoghe van sire partien. 19800[regelnummer] Lesic dat apollonius was. Die beriep strijt vp ionatas. .x. dusent so nam hire met hem.
474 Ende trac vte iherusalem. Ende wan iaef dat ioppe hiet. 19805[regelnummer] Apollonius ende sijn diet. Die voer in azotum vord. Jonatas trac vor die pord. Ende si quamen bede te velde. Dar sconfierdi met ghewelde. 19810[regelnummer] Apolloniuse ende sijn volc mede. Ende si liepen in die stede. Jn dagons monster ende hilden dat. Jonatas ontstac die stad. Ende den monster. in den brande. 19815[regelnummer] Bleuer dod vor sine hande. Wel naer .viii. dusent dander ontvlon. Danen voer hi in ascalon. Met eeren ontfinc men hem. Doe kerdi in iherusalem. 19820[regelnummer] Om dese daet heuet hem ghesent. Alexander grod prosent. Ende gaf hem acharon die stede. Ende al datter toe borde mede. Alexander voer der na. 19825[regelnummer] Int land van cicilia. Ende sijn suaer die quam int land. Gheuaren met crachtiger hand. Om te winne valscelike. Van surien dat conincrike. 19830[regelnummer] Waer so hi quam in elke stede. Weet wel dat mense hem ondede. Ende quam ieghen hem vter stad. Want alexander hiet al dat. Al tland wan hi wel na al dus. 19835[regelnummer] Doe sendi an demetrius. Ende seide laet ons vrienscap maken. Mi berouwet eere saken. Dat ic alexandre gaf. Mire dochter ic neemsem af. 19840[regelnummer] Ende du sultse te wiue ontfaen. Demetrius dede dit saen. Tholomeus die voer vord. Jn antioche die houet pord. .ij. cronen hi hem spannen dede. 19845[regelnummer] Van egypten van assien mede.
475 Doe alexander dit vernam. Te wighe dat hi vp hem quam. Ende bleef verwonnen hoe soet ga. Doe vlo in arabia. 19850[regelnummer] Met antiocuse sinen sone. Sire moeder maghe waren die gone. Mar die coninc van den lande. Ontsach die egyptiene viande. Ende dede alexandre ontliuen. 19855[regelnummer] Sijn kint liet hi te liue bliuen. Thoft heft hi tholomeuse ghesent. Die blide was om dit prosent. Ten derden daghe bleef hi dod. Demetrius ward here grod. 19860[regelnummer] Ende ward daer coninc becand. Jn sire vorders stede land. IN dien tiden dat ionatas. An dauids tur stridende was. Die staet in te iherusalem. 19865[regelnummer] Doe onboden dit van hem. Quade wichte van israhel. Die hem waren van herten fel.
[Folio 121r]
Demetrius die ward des gram. Jn tholomais dat hi quam. 19870[regelnummer] Endes creef ionatase mede. Dat hi an den tur niet ne strede. Mar ionatas es henen ghevaren. Ende auenturde hem te waren. Hi prosenterde hem diere dinc. 19875[regelnummer] So datten wel die coninc ontfinc. Al claghede menech ouer hem sere. De coninc dedem nochtan eere. Vor hem allen des haddi roem. Doe settine int bisscopdoem. 19880[regelnummer] Mar al sijn herre ghewannen leet. Een prince hiet crifon die dit weet. Dat dat herre al gader dus. Leed hadde demetrius. Alexandre haddi ghemint. 19885[regelnummer] Gheuaren es hi om sijn kint. Dat men in arabien helt. Dar te bringhene met ghewelt.
476 Jn dese tijt als ict vernam. Dat tfolc vp den coninc dus was gram. 19890[regelnummer] Sende ten coninc ionatas. Ende bad hem harde sere das. Dat hi dat volc soude veriaghen. Die in dauids turre laghen. Ende in andren vesten also wel. 19895[regelnummer] Want si quetsten ysrahel. Demetrius screef weder doch. Dit ende meer dat ic v noch. Send mi liede te hulpen een deel. Mijn herre es van mi al gheel. 19900[regelnummer] Jonatas die sendem dan. Jn antioche .iij.m. man. Die hem wel te staden quamen. Want die porters al te samen. .c. dusent. ende .x. dusent mede. 19905[regelnummer] Wilden doden binnen der stede. Mar die iueden setter hem ieghen. Ende hebber .c. dusent versleghen. Dandre paisden ieghen den here. Dus hadden die iueden al die eere. 19910[regelnummer] Si kerden weder te haren steden. Ende dat land bleef staende in vreden. Mar demetrius ne hilt niet. Dat hi ionatase behiet. Van sire vrienscap sciet hi mede. 19915[regelnummer] Ende dedem grote pijnlichede. GRifon die quam saen der na. Gheuaren van arabia. Ende brochte antiocuse den ionghen. Die vten stride was ontspronghen. 19920[regelnummer] Met alexandre sinen vader. Met hem gaderde therre al gader. Die crone ontfinc antiocus. Ten bisscop ionatas screef hi al dus. Dijn bisscopdoem besettic di. 19925[regelnummer] Ende dar toe mede ontfanc van mi. .iiij. porten ende wes van mire oude. Oec sendi hem vate van goude. Ende gaefs hem macht of hi woude. Dat hire dronke dor sine houde. 19930[regelnummer] Dat hi purpur moeste draghen.
477 Ende guldine brochen in dien daghen. Symoene gaf hi al te hand. Van surs tote egypten land. Dat hi voghet dar ouer ware. 19935[regelnummer] Jonatas voer haren tare. Jnts rike bedarue ende vernam. Dat demetrius hare quam. Jn galilee hem sere te derne. Dar ward voer hi hem te werne. 19940[regelnummer] Ende heuet den wijch bestaen. Mar sijn volc ontvlo hem saen. Totem .ij. dusent dat lettel was. Sine cledre scurde ionatas. Gode bad hi met beden handen. 19945[regelnummer] Ende heuet die viande bestanden. Die hebben de vlucht ghenomen. Sijn volc es weder an hem comen. Ende maecten die iacht so grod. Ende sloegher .iij. dusent dod. 19950[regelnummer] Jonatas ende sijn volc met hem. Keerde weder in iherusalem.
[Folio 121v]
Te rome sendi oec mede. Om te verniewene dien vrede. Ende die vrienscap die ghemaect was. 19955[regelnummer] Jn sijns broeder tijt judas. Echt so quam demetrius herre. Met volke met liede ter werre. Jeghen hem voer ionathas. Doe si mare vernomen das. 19960[regelnummer] Dat hi quame vloen si te hand. So dat hire niemen vant. Als hi keerde sloech hi der na. Grod volc in arabia. Symoen die voer in iafet. 19965[regelnummer] Ende heuet die veste wel beset. Jeghen demetruse ter cure. Jonathas maecte die mure. Van iherusalem ende vestet bad. Tusscen dauids tor enter stad. 19970[regelnummer] So dat die stede cleen no grod. Van den turre ne hadde nod. IN dien tiden pensde trifoen. Hoe dat hi mochte verdoen.
478 Antiocuse ende wesen here. 19975[regelnummer] Mar ionatase ontsach hi sere. Dat hi den coninc niet soude af gaen. Dies wildine eerst verslaen. Trifoen ontbotene te hem. Doe quam hi van iherusalem. 19980[regelnummer] Ende brochte .xl. dusent man. Hi sach dat hire niet hadde an. Ende gaf hem ghiften ende mieden. Oec ghebod hi al den lieden. Onderdaen te sine ionathas. 19985[regelnummer] Trifoen seide wat node het was. Al tfolc te bringhene metti. Nemmer een deel ne comt met mi. Jn tholomais ic wilse di gheuen. Ende andre borghe dar beneuen. 19990[regelnummer] Jonatas hilt ouer waer. .iij. dusent man so hilt hi daer. Met hem ende eentwint nemmee. Derre liet hi in galilee. .ij. dusent ende voerder vor hem dan. 19995[regelnummer] Allene .x. ondert man. Als hi in tholomais quam. Bondsine als ict vernam. Dandre sloeghen si te hand. Dies weende al der iueden land. 20000[regelnummer] Want si hilden ouer dod. Trifoen die nam herre grod. Ende waende tland setten an hem. Mar tfolc vlo in iherusalem. Ende sette symoene in die stede. 20005[regelnummer] Van iudas ende van ionatas mede. Symon die verhaeste hem. Te vestene iherusalem. Herre sendi in iaef die stad. Alse trifoen verhorde dat. 20010[regelnummer] Dat symon ware ins broeder stede. Sendi boden als omme vrede. Ende seide dat hi den broeder hilde. Om eene scult van gelde. Sent mi tgelt al hier ter stede. 20015[regelnummer] Ende sine kindre te ghisele mede. Jc sendi weder ionatas.
479 Symon wiste die wareit das. Dat loes was. doch sendi ghinder. Beede dat ghelt ende die kinder. 20020[regelnummer] Om dat volc niet seghen soude. Dat hijs lossen niet ne woude. Doe trifoen hadde ghent al gader. Sloech hi de kinder ende den vader. Dat eene quade mordaet was. 20025[regelnummer] Den lechame van ionatas. Dien dede symon in modin draghen. Ende al dar sine andre broedre laghen. Ende al dar maecti .vij. tumben. Ende setter omme hoghe colummen. 20030[regelnummer] Dar in wapine ende scepe ghehouwen.
[Folio 122r]
Die men te wondre mochte scouwen. Jn deene lach matatias sijn vader. Jn dandre .iiij. broedre allegader. Jn de derde dedi de moeder deluen. 20035[regelnummer] Ente vierde dat hi hem seluen. Trifoen versloech na dese dinc. Antiocuse den iongelinc. Ende ward coninc trifoen. Doe maecte die bisscop symoen. 20040[regelnummer] Jnt land van iuda vesten mede. Ende sende om vasten vrede. Tote demetricuse dar ic af screef. Dien dese antiocus verdreef. Ende sendem ghiften ende bat. 20045[regelnummer] Dat hi iherusalem die stad. Ende al iudea scolde quite. Demetricus die doet met vlite. Ende vergaf hem alle mesdaet. Nv alreest merct ende verstaet. 20050[regelnummer] Quamen die iueden vten beduanghe. Der heidine dar si langhe. Jn waren met suaerre dinc. Sijnt datse nabugodonosor vinc. Symon wan gasen die stede. 20055[regelnummer] Ende deder vte dafgode mede. Hi setter in die hilden die wet. Ende veste die stede bet. Doe besat hi den tur dauid. Men gaffen vp in corter tijt.
480 20060[regelnummer] Dar voer hi in met groter ioie. Sident datse te vernoie. Epyfanes brochte die tyrant. Haddi bestaen in heidine hand. Symon sach sinen sone iohan. 20065[regelnummer] Dat hi was goet orloges man. Onder hem maectine here mede. Ende gaf hem gase die stede. DEmetricus gaderde grod herre. Vp trifoene met groter werre. 20070[regelnummer] Ende souder mede tland varen duinghen. Hem te helpene tesen dinghen. Arsarces vernaemt die al daer ter steden. Jn percen crone droech ende in meden. Ende sende .i. prince ende deden vaen. 20075[regelnummer] Ende sijns volx vele verslaen. Dus bleef iudea sonder striden. Jn des bisscops symons tiden. Jn ioppe dedi auene maken. Ende beterde al die saken. 20080[regelnummer] Der heidine onsuuerhede. Ende haer macht verdreef hi mede. Elc man sat onder sinen wijngard. Vrilicke ende onder sinem boemgard. Vri waren si ende sonder vaer. 20085[regelnummer] Te rome sendi der naer. Eene guldinen scilt der stede. Ende si gauen hem vrihede. Ende vrienscap screuen si te waren. Jn taflen die coprin waren. 20090[regelnummer] Die dede die bisscop symon. Senten vp den berch van syon. DEse gheuane demetrius. Liet een kint ende hiet antiocus. Ende hadde sijn land te winne gherre. 20095[regelnummer] An hem quam sijns vader herre. Datter lettel trifoene bleef. Dese antiocus die screef. Den iueden ende den bisscop symoene. Dat hise sette in sulken doene. 20100[regelnummer] Als sine vorders hadden gheset. Oec gauen si hem macht ende wet.
481 Te slane haer eighin ghelt. Ende alsi slands hadde ghewelt. Soudi hem doen vele eeren. 20105[regelnummer] Ende ghiften den tempel ons heren. Trifon vlo als hi dat sach. Darne antiocus belach. IN rome was raedgheuer lucius. Doe die sake ghinc aldus. 20110[regelnummer] Die screef den heren van oriente. Dat si ne ghene parlemente. Weder den iueden hilden te waren. Want si hare vriende waren. Noch hem niene stonden an staden.
[Folio 122v]
20115[regelnummer] Die hem wilde derren ende scaden. Of eneghe quade iueden quamen. Jn haer land dat sise alle te samen. Symoene den bisscop souden senden. Die soudse na hare wet scenden. 20120[regelnummer] ANtiocus hadde beleit. Trifoene als ict hebbe gheseit. Symoen sendem te hulpen dan. Wel te harnassce .ij. dusent man. Ende sconeit heuet hi hem ghesent. 20125[regelnummer] Antiocus ontseide tprosent. Ende wilde houden der vorwarden niet. Die hi te voren hem behiet. Mar hi sende vd sinen huvs. Eenen bode hiet atenobius. 20130[regelnummer] Ende hiet dat hi hem weder gaue. Den tur dauids ende scieder aue. Jaef ende gasen mede. Ende de rente van der stede. War so hise int land hadde ontfaen. 20135[regelnummer] Of hi quamene bestaen. Die bode quam in iherusalem. Ende sach symoene ende dat goet van hem. Bede van seluere ende van goude. Ende hads wonder menechuoude. 20140[regelnummer] Sine bodscap heft hi ghedaen. Ende symon andworde saen. Gheen vremde land hebwi beseten. Mar ons erue wildijt weten. Van onsen vianden ondergaen. 20145[regelnummer] Atenobius kerde saen. Ende seide den coninc wat hi vernam.
482 Antiocus ward harde gram. Mar trifon die dar was beleghen. Heuet met scepe tlijf ondreghen. 20150[regelnummer] Ende die coninc volghede te hand. Hi beual achter hem tland. Cendebeus den hertoghe. Ende scade den iueden dar hi moghe. Cendebeus maecte cedrone. 20155[regelnummer] Eene veste goet ende scone. Dar hi bi wilde judea storen. Als dit symoene quam te voren. Sprac hi sinen oudsten kinder an. Deen hiet iudas dander iohan. 20160[regelnummer] Ende seide mine broedre ende ic. Hebben verdreuen een stic. Onse viande tote deser stont. Nv bem ic oud dats v cont. Dies settic v in mine stede. 20165[regelnummer] Vecht ende werd v als ic dede. Gods hulpe si met v vord dan. Hi gaf hem .xx. dusent man. Si traken te cendebeus ward. Mar eene flume hefse veruard. 20170[regelnummer] Die tusscen hem enten vianden liep. Jan trac eerst ouer al waest so diep. Ende sochte die passaige daer. Alle dandre quamen naer. Ende bliesen met businen so. 20175[regelnummer] Cendebeus die ontvlo. Mar .ij. dusent versloechire als ict las. Ghewont was die ionghe iudas. Jan volghede den vianden naer. Ende iaghedse al daer. 20180[regelnummer] Tote cedrone binnen der steden. Doe kerden symons kinder in vreden. EEn tholomeus dar ic af scriue. Die symons dochter hadde te wiue. Was here ghemaect van ierico. 20185[regelnummer] So rike van scatte was hi do. Dat hi verhouerde te hand. Ende pensde te winne tland. Ende hoe hi symoene mochte ontliuen. Ende sine kinder ende here bliuen.
483 20190[regelnummer] Symon dor voer land ende steden. Ende berechtedse ende hiltse in vreden. Te iherico es hi comen. Met .ij. sonen die wi nomen. Judas ende matatias. 20195[regelnummer] Tholomeus als ict las. Ende diese in sine veste ontfaet. Die hi ghemaect hadde dor quaet. Dar liede hemelike in laghen.
[Folio 123r]
Doe quam hi met eere laghen. 20200[regelnummer] Ouer haer maeltijt ghinder. Ende sloech symoene ende sine .ii. kinder. Dus heueti goet met quade gheloent. Ende eenen goeden man gheoent. Symons wijf vinc hi dar toe mee. 20205[regelnummer] Met sinen minsten kindren twee. Tote antiocuse heuet hi ghescreuen. Dat hi hem hulpe soude gheuen. Hi soudem gheuen in ghewelt. Tland ende die steden ende tghelt. 20210[regelnummer] Oec ombod hi omme soud. Ander hulpe menechuoud. Oec sendi in iherusalem. Die stede tonder lopene hem. Jn gasen sendi sinen man. 20215[regelnummer] Om te vermorden iohan. So dat hem een bode quam. Dar hi die mord bi vernam. Ende iohan verhaeste hem. So dat hi iherusalem. 20220[regelnummer] Eerst an sine hand ghewan. Oec versloech hi al de man. Die vp dat dar waren comen. Dat si gherne hadden ghenomen. Hem sijn lijf dus ghinct al gader. 20225[regelnummer] Bisscop ward hi na den vader. Als matatias kinder .v. Worden ghedaen van den liue. Aldus ende van gods vianden. Die drie die wi bisscoppe vanden. 20230[regelnummer] Judas ende ionatas. Ende symon die dachterste was. Storuen dar omme als ict gome.
484 Dat si ieghen die van rome. Eneghe vrienscap daden soeken. 20235[regelnummer] Dits tende van machabeus boeken. IAn berechte tland te samen. Hircanus hiet hi bi toe namen. Die een helech bisscop was. Ende stoud ians here als ict las. 20240[regelnummer] Tholomeus heuet hi bestaen. Die sire moeder hadde gheuaen. Ende ghedaen hadde die mord. Bi belaghene in eene pord. Die agon hiet ende vachter an. 20245[regelnummer] Tholomeus die valsce man. Gheselde vp den mur ghinder. De moeder ende hare .ij. kinder. So dat bloet van hem ran. Dies hadde ontfarmenesse iohan. 20250[regelnummer] Ende liet vechten omme ghint. Doe riep die moeder neem lieue kint. Laet niet dijn striden dor mine nod. Dus macht v vreken mine dod. Mar ian liet dat belegghen. 20255[regelnummer] Tholomeus horen wi segghen. Sloech dod moeder ende kinder. Ende vlo in vremden lande ghinder. Hier naer quam met sire partien. Antiocus coninc van surien. 20260[regelnummer] Ende belach iherusalem. Die bisscop was veruard van hem. Ende dede die .ij. scatte vp doen. Van den .viii. die salomon. Dalf omtrent sijns vader graf. 20265[regelnummer] Grod goet nam hi der af. Ende gaef antiocus. Dat hi weder voere thuvs. Ende dat hem van den scatte bleef. Maectir of als men ons screef. 20270[regelnummer] Teerste hospitael in die stede. Dar hi die tale bi vellen dede. Van den volke datter of sprac. Dat hi theleghe graf vp brac.
485 Samaria die goede stede. 20275[regelnummer] Slichti nefents derde mede. Dar naer starf die bisscop ian. .xxx. iaer ende .iij. der an. Was hi bisscop ende here. Over tland met groter eere. 20280[regelnummer] .v. sonen liet hi thuvs. Doutste hiet aristotilus. Dar naer antigonus sijn broed#er.
[Folio 123v]
Johan mercte der kinder moeder. Die sere vroet was vrouwe int land. 20285[regelnummer] Doe soet berechte metter hand. ARistotiles die niet wilde. Dat sijn moeder tland behilde. Die vinc sire moeder ghinder. Ende met hare hare .ij. kinder. 20290[regelnummer] Ende leidse in eenen carker aldus. Sinen broeder antigonus. Dien hi hadde verloren sere. Maecti naest hem seluen here. Ghewijt was hi bisscop scone. 20295[regelnummer] Dar toe droech hi coninx crone. Dus quam weder der iueden rike. Dat zedechyas dorperlike. Verloes ende sonder crone was. .cccc. iaer sijt seker das. 20300[regelnummer] Ende .lxxxv. ende maende drie. Ne waer .i. regnerde hie. Want hi de moeder liet verderuen. Van ongre ende in den carker steruen. Dar hi in sire sicheit lach. 20305[regelnummer] Quam sijn broeder vp eenen dach. Antigonus vte galilee. Ende hadde ghewonnen eeren mee. Met duegheden dan hier mach staen. Niewe wapine haddi an ghedaen. 20310[regelnummer] Ende die scone waren mede. Ende quam te iherusalem in die stede. Om den broeder dor sijn eere. Mar sulke benident sere. Ja sijns broeder wijf te voren. 20315[regelnummer] Diene in minne hadde vercoren.
486 Doch ne wildire niet minnen. Den coninc si segghen beghinnen. Dijn broeder heuet wel vernomen. Dine siekeit ende es comen. 20320[regelnummer] Met groter macht di te verslane. Ende die crone danne tonfane. Dat proef aldus ombiedene hier. Comt hi niet in wapine fier. Sone sultu ons niet ghetrouwen. 20325[regelnummer] Bi den rade van der vrouwen. Dede die coninc segghen laghe. Of menne ghewapent comen saghe. Dat menne emmer sloeghe dod. Mettien hi den broeder ombod. 20330[regelnummer] Ende hiet den bode dat hi seide. Dat hi sijn harnasch af leide. Dit benam die coninghinne. Ende bemiede met fellen sinne. Den bode dat hi segghen soude. 20335[regelnummer] Dat emmer de coninc woude. Antigonus ghewapent sien. Dar omme moest al ghescien. Dat hire omme ward vermord. Als die coninc heuet verhord. 20340[regelnummer] Sine dod dien hi hadde lief. Van rouwen sijn heuel verhief. So dat hi blod spou vten monde. Dar men vd god ter seluer stonde. Ghevielt dat derde dar was rod. 20345[regelnummer] Nochtoe van sijns broeder dod. Doe riep ghent volc datter toe sach. Ghemeenlike vp ghenen dach. Dattet ons heren vrake ware. Dats coninx blod al openbare. 20350[regelnummer] Gheoffert ware dure quaethede. Die hi an den broeder dede. So dat die coninc heuet vernomen. War of dat tghescal es comen. Versuchtende sprac hi na desen. 20355[regelnummer] Hen hadde mi lieuer niet ghewesen. Dat mine mord verholen bleue. Ende dit vleesch onlanghe leue. Dat so fel es ende so quaet.
487 Dar die verdoemde siele in staet. 20360[regelnummer] Ende ic ontliuet hadde mire moeder. Dar toe minen lieuen broeder. Dats recht god die wel doet. Moete gheuen dat ic mijn bloet. Alleenskine niet offren moete. 20365[regelnummer] Mar al te male teere boete. Van harre tfier dod te wraken.
[Folio 124r]
Te hand starf hi na deser saken. Na sconinx aristotiles dod. Die kint ne adde cleen no grod. 20370[regelnummer] Ontspien sijn wijf lesen wie. Aristotiles broedre drie. Die hi metter moeder vinc. Ende maecten den oudsten coninc. Die bi namen hiet alexander. 20375[regelnummer] Felre ne ward noit gheboren ander. Den broeder die outs na hem was. Sloech hi. want hem dochte das. Dat hi hem trike of wilde winnen. De name sijns wijfs der coninghinnen. 20380[regelnummer] Was alexandra so quaet te waren. Was hi dat hi in .vii. iaren. Wel dusent der oudster heuet vermord. Te iherusalem in die pord. Om dat hi lachterde sine mesdaet. 20385[regelnummer] Om dese mord ende om dit quaet. Maecti eenen tur met ghewelt. Jn die stad dar hi hem ontelt. Eens tiden heueti den iueden ghevraget. Hoe hi hare hulde best gheiaghet. 20390[regelnummer] Si seiden allene met sire dod. Om dat dedi quaetheit grod. Want te iherusalem in der strate. Verhinc hi om dese ommate. .viii.c. manne ghinder. 20395[regelnummer] Oec dodi haer wijf ende haer kinder. Bisscop ende coninc was hi daer. Wel naer .xxviii. iaer. .ij. sonen liet hi merct hier ane. Aristotiles ende ircane. 20400[regelnummer] Mar hi wiste dat men dur hem.
488 De kinder haette in iherusalem. Ende liet trike sinen wiue. Die dicke bi sinen liue. Sine mordaet weder stont. 20405[regelnummer] Des was soe in der lieder mond. Ghepriset vele bet te waren. Oec conste soe van buten ghebaren. Sconre dan soet meende binnen. Aldus mochtmense niet wel kinnen. 20410[regelnummer] Dat coninc rike vinc soe ane. Ende maecte haren sone yrcane. Bisscop in die stede al daer. Om dat hi coninc si der naer. Want hi was outs ende goedertiere. 20415[regelnummer] Aristotiles was van vreder maniere. Dien hilt soe altoes in beduanc. Tien tiden begonste daneganc. Van den fariseen dit horic lien. Ende soe hilt haer al an hare partien. 20420[regelnummer] Ende bi der ghenre raet. Die vp de iueden menech quaet. Vele hilder hem omt dat tgone. An aristobolvs haren sone. Jn haer .ix.de iaer so qual. 20425[regelnummer] Ende haristobolus gaderde al. Dat hi mochte want hi na hare. Regneren wilde al openbare. Dies vinc die moeder wijf ende kinder. Ende hiltse gheuanghen ghinder. 20430[regelnummer] Alexandra die bleef dod. Ende aristobolus gaderde volc grod. Jeghen den broeder yrcane. Ende sconfierdene ten bestane. So dat hi hem dat rike of wan. 20435[regelnummer] Nv was met yrcane .i. man. Die vroetste die men doe vant. Antipater was hi ghenant. Een heidin waest als wijt horen. Van ydume al gheboren. 20440[regelnummer] Bi sinen rade wrochte yrcaen. Ende tien tiden als wijt verstaen. Was hi sonder coninc crone surie.
489 Want pompeius met sire partie. Die van rome was gheboren. 20445[regelnummer] Hadde tland ghewonnen als wijt horen.
[Folio 124v]
Ende gheset ter roemscer hand. Doe hi den strijt onderuant. Van den broeder sijn iudea. Pensdi dat hi saen der na. 20450[regelnummer] Tland te gauele soude setten. Te damasch quam hi sonder letten. Dar aristobolus ende yrcaen. Vor hem bede quamen saen. Om claghen ende om parlementen. 20455[regelnummer] Ende senden van sinen prosenten. Mar bi antipaters rade. Bleef aristobolus in die scade. Ende vlo in iherusalem. Mar pompeius volghede hem. 20460[regelnummer] Ende iaghedene ende belach die stad. Yrcanus vrient dien lief was dat. Wildem vp gheuen die pord. Dat volc waende vlien bet vord. Ten tempel mar dar ne was gheen ontflien. 20465[regelnummer] Binnen .iij. maenden verloren si dien. Dien onsuuerden die romeine. Ende maecten met paerden onreine. Om dese sake leesmen dus. Dat dar na pompeius. 20470[regelnummer] Nemmermeer ne ghewan zeghe. Die dar te voren alle weghe. Gheluckech was in sijn verwinnen. Den tempel dien besach hi binnen. Der rikeit entat grote goud. 20475[regelnummer] Mar hi ne naems niet in sijn ghewoud. Den tempel hiet hi suuerren mede. Ende maecte bisscop in die stede. Den oudsten alsi eerst was ircan. Aristoboluse hilt hi gheuaen. 20480[regelnummer] Ende sine .ij. sonen die hieten dus. Alexander ende antigonus. Ende .ij. dochtre ende voer ter vard. Met desen te rome ward. Te chense setti der iueden land. 20485[regelnummer] Ende gaf die voechdie te hand.
490 Van iudea ende van surien. Scauruse eenen van sire partien. Jn den weghe hord hier een ander. Onbrac den sone alexander. 20490[regelnummer] So dat hi volc ghewan met hem. Ende rouede tland van iherusalem. Want hi hadde borghe int land. Doe senden die romeine te hand. Gauise dat hi tland bedriue. 20495[regelnummer] Na scauruse dar ic hier af scriue. Alexandre heueti beseten. Ende vp ghenomen wildit weten. Ende die burghe al gheslecht. Dus es hi gheuanghen echt. 20500[regelnummer] Antipater ward in dien tiden. So werd dat menre af sprac siden. Met gabrimise ende antonise. Ende romeine waren van prise. Si gauen hem der coninghe nichte. 20505[regelnummer] Van arabie tellet tghedichte. Die bi namen hiet cipris. Dar ons af bescreuen is. Dat hi .iiij. sonen ende .i. ioncvrouwe. Wan an ghene edele vrouwe. 20510[regelnummer] Faselus hiet die oudste sone. Dander herodes dat was die gone. Die die kinder dede ontliuen. Josepheus ende feroas horic bescriuen. Hieten die ander tve der na. 20515[regelnummer] Ende die dochter hiet soloma. Dar na staerf gabinius. Ende in surien quam crassus. Van rome dat hi berechte tland. Ende oec duinghe metter hand. 20520[regelnummer] Die percen die scaden niet cleine. Dicken daghen vp die romeine. Doe hi te iherusalem quam. Wel naer al tghent dat hi nam. Jn den tempel met ghewoude.
[Folio 125r]
20525[regelnummer] Des pompeius niet ne woude.
491 God die vrac vp hem dit saen. Jn percen ward hi gheuaen. Ende wallende gout ghesmolten vele. Dar ghegoten in die kele. 20530[regelnummer] Dar na senden die van rome. Cassiuse dat hi begome. Surie. die ne dede hoe soet gaet. Niemens dan antipaters raet. TJen tiden so quam die waringhe. 20535[regelnummer] Van den romeinen onderlinghe. Om pompeius ende iulius. Dat orloghe latic al dus. Diet weten wille lese lucane. Noit ne was na minen wane. 20540[regelnummer] Jn een herre so meneghe tale. Pompeius verloest al te male. Ende iulius verloeste saen. Aristobolus die was gheuaen. Met herre sendine in surien. 20545[regelnummer] Want hi waende mettier partien. Lichte winnen iherusalem. Mar het ghinc anders met hem. Want aristobolus ward vergheuen. Ende alexander verloeste sijn leuen. 20550[regelnummer] Sijn sone dits vergaen aldus. Allene ontflo antigonus. Pompeius ward saen bet vord. Jn egypten land vermord. Doe ward antipater veruard. 20555[regelnummer] Ende vluchte te arabien ward. Sine kinder te moeder maghe. Want hi ontsach hem iulius plaghe. Om dat hi in pompeius scare. Metten iueden vp hem street suare. 20560[regelnummer] Doe pompeius ward vermord. Ward te rome in die pord. Julius keiser ghecoren. Ende hi was deerste als wijt horen. Dat romsce rike gaet hier an. 20565[regelnummer] Antipater die vroede man. Die ward saen des keisers vrient. Ende heuet hem so wel ghedient. Dat hi egypten wan bi hem.
492 Ende oec in iherusalem. 20570[regelnummer] Was hi na den bisscop yrcane. Here ghemaect dus ghinc ane. Surien beual iulius. Sinen neue eenen hiet sextus. Antipater maecte dats waer. 20575[regelnummer] Sinen oudsten sone in die stad daer. Besorghere in iherusalem. Herodes maecti onder hem. Rechter int land van galilee. Die dede vromecheden mee. 20580[regelnummer] Dan eenech man in sire tijt. Hi versloech in eenen strijt. Eenen rouere hiet ezechias. Die prinche van den rouers was. Ende beiaghede sulken danc. 20585[regelnummer] Dat al tlanscap van hem sanc. Feselus die berechte die stede. Was vromech ende stoud oec mede. Dies eerden alle die liede den vader. Nochtan om dit niet al gader. 20590[regelnummer] Poghedi altoes te vulstane. Ghetrouwelike met yrcane. Mar en mach altoes niet ghescien. Dat hi dien niders mach ontflien. Wie so hi es die sonder loes. 20595[regelnummer] Ghetrouwelike dient altoes. Orscalke pijnden hem te gane. Tusscen antipater ende yrcane. Diere quaetheit tusscen spraken. Mar antipater beterde die saken. 20600[regelnummer] Met groter wijsheit ende met sinne. Dat hi doch bleef in sire minne. IN dien tiden wi lesent dus. So ward versleghen iulius. Van brutus ende van cassilius mede. 20605[regelnummer] Tote rome binnen der stede. Als hi .vij. maenden ende iare drie. Gheregnerd hadde lesen wie. Sident dat romilius eerst stichte.
[Folio 125v]
Rome seghet dat ghedichte. 20610[regelnummer] Waren .vii. coninghen die aldaer.
493 Regnerden .cc. ende lxvi. iaer. Dar na berechten raetgheuers die pord. Tote iulius die was vermord. Dat .cccc. ende .xliiij. iaer. 20615[regelnummer] Dus gheuiel die dinc aldaer. .lvi. iaer was hi oud. De keiser doe hi met ghewoud. Vermord was ende al te hand. Hebbene die heren verbrand. 20620[regelnummer] Ende maecten eene columme van stene. Die lanc was ende niet clene. Bouen der vp setten si een vat. Ende leide sijn puluer in dat. Die columme hiet iulia. 20625[regelnummer] .c. daghe nv hord hier na. Vor sine dod verstaet ende haerct. Dar sijn belde stont in die maerct. Dat dor sijn eere was ghegeuen. Dar stont cesar an ghescreuen. 20630[regelnummer] So quam eene blexeme ende nemme. Die van sire name of sloech de .c. Des nachts vor sinen sterfdach. Als hi in sinen slape lach. Volghen al die veinstren van der sale. 20635[regelnummer] Dar hi lach sachte ende wale. Vp ende ondaden so met allen. Dat hi vruchte des huvs vallen. Ten seluen daghe doe hi ghinc. Jnt capitole dar hi ontfinc. 20640[regelnummer] De dod. waren hem in die hand. Lettren gheleit die men vant. Dar in doemense vp dede. Dar vandmen in ghescreuen mede. Al die mord dat weet vor waer. 20645[regelnummer] Jn den naesten daghe dar naer. Dat hi dod was lesen wie. Resen oesten sonnen drie. Die teere sonnen al te samen. Doe si bet vp ghinghen quamen. 20650[regelnummer] Dat beteekende harde scone. Die kennesse die drie persone. Jn eenen god die openbare. Der werelt ward wel saen der nare.
494 Oec sprac .i. osse vremde dinc. 20655[regelnummer] Tenen man die erren ghinc. Dat men soude in corten tiden. Me mans dod dan coren sniden. Na die dod van iulius. Quam de sculdighe cassus. 20660[regelnummer] Jn surien ende warter here. Als hi hadde ghewesen eere. Scat vergaderdi ende herre. Jeghen octauiane ter werre. Den ionghen keiser ende antonise. 20665[regelnummer] Dalreeste was herodes die wise. Die hem eere dede met goede. Bedi wan hi sine ghemoede. Met yrcane was tien tiden. Een malicus van sire siden. 20670[regelnummer] Die tbisscopdoem begherde tonfane. Ende wilde vergheuen yrcane. Mar hi ontsach antipater. Doe ward hi eerst an hem ghesper. Ende vergaffene met venine. 20675[regelnummer] Herodes loendem sine pine. Want hi sprac an hem den vader. Dus ghesciede de dinc al gader. Een wijf haddi die dosis hiet. Mar edel so ne was so niet. 20680[regelnummer] An hare wan hi eenen sone. Antipater so hiet die gone. Een ander wijf nam hi dor das. Die edel ende scone was. Mariagnes yrcaens nichte. 20685[regelnummer] Dor haer lieue seghet tghedichte. Besneet hi sijn manlike let. Ende kerde an die iuedsce wet.
[Folio 126r]
.ix. wijf hadde die man. Dar hi vele kinder an wan. 20690[regelnummer] Mar wi ne nomer waer viere. Sariagnes die goedertiere. Droech aristobolus ende alexander. Achelaus sijn sone een ander. Die droech nataca als wijt horen.
495 20695[regelnummer] Van samaria was soe gheboren. Sijn vierde wijf cleopatra. Droech hem herodes ende der na. Phylippe die soe wan an hem. Ende soe was van iherusalem. 20700[regelnummer] Sident gheuiel die dinc aldus. Dat brutus ende cassius. Jn tessalien ward versleghen. Want antonis quam hem ieghen. Ende die ionghe octauiaen. 20705[regelnummer] De keiser voer te rome saen. Ende antonis quam in surien. Herodes des horic lien. Dien maecte antonis bi hem. Here int land van iherusalem. 20710[regelnummer] Ende facelus den broeder te waren. Doe quam met groten herre gheuaren. Van percen coninc pacorus. An hem quam antigonus. Aristobolus ionxte sone. 20715[regelnummer] Om dat hi ontfloen was die gone. Dar men sinen vader ver af. Ende alsmen ghesleghen af. Hadde sinen broeder alexander. Met mieden onder een ende ander. 20720[regelnummer] Ghewan pacorus met hem. Dat hine in iherusalem. Coninc weder soude maken. Si belaghen bi desen saken. Die stad entie strijt ward sture. 20725[regelnummer] Facelus verwaerde de mure. Ende herodes des conincs sale. So dat si bede daden wale. Doch dat men sprac om den vrede. Vp desen troest ghinc vter stede. 20730[regelnummer] Yrcaen die bisscop ende faselus. Entie verriet antigonus. Herodes ne ghincker niet. Om dat mariagnes hiet. Sijn wijf want men in ghene stonde. 20735[regelnummer] An percen trouwe ne vonde. Facelus ende die bisscop yrcaen. Worden ghinder bede gheuaen. Ende als herodes dat vernam. Nachts hi vter steden quam.
496 20740[regelnummer] Ende vluchte wijf ende kinder. Jn ydumea van ghinder. Onder die maghe sijns vader. Sine meisniede voer voren al gader. Selue quam hi achter gheuaren. 20745[regelnummer] Ende verwerde der vianden scaren. Dus maecten die percen here. Antigonus hoe soet els kere. Facelus gauen si hem gheuaen. Ende sinen oem den bisscop yrcaen. 20750[regelnummer] Den oem beet hi of te handen. Bede sijn oren metten tanden. Of hi ontghinghe vter vagnesse. Dat hi bi der minkenesse. Dien dienst gods nemmermeer ne dede. 20755[regelnummer] Want die wet verbod oec mede. Doe facelus dat versach. Al dar hi ghebonden lach. Sloech hi an eenen steen ontve. Sijn hoft ende seide dit ende nemme. 20760[regelnummer] Ghewillike willic wesen ontliuet. Want dat mi een broeder bliuet. Die mi emmer vreken sal. Dus es die dinc vergaen al. HErodes die dit heuet vernomen. 20765[regelnummer] Es metter aest ter zeward comen. Ende voer te rome ward. Gheauenturd was hi an die vard. Antonise dien hi daer vand. Seidi sine auenture te hand. 20770[regelnummer] Die of dochte der auenture. Hi impetrerde an die creature.
[Folio 126v]
Dat men herodes met ghewoude. Der iueden coninc maken soude. Ghecroent so was hi ghinder saen. 20775[regelnummer] Al dar die keiser octauiaen. Te sire eere hand stont vro ende blide. Ende antonis an dander side. Men sendene te iherusalem. Ende .ij. princen dar met hem. 20780[regelnummer] Diene souden mueghentlike. Setten in sijn conincrike. Mar .iiij. iaer stont die onvrede.
497 Ende hi droech crone in die stede. Want antigonus ward gheuaen. 20785[regelnummer] Ende antonius dedem thoft of slaen. Dus es der iueden conincrike. Vor gods ghebornesse curtelike. Jn eene vremde hand eist gheuallen. An die hem niet ne bestont met allen. 20790[regelnummer] Yrcanus heuet vernomen mare. Dat herodes coninc ware. Ende quam in iherusalem. Sijn ambacht dat gaf men hem. Mar om dat hem ghebrac der oren. 20795[regelnummer] Ne diendi nemmee als wijt horen. Herodes die ward quaet hier na. Bi den rade der suster saloma. Dodi den bisscop yrcaen. Want hi hem dochte na trike staen. 20800[regelnummer] Om dats mariagnes gras was. Nam hi haren broeder ionatas. Ende maecten bisscop daer. Doe hi hadde .xvii. iaer. Dien ionatas dedem der na. 20805[regelnummer] Verslaen sijn suster saloma. Ende sijn wijf mede mariagnes. Dies was soe droeue herodes. Om haer dueghet om haer sconede. Ende want hise hadde vercoren mede. 20810[regelnummer] Dat hire om vten sinne was. Talreesten dat hi ghenas. Nam hi sinen sone dare. Die hi ghewonnen hadde an hare. Alexandre ende aristobolus. 20815[regelnummer] Ende sendedse int skeisers huvs. Dat si ter scolen souden gaen. Ende hem an arten verstaen. Dar na ghinct qualike staen. Tusscen den keiser octauiaen. 20820[regelnummer] Endeantonise die in sine hand. Algader hadde egypten land. Ende cleopatra die conincghinne. Ghenomen hadde dor hare minne. Doch dat si teenen wighe quamen. 20825[regelnummer] Dar mee volx in bleef te samen.
498 Wanic dan oit in wighe dede. Antonis ward verwonnen mede. Ende met venine sijn leuen. Cleopatra heuet ghegeuen. 20830[regelnummer] Serpente zughen hare burste. Dus bleef soe dod al sonder vurste. Octauiaen die ward al here. Ende maecte rome rike so sere. Dat men der omme augustus hiet. 20835[regelnummer] Dat mensen ofte oest bediet. Noch heten die keisere alle te samen. Augustus na sire namen. Augustus dochte openbare. Dat antonis onuerwonnen ware. 20840[regelnummer] Om dat herodes was onghescaet. Dar te waerne was sijn raet. Mar herodes quam hem ieghen. Niet verciert als coninghe pleghen. Vor den keiser es hi ghestaen. 20845[regelnummer] Ende sprac aldus an hem saen. Jc lies dat ic in alre wise. Oit ghetrouwe was antonise. Dat warem cont worden wel. Haddic ghesien int vrede spel. 20850[regelnummer] Tote actium al dar men street. Sijnt hi verwonnen es ende ict weet. So bem ic verwonnen mede. Die crone doe ic af hier ter stede. Want die auenture heuet dus ghenomen. 20855[regelnummer] Tote den keiser bem ic comen.
[Folio 127r]
Vp hope oft mi hiet verhueghet. Mine trouwe ende mine dueghet. Om sine trouwe ward hi daer. Augustus vrient dat weet vor waer. 20860[regelnummer] Ende diendem so wel metter hand. Dat augustus mersede sijn land. Herodes maecte der na. Die stad van ceserea. Jn de eere der keiseliker name. 20865[regelnummer] Om dat augustuse ware bequame. Oec maecti in ascalone.
499 Eene coninclike sale scone. Ende eenen tur die nv ter tijt. Jn walsch heet le tor dauid. 20870[regelnummer] Ende oec so setti mede te waren. Eenen groten guldinen aren. Vp die diere porte goet. Die vor ons heren temple stoet. Die porte hiet speciosa. 20875[regelnummer] Dies bolghen de iueden der na. Om dat hi dor des keisers eere. Jeghen tghebot van onsen here. Ende ieghen de ghescreuene wet. Den haren daer hadde gheset. 20880[regelnummer] Eene stad maecti met groter hauen. Dar hi in sider was begrauen. Herodien hiet hise bi namen. Samarien dat al te samen. Gheuelt was ter erden neder. 20885[regelnummer] Hiet hi sebasten ende maket weder. Facelum maecti eene stede. Ende hietse na den broeder mede. Jn sebasten maecti mere. Eenen tempel ins keisers eere. 20890[regelnummer] Ende al dar springhet die iordane. Maecti eenen andren der ane. [Al van witten marberstene.] Jn augustus eere ghemene. Jnt .xv.de iaer van sire crone. 20895[regelnummer] Vercierdi gods tempel scone. Dit was die dueghet die hi dede. Hier naer comt sine quathede. Dar na quamen sine .ij. kinder. Van scolen in den lande ghinder. 20900[regelnummer] Die ghewoent adden int keisers hvs. Alexander ende aristobolus. Ghewonnen addise bi den wiue. Die hi doen dede van den liue. Mariagnes die scone vrouwe. 20905[regelnummer] Dies hi sident hadde rouwe. Alexandre gaf hi der na. Sire suster dochter saloma.
500 Aristoboluse huwedi scone. Des coninx dochter die die crone. 20910[regelnummer] Jn capadocia droech gaf hi hem. Om trike van iherusalem. So begonsten si bedegader. Te stridene ieghen den vader. Hier om ward herodes erre. 20915[regelnummer] Ende wilde anticipaterre. Die outst was ende ongheboren. Van der moeder trecken voren. Ter crone ende al dor haer lede. Des rieden die sonen bede. 20920[regelnummer] Hemelike. om svader leuen. Dat heuet herodes beseuen. Ende stacse van hem bede gader. Te rome voeren si ouer den vader. Te claghene ins keisers of. 20925[regelnummer] Ende recht te eescene dar of. Hier gaet vd doude testament. Dat nieuve dat si v bekent. Dat in dewangelie es bescreuen. Salic in dietsch nv vord gheuen. 20930[regelnummer] IN die name van onsen here. Beghinnic ende in marien here. Siere moeder diene droech. Dies meneghe saleghe ziele loech. Die ewangelie die niewe wet.
[Folio 127v]
20935[regelnummer] Die van hem seluen es gheset. Dese .ij. wette de niewe ende doude. Ware iemen diese maken woude. Bedieden die .ij. muelenstene. Men mochte nemmermeer de bloemen rene. 20940[regelnummer] Algader vten corne halen. Men moest tusscen die .ij. malen. Merct dat men teerst te ligghen pleghet. Den neder ten die stille leghet. Hi leghet recht in diere ghebare. 20945[regelnummer] Als of hi cranken orebare. Dade al es hi daer gheset. Ende dit bediet die oude wet. Die lettel zielen te hemele brochte. Ende lettel orboren wrochte.
501 20950[regelnummer] Mar dander steen die bouen leghet. Die es die te lopene pleghet. Omtrent met snelre vard. Hi aest hi pijnt ende hi begard. Als diet al werct dat men hem sent. 20955[regelnummer] Ende dit es tniewe testament. Dat ons te uerstane doet. Hoe men sal met groter spoet. Hemelrike ter zielen ghewinnen. Ende hier of willic v beghinnen. 20960[regelnummer] Nu suldi merken eere maniere. Der ewangelisten sijn viere. Ghelijc recht ende in derre wise. Dat vten erdscen paradyse. Ghelopen comen .iiij. riuieren. 20965[regelnummer] Die dat erderike vercieren. Met soete watre ende makent nat. Als ghi hier voren ebt ghehat. Also gafse ihesus kerst. Jeghen der drogher werelt derst. 20970[regelnummer] Die vul van soeten smaken sijn. Hi es reine ende fijn. Ende die boeke sijn die riuieren. Nv willic bi namen visieren. Die viere diese brochten vord. 20975[regelnummer] Van hem die heleghe vord. Het waren die .iiij. ewangelisten. Diet bi den heleghen gheest wisten. Sente ian ende sente matheus. Sente lucas ende sente marcus. 20980[regelnummer] Dese vindmen in der scrifturen. Beteekent bi .iiij. figuren. IAn es betekent bi den aren. Ende sonder redene niet te waren. Want die aren es die ogher vlieghet. 20985[regelnummer] En si dat onse nature lieghet. Ende oec ne mescomt hem niet. Dat hi in de sonne siet. Al dus eist met sente ianne. Men vint van ghenen erdscen manne. 20990[regelnummer] Die oit van gode brocht vord. So ogle no so clare word.
502 Matheus heuet des mans figure. Die sprect van ihesus nature. Hoe dat hi menscelike quam. 20995[regelnummer] Van den goeden abraham. Marcus heuet sleewen ghedane. Want sijn boec in den bestane. Sprect van der groter wostine. Dar sente ian in doghede pine. 21000[regelnummer] Ende dar hi metten leewen was. DJe vierde dat es lucas. Ende heuet eens ossen ghedane. Die plachmen in doude wet te slane. Ende dar of plaghen na doude wet. 21005[regelnummer] Als van moyses was gheset. Die papen vp ons heren outaer. Offrande te doene weet vorwaer. Dien boec die bescreef lucas. Beghinnet van zacharias. 21010[regelnummer] Die pape was na der ouder wet. Dies es hi na den osse gheset. Dese .iiij. heren die bescreuen. Ons heren predeken ende sijn leuen.
[Folio 128r]
Si bescreuent elc sijn deel. 21015[regelnummer] Dat willic al te gader gheel. Jn eenen boec te gadre bringhen. Also alsi van sinen dinghen. Somwile dese sprac somwile die gone. Nv biddic den seluen gods sone. 21020[regelnummer] Dar si af spreken ende gheuen. Dat hi mi sin moete gheuen. Te dichtene dar af die warhede. Maria sijt mine hulpe mede. Lvcas bescriuet ons dat was. 21025[regelnummer] Een pape hiet zacharias. Jn des selues herodes tiden. Dar ic die redene af liet liden. Hier te voren in doude wet. Sijn wijf hiet elizabeth. 21030[regelnummer] Van aaron quaem si bede dats waer. Jn dat .xxix.ste iaer. Van des selues herodes crone. Ghesciede eene miracle scone. Want dar die pape zacharias.
503 21035[regelnummer] Jn den dienst ons heren was. Ende vieroc leide vp den outaer. Quam gabriel die inghel daer. Ende zacharias ward veruard. Mar dinghel sprac aldus tem ward. 21040[regelnummer] Wes onuervard want ic bem bode. Hier te di ghesent van gode. Dat di dijn wijf een kint sal baren. Jan so saelt heten te waren. Alst werd gheboren in dien tiden. 21045[regelnummer] Sullen vele liede verbliden. Die heleghe gheest sal in hem sijn. Het ne sal drinken ceser no wijn. Mar zacharias diene woude. Dies niet ghelouen dor sine oude. 21050[regelnummer] Ende om dat sijn wijf was van daghen. Ende soe noit kint adde ghedraghen. Gabriel die seide vord. Om dattu an mine word. Niet ne gheloues die emmer sullen. 21055[regelnummer] Jn haren tiden vervullen. So sultu stom sijn tote dien daghe. Aldus ghesciede dit nes ghene saghe. Stom bleef hi na ghene dinc. Ende elizabeth ontfinc. 21060[regelnummer] So decte hare maenden .v. Na die voere van scamelen wiue. Ter sester maend was also wel. Ghesent die ingel gabriel. Jn die stad te nazareth. 21065[regelnummer] Die in galilee es gheset. An marien onser vrouwen. Die ghedaen was ondertrouwen. Mar ioseph die was gheboren. Van dauite als ghi sult horen. 21070[regelnummer] Ghemaghe waren si onder hem. Maria was van bethleem. Van der moeder gheboren mede. Van dauite het was doe zede. Dat elc sijn gheslachte nam. 21075[regelnummer] Als gabriel te haer quam. Seidi aue maria. Ende bodscepde haer der na.
504 Dat soe den gods sone soude ontfaen. Maria die wilde verstaen. 21080[regelnummer] Hoe die dinc soude ghescien. Want so adde gode in dien. Belouet hare reinichede. Doe seide echt die inghel mede. Dat soe sonder mannes scoude. 21085[regelnummer] Bi den heleghen geesten soude. Den oghen gods sone ontfaen. Oec so dedi haer verstaen. Dat elizabeth hare nichte. Kint adde ontfaen als tghedichte. 21090[regelnummer] Openbarde hier te voren. Der coninghe gheslachte dar of gheboren. Maria was waren ghemaghe.
[Folio 128v]
An den papen in ghenen daghe. Men plaghes in die oude wet. 21095[regelnummer] Dus was haer nichte elizabet. Doe sprac maria hare teeren. Sie dit es die dierne ons heren. Na dine word moete mi ghescien. Den gods sone ontfinc soe mettien. 21100[regelnummer] Vulmaect van mensceliken leden. Ende van der zielen niet na der seden. Dat ander kinder saken gaen. Die vrouwen van mannen ontfaen. Want nature seghet sonder saghe. 21105[regelnummer] Dat si ouder dan .xl. daghe. Sijn eer hem god sent. Ontfaen ward hi alsmen bekent. Vor april vp dachtende kalende. Ende vp dien dach nam hi ende. 21110[regelnummer] Die sonder ende es weet vor waer. Dar naer ouer .xxxiii. iaer. Maria die es vp ghestaen. Ende es ter nichten ghegaen. Elysabeth ende groetedse mede. 21115[regelnummer] Ende al daer ter seluer stede. Verblide tkint dat so droech twijf. Jeghen den gods sone in haer lijf. Elyzabeth seide mettien. Wanen mach mi dit ghescien.
505 21120[regelnummer] Dat mijns heren moyhe die soete. Te mi ward keret hare voete. Mettien maecte dar vp der stad. Maria magnificat. Al dar metter nichten bleef. 21125[regelnummer] Maria als lucas bescreef. Ende diende hare sijt seker das. Tote dat soe des kins ghenas. Doe keredsoe te nazareth. Ten achtende daghe na die wet. 21130[regelnummer] Alsmen tkint besniden soude. Wasser sulc diet heten woude. Zacharias na den vader. Die moeder die benaemt al gader. Ende seide hetet ian. 21135[regelnummer] Die liede seiden ens gheen man. Die so heet van dinen maghen. Doe ghinc sijt den vader vraghen. Sine name screef hi ende sprac dan. Sine name sal sijn ihan. 21140[regelnummer] Dies wonderde meneghen sere. Mettien lofdi onsen here. Die vader ende maecte also wel. Benedictus dominus deus ysrahel. Dat kint wies alsmen heft verheest. 21145[regelnummer] Ende ward ghesterct in den heleghen gheest. Ende was in hermitagen tote dien. Dat onse here liet ghescien. Dat hine toghen wilde wel. Dien volke van ysrahel. 21150[regelnummer] Als maria in nazareth. Comen was van elizabeth. Quam haer brudegoem daer. Joseph ende vernam vor waer. Dat die maghet was met kinde. 21155[regelnummer] Het was hem leet want hise minde. Want hi ontsach hare sneuen. Hi penst hi wilse begheuen. Ende te wiue nemen niet. Jn sinen slape die inghel hiet. 21160[regelnummer] Dat hise name na die wet. Want soe ware al onbesmet. Ende soe dat kint al sonder waen. Bi den heleghen gheest hadde ontfaen. Ende ment ihesus hiete bi name.
506 21165[regelnummer] Want hi sijn volc al te samen. Soude quiten van den sonden. Hier verstont ioseph nv ter stonden. Dat gods gheburte daer an lach. Die die sonden vergheuen mach. 21170[regelnummer] Hi trouwedse na der wet zede. Ende bleef met hare in suuerhede.
[Folio 129r]
Drie scone saken lagher an. Tvi de maghet adde man. Dat soes bleue sonder mare. 21175[regelnummer] Dat eene maghet met kinde ware. Ende datse die man troeste mede. Ende haer diende na die zede. Ende die ghebornesse oncont ware. Altegader der helscer scare. 21180[regelnummer] DOe maria met kinde ghinc. Te vullen daghe eene dinc. Ghesciede dat augustus ghebod. Een ghebod vd harde grod. Hi hiet die werelt bescriuen al. 21185[regelnummer] Want hi wilde weten tghetal. Van allen den conincriken. Die den romeinen moesten wiken. Ende hoe meneghe cyreit ware. Jn elc rike haren tare. 21190[regelnummer] Ende hoe menech houet mede. Dat ware in elke stede. Dies hieti dat volc al gheel. Ward in berghe ward in casteel. Ward in dorpe ward in trepas. 21195[regelnummer] Elc hem soude pinen das. Dat hi toter steden vare. Dar hi of gheboren ware. Ende elc van den liue sijn. Gaue eenen penninc seluerijn. 21200[regelnummer] Die werd was .x. peneghe clene. Dar soudsi lien al ghemene. Dat si den romscen keiserike. Onderdaen waren ghemeenlike. Hier ward eerst der iueden land. 21205[regelnummer] Chens sculdech der romscer hand. Doe voer ioseph in bethleem. Van nazareth ende met hem.
507 Maria sijn wijf van kinde grod. Om dat augustus dit ghebod. 21210[regelnummer] Ende si van bethleem waren gheboren. Van dauite als ghi sult horen. Tien tiden dat si waren daer. Ghenas die maghet sonder vaer. Ende sonder wonde ende sonder pine. 21215[regelnummer] Van haren oudsten cnapeline. Niet dat soe enech hadde der na. Mar vor dien sone weet vor waer. So ne ward noit mensce gheboren. Jn cleden want soet als wijt horen. 21220[regelnummer] Ende leid in eene crebbe mede. So vele volx was in die stede. Dat arme liede dar ter stonden. Quaden tijt dar herberghen vonden. Mar in eenen ghemenen durganc. 21225[regelnummer] Tusscen .ij. huvs te maten lanc. Dar een decsel bouen was. Ende porters plaghen als ict las. Dor hitte of dor dachcortinghe. Te comene spreken onderlinghe. 21230[regelnummer] Herberghetsi doe ter vren. Dar adde ioseph bi auenturen. Eene crebbe gheset dar vd ad. Sijn osse ende sijn ezel dar ter stad. Waest tkint gheboren ende gheleit. 21235[regelnummer] Jn die crebbe alst es gheseit. Jn sulker welden als ghi moghet horen. Was der magheden tkint gheboren. Ware hystorie dit bediet. Die ewangelie ne seghets niet. 21240[regelnummer] Dat god gheboren ward vor waer. Jn augustus .xlij.ste iaer. Dat hi keiser adde ghewesen. Na iuliuse als wijt lesen. Ende int .xxx.ste iaer sijt seker das. 21245[regelnummer] Dat crone ontfinc heredes. Als al die werelt in elke stede. Goet ende vast adde den vrede. Ende niewer orloghe was no strijt. Ter rechter middernacht was die tijt. 21250[regelnummer] Van der sonnacht wildit horen.
508 Dat hi ter werelt ward gheboren. Tien tiden hadde die romeine. Eenen tempel scone ende reine. Ghemaect in des heren vreden. 21255[regelnummer] Ende hord twi dat sijt deden.
[Folio 129v]
Si hadden in haer beduanc. Al die werelt ommeganc. Ende niewer onvrede no strijt. Doe voeren si ter seluer tijt. 21260[regelnummer] Jn delphos an apolline. Die afgod die plach te sine. Die warachticste dit men vant. An hem vragheden si te hant. Hoe langhe die vrede soude staen. 21265[regelnummer] Die afgod andworde saen. Die vrede dar ghi omme vraghet. Sal staen tote dat eene maghet. Een kint bringhet vord. Doe verstonden si dese word. 21270[regelnummer] Om dat ieghen nature ware. Dat eeneghe maghet kint bare. Dat die vrede altoes soude staen. Ende maecten eenen tempel saen. Jns vreden here als wijt horen. 21275[regelnummer] Nachts doe god ward gheboren. Viel die tempel al daer neder. Ende nemmermeer ne maecten sine weder. Van olien spranc oec eene fonteine. Te rome scone ende reine. 21280[regelnummer] Des nachts doe hi ward gheboren. Ende liep altoes als wijt horen. Mar doe hi an die cruce starf. Verdroghetse ende verdarf. Doe augustus dit versach. 21285[regelnummer] Ghebod hi vp ghenen dach. Keiserlike dat hi woude. Dat men gheen here heten soude. Want hi gheboren ware die here. Die here soude sijn emmermere. 21290[regelnummer] Van adame wast .v.m. iaer. Ende .c. mede dats waer. Ende .xcix. als ict vernam. Tote dat god ter mensceit quam.
509 Nv hord die ewangelie vord. 21295[regelnummer] Bedi dit sijn lucas word. Erden waren vp dien nacht. Die haer scape hadden ghewacht. Eene mile van bethleem. Die snachts waecten onder hem. 21300[regelnummer] Ouer haer scape want het was sede. Dat vele volx elc iaers dat dede. Als die nacht ten curtsten was. Of ten lancsten als ict las. Ende dat was die lancste nacht. 21305[regelnummer] Grote clareit heuet daer bracht. Die inghel gods ende seide te hem. Dat in die stad te bethleem. Die behoudre gheboren ware. Ende in tekin van deser mare. 21310[regelnummer] Souden si in eene crebbe vinden. Een kindekin in sine winden. Mettien sanc al openbare. Met hem van inglen eene scare. Die lude songhen ende o. 21315[regelnummer] Gloria in excelsis deo. Te bethleen ghinc si dar naer. Ende vonden die dinc al waer. Die dit horden ende vernamen. Haddens wonder al te samen. 21320[regelnummer] Der erden tale weder ende vord. Maria ontilt alle die word. Ende versametse in hare herte. Van haer ward al sonder smerte. Xpristus gheboren dien menech man. 21325[regelnummer] Waende datten ioseph wan. Nv merct hier an allegader. Adam ons eerste vader. Ontfinc dat menscelike lijf. Sonder man ende sonder wijf. 21330[regelnummer] Van der erden dat es waer. Hieue was ghemaect dar naer. Van den man ende sonder wijf. Dit was tersten vrouwen lijf. Wi ende alle die dar na quamen. 21335[regelnummer] Sijn ghewonnen alle te samen.
510 Bede van mannen ende van wiue. Van der reiner marien liue.
[Folio 130r]
Quam ihesus xpristus ons behout. Sonder eenech mans scout. 21340[regelnummer] Dus als ghi hier hord nomen. Es viersijns die mensceit comen. Ten .viij.tende daghe so waest Tkint besneden. Ende men hiet ihesus dar ter steden. Die besnidenesse van onsen here. 21345[regelnummer] Was coninc carle dor sijn eere. Van den ingle ghebrocht. Dit lasic dar ict hebbe besocht. Ende hi brocht dar na taken. Nv seghemen in waren saken. 21350[regelnummer] Dat soe tote andwarpen es. Dar toghemense dies sijt ghewes. Matheus seghet sonder saghe. Dat in den .xiii.den daghe. Van orienten .iii. coninghe quamen. 21355[regelnummer] Te iherusalem te samen. Ende vragheden openbare. Waer der iueden coninc ware. Die niewinghe ware gheboren. Wi saghen seit hi hier te voren. 21360[regelnummer] Jn orienten henes verre. Met onsen oghen sine sterre. Ende comen anebeden. Dese .iij. coninghe die dit deden. Hadden in balaams boeke ghelesen. 21365[regelnummer] Van der sterre ende bi desen. Alsise saghen gheloueden si. Van balaam leesmen in numeri. Vten lande van perci. Ende van calde so quamen si. 21370[regelnummer] Crisostimus scriuet dat te voren. Langhe eer ihesu$ ward gheboren. Die sterre hem lieden ward verbart. Ende si doe quamen dar wart. Vp den .xiii.den dach van verren. 21375[regelnummer] Doch mocht ghescien wilden si niet merren.
511 Vp dat si dromedarise reden. Dat si mochten dar ter steden. Binnen .xiii. daghe comen wesen. Herodes horde mare van desen. 21380[regelnummer] Ende ward verstormet ende met hem. Van wondre al iherusalem. Herodes hadde vaer ende waen. Dat van den bisscop yrcaen. Of van aristobolus gheslachte. 21385[regelnummer] Dat kint ware ende het met machte. Hem soude verdriuen vten rike. Oec ondervant hi nerrenstelike. Van den coninghen in vraghen. Wan eer si eerst die sterre saghen. 21390[regelnummer] Van den vroeden van der stede. Onder vraghede herodes mede. Waer kerst soude sijn gheboren. Ende si andworden als wijt horen. Tote bethleem in die stad. 21395[regelnummer] Want si hadden ghelesen dat. Jn dien prophete micheas. Doe bat die valsce herodes das. Dien coninghen die hi hem. Gheseit hadden bethleem. 21400[regelnummer] Dat alsi tkint hadden vonden. Dat sijt hem in corten stonden. Wisen. hi soude dar ter steden. Comen ende tkint anebeden. Sijn herte haddi gheset der ane. 21405[regelnummer] Om dat kint te verslane. Die coninghe ghinghen vter stede. Ende die sterre ghinc vor hem mede. Tote dat soe ghinc staen vp thuvs bouen. Dar dat kint was dat wi louen. 21410[regelnummer] DJe coninghe te seluen stonden. Ghinghen in thuvs ende vonden. Tkint met moeder vp die herde. Viellen si ende anebeden werde. Ende offerden hem gout ende wieroc. 21415[regelnummer] Ende myrre dar toe die soete roc. Als tfolc pleghet van saba. Elc man hi merke hier na.
512 Jnt gout meendensi openbare. Dat hi moghende coninc ware. 21420[regelnummer] Jnt wieroec sine godlichede.
[Folio 130v]
Jn die myrre meenensi mede. Dat hi steruelic mensce ware. Hare name seggic v hord hare. Balthasar. melchyon. iaspis. 21425[regelnummer] Van hem leesmen sijt seker dis. Dat si heidin waren doe. Ende heidin bleuen al toe. Tote dat sente thomas quam int land. Dar si waren ende al te hand. 21430[regelnummer] Dedise kerstijn alle drie. Van hem vord so lesen wie. Na hare dod dat sente alene. Die drie coninghe al ghemene. Aelde ende voeredse mede. 21435[regelnummer] Te constantinople in die stede. Van danen waren si te melane. Met beden brocht als ict wane. Nv heuetse colne in hare hoede. Want keiser vrederic die goede. 21440[regelnummer] Wan milane ende sendetse daer. Alsmen screef ons heren iaer. .m. ende .c. ende .lx. ende .iiii. Dese heren dar ic af visiere. Soude te herodes sijn ghekert. 21445[regelnummer] Mar in slape worden si gheleerd. Dat si altoes niet ne daden. Eenen andren wech voeren si met staden. Ende quamen te tharsen als wijt horen. Dar sente pauwels ward gheboren. 21450[regelnummer] Dar hurden si scepe al te samen. Dar si mede te lande quamen. Mar doe die .xl. daghe quamen. Na gods ghebornesse te samen. Ghinc maria na die wet. 21455[regelnummer] Al eist dat soe was onbesmet. Seghet ons lucas aldus. Ende droech haer kint ihesus. Ten temple met hare offranden. Ouer hem offerden si te handen. 21460[regelnummer] Van turtelduuen allene .i. paer.
513 Ende .ij. duuen ionghe dar naer. Oec lossedsoene na die wet. .v. peneghe alst was gheset. Doe was in iherusalem. 21465[regelnummer] Een oud pape men lest van hem. Dat symoen was sine name. Sijn dienst was gode so bequame. Dat hem die heleghe gheest dede verstaen. Hi ne soude ghene dod ontfaen. 21470[regelnummer] Hi ne soude xpristus sien. Jn dien tempel quam hi mettien. Jn sine arme nam hi tkint. Hi sach wel dat ihesus was ghint. Nunc dimittis maecti met eeren. 21475[regelnummer] Ende vorseide die passie ons heren. Die pine ende dien groten rouwe. Dier omme soude doghen onse vrouwe. Oec quammer eene wedue hiet anne. Eene profetesse vor alle die manne. 21480[regelnummer] Vorseide soe van dien kinde al daer. Sake die ghesciede dar naer. BJ deser dinc bi deser mare. Ward herodes wel gheware. Als matheus heuet ghescreuen. 21485[regelnummer] Dat hi te scerne was ghedreuen. Van den coninghen want si te hem. Niet ne kerden in iherusalem. Eerst warf doe si niet ne quamen. Pensdi dat sijt van scamen. 21490[regelnummer] Lieten ende dat si mochten sijn. Gheoent an der sterren scijn. Mar doe hi die tale vernam. Die eerst van der erden quam. Ende die proficien van symoene. 21495[regelnummer] Ende van annen in allen doene. Wisti dat hi gheoent was. Ende visierde als ict las. Dat hi die kinder van bethleem. Ontliuen soude vp dat hi hem.
[Folio 131r]
21500[regelnummer] Verslaen mochte dien hi sochte. Mettien die inghel bodscap brochte. Ende hiet ioseppe al te hand. Tkint voeren in egypten land.
514 Doe voerensi enen metter vard. 21505[regelnummer] Ten lande van egypten ward. Ende talreest als ict vernam. Dat ons here in egypten quam. Viellen die afgode daer. Also alst ouer menech iaer. 21510[regelnummer] Ysaias seide te voren. Eer ihesus xpristus ward gheboren. Jn dien dat visierde herodes. Hoe hi te houede quame des. Dat hi die kinder soude verslaen. 21515[regelnummer] So ward hi ghedaghet saen. Vor den keiser augustus. Alexander ende aristobolus. Sine .ii. alre edelste kinder. Hadden ouer hem gheclaghet ghinder. 21520[regelnummer] Dus moesti te andwordene tiden. Dor cicelien soudi riden. Ende quam tharsen in die stede. Dar verhordi mare mede. Dat die coninghe hem waren ontvaren. 21525[regelnummer] Met diere liede scepe te waren. Bedi stac hi al te hand. Jn der liede scepe den brand. Dus hefti den toren ghewroken. Ende dit was van dauite vorsproken. 21530[regelnummer] Doe hi te rome quam in die stede. Maecte de keiser den vrede. So dat die kinder al haer leuen. Hem na recht onderdanech bleuen. Ende hi soude na sijn leuen. 21535[regelnummer] Wien so hi wilde trike gheuen. Dus voer hi weder ende met hem. Die kinder te iherusalem. Al dar nam hi die .ij. kinder. Vor alle die iueden ghinder. 21540[regelnummer] Ende sinen outsten sone mede. Antipater vor al die stede. Seidi oet versoent ware. Ende hi hadde orlof openbare. Trike te latene dien hi woude. 21545[regelnummer] Want tjuedsce diet niet hopen ne soude. Dat die coninc crone kere.
515 An haer gheslachte emmermere. Als herodes in sijn rike. Gheuest was also moghenlike. 21550[regelnummer] Als hi te voren was of bet. Alst matheus heuet gheset. Dedi verslaen in bethleem. Ende int land dat leghet om hem. Alle die kinder van .ij. iaren. 21555[regelnummer] Of dar beneden te waren. Want van dien dat hi hadde vernomen. Andre .iij. coninghe comen. Ende in der lettinghe van der vard. Die hi dede te rome ward. 21560[regelnummer] Kendi dat ouder was een deel. Jhesus dan .i. iaer gheel. Dies die tijt al slaen binnen der oude. Vp dat hi dat kint vinden soude. Drie milen zuvd van bethleem. 21565[regelnummer] Leghet grod ghebeente noch van hem. Darre vele begrauen was. Dit vorseide ieremias. Langhe ende menech iaer te voren. Als wi in de ewangelie horen. 21570[regelnummer] Hier moetic de ewangelie laten. Ende volghen der ystorien straten. Die ons bescriuet hoe ons here. Vp herodes dit wrac sere. Wet wel dat aldus ghesciede. 21575[regelnummer] Herodes die vele liede. An haren kindren dede pine. Verloes qualike de sine. Antipater sijn oudste sone.
[Folio 131v]
Fel ende bendech was die gone. 21580[regelnummer] Ende wers gheboren dan dander kinder. Hi runde an den vader ghinder. Dat alexander ende aristobolus. Echt gheviande waren dus. Doe screef herodes sine claghe. 21585[regelnummer] Toten keiser in ghenen daghe. Ende openbaerde hare mesdaet. Die keiser sendere sinen raet. Die horen soude al die claghen.
516 Ende warden die kinder bedraghen. 21590[regelnummer] So dade die vader openbare. Dar mede dat sijn wille ware. Doe die raet al ghinder quam. Ende tale ende weder tale vernam. Wijsdensise int prisoen. 21595[regelnummer] Mar niet ne soudmense verdoen. Doe vincse ende voeredse die vader. Tote sabasten bede gader. Haer ghesellen dat hi dede. Om lien ende pinen mede. 21600[regelnummer] Om te wetene sonder blijf. Of si stonden na sijn lijf. Dar lide een dat alexander. Hem belouede een ende ander. Vp dat hi den vader sijn. 21605[regelnummer] Scinken wilde een vinijn. Die bardmacre lide mede. Dat hi hem goet bieden dede. Als hi scoere des vaders bard. Wildine doden metter vard. 21610[regelnummer] Om dat si dit wilden bedriuen. So hiet hise bede ontliuen. Alexandre ende den broeder. Te voren ontliuedi haerre moeder. DOe screef hi sijn testament. 21615[regelnummer] Ende maket cont al ommetrent. Dat antipater die crone. Na hem soude draghen te lone. Ende herodes antipas. Die mede sijn sone was. 21620[regelnummer] Naest den broeder coninc bleue. Vp dat hine verleue. Antipater ward harde leet. Met al den lieden want men wel weet. Dat hi die broedre ontliuen dede. 21625[regelnummer] Oec hattene die vader mede. So dede antipater den vader. Want hi die kinder allegader. Die sinen kinden waren bleuen. Dien hi ghenomen hadde tleuen. 21630[regelnummer] Hilt vaderlike ende harde wel. Hier omme was antipater fel.
517 Aristobolus waren bleuen. .ij. kinder als ons heuet bescreuen. Josephus nv hord hier na. 21635[regelnummer] Deen was herodes aggrippa. Die sident was here grod. Ende sente iacoppe sloech dod. Ende dar toe sente pietre vinc. Die bi den inghel gods ontghinc. 21640[regelnummer] Eene dochter dat dander was. Ende hiet herodias. Die dar toe riet ende dat wel wiste. Dat men versloech den goeden baptiste. Antipater ontsach hem das. 21645[regelnummer] Dat trike deser kinder was. Met rechte van des vades side. Dat hijs noch mochte werden onblide. Ende dede maken een sterc vinijn. Om te dodene den vader sijn. 21650[regelnummer] Te rome voer hi al te hand. [Ende liet dat vinijn int land.] Dat ment dar binnen soude gheuen. Den vader ende hem nemen tleuen. Die wile dat hi te rome was. 21655[regelnummer] Ward die vader gheware das. Datten die sone doden woude. Hi ontbotene dat hi soude. Metter vard weder comen te lande. Ende doe hine hadde in die hande. 21660[regelnummer] Leidine in den carker gheuaen. Te iericonta ende teech hem saen. Dat hi na sijn leuen stoet. Ende toghets hem litekin goet.
[Folio 132r]
IN dien tiden dat hi hadde gheuaen. 21665[regelnummer] Ward hi suare besiect saen. Oec was hi out wel .lxx. iaer. Dar toe so was hem therte suaer. Om siere kinder mesual. Ende dit mersede hem teuel al. 21670[regelnummer] Den curts haddi so dore grod. Noit man ne sach dies ghenod. Joecte haddi grote int fel. Ende int ghedarmte also wel.
518 Haddi bitinghe harde suaer. 21675[regelnummer] Sine voete suollen weet vor waer. Ende dar toe sine manlichede. Verrotte ende wieser of worme mede. Den adem haddi curt dats waer. Menech versuchten gaf hi suaer. 21680[regelnummer] So dat die liede alle spraken. Dat het waren die gods wraken. Doe dedi hem voeren dane. Om bate ouer die iordane. Al dar waren warme bade. 21685[regelnummer] Mar dar ne haddi ghene ghenade. Doe daden sine visiekers baden. Jn warme olien wat dat si daden. Dat ne halp hem cleen no grod. Hi wasser wel na in dod. 21690[regelnummer] Doe hi te ierico weder quam. Hordi mare ende vernam. Dat die iueden bliscap grod. Dreuen ieghen sine dod. Mar hi dede om dese dinghe. 21695[regelnummer] Alle die edelste ionghelinghe. Vanghen die waren in iudea. Ende hiet sire suster saloma. Dat soese allegader bedorue. Ten alreesten dat hi storue. 21700[regelnummer] Dus soude al tland rouwe grod. Maken omme sine dod. Te rome haddi ghesent boden. Ten keiser datten wilde doden. Antipater sijn oudste kint. 21705[regelnummer] Die quamen alsi waren ghesint. Ende brochten hem augustus brief. Dat hi mochte ward hem lief. Antipater wildi ontliuen. Of wildi in elenden driuen. 21710[regelnummer] Die bodscap hem een deel bequam. Mettien hi eenen appel nam. Dien hi gherne at; herodes. Mar hi eesceder toe een mes. Mar hem quam an een oest so grod. 21715[regelnummer] Dat hi begerde die dod. Ende hi hief tmes ende soudem steken. Mar een quammer toe ghestreken. Sijn neue diet hem benam.
519 Mettien in die sale quam. 21720[regelnummer] Dat screien ende dat lud so grod. Als of die coninc waer dod. So dat antipater verhorde. Ende ward blide van dien worde. Hi bod vele van groten goede. 21725[regelnummer] Den ghenen die sijns hadden hoede. Vp dat sine lieten gaen. Doe herodes hadde verstaen. Die bliscap van sinen sone. Hiet hine ontliuen om tgone. 21730[regelnummer] Dus ward hi weese sire kinder. Sijn testament verkerdi ghinder. Ende bescreef archelause trike. Also dat hi sekerlike. Van augustus sonder waen. 21735[regelnummer] Emmer die crone soude ontfaen. Uijf daghe na sijns soens dod. Starf hi met tormente grod. Herodes ouer .xxxvi. iaer. Dar na weet wel vor waer. 21740[regelnummer] Dat hi te rome die crone ontfinc. Gheluckech sere in alre dinc. Jn stride in alre auenture. Ende dongheuallechste duerentuere. Jnt huvs ende onder sine kinder. 21745[regelnummer] Saloma die liet gaen ghinder. Die ionghelinghe die soe hadde gheuaen. Ende die herodes hiet verslaen.
[Folio 132v]
Archelus dedene grauen. Cierlike met groter auen. 21750[regelnummer] Jn herodium sinen casteel. Al dat eenen coninc gheel. Bedurste te sire vduard. Leidi an hem al onghespard. .vii. daghe daghe dedi sine in wene. 21755[regelnummer] Ende den lieden al ghemene. Gaf hi tetene na die zede. Dien cost die men tien tiden dede. Den iueden dar een man was dod. Maecter vele arem ende blod. 21760[regelnummer] Dar na quam hi ten tempel saen.
520 Ende ward van den volke ontfaen. Dar verbant hi hem in desen. Dat hi gheen coninc wilde wesen. Gheten; eer die keiser woude. 21765[regelnummer] Ende hi den vader verbetren soude. Hier naer so quam eene feeste. Dat van den iueden die alre meeste. Baden ende anders vele liede. Dat die bisscop dien dor miede. 21770[regelnummer] Herodes sette ieghen die wet. Dat hi der of warde gheset. So dat men hem dien dienst benam. Als het teenen passcen quam. Archelus sende dor dat. 21775[regelnummer] Eenen prince dies den iueden bat. Dat si dat voersten eene stont. Dien prince hebben si ghewont. Dies ward archelus gram. Met groten volke hijs wrake nam. 21780[regelnummer] Ende sloegher .ix. dusent dod. Om desen strijt om dese mord. So bleef al die feeste te waren. Te rome so es hi gheuaren. Om te beiaghene die crone. 21785[regelnummer] Die hem die vader gaf te lone. Oec voere herodes antipas. Die eerst ten rike bescreuen was. Augustus ghinc sitten ende horen. Archelaus seide voren. 21790[regelnummer] Dat sijn trike met rechte ware. Want het ware al openbare. Dats vader wille was int ende. Herodes die hem was ghehende. Seide het soude al gader bliuen. 21795[regelnummer] Doe hem mijn vader wilde ontliuen. Doe ne haddi ghenen sin. Dit testament diet no meer no min. Oec so hebdi dorperlike. Met crachte an gheuaen dat rike. 21800[regelnummer] Jeghen skeisers moghentede. Ende ebt ten beghinne mede. Ghesleghen .ix. dusent man. Dus hebdijt ghegrepen an.
521 Avgustus also alst hem rieden. 21805[regelnummer] Die cenature met andren liede. Deelde herodes tland ontve. Judea ende ydumea dese tve. Gaf hi archelause dar int hof. Ende maectene prince der of. 21810[regelnummer] Oec belouedi in warre saken. Dat hine coninc soude maken. Worde hijs werd ende gheuen crone. Herodese gaf hi te lone. Prince te sine van galile. 21815[regelnummer] Phylippe den broeder deser tve. Gaf hi tland van itrurea. Te lande voeren si der na. Mar doe archelaus thuvs quam. Was hi vp sine vroeghers gram. 21820[regelnummer] Ende alle sinen lieden wreder. Dan sijn vader dus ward hi leder. Van den lieden weet vor waer. Jn sijns riken eerste iaer. Also als ons matheus seghet. 21825[regelnummer] Jn wies ewangelie dat leghet. Quam die inghel te ioseph ende seide. Nem tkint ende sire moeder mede. Ende vare int land van iuda. Sie sijn dod die stonden der na. 21830[regelnummer] Dat si tkint wilden verslaen. Joseph namse bede saen.
[Folio 133r]
Ende voer wech doe hi .vii. iaer. Jn egypten land adde ghesijn dats waer. Als hi vernam dat archelaus. 21835[regelnummer] Jn iudea was here aldus. Ende regnerde ints vader stede. Ne wildi dar niet comen mede. Mar bi des inghels rade te waren. Es hi in galile ghevaren. 21840[regelnummer] Jn die stad te nazareth. Dar hi was met paise bet. Jn die ewangelie ne vint men niet. Wat in die kintsceit es ghesciet. Onsen behoudere ihesus. 21845[regelnummer] Nemmeer dan dat lucas scriuet al dus. Doe ihesus hadde .xii. iaer.
522 Gheuiel in dien lande al daer. Dat feeste was in iherusalem. Sine maghe ghinghen ende hi met hem. 21850[regelnummer] Ende doe die feeste was ghedaen. Sijn si weder thuvs ghegaen. Mar vp den wech worden si gheware. Dat ihesus niet ne was in die scare. Dies maecte die moeder claghe. 21855[regelnummer] So sochtene onder vrient ende maghe. Ende ioseppe mede si ne vondens niet. Ten derdendaghe eist so ghesciet. Dat sine in den tempel vonden. Dar hi sat ten seluen stonden. 21860[regelnummer] Onder die vroede ende horde. Ende vraghede vele worde. Dar die meesters al te male. Wonderden van sire tale. Ende van sire groter wijshede. 21865[regelnummer] Die moeder quam al dar ter stede. Ende seide sone wat heuestu. Ons lieden ghedaen al nv. Jc ende dijn vader lieue minne. Hebben di ghesocht met droeuen sinne. 21870[regelnummer] Jhesus sprac wat sochti mi. Jnt goet dat mijns vader si. Wisti des niet so mochtic wesen. Met hem so ghinc hi wech na desen. Ende was hem onderdanech wel. 21875[regelnummer] Van sire kinsceit ende es niet el. Jn die ewangelie gheleghet. Els dan ons dit lucas seghet. Hord dystorie hoet vord quam. Dat archelaus ende nam. 21880[regelnummer] ARchelaus die veronwerde. Sijn gheslachte dor sijn houerde. Ende wart verwrocht te rome int of. So dattene die keiser der of. Vor hem seluen dede draghen. 21885[regelnummer] So vele was ouer hem der claghen. Doe hi in den houe quam. Dat hem augustus sijn goet nam. Ende sendene in elenden dane. Vp die rone tote viane.
523 21890[regelnummer] Dar wanic dat hi nam ende. Te iherusalem hi sende. Componiuse eenen van rome. Dat hi tland berechte ende gome. Ne gheen iaer eentwint niet mere. 21895[regelnummer] Hadde archelaus ghesijn here. Componius die kerde mede. Dar na te rome in die stede. Na componiuse quam. Marcus die tgherechte nam. 21900[regelnummer] Die van rome dar was ghesent. Doe sijn dienst was ghent. Quam dar annius was al rod. Dese .iii. rechters weet al blod. Berechten tland omtrent .vii. iaer. 21905[regelnummer] Jn annius tiden weet vor waer. Sciet augustus van desen leuene. Doe hi .l. iaer ende .vii. Keiser hadde ghesijn allene. Van der werelt al ghemene. 21910[regelnummer] Ende .x. daghe ende .vij. maende.
[Folio 133v]
Ten seluen tiden alsmen waende. Was ihesus oud .xv. iaer. Dar die tafle af comt hier naer. .lxxvii. iaer was hi oud. 21915[regelnummer] Augustus doe hi galt die scoud. Die hem nature ghebod. Keiser ward na sine dod. Tyberius sijn stiefsone. Te iherusalem sende die gone. 21920[regelnummer] Eenen griec hiet valericus. Van hem lesen wi aldus. Dat hi beiaghet ouer dueghet hilt. Ende vercochte omme tghelt. Dat paepscep al openbare. 21925[regelnummer] Waest bi stonden waest bi iare. Na .x. iaer kerdi dar naer. Tyberius die sende daer. Pontius pylatus echt. Ende hiet hem dat hi tland berecht. 21930[regelnummer] Die den iueden in alre maniere. Fel ende quadertiere.
524 Ende dier vele sloech te dod. Ende hem dede scade grod. IN dese stad scriuet iosephus. 21935[regelnummer] Van onsen behoudere aldus. Al was hi iuede hi gaf hem prijs. Van duegheden in gherre wijs. Jn den tiden pylatus. Was segheti .i. man hiet ihesus. 21940[regelnummer] Ward orlof dat menne hiet man. Die wijsheit die hem lach an. Was so grod wonder hi dede. Heidine ende iueden mede. Gheloueden so vele an hem. 21945[regelnummer] Desen wroegheden van iherusalem. Die hogheste here bi ommaten. Ende dadene crucen pylaten. Mar die ghene die van beghinne. An hem hadden gheleghen minne. 21950[regelnummer] Ne begauene niet ter nod. Die saghen leuende na die dod. Also als van hem vorspraken. Die dinc ende oec andre saken. Dit es ihesus sekerlike. 21955[regelnummer] Al noch ouer al erderike. Heuet die name van hem mede. Kerstin volc ende kerstinede. Dese orconscep gheuet iosephus. Van onsen behoudere al dus. 21960[regelnummer] Wi laten van hem ende scriuen vord. Der elegher ewangelien word. Dus seghet lucas openbare. Jn tyberius .xv. iare. Als pylatus pontius. 21965[regelnummer] Jherusalem berechte aldus. Ende herodes antipas. Prince in galylea was. Phylips sijn broeder prince ende here. Van iturea ende van mere. 21970[regelnummer] Lisanias in die hand sine. Hadde tland van abiline. Dus was ghedeelt der iueden land. Al gader in vierre heren hand. Anna ende cayphas.
525 21975[regelnummer] Waren bisscoppe als ict las. Tien tiden in iherusalem. Ende hadden tpaepscep onder hem. Jn dien seluen tiden so was. Dat ian die sone zacharias. 21980[regelnummer] Dopen begonste ende predeken mede. Als hem die heleghe gheest doen dede. Hi riep nv doet van uwen sonden. Penitentien in corten stonden. V sal emelrike naken. 21985[regelnummer] Ende hine dope in neghenen saken. Niemene na dat men weet. Hem ne waren sine sonden leet. Ghecleet was hi met eenen hare. Van kemels wullen openbare.
[Folio 134r]
21990[regelnummer] Met eenen gurdele ghegort. Van eenen scaps vachte als men hord. Wilt honech dat was sine spise. Ende crekele van sulker wise. Als men niet ne vint in dit land. 21995[regelnummer] Doe quam te hem al te hand. Als ons matheus scriuet der na. Al meest al tfolc van iudea. Ende beliden hare sonden. Ende hi dopetse tien stonden. 22000[regelnummer] Doe sach hi vele fariseen. Te hem comen ende saduceen. An hem sprac hi dus onsachte. Ende hi seide serpents gheslachte. Wi vertogheden v te vliene. 22005[regelnummer] Die gramscep die es te ghesciene. Doet penitentie allegader. Segghet niet abraham es v vader. God es wel machtech der sake. Dat hi van desen stene make. 22010[regelnummer] Die hier ligghen abraems kinder. Die selue stene toghedi hem ghinder. Als men hier te voren seide. Die tfolc van ysrahel dar leide. Doe si leiden drogher voete. 22015[regelnummer] Die iordane met goeder moete. Oec predecte meer sente ian. Al dart horde menech man.
526 Ende seide des nemt goem. Al die wurtel van den boem. 22020[regelnummer] Es die aex gheset al nv. Wat bome dat segghic v. Die niet ne draghet goet fruvd. Dien salmen saen houwen vd. Ende werpene in den viere. 22025[regelnummer] Dus riep ian die goedertiere. Nv merct hier an ende besiet. Het was onder tiuedsce diet. Van drieranden leuende lieden. Die ic v sal bedieden. 22030[regelnummer] Fariseen ende saducieen. Ende lieden heten esseen. Fariseen waren van clenre spisen. Ghecleet na sonderlinghe wisen. Ende hadden hare reghele beset. 22035[regelnummer] Bescreuen droeghen si die wet. Jn briuen vor haer houet ghebonden. Ende dar toe mede tallen stonden. An haren luchtren arem mede. War so si waren telker stede. 22040[regelnummer] Mochten si die wet sien hoe soet ga. Dit hietmen phylacteria. Haer cleder waren gheuaest beneden. Dar si some an binden deden. Dorne also dat si die wet. 22045[regelnummer] Souden ghedinken te bet. Alsise noepten ende staken. Dit waren wonderlike saken. Haren oudsten ende haren heren mede. Ontseitsi niet te ghere stede. 22050[regelnummer] Si gheloefden dat god soude. Die werelt doemen met ghewoude. Oec wilsi segghen ende bedieden. Dat die zielen van goeden lieden. Na har dod in handren lechamen. 22055[regelnummer] Weder hier ter werelt quamen. Ende anderwarf worden gheboren. Mar in den eweliken toren. Seiden si dat quade zielen. Na der lieden leuen viellen. 22060[regelnummer] Om dat si waren versceden.
527 Na dien manieren van den cleden. Van andren lieden weet vor een. Bedi hiet si fariseen. Saducien ne loechende niet. 22065[regelnummer] Gode hine es ende besiet. Goet ende quaet mar nemmermere. Gheloefden si dat pine of here. Zielen hadden na dit verdriet. Verrisenesse ghelofden si niet. 22070[regelnummer] Ende seiden dat al te samen. Die zielen storuen metten lechamen. Oec seiden si al openbare. Dat altoes gheen inghel ware.
[Folio 134v]
An moyses v boeke allene. 22075[regelnummer] Gheloefden si ende an el ne ghene. Wreed waren si elc ieghen andren. Ende onghesellech elc met andren. Dies waest dat mense saducen hiet. Dat gherecht lud ende bediet. 22080[regelnummer] Esseen also alst es bescreuen. Leedden bi na mueke leuen. Die node te uwelike quamen. Want si die wijf alle te samen. Ontrouwe hieten grod ende clene. 22085[regelnummer] Al haer goet dat was ghemene. Armoede. onwerde. hiet si eere. Anders dan si emmermere. Witte cleder draghen wilden. Eene reghele si vaste hilden. 22090[regelnummer] Vor sonne vpganc si lettel spraken. Het ne was van nutten saken. Ende als die sonne begonste scinen. Ghinc si tote na tiercen pinen. Dan duoeghen si hem wale. 22095[regelnummer] Ende aten te gadre sonder tale. Suerren moesten si al begheuen. Wie so oec wiste an haer leuen. Moeste .i. iaer gheproeuet wesen. Ende ward hi ontfaen na desen. 22100[regelnummer] .ij. iaer der naer proefden si mede. Sine nature ende sine sede. Dien si in quaetheden vonden. Vp hem wraken si also die sonden.
528 Dat hi gers ter dod al toe. 22105[regelnummer] Metten monde at als die coe. Vordward no ter rechter siden. Ne spuden si ghenen tiden. So wel hildsi den saterdach. Datter sulc was die niet ne plach. 22110[regelnummer] Dies daghes ter cameren te gane. Een houd hinc hem altoes ane. Dar si in hemeliker stede. Die erde ondoluen mede. Alsi ter cameren souden gaen. 22115[regelnummer] So vulden si den pit saen. Metten cledren decten si hem mede. So nouwe dat hare onreinechede. Die sonne altoes niet ne besceen. Ouer sonde hild sijt ouer een. 22120[regelnummer] Hadde der sonne claerhede. Bescenen hare scamelichede. Langhe plaghen si te leuene echt. Die dod hilden si ouer recht. Ende beter dan die ewelikede. 22125[regelnummer] Alle die zielen seidsi mede. Waren ghemaect van beghinne. Eer si ter werelt quamen inne. Die niet deen man winnet den andren. Die goede zielen seidsi die wandren. 22130[regelnummer] Oest ward ouer die grote zee. Dar si sijn al sonder wee. Die quade zielen seidsi mede. Die varen in quader stede. Sulc varen onder haer liede. 22135[regelnummer] Die dinc vorseide die ghesciede. Sulc hadder wijf dat was te maten. Dat was om dat si niet ne wilden aten. Kinder te winne dar si souden. Die werelt mede staende houden. 22140[regelnummer] SJet ende merct al erderike. Was doe daniels ghemeenlike. Sonder somech iuede allene. Dese .iij. setten al ghemene. Die de beste waenden wesen. 22145[regelnummer] Van den iueden als wi lesen.
529 Waren alle .iij. in dole. Ende horden an dieuels scole. Dies was der comst ons heren nod. Jan baptyste alst god ghebod. 22150[regelnummer] Dopte als hier te voren staet. Doe namen die papen raet. Van iherusalem scriuet sente ian. Ende sende boden an den man. Ende vragheden wie hi ware. 22155[regelnummer] Dar lide ian al openbare. Dat hi ihesus niet ne was. No prophete no helyas.
[Folio 135r]
Jn wane waren si nochtan van dien. Dat hi teen ware van den drien. 22160[regelnummer] Die boden seiden andword hier an. Wat seghestu van dien seluen dan. Doe lidi al openbare. Dat hi eene stemme ware. Des roepers in die wostine. 22165[regelnummer] Ghereet gode die weghe sine. Alst vorseide ysaias. Jc dope v nv merket das. Jn watre na mi comt sciere. Die in den gheest ende in den viere. 22170[regelnummer] V dopen sal wel saen hier na. Dit gheviel in bethania. Doe quam van galilee ihesus. Als ons bescriuet matheus. Ende wilde ghedopt sijn van ianne. 22175[regelnummer] Nv mercter an drie saken danne. Tvi dat hi hem dopen dede. Om dat hi toghede der mede. Dat ians dopsel was goet. Ende om dat hi allen omoet. 22180[regelnummer] Vervullen wilde ende leren. Ende om dat hi met groter eeren. Den watre die cracht dede ontfaen. Dat die sonden mochten of duaen. Doe ghinc hi in sijn .xxx.ste iaer. 22185[regelnummer] Als ons lucas seghet vor waer. .xiii. daghe haddiere in ghegaen. Doe hi dopsel wilde ontfaen. Jan verbod hem dus seidi. Du souds mi dopen ende coms te mi. 22190[regelnummer] Ghedochti sprac ons here mede.
530 Dus sullen wi alle gherechtichede. Vervullen in den omoet. Doe doptine metter spoet. Al meest al tfolc van dien landen. 22195[regelnummer] Ontfinc dopsel van ians handen. Also als bescriuet lucas. Doe ihesus ghedopt was. Sinen vader bat hi saen. Dat si den heleghen gheest ontfaen. 22200[regelnummer] Moesten die men dopen soude. Dar ondede also houde. Die hemel die heleghe gheest quam saen. Vp hem als .i. duue ghedaen. Des vaders stemme van hemelrike. 22205[regelnummer] Hordemen daer sekerlike. Die seide dits mijn lieue sone. Ende dar mi an ghenoecht die gone. NA dese miracle seghet marcus. Ende lucas ende matheus. 22210[regelnummer] Dat ihesus in die wostine ghinc. Al daer ghesciedem dese dinc. .xl. nachte. ende .xl. daghe. Vasti dans ghene saghe. Dar naer ghinc hem hongher an. 22215[regelnummer] Die duuel ward gheware dan. Om hem te proeuene quam hi bet naer. Want hi sorghe hadde ende vaer. Dattet die gods sone ware. Hi hadde ghehord al openbare. 22220[regelnummer] Den vader roepen dits mijn sone. Ende hi wiste wel dat die gone. Na der scrifturen comen soude. Mar hi ne waende niet so oude. Toten doemesdaghe was sijn waen. 22225[regelnummer] Dat die comste soude in voersten staen. Teerst proefdine in gulsecheden. Te hem seidi dar ter steden. Bestu gods sone so sech desen. Stenen dat si brod van desen. 22230[regelnummer] Jhesus sprac niet ne leuet die man. Allene bi den broede dan. Mar bi elken worde dat gaet. Vte gods monde dit word staet.
531 Jn den deutronomiuse ghescreuen. 22235[regelnummer] Die quade gheest heuet vp ghegheuen. Jhesus ende settene na das .
[Folio 135v]
Vp eenen berch die hoghe was. Dar proefdine in die vrechede. Hi tochdem alle rikeit mede. 22240[regelnummer] Ende seide al dit gheuic di. Val neder ende anebede mi. Jhesus sprac hets gods ghebot. Dinen here dinen god. Dien sultu allene anebeden. 22245[regelnummer] Ende hem dienen in allen steden. Dar na droechene die duuel vord. Te iherusalem in die pord. Vp die pinne van den temple. Dar leidi hem voren exemple. 22250[regelnummer] Van houerden in deser wijs. Ende seide of tu gods sone sijs. So laet di hier neder ghiden. Doe scaltene ihesus dar te tiden. Ende seide het ware der wet ghebot. 22255[regelnummer] Ne proef niet dinen here dinen god. Dar verstac hine van hem verre. Den ouden viant luciferre. Die adame verwan wilen eere. Bleef dus verwonnen van onsen here. 22260[regelnummer] Lucifer vlo hi was veruard. Mar doe hi ghinc ter passien ward. Quam hi tote ihesuse weder. Want hi waendene werpen neder. Metter sorghen van der dod. 22265[regelnummer] Doe ward hi verwonnen al blod. Ende in die helle ghebonden. Alst comt tote antkerste stonden. Sal hi ontbonden werden dan. Dus bescriuet ons sente ian. 22270[regelnummer] Jn sinen boec apocalipsis. Dar wonder in bescreuen is. Tere stond so quam ihesus. Sente ian bescriuet dus. Ghegaen al dar baptiste stoet. 22275[regelnummer] Ende .ij. ionghers bi hem die goet.
532 Ende helech waren sijt seker dies. Dat een dat was sente andries. Baptista seide als hine vernam. Siet alle hier dit es gods lam. 22280[regelnummer] Dit es hi diet afduaet. Der werelt sonden ende mesdaet. Doe volchden die ionghers daer. Onsen here ihesus naer. Si saghen war hi te wonene plach. 22285[regelnummer] Ende waren met hem ghenen dach. Andries die vant na desen doene. Sinen broeder den goeden symoene. Ende seide wi ebben kerste vonden. Vor ihesuse leidine tien stonden. 22290[regelnummer] Ende ihesus sachene ane. Al dar dedi hem te uerstane. Dat hi pieter heten soude. Smarghins als ons here woude. Wildi in galilee gaen. 22295[regelnummer] Ende vant phylippe saen. Van betsaida vter stede. Dan was pieter ende andries mede. Volch mi sprac ons here te hand. Phylips volchdem ende hi vant. 22300[regelnummer] Sinen broeder natanael. Doe seidi diene ons wel. Moyses. ende die propheten. Jn die scrifture ebben beheten. Dien hebwi vonden ende die gone. 22305[regelnummer] Dat es ihesus ioseps sone. Van nazaret vter stede. Natanael andworde mede. Van nazaret mach iet goets wesen. Phylips leddene met desen. 22310[regelnummer] Tote onsen here doe hine sach. Seide ihesus vp ghenen dach. Siet hier .i. iuede sijt seker des. Dar ne ghene boesheit in es. Natanael andworde waer bi.
[Folio 136r]
22315[regelnummer] Heuestu bekinnet mi. Onsen here sprac nv neem des goem. Doe du wars onder den vijchboem. Eer di dijn broeder riep an.
533 Phylips so kennedic di dan. 22320[regelnummer] Natanael andworde om tgone. Du best des leuendes gods sone. Du best coninc van ysrahel. Bedi ghelofde vele natanael. Om dat god seide vp ghenen dach. 22325[regelnummer] Wat hi dede dar hijs niet ne sach. EEn brulocht was dar naer. Jn eene stede hiet chana. Maria die was dar ter steden. Ende ihesus wasser toe ghebeden. 22330[regelnummer] Ende sulke mede weet vor waer. Die sine ionghers worden dar naer. Want om dorconde van ianne. So horden sijn word vele manne. Die hem sident volgheden naer. 22335[regelnummer] Sulke wilden segghen ouer waer. Dar ic die wareit gherne af wiste. Dat sente ian ewangeliste. Brudegom was van deser feeste. Ende maken dar of eene feeste. 22340[regelnummer] Dattene god hem volghen dede. Van der brulocht ende hi ghinc mede. Mar dat nes niet gheauctoriserd. Toter bruloch ward verterd. Die wijn doe sprac te haren kinde. 22345[regelnummer] Ons vrouwe dat soe minde. Si ne ebben ghenen wijn. Hord hier die andworde sijn. Wijf wat gaet toe di ende mie. Minen wille ne quam nie. 22350[regelnummer] Dit es te uerstane in dien. Wiltu hier miracle sien. Van di ne bestaets mi cleen no grod. Mar vp die wile van mire dod. Dar noch niet of quam die vre. 22355[regelnummer] Salic van dire nature. Die ic hebbe van di ontfaen. Pine ghedoghen sonder waen. Nv waren ghinder .vii. stenine cannen. Jhesus seide ten dienst mannen. 22360[regelnummer] Vullet die cannen met watre saen. Ende doe si dat hadden ghedaen.
534 Hiet ons here draghen dat. Ter vorbarsten die ter feesten sat. Die sere prijsden ghenen wijn. 22365[regelnummer] Jan seghet in de ewangelie sijn. Dat dat die eerste miracle ware. Die hi dede openbare. Vp den .xiii.den dach wasset mede. Dat hi dese miracle dede. 22370[regelnummer] TE pascen scriuet ian van hem. Ghinc ihesus te iherusalem. Ende vant in den tempel daer. Hoe tfolc vercochte al openbaer. Copinghe doe ward hise al vd. 22375[regelnummer] Ende seide al ouer lud. Mijns vader huvs sal bede huvs wesen. Dus eist bescreuen wildit lesen. Tien tiden so was daer een. Jn die pord van den fariseen. 22380[regelnummer] Die prince van den iueden was. Nichodemus hiet hi als ict las. Die nachts te onsen here quam. Ende seide meester als ict vernam. So weten wi wel in alre wijs. 22385[regelnummer] Dattu van gode comen sijs. Du does tekine die gheen man dede. God selue ne ware hem mede. Jhesus andworde ens gheen man. Die te hemele comen can. 22390[regelnummer] Hine worde anderwarf gheboren. Nichodemus wilde horen. Wat dat word bedieden mochte. An onsen here hi besochte. Die hem seide dattet bedarf. 22395[regelnummer] Dat men gheboren worde anderwarf. Van den watre ende van den heleghen gheeste. Van hem hi mede verheeste. Sine mensceit ende sine gollickede.
[Folio 136v]
Ende dar toe sine passie mede. 22400[regelnummer] Sine verrisenesse ende sine vpuard. Ende na den pascen so ward. Sente ian baptiste gheuaen. Als ghi hier na sult verstaen. Ons seghet lucas nv vord me.
535 22405[regelnummer] Dat bi der zee van galile. Ons here ghinc mar die zee es. Een varsch mere nv merket des. Jn wlasch heetment eulat ic wane. Dar lopt duere die iordane. 22410[regelnummer] Dat mere es land nv horter na. .c. ende .xl. stadia. Ende .xl. wijt dit nes ghene ghile. Als .viii. stadien maken die mile. Het heet die tyberisce zee mede. 22415[regelnummer] Dar staet vp taberie die stede. Oec hetet van genesareth tbroec. Als lucas seghet in sinen boec. Doe ihesus quam dar ghegaen. Quam vele volx an hem saen. 22420[regelnummer] Bi den broecke heuet hi versien. .ij. scepelkine staende mettien. Symoens was teen als ict las. Die pieter gheheten was. Vten sceppe leeddi die scaren. 22425[regelnummer] Die vp tland dar vor hem waren. Na tende van sinen sermoene. Sprac hi aldus tote symoene. Vare bet in der diepe bet. Ende ghereet te visscene dine net. 22430[regelnummer] Doe si dat hadden ghedaen. Vinghen si so vele vissce saen. Dattet wel na scurde ontve. Symon ende andries dese tve. Weueden hare ghesellen ghinder. 22435[regelnummer] Die .ij. zebedeus kinder. Dat was iacob ende ian. Si waren int ander scip der an. Om dat si hem te hulpen quamen. Die .ij. scepe vulden si te samen. 22440[regelnummer] Dat si te gronde wilden gaen. Vp sine knien viel symoen saen. Ende hi seide ganc van mi here. Jc bem een man besondecht sere. Ons here seide wes onuervard. 22445[regelnummer] Du sult volc vaen nv vord meer ward. Ende doe si quamen vp tland.
536 Volchden si hem al te hand. Ende lieten hare ghetrouwe daer. Doch kerden si weder dar naer. 22450[regelnummer] Jhesus quam te nazaret. Aldus heuet lucas gheset. Ende was vp eenen saterdach. Datter vele volx te comene plach. Ter synagogen ende hi quam mede. 22455[regelnummer] Om hem te leerne dar ter stede. Al daer las hi ysaias. Dar van hem vorsproken was. Dat die heleghe gheest vp hem ware. Hem allen seidi openbare. 22460[regelnummer] Dat van hem vorsproken was. Alle hadden si wonder das. Dar na quam ihesus scriuet ian. Ende sirer ionghers menech man. Jn tland van iuda ende dopte daer. 22465[regelnummer] Jan baptiste weet vor waer. Die ne was nochtoe niet gheuaen. Vele liede dedi gaen. An onsen here die te hem quamen. Dat sijt dopsel van hem namen. 22470[regelnummer] Dies spraken hem sine ionghers ane. Ende seiden mester die ouer iordane. Metti was ende dar du of. Sprakes also groten lof. Die ghene doopt nv alle die liede. 22475[regelnummer] Jan horde dattet bediede. Nidichede ende sprac dus te hem. Jc seide v dat ic niet ne bem.
[Folio 137r]
Xpristus mar vor hem ghesent. Hord hier naer ende bekent. 22480[regelnummer] Die van der erden es hi wille af callen. Ende die van den hemele comt hi es bouen allen. Ende dat hi heuet ghesien ende ghehord. Dat orcont hi ende bringhet vord. Ende niemene ontfaet sine orconde. 22485[regelnummer] Wie sose ontfaet van sinen monde. Sal ghelouen dat hi god es. Jc moet merken nv merket des. Ende hi moet wassen ende dien. Jhesus bekende van deser enuien.
537 22490[regelnummer] Die dinc ende quam te iherusalem. Al dar vernam hi ieghen hem. Der fariseen nidechede. Ende oec so verhordi mede. Dat baptista ware gheuaen. 22495[regelnummer] Tland van iuda liet hi saen. Ende kerde in tland van galilee. Nv hord hier van ianne mee. MArcus die ghewaghet des. Ende matheus dat herodes. 22500[regelnummer] Des ouds des quaeds herodes sone. Van galilee was prince die gone. Sinen broeder phylippe nam. Sijn wijf dat ianne mesquam. Ende scaltene om die mesdaet. 22505[regelnummer] Also alst bescreuen staet. So hiet die vrouwe herodias. Josephus maect ons cont das. Dat soe aristobolus dochter was. Dar men hier te voren of las. 22510[regelnummer] Dien die oude herodes ontliuen dede. Sijn vader ende dar toe mede. Alexander sinen broeder. Mariannes hiet hare moeder. Na des soens dod gaf hi die gone. 22515[regelnummer] Phylippe eenen sinen sone. Die prince van galilee herodes. Hadde .ij. wiue nv merket des. Arethen. dochter die coninc was. Jn die stede van damas. 22520[regelnummer] Herodes soude te rome riden. Ende dor des broeders land liden. Dar sprac hi minne ans broeders wijf. Dat hise ten kere sonder blijf. Emmer te wiue soude ontfaen. 22525[regelnummer] Ende dander van hem steken saen. So dat sijn wijf al dat vernam. Ende voer ten vader eer hi quam. Ten kere nam hi herodias. Aretha die balch hem das. 22530[regelnummer] Ende om dit scaltene ian. Want na die wet ne moeste gheen man. Des broeders wijf nemen te wiue. Hi ne ware versceden van den liue. Dus scriuet iosephus diet wiste.
538 22535[regelnummer] Om dese dinc so was baptiste. Dat dede der quader vrouwen raet. Ghecarkert ende sonder mesdaet. Om dat dit ihesus vernam. Jn capharnaum dat hi quam. 22540[regelnummer] Jn tland van zabulon ende neptalim. Als ysaias vorsprac van him. Echt bi den mere van galilee. Quam ihesus ende sach broedre tvee. Symoene ende sinen broedre andries. 22545[regelnummer] Visscen want si plaghen dies. Volghet mi ic sal v saen. Lieden leren visscen ende vaen. Si volchden hem ende leiden neder. Haer thare ende kerden nemmer weder. 22550[regelnummer] Bet vord es ons here ghegaen. Ende sach tvee andre broedre staen. Jacoppe ende ianne bede gader. Met zebedeus haren vader. Te hem seidi volghet mie. 22555[regelnummer] Dar liet sijt al ende sident nie. Ne daden si hem weder ten kere. Bet vord so ghinc ons here. Ende sach matheus die hiet leui. Alfeus sone doe seide hi. 22560[regelnummer] Al dar ter tolnen sat. Volch mi ende hi volghede na dat.
[Folio 137v]
Ende liet al sine rikeit staen. Matheus was een publicaen. Publicaen hiet si tien stonden. 22565[regelnummer] Die hem ghenerden met sonden. Nv merct wel wat hier ghesciede. Dat allene die arme liede. Ons gheloue niet ne begonden. Alsi waren in dien stonden. 22570[regelnummer] Die visscers die hier voren staen. Mar matheus die publicaen. Die rike was was oec vercoren. Om dat wi sullen merken ende horen. Ward gheloue comen allene. 22575[regelnummer] Van den rike dat men clene. Vp die arme soude achten. Ende segghen dat tgheloue bi machten.
539 Vp comen ware bi der rikede. Ende waerd van den armen mede. 22580[regelnummer] Allene comen so waren den vader. Dat die rike van gode waren ommaer. Jn de ewangelie es niet altoes. Hoe god dandre apostole coes. Doch sal mense hier na nomen. 22585[regelnummer] Als die redenen dar toe comen. Vord meer so ghinc openbare. Jhesus predeken haren tare. Ende seide als in matheus staet. Doet penitentie van uwer mesdaet. 22590[regelnummer] Hemelrike sal v naken. Al galilee met desen saken. Predeecti in synagogen. Ende wilde open miracle toghen. Want hi al euel ghenas. 22595[regelnummer] Al tland van surien was. Vervullet van sirer namen. Also dat te hem quamen. Vele liede van vele landen. Die hem volchden ende te handen. 22600[regelnummer] Als hise sach so es hi saen. Vp eenen berch ghegaen. Teerst dat hi gheseten was. Also als ons seghet lucas. Marcus ende matheus mede. 22605[regelnummer] Riep hi te hem dar ter stede. .xii. die hi apostole hiet. Dat lud ghesent ende anders niet. Symoen die pieter hiet bi namen. Ende andries sijn broeder te samen. 22610[regelnummer] Jacop die merre die men seghet. Dat nv in galissien leghet. Sijn broeder ian ewangeliste. Die gods verholenlichede wiste. Phylippe ende bartholomeuse. 22615[regelnummer] Thomase dar na ende matheuse. Leui hiet hi mede die gone. Jacob die mindre alfeus sone. Dar na iudas thadeus. Dar na symoen chananeus. 22620[regelnummer] Ende dar na iudas scariot.
540 Die sident quaet was ende sot. Nv merct elc man ende lere. Hoe na si waren onsen here. Van desen .xii. die .v. 22625[regelnummer] Anna droech in haren liue. Van .iij. mannen dochtren .iii. Bi ioachim ghelouets mie. Droech soe marien onser vrouwen. Die gaf soe te wiue dien ghetrouwen. 22630[regelnummer] Joseph die haer neue was. Joachim die starf na das. Joseph hi gaf sinen broeder. Cleophas sijns wijfs moeder. Annen. ende hi wan an hare. 22635[regelnummer] Ene dochter die soe openbare. Marie hiet als die erste dede. Die marie gaf soe mede. Eene alfeuse te wiue. .iiij. sonen droech soe in haren liue. 22640[regelnummer] Jacob den mindren die van kinde.
[Folio 138r]
Die oit gode diende ende minde. Ende symoene ende iudas. Ende ioseph die hiet barrabas. Dien die apostele met mathyen. 22645[regelnummer] Coren in haren partien. Jn dies onsalechs iudas stede. Echt cleophas starf ende anne dede. Derdewarf huwelic daer na. Ende nam eenen man hiet saloma. 22650[regelnummer] Eene dochter hadden si te samen. Maria hiet soese bi namen. Dus hadde anne drie marien. Zebedeus horic lien. Die ward ghenre marien man. 22655[regelnummer] Jacop den groten ende ian. Die .ij. kinder wan hi an hare. Die scriuet ieronimus openbare. Die eerste marien droech eenen. Jhesus kerste eist dat wi menen. 22660[regelnummer] Dar wi kerstine heten naer. Dander marie dat es waer. Droeghere bi alfeuse viere.
541 Als ic hier voren visiere. Die derde marie droeghere tve. 22665[regelnummer] Aldus las ict no min no me. God heuet aldus eist bescreuen. Vp sine ionghers doghen verheuen. Dus scriuet mateus terre steden. Ende leerdem .viii. salicheden. 22670[regelnummer] Salich sijn die armoede. Na den gheest doghen in gode. Hemelrike es hare miede. .ij. Salech sijn die soete liede. Want si sullen besitten tland. 22675[regelnummer] Dar nemmeer inne comt viant. .iij. Salech sijn die ghene die wenen. Ja om haer sonden wilmen menen. Of van andre liede mesdaet. Want haer trost te comene staet. 22680[regelnummer] .iiij. Salech sijn si die ongherech echt. Ende durstech sijn omme recht. Want si werden versaet der inne. .v. Salech sijn ontfarmighe sinne. Want hem naect ontfarmechede. 22685[regelnummer] .vi. Suuer herte es oec salechede. So sal gode noch ane scouwen. Die boete es van allen rouwen. .vii. Salech sijn si die maken vrede. Gods kinder sullen si sijn mede. 22690[regelnummer] .viii. Salech sijn die ghene mede. Die om de gherechtichede. Cracht ghedoghen openbare. Hemelrike sal sijn hare. Wel tijt so v die lieten haten. 22695[regelnummer] Ende iaghen achterstraten. Ende v lachtren als dat quaet. Salech si di dat verstaet. Weest blide want in hemelrike. Es uwe loen grod ende rike. 22700[regelnummer] Pater noster maecti mede. Sinen ionghers dar ter stede. Dat ghedeelt in .viii. partien. Jn teerste segghen wi ende lien. Dat god ons vader es. 22705[regelnummer] So sullen wi ons pinen des.
542 Te leuene alst goede kint doet. Dijns vaders ghebot al dinct goet. .vij. beiden volghen der an. Die ic ontbinde so ic best can. 22710[regelnummer] Dine name moete ghehelghet sijn. Dat meent dus here den name dijn. Mach helech in ons ende veste. Dat wi dine kinder bliuen int leste. Dijn rike moete toe comen. 22715[regelnummer] Dats dus ontbonden van hem somen. So moete ons toe comen dijn rike. Dat wi die scouwen ewelike. Also moeten vp erderike. Dijn wille ghescien als in dijn rike.
[Folio 138v]
22720[regelnummer] Dat meent ghelijc dat niemen doet Jn hemelrike danne goet. Doe dat vp der erden dar toe. Niemen dan dinen onwille ne doe. Ghef ons dat daghelixe brod. 22725[regelnummer] Merct hier an dat god ghebod. Om anders goet te biddene me. Danne brod ende cleder dese tve. UErgef ons also als mesdaet. Als wi hem die ons doen quaet. 22730[regelnummer] Hier verriet hi allen tijt. Wrake werringhe ende strijt. IN coringhen ne leed ons niet. Nv verstaet wel wat bediet. Help ons in coringhen vulstaen. 22735[regelnummer] Vor hem die ons willen vaen. Mar quijt ons van den quade. Dats van der helle van duuels rade. Dar gheen verlossen in wesen sal. Amen dit beslutet al. 22740[regelnummer] Als ihesus hadde dese word. Vulseit. riep hi die .xij. vord. Ende gaf hem moghentede. Quade geeste te verdriuene mede. Ende te ghenesene alle siechede. 22745[regelnummer] Oec sendise daer ter stede. Te predickene dat rike ons heren. Dus hiet hi hem in sire leren. Ne draghet in den wech gheen goet.
543 Ne groet niemen dien ghi ghemoet. 22750[regelnummer] Dor roem meendi ende dor eere. Dies men noch pleghet te sere. Den heidinen ende den samaritaen. Ne suldi noch niet predicken gaen. Mar predect dien van ysrahel. 22755[regelnummer] Si ebbens te doene wel. Ghi ebbet ontfaen sonder miede. Delet om niet onder die liede. Ne draghet altoes met v gheen ghelt. Noch gheen brod in v ghewelt. 22760[regelnummer] No .ij. rocke ne draghet niet. Merket dat god hier verbiet. Van cleden ouerdadechede. Stoc no scoe ne draghet mede. Marcus horic des ghewaghen. 22765[regelnummer] Dat si solen moesten draghen. Als die freren doen al nv. Ons here seide nv sendic v. Alse scape die onder die wulue gaen. Die ghene die v ontfaen. 22770[regelnummer] Die ontfanghen mi der mede. Na dese ewangelie dede. Fransois sine reghele maken. So hi naest mochte in allen saken. Matheus. marcus. ende lucas. 22775[regelnummer] Die ghewaghen ons vord das. Als hi beneden den berghe quam. Dattene een lasers vernam. Diene anebede ende sprac ter stont. Here wiltu du maex mi ghesont. 22780[regelnummer] Ons here andworde te desen. Ja ic wille wes ghenesen. Ende doe ghenas hi al te male. Jhesus seide dese tale. Ne seges niemen mar du sult gaen. 22785[regelnummer] Ten papen ende die hem toghen saen. Mar hi die ghenesen was. Maecte al dien lieden cont das. Lucas. ende matheus mede. Scriuen dat hi in eene stede. 22790[regelnummer] Quam die cafarnaum hiet. Dar bat hem dat iuedsce diet. Ouer eenen centurio. Dat was een heidin ridder do.
544 Die was van .c. riddren here. 22795[regelnummer] Want sijn kint lach veriucht sere. Baden si dat hijt ghenesen soude. Hi seide dat hire comen woude. Ende ghenesent al te male. Die riddre sprac dese tale. 22800[regelnummer] Jc ne bems niet werdech ihesus. Dattu comes in mijn huvs. Mar sect met dinen worden allene. Mijn kint dat gheneset al rene.
[Folio 139r]
Want ic selue bem een man. 22805[regelnummer] Hetic minen knechten dan. Eene dinc si doen mijn ghebieden. Doe sprac ihesus totem lieden. Die hem volchden te hand. Weet vor waer dat ic ne vant. 22810[regelnummer] Jn ysrahel gheloue dus vast. Als an desen heidinen gast. Enter seluer stont ghenas. Des heren kint dat iuchtic was. Doe ghinc hi in der synagogen. 22815[regelnummer] Des saterdaghes den iueden toghen. Word. daer hemelrike lach an. Al daer ghenas hi eenen man. Beseten metten quaden gheeste. Doe hi tfat rumde sonder feeste. 22820[regelnummer] Riep hi wat ebben wi ghemene. Metti ihesus van nazarene. Eer tijt es so bestu comen. Ons tormenten ende vernomen. Jc weet dattu gods helech sijs. 22825[regelnummer] Die duuel riep in deser wijs. Lucas. matheus. ende marcus. Segghen dat dar na quam ihesus. Jn pieters huvs te cafarnaum. Dat huvs wanen meesters som. 22830[regelnummer] Haddi daer van sinen wiue. Want also als ict v bescriue. Ende als wijt bescreuen horen. Was hi van betsaida gheboren. Dar ghenas ons here mede. 22835[regelnummer] Bi sire disciple bede. Pieters suegher van den rede. Ende dar na rumdi die stede. Lucas seghet vord van him.
545 Dat hi vord ghinc in naym. 22840[regelnummer] Dats eene pord als ict vernam. Ende als hi vor die porte quam. Brochtmen vp eene bare ghedreghen. Eenen doden hem te ieghen. Eere weduwen enichen sone. 22845[regelnummer] Mettien hiet hi staen die gone. Dine droeghen ende hi ghinc ter bare. Ende hietene vp staen openbare. Doe stont hi vp ende al te hand. Gaf hine der moeder bi der hand. 22850[regelnummer] Nauonts brochtmen hem ghedraghen. Die ziec waren ende laghen. Ende die in hadden den viant. Alle ghenas hise te hant. Mettien wildi die zee liden. 22855[regelnummer] Een scriba seide in dien tiden. Dats een die van der wet was vroet. Jc sal di volghen meester goet. Waer so du gaes dus scriuet lucas. Ende matheus dattet was. 22860[regelnummer] Dese seide dat hi volghen soude. Om dat hi van hem leren woude. Tekene doen om sijn ghewin. Des ne hordene god no meer no min. Doe seide god eenen andren daer bi. 22865[regelnummer] Com mede ende volc mi. Hi andworde so laet mi here. Minen vader deluen here. Jhesus andworde den seluen. Laet die dode den doden deluen. 22870[regelnummer] Ganc du ende bodscepe gods rike. Hine hadde sekerlike. Des deluens hem niet doen onbaren. Mar datter deluers ghenoech waren. Een ander seide al te hand daer. 22875[regelnummer] Here ic sal di volghen naer. Mar laet mi mijns goets vten mi. Dat ic thuvs liet biddic di. MArcus. lucas. ende matheus. Segghen dat dar na ihesus. 22880[regelnummer] Ghinc ligghen in een scepelkin. Hi ende de ionghers sijn.
546 Jnt scip sliep hi ebbict verheest.
[Folio 139v]
Mettien rees daer een tempest. So dat die ionghers hadden vaer. 22885[regelnummer] Ende wecten onsen here daer. Doe ghebod hi wint ende zee. Te suighene ende het ne woer nemmee. Ende doe hi ouer quam te hant. Jn der sarrasinen land. 22890[regelnummer] Dat ieghen tland es van galilee. Quamen ieghen hem si tve. Die metten dieuel waren beseten. Sere wreet dus wilment weten. Deen anebede ende sprac mettien. 22895[regelnummer] Wat sal ons ende di ghescien. Des leuens gods sone ihesu. Du best vordtijt comen nv. Ons pinen ende doen verdriet. Die viant ne wiste dat vordwaer niet. 22900[regelnummer] Dat ihesus die gods sone was. Mar dat si waenden das. Om die miraclen die hi dede. Ende om die gods orconden mede. Jhesus seide ouer lud. 22905[regelnummer] Onsuuer gheest nv ganc vd. God vraghede tword van sirer namen. Om datter vele waren te samen. Seidi dat hi legio hiet. Dat word segghic v dat bediet. 22910[regelnummer] Eene scare van .vi. dusent man. .vi.c. ende .lxvi. der an. Doe baden si dat si moesten varen. Jn eenen trop suijn die dar bi waren. Ende dar in die weide ghinghen. 22915[regelnummer] So dats gods wilde ghehinghen. Die suinen worp si in die zee. So datter ne ontghinghen min no mee. Doe baden hem die land liede. Dat hi vte haren lande sciede. 22920[regelnummer] Ende doe ghinc hi int scip na desen. Doe bat hem die man die was ghenesen. Dat hi moeste met hem varen. Mar ihesus ontseit hem te waren. Jn cafarnaum hi kerde.
547 22925[regelnummer] Ende doe hi dar die liede lerde. Quamen daer liede diene sochten. Ende eenen iuchteghen met hem brochten. Mar sine mochten niewer liden. Van den volke in ghenre siden. 22930[regelnummer] Bouen clommen si vp thuvs. Ende lietene vor die voete ihesus. Bi den latten nederward. Doe ihesus gheware ward. Hars ghelouen sprac hi tien stonden. 22935[regelnummer] Sone gheloue dine sonden. Die sijn dan vergheuen di. Hier moghen wi merken bi. Dat van den sonden theuel coemt. Dies es die fisicien verdoemt. 22940[regelnummer] Als hi sieke besorghen sal. Hine vername hem vor al. Berouwenesse. bijchte spreken. Of hi des heuels wille ontbreken. Mar die scriben entie fariseen. 22945[regelnummer] Die droeghen des ouer een. Dat ihesus onredene sprake. Ons here seide teser sake. Den iuchteghen dat hi vp soude staen. Ende sijn bedde wech draghen saen. 22950[regelnummer] Om dat men merken soude an tgone. Dats macht hadde die gods sone. Te verlatene die quaethede. Die men in deser werelt dede. Van danen so ghinc hi der na. 22955[regelnummer] Jn tland van iudea. Ende als hi in galilee kerde. Also als ons sente ian lerde. Soudi dor samarien liden. Een land dat in ouden tiden. 22960[regelnummer] Van samaria die stad. Die name dar toe hadde ghead.
[Folio 140r]
Dar ic vele of sprac hier te voren. Mar sident ward die stad verloren. Ende bracse ian ircaen. 22965[regelnummer] Alsmen hier voren heft verstaen. Mar herodes maketse weder. Dar soe gheuelt lach ter neder.
548 Ende hietse sebasten bi namen. Doch dat tlandscep al te samen. 22970[regelnummer] Hilt doude name noch an hem. Ons here quam tote sichem. Dar genesis vele of bediet. Dat tien tiden sichar hiet. Ende staet .iiij. milen van sebaste. 22975[regelnummer] Buten der stede recht al vaste. Lach dat land dat iacop gaf. Sinen sone ioseph dar men af. Jn genesis vint dats waer. Ons here quam al daer. 22980[regelnummer] Als een die moede es ende hi sit. Vp eene fonteine heet iacops pit. Die apostelen waren in die stede. Om spise te copene mede. Een wijf quam gaende dar hi sat. 22985[regelnummer] Om water ende ons here bat. Dat soe hem drinken gaue. Twijf andworde dus der aue. Want soene iuede sach bedi. Hoe moghestu drinken van mi. 22990[regelnummer] Want ic bem eene samaritane. Hier voren dedit te uerstane. Dat salmanasar die coninc. Tfolc van ysrahel al vinc. Metten coninc ozee. 22995[regelnummer] Dar na hadden si coninghe nemmee. Jn tland voerdise van caspia. Dar se alexander sloech der na. Sijn volc sendi in ysrahel. Dat land te winne doe worden hem fel. 23000[regelnummer] Lewen die god sende in tland. Hier ontfinghen si te hand. Die iuedsce wet ende dat besniden. Hier toe had si tallen tiden. Afgode dar si ghelofden ane. 23005[regelnummer] Diet hieten samaritane. Van samaria die stede. Haer vate no haer spise mede. Ne wilden de iueden niet onbaren. Van desen waest dat twijf te waren. 23010[regelnummer] Dar ons here drinken bat.
549 Ende hi seide dar ter stad. Dat soe hadde gat .v. man. Ende dar soe hare nu hilde ane. Dat soe sine amie ware. 23015[regelnummer] Doe seide twijf al openbare. Jc sie dattu prophete sijs. Ons vorders waren wijs. Baden gode ende dienden him. Hier vp den berch te garissim. 23020[regelnummer] Ende ghi seghet dat men hem. Sal offren in iherusalem. Ons here andworde hare. Wijf ghelof mi openbare. Dat die tijt es comen mede. 23025[regelnummer] Dat te iherusalem in die stede. Noch hier ne suldi bidden niet. An desen worden hi bediet. Dat men gode al ouer al. Met gheloue anebeden sal. 23030[regelnummer] Niet te iherusalem allene. Alsmen doe dede so clene. Tgheloue was in erderike. Twijf andworde cortelike. Jc weet wel dat kerst comen sal. 23035[regelnummer] Ende als hi comt hi saelt ons al. Segghen ende doen verstaen. Ons here andworde saen. Jc bemt doe lietso haren stoop. Ter stad ward dede soe haren loop. 23040[regelnummer] Ende seide den porters dan. Comt ende siet hier eenen man. Die mi al heuet bediet. So wat dat mi es ghesciet. Mach dat xpristus doch hiet wesen. 23045[regelnummer] Tfolc quam vter stad na desen.
[Folio 140v]
Ende doe hise sach comen dare. Seidi dat coren ware. Ghereet ten oeste dat bediede. Ghereet te ghelouene liede. 23050[regelnummer] So dat si hem baden dat. Dat hi met hem ghinghe in die stad. Ende was met hem .ij. daghe mede. Dar hire vele ghelouen dede.
550 Uan sichat quam hi der na. 23055[regelnummer] Jn galilee tote chana. Dar een coninc sijn was. Dat bediede als ict las. Een die moghenste van den lande. Na dien coninc als ict kende. 23060[regelnummer] Jn cafarnaum lach siec sijn sone. Onsen here bat die gone. Dat hire quame ende hine ghenase. God scaltene ghelijc dien duase. Want hi pensde in sijn ghedochte. 23065[regelnummer] Dat hine ghenesen niet ne mochte. Hi ne waerre selue ghegaen. Doch hefti also vulstaen. Dat god te hem ghesproken heuet. Ganc tote huvs dijn sone leuet. 23070[regelnummer] Metten worde hine ghenas. Dar hi selue niet ne was. Die man ende sine meisniede. Ghelofden doet aldus ghesciede. Hier toe bescriuet ons dus ian. 23075[regelnummer] Nv segghen dandre drie vor dan. Leui die oec hiet matheus. Maecte onsen here in sijn hvus. Eene werscep horic tellen. Dar aten mede leuis ghesellen. 23080[regelnummer] Publicane dat bediet. Volc dat vele der werelt pliet. Die fariseen die hem mede. Verhieuen in die helechede. Als die vroet waende sijn sere. 23085[regelnummer] Begreper bi onsen here. Dat hi at metten sonderen. Mar hi andworde te waren. Jc ne bem bi di niet comen al. Dat ic di rechte roepen sal. 23090[regelnummer] Mar sondaers die ebben mesdaen. Dat si penitentie ontfaen. Oec begrepsi alsi saghen. Dat sine ionghers niet ne plaghen. Te vastene mar ons here. 23095[regelnummer] Die onsculdechse alle sere.
551 Jn dien dat tfolc was ongheleerd. Ende niewinghe an hem ghekeerd. Ende hi vlescelike met hem ware. Mar alst ghesciede dar nare. 23100[regelnummer] Dat hi hem warde ghenomen. So souds hem vele te vastene comen. Die fariseen wilden mettien. Eens hemels tekin van hem sien. Mar hi ontseit hem ende seide me. 23105[regelnummer] Dat heidine volc van niniue. Beter ware danne si. Ende seide redene waer bi. Want si penitentie daden. Doe ionas dreghede van scaden. 23110[regelnummer] Ende hi meerre dan ionas ware. Oec seidise argher openbare. Dan die heidine coninghe. Die dor cracht van salomons sinne. Van verren quam soeken die mare. 23115[regelnummer] Ende hi wiser dan salomon ware. DJe prince ter synagoghen quam. Tote onsen here als ict vernam. Ende anebedene ende seide mede. Mijn wijf es dod nv ter stede. 23120[regelnummer] Com ende lech dine hand vp hare. So sal leuen openbare. Mar doe hi dar ward soude gaen. Quam een wijf an hem saen. Die ghebloet hadde .xii. iaer.
[Folio 141r]
23125[regelnummer] Ende taste allene die vasen daer. Van sinen mantele als ict las. Mettien gheloue soe ghenas. Van sente ambrosise machmen lesen. Dat dit martha soude wesen. 23130[regelnummer] Marien suster magdalene. Jhesus ende sine ionghers ghemene. Quamen daer woende iairus. Dat die prince hi ghinc in thuvs. Pietre leeddi mede danne. 23135[regelnummer] Jacop den meerren ende oec ianne. Ende der ioncvrouwen moeder ende vader. Die andre dreef hi vp alle gader.
552 Want sine bespotten dat hi riep. Dat die dochter laghe ende sliep. 23140[regelnummer] Om dat hise versceden vant. Die ioncvrouwe nam hi bi der hand. Hi hiet dat soe soude vp staen. Ende hiet haer tetene gheuen saen. Dats verrisenesse warachtech. 23145[regelnummer] Men vint touerie so machtech. Dar men die dode bi doet verrisen. Mar sine heten in ghenre wisen. Van danen so scriuet matheus. So ghinc ons here ihesus. 23150[regelnummer] Tue blende volchden hem om tgone. Ende riepen ihesu dauids sone. Ontfarme onser doe hi thuvs quam. Te nazaret als ict vernam. Tasti haer oghen ende si ondaden. 23155[regelnummer] Met hetene heftise gheladen. Dattet niemene worde becant. Nochtan seid sijt al dore in tland. Doe si ghesceden waren dane. Als ons mede doen te uerstane. 23160[regelnummer] Bede marcus ende lucas. Ende die beseten was. Metten viant men brochte. Die oec spreken niet ne mochte. Ons here dreef vte den viant. 23165[regelnummer] Ende die stomme sprac te hand. Doe prijsdene daer menech een. Mar die quade fariseen. Seiden ouer een te samen. Dat hi belsebuvx namen. 23170[regelnummer] Die prince van duvlen waren. Die duuele vte dreuen van vare. Jhesus andworde daer ter stede. Of ic bi belsebuvx moghentede. Dien viant verdriuen can. 23175[regelnummer] Bi wies cracht doent uwe kinder dan. Want die iueden dat al wisten. Dat onder hem waren exorsisten. Dat luvd besuerrers in onse tale.
553 Die de duuele consten wale. 23180[regelnummer] Vten mensce varen doen. Ende die worde vant salomon. Ende dat seiden si openbare. Dat van gods aluen ware. Mar die miracle ons heren. 23185[regelnummer] Wilden si ten quaetsten keren. HJer naer seghet lucas dat. Dat ihesus quam in eene stad. Dat hem een fariseus bat. Also dat hi mettem at. 23190[regelnummer] Al dat quam met groten wene. Die besondechde magdalene. Ende dwoech met tranen sine voete. Met haren hare wreef soese soete. Ghene fariseus hiet symoen. 23195[regelnummer] Ende pensde in sijn doen. Waerd dat dese een prophete ware. Hi soude weten openbare. Datten een sondech wijf an tast. Aldus begreep hi sinen gast. 23200[regelnummer] Mar ons here die ontfanc. Hem met redenen te hand. Ende seide haer ware vele verlaten. Want soe mindene vtermaten.
[Folio 141v]
Al daer ende ter seluer stonden. 23205[regelnummer] Vergaf haer god hare sonden. Ende soe volchdem na. Ons here ghinc in iudea. Jn eenen casteel quam hi ghegaen. Dar heftene in haer huvs ontfaen. 23210[regelnummer] Martha die suster marien. Ende diendem ende sire partien. Maria sat bi sinen voeten. Ende horde spreken ihesus den soeten. Martha beclaghede die magdalene. 23215[regelnummer] Dat soese dienen liet allene. Dar prijsde god marien sere. So wijslike ende in sulken kere. Dat hi altoes in ghenre wijs. Marthen oec ne sprac mesprijs. 23220[regelnummer] Matheus seghet ende lucas.
554 Dat dar ian ghebonden was. Ende van herodes gheuaen. Dat hi sende tve ionghers saen. Als hi van xpristus ghewerke horde. 23225[regelnummer] Die niemare ende die ware worde. Die ionghers dus te onsen here seiden. Du best die ghene dar wi na beiden. Die comen sal ende niemen el. Bedi was het weet dat wel. 23230[regelnummer] Dat ian dede vraghen das. Niet dat hi in twifle was. Hine wiste wel dat was gods sone. Mar dat die ionghers selue tgone. Horen souden van onsen here. 23235[regelnummer] Dies in twifle waren sere. Ons here brochtse vten wane. Ende dedem te uerstane. Bi miraclen dat hi ware. Die gods sone al openbare. 23240[regelnummer] Die ionghers daden hem ten kere. Al daer prijsde ons here. Vor vele wiue vor vele manne. Dien goeden baptisten ianne. Ende seiden dat nie wijf ne wan. 23245[regelnummer] Van duegheden ghenen meerren man. Dar scalt ons here ende seidem wee. Dien steden van galilee. Dar hi so vele tekine in dede. Hi prijsde voren surs die stede. 23250[regelnummer] Ende saiette want sonder waen. Hadsi ghewesen daer ghedaen. Die heidin sijn ende onghelerd. Dar ware mee volx in bekert. Doe quamen van den apostelen saen. 23255[regelnummer] Some ende daden hem verstaen. Hoe si ghepredect hadden in tland. Hi leeddedse danen al te hand. Te rustene in eene woeste stede. So vele volx was bi hem mede. 23260[regelnummer] Dat hijs ne hadde ghene stonde. Dat hi daer gheten conde. Ons here seghet lucas naer. Nam .lxxii. ionghers daer.
555 Ende sendedse vor hem tween te samen. 23265[regelnummer] So dat si blide weder quamen. Ende seiden here die viande. Sijn oec onder onse hande. Jhesus sprac hi was vro sere. Jc belie di vader here. 23270[regelnummer] Van hemel ende van erderike. Want du heues des ghelike. Den vroeden bedect menech eenen. Ende heues gheopenbard den clenen. Ende in die werelt al te gader. 23275[regelnummer] Kent niemen dan die sone den vader. Noch den sone no grod no clene. Kent niemen dan die vader allene. Matheus scriuet vord ende marchus. Ende lucas dat ihesus. 23280[regelnummer] Met sinen ionghers vd vercoren. Een tsaterdaghes ghinc dor tcoren. Hem hongherde ende si vreuen die haer.
[Folio 142r]
Ende si aten dat coren al daer. Die fariseen begrepense sciere. 23285[regelnummer] Ende seiden si braken die viere. Jhesus ontsculdechdede dar ter stede. Eens sijns want hem die nod dede. Als dauid ende de sine deden. Doe hi vlo sauls onureden. 23290[regelnummer] At hi in node der papen brod. Dats ieghen wet het dede nod. Papen sacreren ende besniden. Tsaterdaghes ende latene liden. Josue ne mesdede oec niet. 23295[regelnummer] Doe hi ende dat ysrahelsce diet. Seuen daghe wi lesent also. Omme ghinghen ierico. Jn diere maniere ende al dus. Onsculdechde de sine ihesus. 23300[regelnummer] Vp eenen andren saterdach. Ghesciede die dar na ghelach. Quam ihesus in die synagoge. Een man hadde dar eene hand droghe. Die was verdoruen ende manc. 23305[regelnummer] Die fariseen die an den banc. Saten. wachtene van desen. Of hi des daghes soude ghenesen. Enichen van sire mesquamen.
556 Doe vraechdi hem allen te samen. 23310[regelnummer] Eist gheorlouet dat men mach. Man gansen vp den saterdach. Dar ne sprac hem niemen an. Dar na gansti den man. Oec so proefdi vor hem allen. 23315[regelnummer] Warem eneghe beste gheuallen. Eens saterdaghes si haletse vd. Dus sconfierdise ouer lud. Doe spraken die ouer een met rade. Wat men met ihesus best dade. 23320[regelnummer] Ons here wijst ende hi ghinc dane. Ende menech man ghinc hem ane. Wie soes oec begerrende was. Quam te hem ende hi ghenas. Jn dien tiden Dat dit was. 23325[regelnummer] So bescriuet ons lucas. Dat hi vp eenen berch clam. Doen sijn ghebede als ict vernam. Ende vernachte in sijn ghebede. Als die dach verclaerde mede. 23330[regelnummer] Riep hi sine ionghers daer. Ende ghinc sitten der zee bet naer. Tfolc quam om hem saen. Ende hi es in een scip ghegaen. Ende castide vten scepelkine. 23335[regelnummer] Als matheus doet an scine. Tfolc stont vp den oeuer vele. Ons here die seidem bispele. Van eenen man die saide coren. Dat driesins ward verloren. 23340[regelnummer] Som eist bi der straten gheuallen. Dat ward verterd met allen. Ende die voghele die aten. Dat. al daert lach bi der straten. Som so vielt oec vp die stene. 23345[regelnummer] Ende dat verdroechde al rene. Som so vielt onder den doren. Dat bleef verduent ende verloren. Som so vielt in goeden lande. Dat brochte vrucht menegherande. 23350[regelnummer] Die gods sone es diere saiet. Tsaiet dats word dat wide waiet.
557 Dat dar bi der straten viel. Dat sijn si die tword horen wel. Dan comt die duuel diet ontiaghet. 23355[regelnummer] Hem ende vter herten draghet. Tsait dat vallet vp den stenen. Dat bediet menech eenen. Die tword horet ende in hem verdroghet. Want hijs ghene ghewerke ne toghet. 23360[regelnummer] Dat onder die dorne vallet mede.
[Folio 142v]
Bediet dat vallet in die rikede. Ende so verwerret sijn int goet. Dat si ten doene hebben onspoet. Tsaet dat valt in goeden lande. 23365[regelnummer] Ende vrucht brinct menegherande. Bediet die ghene diet ontfaen. Ende met goeder herten na staen. Een ander leidi hem te voren. Hoe een man saide goet coren. 23370[regelnummer] Doe saider sijn viant inne wiet. Als die man tcoren wassen siet. Ende hi twiet siet wassen mede. Hiet hijt dat ment niet vd ne dede. Want den coren was al ghelijc. 23375[regelnummer] Mar ten oeste als elkerlijc. Van sire vrucht bekenlic ware. Soudmen twiet vd lesen dare. Ende int fier werpen ende braden. Ende tcoren in sine scure laden. 23380[regelnummer] Dus saide god erderike. Alle dueghet ende des ghelike. Heuet die dieuel ghesait dat wiet. Dar sine quade bi bediet. Die sijn so ghelijc den goeden. 23385[regelnummer] Dat wiere ons voren moeten hoeden. Want ypocriten comen hem toghen. Also scone vor den oghen. Wine connense ondersceden al. Mar als god doemen sal. 23390[regelnummer] Dar ons die oest bi es bediet. Sine sullent hem ontghilen niet. Hine salse vte sceden grod ende clene. Tote diere tijt moet si ghemene. Wesen onder die goede scare.
558 23395[regelnummer] Mar dan ward haer doen openbare. Hier naer seidi andre bispele. Die mi te lanc sijn ende te vele. Ende tonbindene ende te suaer. Jnt achterste seide openbaer. 23400[regelnummer] Verrisenesse van den lechamen. Ende dat die quade al te samen. Ter ellen souden ouer een. Dat crijs van tanden es ende gheween. Matheus ende marcus mede. 23405[regelnummer] Ende lucas scriuen hier ter stede. Dat hi daer na al te hand. Quam ghevaren in sijn land. Dar leerdi in haer synagogen. Van nide ne constens sijs niet ghedoghen. 23410[regelnummer] Wanen comt hem seidsi die gone. Es dit niet iosephs des smeets sone. Maria sijn moeder es hier ter stede. Sine sustre ende sine broedre mede. Nichten menen si ende neuen. 23415[regelnummer] Dar hier voren es bescreuen. Lettel volx hi daer ghenas. Om tongheloue dat onder hem was. Ende hi seidem te hant. Ens gheen prophete waerd in sijn land. 23420[regelnummer] Des wordsi gram ende worden mede. Dorpelike vter stede. Ende leeddene vp eenen berch om dat. Dar vp gheset was hare stad. Dat sine der of werpen wilden. 23425[regelnummer] Dar leed hi dor hem dat sine hilden. Die rootscen heten noch out ende ionc. Jn dat land ons heren spronc. Al dar ons here neder ghinc. Die rootsce weec dats ware dinc. 23430[regelnummer] Ende gaf hem te lidene stede. Al dar machmen noch sien mede. Tlijctekin van sinen cledren daer. Jn die rootse al openbaer. Tien tiden maecte herodes. 23435[regelnummer] Dar hier te voren of bescreuen es. Van sire ghebornesse feeste.
559 Met hem waren al die meeste. Van galilee gheloft mi das. Die dochter herodias.
[Folio 143r]
23440[regelnummer] Spranc ende speelde in die sale. So dat herodes bequam so wale. Hi suoer al baed soe alf sijn rike. Dat hijt haer gaue sekerlike. Bi der quader moeder rade. 23445[regelnummer] So bat die dochter dat hi dade. Hare in eene platele gheuen. Baptisten hooft. dus liet tleuen. Jn dien carker die heleghe man. Die god sulken prijs leide an. 23450[regelnummer] Tenen pascen ward hi onthouet. Vp eenen wrijndach alsmen ghelouet. Vor april vp die .viii.de kalende. Macheronta als ict kende. Hiet dar hi onthouet was. 23455[regelnummer] Sine ionghers als ict las. Haelden sine lechame in vreden. Tote sebasten in der steden. Ward hi ghedoluen van hem. Sijn hooft ward in iherusalem. 23460[regelnummer] Ghedoluen bi herodes sale. Dar na dus eist bescreuen wale. Doe dat rike hadde ontfaen. Die vernoierde iuliaen. Maecten die heidine eene meente. 23465[regelnummer] Ende ondoluen sijn ghebeente. Ende spaerdent arde wide. Dit daden si van groten nide. Om die miraclen diere ghescieden. Doch waersi van den seluen lieden. 23470[regelnummer] Ghegadert weder al te hand. Ende te puluere verbrand. Dat puluer worpen si in den wint. Ende lietent vlieghen alsmen vint. Mar dar sijt gaderden met hem. 23475[regelnummer] Quamen van iherusalem. Hemelike moneke mede. Die vp lasen dar ter stede. Een grod deel der helegher bene. Dat men seghet dat ghemene.
560 23480[regelnummer] Die vingher mede vonden was. Dar hi alsmen hier voren las. Mede wijsde teere tijt dar hi. Seide ecce agnus dei. Dien vingher brochte segghic v. 23485[regelnummer] Jnt gheberechte van montiu. Sente tecla dus eist bescreuen. Die andre bene diere bleuen. Waren ghesent in alexandrien. Dar dedmen eene kerke wien. 23490[regelnummer] Jn sire heren ende leidse daer. Dus eist bescreuen dat es waer. [S]ijn hooft was langhe verloren. Mar tien tiden als wijt horen. Dat was prince marciaen. 23495[regelnummer] Quamen .ij. moneke ghegaen. Van oesten te iherusalem. Ende sente ian verhoghedem. War sijn hoft laghe ende tien stonden. So ward al ghinder vonden. 23500[regelnummer] Dar na niet lanc so ward verloren. Ende andre liede als wijt horen. Brochtent tote edissen vord. Bi antiochen staet die pord. Dar waest ghedoluen onder die erde. 23505[regelnummer] Jn eene porte arde onwerde. Jn eenen hole langhen stont. Sident maket sente ian cont. Eenen heleghen man marcelle. Die in den hole dar ic of telle. 23510[regelnummer] Gode diende in helech leuen. Dar ward dat heleghe hoft verheuen. Ende men ward vierende in die stede. Dien dach van sire passien mede. Ten vdgaende oeste alsmen pleghet. 23515[regelnummer] Want vp dien dach alsmen seghet. Ward thoft verheuen oft gheuonden. Of als sulc seghet in dien stonden. Waren sine bene ghelesen. Sident ward sijn hooft na desen. 23520[regelnummer] Te constantinoble ghedraghen. Sident dar na horic ghewaghen. Ward hare ouer berch brocht.
561 Ende als ict ebbe vor waer besocht.
[Folio 143v]
So wanic dat in waren saken. 23525[regelnummer] Dat tamiens es of tote aken. UOrd segghen ons die ewangelisten. Als die wel die wareit wisten. Dat herodes na ians dod. Van ihesus horde mare grod. 23530[regelnummer] Ende waende des wel seker wesen. Dat ian ware vp verresen. Ende hi ghene miraclen dade. Bedi pijndi vro ende spade. Hoe hi ihesus mochten sien. 23535[regelnummer] Ons here vernaemt mettien. Ende ghinc in een scepelkine. Ende voer wech in eene wostine. Dar hem volc na volchde mede. Te voet van so menegher stede. 23540[regelnummer] Die hi al gader ghenas. Bi pascen waest als ict las. Sauons seiden die .xii. saen. Laet dese liede enen gaen. Dat si doch ghewinnen spise. 23545[regelnummer] Jhesus andworde die wise. Doese sitten gaen int gras. .v. gherstine brode als ict las. Nam hi ende vissce tve. Dar ne was spisen nemme. 23550[regelnummer] Hi benedietse ende men droech. Elken mensce dar af ghenoech. Omtrent waerre .v. dusent man. Sonder allene nochtan. Bede die wijf ende die kinder. 23555[regelnummer] Nochtanne bleuen crumen ghinder. .xii. corue vul al daer. Al te hand duanc hi der naer. Sine ionghers te scepe te gane. Ende ouer tmeere te vaerne dane. 23560[regelnummer] Te betsaida ende te cafarnaum. Ghene liede wilden som. Jhesus vaen ende coninc maken. Want hem dochte in waren saken. Mochten si ebben sulken here. 23565[regelnummer] Hem ne ghebrake nemmermere.
562 Mar ihesus ontflo daer ter steden. Allene ghinc hi in sine ghebeden. Vp eenen berch dan es ghene ghile. Van der stede eene mile. 23570[regelnummer] Dar hi tfolc voede al te samen. Noch heet die berch bi namen. Dat scip dar die ionghers in waren. Die ouer tmeere souden varen. Worpen die baren haren tare. 23575[regelnummer] Ende die apostelen roiden suare. Want het was ieghen wint. Ons here siet dat ende bekint. Ende quam vp twater te hem ward. Snachts eer hem die dach verbard. 23580[regelnummer] Veruard waren die ionghers doch. Ende hildent ouer een ghedroch. Van vare so riepsi sere. Weest niet veruard sprac ons here. Jc bemt doe seide in sire wijs. 23585[regelnummer] Pieter. here of dud sijs. Heet mi vp twater comen te di. Ons here seide com te mi. Mettien pieter gaen beghint. Doe sach hi eenen groten wint. 23590[regelnummer] An onsen here riep hi van vare. Metter hand greep hine dare. Ende scaltene dat hi in twifle was. Jnt scip ghinc ons here na das. Ende die wint viel al te hand. 23595[regelnummer] Al stappans waren si an tland. Jan es dies ons vord maect vroet. Tfolc dat ons here adde gheuoet. Volchdem met scepen mede. Te cafarnaum ter stede. 23600[regelnummer] Ende doe si onsen here dar vonden. Hadden sijs wonder grod tien stonden. Want si waer .i. scip saghen bestaen.
[Folio 144r]
Die vard ende hem niet der in gaen. Dar heft hi gheprijst ende verheuen. 23605[regelnummer] Die spise die hi hem heft ghegheuen. Mar si prijsder manna voren. Ende seiden dar wi of sijn gheboren.
563 Onse vorders aten manna. Jhesus andworde daer na. 23610[regelnummer] Jc bem brod des liues sekerlike. Die neder clam van hemelrike. Die iueden murmurden om tgone. Ende seiden es dit niet iosephs sone. Vader ende moeder kenne wi al. 23615[regelnummer] God sprac tbrod dat ic gheuen sal. Dats mijn vleesch ouer die werelt leuen. Die iueden die hem waren beneuen. Streden ende seiden onderlinghe. Hoe moghen ghescien dese dinghe. 23620[regelnummer] Dat ons dese sijn vleesch gaue eten. Ons here seide ende liet hem weten. En si dat ghi mi mijn vleesch heet. Ende mijn bloet drinct ic wil ghijt weet. Ghi ne sult gheen lijf ebben in v. 23625[regelnummer] Dese word verhorden nv. Vele der ionghers ende spraken. Dit es tale van andren saken. Wie machse horen ende verstaen. Hier naer sijn si van hem ghegaen. 23630[regelnummer] Lvcas scriuet vord hier ter stad. Dat een fariseus bat. Jhesus dat hi met hem ate. Mar hi murmurde vtermate. Stillekine onder die tande. 23635[regelnummer] Dat hi onghedueghender hande. Want hi hilt dat ouer sonde. Ons here sprac met sinen monde. Ghi fariseen ghi suuert dat. Datter buten es an tfat. 23640[regelnummer] Binnen laettijt al besmit. Dat meent den lechame maecti wit. Ende die ziele niet dier es binnen. Dulle liede moghedi niet kinnen. God maecte bede dans ghene saghe. 23645[regelnummer] Doe quamen dar ten andren daghe. Fariseen ende scriben te hem. Vter stad van iherusalem. Ast matheus ende marcus seiden mede. Doe saghen si al daer ter stede.
564 23650[regelnummer] Ons heren ionghers al te handen. Heten met onghedweghen handen. Onsen here si dus toe spraken. Sech twi dine ionghers braken. Die reghele die doude ebben gheset. 23655[regelnummer] Si eten met handen besmet. God seide twi breecti tghebot. Dat metten monde vte gaf god. Om uwe reghelen die ghi set. Want god seide in die wet. 23660[regelnummer] Eere moeder ende vader. Dat nes om die eere al gader. Niet allene gheseit al blood. Mar dat men hem helpe ter nod. Ende ghi sect ghi fariseen. 23665[regelnummer] Dat beter es vele ouer een. Gode offren dan staen in staden. Vader ende moeder die sijn verladen. Ghi leerd aldus den kindren spreken. An die hare bi uwen treken. 23670[regelnummer] Dat si seghen wat wiltu vader. Dat ic gode ebbe gheloeft al gader. Ne gheuic di niet hoe soet come. Ende dit es al om uwe vrome. Dus breecti tghebot van der wet. 23675[regelnummer] Om die reghele die ghi set. Doe riep hi die liede vord. Ende hi seide dese word. Dat in den mont gaet des besiet. Besmet den mensce vor gode niet. 23680[regelnummer] Mar dat vten monde gaet. Dats dorper tale ende bose raet. Die ionghers seiden heuestud bekent. Met desen worde heuestu ghesent. Die fariseen alle te waren. 23685[regelnummer] Jhesus seide nv laetse varen. Sine sien selue niet eentwint.
[Folio 144v]
Ende leiden tfolc dat es al blint. Als den blenden volghet die blende. Moeten si bede in den pit ten ende. 23690[regelnummer] Als ons here quam in huvs.
565 Seide pieter here ontbint vd. Dat bispel dattu nv seids saen. Doe seidi cundi niet verstaen. Hoe so die mont in hem ontfaet. 23695[regelnummer] Dat men verduet ende het te gaet. Mar vter herten dor den monde. So vloiet meneghe vule sonde. Die den mensce maken onreine. Matheus ende marcus ghemene. 23700[regelnummer] Segghen dat ons here ghinc dane. Ten lande van surs ghinc hi ane. Ende ten lande van saiet mede. Jn desen lande quam tere stede. Een heidin wijf van chanaan. 23705[regelnummer] Ende riep hem ghenaden an. Om haer dochter die ghepijnt ware. Van eenen duuel harde suare. Ons here andworde haer niet. So dats die ionghers adden verdriet. 23710[regelnummer] Ende baden ouer hare. Ons here andworde openbare. Jn ne bem niewer ghesent el. Dan toten scapen van ysrahel. Die vercoren sijn ende verloren. 23715[regelnummer] Hi meende dat si waren vercoren. Eerst ende die heidine dar naer. Twijf die anebedene daer. Ende soe seide here help mi. Hi seide dat niet goet ne si. 23720[regelnummer] Dat men neemt brod vten monden. Den kindren ende gheuet den honden. Na die tale van dien iueden. Hiet hi die heidine rueden. Twijf sprac here ic ne ebs niet vergheten. 23725[regelnummer] Want die hondekine eten. Hars heren crumen die hem ontfallen. Dar prijsde ihesus vor hem allen. Hare gheloue ende seide mettien. Dine bede moet ghescien. 23730[regelnummer] Vp die selue stond ghenas. Haer dochter sijt seker das. Van dane seghet matheus mee.
566 Quam hi ter zee van galilee. Dar brochtmen des suldi ghelouen. 23735[regelnummer] Hem eenen stommen ende eenen douen. Sine vinghere stac hi in mans horen. Ende met spuwen als wijt horen. Maecti sine tonghe nat. Met sinen ghebode ward vp die stad. 23740[regelnummer] Des douen mensce tonghe ontbonden. Ende sine horen dar ter stonden. Dar nar scriuet ian van hem. Ghinc hi te iherusalem. Teere feesten diere was. 23745[regelnummer] Jn die stede als ict las. Was een water dat in latine. Heet probatica piscine. Een pit was het wijt ghenoech. Dar men die offrande in duoech. 23750[regelnummer] .v. portiken waerre toe. Dar vele sieken in waren doe. Die wachten troeren der piscine. Want dinghel die plach stillekine. Te comene die twater verroerde. 23755[regelnummer] Wien so men dar dan eerst in voerde. Hi ward alles eules ghesont. Mar niemen ne wiste die stont. Weltijt die inghel te comene plach. Bedi wachter tfolc nacht ende dach. 23760[regelnummer] Oec ne lasic niet die stonde. Weltijt dit wonder eerst begonde. Mar die sake dart af quam. Die was dus als ict vernam. Doe die mare van salomone. 23765[regelnummer] Van sire wijsheit van sinen doene.
[Folio 145r]
Ghinc bede verre ende na. Quam die coninghinne van sabba. Alst in der coninghe boeke staet. Ende sochte an hem raet. 23770[regelnummer] Doe soe van hem versceden was. Ombood soe hem weder das. Dat in thuvs van der bosscaelge. Een hout ware sonder faelge. Dar men eenen an soude hanghen. 23775[regelnummer] Dar iuedsce rike soude omme te ganghen. Salomon ontsach hem van dien seluen. Ende dede ghent hout diepe deluen.
567 Vp die stad so was dar na. Ghemaect piscina probatica. 23780[regelnummer] Doet bi gods ghebornesse quam. Quam dat out bouen ende suam. Jn der ghebare als oft vorsprabe. Gods ghebornesse van deser sake. Verroerde eersten die piscine. 23785[regelnummer] Ende dor die werdechede sine. Quam dinghel ende verroerde den pit. Mar de ewangelie ne seghet niet dit. Doe ihesus ter piscinen quam. Eenen man hi daer vernam. 23790[regelnummer] .xxxviii. iaer addi siec ghewesen. Ons here sprac wiltu ghenesen. Here sprac hi als twater verroert. Hebbic niemen diere mi in voert. Een ander esser in vor mi dan. 23795[regelnummer] Jhesus seide tote den man. Drach vp dijn bedde ende ganc wandren. Die man ghinc daer van den andren. Ende droech sijn bedde dar hi vp lach. Dit was vp eenen saterdach. 23800[regelnummer] Die iueden seiden diene saghen. Dune moets dijn bedde niet draghen. Hi seide die mi dit heft ghedaen. Hiet mi draghen ende gaen. Si vraechden hem wie dat ware. 23805[regelnummer] Jnne weet sprac hi al openbare. Dar na vant ihesus dien man. Jn dien tempel ende sprac hem an. Du best ghesont wachti van sonden. Dattu niet wers ne werds ghebonden. 23810[regelnummer] Doe maecte die man den iueden das. Cont dattene ihesus ghenas. Als die iuedem hem scouden. Dat hi niet ne wilde houden. Van den saterdaghe die viere. 23815[regelnummer] Andworde ihesus die goedertiere. Mijn vader so werct al noch ter stede. Ende oec so werc ic selue mede. Als of hi segghen soude mijn vader. Ne vulwrochte niet al gader. 23820[regelnummer] Die dinc binnen .vii. daghen allene.
568 Noch werct hi alle daghe ghemene. Jn verniewene hi bedriuet. Sijn werc so dat staende bliuet. Ende met hem werc ic der toe. 23825[regelnummer] Bedi so eist goet dat ic doe. Hier omme setten si sin der ane. Vele te meer hem te uerslane. Want hi seide al openbare. Dat god selue sijn vader ware. 23830[regelnummer] Doe seidi anderwarf tgone. Die vader die minnet den sone. Ende die sone gheuet tleuen. Dien ghenen dien hijt wille gheuen. Noch niemen so iugierd die vader. 23835[regelnummer] Mar dat vonnesse al gader. Heft hi den sone ghegeuen. Om dat al die lieden die leuen. Den sone eeren als dien vader. Dar vorseidi hem al gader. 23840[regelnummer] Dat andkerst soude sonder waen. Comen ende sine souden ontfaen. Uan danen es hi versceden. Als wi verstaen van hem beden. Matheus ende lucas mede.
[Folio 145v]
23845[regelnummer] Jherusalem heet hi die stede. Ende quam ter zee van galilee. Dar hem volchden liede me. Dan .iiij. dusent in eene wostine. Dar hadden die ionghers sine. 23850[regelnummer] .vii. brode ende vissce een deel. Dar hi dat volc al gheel. Mede voede ende dar toe ghinder. Vele wiue ende vele kinder. Crumen gaderden si met handen. 23855[regelnummer] Vor die lieden vul .vij. manden. Doe ghinc hi te scepe te hand. Met sinen ionghers rumdi tland. Ende voer te maghe dan. Sine ionghers vergaten dan. 23860[regelnummer] Brod te voerne. ons here. Seide. wachtu van der lere. Der fariseen ende der saduceen. Ende herodes ouer een.
569 Doe wanet si dat wel gheweten. 23865[regelnummer] Om dat si brood hadden vergheten. Dat hi hem des wiste ondanc. Hi scaldse van gheloue cranc. Dat si waenden ebben breke. Dar hi bi ware sekerleke. 23870[regelnummer] Marcus die ghewaghet das. Dat hi hier eenen blenden ghenas. HJer segghen si alle sonder ian. Dat ihesus die saleghe man. Quam ghewandelt saen der na. 23875[regelnummer] Bi phylips cesarea. Phylips was des ouds herodes sone. Die stad makede die gone. Jns keisers eere ende de sine te samen. Een berch heet lybanus bi namen. 23880[regelnummer] Leghet dar bi dar onder springhen. Tvee fonteinen in waren dinghen. Deene heet ior ende dandre dan. Jn beken lopen si vord an. Onder die berghe van gelboe. 23885[regelnummer] Comen te gadre die tve. Bi cedar dat es eene stad. Dar vindmen menech ghesont bat. Van ior ende dan na minen wane. Heetment vordward mee iordane. 23890[regelnummer] Dat doe phylips cesarea was. Heet nu bi namen paneas. Jn dat land quam ihesus ghegaen. Ende vraechde sinen ionghers saen. Wat seghet tfolc wie es die gone. 23895[regelnummer] Die mach wesen des menscen scone. Menscen sone was noit man el. Dan ihesus merket wel. Die andre sijn der lieder kinder. Die ionghers andworden ghinder. 23900[regelnummer] Some segghen si ian baptisten. Andre diere ieghen twisten. Segghen dattet was helye. Andren segghen ieremie. Of van den propheten eenen. 23905[regelnummer] Doe vraechde ihesus hare menen. Wie si seiden dat hi ware.
570 Pieter die sprac openbare. Du best kerst des leuens gods sone. Jhesus andworde omme tgone. 23910[regelnummer] Ende seidem dat hi salech ware. Oec beloefdi hem al dare. Die slotele van hemelrike. Om dat gheloue sekerlike. Sinen ionghers hi verbood. 23915[regelnummer] Dat si niemene vor sine dod. Ne seiden dat hi xpristus ware. Doe seidi al openbare. Dat hi moeste te iherusalem gaen. Ende men dar soude verslaen. 23920[regelnummer] Ten derden daghe soudi verrisen. Pieter namene in stilre wisen. Ouer side ende seide here. Laet di dit ghescien nemmermere. Hi scaltene ende sprac dese word. 23925[regelnummer] Du ne vroets niet dat gode toe hord. Die liede riep hi dat si quamen. Ende sine ionghers te samen. Ende sprac die na mi comen wille. [Loechene sijns ende late sinen wille.]
[Folio 146r]
23930[regelnummer] Ende draghen sijn cruce ende volghen mie. Hier vp biddic dat elc man sie. Die selue drie die segghen vord. Dese ewangelie ende dese word. Dat ons here nam dese .iij. manne. 23935[regelnummer] Pietre. iacoppe. ende ianne. Vp eenen berch tere ogher steden. Dat si hem dar souden beden. Thabor es die berch ghenant. Al dar hi bat ward hi te hand. 23940[regelnummer] Vor hem ontfigurd saen. Claer als die sonne ward hi ghedaen. Sine cleder wit als die snee. Dar verbarden hem si tvee. Helyas ende moyses. 23945[regelnummer] Die met hem spraken des. Wat pinen hi moeste liden. Pieter sprac in dien tiden.
571 Here het es hier wesen goet. Ghenoeghet di in dinen moet. 23950[regelnummer] Wi maken tabernacle drie. Helyase. moyses. ende die. Eene stemme quam in tsuerc na tgone. Die seide dits mijn lieue sone. Hem suldi horen ende van vare. 23955[regelnummer] Vellen die ionghers openbare. Hi nopetse ende sprac te hem ward. Staet vp sijt al onuervard. Dar si den berch ghinghen neder. Ghebod hem ons here weder. 23960[regelnummer] Dat si niemen seiden van desen. Eer dat hi waer verresen. Ten naesten daghe ghenas hi mede. Een kint dor des vaders bede. Van eenen viant die hem ane. 23965[regelnummer] Meest ghinc in die niewe mane. Dien der ionghers gheen ne mochte. Ghenesen alsmen hem toe brochte. Si vraechden waer bi het mochte wesen. Dat sine niet mochten ghenesen. 23970[regelnummer] Om iu wanloue sprac ons here. Want twifelde v. no min no mere. Ende hiet di desen berghe vlien. Gheloeft dies het soude ghescien. Matheus die scriuet vord. 23975[regelnummer] Te cafarnaum in die pord. Quam ons here ende dar quamen. Die ghene die skeisers chens namen. Van elken hofde hare ende ghens. Van onsen here. eesten si chens. 23980[regelnummer] Pietre. sendi ter zee. Die eenen visch vinc ende nemmee. Jn wies mont dat hi vant daer. Eenen penninc also suaer. Dar hi mede heft ghequijt. 23985[regelnummer] Onsen here. ende hem allen dar ter tijt. Vord seghet marcus ende lucas. Met matheus al daer hi was. Jn den wech ende die ionghers mede. Dat si vraechden daer ter stede. 23990[regelnummer] Wie meerre van hem allen ware.
572 Een kint nam ons here al dare. Ende helset ende leeredse der mede. Pleghen der omoedechede. Want die hier in die omoede bleuen. 23995[regelnummer] Souden ghinder sijn verheuen. Ende die die vordste wilde sijn echt. Souden sijn haer alre knecht. Dat kint dat hi elsende was. Sente marcialis als ict las. 24000[regelnummer] Oec verbood hi openbare. Dat niemen die clene hadde ommare. Ende seidem een bispel al dare. Of in die wostine ware. Een herde ende hi .c. scape helde. 24005[regelnummer] Verloer hi teen scaep vp den velde. Hi soude die .xcix. laten. Vpt felt ende gaen sire straten. Soeken dat verloren ware.
[Folio 146v]
Ende als hijt vonde soudijt hare. 24010[regelnummer] Wech draghen ende blider sijn om tene. Dan om alle dandre ghemene. Dar na leidi hem te voren. Of een wijf hadde verloren. Van .x. busanten eenen allene. 24015[regelnummer] So soude dorsoeken al ghemene. Haer huvs ende alsoene vonde dan. Soude harre meerre bliscap an. Van dien comen dan van dien neghen. Dus seghet hi dat inghele pleghen. 24020[regelnummer] Feeste te makene van eenen sondare. Die die sondem heft ommare. Meerre vele dan om die rechte. Die leuen sonder enighe plechte. Dar na als ons lucas seghet. 24025[regelnummer] Hefti hem voren gheleghet. Een bispel van eenen man. Die wilen .ij. sonen wan. Die ioncste hescede den vader. Van den goede deel al gader. 24030[regelnummer] Ende die vader gaf hem sijn deel. Ghent goet nam hi al gheel.
573 Die ioncste ende voer vten lande. Ende verdeet met groter scande. Met goliasen met quaden wiuen. 24035[regelnummer] Ende dar na moesti aerm bliuen. Doe quam int land een ongher grod. Ende om te winnene sijn brod. Diendi eenen porter met pinen. Ende was herde van sinen suinen. 24040[regelnummer] Dar ghedoghedi sulke breke. Dat hi begaderde sekerleke. Tetene der suinen spise. Mar doe seidi als die wise. Vele diernen ende garsoene. 24045[regelnummer] Heft mijn vader te sinen doene. Die van brode hebben tfulle. Ende ic kaitijf arme dulle. Bederue hier van ongher al gader. Jc sal keren te minen vader. 24050[regelnummer] Vp ghenaden ende lien. Mire quade dorpernien. Dat ic sijn kint hete bi onrechte. Make mi ghelijc sinen knechte. Ten vader keerdi mettien. 24055[regelnummer] Ende teerst dat hine heft versien. Ontfarmdem sijns kinds saen. Vercleden dedine gaen. Ende maecte met hem grote feeste. Als die oudste dat verheeste. 24060[regelnummer] Dat sijn broeder dus was ontfanghen. [Wildire niet van torne ganghen.] Mar die vader leidem te voren. Sone dijn broeder was verloren. Nv es hi vonden des wes vro. 24065[regelnummer] Dit bediet ons god also. Dat god ende alle die inghele mede. Om ons driuen vrolichede. Als wi van den sonden keren. Ende oec willi ons dat leren. 24070[regelnummer] Dat sulc in nide es beuaen. Als hi den sondare af siet staen. Matheus die bescriuet dat. Dat god bi sinen ionghers sat. Ende seide totem in rade.
574 24075[regelnummer] Of dijn euen kerstin mesdade. Jeghen di so sceltene allene. Ende achtijs dan grod no clene. So lachtert hem vor orconden. Ne betert hi niet dan sine sonden. 24080[regelnummer] So maect tallen kerken cont. Ne betert hi hem niet tiere stond. Scuwene als eenen publicaen. Pieter die bevraghedem saen. Hoe dicke hi vergheuen soude. 24085[regelnummer] Sinen broeder sine scoude. Oft ghenoech ware an .vij. warf. Ons here sprac als ons bedarf. Jc ne segghe niet .vij. warf allene. Mar tseuentech warf .vij. warf ghemene. 24090[regelnummer] Een bispel hefti dar vp heuen. Dar hi toghet dat wi vergheuen. Sullen dat men an ons mesdoet. Ende seghet dat was een here goet.
[Folio 147r]
Die onder hem adde vele knechte. 24095[regelnummer] So dat hem sculdech metten rechte. Die eene ward eene scoud wel suaer. Sinen knecht so riep hi daer. Ende hietem ghelden dat. Die knecht hem ghenaden bat. 24100[regelnummer] 24100 Dat hijs hem beidde so dat die here. Sijns ontfarmede so sere. Dat hi hem al die scult verliet. Die knecht eenen andren siet. Die onder hem was ende hem was sculdech. 24105[regelnummer] Vp hem was hi so onuerduldech. Dat hine in den carker helt. Totien dat hi hem galt sijn ghelt. Doe ghent vernam die ouer here. Scalt hi ghenen knecht wel sere. 24110[regelnummer] Ende dedem pine ende verdriet. Om tghelt dat hi hem verliet. Tote dat al vergolden was. Ons here sprac sijt seker das. Dat dus sal doen die hemelsce vader. 24115[regelnummer] Ne verlaet dit niet al gader. Vwen euen kerstin sine mesdaet. Als verre alst an v gaet. Hier na scriuen si vordan. Alle drie sonder ian.
575 24120[regelnummer] Dat ons here ihesus voer dane. Ende quam ouer die iordane. Jn dat land van iudea. Die galiseusce volchden hem na. Ende die gansti ende ghenas. 24125[regelnummer] Die fariseen vernamen das. Ende quamen om te proeuene dare. Ende vraechden oft gheorloft ware. Dat een man sijn wijf begaue. Jhesus andworde dar aue. 24130[regelnummer] God heft dat vwelic gheset. Bedi ne ward ghene wet. Dat enech man dat soude breken. Doe brochten si vord hare treken. Ende togheden moyses orlof. 24135[regelnummer] Ons here andworde daer of. Dat gheen man van sinen wiue. Ne sciede en ware dat soe van liue. Onwandel ende dorper ware. Nochtan ne moesti na hare. 24140[regelnummer] Altoes hebben gheen ander wijf. Als langhe alsoe hadde lijf. Doe seiden die apostele daer. Dat uwelic ware harde suaer. Ende dat omberren ware dat beste. 24145[regelnummer] Mar ons here prijsde int leeste. Die ghene die dor gode allene. Hem hilden van wiuen rene. Dar brochtmen hem kinder ane. Hi benediet ende ghinc dane. 24150[regelnummer] Lvcas scriuet na dese dinc. Dat ons here in galile ghinc. Want in iudea wildmenne ontliuen. Tien tiden als wijt bescriuen. Quamen mede te hem dare. 24155[regelnummer] Die hem brochten eene mare. Dat pylatus hadde dod. Van galile eene scare grod. Dar si sacrerden dar ter stede. Haddi haer bloet ghemingelt mede. 24160[regelnummer] Ende ic seggu hoet dar toe quam. Een bedrieghere als ict vernam. Seide dat hi gods sone ware.
576 Ende hadde eene grote scare. Van dien van galile met him. 24165[regelnummer] Die leeddi in garissim. Ende seide dat hi soude te waren. Van hem allen te hemele varen. Alsi hem sacrificie daden. Pylatus heftse verraden. 24170[regelnummer] Ende sloechene ende de sine mede. Nv waenden die liede dar ter stede. Dat si quaet hadden ghedaen mee.
[Folio 147v]
Dan dat ander volc van galilee. Ende si storuen om haer mesdaet. 24175[regelnummer] Ons here seide dat also quaet. Die iueden waren ende dat si souden. Bederuen en ware of si wouden. Haer mesdaet betren so. Gheliker wijs dat in cylo. 24180[regelnummer] Een tur dod viel .xviii. man. Dien si selue wrochten nochtan. Dar vp so seidi een bispel. Dat wilen eer also gheviel. Dat een man hadde .i. vijchboem. 24185[regelnummer] Als hi om die vrucht nam goem. Ende hi ne ghene der an vant. Hiet hine af houwen te hand. Want [hi] belemmerde die stad. So dat die cnape cume verbat. 24190[regelnummer] Dat menne .i. iaer noch proeuen soude. Om te wetene of hi woude. Dan niet draghen. men souden sciere. Vd doen ende werpen in den viere. Hi meende wi ne betren ons hier. 24195[regelnummer] Wi moeten int helsce vier. Vp eenen saterdach so was. Dat hi predecte seghet lucas. Jn eerer synagoghen dar quam. Een siec wijf als ict vernam. 24200[regelnummer] Die hadde ghecriemt .xviii. iaer. Die quade gheest doe soe quam daer. Leide ons here sijn hand. Vp hare ende soe ghenas te hand. Dar quam te hem sulc farisee.
577 24205[regelnummer] Ende seide rume galilee. Herodes wildi verslaen. Dar vorseide ons here saen. Sine dod ende sine verrisenesse. Ende seide sijt dies wel ghewesse. 24210[regelnummer] En ne seghet van mi ghene scrifture. Dat ic prophete die doet besure. Jewer dan te iherusalem. Dus ne steruic niet van hem. Dar na alst scrijft sente ian. 24215[regelnummer] Doe quam eene feeste daer an. Ende sine maghe seiden te hem. Vare int land van iherusalem. Dat dine ionghers moghen sien. Miraclen die van di ghescien. 24220[regelnummer] Openbare die vor die liede. Sie. dar dese tale af ghesciede. Waren maghe an onsen here. Ende wilden van hem hebben eere. Dat si te werder souden wesen. 24225[regelnummer] Ons here andworde desen. Vard te feesten in ne vaerre niet. Ten eersten daghe mar eer soe ghesciet. So quam hi dar in hemelicheiden. Die iueden sochten ende seiden. 24230[regelnummer] Waer es die ghene ende ouer al. Was onder tfolc van hem ghescal. Sulc seide dat hi goet ware. Sulc seide dat hi ware een droghenare. Doe hi was comen in den temple. 24235[regelnummer] Leerdi den volke exemple. Van wondre seide dar menech man. Wanen comt dat dese lettren can. Hi ne leerde noit no hare no dare. Sulc seide dat xpristus ware. 24240[regelnummer] Andre seiden ons es cont des. Wanen dese gheboren es. Als xpristus comt sal na no bi. Niemen weten wanen hi si. Dit seiden si want ysaias. 24245[regelnummer] Ghewaghet in sine boeke das. Sijn gheslachte ward onuertellic mede. Hi meende na die gollichede.
578 Van der meenter ghelofde an hem. Vele volx in iherusalem. 24250[regelnummer] Ende seiden als xpristus comt vor een. Hine doet meerre tekin gheen.
[Folio 148r]
Die princhen senden der ane. Boden om hem te vane. Ons here seide ghi soeket mi nv. 24255[regelnummer] Ende ghi ne sult mi niet vinden segghic v. Want dar ic bem suldi niet comen. Doe seide sulc van hem somen. Hets een prophete sulc openbare. Seide dat xpristus ware. 24260[regelnummer] Die boden keerden van der stede. Toten heren dar na mede. Die vragheden twi sine niet ne vinghen. Ende si andworden tien dinghen. Noit man sprac als dese vor een. 24265[regelnummer] Doe scoudse die fariseen. Ende vraechden si di vercleet. Want menne ghenen vroedren ne weet. Die an hem gheloeft iet. Dan al tferdoemde diet. 24270[regelnummer] Nichodemus andworde der an. Ons wet ne doemt ghenen man. Soe ne verneemt teerst an sine word. [Wat so hi heuet verbord. Mar weest seker ouer waer. 24275[regelnummer] Haddene dandre dar.] Also gheord als hi ons dede. Si souden an hem ghelouen mede. Doe seidsi bestu bedroghen dan. Van den galiseuscen man. 24280[regelnummer] Soet die scrifture van galilee. Ne comt prophete nemmermee. Tilicke als ons scriuet sente ian. Quam ihesus in den tempel dar an. Dar hi sat ende leerde die liede. 24285[regelnummer] Nv hord wat hem dar ghesciede. Die fariseen ende die scriben mede. Brochten vor hem dar ter stede. Een wijf in hoerdoem gheuaen.
579 Ende daden hem die dinc verstaen. 24290[regelnummer] Want moyses in die wet ghebod. Dat men sulke steende dod. Dit hadsi want si waenden wel. Dat hi in doemene soude sijn fel. Of ongherecht ende ieghen die wet. 24295[regelnummer] Die van moyses was gheset. Hi boech hem ter erden neder. Ende screef ende rechtem vp weder. Doe seidi die es sonder sonde. Werpe eerst vp hare nv ter stonde. 24300[regelnummer] Echt boech hi hem ter erden neder. Ende screef metten vingher weder. Mar wat hi screef wetic niet. Sijn vonnesse horde tiuedsce diet. Ende ghinghen vten monstre daer. 24305[regelnummer] Deen voren ende dander naer. Ende lieten onsen here allene. Ende twijf metten ionghers ghemene. Dar scalt hise van dien mesdade. Quite ende soe nemmee ne mesdade. 24310[regelnummer] Ons here seide dar ter stede. Wacht v van alre vrechede. Dit leuen es curt merket wel. Dar vp seidi hem een bispel. Dat een rike man hier te voren. 24315[regelnummer] Was dien wel wies sijn coren. Doe visierdi dor die saken. Dat hi scuren wijt soude maken. Ende spreken te sire zielen so. Dat soe ate ende ware vro. 24320[regelnummer] Ende behiete haer langhe lijf. Ons here seide dul caytijf. Te nacht enstu dat leuen dijn. Dattu ghereet heues wies saelt sijn. Dar na seidi openbare. 24325[regelnummer] Dat hi licht der werelt ware. Ende ander dinc lanc ende suaer. Oec seidi al openbaer. Dat hi ware die gods sone. Oec seidi si waren die gone. 24330[regelnummer] Die steruen souden in haer sonden. Si souden weten wel tien stonden.
580 Wie hi ware alsine onwerden. Verheuen hadden van der erden.
[Folio 148v]
Oec seidi hem mede ghinder. 24335[regelnummer] Dat si no gods no abrahams kinder. Ne waren ende dat abraham sach. Seidi mede sinen dach. Doe seiden die iueden daer. Du ne hefs noch niet .l. iaer. 24340[regelnummer] Hefstu abraham ghesien. Ons here andworde te dien. Jc bem eer oit abraham was. Die iueden die bolghen das. Ende wilden stenen hi dectem. 24345[regelnummer] Ende rumde den tempel iherusalem. UOrd seghet ian dat ihesus quam. Dar hi eenen man vernam. Die al blent gheboren was. Sine ionghers vraechden das. 24350[regelnummer] Offen die sonden hadden ghescent. Dat hi gheboren was al blent. Jhesus seide dattet bedi ware. Dat gods werc vp hem bare. Doe maecti muedre al nuwe. 24355[regelnummer] Van der erden ende van sire spuwe. Ende bestreeker sijn oghen mede. Hi ghebod hem dar ter stede. Ganc te syloe ende duach. Hi deet ende al te hand hi sach. 24360[regelnummer] Vp eenen saterdach so was. Dat dit ghesciede als ict las. Dies seiden die fariseen. Als sijt wisten ouer een. Dat ons here dien man ghenas. 24365[regelnummer] Dat hi van gode niet ne was. Want hi brac den saterdach. Te hem seiden si diene sach. Eere gode dits een sondare. Die man prijsden al openbare. 24370[regelnummer] Jhesus ende vraechdem in desen. Of si sine ionghers wilden wesen. Doe vloectene die fariseen. Ende seiden wes sire ionghers een. Wi sijn ionghers moyses. 24375[regelnummer] Wi ne weten niet wie hi es. Mettien staken si vd dien man.
581 So dat die tijt quam dar an. Datten ihesus vant al dare. Ende seide dat hi gods sone ware. 24380[regelnummer] Die man gheloefde an onsen here. Ende anebeden dor sine eere. Ons here seide te hem. Jc bem comen dat vernem. Jn vonnesse der werelt in dien. 24385[regelnummer] Dat die blende sullen sien. Ende die siende worden blent. Hord vord dart iohannes ent. Matheus scrijft dar na saen. Dat ihesus quam vdward ghegaen. 24390[regelnummer] Vor hem knielde een ionghelinc. Die hem vraechde eene dinc. Wat hi soude doen om ewelike. Te besittene hemelrike. Ons here seide houd die ghebode. 24395[regelnummer] Die die wet ghebiet van gode. Hi seide ic ne braker noit ne gheen. Doe leerdem ons here een. Vp dat hi vulmaect wilde wesen. Vercop al tijn ende gheft na desen. 24400[regelnummer] Den aermen ende volch mi naer. Den ionghelinc dien dit was suaer. Ende ward droeue want hi was rike. Ons here seide ghemeenlike. Ten ionghers dat een kemel bet mochte. 24405[regelnummer] Eere naelden oghen liden sochte. Al gheladen dan die vrecke rike. Dor die porte van hemelrike. Die ionghers andworden na desen. Wie sal dan behouden wesen. 24410[regelnummer] God andworde ghelooft des. Dat der werelt onmueghelic es. Dies es god machtech ghenoech.
[Folio 149r]
Mede te doene sijn gheuoech. PJeter seide alst lucas seghet. 24415[regelnummer] Dar dit in bescreuen leghet. Here wi ebben al ghelaten. Ende volghen diere straten. Wat sal ons dan ghescien. Ons here andworde dien.
582 24420[regelnummer] Vordward weet dat wel dat ghi. Die al liet ende volghet mi. Ten ioncsten daghe als ghi in der stede. Sijt van sire moghenthede. Des menscen sone suldi dan. 24425[regelnummer] Vp .xii. stoele ghi .xii. man. Sitten ende doemen also wel. Die .xii. gheslachten van ysrahel. Ende wie so goet laet meerre of minder. Of vader. of maghe. of wijf of kinder. 24430[regelnummer] Dor mi ic salt hem na dit leuen. Dat onderuout weder gheuen. Ende dar na mede sonder blijf. Te lone tewelike lijf. DJe fariseen sprect matheus. 24435[regelnummer] Horden dat ons here aldus. Sprac dat men soude die werelt aten. Ende tgoet begherren te maten. Met hem hilden si haer spot. Doe seidem ons here god. 24440[regelnummer] Een bispel vp hare vrechede. Dat wilen in eere stede. Een rike man was die hem clede. Met purpre ende met bissen mede. Verweendelike so at hi. 24445[regelnummer] Een aerm man so was dar bi. Hiet lazarus die lettel at. Ende begerde te wesene sat. Van den crumen diere bleuen. Ende niemen ne wildse hem gheuen. 24450[regelnummer] Die honde lecten sine sere. Dar naer starf die rike here. Ende ward in die helle begrauen. Oec starf die aerm man van hauen. Ende ward gheuoert in abrahams scoet. 24455[regelnummer] Die rike lach in die dod. Ende heft den aermen versien. Ende bat hem een dropel mettien. Te lauene sine tonghe al gader. Oec hiet hi abrahame vader. 24460[regelnummer] Mar het ward hem al ontseit. Om sine weelde om sine vrecheit. Doe bat hi sijnd doch lazarus.
583 Abraham in mijns vader huvs. Jc ebbe .v. broedre sech hem dat. 24465[regelnummer] Dat si scuwen dese stad. Abraham sprac hi si ebben propheten. Ende moysesse doen dat si eeten. Hier bi so waendmen wel das. Dat dese rike een iuede was. 24470[regelnummer] Want abraham die hietene sone. Ende hi hem vader weder die gone. Nu suldi merken ende verstaen. Eert paradijs ward ondaen. Metter dod van onsen here. 24475[regelnummer] Die goede die verdienden eere. Haer zielen voeren na der dod. Jn eene stad hiet abrahams scod. Dat was buten an die helle. Sonder pine waest dar ic telle. 24480[regelnummer] Ende een deel claer ende dese stede. Heet iob in sinen boec deimsterhede. Want dat ne was niet so claer. Als in hemelrike al daer. Van abraham het die name ghewan. 24485[regelnummer] Want hi was die eerste man. Die dat predecte openbare. Dat waer .i. warechtech god ware. Jn dese stede was lazarus. Dar ons here of sprac aldus. 24490[regelnummer] ONs here sprac ten ionghers vord. Als lucas seghet in sine word.
[Folio 149v]
Een bispel dat een rike man. Eenen meiere onder hem ghewan. Dar hem die mare of quam mede. 24495[regelnummer] Dat hi sijn goet qualike verdede. Hi ontbotene om ghene dinghe. Ende eeste van hem rekeninghe. Hi wilden doen van sinen goeden. Die meier ontsach hem aremoeden. 24500[regelnummer] Hi ne conste pinen cleen no grod. Ende hi scaemdem te biddene brod. Doch pensdi oe hi mochte ontfaren. Der armoeden die sculdech waren. Sinen here verliet hi tgrote. 24505[regelnummer] Dat was bedi als menne verstote.
584 Van den ambachte dat hi hem brod. Gheuen soude te sire nod. Die vroescap prijsde god in dien. Dat hi hem also conste vorsien. 24510[regelnummer] Niet dat hi recht dede ende wel. Ons here seide in dit bispel. Maect v oec vriende met goede. Dat v na dese armoede. Als dit leuen sal te gaen. 24515[regelnummer] Jn die ewelike huse ontfaen. Sulke verstaen niet wel dit word. Die rouen ende gheuen vord. [Om haer profijt eer si hebben breke. Dats eene sonde vergheueleke.] 24520[regelnummer] Mar die den armen neemt sijn goet. Ende dar mede offrande doet. Dats als wel ontfaen vor gode. Alsmen tkint vor den vader dode. Ons here sprac die knecht die weet. 24525[regelnummer] Sijns heren wille ende hem doet leet. Die sal sere te blouwen wesen. Mar die knecht die niet ne weet van desen. Ende verbelghet sinen here. Dien salmen bluwen niet so sere. 24530[regelnummer] Om dit word es noch sulc die keert. Hem achter ende wil niet sijn gheleert. Mar dans niet donwetende knecht. Mar die ghene die scuvt recht. DOe sprac ihesus vord als ict las. 24535[regelnummer] Dat wilen een huvsman was. Die wermanne hurde in sinen wijngard. Ende elkerliken beheten ward. Eenen penninc quam hi spade ofte vro. Tsauonts loende die man also. 24540[regelnummer] Dat hi gaf eenen penninc. Hem die achterste te werke ghinc. Ghelijc dat hi den eersten dede. Doe spracker een of dar ter stede. Ende seide twi doestu ditte. 24545[regelnummer] Wi ebben al den dach die hitte. Ghedreghen ende den last niet clene. Ende dese waer eene wile allene.
585 Hebben loen ghelijc ons echt. Vrient sprac die man ic doe di recht. 24550[regelnummer] Dijn vordwarde was een penninc. Ende ic wille ghelike dinc. Desen gheuen moetic niet. Dese wijngard die bediet. Die heleghe kerke dar elc in dient. 24555[regelnummer] Die wille sijn ons heren vrient. Die penninc dar hem tfolc om ellende. Es sonder beghin ende sonder ende. Bedi hi es ront al omme. Bediet dien loem die sonder somme. 24560[regelnummer] Es an ghereken nemmermeere. Dien sal gheuen ons here. Hen die dienen in sinen wijngard. Dat si als wel ghegeuen ward. Dierre quam spade als diere quam vro. 24565[regelnummer] Dat machmen verstaen also. Sulc comt te gode in die kintscede. Sulc in die iueghet ende sulc mede. Als hi ter manheit es comen. Sulc heft oec die vurtste ghenomen. 24570[regelnummer] Tote dat hi comt ten .lx. iaren. Ende sulc in dachterste oude te waren. Ons here heft niemen onwerd. Wie so hem dient in sinen wijngaerd. Hi sal elken den penninc gheuen. 24575[regelnummer] Dats elken tewelike leuen. Jnt ende sprac hi van den bispele. Datter sijn gheroepen vele.
[Folio 150r]
Ende lettel vd vercoren. Dits vrese ons allen dier toe horen. 24580[regelnummer] Lvcas doet ons des ghewach. Dat vp eenen saterdach. Jhesus at dat weet vor een. Met eenen was prince der fariseen. Een man diet water hadde gheladen. 24585[regelnummer] Stont vor hem die fariseen daden. Wachte dar toe of hi plaghe. Te gansene vp den saterdaghe. Hi vraechde oft moeste wesen. Dat men tsaterdaghes moeste ghenesen.
586 24590[regelnummer] Si sueghen ende ter seluer stont. Maecti den man ghesont. Die proefdem gheorlouet ditte. Viele eene beeste in eenen pitte. Dat mense vte te haelne plaghe. 24595[regelnummer] Bi orloue vp den saterdaghe. Nochtan waest noit gheset. Noch verboden in die wet. Man te gansene vp den saterdach. Al visierden si desen dach. 24600[regelnummer] Die iueden ieghen onsen here. Het was al om sijn onnere. Ons here seide al dar ter steden. Alstu ter brulocht werds ghebeden. Ne sit int vordbarste niet. 24605[regelnummer] Vp auenture of ghesciet. Datter come een hogher man. So moestu wech met scanden dan. Mar sit neder so machti eere. Ghescien so di die here. 24610[regelnummer] Heet sitten ter ogher steden. Dit sprac hi ieghen die condicheden. Der fariseen die emmermere. Stonden na der werelt eere. Sinen werd dien leerdi mede. 24615[regelnummer] Te doene ontfarmechede. Hi sprac alstu sult tetene gheuen. Bit ghenen riken. no maghe. no neuen. Dies di moghen weder danken. Bit den armen ende bit den cranken. 24620[regelnummer] Dies di danken niet ne moghen. Men sals di danken ende verhueghen. Jn die verrisennesse hier naer. Metten goeden dats waer. Doe seide een van dien dar saten. 24625[regelnummer] Salech es hi vtermaten. Die ghene die eten sal dat brod. Met gode in dat rike grod. HJer naer als ons scriuet ian. So quam eene wijnghe der an. 24630[regelnummer] Te iherusalem in die stede. Die iudas machabeus dede. Setten doe hi weder wide.
587 Den monster die die vermaledide. Antiochus ontreinde dat quaet. 24635[regelnummer] Also alst hier voren staet. Ghene wiehinghe ghelach. Vp den .xxv.sten dach. Van decembre ende bi desen. So moest in den winter wesen. 24640[regelnummer] Jn den tempel wandelde ihesus. Jn salomons porticus. Mure. kerkoue. ende portale. Heet die scrifture al te male. Tempel dicke wile bi namen. 24645[regelnummer] Mar in den hoghen tempel quamen. Diere in dienden ende niemen el. Die iueden die waren fel. Berincden onsen ihesus. Ende seiden oftu best xpristus. 24650[regelnummer] Dat sech ons al openbare. Dit seiden si bedi oft so ware. Dat hijs lide si soudene vaen. Jn der ghelike of hi mesdaen. Hadde met groter condichede. 24655[regelnummer] Jeghen des keisers moghentede. Ons here die haer herte wiste. Andworde aldus met liste. Jc spreke ende ghi ne ghelouets niet. Mine ghewerke die ghi siet. 24660[regelnummer] Gheuen orconde van mi. Oec so seidi daer bi.
[Folio 150v]
Wi sijn een ic ende mijn vader. Dit sulwi ghelouen alle gader. Dat die heleghe drieuoudechede. 24665[regelnummer] Een es in die gollichede. Om dese word namen si stene. Ende wilden werpen al ghemene. Ons here seide ten iueden saen. Vele duegheden ebbic onder v ghedaen. 24670[regelnummer] Om welke dueghet steent ghi mi dan. Doe andworde die quade man. Om ghene dueghet stenen wi di noch. Mar om dattu spreex ghedroch. Ende al eist dattu mensce sijs. 24675[regelnummer] Dattu sprex in derre wijs.
588 Als oftu di god wilds maken. Doe proefdi hem in waren saken. Dat sine redene was goet. Ende sochte haren moet. 24680[regelnummer] Hier omme sochten sine te vane. Hi ghinc vte ende maectem dane. Vd haren lande es hi saen. Ouer die iordane ghegaen. Ian seghet ons dar ict in las. 24685[regelnummer] Tien tiden dat ihesus was. Dat was in bethania. Dar martha was ende maria. Hare broeder siec hiet lazarus. Die sustre ontboden hem aldus. 24690[regelnummer] Here dijn vrient es tonghemake. Ons here seide dese sake. Ne draghet ter dod in ghenen kere. War dat men smenscen sone eere. Dar na bleef hi .ij. daghe daer. 24695[regelnummer] Sinen ionghers seidi dar naer. Laet ons in iudea gaen. Sine ionghers andworden saen. Die iueden wilden di achterst stenen. Wat wiltu nv dar weder menen. 24700[regelnummer] Dar heft hem ons here gheleerd. Dat also saen oft eer verkeerd. Des menscen sin dans ghene saghe. Als die wilen van dien daghe. Gawi veruaerd v niet das. 24705[regelnummer] Gawi mede sprac thomas. Ende laet ons met hem bliuen dod. Doe seide ons here al blod. Lazarus die es dod bleuen. Ghi weet wel dat ic dar beneuen. 24710[regelnummer] Niet ne was van uwer side. Bem ic dies vro ende blide. Dus quam in bethania. Dat es .xv. stadia. Buter stad van iherusalem. 24715[regelnummer] Sine ionghers quamen met hem. Martha quam buter stede. Te ghemoete ende seidem mede. Here hadstu hier ghewesen. Mijn broeder ware niet dod in desen. 24720[regelnummer] Jhesus seide hi sal verrisen.
589 Dat verstont soe in derre wisen. Dat hi te doemesdaghe meende. Om haer suster die sere weende. Maria es martha ghegaen. 24725[regelnummer] Al dar si te ieghen worden staen. Maria martha ende met hem. Vele iueden van iherusalem. Riepen met natten oghen ihesus. Com vord hare vd lazarus. 24730[regelnummer] Al dar quam hi vord met banden. Bede an voete ende an handen. Sijn ansichte was tien stonden. Met eere sudarien verbonden. .iiij. daghe haddi gheweest dod. 24735[regelnummer] Vele die dit wonder grod. Saghen van iherusalem. Die gheloofden an hem. Vele ghingher ter fariseen. Ende seident hem want wonder sceen. 24740[regelnummer] So dat men vele ende groter eere. Onder tfolc sprac van onsen here. DJe bisscoppe ende die fariseen. Namen haren raet ouer een. Ende seiden wat doen wi: dese doet. 24745[regelnummer] So menech tekin scone ende goet.
[Folio 151r]
Laten wine al dus so sal. An hem ghelouen die werelt al. Die romeine sullen comen mede. Ende nemen ons volc ende stede. 24750[regelnummer] Want die heidine hadden hier te voren. Dese stad werd ende vercoren. Alse cyrus ende alexander. Ende pompeius ende sulc ander. Ende dese man hi seghet. 24755[regelnummer] Dat an onse sacrificie ne leghet. Niet eentwint no grod no cleine. Als dat weten die romeine. Dat si sonder die gods wrake. Moghen doen aldus dane sake. 24760[regelnummer] Sullen si tempel ende rijchede. Nemen ende oec onse stede. Dar toe seide cayfas. Die dies iaers een bisscop was.
590 Hets best dat een man sterue allene. 24765[regelnummer] Ouer al die liede ghemene. Dan al tfolc bleue verloren. Dus profiterdi te voren. Dat den volke nutscap grod. Ghelach an ons heren dod. 24770[regelnummer] Onwetende waest dat hijt seide. Het was der ordine wardecheide. Van dien daghe pensden si vord. Hoe hi best worde vermord. Ende seiden waer men vonde hem. 24775[regelnummer] Men brochtene te iherusalem. Jhesus ne wilde niet openbare. Metten iueden wandren dar nare. Mar hi ghinc wech ende de sine. Jn eene stad bi der wostine. 24780[regelnummer] Dar hi was die hiet effrem. Ende sine ionghers waren met hem. Lucas seghet die heleghe man. Doe die tijt naken began. Van der passien makede vast. 24785[regelnummer] Sijn ansichte die lieue gast. Te iherusalem te gane. Ende alsi dus tiden dane. Soudi dor samarien liden. Ende dor galilee tien tiden. 24790[regelnummer] Tenen inganghe van eenen castele. Quamen hem te groten hele. .x. laserse manne verstaet mi nv. Ghebiedere riep si ihesu. Ontfarme ons al ghemene. 24795[regelnummer] Jhesus andworde allene. Ende seidem gaet ten papen ward. Ende toghet v hem lieden metter vard. Dar ward gaende van desen. Sijn si als heuels ghenesen. 24800[regelnummer] Een van dien .x. mercte das. Dat hi al ghenesen was. Die kerde tonsen here weder. Ende anbedene ende viel neder. Ende dat was een samaritaen. 24805[regelnummer] Ons here seide saen. Jane sinre .x. ghenesen. Die .ix. waer moghen si wesen. Die .ix. waren iueden mede.
591 Dies merct der ane nidichede. 24810[regelnummer] Jhesus sende boden na dat. Jn der samaritane stad. Ende si ontseiden tonfane. Bedi die samaritane. Benijdden die in iherusalem. 24815[regelnummer] Ghinghen anbeden hem. Jacob ende sente ian. Worden gram vp ghenen man. Ende seiden wiltu dat wi ghebieden. Den hemelscen viere ghenen lieden. 24820[regelnummer] Ende verterne al te male. Jhesus scaltse om haer tale. Want sijt dadent met grammen moede. Al daer nam ihesus die goede. Die .xii. ouerside met hem.
[Folio 151v]
24825[regelnummer] Ende seide wi gaen te iherusalem. Die profecie ende die tale. Worden veruult al te male. Die sijn van des menscen sone. Want hi ward verraden die gone. 24830[regelnummer] Ende den heidinen ghegheuen. Bespot ende met gheselen ghedreuen. Besput ghecruvst sonder saghe. Verrijst hi ten derden daghe. Als die tale vernamen ghinder. 24835[regelnummer] Die .ij. zebedeus kinder. Als ons matheus brinct an. Jacob die meerre ende ian. Waendensi vor wareit wel. Dat ihesus rike in ysrahel. 24840[regelnummer] Beghinnen soude. die moeder si namen. Ende rieden hare bede te samen. Jhesus te biddene eene bede. Also dat die moeder dede. Ons here ne ontseide haer niet. 24845[regelnummer] Die moeder seide sech ende ghebiet. Dat dese .ij. kinder mijn. Die een sit ter rechter hand dijn. Ende dander ter luchtre in dijn rike. Den kindren andworde cortelike. 24850[regelnummer] Ende niet der moeder daer ter stede. Om dat van hem rees die bede. Wat ghi sult bidden weti niet. Moghedi drinken dat verdriet.
592 Ende die dod die ic sal angaen. 24855[regelnummer] Jawi andworden si saen. Als die niet wilden ontwinken. Minen nap sprac ihesus suldi drinken. Tsitten dat nes niet mijn gheuen. Dat verstaen wi als minen neuen. 24860[regelnummer] Diet hebben wille onuerdient. Want god die nes niemens vrient. Dor maghescep of dor edelede. Mar dor dueghet ende dor helechede. Als die .x. dit vernamen. 24865[regelnummer] Hadsijt onwert alle te samen. Van den .ij. broedren die bede. Mar ihesus wijsdem mede. Bede den .x. ende den tueen. Dat hemelrike haer ne gheen. 24870[regelnummer] Ne ghewonne dan met omoeden. Met deser dinc wildise vroeden. Dat hi hem teenen exemple gaf. Hem seluen ende sprac dus der af. Des menscen sone quam niet bedi. 24875[regelnummer] Dat men hem diende mar hi. Quam om dat hi dienen wilde. Hem seluen gheuen als die milde. Lucas seghet ons dat hi do. Quam bi der stad van iherico. 24880[regelnummer] Ende eer hi binnen der stede. Ghenas hi eenen blenden mede. Doe hi in die stad was ghegaen. Was daer een rike publicaen. Hiet zacheus die so sere. 24885[regelnummer] Begerde te siene onsen here. Om dat hi curt was hi ne mochte. Van den volke so dat hi dochte. Dat hi vp eenen boem clam. Ende alsen ihesus vernam. 24890[regelnummer] Seidi comt neder zacheus. Jc moet wonen in dijn huvs. Zacheus die clam neder saen. Ende heftene blidelike ontfaen. Dit kerde sulc ter quader dinc. 24895[regelnummer] Dat hi ten sondare ghinc. Zacheus gaf daer af sijn goet.
593 Den armen met groter spoet. Ende beterde vieruout mede. Dat hi iemene mesdede. 24900[regelnummer] Doe seide ons here ihesus. Salech es heden worden dit huvs. Dese es worden abrahams sone. Des menscen sone quam om tgone.
[Folio 152r]
Te soekene dat verdoruen ware. 24905[regelnummer] Hem volghede eene grote scare. Dar hi ghinc vte iherico. Tvee blende die saten do. Bi den weghe doe sijt vernamen. Riepen si ghenade te samen. 24910[regelnummer] Die liede si scoldse sere. Ende si riepen in lanc so mere. Ons here hi es ghestaen. Ende hi riepse te hem saen. Ende hi taste haer oghen bede. 24915[regelnummer] Te hand saghen si ghereede. Doe volchden si hem vord an. Hier seghet vord sente ian. .vi. daghe vor pache dach. Also alst ic in ianne sach. 24920[regelnummer] Quam in bethania ihesus. Jn symoens des lazers huvs. Symoen hadde lazers ghewesen. Mar ihesus hadden ghenesen. Noch haddi die name dats waer. 24925[regelnummer] Vele iueden quamen daer. Te bethanien niet in dien. Dat si ihesus wilden sien. Mar om lazaruse mede. Dien hi oec verrisen dede. 24930[regelnummer] Want hi mede int huvs dar sat. Al dar men met ihesus at. Die heren van iherusalem. Hadden gheuisierd onder hem. Lazaruse te verslane. 24935[regelnummer] Want ihesus dor hem grod volc quam ane. Martha diende dar te male. Augustin die maect dies tale. Dat lazarus hem die dar saten. Ende die met onsen here aten.
594 24940[regelnummer] Vele seiden al openbare. Hoe danich ende waer die helle ware. Ende bi desen waren ghesellen. So vant vroeghere die helle. Dar men te voren af wiste clene. 24945[regelnummer] Maria die hiet magdalene. Hadde eene busse van alabastre. Menne vint so witte ghene plastre. Nochtan dar toe sprekende sijn. Die alabastre was marberijn. 24950[regelnummer] Dar gheen vngent in arghen mach. Binnen in die busse lach. Van nardus diere vnghement. Dat huvs veruulde al omtrent. Die roke al dar soene ondede. 24955[regelnummer] Jhesus hoft ende die voete mede. Bestreecse metter diere ware. Ende droghetse met haren hare. Judas die quaet was ende loes. Hadt onwert dat men verloes. 24960[regelnummer] So diere specie ende mense mochte. Ward so dat mense vercochte. Om .ccc. peneghe gheuen. Dar mochte die arme doch bi leuen. Ende sulken andren dar ter stede. 24965[regelnummer] Dochtet verlies wesen mede. Al seid iudas hi ne hadde niet lief. Die arme. mar hi was een dief. Hi was ontfanghere der af. Dat men ihesus ende den sinen gaf. 24970[regelnummer] Ende wat hi dan of danne stal. Gaf hi wiue ende kinden al. Jhesus als hijt vernam. Tvi sidi desen wiue gram. So heft wel ghedaen al nv. 24975[regelnummer] Arme hebdi altoes met v. Jc ne sal altoes met v niet wesen. Oec prijsdi marien in desen. Dat soe sijn delue vortekine woude. Ende waer so men predeken soude. 24980[regelnummer] Dit dar soudmen segghen mede. Dat soet in sine memorie dede.
595 Matheus seghet vord van hem. Dat hi voer te iherusalem. Dar na ende sine apostele mede. 24985[regelnummer] Doe hi quam dar bi der stede. Teenen dorpkine heet betfaghe. Hi sende voren ionghers tvee.
[Folio 152v]
Te iherusalem in die stede. Ende hiet hem bringhen mede. 24990[regelnummer] Eene eselinne ende hare ionghe bede. Die stonden in eene weghescede. Ghebonden. ward datter iemen af sprake. So soudsi segghen deser sake. Heft te doene onse here. 24995[regelnummer] Dus ne ontseit sijt no min no mere. De eselinne was ghemene. Dien armen die beesten ghene. Ghevren noch ghecopen mochten. Ende alsi dan dar mede wrochten. 25000[regelnummer] Moesten si hem beden ghenen eten. Vpt ionc hadde noit man gheseten. Die boden waent men heten dus. Pieter ende phylippus. Jn desen wech nam ihesus goem. 25005[regelnummer] Dat hi sach eenen vijchboem. Der vighen lustem mar hi ne vant. Niet dan bladre al te hand. Doe seide ons here bedi. Nemmermeer come vrucht vte di. 25010[regelnummer] Der iueden wet hi vertoghet. Die verwaten es ende verdroghet. Die ionghers daden ons heren word. Esellinne ende ionc brochten si vord. Cleder leiden si vpt ionc saen. 25015[regelnummer] Ende daden dar vp sitten gaen. Marcus. lucas. ende ian. Die scriuen van hem nochtan. Dat hi vp desellinne reet. Matheus scriuet vp bede gode weet. 25020[regelnummer] Ende die prophete zacharias. Die langhe te voren ghewoech das. Vorseiden met sire tonghe. Ridende vp des ezels ionghe.
596 Ende ic wane hi teersten sat. 25025[regelnummer] Vp ionc ende vp die moeder na dat. Als ihesus quam bi den ghebete. Ant sighende van mont oliuete. Vele die met hem neder daelden. Tenghen van den bomen haelden. 25030[regelnummer] Ende stroietse in den wech ghereet. Menech dede dar of sijn cleet. Ende leid in den wech vor hem. Tfolc oec van iherusalem. Ende vremde die ten paschen quamen. 25035[regelnummer] Ende die kinder alle te samen. Quamen ieghen hem vd. Die achter quamen maecten ghelud. Met luder stemmen voren ende na. Jn ebreusch songhen si osanna. 25040[regelnummer] Dauids sone ghebenedijt. Dat vorseiden si ter tijt. Onwetende ende al openbare. Dat hi hemels coninc ware. Die fariseen seiden te gode. 25045[regelnummer] Dat hi sine ionghers verbode. Ons here seide suighen si. Die stene sullen roepen bedi. Dat sceen ter passien openbare. Als die apostele sueghen van vare. 25050[regelnummer] Die stene scurden ende riepen das. Dat hi here der werelt was. Lvcas die bescriuet ons dat. Teerst dat hi quam bi der stad. Weendi vp hare ende sprac. 25055[regelnummer] Kennestu oec dijn onghemac. So soudstu wenen dine viande. Sullen di beligghen te diere scande. Ende di anguissen vtermaten. Noch niewer steen vp andren laten. 25060[regelnummer] Nv es di dit al oncont heden. Want dit es dijn dach van vreden. Bedi sal men di destrueren. Dattu niet ne kennets dijn visiteren. Als hi was comen binnen der stede. 25065[regelnummer] Was al die stad in roere mede. Ende vraghedem wie dat ware.
597 Tfolc dat seide al openbare. Dat ihesus ware van nazareth. Dus ward hi ontfaen of bet. 25070[regelnummer] Jn den tempel es hi ghegaen. Al daer dedi wel verstaen.
[Folio 153r]
Dat der papen scult was dat. Dat men vellen soude die stad. Om tghewin van harre male. 25075[regelnummer] Hadden si ins tempels portale. Beesten te copene alre hande. Of iemen quame van verren lande. Die ghene offrande met hem brochte. Dat hise al daer copen mochte. 25080[regelnummer] Of armen of riken ghelt ghebrake. So hadsi ghemaect andre sake. Jeghen haer onscult grod of clene. Dat men dar vant ghelt te lene. Jn den portale vp sekerede. 25085[regelnummer] Ende want die wet verbod oec mede. Dat gheen iuede woeker name. Van den andren hoe soet quame. So dat si hem prosente gheuen. Den ghenen die hem sculdech bleuen. 25090[regelnummer] Nochtan verbod ezechiel. Woeker. ende miede also wel. Dit was der quader papen raet. Ende hier af quam der stede quaet. Ons here nam in de hand sijn. 25095[regelnummer] Ghemaect van repen een suepekin. Ende warp vd al daer ter stede. Copers ende vercopers mede. Ende al dat men te cope helt. Drie taflen ende oec dat ghelt. 25100[regelnummer] Warp hi omme al te gader. Ende seide dat huvs sijns vader. Een bede huvs soude sijn te waren. Si maecter of een hol der mordenaren. Noch hi ne liet niet selue een vat. 25105[regelnummer] Dat gods niet ne was draghen dor dat. Oec leesmen dat vd sinen oghen. Also clare sparken vloghen. Dat die papen waren veruard.
598 Ende dursten niet doen te hem ward. 25110[regelnummer] Dus sal god wesen ghemoet. Hem allen die kerkelic goet. Bede vercopen ende ghelden. Hi salse vd stoten ende scelden. MEnech pape menech grod here. 25115[regelnummer] Menech scriba wonderts sere. Ende seidem wat tekine doestu dan. Dattu di dit trex an. Jhesus seidem een exempel. Brect te sticken desen tempel. 25120[regelnummer] Jc salne verwecken in derden daghe. Dit hilden si al ouer saghe. Ende seiden .xlvi. iaer. Wrochtmenre ouer dats waer. Soutune verwerken in derden daghe. 25125[regelnummer] Mar ihesus word was ghene saghe. Hi meender sinen lechame mede. Dien hi des ders daghes verrisen dede. Dat die hogheste tempel was. Matheus seghet ende lucas. 25130[regelnummer] Dat ons here offren sach. Vele lieden vp ghenen dach. Jn een arke hare ghelt. Dar men des tempels omberren helt. Dar hi eene arme wedue sach. 25135[regelnummer] Die oec offerde vp dien dach. Coperine peneghe tvee. Eens vierlinx wert ende nemme. Hi seide so hadde meer ghegheuen. Dan dandre alle want haer ne was bleuen. 25140[regelnummer] Niet eentvint na haer gheuoech. Mar den andren bleef ghenoech. Oec seidi dar een bispel. Vp die ghene die waenden wel. Goet wesen ende gherecht. 25145[regelnummer] Ende ander volc ontwerden echt. Een fariseen ende .i. publicaen. Souden in den tempel gaen. Die fariseus verhief hem sere. Ende hi seide ic danx di here. 25150[regelnummer] Dat ic niet ne bem als menech te waren. Rouers onrecht ende hoeraren.
599 Ende als dese publicaen sekerleke. Tvee warf vastic in die weke. Ende gheue tiende van minen goede. 25155[regelnummer] Die publicaen stont in omoede.
[Folio 153v]
Ende durste selfs niet effen vp ward. Sine oghen te gode hi was veruard. Vor sine burst so sloech hi sere. Ontfarme mijns seidi god here. 25160[regelnummer] Jhesus sprac dien publicaen. Ghi ghinct best thuvs ward sonder waen. Die hem verheft sprac ons here. Hi moet sijn ghenedert sere. Ende die hem omoedecht in dit leuen. 25165[regelnummer] Hi moet dar na sijn verheuen. Sauonts ghinc hi daer na. Weder in bethania. Ende des daghes quam hi in den temple. Den lieden leeren sine exemple. 25170[regelnummer] Vele volgherder hem als ict las. Die hi allegader ghenas. Oec waerre heidine dans ghene saghe. Ter feesten comen te pasce daghe. Om te anbedene gode. 25175[regelnummer] Philippe baden si als bode. Dat hi hem ihesuse sien dade. Phylips nam andriese te rade. Ende seiden onsen here aldus. Doe andworde hem ihesus. 25180[regelnummer] Ende seide die tijt comt saen. Dat smenscen sone sonder waen. Onder heidine bekent sal wesen. Dar vorseidi oec na desen. Sijn begrauen ende sine dod. 25185[regelnummer] Ende die nutscap dar of grod. Oec seidi die hier haet sijn leuen. Hi sal hem ewelic lijf gheuen. Die mi dient hi volghe mi naer. Nv heft mine ziele vaer. 25190[regelnummer] Vader mac dine name claer. Eene stemme quam van hemelrike daer.
600 Die seide ic hebse ghemaect claer. Ende salse claer maken hier naer. Sulc diet horde seide openbare. 25195[regelnummer] Dat die stemme een donre ware. Sulc seide dinghel sprac hem an. Jhesus seide dor meneghen man. Niet dor mi ne waer dor v. So quam hier die stemme nv. 25200[regelnummer] Die prinche der minres van erderike. Ward vd gheworpen cortelike. Ende eist dat ic verheuen si. Van der erden ic sal te mi. Alle saken trecken dan. 25205[regelnummer] Dat verstonden die iuedsce man. Dat hi tcrucen meende der mede. Ende andwordem dar ter stede. Wordi ghecruvst al openbare. Dat hi xpristus niet ne ware. 25210[regelnummer] Want die wet aldus bescriuet. Dat xpristus ewelike bliuet. Jhesus die andworde echt. Jn v so es clene recht. Sauonts keerdi daer na. 25215[regelnummer] Weder in bethania. Aldus bescriuet ons ian. Matheus die volghet der an. TEn disendaghe harde vro. Quam hi weder in den tempel do. 25220[regelnummer] Ende leider man. wijf. ende knapen. Doe quamen princhen van den papen. Die vragheden in wat machte het ware. Dat hi dade dat openbare. Jhesus seide ic vraghe v een. 25225[regelnummer] Jans doopsel weder soet sceen. Van gode of dat anders was. Si seiden wi ne weten niet das. Si ne dursten anders segghen niet. Ende ons here die liet. 25230[regelnummer] Hem te andwordene dar ter stede. Een bispel seidi hem mede. Dat een man hadde .ij. kinder. Toten eenen seidi ghinder.
601 Ganc in minen wijngart. 25235[regelnummer] Die ontseit ende hadt onwart. Ende dar na so dede die gone. Doe seidi ten andren sone. Ganc in minen wijngart du. Hi andworde ic doe nv.
[Folio 154r]
25240[regelnummer] Nochtan ne quam hire niet. Welc dede dat die vader hiet. Si seiden al willens onrecht. Dat was die achterste knecht. Jhesus andworde der ane. 25245[regelnummer] Die sondaers ende die publicane. Ende die hoeraren sekerlike. Sullen vor v gaen in hemelrike. Echt als ons bescriuet lucas. Seidi hem een bispel das. 25250[regelnummer] Een man was sprac hier te voren. Die een wijngard hadde ercoren. Die hi betunde wel ter cuere. Ende setter in eene persuere. Ende verhurden al te handen. 25255[regelnummer] Acker liede van den landen. Als tijt was so sendi cnapen some. Om tonfanghene die vrome. Mar die villeine ghinghense verslaen. Anderwarf die here saen. 25260[regelnummer] Sendere meer dan hi eerst dede. Die dorpers sloeghen die ghene mede. Tachterst sendire sinen sone. Ende dit dedi omme tgone. Dat sine meest souden ontsien. 25265[regelnummer] Als die dorpers saghen dien. Seidsi dits oer van den goede. Slaen wi desen sonder hoede. So bliuen wi heren. met groter onwerde. Worpen si dien vten wijngarde. 25270[regelnummer] Ende hebben hem dat lijf ghenomen. Als des wijngarts here sal comen. Wat sal hi doen den acker lieden. Matheus hordict dus bedieden. Dat si seiden hi sal die quade. 25275[regelnummer] Verdoen om hare mesdade. Ende sinen wijngard vermieden. Andren betren acker lieden. Die hem sonder parlemente.
602 Ghelden sullen sine rente. 25280[regelnummer] Doe proefdem ons here tgone. Dat hi selue waer die sone. Die also ontlijft soude wesen. Hebdi seit hi hiet ghelesen. Jn die heleghe scrifture te waren. 25285[regelnummer] Die steen van den machenaren. Ghelachtert ward met vele vloeke. Ward die hoftsteen van den hoeke. Dat was die steen dar ic af seide. Die men int vpperste bouen leide. 25290[regelnummer] Van salomons tempel als ghi hier te voren. Bede lesen moghet ende horen. Om dit word om desen steen. Die papen ende die fariseen. Wilden vaen. ende om tbedieden. 25295[regelnummer] Mar si ne dursten van den lieden. DOe seidi hem echt een bispel. Hoe dat wilen eer gheviel. Dat .i. coninc sinen kinde. Feeste maecte ende sinde. 25300[regelnummer] Om vele lieden dat sire quamen. Te sijns soens brulocht al te samen. Die alle hare onsculde daden. Dat sijs niet waren beraden. Doe sendi sine cnapen te samen. 25305[regelnummer] Dat si alrande volc namen. Sterke ende cranke goede ende quade. Ende men de feeste met hem dade. Dat meendire mede dar ter steden. Die iueden waren eerst ghebeden. 25310[regelnummer] Te comene te hemelrike. Doe sijt ontseiden dorperlike. Quamen die heidine in hare stede. Ende hebben hare werdichede. Die coninc die quam in na dien. 25315[regelnummer] Om dat hi tfolc wilde sien. Ende vant eenen onghecleden man. Na de brulocht feeste ende sprac hem an. Ende hieten werpen mede. Jn die vterste deimsterhede. 25320[regelnummer] Marcus seghet dat ouer een. Raet namen die fariseen.
603 Hoe si mochten in der tale. Onsen here vanghen wale .
[Folio 154v]
Ende seiden an onsen here dare. 25325[regelnummer] Te vraghene oft gheorlouet ware. Dat men chens den keiser gaue. Si pensden hoe so hi der aue. Andworde dat hi mesprake. Seidi iai so docht hem sake. 25330[regelnummer] Wesen ieghen die iuedsce wet. Die vri souden sijn ende onbesmet. Seidi neent so eist openbare. Dat hi ieghen dien keiser ware. Mar ihesus kende al haer vite. 25335[regelnummer] Wat proefdi mi sprac hi ypocrite. Toghet mi eenen penninc dan. Die vor sijn hoft gheft elc man. Des keisers penninc liet si hem sien. Ons here vraghede mettien. 25340[regelnummer] Wies sijn die lettren ende beelde mede. Des keisers seidsi dar ter stede. Gheft den keiser dan sijn recht. Dat meent chens ende gauel echt. Ende gheft gode sijn recht mede. 25345[regelnummer] Dus andwordi dar ter stede. So met wijsheit ende met liste. Dat menre gheen begrijp an wiste. Die saducien die al blod. Verrisenesse na dese dod. 25350[regelnummer] Weder seiden. quamen oec daer. Ende seiden dus openbaer. .vii. broedre waren wilen here. Die oudste nam een wijf ere. Ende hi starf al sonder kint. 25355[regelnummer] Dander namse dar na sint. Also als moyses ghebod. Ende hi bleef sonder kint dod. So datse elc broeder na andren nam. Ende gheen kint van hem allen quam. 25360[regelnummer] Ten alreesten starf dat wijf. Wies sal soe wesen na dit lijf. Jhesus andworde in verrisenesse. Nes gheen huwelic des sijt ghewesse.
604 Want die niet ne smaken de dod. 25365[regelnummer] Si ne hebben gheens gheslachten nod. Ende ewelike met gode leuen. Jn moyses boeke vindijt bescreuen. Dar ghi an gheloue ebt grod. Dat men verrijst na dese dod. 25370[regelnummer] Ende die zielen metten lechamen. Niet ne steruen alle te samen. Want god in den dorne quam. Ende ic bem god dar abram. Ende ysaac an ghelooft ende iacob. 25375[regelnummer] Dit nes scerren noch scop. Storuen zielen metten lechamen. Ende verresen si niet te samen. So quame die mensce al te niete. So moghedi merken dat hem god hiete. 25380[regelnummer] Den god dan van den niete wesen. Die saducien sueghen na desen. Nv saghen die fariseen. Dat hi verwan die saducien. Ende quamen hem te proeuene bet. 25385[regelnummer] Ende sprac die vroet es van der wet. Mester welc tmeeste ghebot. Ons here toghedem eerst dat god. Die wet vd gaf int beghinnen. Ende seide du sult dinen god minnen. 25390[regelnummer] Met diere herten al te male. Met zielen met machte also wale. Ende dinen euenkerstijn ghelijc di. Een scriba horet doe seidi. Te waren meester du spreex waer. 25395[regelnummer] Scriben hietent die iueden daer. Die van der wet waren wel vroet. Hi die vor onsen here stoet. Wildem seluen maken recht. Ende vraghede onsen here echt. 25400[regelnummer] Welc es mijn euenkerstijn mijn naeste. Ons here toghedem met haeste. Ontfarmechede in een bispel. Ende dedem te verstane wel. Dat eenen man gheuiel also. 25405[regelnummer] Die soude gaen in iherico.
605 Ende quam van iherusalem.
[Folio 155r]
Mordenners die quamen an hem. Diene beroofden tien stonden. Ende alsi hem vele wonden. 25410[regelnummer] Ghegheuen hadden in der nod. Lietsine ligghen dar af dod. Een pape ende een leuite mede. Die leden al daer ter stede. Ende hebben hem gheen goet ghedaen. 25415[regelnummer] Doe quam dar een samaritaen. Ende deder an die dueghet sijn. Ende goot hem olie ende wijn. Jn sine wonden ende bandse de met. Vp sine beeste heft hine gheset. 25420[regelnummer] Ende heftene beuolen do. Den stalwardere van iherico. Ende seide besorch mi desen man. Als ic kere ic loent di dan. Wie was dar sech van hem allen. 25425[regelnummer] Hem die dus was gheuallen. Jn die mordeners alre naest. Die iuede andworde metter haest. Hi die sijns hadde ontfarmechede. Ganc sprac god ende doe also mede. 25430[regelnummer] Dat volc beide al te male. Ende horde ihesus tale. Ende doe alle die fariseen. Waren comen ouer een. Vraghede ihesus wat dinket .v. 25435[regelnummer] Wies sone dat es xpristus nv. Si andworden dauids sone. Jhesus andworde omme tgone. Hoe hetene dauid here dan dus. Dar hi seghet dixit dominus. 25440[regelnummer] Offene dauid hiet sijn here. Hoe eist sijn sone dan emmermere. Want beter recht eist dat kinder. Die iongher sijn ende minder. Hare ouders heten heren. 25445[regelnummer] Dan si die kinder behouden eeren. Als of hi seide ia ne waendi. Dat god een pur mensce si. Ende niet oec god waendi das.
606 Dat hi niet ne was doe dauid was. 25450[regelnummer] Sone hietene dauid niet here. Hadde kerst niet ghewesen eere. Eer dauid in die gollichede. So hadde dauid gheloghen mede. UOrd sprac ihesus ten lieden toe. 25455[regelnummer] Ende sinen ionghers mede doe. Vp moyses stoel ouer een. Saten scriben ende fariseen. Dat si segghen volghet dien. Mar dat si doen dat suldi vlien. 25460[regelnummer] Want si segghen ende doen niet. Scoonste toghen si vort diet. Ende willen meester gheten wesen. Mar ne houd v niet an desen. V. meester dats god allene. 25465[regelnummer] Vader ne heet grod no clene. Niemen hier vp erderike. V. vader es in hemelrike. Dit sprac god om dat si plaghen. Vele houerden in den daghen. 25470[regelnummer] Ende wacharme dese dinghe. Sijn nv weder worden ghehinghe. Om ghewin om meesters namen. Staet die clergie al te samen. Ende niet om der zielen beiach. 25475[regelnummer] Dies wanic naect die doemesdach. Ihesus sprac vord noch een. Wach v sprac hi fariseen. Die in die eerste setele hoghe. Sitten wilt in dine synagoghe. 25480[regelnummer] Ypocrite wach v mede. Ghi draghet den slotel der wijshede. Ende sluvd dien hemel vor die liede. Wach v dattu noit ghesciede. Ghi versuelghet der weduhen huvskine. 25485[regelnummer] Wach v dat ghi met groter pine. Dorcruvpt bede zee ende land. Om dat ghi ter iuedscer hand. Eenen heidinen moghet bekeren. Ende als ghine dar toe mueghet leren. 25490[regelnummer] Maectine twiuoud argher na das.
[Folio 155v]
Dien dan hi te woren was.
607 Wee v dat ghi segt die suerd. Bi den temple dat niet ne derd. Mar die suerd bi stempels scatte. 25495[regelnummer] Dat hi sculdech es om datte. Ende die suerd vp den outaer. Secdi dan diet niet een aer. Mar die bi der offranden suerd. Dat secdi dat sere dert. 25500[regelnummer] Want die papen om dat si wouden. Dat die liede vele offren souden. Seidsi dat vele helegher ware. Offrande dan monster of outare. Ende ons here die wederseit al. 25505[regelnummer] Wach v sprac hi die grod ghescal. Ende roem maect van clenen weldaden. Mar recht ende ghenaden. Des ne achti no min no mere. Clene mesdade begrijpti sere. 25510[regelnummer] Van groten maecti gheen parlement. Ghi sijt leedders stareblent. Wach v ghi sijt ghelijc den grauen. Die buten met diere hauen. Verscoent sijn in allen sinnen. 25515[regelnummer] Ende vul onsuuerheden binnen. God sprac wacht v hier aue. Dat ghi maect der propheten graue. Ende gheft uwen vorders vloeke grod. Diese sloeghen selue dod. 25520[regelnummer] Serpenten gheslachte ghi sult doch. Die mate veruullen noch. Die v vorders hebben ghemeten. Dies seghet god dus wildit weten. Jc sende v propheten ende vroede. 25525[regelnummer] Ende scriben die ghi dor hare goede. Sult gheselen crucen ende verslaen. Om dat vp v sal comen saen. Alt rechte bloet dat ghesturd es. Van des rechten abel des sijt ghewes. 25530[regelnummer] Toten bloeden zacharias. Die sone was barachyas. Dien ghi sloecht dats waer. Tusscen den tempel enten outaer.
608 Die zacharias wanic waest. 25535[regelnummer] Dar ghi te voren hier of laest. Jn der coninghen boec. dien sloech ioas. Mar sijn vader hiet ioias. Van abel sijn wi seker ghenoech. Datten caym sijn broeder sloech. 25540[regelnummer] Jhesus kerde die tale van hem. Ende seide iherusalem. Hoe dicke wilden ghewillike. Dijn volc vergaderen dies ghelike. Dat die hinne die kiekine doet. 25545[regelnummer] Ende du ne wils in dinen moet. Siet v huvs sal werden ghelaten. Jdel staende bi der straten. Nv ne siet di nemmer mi. Eer ghi seghet ghebenediet si. 25550[regelnummer] Die comt in die name ons heren. Dat wildi menen ende hem leren. Dat sine van sire passien vord. Die saen ghesciede in die pord. Niet ne saghen vor doemesdaghe. 25555[regelnummer] Ende tote dien al sonder saghe. Seidi soudse wesen blent. Ende in gode al onbekent. Jan scriuet na dese tale. Ontghinc hi hem al te male. 25560[regelnummer] Vele heren ghelofden an hem. Die waren in iherusalem. Doch ne dorsten sijs niet ouer een. Lien dor die fariseen. Doe hi ghinc vten temple quamen. 25565[regelnummer] Sine ionghers an hem te samen. Ende togheden hem stempels ghestichte. Die men breken mochte niet lichte. Want sie van hem van der pord. Vernamen dat soe was testord.
[Folio 156r]
25570[regelnummer] So wilden si van den temple horen. Ons here seidem te voren. Daghe comen noch hier naer. Datter nemmeer weet vor waer. Ligghende blijft steen vp steen. 25575[regelnummer] Hi ne ward gheuelt ouer een.
609 Vp monte oliuete hi sat. Ende sine ionghers quamen ter stad. Hemelike vraghet si te voren. Die vortekine eer verloren. 25580[regelnummer] Jherusalem die stede ware. Ghescien souden openbare. Ende die tekine souden ghescien. Eermen doemen soude sien. Doe seidi tekine van beden. 25585[regelnummer] Ende hiet hem dat si hem verleden. Niet ne lieten want openbare. Soude comen menech droghenare. Hem seluen gheuen xpristus name. Hi seide dat hi niet ne quame. 25590[regelnummer] Eer sine tekine waren ghesciet. Hi seide orloghe ende verdriet. Sal eer sijn ende rike ieghen rike. Ende volc ieghen volc ghemeenlike. Hongher. erdbeue. ende nod. 25595[regelnummer] Ende van den hemele vrese grod. Ende men soude die heleghe liede. Jaghen eer die dinc ghesciede. Oec so seidi dar toe mede. Eer men breken soude die stede. 25600[regelnummer] Dat si souden die onreinechede. Sien dar daniel af seide. Jn sinen boec ende heft bescreuen. Dat een afgod was verheuen. Jn den tempel dat dar naer. 25605[regelnummer] Ghesciede ouer .x. iaer. Doe gaius sijn beelde hadde gheset. Jn den tempel ieghen wet. .xxxii. iaer te voren. Eeer iherusalem ward verloren. 25610[regelnummer] Ende als ghi siet een herre mede. Al omme beligghen die stede. Die dan der in sijn metter vard. Vlien si best te berghe ward. Dar na seidi sonder saghe. 25615[regelnummer] Tekine van den doemesdaghe. Tribulatie sprac hi sal wesen. Dies ghelike ward noit ghelesen. Sonne. mane. ende die sterren.
610 Sullen tekin toghen van verren. 25620[regelnummer] Grote perse sal oec wesen. Onder die liede na desen. Vrese van zewen ende van bloeden. Dat volc van sorghen al verwoeden. Ne ware daghe van gode niet. 25625[regelnummer] Ghecurt aldus grod verdriet. Soude cume iemen weder staen. Claer sal die dach sijn sonder waen. Als dat ordeel sal ghescien. Dan salmen smenscen suens tekin sien. 25630[regelnummer] Jn die lucht dat cruce ons heren. Sperre. naghele. dar hi met eeren. Die dod. ende den duuel mede. Verwan tonser salechede. Ons here seide vord metter vard. 25635[regelnummer] Siet dat v herte si onuervard. Met sorghen van erderike. Dat die dach die vreselike. V niet beuare in dien onvrede. Ghelijc als die louie dede. 25640[regelnummer] Die quade lieden in noes tiden. Ende gheliker wijs alse siden. Jn loths tiden die .v. steden. Belopen worden met dorperheden. Van dien daghe sekerlike. 25645[regelnummer] Weet gheen inghel in hemelrike. No smenscen sone grod no clene. Sonder die vader allene. Na der mensceit verstaet dus. Ne wiste niet dien dach ihesus. 25650[regelnummer] Mar na der godliker nature. Wistijt harde wel ter cure. Want hi es ghelijc den vader. Jn der gollicheit algader.
[Folio 156v]
Oec besciet hi dat dan soude wesen. 25655[regelnummer] Drierande volc als wi lesen. Cloesterie gheuwede prelate. Die som souden die goede strate. Wandlen diere toe waren vercoren. Ende some soudsi sijn verloren. 25660[regelnummer] Dar naer als ons marcus seghet. Heft hi een bispel vord gheleghet.
611 Den apostelen om die saken. Dat si altoes souden waken. Een man sciet wilen sijn huvs af. 25665[regelnummer] Die elc van sinen cnapen gaf. Sijn werc ende hiet den portenare. Dat hi wieke ende ghewaer ware. Want wist die man het soudem vromen. Weltijt die dief soude comen. 25670[regelnummer] Hi ne liete sijn huvs dordeluen niet. Al des selues v besiet. Matheus scriuet dat hi seide. Een bispel dar hi hem vorleide. Dat men soude te doemesdaghe. 25675[regelnummer] Sceden sonder enighe saghe. Die quade van den goeden lieden. Dit bispel wildi bedieden. Bi .x. magheden die te samen. Wilen ieghen den brudegome quamen. 25680[regelnummer] Ende met hare lampten bringhen. Dar si hem mede lichten sonderlinghen. Die .v. der of waren vroet. Ende die .v. dul ghemoet. Die vroede namen olie mede. 25685[regelnummer] Dat der dulre gheen ne dede. So langhe mernde die brudegome. Dat si alle ende niet some. An slape waren sachte ende vaste. Alst quam ter rechter middernachte. 25690[regelnummer] Quam die brudegoem saen. Die maghede sijn al vp ghestaen. Ende maecten hare lampten claer. Doe baden die dulle daer. Den vroeden olie ouer luvd. 25695[regelnummer] Want haer lampten ghinghen vd. Neen seidsi dat waer ongheuoech. Wi ne haddre alle niet ghenoech. Gaet coopter dats best ghedaen. Ende alsi souden copen gaen. 25700[regelnummer] Ghinghen si die ghereet waren. Ter brulocht in dar si wel waren. Die duere slootmen metten slote. Buten bleef die andre rote. Waect sprac god met sinen monde.
612 25705[regelnummer] Ghi ne weet no dach no stonde. Die vroedre maghede menen hier. Die haerre dueghede niet ne sijn fier. Die dulle sijn die ghene mede. Die van haerre suuerhede. 25710[regelnummer] Prijs soeken ende der werelt eere. Sine hebben der olien no min no meere. Al hebdi dar toe die vate. Bedi moetsi haerre strate. Buten houden si scilt wachte. 25715[regelnummer] Dat hi quam recht te middernachte. Die brudegoem es waen van somen. Dat ihesus sal te middernachte comen. Te doemene die werelt met crachte. Hi ward gheboren te middernachte. 25720[regelnummer] Ende verrees te middernachte met eeren. Dus waendmen te middernachte sijn keren. Echt seidi een bispel te waren. Dat een man soude van huvs varen. Ende gaf sinen knapen scat. 25725[regelnummer] Winninghe te doene hi hem bat. Ende als hi weder quam te sire steden. Die .ij. diere bederuen dede. Prijsdi ende loendem saen. Die ghenen orbore hadde ghedaen. 25730[regelnummer] Dien scalt hi om sine traechede. Al dus sal ons here mede. Elken lonen van sinen beiaghe. Ende van hem steken die traghe. Dar na so seidi der an. 25735[regelnummer] Dat wilen was een edel man. Die verre voer sekerlike. Om tonfane een conincrike. .
[Folio 157r]
Ende te kerne met ghewelt. Sinen knechten gaf hi sijn ghelt. 25740[regelnummer] Ende hietse ghenerren ghereet. Sijn porters hadden leet. Ende screuen dat si nemmermere. Wilden hebben sulken here. Ende als hi hadde trike ontfaen. 25745[regelnummer] Es hi weder ghekeert saen. Dien ghenen die tienuout sijn ghelt. Ghebetert hadde gaf hi ghewelt.
613 Here te sine ouer .x. stede. Ende die vijfuout wijsdoeme dede. 25750[regelnummer] Gaf hi van .v. steden ghewelt. Doe quamer noch een die ghelt. Van sinen here hadde ontfaen. Ende gaeft hem weder saen. Sonder wasdoem oec seidi mede. 25755[regelnummer] Dat hi ontsach sine wreethede. Dien scalt hi om sijn traghe leuen. Ende dede tghelt den riken gheuen. Oec sprac hi men sal gheuen den riken. Ende die niet heft dars ghene wiken. 25760[regelnummer] Dien salmen nemen dat sine. Nv brinct vor die viande mine. Die mi teenen here ontseiden al blod. Ende slase vor minen oghen dod. Aldus sal hi die iueden scenden. 25765[regelnummer] Want sine niet vor here ne kenden. UOrd so seide ons here mede. Als in sire moghentede. Des menscen sone comen sal. Ende met hem die inghele al. 25770[regelnummer] Ten ionxten dar hi sal doemen. Dar sal al die werelt comen. Die goede sullen staen ter rechter side. Die quade ter luchter hand onblide. Dan sal segghen des menscen sone. 25775[regelnummer] Ten goeden comt vord die gone. Die sijt mijns vaders ghebenedijt. Nemet trike nv ter tijt. Dat v ghereet es van beghinne. Van erderike ende vard der inne. 25780[regelnummer] Jn minen ongher gaefdi mi brod. Jn durste lauedi mi ter nod. Jc was gast ghi ebt mi ontfaen. Jc was naect ghi cleedet mi saen. Ghi naemt mijns goem in mire siechede. 25785[regelnummer] Jn carker feestet ghi mi mede. Dan sullen si segghen here. Waer saghen wi di benod so sere. Hi sal segghen dar ghi dat. Den minsten daet diet dor mi bat. 25790[regelnummer] Dar hebdijt mi seluen ghedaen.
614 Ten quaden sal hi segghen saen. Vermaledide gaet van mi hier. Metten diuel int ewelike vier. Ghi ne hebt dor mi niet ghedaen. 25795[regelnummer] Dus sullen si ter rouwen gaen. Ende dandre int ewelike leuen. Dar gheen ende an wert ghedreuen. Ihesus sprac na dese word. Tote sinen ionghers vord. 25800[regelnummer] Weti dat paschen sal wesen. Ouer .ij. daghe na desen. Ende smenscen sone ward vercocht. Verraden ende ter crucen brocht. Dit sprac hi vp den disendach. 25805[regelnummer] Des doemesdaghes diere an lach. Begonste pascen na de wet. Jn den auont alst was gheset. Van moyses na gods ghebode. Die dat scrijft dus van gode. 25810[regelnummer] Dat pascen der of name ontfinc. Om dat dinghel duere ghinc. Egypten ende doutste sloech dod. Hier af quam pascen al blod. Vp den woensdach so vernamen. 25815[regelnummer] Die princen van dien papen te samen. Dat ihesus danen was ghegaen. Ende want si van hem hadden verstaen. Dat hi seide ghi ne siet mi. Niet eer ghi segghet der bi. 25820[regelnummer] Diere comt si ghebenedijt. Te samen quamen si teere tijt.
[Folio 157v]
Metten oudsten vor cayphas. Vp eene plaetche die dar was. Ende rieden hoe si mochten vaen. 25825[regelnummer] Onsen here ende verslaen. Doe droeghen si ouer een te samen. Dat sine vp ghenen mestach namen. Dat al tfolc niet ne worde in roere. Judas vernam dese voere. 25830[regelnummer] Ende heft haren wille bekent. Te hem ghinc hi ende maecte couent. Dat hine verraden soude. .xxx. peneghe hijs hebben woude.
615 Dies elc was werd .x. peneghe cleene. 25835[regelnummer] Die onder tfolc ghinghen ghemene. TEn eersten daghe als begonde. Pascen na der wet orconde. Ende te vespertide inne ghinc. Seiden die ionghers dese dinc. 25840[regelnummer] Sech waer dat dien wille si. Dat wi pascen ghereeden di. Jhesus sprac gaet in die stede. V sal een man ghemoeten mede. Water draghende in .i. vat. 25845[regelnummer] Volghet hem ter seluer stad. Dar hi in gaet hescet eene stede. Die werd salse v wisen mede. Al dvs vor den pascedach sat. Jhesu met sinen .xii. ende at. 25850[regelnummer] Sauonts ende sprac dus te hem ward. Metter herten ebbic begard. Dat ic desen pascen met v ate. Eer ic mi passien late. Pascen dat hiet dat pascen lam. 25855[regelnummer] Ende also als ict vernam. So ne at god vleesch no grod no clene. En was of hi dies at allene. Van dien male stont hi vp saen. Ende begonste die voete duaen. 25860[regelnummer] Sire ionghers ende quam. Tote sente pietre als ict vernam. Mar pieter seide du ne duaes mi niet. Ons here seide eist dat ghesciet. Dat ic di niet ne dua altoes. 25865[regelnummer] Bliuestu met mi deel loes. Pieter sprac duach niet allene. Mine voete mar ghemene. Mijn hoft ende mine hande mede. Na desen dienst ghinc tsiere stede. 25870[regelnummer] Jhesus sitten ende dedem verstaen. Twi dat hijt hadde ghedaen. Om dat elc man andren diende. Ende si souden sijn ghevriende. Ende no haet draghen no nijt. 25875[regelnummer] Oec seidi mede salech ghi sijt. Eist dat sake dat ghi dit doet.
616 V comter of dat langhe goet. Jhesus ward al dar ter feeste. Verstormet van sinen gheeste. 25880[regelnummer] Ende seide ic seggu waer met staden. Vwer een heft mi verraden. Elc seide here bem ic dat. Ons here seide al dar ter stad. Die met mi sine hande maect nat. 25885[regelnummer] Jn mine scotele in mijn vat. Dats die mi verraden sal. Si .xii. die plaghen al. Dat si vte eere scotele aten. Met onsen here dar si saten. 25890[regelnummer] Wach den ghenen sprac ihesus. Waer bi des menscen sone dus. Verraden word het soudem vromen. Waer hi niet ter werelt comen. Wach bediet in die heleghe lesse. 25895[regelnummer] Hewelike verdoemennesse. Jan lach ende at in ihesus scod. Want ons here minne grod. An dien ionghere hadde gheleit. Pieter wijsdem of hi seit. 25900[regelnummer] Dat hemelrike waghen woude.
[Folio 158r]
Onsen here wiet wesen soude. Ende stillekine vraghedi dat. Ons here seide dar ter stad. Hemelike dien ic die soppe. 25905[regelnummer] Gheue vte minen coppe. Dat brod dat gaf hi iudas. Al te hand quam sathanas. Jn hem ende seide bem ic die man. Die di sal verraden dan. 25910[regelnummer] Du seids sprac ihesus ouer luvd. Ende al te hant ghinc iudas vd. Want die nacht was gheopenbaert. Ons here seide nv es verclaert. Smenscen sone ende saen te waren. 25915[regelnummer] Salne god selue verclaren. Al dar si soppeden dus. Benedide dat brod ihesus. Ende braect ende gaeft den ionghers daer. Neemt ende etet sprac hi der naer.
617 25920[regelnummer] Dit es die lechame mijn. Die dor v sal verraden sijn. Dar na hi den nap hem gaf. Ende seide drinct alle hier af. Dits mijn bloet dat ghesturt sal wesen. 25925[regelnummer] Dor v ende vele na desen. Jn verlanessen van sonden. Lucas dinct also orconden. Als of iudas vd hadde ghegaen. Na dien dat dit was ghedaen. 25930[regelnummer] Mar sente hylarius die seghet dat. Dat hi niet ne dranc no at. Den lechame gods no sijn bloet. Dede of ne dede ic bems onvroet. Doe sprac ten ionghers ons here. 25935[regelnummer] Ghi sult te nacht scande ende onnere. Alle ghedoghen an mi. Hets vorscreuen bedi. Aldus ic sal den erde slaen. Ende die scape sullen sceden saen. 25940[regelnummer] Die prophete zacharias. Vorsprac dit sijt seker das. Dar vermat hem pieter sere. Al vloen si alle van onsen here. Hi ne liet hem nemmermeer ghescien. 25945[regelnummer] Ons here andworde mettien. Eer dat tvewarf crait die ane. Sultu driewarf houti der ane. Mijns loochnen. pieter andword. Al soudic metti sijn vermord. 25950[regelnummer] Jnne loochne dijns nemmermere. Sprac pieter te onsen here. HJer naer sprac ons here der an. Een lanc sermoen dat sente ian. Bescriuet ten apostelen ward. 25955[regelnummer] Dat si souden sijn onuervard. Sprac god want in sijns vader rike. Es meneghe sale sekerlike. Ende ic vare v ghereden stede. Thomas die andworde mede. 25960[regelnummer] Waer gaestu lieue here sech. Jhesus sprac ic bem die wech. Ende die warhede ende dat leuen. Oec belouedi dar beneuen. Die an hem ghelouen woude.
618 25965[regelnummer] Dat hi die ghewerke doen soude. Die hi dade ende meerre mede. Want pieter meerre miracle dede. Dat hi met sire scade ghenas. Meneghen die beheuelt was. 25970[regelnummer] Dat ihesus ghenas die vrouwe. Die vp ghenaden ende vp trouwe. Die vase taste van sinen clede. Dar soe ghenas van haren leede. Oec seidi hem allegader. 25975[regelnummer] Dat hi bidden soude den vader. Dat hi hem eenen troostre soude gheuen. Den heleghen gheest nv es ghescreuen. Jn lucas dat hi vorsprac. Als ic v sende sonder sac. 25980[regelnummer] Ende sonder scerpe ende sonder scoe. Ghebrac v eneghe sake doe. Neent seiden si alle ghemene. Ons here seide allene. Die scerpe of sac heuet nv.
[Folio 158v]
25985[regelnummer] Doese van hem hetic v. Ende die gheen suerd heft cope een suerd. Doe andworde een metter vard. Here hier sijn suerde tvee. Hi sprac hets ghenoech ende nemmee. 25990[regelnummer] Doe vorseidi met sinen monde. Dat soe comen soude die stonde. Ende quame al nv dat si ne laten. Souden ende vlien haerre straten. Sine oghen hief hi beedegader. 25995[regelnummer] Dar naer vp ward te sinen vader. Ende dede alreest sine bede. Ouer hem seluen. dar na mede. Ouer sine apostele daer. Derdewarf bat hi der naer. 26000[regelnummer] Ouer al tfolc ionghe ende oude. Dat bi hem lieden ghelouen soude. Dar na so quam hi dar bi. Jn een dorp heet gethsemani. An den voet van mont oliuete. 26005[regelnummer] Ouer die beke die cedron heet. Dar es hi in een hof ghegaen. Ende sine ionghers met hem saen. Dit wiste selue wel iudas. Die een quaet verrader was.
619 26010[regelnummer] Dat hi dicke dar ter stede. Quam ende sine ionghers mede. Ende als ihesus dar comen was. Seidi sit ende ombeit das. Dat ic ghinder doe mine bede. 26015[regelnummer] Ende oec so biddet selue mede. Dat ghi in coringhen niet ne coemt. Pieter die men dicke noemt. Ende zebedeus kinder tvee. Nam hi met hem ende nemmee. 26020[regelnummer] Ende begonste droeue wesen. Oec so seidi dus te desen. Mine ziele es droeue toter dod. Dit was een word suaer ende grod. Doe ghinc hi van hem vord allene. 26025[regelnummer] Als verre alsmen met eenen stene. Werpen mochte ende viel tien. Tanscijn neder vp die knien. Ende bat ende seide vader mijn. Oft moghelic mach sijn. 26030[regelnummer] Verdrach dese passie van mie. Mar dijn wille ghescie. Ende mijn wille niet nochtan. Ghelijc als een warachtech man. Als hi was ontsach hi die dod. 26035[regelnummer] Die mensceit wilde vter nod. Hebben ghewesen adt moghen wesen. Dese vreese dar wi af lesen. Van der dod doet hebben eere. Die martelers vor onsen here. 26040[regelnummer] Want sonder vrese ende sonder smerte. So ne brac hem niet die herte. Of steruen sulx ghenoechte ware. Wat lone soudsi ontfanghen dare. Ons here quam weder mettien. 26045[regelnummer] Ende vantse slapende onder hem drien. Wat slaepti sprac hi in v beheet. So es altoes v gheest ghereet. Als te steruene om minen danc. Mar v vleesch es siec ende cranc. 26050[regelnummer] Anderwarf keerdi mede. Ende bat al die selue bede. Dar quam dinghel openbare. Diene trooste in den vare. Dar pijndi langhe in dese ghebede.
620 26055[regelnummer] Jn diere ghelike als of hi strede. Ende vochte ieghen die dod. Sijn sueet ward dar als bloet rod. Ten ionghers keerdi te hand. Die hi doe in slape vant. 26060[regelnummer] Derdewarf keerdi na dat. Ende bat dat hi te voren bat. Ten ionghers quam hi dar hise liet. Mettien hise slapen hiet.
[Folio 159r]
Saen dar na hiet hise vpstaen. 26065[regelnummer] Ende seide hets ghenoech weten gaen. Siet waer hi al nv es hier bi. Die ghene die heft verraden mi. Al dar hi in die tale was. Quam die verradere judas. 26070[regelnummer] Ende eene scare van riddren mede. Die hem pylatus hebben dede. Met vele knapen hi mede quam. Die hi tote den papen nam. Dese heren ende dese knechte. 26075[regelnummer] Quamen met wapinen ende met lechte. Een tekin so gaf hem iudas. Dat si souden merken das. Dien hi custe dat hi dat ware. Hi groeten ende hieten meester dare. 26080[regelnummer] Ende dar inne custi an sinen mond. Hieten god vrient dar ter stond. Dar vraghede ihesus openbare. Wien si sochten metter scare. Si seiden ihesum van nazarene. 26085[regelnummer] Jc bemt sprac hi. ende alle ghemene. Vielen si ter erden tien stonden. Dar na vinghen sine ende bonden. Symoene pieter trac een suaerd. Ende sloecher eenen metter vard. 26090[regelnummer] Sbisscops cnape was af sijn hore. Malcus hiet hi als ict ore. Ons here ghenassen metter vard. Ende hiet pietre vp steken tsuaerd. Doe leedden onsen here die manne. 26095[regelnummer] Tote eens mans huvs hier anne. Ende een prinche der papen was. Sijn suaselinc was cayfas.
621 Die bisscop was in ghenen iare. Een ionghelinc volchdem nare. 26100[regelnummer] Die nemmeer an hadde sonder blijf. Dan ouer sijn naecte lijf. Een dinne cleet in der ghebare. Als oft een linaken ware. Dien hadden si gheuaen also. 26105[regelnummer] Mar tcleet liet hi ende vlo. Al naect sulke waenden das. Dat die mindre iacob was. Sulke sente ian ewangeliste. Jc wildic die wareit wiste. 26110[regelnummer] Pieter vochde van verren na dien. Vp dat hi tende soude sien. Jan was metten bisscop bekent. Ende heft hem dar toe ghenent. Dat hine volchde na dien. 26115[regelnummer] Heftene een ioncwijf versien. Die dorwachtighe ende tidem das. Dat hi van des mans ionghers was. Pieter seide inne kennes niet. Te viere ghinc pieter om tverdriet. 26120[regelnummer] Van coude bi den knechten staen. Die bisscop vraghede ihesus saen. Hoe danich sine leringhe ware. Hi seide ic sprac oit openbare. Vor die werelt vraghets hem vord. 26125[regelnummer] Die van mi hebben ghehord. Een knecht gaf hem eenen plat. Ende seide andwordstu dat. Den bisscop die vor di staet. Jhesus seide sprac ic quaet. 26130[regelnummer] So orconde wat het si. Sprac ic oec wel twi slaestu mi. Anne senden vord ghebonden. Te cayfas ten seluen stonden. Ende pieter die stont bi den viere. 26135[regelnummer] Eene andre dierne seide sciere. Dese was met ihesus mede. Ende andre die dar stonden ter stede. Seiden te waren du best van dien. Want du best een galien. 26140[regelnummer] Want men macht horen an dine tale.
622 Pieter loochnets al te male. Met eeden. ende dar te voren ic wane.
[Folio 159v]
Hadde ghecrait eens die ane. Want het was an dien nacht ghegaen. 26145[regelnummer] Ouer eene wile dar naer saen. Quam malcus neue diene der of. Bedroech dat hine sach int hof. Al dar men ihesus beuoer. Doe vloecte pieter ende suoer. 26150[regelnummer] Dat hem die man was ombekent. Ende die ane craide te hand. Ons here keerdem omme mettien. Ende heft vp pietre ghesien. Doe pende pieter om dat word. 26155[regelnummer] Dat hi van hem adde ghehord. Ende ghinc vd ende weende sere. Dat hi loochende onsen here. Tilicke alst dach was. Quamen die papen te cayphas. 26160[regelnummer] Der ouder lieden menech een. Die scriben ende die fariseen. Ende sochten in meneghen kere. Valsce orconde vp onsen here. Tvee valsce orconden quamen vord. 26165[regelnummer] Ende seiden wi hebben ghehord. Di hi selue dat vermochte. Breken tempel dat men wrochte. Ende sderdaghes maken danne. Een ander sonder hand van manne. 26170[regelnummer] Jhesus sat ende suech al das. Mettien stont vp cayfas. Als die hem niet ne scade node. Ende seide bi den leuende gode. Manicti sech bestu die gone. 26175[regelnummer] Jhesus des benedijts gods sone. Du heftst gheseit sprac ons here. Seidict ghi ne ghelouets min no mere. Hier naer so saelt ghescien. Dat ghi sult smenscen sone sien. 26180[regelnummer] Sitten in die moghentede. Met gode ter rechter stede. Ende metten suerke comen neder.
623 Ten ioncsten meendi als hi weder. Sal comen doemen wijf ende man. 26185[regelnummer] Darne elc sal scouwen an. Sine cleder scuerde cayphas. Ende seide dat ongheloue was. Dat ihesus sprac: der bisscops vrient. Seiden hi heft der dod verdient. 26190[regelnummer] Jnt ansichte spouwen si hem saen. Also ghebonden ende gheuaen. Ten rechtre pontio pylato. Leedden sine sire strate. Jn die vierscarne ne gaen si niet. 26195[regelnummer] Want haer reghele wederbiet. Jn eens heidins huvs te gane. Dus doet ons ian te verstane. Als iudas sach dat aldus ghinc. Beroudem sere dese dinc. 26200[regelnummer] Ende brochte die .xxx. peneghe weder. Jn den tempel warp hise neder. Ende seide ic ebbe meswrocht. Trechte bloet hebbic vercocht. Si seiden wat gaet ons dat an. 26205[regelnummer] Du saghest ende wijst nochtan. Judas die es wech gheganghen. Ende heft hem seluen verhanghen. Die buvc scuerde den caytijf. Dar voer vte darme ende lijf. 26210[regelnummer] Mar inne vant niet vp wat daghe. Dat hem ghesciede die plaghe. Des souters glose doet ghewach. Dat was vor den paestdach. Die papen seiden van den ghelde. 26215[regelnummer] Het ware onrecht dat ment helde. Jn den monster met andren goede.
[Folio 160r]
Want het ware van mans bloede. Eenen acker cochter sire mede te hand. Die was gheheten porters land. 26220[regelnummer] Dit hadde in sire profecie. Langhe vorseit ieremie. Eer die dinc oit ghesciede. Vp dat land dalfmen vremde liede. Alsi dar bi lande quamen. 26225[regelnummer] Die blod acker hiet hi bi namen.
624 Jhesus was in die vierscare ghestaen. Ende pylatus es vord ghegaen. Ende iueden ende vraghedem dan. Wat si rieden dien man. 26230[regelnummer] Eerst seidsi vp hem al blod. Dat hi skeisers chens verbod. Ende dat hi seide al openbare. Dat hi kerst ende coninc ware. Neemten sprac hi ende na die wet. 26235[regelnummer] Jugiertene die v es gheset. Wi ne moeten seidsi niet verslaen. Ja in dien tiden als wijt verstaen. Pylatus settem weder te kere. Ende sprac dus an onsen here. 26240[regelnummer] Bestu der iueden coninc. Jhesus seide dese dinc. Weder seghestuvd van di. So waest di gheseit van mi. Pylatus seide bem ic iuede dan. 26245[regelnummer] Dine liede ende dine man. Hebben di mi gheuen gheuaen. Ons here andworde saen. Van deser werelt es niet mijn rike. Pylatus andworde haestelike. 26250[regelnummer] So bestu een coninc dan. Jhesus sprac die soete man. Du spreex dat ic een coninc si. Jc bem ter werelt comen bedi. Dat ic die wareit openbare. 26255[regelnummer] Ende wie so hem hout ant ware. Hord gherne mine worde mede. Pylatus sprac wat hes warhede. Ende eer hem ihesus meer andword. So ghinc pylatus echt dar vord. 26260[regelnummer] Ende toghede ihesus onscout. Mar si maecten onghedout. Dat hi van galilee tote daer. Al tfolc verroerde verre ende naer. Pylatus die verhorde das. 26265[regelnummer] Dat ihesus van galilee was. So dat hem ghedochte des. Dat van galilee herodes. Doe was te iherusalem.
625 Bedi sendi ihesus te hem. 26270[regelnummer] Dor sine eere om dat hi woude. Dat hi sinen landsman doemen soude. Of ten liue of ter dod. Te voren hadsi viede grod. Onder hem ghehat dese tvee. 26275[regelnummer] Om dat volc van galilee. Dat pylatus sloech te garissim. Nv versoenet si onder him. Herodes ward seere verblijt. Want hi hadde langhen tijt. 26280[regelnummer] Begerd ihesus te siene in dien. Dat hi wilde tekin van hem sien. Die papen brochten onsen here. Vor herodes harde sere. Ende herodes vraghe ihesus vele. 26285[regelnummer] Mar te nerrenst no te spele. Ne andworde ihesus goet no quaet. Dies heftene herodes versmaet. Een wit cleet ghelijc eenen sot. Dedi hem an ende maecte sijn spot. 26290[regelnummer] Pylatuse heftine weder ghesent. Ten iueden sprac hi ic wille ghijt kent. Dat ic noch herodes mede. Ne ghene mesdadechede. Ne vinden can an desen man. 26295[regelnummer] Willickene v doen ghesellen dan. Ende caestiene ende laten gaen. Tghemene volc riep weder saen. Dat hine crucen soude den man. Pylatus wilt ontsegghen dan. 26300[regelnummer] Die iueden seiden hets onse wet.
[Folio 160v]
Die hem verheft ende dar toe set. Dat hi hem gods sone wille maken. Verdient die god met ghenre saken. Pylatus die ward meer veruard. 26305[regelnummer] Ende ghinc te ihesus in ward. Ende vraghede wane bestu. Jhesus ne sprac ne ba no bu. Andwordstu mi niet sprac pylate. Jc ebs wel macht dat ic di late.
626 26310[regelnummer] Quite. of an die cruce slaen. Jhesus andworde dar na saen. Du ne ads gheen macht an mijn leuen. Hen ne ware di van bouen ghegeuen. Bedi heft hi mee mesdaen. 26315[regelnummer] Die ghene die mi di gaf gheuaen. Pylatus wilden varen laten. Mar tiuedsce volc riep vtermaten. Eist dattu laets desen gaen. Du heues ieghen den keiser mesdaen. 26320[regelnummer] Want die hem coninc wilde maken. Hi wederseghet des keisers saken. Als pylatus dat verhord. Leeddi onsen here vord. Ten gherechte dar hi sat. 26325[regelnummer] Omtrent middach so was dat. Dar vroeghet si vele onsen here. Ende hi ne andworde min no mere. Nv waest costume dat men plach. Vp den heleghen paestdach. 26330[regelnummer] So lietmen den iueden gaen. Eenen diere was gheuaen. Hesceden sine wie so hi was. Nv was dar een die hiet barrabas. Een dief gheuaen een mordenare. 26335[regelnummer] Pylatus vraghede openbare. Welken si wilden van den tveen. Doe riepen si al ouer een. Dat si barrabase wilden. Ende hieten ihesus crucen den milden. 26340[regelnummer] Pylatus wijf heft oec ghesent. Boden an hem alsoe dat kent. Ende seide ne hef niet ghemene. Mettien rechten man no grod no clene. Jc ebbe in minen droem van hem. 26345[regelnummer] Ghedoghet dat .ix. ghemoiet bem. Dat quam dar bi dat die viant. Bekinnen mochte al te hand. Die cracht van der crucen ons heren. Ende bi auenturen die heren. 26350[regelnummer] Abraham ende sine ghesellen. Waren blide in der hellen.
627 Dit maecte die duuel ende wrochte. Hoe hi ihesus quiten mochte. Mar hi pijnde al om niet. 26355[regelnummer] Pylatus merct dat niet ne diet. Sijn roepen hi duoech sine hande. Al dart menech man becande. Ende hi seide al dus te hem. Ghi siet dat ic onsculdech bem. 26360[regelnummer] Van des gherechts menscen bloede. Doe riept al met eenen moede. Sijn bloet dat moet vp ons wesen. Ende vp onse kinder na desen. Doe dede al dar pylatus. 26365[regelnummer] Gheselen den onnoselen ihesus. Want het was die romsce wet. Die columme es noch besmet. Met sinen bloede dar hi an stoet. Mettien gaf hine also bebloet. 26370[regelnummer] Den ridders dat sine crucen souden. Also alst die iueden wouden. Pylatus ridders hebben ontfaen. Ende sine cleder of ghedaen. Ende om spot te makene grod. 26375[regelnummer] Namen si eenen mantel purpur rod. Jn sconinx wijs ende daden hem an. Eene crone maecten si hem nochtan. Van dornen die si hem duonghen int hoft. Ouer eene ceptre dies gheloft.
[Folio 161r]
26380[regelnummer] Gauen si hem in die hand een riet. Hare meeninghe bediet. Dese wilde coninc sijn ende here. Ende hi ne hats macht no min no mere. Vor hem knielden die quade rueden. 26385[regelnummer] Ende groetene coninc van den iueden. Al warent heidine die dit daden. Die iueden haddent al beraden. Bedi pleghen si noch al dit. Goede vrijndaghe als men bit. 26390[regelnummer] Ouer de iueden ne knielt men niet. Om dit spot om dit verdriet. Doe spouwen si vp hem al dar ter stede. Ende namen hem triet vt#er hand mede.
628 Ende sloeghen an thoft metten riede. 26395[regelnummer] Dar na daden si hem of die liede. Die purpure ende daden an sijn cleet. Vdward leeddensine ghereet. Te crucene dart die iueden saghen. Ende gauen hem sine cruce draghen. 26400[regelnummer] Alsi quamen buter stede. Ghemoeten si eenen hiet symon mede. Dien duoncsi vtermaten sere. Om tcruce te draghene na onsen here. Wiue volchden hem mede naer. 26405[regelnummer] Ende maecten om hem mesbaer. Ons here seide te hem. Ghi dochtre van iherusalem. Weent om mi altoes niet nv. Weent om uwe kinder ende om v. 26410[regelnummer] Als of hi seide weent om tmesual. Dat uwen volke ghescien sal. Met hem leedmen vte .ij. quade. Te verdoene om hare mesdade. Te caluarien dat si quamen. 26415[regelnummer] Dar men die ondadighe te samen. Tontliuene plach buter stede. Dar setmen sijn cruce mede. Al dar crucet si onsen here. Die sinen vader vor hem bat sere. 26420[regelnummer] Vader riep hi ghef hem pardoen. Want sine weten wat si doen. Al dar cruvstene ridders .iiii. Die sine cledre namen sciere. Ende ghauen elken riddre een deel. 26425[regelnummer] Sinen roc lieten si al gheel. Want hi van eenen sticke was. Ende sonder naet als ict las. Si cauelden der omme wies hi ware. Dit vorsprac dauid openbare. 26430[regelnummer] Pylatus screef die sake al blod. Waromme dat menne hadde ghedod. Hi screef ihesus nazarenus. Der iueden coninc dat meent dus. Dat hi ghecruvst ware dor das. 26435[regelnummer] Want hi der iueden coninc was. Ebreus. ende griex. ende in latijn. Was ghescreuen dat brieuekijn. Om dat vele liede te samen.
629 Die ten ghenen pascen quamen. 26440[regelnummer] Lesen souden ende verstaen. Als eene cricke was eerst ghedaen. Dat cruce mar pylatus man. Sloegher bouen een hout an. Dar die scrifture ghenaghelt an was. 26445[regelnummer] Van .iiij. houten als ict las. So was tcruce dus horic scriuen. Van cedre van palmen van oliuen. Ende dar toe van cypresse mede. Te caluarien dar ter stede. 26450[regelnummer] Was in die rootse ghedoluen die voet. Dart hout in vp ende neder stoet. Dit waerre .ij. dat derde lach. Ouer duers dart menech sach. Dits terde hout ende tfierde nochtan. 26455[regelnummer] Naghelde pylatus der an. Die iueden baden pylatus sere. Dat hi die scrifture verkere. Ende hi niet ne scriue openbare.
[Folio 161v]
Dat hi der iueden coninc ware. 26460[regelnummer] Mar dat hi seide dat hijt was. Pylatus ne achte niet das. Ende seide dat ic screef blijft staende. Vele liede quamen dar gaende. Ende spotten met hem dar hi hinc. 26465[regelnummer] Si uerweten hem dese dinc. Wach die tempel breken mach. Ende maken in dien derden dach. Nv verloosse di seluen wel. Bestu coninc van ysrahel. 26470[regelnummer] Ganc of wi ghelouen an di. Die papen seiden mede hi. Die andren lieden stont in staden. Ne mach hem seluen niet beraden. Dit riepen si bi der duuele rade. 26475[regelnummer] Die gheware worden der scade. Die hem naken soude saen. Ende wilden dat hi of adde ghegaen. Oec so leesmen mede dat. Dat satan vp dat cruce sat. 26480[regelnummer] Ende wachte ihesus ende. Te siene of hi bekende. Enighe smette di an hem ware. Dies moghen wi alle sijn in vare.
630 Ihesus onse troost onse lieue. 26485[regelnummer] Was ganghen tusscen .ii. dieue. Deen verspracken dar hi hinc. Ende dander scaltene om die dinc. Pens om mi here ghetrouwelike. Sprac hi als du best in dijn rike. 26490[regelnummer] Ons here andworde desen. Jc secdi war du sult wesen. Met mi eden int paradijs. Nv wes dies vroet ende wijs. Dat wi niet van di ne spreken. 26495[regelnummer] Dar adam vd was ghesteken. Mar int rusten verstaet al dus. Al dar selue was ihesus. Bi der crucen stont marie. Die edele moeder gods die vrie. 26500[regelnummer] Maria cleophas dochter ghemene. Ende maria magdalene. Ende dar toe ian iacops broeder. Jhesus sprac te sire moeder. Wijf nv sie dit es dijn sone. 26505[regelnummer] Janne meendi dar die gone. Doe seidi ten neue sijn. Sie dit es die moeder dijn. Vort ane so namse die goede. Jan sijn neue in sire hoede. 26510[regelnummer] Van der sester wilen vord. Dats dat men middach noenen hord. Toter noenen ward deimsterhede. Ouer al die werelt mede. Dat ne quam van der manen niet. 26515[regelnummer] Dat die sonne haer scinen liet. Want die mane sat rechte nord. Omtrent noene merct ende hord. Hoe ghijt moghet weten sonder saghe. So was out .xv. daghe. 26520[regelnummer] Tien tiden was die scole al rene. Van filosophyen tote athene. Dar was een heidin clerc een wijs. Die gheten was dyonijs. Al die filosophen ne conden. 26525[regelnummer] Niet gheweten in dien stonden. War bi die sonne verghinc.
631 Dyonijs seide dese dinc. Die god der naturen toghet. Dat hi pine nv ghedoghet. 26530[regelnummer] Si vragheden hem in wat figuren. Want die gollicheit bi naturen. Ne ghene pine ghedoghen mach. Dyonijs al dart menech sach. Warp in een vier een stic van goude. 26535[regelnummer] Gode baden si dat hi woude. Sine vorme ghinder toghen. Dar hi in wilde ghedoghen.
[Folio 162r]
Als dat gout vercout was. Toghede god hem allen das. 26540[regelnummer] Dat si dar in den viere vonden. Een crucifix ten seluen stonden. Ghedaen nv hord hier scone dinc. Als hi doe an die cruce hinc. Dar wordsi alle doe gheware. 26545[regelnummer] Dat in menscen vorme ware. Dat hi doghede arebeit. Van dyonise ward gheseit. Datten die minne der creaturen. Sulke pine dade besuren. 26550[regelnummer] Si maecten hem eenen outaer. Ende daden in die eere wien daer. Van den onbekenden gode. Sente pauwels ons heren bode. Want dien outaer in sulker wise. 26555[regelnummer] Dar na ende doopte sente dyonise. Te mont marters bi parijs. Was sident ghepassiet die dyonijs. Dit ne staet in de ewangelie niet. Mar die dystorien siet. 26560[regelnummer] Vint dit bescreuen sekerlike. Aldus ofte derre ghelike. DJe passie seghet vord aldus. Omtrent noene riep ihesus. Met luder stemmen vtermaten. 26565[regelnummer] Mijn god tvi heuestu mi ghelaten. Niet dat iet die gollichede. Haer sciet van der menscelichede. Mar om tfernoi ende om tferdriet. Dar ne de vader in wesen liet.
632 26570[regelnummer] Sulc romein die stonter bi. Als hi so lude riep hely. Want hem ebreus oncont was. Seidi dese roept elyas. Laetsien seidsi of hi sal. 26575[regelnummer] Comen ende hem verloossen al. Ouer eene wile ihesus kerst. Seide aldus ic hebbe durst. Doe was dar met aysine een vat. Ende galle gheminghelt in dat. 26580[regelnummer] Een riddre nam dar tien stonden. Een sponghe vp een riet ghebonden. Met ysopen vul van aysine. Ende gaf hem van sulken wine. Ende alsijs smaecte metten monde. 26585[regelnummer] Seidi ter seluer stonde. Nv eist al vervult al. Dar na ouer een wile smal. Riep hi vader in die hand sijn. So beuelic dien gast mijn. 26590[regelnummer] Do seech hem nederward. Ende hi gaf den gheest metter vard. Mettien scuerde die cortine. Jn dien tempel die diere die fine. Die hinc vor sancta sanctorum. 26595[regelnummer] Van bouen al neder niet alf no som. Josephus scriuet dese dinc. die cortine die buten hinc. Vor die monster duere mede. Oec ontvee scuerde dar ter stede. 26600[regelnummer] Oec leesmen dat die ouer duere. Die grod ende scone was ter cuere. Van eenen stene sonder mee. Jn die middel brac ontvee. Men horde oec roepen in de lucht. 26605[regelnummer] Des die meneghe hadde vrucht. Weten rumen dese stede. Het ward oec ardbeue mede. Rootchen scuerden ende stene. Graue ondaden menech eene. 26610[regelnummer] Eleghe liede verresen mede.
633 Te iherusalem in de stede. Quamen si in ghenen daghen. Darse vele liede saghen. Weder si met onsen here. 26615[regelnummer] Met liue met zielen emmermere. Te hemele voeren so hier bleuen. Ne vindwi niet clarlike bescreuen. Sulke boeke hebben te waren. Dat si met gode sijn gheuaren. 26620[regelnummer] Met zielen ende met liue bede. Van sulken weten wi gherede.
[Folio 162v]
Die doe verrees dat hi noch leghet. Jn iherusalem alsmen seghet. Dit wonder dat mercte do. 26625[regelnummer] Een ridder ende een centurio. Van .c. riddren haddi die macht. Onsen here haddi ghewacht. Verard ward hi om tgone. Ende seide dit es die gods sone. 26630[regelnummer] Die iueden om dat si niet ne wouden. Dat die dode hanghen souden. Vp den groten saterdach. An die cruce want mens niet ne plach. Baden si pylate vp ghenade. 26635[regelnummer] Dat hi haer been breken dade. Ende mense of dade dor hare lieue. Die ridders braken die been der dieue. Mar doe si quamen te onsen here. Ende sine dod vonden min no mere. 26640[regelnummer] Ne daden si an sine been. Mar van den ridders een. Stackene in die rechter side. Met eere sperren een gat wide. Ende al te hand liep metter spoet. 26645[regelnummer] Dar vd water ende bloet. Sulke secghen ouer waer. Dat die riddre was blent wel naer. Dar ghent bloet te sinen handen quam. Bi auenturen dat hi nam. 26650[regelnummer] Ende deet an sine oghen mettien. Ende hem quam weder al sijn sien. Alst spade was een stic der naer. Quam die goede ioseph daer.
634 Van arimachia dar ic of las. 26655[regelnummer] Die ons heren iongher was. Hemelike an pylatus. Ende bat hem den lechame ihesus. Of te doene. met hem quam. Nichodemus als ict vernam. 26660[regelnummer] Ende brochte myrre ende aloes. Die vtermaten bitter es. Die bitterheit alsmen ons scriuet. Leesmen dat die worme verdriuet. Van der doder liede lechamen. 26665[regelnummer] Jhesum namen si te samen. Ende wondene in een cleet. Dat ioseph hadde ghecocht ghereet. Met cleden sine mede bonden. Als die iueden daden tien stonden. 26670[regelnummer] Niet verre der af so was een graf. Jn eenen steen ghehouwen der af. Al dar noit man inne lach. Al dar leidsine vp ghenen dach. Dar was marie magdalene. 26675[regelnummer] Ende dar toe met hare noch eene. Die mercten war men leide. Met hare groter serechede. Ghinghen si tote huvs dane reden. Diere specie onder hem beden. 26680[regelnummer] Dien dach dore want na die wet. Die van gode was gheset. Moesten si vieren dien saterdach. Die dar alre naest ghelach. Vp dien saterdach daer naer. 26685[regelnummer] Quamen die iuedsce papen daer. Ende dar toe die fariseen. Tote pylatus ouer een. Ende seiden doe dese drueghenare. Leuede hi seide openbare. 26690[regelnummer] Dat hi soude sderdaghes vp staen. Here doe sijn graf wachten saen. Dat die ionghers niet stelen desen. Ende men secghe hi es verresen. So dat pylatus orlof gaf. 26695[regelnummer] Ende si daden wachten tgraf.

[Folio 163r]
635 Ende tekenden den steen. Dat menne niet ne stole ouer een. Vp den sondach als ict las. Eeert claer verdaghet was. 26700[regelnummer] Quam maria magdalene. Toten graue ende niet allene. Tvee marien quamen dare. Specie brochten si met hare. Om te saluene onsen here. 26705[regelnummer] Die hemel die begonste sere. Jeghen die sonne werden claer. Deene seide ter andre daer. Wie sal ons dien steen doen aue. Van der duere van den graue. 26710[regelnummer] Doe saghen si den steen wech ghedaen. Die sere grod was sonder waen. Ende den inghel diere vp sat. Ons here was verresen na dat. Het was tier wilen aerdbeue grod. 26715[regelnummer] Doe hi verrees van der dod. Ende hi verrees beslotenen graue. Nv ne wonder v niet der aue. Dat dat vleesch dat droech marie. Die edele maghet ende die vrie. 26720[regelnummer] Ende haer maghedoem niet ne nam. Dat het beslotenen graue vte quam. Want het ghesciede weet ouer waer. Elleuene ende xi.c. iaer. Na dat ihesus ward gheboren. 26725[regelnummer] Tote rome als wijt horen. Dat eenen monec van sire side. Sijn gurdel ward in curten tide. Al besloten af ghedaen. Ende vor hem gheworpen saen. 26730[regelnummer] Doe riep eene stemme an hem aldus. Jn derre wise nochte ihesus. Besloten graue gaen vd. Dit hordi al ouer luvd. Mar dinghel dede vp dien steen. 26735[regelnummer] Om te toghene ouer een. Dat ons here was verresen. Van der groter vresen van desen.
636 Hadden die wachters vaer so grod. Dat si laghen ouer dod. 26740[regelnummer] Ende als dat saghen die wijf. Hadden sijs wonder sonder blijf. Jn haren sinne ende mettien. Hebben si bi hem ghesien. .ij. inghele in menscen ghelike. 26745[regelnummer] Tansichte hadden si ghemeenlike. Ter erden neder alle drie. Die inghele seiden wat soect hie. Dien leuende dar die dode sal wesen. Hi nes hier niet hijs verresen. 26750[regelnummer] Also als hijt seide te voren. Gaet tsinen ionghers vd vercoren. Ende sect hem hi es vp ghestaen. Dat si in galilea gaen. Dar sullen sine sien als hijt vorsprac. 26755[regelnummer] Eer hi an nam sijn onghemac. Doe dochten si om die word ons heren. Die wijf ende setten hem ant keren. Maria magdalena liep. Te pietre ende te ianne ende riep. 26760[regelnummer] Si ebben ghedreghen onsen here. Vten graue ende min no mere. Ne wetic waer sine hebben ghedaen. Die grote minne sonder waen. Deet hare dat soes was in vare. 26765[regelnummer] Dat hi hare bestolen ware. Pieter ende met hem ian. Liepen bede ten graue dan. Den lechame vondsi niet daer. Mar die sudarie weet vor waer. 26770[regelnummer] Ende dandre cledre vonden si mede. Bedi hilden sijt vor waerhede. Dat hem de wiue hadden gheseit. Terberghen keerden si ghereit. Mar maria magdalene. 26775[regelnummer] Bleef al dar ten graue allene. Die met hem was in den kere. So weende vtermaten sere. Nederward sach mettien. Die .ij. inghele heft soe versien.
[Folio 163v]
26780[regelnummer] Een ten hofde ende een ten voeten. Die spraken an hare aldus met moeten. Wijf waer omme weenstu so sere.
637 So seide om dat si minen here. Wech droeghen ende in can verstaen. 26785[regelnummer] Waer dat sine hebben ghedaen. Mettien keerde soe haer saen. Ende sach ihesus bi haer staen. Doch ne kennets soes niet nochtan. Mar so hilt vor eenen hofman. 26790[regelnummer] Hi seide wijf tvi weenstu so. Ende wien soechstu dus onvro. Here naemstune sprac soe sech mi dat. Waer dune leids in welker stad. Jc doene wech mar daer na. 26795[regelnummer] Seide ihesus maria. Doe kennet soene in dat word. Ende seide meester ende tart vord. Ende wilde tasten sine voete. Mar hi ne gaefs haer ghene moete. 26800[regelnummer] Hi seide ne com niet an mi. Jnne clam dat es bedi. Noch te minen vader niet. Tvi hi hare dit verbiet. Dat was om hare wanloue allene. 26805[regelnummer] Ganc enen sprac hi magdalene. Te minen broedren allegader. Sech ic clemme te minen vader. Ende tote haren vader te waren. Tote minen god ende toten haren. 26810[regelnummer] Dat meendi dit sal ghescien. Saen dar si toe sullen sien. Als dese dinc aldus ghesciede. Die wachters van den graue die liede. Keerden ter juedscer partie. 26815[regelnummer] Ende seident den heren der clergie. Dat wonder ghinder ghesciede. Dar gauen si hem grote miede. Dat si souden alle te samen. Secghen dat hem die ionghers namen. 26820[regelnummer] Jhesus lechame doe si sliepen. Dor sgels wille dat si riepen. Ende noch eden desen daghe. Weten de iueden dese saghe. Maria magdalena quam. 26825[regelnummer] Ghelopen als ict vernam. Ende vant dander .ij. te samen. Die met hare ten graue quamen.
638 Alle .iij. si ten ionghers keeren. Seker der verrisenesse ons heren. 26830[regelnummer] Dar groetedse ihesus te ghemoete. Si quamen ende hilden sine voete. Ende anebeden harde saen. Jhesus seide ghi sult gaen. Te minen broeders hem verbliden. 26835[regelnummer] Sect hem dat si in galilee tiden. Want si sullen mi daer sien. Die wijf ghinghen wech na dien. Ende seident den .xi. ghemene. Die te samen waren in weene. 26840[regelnummer] Ende andre lieden met hem noch. Mar het dochtem sijn ghedroch. Pieter ghinc allene ten graue. Als ons lucas scrijft der aue. Ende wi wanen dat hi sach. 26845[regelnummer] Doe ons here vp dien dach. Hem pietre vertoghede als ict las. Jn weet vp wat stonden het was. Selfs daghes vertoghedi hem. Hem tveen van iherusalem. 26850[regelnummer] Tote emaus ghinghen dar deen was. Of gheheten cleophas. Si waren bede ionghers ons heren. Dar si te emaus souden keren. Droeueden sere vtermaten. 26855[regelnummer] Quam ihesus an hem in der straten. Ende sine wisten niet dat hijt was. Doe bevraghedi hem das. Wat si so droeuelike spraken.
[Folio 164r]
Cleophas seidem die saken. 26860[regelnummer] Hoe dat ihesus was vergaen. Dul volc sprac hi dat ghi verstaen. Niet ne cont dat dus beheten. Wilen was van dien propheten. Dat dit xpristus soude liden. 26865[regelnummer] Bi emaus quamen si tien tiden. Daer traecsi onsen here naer. Ende alsmen heten soude daer. Dar ihesus brac dat brod ontvee. Bekennet sine dese tvee. 26870[regelnummer] Mettien es hi hem ontfaren.
639 Te iherusalem keerden si te waren. Al te hand ende alsi quamen. Vonden si die .xi. te samen. Ende andre liede een deel met desen. 26875[regelnummer] Die alle seiden ihesus es verresen. Ende heft pietre verbart. Die .ij. hebbent gheopenbart. Hoe hi an hen in den wech sprac. Ende sine kenden als hi tbrod brac. 26880[regelnummer] Sulke waerre diet vor ghile hilden. Ende dies ghelouen niet ne wilden. Van dien so was een thomas. Ende doe hi vter duere was. Ende dandre spraken in rade. 26885[regelnummer] Een deel an den auont spade. Ende die dueren waren beloken. Om dat si vruchten der iueden stoken. Quam beslotenen dueren int huvs. Jn die middele van hem ihesus. 26890[regelnummer] Ende seide met v si vrede. Jc bemt sijt onuersaghet mede. Verstormet worden si in dien. Want si waenden eenen gheest sien. Siet mine hande ende mine voete. 26895[regelnummer] Betasse met goeder moete. Die gheest ne heft no vleesch no bene. Als ghi siet an mi alle ghemene. Doe toghedi hem ter seluer stonde. Tlitekin van elker wonde. 26900[regelnummer] Jn handen in voeten ende in die side. Van wondre worden si so blide. Nochtan ne ghelouets sijs niet. Jhesus seide hebdi iet. Dat men mach eten al dar te dissche. 26905[regelnummer] Brochtmen hem van ghebradenen vissce. Al dar toe honech raten mede. Hi at vor hem al daer ter stede. Ende sijn relief gaf hi hem vord. Doe seidi dit sijn word. 26910[regelnummer] Die ghi vermanet van mi. Als ic steruelic was als ghi. Hi ondede hem den sin. Dat si verstaen mochten der in.
640 Die scrifture ende sprac na desen. 26915[regelnummer] Ghi sult mine orconde wesen. Van desen dinghen tallen den lieden. Ende begonnen dit bedieden. Al hier van iherusalem. Vro waren si alle onder hem. 26920[regelnummer] Dat si bekenden in desen. Hi sprac pais moete met v wesen. Doe hi hadde ghewaghen dies. Vp sine ionghers dat hi blies. Ende seide als wijt hebben verheest. 26925[regelnummer] Neemt al hier den heleghen gheest. Dien ghi verlaet sine sonden. Verlaten bliuen si tallen stonden. Ende dien ghi bint hi blijft ghebonden. Dese bande van deser orconde. 26930[regelnummer] Heft die paefs ende van hem mede. Die papen van al kerstinede. Aldus leesmen dat menne sach. Vijf warven vp den pasce dach. Dies keert hem omme weet vor waer. 26935[regelnummer] Die pape .v. warf in den outaer. Mettien als hi ontfaren was. So quam weder in thomas. Ende die ionghers ghewaghen. Dat si onsen here saghen.
[Folio 164v]
26940[regelnummer] Thomas hi ne ghelouets niet. Hi seit hem si dat hi ziet. Hande ende voete ghesleghen duere. Ende tgat in sine ziede ter cuere. Ende hire sinen vingher in steke. 26945[regelnummer] Hi ne ghelouets niet sekerleke. Ouer .viii. daghe dar na gheuiel. Dat die ionghers also wel. Vergadert waren ende thomas. Jn den huse mede was. 26950[regelnummer] Onder hem beslotenen dueren. Quam ihesus ter seluer hueren. Doe seidi met v si vrede. Dar na seidi thomase mede. Brinc haerwart den vingher dijn. 26955[regelnummer] Sie die hande ende die side mijn. Ende wes niet onghelouech mere.
641 Mar ghetrouwech doe seidi here. Mijn god ende mijn here mede. Jhesus seide dar ter stede. 26960[regelnummer] Want du hefs mi ghesien thomas. Bedi so ghelouestu das. Salech sijn si die noit saghen. Ende gheloofden des mach behaghen. Ons allen die dar na sijn comen. 26965[regelnummer] Dit ende noch meer tonsen vromen. Dede ihesus dat noch es bleuen. Jn de ewangelie onbescreuen. Dar naer openbardem mee. Jhesus ten meere van galilee. 26970[regelnummer] Dit was die derde dach te waren. Dar hi hem vp wilde openbaren. .vij. ionghers vicschten daer. Om hare lijfnerre dat es waer. Binnen al der nacht so ne vinghen si niet. 26975[regelnummer] Alsmen dien dach scone siet. Stont vp den oeuer ihesus. Ende seide te hem al dus. Werp an die rechter side v net. So suldi visscen te bet. 26980[regelnummer] Doe si dat hadden ghedaen. Waest vul groter vissce saen. .c. ende .l. ende .iij. Jan seide dat lese wie. Dat ons here ware. 26985[regelnummer] Als sente pieter horde die mare. Dat ihesus was nam hi sinen roc. Want hi was naect ende sonder stoc. Maecti hem te lande ward. Als diene sere sien begard. 26990[regelnummer] Een scutmael waest wel van den lande. Die andre roerden hare hande. Ende quamen metten scepe naer. Doe si te lande quamen daer. Vontsi vier te haerre nod. 26995[regelnummer] Ende vissce der vp gherecht ende brod. Doe brieden si van den visscen mede. Die si vinghen dar ter stede. Ende ghinghen met ihesus eten. Als die wel die warheit weten. 27000[regelnummer] Dat onse here si. Pietre die hem dar sat bi.
642 Vraghede driewarf ons here. Of hine int herte minde sere. Dan iemen die ghinder sat. 27005[regelnummer] Pieter keerde an gode dat. Ende seide du weets dat wel. Aldar hem ons here beuel. Dat hi sine scape soude voeden. Leeren wisen ende hoeden. 27010[regelnummer] Oec vorseidi hem na desen. Dat hi ghecruvst soude wesen. Ende hiet hem dat hi hem volchde mede. Ende sterue ant cruce als ic dede. Ons here die ghinc dane. 27015[regelnummer] Ende pieter volchdem ane. Als die wel waent doen der an. Dar na volchdem ian. Pieter sach omme mettien.
[Folio 165r]
Ende heftene volchghende versien. 27020[regelnummer] Here seit hi wat van desen. Saelt emmer moeten wesen. Dat ic ant cruce steruen moet. Sech wat ende dese doet. Jc wil hi bliue sprac ons here. 27025[regelnummer] Totien dat ic weder kere. Die ionghers die waenden dan. Om dit word dat sente ian. Tote doemesdaghe leuen soude. Mar ihesus meende dat hi woude. 27030[regelnummer] Dat sijn lijf worde ghehent. Sonder martelers torment. Die ionghers dar na alle quamen. Jnt land van galilee te samen. Vp eenen berch dar god ghebod. 27035[regelnummer] Dar saghen si ihesus den here grod. Si anebeden te harre vrome. Nochtan tvifelden si some. Ons here lachterdem dar ter stede. Hare herte grote harthede. 27040[regelnummer] Hi sprac nv es in hemelrike. Ghegheuen ende in erderike. Alle macht spreect mine tale. Die werelt duere al te male. Leerd allen lieden cleene ende grod.
643 27045[regelnummer] Te houdene dat ic ghebod. Ende te dopene in die name des vader. Ende soens ende selechgheest te gader. Die ghelouet ende nemme doopt in desen. Die ghene sal behouden wesen. 27050[regelnummer] Diet niet ghelooft blijft verloren. Miraclen seidi hem te voren. Die si souden alst quam. Te sire vpuaert als ict vernam. Quam hi in iherusalem. 27055[regelnummer] Blijft in die stad sprac hi te hem. Totien dat ghi den heleghen gheest ontfaet. Mettien hi met hem eten gaet. Dar naer leeddise vter stede. Te mont oliuete mede. 27060[regelnummer] Sine hande heft hi vp gheheuen. Ende hem benedixie ghegheuen. Doe ward hi vp gheheuen saen. Een claer suerc heften ontfaen. Dar hem dinghel mede diende. 27065[regelnummer] Doe hi sinen lieue vriende. Ontoghen was saghen si nochtan. Vp ward na den lieuen man. Mettien quamen bi hem staen. .ij. inghele alse man ghedaen. 27070[regelnummer] Die seiden manne van galilee. Wat siedi vp te hemele mee. Hi sal noch weder comen te waren. Also als ghine vp saghet varen. Si keerden in iherusalem. 27075[regelnummer] Ende waren in bedinghen tote dat hem. Die heleghe gheest dar was ghesent. Dar na ghinghen si omtrent. Predicken in menegher stede. Ende ons here wrochte mede. 27080[regelnummer] Met miraclen die si daden. Hier er tende god moet ons beraden. Liete mi mijn goede vrient. Die dicke wile heft verdient. So waert mi wel rustens tijt. 27085[regelnummer] Mar ic wille ghijs seker sijt. En ware houes no recht.
644 Ontseidict hem nv oft echt. Dat hi wilde. ende ict vermochte. Hi bat mi dat ic vord brochte. 27090[regelnummer] Na de verrisenesse ons heren. Hoe datten met groter eeren. Die romeine sident wraken. Ende die stad al sticken braken. Jherusalem al dar hi was. 27095[regelnummer] Ghepassijt alstment teersten las. Nv hord so wie so wille hier naer.
[Folio 165v]
Want dit scrijft ouer waer. Josephus diet selue sach. Een iuede dar vele sinnes an lach. 27100[regelnummer] Ende dien de scrifture sere prijst. Dat hi recht ende warheit wijst. Die screeft aldus als hijt sach. Hem sal ic so ic best mach. Jn dietscen worden volghen naer. 27105[regelnummer] Jn rimen vrai. in worden waer. DOe ons here was verresen. Als ghi moghet hier voren lesen. Ende te hemele gheuaren. Die iueden die altoes waren. 27110[regelnummer] So lanc so argher ende so wreeder. Ende die emmer in lanc so leder. Hadden die ghene die ghewoeghen. Van ihesus die si versloeghen. Moesten becopen dese sake. 27115[regelnummer] Want haer sonden eesten wrake. [Dus doet van meneghen noch. Die mesdaet dat hijt becoopt noch.] Nv verneemt hoe dar toe quam. Tyberius als ict vernam. 27120[regelnummer] Was keiser van rome als ict las. Doe ihesus ghepassijt was. .xii. iaer ende .iii. daghe. Droech hi crone dins ghene saghe. Gaius ward keiser na hem. 27125[regelnummer] Die int land van iherusalem. Sende agrippen herodes. Die sone was nv merket des. Aristobolus dar ghi moghet horen.
645 Af bescreuen hier te voren. 27130[regelnummer] Datten herodes doude die quade. Ontliuen dede met ouerdade. Ende alexander sinen broeder. Ende mariames hare moeder. Dus was hi oudervader des. 27135[regelnummer] Dese agrippa herodes. Wart ghesent coninc van rome. Jnt land dat wilen sinen ome. Phylippe den keiser augustus gaf. Dar ic voren hebbe bescreuen af. 27140[regelnummer] Want phylips was bleuen dod. Des hadde nijt ende toren grod. Sijn oem herodes ende dedem wee. Die coninc was in galilee. Dese hiet herodes antipas. 27145[regelnummer] Die des ouds herodes sone was. Ende hadde aristobolus dochter te wiue. Sijns broeders. dien dede van den liue. Als ict eerst seide herodes doude. Nochtan haddi met ghewoude. 27150[regelnummer] Phylippe den broeder ghenomen twijf. Dar baptiste om verloes sijn lijf. Want hi lachterde sulke daet. Alst hier voren bescreuen staet. Als dese herodes antipas. 27155[regelnummer] Vernam dat sijn neue was. Sijns wijfs broeder dus verheuen. Ende hem de keiser hadde ghegheuen. Phylips land bi sijns wijfs rade. Herodias hiet soe die quade. 27160[regelnummer] Soudi met hare ten keiser varen. Om meerre eere te waren. Mar herodes agrippa. Sijn neue volchdem na. Ende wroechden vor den keiser so. 27165[regelnummer] Dat hi cume der dod ontflo. Ende hem die keiser nam sijn land. Ende gaeft den neue te hand. Hem seluen dedi versenden. Te spaengen waert in ellenden. 27170[regelnummer] Dar hi ende sijn quade wijf.
646 Jammerlike lieten tlijf. [G]aius die keiser wart so verheuen. Dar naer alst es bescreuen. Dat hi wilde wesen god. 27175[regelnummer] Mar dat becochti als een sot. Doe hi hadde in die stede. Drie iaer. ende .vi. maende mede. Crone ghedreghen wart hi vermord. Die van rome van den pord. 27180[regelnummer] Maecten cladius keiser daer. Die herodes agrippen dar naer. Gaf teenen tiden trike land al gader.
[Folio 166r]
Dat herodes sijn ouder vader. Hadde gat onder hem. 27185[regelnummer] Doe hi quam te iherusalem. Begonsti om die stede. Eenen muvr te makene mede. Also dicke ende also grod. Had hem niet benomen die dod. 27190[regelnummer] Ende die muvr vulcomen ware. Om niet die romsce scare. Vp iherusalem ghestreden. Het waer onuerwonnen noch eden. Mar hi bleef dod hort hoe hi ende. 27195[regelnummer] Want hi hem seluen niet ne kende. Ende dat hi hem eren liet. Alsmen onsen here pliet. Dies sloechen dinghel van hemelrike. Dat hi ende iammerlike. 27200[regelnummer] Jn cesarien ende hi tleuen. Van desen herodes es bescreuen. Dat hi sente iacoppe onthoofden dede. Te iherusalem in die stede. Die nv in galissien leghet. 27205[regelnummer] Van hem so es nv mede gheseghet. Dat hi sente pietre hadde gheuaen. Dien dinghel nachts dede ontgaen. Bi miraclen vten prisoene. De crone haddi te sinen doene. 27210[regelnummer] .iij. iaer ghedreghen eer hi tlijf liet. Eenen sone die agrippa hiet. Liet hi na hem dar ic hier naer.
647 Of sal tellen vele ende waer. Claudius die keiser bekende. 27215[regelnummer] De mare van herodes ende. Ende sende van rome al te hand. Cestius festus der iueden land. Te berechtene ende de steden. Cestius hilt tland wel in vreden. 27220[regelnummer] Na hem warter ghesent een ander. Een hiet tiberius alexander. Die tland berechte met ghemake. Tien tiden gheuiel dese sake. Dat agrippa ghewassen was. 27225[regelnummer] Herodes sone alsmen hier las. Ende sire moeder broeder bleef dod. Die in calcidee was here grod. Ende claudius gaf hem te hand. Sijns oems conincrike ende land. 27230[regelnummer] Dat int land van surien lach. Dar na gheuiel vp eenen dach. Dat tyberius alexander. Te rome keerde ende een ander. Hiet cumanus quam dar na. 27235[regelnummer] Te houdene tland van iudea. Jn sinen tiden ende onder hem. Begonste in iherusalem. Die iueden suffen ende riesen. Ende goet ende eere verliesen. 27240[regelnummer] Ende ic secghu hoet dar toe quam. Teenen pascen als ict vernam. Als der iueden minste ende meeste. Te iherusalem quamen ter feeste. Stonden die romeine dare. 27245[regelnummer] Met eere ghewapender scare. Tfolc te bewachtene van dulleden. Een roems riddre al dar ter steden. Die haer feeste hadde onwerd. Toghedem sinen naecten stert. 27250[regelnummer] Des worden die iueden gram. Ende al die comoenge quam. Tote cunamuse ende bat. Om dien ridder dar ter stad. Dat men hem te pijnne gaue. 27255[regelnummer] Eermen andworden mochte hier aue.
648 Quamer vele ende brochten stene. Ende worpen de ridders ghemene. Des wart cumanus veruaert. Ende riep vele ridders in waert. 27260[regelnummer] Ende die iueden worden versaghet. Ende vten tempel gheiaghet. Mar die porten waren tinghe. Dat worden verstorden sonderlinghe. Mee dan .xxx^m. man. 27265[regelnummer] De feeste keerde in rouwen dan. Oec so wart tland al te waren.
[Folio 166v]
So vul rouers ende mordenaren. Dat cume iemen tsijn behelt. Ende het worden met ghewelt. 27270[regelnummer] Vechtende die samaritane. Dien den iueden sitten ane. Vp die iueden van galilee. Dar hem af quam quade mee. Want cumanus berecht niet wel. 27275[regelnummer] De iueden ne dadem niet el. Ende oec die samaritane. Ende clagheden ouer cumane. Quadratuse dien de siniurie. Beuolen was van al surie. 27280[regelnummer] Die hiet cumane te rome varen. Ende vor claudius te waren. Redene gheuen ende andworde. Van al ghenen groten morde. Celer diere oec een of was. 27285[regelnummer] Ghebod hi tselfs als ict las. Te rome voeren si ter stede. Endedie samaritane mede. Ende agrippa die coninc mede. Die der iueden bodscap dede. 27290[regelnummer] Claudius horde hare tale. Ende berechte de sake wale. Cumane verbod hi die pord. Om die dorperlike mord. .iij. dedelste samaritane. 27295[regelnummer] Ghebod hi thoft af te slane. Celer sendi ten stonden.
649 Te iherusalem ghebonden. Dat men sleepte dor die stad. Ende menne onthofde na dat. 27300[regelnummer] Eenen hiet felyo sendi te hand. Te berechtene der iueden land. Ende samarien ende galilee. Agrippen gaf hi lans oec mee. Een deel dat sijns vader was. 27305[regelnummer] Ende claudius starf na das. Doe hi hadde. xiii. iaer. Ende .viii. maenden weet vor waer. Ende .xxx. daghe ghedreghen crone. Dar naer quam trike an nerone. 27310[regelnummer] NEro ontfinc tromsce rike. Mar dat liet hi dorperlike. Hi sloech moeder ende broeder dod. Ende dede quaetheit arde grod. Ende meneghen edelen kerstinen man. 27315[regelnummer] Des moetic suighen nochtan. Ende van den iueden scriuen vord. Hoe dat si waren vermord. Nero gaf agrippen mede. Mee lands ende meerre moghentede. 27320[regelnummer] Mar felic die der iueden land. Een deel hadde in sine hand. Vinc eleazaruse als ict las. Die prince van den rouers was. Mettien ridders die met hem waren. 27325[regelnummer] Hi hadde tland in .xx. iaren. [Dat hem die keiser hadde ghegheuen. Doe hi van hem was verheuen.] Gherooft ende sere veruart. Ende hi sendetse te rome wart. 27330[regelnummer] Ende hinc sire ghesellen vele. Het ghinc wel naer vten spele. Ende vte alle ghetale mede. Tfolc dat hi vinc ende verdede. Die berooft hadden tland. 27335[regelnummer] Dus wart ghepurgert al te hand. Van den rouers al iudea. Mar eene andre maniere dar na. Van mordeners ende van rouers mede.
650 Wart te iherusalem in die stede. 27340[regelnummer] Sdaghes alst sceen openbare. Vermorden si tfolc haren thare. Ende scoten dan onder die liede. Also dat van al den diede. Niemen wiste wie dat dede. 27345[regelnummer] Dus sloeghen sire vele in die stede. Ja der hoochster ende der meeste.
[Folio 167r]
Somwile medewarde in der feeste. Ende droeghen suerde onder hem. So dat in iherusalem. 27350[regelnummer] Elc man was in vresen grod. Den bisscop ionatas sloeghen si eerst dod. Ende dar na meneghen andren mede. Dus was die mord dar in die stede. Nochtan was in ghenen daghe. 27355[regelnummer] Jn die stede meerre plaghe. Van bedrieghers haren thare. Ende van meneghen wikelare. Die lieden in groten tvifel brochten. Ende dat land al duere sochten. 27360[regelnummer] Ende leedden dat volc in die wostine. Om hem tekin te doene anscine. Jeghen was felix dat hi mochte. Want dat hem een tekin dochte. Als of si wilden ghemeenlike. 27365[regelnummer] Ontgaen den romscen rike. Ende sloegher meneghen te dod. Tien tiden quam .i. touererre grod. Vd egypten die al dare. Seide dat hi prophete ware. 27370[regelnummer] Ende hadde wel .xxx. dusent man. Vergadert die hem volchden an. So dat hise met valscen worden. Bedroech ende si so na hem horden. Dat hise met sinen ghehete. 27375[regelnummer] Brochte te mont oliuete. Dar na wilden si met hem. Met crachte in iherusalem. Ende die romeine der vd verdriuen. Vp dat si heren souden bliuen. 27380[regelnummer] Felix heft dit vordacht. Ende quam vd met sire cracht.
651 Ende sconfierdene ende alle de sine. Nochtan mersede altoes die pine. Rouers ende touerars. 27385[regelnummer] Ende alrande vul ghepars. Vervulden al so iudea. Dat sijt al woesten verre ende na. Ende dit leet ende dese plaghe. Wies ende mersede alle daghe. 27390[regelnummer] Oec hord grote plaghe der na. Jn de stad te cesarea. Want dar woenden in die stede. Heidine ende iueden mede. Ende si streden omme dat. 27395[regelnummer] Welc harre soude in die stad. Behouden de herscappie. So dat heidiin volc van surie. Om desen twist so sloechmen so vele. Jueden dat ghent vten spele. 27400[regelnummer] Ende haer goet dat roofdmen al. Dus hadsi menech ongheual. Felix vinc der rouers vele. Mar dar naer na desen spele. Quam int land een ander baliu. 27405[regelnummer] Die festus hiet dat segghic v. Die keiser nero senden daer. Van rome dit weet vor waer. Festus doe hi quam int land. Al vul rouers dat hijt vant. 27410[regelnummer] Ende oec was dar een touerare. Die van den iueden eene scare. An hem met ghilen hadde brocht. Den ghenen heft festus ghesocht. Ende vernammene ende de sine. 27415[regelnummer] Dar dedise in eene wostine. Leedden ende grod goet gheuen. Dar liet die toeuererre tleuen. Ende sijn volc met hem ghemene. Festus sloechse ende die romeine. 27420[regelnummer] Dar na saen bleef festus dod. Ende alsmen dit dien keiser ombod. Sendi dar wart albine. Jn dat land bailiu te sine.
652 Mar int land quam albinus. 27425[regelnummer] Der iueden bisscop ananus. Dede sente iacoppe den mindren ontliuen. Dar ons die heleghe boeke af scriuen. Dat hi deerste kerstijn bisscop was. Van iherusalem als ict las. 27430[regelnummer] Ende bi toenamen hieten echt.
[Folio 167v]
Alle die liede gherecht. Hi was marien der moeder ons heren. Suster sone met groter eeren. Ende hiet broeder ihesus. 27435[regelnummer] Desen ontlijfde ananus. Mar als albinus quam int land. Nam hi de macht al dien tirant. Ende agrippa die coninc mede. Nam dat bisscopdoem van der stede. 27440[regelnummer] Dese albinus was so quaet. Dat hi niemens ouerdaet. Ne wrac die ghelt gheuen mochte. War wie so ne gheen ne brochte. Die was ontlijft oft gheuaen. 27445[regelnummer] Als of hijt al hadde ghedaen. Dies was tland ende al de steden. Vul rouers ende in groter onreden. Ende tsaet ward ghesaiet vord. Dar sident omme die heleghe pord. 27450[regelnummer] Gheuelt ward ende ghedestruerd. Ende dat goede land verterd. NOchtan na desen albine. Die meneghen dede suare pine. Ward een bailiu die florus hiet. 27455[regelnummer] Die dede den iueden sulc verdriet. Dat hi metter quaetheit sine. Goet maecte den valscen albine. Want albin was doch bedect. Dar florus vp niet ne mect. 27460[regelnummer] Hi hilt die quaetheit ouer eere. Ende quam int land min no mere. Dan of hi waer ghesent al dare. Rouer te sine ende mordenare. Lieghen drieghen conste niemen bet. 27465[regelnummer] Want dar an was sijn sin gheset.
653 Van der quaetheit van dien viant. So rumde menech sijn land. Also dat festius met sire partien. Dien de keiser beual surien. 27470[regelnummer] Quam tote iherusalem. Die iueden die clagheden hem. Ouer florus ouerdaet. Mar florus die conste alt quaet. Onsculdechden met loghenen al. 27475[regelnummer] Dus wies der iueden ongheual. Te iherusalem in die stede. Dedi de maerct rouen mede. Ende sloecher manne. wijf. ende kinder. .vi.c. ende .xxx. ghinder. 27480[regelnummer] Nochtan was hi dar bi niet sat. Al gader pijndi omme dat. Hoe hi den tempel winnen soude. Want vele der in was van goude. Ende dede den iueden met sire looshede. 27485[regelnummer] Tmeerredeel gaen vter stede. Jeghen ridders die al te samen. Van cesarien ghinder quamen. Ende alsi buten waren vpt felt. Sloeghen si de ridders met ghewelt. 27490[regelnummer] Ende si vloen weder ter stad. Mar te nouwe was hem die pat. Dar si vloen ter porten duere. Dar hadden si quade auenture. Doe waende florus den tempel winnen. 27495[regelnummer] Mar si verdreuene die van binnen. Dat hire ne was niewer na. Die tur die hiet antonia. Dien herodes maecte doude. Helc sie vor hem met ghewoude. 27500[regelnummer] Ende van den temple die portale. Dus behiltsijt al te male. Dat hi niet ne wan des tempels scat. Florus die voer vter stad. Te cesarien in die stede. 27505[regelnummer] Dese quade florus dede. Dat die iueden al ghemeine. Streden ieghen die romeine. Ende hem ontseiden haren pacht.
654 Dar sident omme met groter cracht. 27510[regelnummer] Gheuelt ward tempel ende pord. Als ghi horen sult bet vord. Agrippa die hem des wighes ontsach. Quam te iherusalem vp ghenen dach. Ende riep tfolc te samen al.
[Folio 168r]
27515[regelnummer] Om te werne dat mesual. Ende toochdem hoe cranc si waren. Jeghen al die romsce scaren. Die verwonnen hadden galle. Ende grieken al met alle. 27520[regelnummer] Ende al te gader tvudsce land. Bertaengen ende ingeland. Meneghe stad menech casteel. Ende al affrike al gheel. Libien ende tland van spaengen. 27525[regelnummer] Egypten ende oec anquitaengen. Ende al tland toter eufraten. Ja die percen ne durren niet laten. Die romeine si ne dienen hem recht. Wat es nochtan dat bet vecht. 27530[regelnummer] Nv merct segthi onder v allen. Sidi riker dan de gallen. Ende sterker dan die aelmanne. Ende vroeder dan die grieken danne. Ende moghender dan al erderike. 27535[regelnummer] Dat onder rome es ghemeenlike. Ontfarme v arme wijf ende kinder. Ende ionghe meerre ende minder. Des tempels ende der helegher stede. Ende laet ons hebben vrede. 27540[regelnummer] Met desen ontfiellen hem die trane. Dat volc andworde hem der ane. Si ne teghen den romeinen niet. Mar florus die hem dede verdriet. Ja sprac weder agrippa. 27545[regelnummer] So set v doen vord hier na. So dat ghi verghelt den pacht. Dien ghi onthout met uwer cracht. Si seiden dat sijt gherne daden. Doe gaderden si met goeder staden. 27550[regelnummer] Hare achterstelle ende dar na.
655 Sprac die coninc agrippa. Nv sijt floruse onderdaen. Tote dat die keiser heft verstaen. Ende .v. sent eenen andren bailiu. 27555[regelnummer] Met desen gauen si eenen .v. Ende verspraken den coninc ghemene. Ende worpen na hem steene. Ende verdreuene vter stad. Agrippa ghedoghede al dat. 27560[regelnummer] Uan den iueden ter seluer tijt. Sulke die roerden den strijt. Onderliepen eenen casteel. Die de romeine hilden gheel. Ende masada bi namen hiet. 27565[regelnummer] Si dodden al dat romsce diet. Ende leiden haer liede daer. Een eleazarus dar naer. Verbod in den tempel mede. Alsmen sacrificie dede. 27570[regelnummer] Datmen der romeine offrande. Ontsegghen soude hier af quam scande. Ende dit was wel leed den vroeden. Om dat si dit wilden verhoeden. Ontboden si florus in die stede. 27575[regelnummer] Ende den coninc agrippen mede. Ende baden dat si met crachte quamen. Ende die werringhe benamen. Florus ghene andworde ne gaf. Als die blide was der af. 27580[regelnummer] Mar agrippa sende al dare. .ij. dusent ridders teere scare. Die dar quamen in die stede. Wie so pais wilde ende vrede. Van den porters trac an hem. 27585[regelnummer] Thoechste van iherusalem. Besaet si met hare scaren. Mar die ghene die vechters waren. Hadden tempel ende waren in dat. Ende dat nederste van der stad. 27590[regelnummer] Dus wilden deene den tempel winnen. Eleazarus diere was binnen. Verwerret ende pijnde mede. Om te winne hare stede. Seuen daghe vochten si also. 27595[regelnummer] Datter niemen wan .i. stro.
656
[Folio 168v]
Dar na so quam eene feeste. Dat die beste entie meeste. Vieren souden na haer wet. Si die den tempel hadden beset. 27600[regelnummer] Die rouers waren ende mordenaren. Ende niet ne wilden vieren no sparen. Onderliepen vp dien dach. Die veste dar dat herre lach. Dat agrippa dar sende mede. 27605[regelnummer] Dus wonnensi dupperste van der stede. Want die ridders weken voren. Doe ghinghen si bernen ende storen. Des bisscops ananias sale. Ende agrippen huvs also wale. 27610[regelnummer] Dar toe thus in dien daghen. Alle die priuilegien laghen. Van ghelde dat men in die stede. Te leenne plach na die sede. Om dat si souden an haren scaren. 27615[regelnummer] Alle die bescout waren. Vergaderden ieghen die rike. Dus verbernetsijt ghemeenlike. Vp den derden dach dar na. Belaghen si den tur antonia. 27620[regelnummer] .ij. daghe ende sloeghent al dod. Datter in was cleen ende grod. Dar na belaghen si des conincs sale. Dar die ridders al te male. Agrippen int ontweken waren. 27625[regelnummer] Ende streder an met .iiii. scaren. Noch si ne rusten nacht no dach. Doe voer sulc diere voren lach. Te massada in ghenen daghe. Dar souds herodes wapinen laghen. 27630[regelnummer] Ende wapender tfolc mede. Dat dar was in die stede. Ende an sconinx sale streden. So dat si met pijnlicheden. Eenen tur dar vellen daden. 27635[regelnummer] Mar die van binnen waren beraden. Dat si hadden ter seluer vre. Binnen ghemaect niewe mure. Des worden de ghene te barterd.
657 Die den mur dore hadden minerd. 27640[regelnummer] Ende lieten al de ridders varen. Die agrippen met sinen scaren. Jn die stad hadde ghesent. Mar al dat romsce couent. Die nochtoe niet mochten ontfaren. 27645[regelnummer] Vloen in die hoghe turre te waren. Die doude herodes wilen maecte. Die stoute die felle die wel gheraecte. Dar deen ipitos of hiet. Sijn ghelijc ne wetic niet. 27650[regelnummer] Dander mariamnes na sijn wijf. Dier hi nemen dede tlijf. Die derde facelus na den broeder. Sijns vader kint ende sire moeder. Dese waren so grod ende so scone. 27655[regelnummer] Hets waenlic of onder den trone. Eneghe sijn harre ghelike. Die iueden wonnen aestelike. Die sale ende sloeghent al dod. Dat sire in vonden cleen ende grod. 27660[regelnummer] Ende rumden al vp al te hand. Al dar na staecsire in den brand. Ten andren daghe die dar na was. Vonden si den bisscop ananias. Ende ezechias sinen broeder mede. 27665[regelnummer] Dien sloeghen si dod vp die stede. Manaimus als ict hebbe verhord. Hiet hi die was deser mord.
[Folio 169r]
Al prinche was so hoe soet ga. Hi was die in masada. 27670[regelnummer] Alen dede herodes arnas. Hord hoe hi versleghen was. Der ghemeente van der stede. Was harde leet dese onvrede. Want si die van rome ontsaghen. 27675[regelnummer] So dat si manaimus belaghen. Ende al de sine ende ondaetse also. Dat cume manaimus ontflo. Jn eenen winkel dar menne vant. Ende mee sloechene al te hand.
658 27680[regelnummer] Dit daden die van der stede. Om dat si waenden hebben vrede. Alsi des viants waren quite. Mar die mordeners die hem met vlite. Holpen manaimus verslaen. 27685[regelnummer] Hebbent alle bede ghedaen. Om dat si te bet lude ende stille. Mochten vuldoen haren wille. Dat was eleazarus metten sinen. Si ghinghen vecten ende pinen. 27690[regelnummer] Oe si winnen of veriaghen. Mochten die ghene die laghen. Jn den turren die romeine. Dar si omme sident quamen in weine. SO dat die romeine vernamen. 27695[regelnummer] Dat si met ghere lust ontquamen. Ende haer voghet mutilius. Sende an eleazarus. Ende bat om haer lijf allene. Wapen ende ander goet ghemene. 27700[regelnummer] Wilsi algader laten varen. Dit sekerden de iueden te waren. Ende mutilius ghinc of. Ende de sine vp dit belof. Doe si al of hadden ghedaen. 27705[regelnummer] Haer harnasch recht also saen. Die van eleazarus side. Liepen vp hem alle te stride. Ende sloeghen al grod ende clene. Sonder mutamus allene. 27710[regelnummer] Die suoer hi wildem doen besniden. Enter iuedscer ewe tiden. Die ne crankede niet vele die van rome. Want lettel waerre als ict gome. Moghender heren vermord. 27715[regelnummer] Mar het was sake twi de pord. Met rechte soude sijn onterd. Dese daet heft verserd. Der goeder herten dies hem ontsaghen. Dat god die stede soude plaghen.
659 27720[regelnummer] Al ne warkent die van rome niet. Menech weende om dat verdriet. Ghelijc of hire of gheuen soude. Redene. als van sire scoude. Want het was vp den saterdach. 27725[regelnummer] Dat elc man te vierne plach. Van goeden werken na die wet. Nv hebsi hem aldus besmet. Ter seluer wile ende vp dien dach. Als oft god wilde diet al mach. 27730[regelnummer] Sloeghen die van surien dod. Jueden onder cleene ende grod. .xx. dusent ende meer mede. Ende suuerder of al haer stede. Na dese vreselike mord. 27735[regelnummer] Van cesarien der pord. Ward in roerre al surien. De iueden met harre partien. Verbernden der surien steden. Si ne lieten land no dorp in vreden. 27740[regelnummer] Ende sloeghen man. wijf. ende kinder. Die suriane daden ghinder. Al dat selfs den iueden weder. Dus was ghedeelt vp ende neder. Al tland van surien in tween. 27745[regelnummer] Alst meneghen iuede sceen. Sdaghes vacht al tfolc openbare. Ende snachts was elc in groten vare. Elc roofde andren dar hi mochte. Wie so vele te gader brochte. 27750[regelnummer] Hi wilde meest heren ontfaen. De porten laghen sonder waen.
[Folio 169v]
Al vul doder kaitiue. Oud ionc kinder ende wiue. Haer scamelicheit al onbedecht. 27755[regelnummer] Dit iammer al onghemect. IN sitopolis eene stede. Ghesciede oec grote iammerhede. Die iueden die in die stede. Woenden hadden vasten vrede. 27760[regelnummer] Metten heidinen van der pord. Ghemaect alsmen bescreuen hord. So dat si vochten vp de hare.
660 Mettien porters openbare. Mar dat quam hem te plaghen. 27765[regelnummer] Want hem die porters ontsaghen. Dat si souden ontsteken bi nachte. Die stad ende winnen met crachte. Ende hieten of si toghen wilden. Dat si vaste trouwe hilden. 27770[regelnummer] Dat si vter stede scieden. Ende met harre mejsnieden. Voeren ligghen int broec der bi. Die iueden waenden wesen vri. Ende daden sonder enech quaet. 27775[regelnummer] Gherre porters wille ende raet. .ij. daghe waer si in paise daer. Vp den derden nacht der naer. Sloeghensise al te male. .xiii. dusent bi ghetale. 27780[regelnummer] Ende namen al haer rijchede. Nv moetic al hier ter stede. Van eenen secghen hiet symoen. Hoe dane wijs dat ende sijn doen. Hi was eens edels iueden sone. 27785[regelnummer] Stout ende sterc so was die gone. Metten heidinen van der stede. Haddi langhen stont ghestreden. Vp die wet van sire wet. Nv hord hi ward besmet. 27790[regelnummer] Als die van sitopolis vermorden. De iueden som. ende som versmorden. Symoen die trac vd sijn suaerd. Niet ne pordi ten vianden waerd. Want hi sach wel dat niet ne dochte. 27795[regelnummer] Lude riep hi ende onsochte. Heren van sitopolis. Jc doghe als dies werdech is. Rechten torment ende pine. Bedi dat ic vp die mine. 27800[regelnummer] So grote mord dede ende sulc verdriet. Dor trouwe die ic v behiet. Hets recht dat si ons trouwe breken. De vremde die niet ne spreken. No ghelouen van onser wet. 27805[regelnummer] Want wi ons hebben besmet.
661 Metten onsen bi ommaten. Nv steruic als een verwaten. Al hier van mijns selfs handen. Ens niet recht dat ic van vianden. 27810[regelnummer] Hier dod bliue tesen stonden. Dit ende es trecht van minen sonden. Ende dese dod sal toghen mede. Mine cracht mine vromechede. Want van desen vianden gheen man. 27815[regelnummer] Van mire dod hem beroemen can. Dit seidi ende hi begonste toghen. Met droeuen verwoeden oghen. Sinen sin alst dar an ghesciede. Vp al sine meisniede. 27820[regelnummer] Hi hadde wijf daer ende broeder <ende> kinder. Bede vader ende moeder ghinder. Die oud waren bedegader. Eerst versloech hi sinen vader. Dar na sloech hi sire moeder dod. 27825[regelnummer] Die hadde te steruene wille grod. Dar na so sloech hi sijn wijf. Ende doe nam hi sinen kindren tlijf. Die alle eer van sinen handen. Storuen eer van haren vianden. 27830[regelnummer] Doe hi de sine alle hadde verdaen. Ghinc hi vp die dode staen. Ende hief vp hande ende suerd. Dart menech man sach an die vaerd. Ende dorstacker hem seluen mede. 27835[regelnummer] Dat hi al dar starf ter stede.
[Folio 170r]
Desen stouten ionghelinc. Claghet iosephus van deser dinc. Om sine stoutheit om sine iueghet. Mar om anders ghene dueghet. 27840[regelnummer] Mar om dat hi sekerhede. Metten heidinen lieden dede. Jeghen de ghene van sire loi. So haddi met rechte dit vernoi. Om dese mordaet die men dede. 27845[regelnummer] Tote sitopolis ter stede. So daden andre binnen surien.
662 Dat selfs der iuedscer partien. Die van ascalon hebbent vermord. Der iueden van harre pord. 27850[regelnummer] .ii. m. ende .v. c. mede. Te tholomais in die stede. Bleuer .ij. dusent in die veste. Die van tiren versloeghen die beste. Ende dandre vinghen si dar na. 27855[regelnummer] Die van ippin ende van gadara. Sloeghen dalre coenste dod. Ende dandre vincsi dor die nod. Al dandre steden van surien. Onterden de iuedsce partien. 27860[regelnummer] Sonder antioche ende saiet. Ende appania die hem de wet. Hebben lieten. ende die van geratem. Wat iueden so waren met hem. Lieten si al onghescant. 27865[regelnummer] Jns conincs agrippen land. Warter oec een deel vermord. De vechtende iueden ghinghen vord. Winnen eenen casteel die ciprus hiet. Dar men niemen leuen liet. 27870[regelnummer] Ende velden neder de veste. Dar na quamen vele der beste. Van den iueden ende duongher der na. De romeine in macheronta. Dat si hem den casteel souden gheuen. 27875[regelnummer] Vp dat si hem lieten dat leuen. Die romeine warens vro. Ende gauent vp also. Jn alexandrien die stede. Bleuen dor haer pijnlichede. 27880[regelnummer] .l. dusent iueden dod. Om haer pijnlichede grod. Cestius vernam dit nv. Die in surien was bailiu. Van der stad van rome gheset. 27885[regelnummer] Hi waende die iueden duinghen bet. Met groten herre purdi mede. Vd antioche die goede stede. An hem viel volc van vele steden.
663 Die alle met nidicheden. 27890[regelnummer] Vp die iueden waren beuaen. Jn galilee quam hi saen. Vp zabulon die vaste pord. De porters waren ghevloen bet vord. Jn de montaengen al sonder werre. 27895[regelnummer] Renedi die stad met sinen herre. Ende verbernetse al te hand. Dar na woesti al omme tland. Ende keerde in tholomaida. De suriane bleuen der na. 27900[regelnummer] Jnt land want si den roef begherden. Doe cestius was sire verden. Daden die iueden vp hem eenen stoet. Ende sloegher wel na .ij^m. dod. Cestius voer in cesarea. 27905[regelnummer] Ende wan de stad van iaef der na. Die in dien tiden hiet ioppe. Dar bleuen der iueden mee. .iiii. c. ende .viii^m. mede. Bleuer dod dar in die stede. 27910[regelnummer] Dar inne staken si den brand. Ende dar na woesten si al tland. Jn galilea sendi herre. Dar ontfinghen sonder werre. Seffons die vaste stad. 27915[regelnummer] Ende ander steden daden al dat. Mar die ghene die rouen wilden. Ende hem ieghen die romeine hilden. Vloen vp eenen berch ghereet. Die asamon bi namen heet.
[Folio 170v]
27920[regelnummer] Dar si wilden staen ter werre. Dar quam gallus met sinen herre. Dien cestius int land dar sende. De iueden vochten met ghenende. Vp die romeine als die bouen waren. 27925[regelnummer] Ende sloeghen van harre scaren. Mee dat .cc. man te dod. Mar si verloren tspel ter nod. Want die ghenendighe romeine. Worden met hem des bergs ghemeine. 27930[regelnummer] Ende die iueden weken al.
664 Dar ghesciedem sulc mesual. Dat sire lieten .ij^m. ofte mee. Dus suuerde gallus galilee. Ende voer te cestius dar na. 27935[regelnummer] Jn die stad te samaria. Cestius voer ende therre met hem. Ter stad ward te iherusalem. Want al de iueden waren in de stede. Comen teere feeste mede. 27940[regelnummer] Ende als de iueden dat vernamen. Dat de romeine vp hem quamen. Al waest een hoghe saterdach. Dar hare feeste ane lach. Si lieten alle de feesten staen. 27945[regelnummer] Ende tiden ieghen hem saen. Ende bestondense met sulker vaerd. Dat si de romeine hebben onscaerd. .iiii^c. sloeghen sire ende .xv. Stouter romeine ende siene. 27950[regelnummer] Der iueden bleuer .xx. ende twee. Nochtan hadden si wel of wee. Moesten si wiken in de stad. Ende die romeine volchden hem om dat. Dat si logieren souden bet naer. 27955[regelnummer] Een iuede quam van bachten daer. Hiet giare met groter werre. An de stad van den romscen here. Ende sloech hem haer ridders of. Oec nam hi roef dies haddi lof. 27960[regelnummer] Ende brochten in de stede. Cestius ende sijn herre mede. Laghen .iij. daghe in den pleine. Ende de iueden al ghemeine. Laghen vp de berghe te waren. 27965[regelnummer] Om te wachtene sijn ontfaren. Doe dat agrippa versach. De romeinen dar vrese an lach. Peensdi dat hi wilde senden. Hem tween die de iueden kenden. 27970[regelnummer] Te trostene die van der stede. Dat si souden pais ende vrede. Met cestius maken saen. Ende betren dat si hadden mesdaen.
665 Mar si dar dorloghe meest bi was. 27975[regelnummer] Die ontsaghen hem das. Dat de mentucht van der pord. Volghen souden agrippen word. So dat si de boden bestonden. Den eenen eer si vord begonden. 27980[regelnummer] Hebben si ghesleghen dod. Mar dander die onscod. Des balch de meentucht van der stede. Ende vp dat volc dat dat dede. Ghinghen si werpen stene om dat. 27985[regelnummer] Ende dreuense weder in die stad. TEerst dat cestius vernam. Dat tfolc onderlinghe was gram. Ende in dus grote discord. Jagheddise in die pord. 27990[regelnummer] Doch logierdi achter weder daer. Der stad meer dan .i. mile naer. Dar hi .iij. daghe stille lach. Mar vp den vierden dach. Purdi met allen in de stede. 27995[regelnummer] Want hi wan met goeden vrede. Den vtersten mur van den drien. Tfolc hadde al ghelaten dien. Ende hilden den tempel ende de stad binnen. Die men niet lichte mochte winnen. 28000[regelnummer] Cestius sloech sijn ghetelt. Binnen den mure met ghewelt. Ende bernde vele datter in stoet. Ende haddi gat den moet.
[Folio 171r]
Dat hi de pord hadde bestaen. 28005[regelnummer] Hi hadse ghewonnen saen. Hi hadse ghewonnen met ghenende. Ende an torloghe ghemaect ende. Mar god ne wilds ghehinghen niet. Die hem suare plaghe behiet. 28010[regelnummer] Die iueden hilden turre ende mure. Ende die romeine vochten sture. .v. daghe ende si ne vochten niet. Ten sesten daghe cestius hiet. Den tempel bestaen an de nord side. 28015[regelnummer] Mar die iueden keerdse met stride. Ontier entie romeine vernamen.
666 Dat si met tarchen dar an quamen. Ende den mur duere minieren begonden. Ende de porten ontsteken tien stonden. 28020[regelnummer] Hier of begonsten hem veruaren. Vele die dar binnen waren. Ende die dorloghe roerden mede. Ende ontvloen vter stede. Mar de ghemeente die wart coene. 28025[regelnummer] Cestius porten tondoene. Ende tonfanghene ouer here. Haddi ghedurt een lettel meere. Hem waer vp ghegheuen die stad. Mar ouer waer so wanic dat. 28030[regelnummer] Dat die euelmoet van gode. Dar ieghen was weder bode. Die nochtoe dat niet ne woude. Dat die orloghe enden soude. Cestius die cleene ware. 28035[regelnummer] Dar nam van der iueden vare. Noch van der coeneit van den sinen. Riep of dar volc van der pinen. Ende voer onberaden dane. Doe quam den rouers stoutheit ane. 28040[regelnummer] Die te voren ghevloen waren. Ende volchden achter sire scaren. Ende sloeghen hem of somighen man. Met groten vresen ontflo dan. Cestius in gabao. 28045[regelnummer] Ende eer hi al dar ontflo. Verloes hi arde vele der siere. Ende menech ander rikeit diere. Jn gabao hi .ij. daghe lach. Ten derden daghe hi versach. 28050[regelnummer] Vp hem iueden comen so vele. Dat hem ghinc vten spele. Dar hiet hi breken ende sticken slaen. Dat hem niet ne mochte in staden staen. Ende vlo te betoron waerd. 28055[regelnummer] Dar verloes hi vele an de vaerd. Want die iueden tallen tiden. Waren achter therre ende an de siden. Dat hi in betoron cume quam. Sere veruaerd ende gram.
667 28060[regelnummer] Ende de iueden belaghen mede. Alle die pade om die stede. Cestius die om de vlucht. Vrese hadde ende grote vrucht. Dese .iiij.c. der alre beste. 28065[regelnummer] Vp duse van der veste. Waecten ende wachten in der ghebare. Als of al tromsce herre dar ware. Selue vlo hi wech bi nachte. .xxx. stadien met crachte. 28070[regelnummer] Metten andren herre vord. Tilicke quamen toter pord. De iueden ende beuonden dus. Hoese bedroech cestius. Die .cccc. sloeghen si daer. 28075[regelnummer] Ende volchden cestius naer. Mar hi was hem verre ontfaren. Ende aestem oec so sere te waren. Dat die ridders haer instrumente. Scichte. manghen. andre ornamente. 28080[regelnummer] Dar men mure mede velt. Lieten ligghen achter tfelt. Die de iueden met hem brochten. Ende sident vp die van rome vochten. Doe sijs niet ne conden veruolghen. 28085[regelnummer] Keerden si weder verbolghen. Ende namen den roef achter straten. Die cestius hadde achter ghelaten.
[Folio 171v]
De dode roueden si onder hem. Ende keerden weder te iherusalem. 28090[regelnummer] Met bliscepen arde grod. Der harre ne was niet vele dod. Mar der voetganghers der romeine. Waren dod .m. ende .ccc. ghemeine. Ende .dcccc. ridders ende .lxxx. 28095[regelnummer] Die edel waren ende machtech. Dat ghesciede ten achtende daghe. Van nouember sonder saghe. Jns keisers nerons .xii. iaer. Als hi crone droech dats waer. 28100[regelnummer] Na dien dat verloes aldus. Ghent orloghe cestius. Volchden vele lieden hem.
668 Vter stad te iherusalem. Die hem der romeine ontsaghen. 28105[regelnummer] Cestius sende in dien daghen. Die ghene die quamen an hem ghevloen. Jn achais tote neroen. Dat nv heet tland van der moreien. Ende dat van al deser meleien. 28110[regelnummer] Florus sake hadde ghewesen. Cestius hopdte bi desen. Dat van der scare al de scande. Comen soude vp florus hande. Doe sloeghen die van damas mede. 28115[regelnummer] Jueden vele in harre stede. Om der romeine verlies. Wel .x. dusent sijt seker dies. Wi laten de boden varen. Die neron ghesent waren. 28120[regelnummer] Want hier na sullen wire of scriuen. Nv hord wat die iueden driuen. Die haer land besetten dus. Haren bisscop ananius. Ende noch eenen andren mede. 28125[regelnummer] Maecten si voghet in die stede. Eleazarus dien den strijt. Gheroert hadde langhe tijt. Ende vele roefs vp cestius wan. Om dat hi was een pijnlic man. 28130[regelnummer] Ne gauensi ghene herscappien. Si besetten met harre partien. Judea ende ydumea. Ende al haer land verre ende na. Josephus mathatias sone. 28135[regelnummer] Van machabeuse was die gone. Gheboren na dat ict verheeste. Hi was oec die screef die geeste. Hem settensi te sine vader. Ouer tland van galilee al gader. 28140[regelnummer] Die wiste wel dat ouer waer. Dat die romeine dar naer. Comen soude in galilee. Hi ne dede niet anders mee. Mar hi veste sine steden. 28145[regelnummer] Die wile dat hi was in vreden.
669 .xiiii. diere onder hem waren. Sonder vrecheit ende sparen. Ende sefforis die .xv. stede. Die veste haer seluen mede. 28150[regelnummer] Ende giscala die .xvi. nochtan. Hiet hi vesten eenen iohan. Oec vergaderdi vte galilee. .c. m. man ende mee. Dien hi na de romsce sede. 28155[regelnummer] Leerde sijn te wapinen mede. Ende seide merct dat men vechten sal. Jeghen tfolc dat de werelt al. Harde naer uervochten heuet. Nv eist tijt dat men begheuet. 28160[regelnummer] Stelen rouen ende mord. So dat men selfs niet ne hord. Dat men den heidinen scamp doet. Die ridders sijn te wighe goet. Die goede reine seden draghen. 28165[regelnummer] Ende om ghene ondueghet iaghen. Mar die quaet sijn ende onrene. Tfolc dat ne haetse niet allene. Mar god es haer viant te waren. Dus trooste iosephus de scaren. 28170[regelnummer] Nv hord hoet hem van lieden stoet. .lxx. dusent haddire te voet.
[Folio 172r]
Ende .cc. ende .lv. ridders goet. Soudeniere thurs ende te voet. .iiij. dusent ende .v^c. man. 28175[regelnummer] Dar toe omtrent hem nochtan. .vi. c. te samen. Die sijns lijfs hoede namen. Dese ordinantie ende dit herre. Dat was eene scone werre. 28180[regelnummer] Die iosephus hadde vd ghelesen. Hadder god mede ghewesen. Als iosephus tland aldus besette. Quam vp hem eene suare lette. Een van giscalon hiet iehan. 28185[regelnummer] Dar vele loesheden lach an. Die lustech was ende gheboes. Ende in quaetheden vorbare altoes. Ende vp comen van aermoeden. Lieghen hilt hi ouer gheuroeden. 28190[regelnummer] Ende ouer dueghet hilt hi valschede.
670 De scoonste veunsere was hi mede. Ende om ghewin grod mordenare. Jn brisscen haddi harentare. Oit ghemord ende hem ghenerd. 28195[regelnummer] Nv haddi hem also verwerd. Dat hi hadde .cccc. man. Ende roueder mede de lande nochtan. An iosephus hi hem draghet. Ende heft an hem beiaghet. 28200[regelnummer] Dat hi hem sette in sire cure. Te makene der steden mure. Dar mede beiaghedi vp die rike. Grote aue cortelike. Ende vergaderde groten scat. 28205[regelnummer] Al gader pijndi om dat Dat hi iosephus verdriue Ende hi int land here bliue Oec maecti mare van mee Dat iosephus al galilee 28210[regelnummer] Den romeinen soude verraden. Dus soudi sere den lande scaden. Nochtan was dat ghenoech niet. Hine ghemaecte ende beriet. Dat al tland van galilee. 28215[regelnummer] Vp iosephus ward ghewee. Ne waer sine vroescap grod. Si hadden ghesleghen dod. Dar na teer ander tijt nochtan. Hadden verraden iehan. 28220[regelnummer] Om te verslane dod. Mar dat iosephus ontscod. Ende ian vlo vten lande. Doe maecti hem alle viande. Die waren in iherusalem 28225[regelnummer] Dat si ianne traken an hem. Ende senden hem .ij. dusent man. Ende dar toe groten scat nochtan. Dat si iosephus verdreuen. Of dat si hem namen tleuen. 28230[regelnummer] Dus maecte an roerre dese iehan. Van galilee al de man. Vp iosephus ende oec met hem. De stad van iherusalem.
671 Mar iosephus behendechde. 28235[regelnummer] Dit was so grod dat hi dede. Weder onder hem saen. Al galilee sijn onderdaen. Ende in scruredse talre tijt. Vp die romeine te houdene strijt. 28240[regelnummer] Ananius van iherusalem. Ende alle dies waren met hem. Ende de romeine hadden leet. Maecten hare mure ghereet. Ende andre wapine dar si mede. 28245[regelnummer] Houden souden hare stede. Nero verhorde die mare. Hoet in iudea comen ware. Wonder quam hem an met vare. Mar van buten openbare. 28250[regelnummer] Toghedi sine houerdadechede.
[Folio 172v]
Ende toghet mede dus tracheit mede. Van den ridders dat sijt verloren. Als ghijt ebt verstaen hier voren. Van der iueden vromechede. 28255[regelnummer] Hi seide het betaemdem bet mede. Dor deere van skeisers name. Dat ment onwerde wat so mesquame. Ende emmer toghede sulken sin. Als oft al ware ghewin. 28260[regelnummer] Dat hi dat men toghen soude vaer. Vaspasiane riep hi naer. Eenen man van sire iueghet. Tote sire oude met groter dueghet. Oit ten wapinen bekent. 28265[regelnummer] Die dar te voren was ghesent. Jn spaengen ende in inghelant. Ende hijt al duanc ter romscer hand. Oec mercte hi sine kinder mede. Dat si volchden des vaders sede. 28270[regelnummer] Jn ne waen niet god ne toghede daer. Dat hi keiser soude wesen dar naer. Dien sendi wech met soeten worden. Als te sulker dinc behorden.
672 Om te suuerne surie. 28275[regelnummer] Doe sende in alexandrie. Vaspasiaen titus sinen sone. Die wel ten wapinen was ghewone. Dat hi van danne romsce herre. Jn surien brochte ter werre. 28280[regelnummer] Selue voer hi ouer saen. Dar mochtmen an hem sien slaen. Romeine die vluchtech adde ghewesen. Ende oec ander volc met desen. Nv es hier een spel begonnen. 28285[regelnummer] Dar menech man in wert uerwonnen. DJe iueden waenden alle weghe. Vechten met also sulken zeghe. Alsi vp cestius daden. Ende quamen omberaden. 28290[regelnummer] Vp ascalon de vaste stad. Vp dat si waenden winnen dat. Want romeine dar binnen waren. Die prinche dar was van der scaren. Hiet antonis hi trac vd. 28295[regelnummer] Om haer vrese om haer ghelud. Ne liet hijs niet hi ne nam den strijt. Dar bleef der iueden dod teere tijt. .x^m. ende dar toe nochtan. .ij. harre meeste hoofman. 28300[regelnummer] Dandre ontvloen in ydume. Al ghesciede den iueden wee. Nochtan ne verbloodsi niet. Mar vercoenden in haer verdriet. Ende quamen weder als die coene. 28305[regelnummer] Harde saen tote ascaloene. Met meer volx met sulken mesualle. Alsi te voren quamen alle. Want antonis hadse belaghet. Ende heftse ondaen ende veriaghet. 28310[regelnummer] Dar hire .viii. dusent ofte meer. Versloech als hi dede eer. Ende dander vloen ende niger mede. Diet tghelede vp die stad dede. IN desen dat dit was ghedaen. 28315[regelnummer] Quam tantiochen vaspasiaen. Dat es de hoochte stad van surien.
673 Dar vant hi met sire partien. Agrippen die dar sijns onbeet. Van danen so voer hi ghereet. 28320[regelnummer] Jn de stad te tholomaida. Den lande van galilee welna. Die vd sefforis die stede. Quamen dar an sine vrede. Ende was die vaste pord die stoet. 28325[regelnummer] Jn galilee ende dar toe goet. Dit was den iueden suaer verlies. Ende den romeinen ghelouet dies. Waest grote sekerhede. Vaspasiaen sende in die stede. 28330[regelnummer] Sine ridders dar hi bi besette. Tsinen boef der iueden lette. .m. ridders ende liede te voet. .vi^m. man ten wighe goet. Een romein hiet placidus.
[Folio 173r]
28335[regelnummer] Was haer hooftman wi lesent dus. Dese daden dicke grote pine. Josephuse ende de sine. Die eerst de stede hadde gheuest. Mar nv rouwet hem int leest. 28340[regelnummer] Want si duere roofden al tland. Dat men niet dan bloet ende brand. Jn galilee ne mochte sien. Wie so mochte hi ghinc vlien. Jn dien stonden het was hem best. 28345[regelnummer] Die iosephus hadde gheuest. Titus als ghi ebt bekent. Hier te voren was ghesent. Jn alexandrien van den vader. Hi brochte met hem dat herre algader. 28350[regelnummer] Ende vant den vader ende sijn volc mede. Te tholomaida in die stede. Met hem .iiii. coninghe ende haer herre. Dar ordinerden si hem ter werre. Mar placidus die sere wee. 28355[regelnummer] Dede den lande van galilee. Sach hem tfolc bi tween bi drien. Jn de goede vesten ontflien. Hi voer vp iotapata. Die de stercste verre ofte na.
674 28360[regelnummer] Stede was die stont in tland. Hi wanedse winnen tehand. Ouersien ende dar of eere. Hebben grod van sinen here. Mar hem bedroech sijn waen. 28365[regelnummer] Want die porters hebbent verstaen. Ende ontfinghen bi der stad. Dar ward hi vluchtech ende mat. Ende sijn volc seere ghewont. .vii. lietire dod ter stont. 28370[regelnummer] .iij. bleuer der iueden dod. Placidus selue die ontscod. Vaspasiaen purde der na. Te tholomaida. Gheordinert wel al sijn herre. 28375[regelnummer] Vp galilee met groter werre. Lichte liede sendi voren. Ende scutters vele vd vercoren. Te besiene of iewer laghen. Jn rootchen in berghe in bossce in haghen. 28380[regelnummer] Jueden die hem mochten scaden. Na dese quamen met staden. Die de lande slichten wale. Ende worpen die vlle in die dale. Ende rueden haghe ende wout. 28385[regelnummer] Dar na quam therre met ghewout. Ende die romsce vane te waren. Jn goude van sabule een haren. Dat men ghelijc als die haren vloghe. Bouen alle voghele hoghe. 28390[regelnummer] Also ware rome hooftstede. Ouer al die werelt mede. Dus als ghi ebt verstaen. Sochte galilee vaspasiaen. Ende sloech al sijn ghetelt. 28395[regelnummer] Om te toghene sine ghewelt. Ende te veruaerne die viande. Hi ne was so stout in den lande. Die therre sach hi ne was veruaert. Ende sulke vloen oech achter ward. 28400[regelnummer] IOsephus ende sijn herre. Doe si vernamen sulke werre. Ontflo hem vele van sire ghewelt.
675 So dat hire niet so vele behelt. Dar hi mede vechten mochte. 28405[regelnummer] Metten sinen wet hi sochte. Jn die stad te tabarie. Vaspasiaen ende sine partie. Wonnen te gader saen de stede. Dar hijt al ontliuen dede. 28410[regelnummer] Om de plaghe die cestius nam. Waren die romeine so gram. Si verbernden land ende pord. Josephus als ghi ebt ghehord.
[Folio 173v]
Als hi in taberien quam. 28415[regelnummer] Ende dat volc al dat vernam. Worden si in groten vare. Want si pensden hi ne ware. Niet ghevloen met sinen herre. Haddi iet gheohoept ter werre. 28420[regelnummer] Ende sekerlike si pensden waer. Hi sach wel openbaer. Hoet den iueden stoet. Ende dat hem niewet also goet. Ghesijn hadde als al tland. 28425[regelnummer] Te gheuene der romscer hand. Van hem seluen pensdi mede. Ward dat hi sochte den vrede. Hi ontghinghe wel der nod. Nochtan haddi lieuer de dod. 28430[regelnummer] Dan hi verraden soude tland. Dat hem ghegheuen was in de hand. Ende der vte sceeden met scanden. Hi pensde hi soud al te handen. Scriuen dien van iherusalem. 28435[regelnummer] Hoe dat therre quame vp hem. Ende of si wilden oec den vrede. Dat sijt hem onboden mede. Ward dat si begherden werre. Dat si hem senden sulc herre. 28440[regelnummer] Dar hi mede mochte striden. Dit screef hi in corten tiden. Uaspasiaen settem der na. Te winne iotapata. Want hi wiste ende becande. 28445[regelnummer] Dat arde vele der viande.
676 Waren gheweken in die stede. Ende het ware die starcste mede. Die dar iewer stonde int land. Voetganghers sendire te hand. 28450[regelnummer] Die souden slichten die straten. So onneffene waest vtermaten. Dat men te voet cume mochte liden. Mar thurs ne mocht niemen riden. .iiij. daghe vroetsi met staden. 28455[regelnummer] Eer si haer dinc vuldaden. Ten vijften daghe quam der na. Josephus van tyberia. Te iotapata dar men vro. Sijns was want het stont also. 28460[regelnummer] So dat ghent vaspasiaen. Heft vernomen ende verstaen. Bi eenen iuede diet hem seide. Ouer berch ende ouer heide. Sendi darward placidus. 28465[regelnummer] Dat hi beligghe iosephus. Jn der ghelike in der ghebare. Was hi vro als oft ware. Van gods aluen hier toe comen. Dat hi den stouten enten vromen. 28470[regelnummer] Den vroetsten van den vianden. Hebben soude in sine handen. Ghelijc als of an hem allene. Der iueden macht stonde al ghemene. Placidus die quam gheuaren. 28475[regelnummer] Met .m. ridders te scaren. Ende belach al ommetrent. Jotapata up sulc couent. Dat hem iosephus niet ne ontwike. Ten naesten daghe quam aestelike. 28480[regelnummer] Met al den herre vaspasiaen. Ende dede sinen tenten slaen. An die nordside van der stede. .vii. stadien ende oec mede. Vp eenen vl al daer ne mochten. 28485[regelnummer] Sien de viande dies rochten. Alsi oec hadden weet vor waer. Om te mersene haren vaer. So groten dat vter pord.
677 Niemen ne purde weder no grod. 28490[regelnummer] Die romeine behilden te waren. Die pord omme met .iij. scaren. Mar dese wanope sonder waen. Dat si niet ne mochten ontstaen. Makede de iueden stout. 28495[regelnummer] Want niet ne maect den man so bout. Jn orloghen als de nod. De romeine daden eenen stod.
[Folio 174r]
Vp den mur mar die van binnen. Lieten hem so saen niet winnen. 28500[regelnummer] Mar si dreuense bet of saen. Dar na quam vaspasiaen. Met slingherers ende met scutters mede. Dar ieghen dat vast was de stede. Begonsti den mur bestaen. 28505[regelnummer] Josephus ward veruard saen. Ende met hem al de iueden mede. Te verliesene de stede. De porten hebsi vp ghedaen. Ende de romeine so bestaen. 28510[regelnummer] Dat si met groter manlicheden. Wonder daden buter steden. Ende oec worder vele der heren belopen. Want ghelijc dat van wanopen. De iueden worden sterc ende stout. 28515[regelnummer] Gheliker wijs so worden bout. Die romeine van scamelheden. Dus streedmen sere buter steden. Mar die romeine streden. Bede met crachte ende met wijsheden. 28520[regelnummer] Ende die iueden met grammen moede. Ghelijc dat vechten die verwoede. So dat men dien dach duere vacht. Al den strijt versciet die nacht. Der romeine waerre vele ghewont. 28525[regelnummer] .xiii. bleuer dar dod ter stont. Ende van den iueden .x. ende .vii. Gherooft van haren leuene. Ten derden daghe dar na quamen. Echt de romeine te samen. 28530[regelnummer] Ende de iueden quamen ter werre.
678 Anderwarven ieghen therre. Men street .v. daghe an de mure. Mar die scaemte maecte sture. Die romeine vp die van binnen. 28535[regelnummer] Doch ne wasser an gheen winnen. Want die iueden ontsaghen niet. Al de cracht ende al tferdriet. Dat de romeine gheleesten mochten. Ende de romeine die sere vochten. 28540[regelnummer] Ne wilden om dod no om leuen. Dat assaut oec niet begheuen. Al was die stad vast ende goet. Want iotapata dat stoet. Wel naer vp eene rootsche al. 28545[regelnummer] Dat wonder was so diepe een dal. Dat niemen nederward dat gras. Ghesien mochte watter onder was. Allene an de side nord. Mochtmen ghenaken der pord. 28550[regelnummer] Aldar de berch enden began. Dar iosephus die vroede man. Hadde ghedaen maken sulke mure. Ne hadde ghedaen die auenture. Diemen winnen niet ne mochte. 28555[regelnummer] Al ward dat menre here toe brochte. Vaspasiaen die sach die stede. So vast bi naturen mede. Ende de iueden stout ende starc. De sine riep hi in een parc. 28560[regelnummer] Ende hiet dat si droeghen dracht. Ende vulden de gracht. Ende dar toe haeldmen hout ende stene. Ende al tfolc dat droech ghemene. Verdecht met targen ende met scilden. 28565[regelnummer] Mar die de stad van binnen hilden. Scoten ende worpen stene. Ende worpen vier ghemene. Dar si de targen ende de dracht. Verbernden die lach in die gracht. 28570[regelnummer] Nochtan ward an haren danc. De gracht veruult omme lanc.
679 Ende eenen diet so hoghe ghedraghen. Dar vp eenen hoghen mur dar in laghen.
[Folio 174v]
Scutters die die van der stede. 28575[regelnummer] Quetsten ende wonden mede. IOsephus die sere was vroet. Die pensde in sinen moet. Hoe hi dit uerwerren mochte. So dat hi grote bome brochte. 28580[regelnummer] Ende stacse ten castelen vd. Dar an hinc hi meneghe vd. Nat ende cleedde al omme den mur. So dat hi niet achte al ghestur. Dar onder dedi maechen liede. 28585[regelnummer] Waest lief. waest leet den romscen diede. Ende maecte hogher .c. voete. Eenen mur met groter ommoete. Bouen den ouden die dar stoet. Dar vp vele turre goet. 28590[regelnummer] Dit dochte wesen dien van rome. Ghelijc eenen vremden drome. Die teerst waenden ebben ghehat. Jn haer hand liede ende stad. Mar dese forche ende dese werre. 28595[regelnummer] Brochte an meerre wille ende gherre. Vaspasiane de pord te winne. Want de iueden met stouten sinne. Dor den troost van haren mure. Liepen dicke in dauenture. 28600[regelnummer] Buten den mure ende namen roof. Ende vochten dat de moude stoof. Ende verbernden vp die romeine. Logen ende tenten ghemeine. Ontier dat vaspasiaen. 28605[regelnummer] Tfolc hiet van den stride staen. Ende wilde met honghere die stede. Winnen ende met goeden vrede. Dus hiet hi alle dudganghe belegghen. Mar die van binnen horic segghen. 28610[regelnummer] Hadden tfulle te harre behout. Mar dat hem ghebrac sout. Ende waters hadsi cleine. Want dar ne was ghene fonteine. Mar reinwater hadsi in pitten.
680 28615[regelnummer] Doch te somere in der hitten. Alst doe was doe mense belach. Rein hilt selden dar nacht of dach. Josephus dede bi mesuren. Water gheuen den gheburen. 28620[regelnummer] So dat die romeine vernamen. Ende waendel wel dat si de stad te samen. Hebben saen in haer hand. Doe dat iosephus beuant. Hinc hi natte cleder vd. 28625[regelnummer] Ten mure ende stelpste dar tghelud. Jn dier ghelike in dier ghebare. Als offer waters te clatte ware. Als dit die romeine saghen. Begonstem suare behaghen. 28630[regelnummer] Uaspasiaen die ward belopen. Om dese dinc in wanopen. Dat hi niet ne wonne die stede. Met durste no met honghere mede. Ende ward te rade dat hise saen. 28635[regelnummer] Met wapinen wilde bestaen. Dit was al dat de iueden begerden. Want si saghen haerre verden. Mochtsi niet vlien vten omrede. Noch uerwerren oec die stede. 28640[regelnummer] Dies hadsi lieuer in den strijt. Te steruene in corter tijt. Dan van den honghere oft van den dorste. Te doghene smertelike borste. Josephus vant oec andren raet. 28645[regelnummer] Na dien dat hem dus suare staet. Dor een onbekennet dal. Dart ongheweghe was ouer al. Sendi boden die in die stede. Brochten alle bedurste mede. 28650[regelnummer] Hi hiet alsi ten wachters quamen. Dat si ruwe velle an namen. Ende ouer ande ende ouer voete gaen. So warsi als honde ghedaen. Van diere lust quam hem grod goet. 28655[regelnummer] Ontier dat therre verstoet. Ende beleden hem so tal. Dat was beleghen al.
681
[Folio 175r]
Doe vernam wel iosephus. Als hi beleghen was aldus. 28660[regelnummer] Dat men niet langhe van danen vord. Houden mochten dese pord. Ende hadde sijns leuens vaer. Ward so dat hi bleue daer. So dat hi metten besten raet. 28665[regelnummer] Nam tonfliene na dat staet. Mar de meente wards gheware. Ende quamen vp hem teere scare. Ende baden dat hise niet ne liete. Want hi ware van haren verdriete. 28670[regelnummer] Trooster ende hulpe allene. Si wilden gherne alle ghemene. Vor hem steruen hi waer al here. Ende vlo hi oec en ware gheen eere. Van sinen vrienden nv so staet. 28675[regelnummer] Josephus decte sinen raet. Ende seghet dat hi begert de vlucht. Om de romeinen te doene vrucht. Hine mach binnen niet vele doghen. Ende comt hi buten hi sal poghen. 28680[regelnummer] De romeine te doene wee. Hi sal achter galilee. Herre gadren ende met stride. Die stad onsetten in corten tide. Ende dar in vroemt hi hem niet. 28685[regelnummer] Sonder dat dat romsce diet. Om dat men dar inne weet. Vp de pord strijt al ghereet. De meentucht ne achte al te male. Cleen no grod om dese tale. 28690[regelnummer] Kinder. wijf grod ende clene. Quamen weenende ghemene. Tsinen voeten ende bidden ende baden. Dat hise niet ne liete verladen. Ende hi hem niet ne wilde ontflien. 28695[regelnummer] Hem ne mochte niet messcien. Als langhe als hi met hem ware. So dat hi al openbare. Seide hi wilde met hem bliuen. Ende hem aldaer laten ontliuen. 28700[regelnummer] Ende hem quam in sinen moet. Wanhope als een die es uerwoet. Ende seide vriende nv eist tijt.
682 Dat men aneua den strijt. Hier nes gheen ontgaen wie soet becrone. 28705[regelnummer] Bi gode hets eerlic ende scone. Dat men gheue tlijf om deere. Men besta de viande se sere. Ende men doe so grote mord. Dat ment telle emmermeer vord. 28710[regelnummer] Dit sprac hi ende hi heft bestaen. Metten besten den wijch saen. Vter steden es hi ghestreken. Ende ghinc hare lijtchen breken. Ja toten romscen pawelioenen. 28715[regelnummer] Ghinc hi ghelijc den lioenen. Hare ingiene hieu hi ende brac. Ende verbernedse ende onstac. Dus vacht hi .iii. daghe ende nachte. Vp die romeine met crachte. 28720[regelnummer] Uaspasiaen mercte ende sach. Dat die romeine nacht ende dach. Van den iueden namen scade. Ende hiet met wisen rade. Alsise vdwaerd saghen striken. 28725[regelnummer] Dat si vor hem souden wiken. Ende laten haren stod. Want tfolc was ghierech om de dod. En doet gheen volc argher nopen. Dan dat es in wanhopen. 28730[regelnummer] Mar dien scutters van arabie. Ende dien slingherers van surie. Ende den werpers van ingienen. Dien hiet hi den iueden dienen. Ende dese wederstontse ghereet. 28735[regelnummer] Dit dinc was den iueden leet. Nochtan liepsi binnen scoten. Dar si de romsce roten. Dicke scuerden ende verdreuen. Want si ne gauen niet om tleuen. 28740[regelnummer] Binnen desen hadde vaspasiaen. Eene dracht ten mure ghedreghen saen.
[Folio 175v]
Met eenen ingiene hiere toe quam. Dat die romeine heten .i. ram.
683 Ende es .i. boom verhisert voren. 28745[regelnummer] Al yserin hooft ende horen. Dat hanct oft an eene galghe hinghe. Met repen vaste sonderlinghe. Dat trectmen achter ende steect vord. En es so vaste mur omme pord. 28750[regelnummer] Omme lanc hi ne scuert der mede. Hier mede bestont hi de stede. Oec settensi ieghen die cantele. So vele scutters telken dele. Dat niemen mochte sien vp den mur. 28755[regelnummer] Die ram stac eene steke stur. Ende die van binnen roepen begonnen. Recht als de port waer ghewonnen. Mar iosephus vant eenen sin. War bi de ram scade min. 28760[regelnummer] Jeghen sine steken heft hi ghedaen. Sacke vul stroes hanghen saen. So dat den mure niet ne mesquam. Dies waren die romeine gram. Ende namen langhe perchen der ieghen. 28765[regelnummer] Ende dar an sickelen ghesleghen. Dar si de sacke mede of sneden. So dat si met ghenendecheden. An den mur hurten den ram. So dat iosephus vernam. 28770[regelnummer] Want die mur versch ende niewe was. Dat hi niet ne conde ghenesen das. Men so curerdene sciere. Hi ende de sine liepen ten viere. Ende worpen van den mure neder. 28775[regelnummer] An drie steden vord ende weder. Ghemaect met sulfre ende met pecke. Ende verbernden corteleke. Die grote ingiene ende die diere. Dar die romeine me neghentiere. 28780[regelnummer] Cost ende pine hadden ghedaen. Nv sijn si verdoruen saen. Nv hord welke manlichede. Dat hier somech iuede dede. Een iuede hiet eleazarus. 28785[regelnummer] Warp van den mure wi lesent dus. Vp dat hooft van den ram.
684 Eenen groten steen die hi nam. Dat hi thooft brac al te handen. Sprac hi neder ten vianden. 28790[regelnummer] Ende brocht ten mure ghedraghen. Mar die scutters die dat saghen. Scoten met .v. scitten duere. Doch clam hi weder vp die muere. Ende viel dod van sinen wonden. 28795[regelnummer] .ij. andre broedre dar stonden. Phylippus ende netiras. Die spronghen neder in den tas. Ende dorbraken de romsce scaren. Die vor hem weken te waren. 28800[regelnummer] Dar toe iosephus ende de sine. Liepen toe met groter pine. Ende ontstaken ommetrent. Met viere menech instrument. Ende de lichen van den herre. 28805[regelnummer] Die vor die stad stonden ter werre. Mar die romeine vercoeuerden weder. So dat si den ram die dar neder. Gheuelt was na den middach. Weder rechten van dar hi lach. 28810[regelnummer] Ende bestonden ter seluer stad. Den mur al dar si teersten tgat. Hem pijnden te brekene duere. Al dar scod een van den muere. Vaspaciane al dar hi stoet. 28815[regelnummer] Een quareel dor sinen voet.
[Folio 176r]
Dat herre ward uervard al gader. Het dochtem wesen haer vader. Mar als hem ghebonden was sijn voet. So vererdem sijn moet. 28820[regelnummer] Elkerlijc bestont de stede. Ende al den romeinen mede. Om te wrekene sheren smerte. Hadde elc romein wille ende herte. Eelc trooste andren ter auenture. 28825[regelnummer] Ende liepen an den mure. Mar iosephus ende de sine. Al was dat si grote pine. Hadden van steenen die men warp. Ende van meneghen scichte scarp.
685 28830[regelnummer] Ne scieden niet van den mure. Mar si werden den assaut sture. Vier ende yser ende steene. Worpsi vp den ram ghemene. Dat diede lettel ofte niet. 28835[regelnummer] Want dat verwaten iuedsce diet. Bleef vp den mur so vele dod. Die men dar warp ende scod. Ende menne finierde nacht no dach. Want men nacht de iueden sach. 28840[regelnummer] Wandren arde wel ter cuere. Metten viere vp de mure. Men warp met manghe of de cantele. Ende de grote turre gheele. Dar een bi iosephus stoet. 28845[regelnummer] Quam hem een manghe steen int ghemoet. Die thooft van den buke sloech. Ende meer dan .i. scutmael wel droech. Dar ward gheworpen een wijf dod. Die doe ghinc met kinde grod. 28850[regelnummer] Dat haer de lechame scuerde ontwee. Ende wel .lx. voete of mee. Tkint metten stene enen vlooch. Hi screeft diet sache ende niet ne looch. Binnen was ghescrei van wiuen. 28855[regelnummer] Vp den mur moester menech bliuen. So dat die side van den mure. Dar men vacht al duerentuere. Al waest van den bloede rod. Ende van den doden die hop so grod. 28860[regelnummer] Dat die ghene die buten vochten. Vp den canteel clemmen mochten. Wat so vaer of vrese dede. Ne ghebrac niet snachts der stede. Dus vachtmen an iocapata. 28865[regelnummer] Nochtan waest den daghe na. Ende de mur brac vor den ram. Doe worden de iueden gram. Ende ghinghen te arnaschsce staen. Vor tgat ende die romeine saen. 28870[regelnummer] Brigghen leiden vp die mure. Dar dogheden si hare auenture.
686 Tilicke brochte vaspasiaen. Sijn volc ende waent de stad wel vaen. Hi ordinerde metter vaerd. 28875[regelnummer] Wie bestaen soude den staerd. Onderleidi harentare. Datter niemen vter stad nonfare. Slingherers setti ende scutters mede. Ende hiet leederen an die stede. 28880[regelnummer] Setten dar die mur was gheel. Dar vp te clemmene liede een deel. Om dat die stonden vor den scaerd. Souden lopen darewaerd. Ende men den scaerd dan idel vonde. 28885[regelnummer] Josephus die vele conde. Vernam wel des raeds een deel. Ende dar die mur al was gheel. Setti doude teere scaren. Ende met hem die vermoiet waren. 28890[regelnummer] Hi ende de stercste van der stad. Ghinghen ter werre vor dat gat. Hi seide hoe si souden striden. Ende ic seide al dar ten tiden. Elc vechte met stouter hand. 28895[regelnummer] Niet als te uerwerne tland. Mar te werkene in der ghebare. Als of al tland verloren ware. Ebt doude dende vor v oghen. .V wijf. v kinder die ghedoghen.
[Folio 176v]
28900[regelnummer] Moeten den romscen ouermoet. Die plaghe die hier na comen moet. Wreect vp hem diese doen sullen. Doe mochtmen horen veruullen. Al die stad met groten weene. 28905[regelnummer] Wijf ende kinder ghemene. Saghen dat gheberechte staen. Al omme met vianden beuaen. Dat harnasch blecken ende de suerde. Dat niemen ontflo sire verde. 28910[regelnummer] Die slod in husen iosephus. Om dat si niet de man aldus. Veruaren souden met haren wene. Doe ghinc hi ten scarde ghemene.
687 Ende die romeine leiden haer planken. 28915[regelnummer] Dar mochtmen horen briescen ianken. Meneghen horen meneghe busine. Ende die dach van den sonne scine. Ward verdonkert al gheel. Dar vlooch so menech quareel. 28920[regelnummer] IOsephus ghesellen dochten. Om sijn leren al dat si mochten. Dar men de brigghe leide te mure. Peensde elc om sijn auenture. Ende lieper vp eer die romeine. 28925[regelnummer] Ende worden met hem strijds ghemeine. Niet ne lietsi hem verdriuen. Eer si viellen bi drien bi viuen. Of haer vianden vallen daden. Mar de iueden worden verladen. 28930[regelnummer] Want weltijt so eene romsce scare. Vermoiet was so quam al dare. Versch volc die dat ontsetten. Dit moeste den iueden letten. Doe quamen die romeine te samen. 28935[regelnummer] Verdect met targen die si namen. Ende wonnen de brigghe int ghestur. So dat si quamen vp den mur. Ende als iosephus dat sach. Grote vrese hem anlach. 28940[regelnummer] Mar hi vant eenen raet ter nod. Met heeter olien hi begod. Al wallende vp haer scilde. Wilde dat volc of ne wilde. Dat menech den mur neder vel. 28945[regelnummer] Dien al duer soden was sijn vel. Als nv spronghen si van den wedoeme. Als nv crompsi te gader some. Ende dar ne was gheen weder keren. Want die perse van den heren. 28950[regelnummer] Die achter quamen was so grod. Hier bi bleuer vele dod. Mar den romeinen ghebrac niet. Werre no cracht in haer verdriet. Noch oec den iueden wijshede. 28955[regelnummer] Al was dat die olie dede.
688 Den romeinen aldus wee. Si liepen toe in lanc so mee. Mar die iueden weder vonden. Eenen lust in corten stonden. 28960[regelnummer] Fenigrecum dat si namen. Ghesoden dar die romeine quamen. Ende gotent vp die planken saen. Doe ne mochter niemen vp ghestaen. Hi ne viel van den planken neder. 28965[regelnummer] Haer entaer vord ende weder. So datter vele bleuen dod. Vaspasianus sach dese nod. Ende dedse van den stride keren. Dar bleuen van den iuedscen heren. 28970[regelnummer] Si .vi. dod ende ghewont. Ende meer dan .ccc. dar ter stont. Dus was gheuochten sonder saghe. Jn wedement de .xx. daghe. Vaspasianus trooste dat here. 28975[regelnummer] Ten stride na dese werre. Ende dede de dracht in curten daghen. Bet ogher an de mure draghen.
[Folio 177r]
Ende dar vp maken sonder moete. Turre hoghe wel .l. voete. 28980[regelnummer] Ende met ysere ieghen brand. Wel verdect an elken cant. Dar in scutters ende slingherers mede. Die sere souden moien de stede. Dit was eene dinc die sere ghinc na. 28985[regelnummer] Al dien van iocapata. Jn desen so quam dar mare. Dat dar bi eene stede ware. Hiet affaca die sere ware. Ghehaet al der romscer scare. 28990[regelnummer] Dar waert sendi traiane. Om ghene stede te vane. Ende met hem herre ghenoech ter cuere. Affaca hadde .ij. mure. Nochtan naemsi buten den strijt. 28995[regelnummer] Die si verloren in corter tijt. Ende weken in haer stede. Mar die romeine quamen mede. Ende volchden hem so vp die hielen.
689 29000[regelnummer] Mar dandre porten hadsi vaste. Jeghen maghe ende ieghen gaste. Die van binnen bleuen al dod. Dat buten was cleen ende grod. .xii. dusent bi ghetale. 29005[regelnummer] Traianus die besach dat wale. Dat die pord was sonder man. Tituse ombod hi dan. Dat hi dar met herre quame. Ende hi ghene stede vp name. 29010[regelnummer] Dar quam titus al te hand. Ende wan de pord vechtendre hand. Dar ne behilt gheen man sijn lijf. Onder kinder ende wijf. Worder gheuanghen in die stede. 29015[regelnummer] .xxi^c. ende .xxx. mede. Versleghen waerre onder eer ende naer. .xv. dusent weet vor waer. Jn galilee ghesciede dese slach. Jn iunius vp den .xv.sten dach. 29020[regelnummer] IOcapata die vaste stede. Die haer met groter manlichede. Onthouden hadde langhen tijt. Die was altoes in den strijt. Mar vp den .xlvii.sten dach. 29025[regelnummer] Datter therre voren ghelach. Ward deue hoghe ende de dracht. Bouen mure met groter cracht. Doe quam een vluchtech van binnen saen. Ghevloen tote vaspasiaen. 29030[regelnummer] Ende dedem verstaen sonder sparen. Datter lettel liede binnen waren. Ende van wakene ende van wonden. Vercranct waren nv ten stonden. Mar met luste ende met sinne. 29035[regelnummer] Mochtmen comen totem inne. Want slapens plaghen si an den dach. Dan mochtmense winnen sonder slach. Vaspasiaen gheloofdem clene. Want dar te voren haddi allene. 29040[regelnummer] Gheuaen eenen iuede van binnen. Dar hi niet an mochte bekinnen.
690 Met passien noch met pinen mede. Hoe dat stonde in die stede. Mar om steruen begonsti ghilen. 29045[regelnummer] Doch crustine ter seluer wilen. Ende wanter lettel an ghelaghe. Pendi dat hi ten naesten daghe. Proeuen wilde oft ware waer. Dat die iuede seide daer. 29050[regelnummer] Ende hiltene vaste gheuaen. Sijn herre ordinerdi saen. Dat men mure ghinghe dare. Eer de dagheraet haer verclare. Titus was die voren ten mure. 29055[regelnummer] Eerst ghinc in die auenture. Ende met hem eene scare niet grod. De wachters sloeghen si eerst dod. Ende ghinghen in die stede. Doe volchdem volx ghenoech mede. 29060[regelnummer] Den hoochsten tur hebsi ghewonnen. Ende als verclaerde van der sonnen.
[Folio 177v]
De dagheraet ende tfolc began waken. Die niet ne wiste van desen saken. Ende elc man sine oghen ondede. 29065[regelnummer] Quam hem een mist an aldar ter stede. Die dauenture dar in de pord. Ghesent hadde weder ende vord. Ontier ende al therre weder quam. Dat men meneghen tleuen nam. 29070[regelnummer] Die romeine vergaten niet. Welke scare ende welc verdriet. Si dogheden dar buter steden. Niemens dat si dar vermeden. Mar van den oghen nederward. 29075[regelnummer] Daet sijt al vallen vor dat suaerd. Ende de iueden waren so belopen. Dat si tlijf niet ne mochten vercopen. Noch oec ter eegher werre comen. Dies waerre sulke van hem somen. 29080[regelnummer] Die omtrent iosephus waren. Die lieuer hadden sonder sparen. Dat si hem seluen tleuen namen. Dan dat die romeine quamen.
691 Ende met hem spelen souden. 29085[regelnummer] Dus storuer sulke van den bouden. Die romeine mochten si vro. Dat si die stad wonnen also. Ne hadde een verlies ghedaen. Een prinche was dar hebbic verstaen. 29090[regelnummer] Hiet antonis die vele sochte. Volx ende quam teere haghedochte. Dar vele volx in was ghevloen. Doe bat dar een an dien baroen. Dat hi hem die hand soude gheuen. 29095[regelnummer] Om te behoudene sijn leuen. Ende dar antonis die hand bod. Sloechene die iuede dod. Om desen mordeliken slach. Starfer menech vp dien dach. 29100[regelnummer] So nouwe men oec duere sochte. Kelners ende haghedochte. Ende men nam hem allen tlijf. Sonder kinder ende wijf. Dar ware .xii^c. gheuaen. 29105[regelnummer] Versleghen warre sonder waen. .cccc. dusent van danen vord. Dat men eerst belach die pord. Vaspaciaen hiet met ghewelt. Dat men al de stede velt. 29110[regelnummer] Dus was ghewonnen dats waer. Jn nerons .xiii. iaer. Jn de kalende van hoimaent. Jocapata dar men of waent. Dat soe de vaste stede was. 29115[regelnummer] Van galile sijt seker das. De romeine sere sochten. Josephus al dar si mochten. Onder de dode ende in haghedochten. Mar hi ontflo dar si vochten. 29120[regelnummer] Jn eenen pit dar an de side. Een ol was inward harde wide. Dat niemen lichte vinden conde. .xl. edele manne teere stonde. Want hi dar ende int gheuoech. 29125[regelnummer] Langhe wile lijftech ghenoech.
692 Al omme was der romeine laghe. Dar inne so scuvldi bi daghe. Ende emmer ghinc hi vte bi nachte. Om tonfarne vter wachte. 29130[regelnummer] Mar dor hem meest waest bewacht. Nouwe al omme dach ende nacht. .ij. daghe scuvldi daer. Vp den derden dach dar naer. Ward van hem een wijf gheuaen. 29135[regelnummer] Diene den vianden wilde saen. Dar sende doe vaspasiaen. Pauline ende gallicaen. .ij. princhen diene vp nemen souden. Ende hem sijn leuen behouden. 29140[regelnummer] Dede twee boden hem sekerhede. Mar hi sprac dat hijs niet ne dede. Hi ne bewaendem gheere ghenaden. Want hi hem dede so vele scaden. Vaspaciaen sende den derden. 29145[regelnummer] Te litekene van den verden.
[Folio 178r]
Josephuse dien hi kende. Nichanor hier die ghene die hire sende. Dese troostene dat hi vte quame. Ende hi der romeine hulde name. 29150[regelnummer] Josephus twifelde van den doen. Doe worden erre die baroen. Ende wilder vier in werpen saen. Mar het verbod vaspaciaen. Die lieuer vele hem tlijf behilde. 29155[regelnummer] Dan hine dode met ghewilde. IOsephus die vernam wale. Dat dreghen ende nichanors tale. Om sinen droem dat hi dochte. Die hem te voren quam onsochte. 29160[regelnummer] Des nachts diere leden was. Want god haddem vertoghet das. Des iueden grote onsalechede. Ende van den romscen princhen mede. Hoet met hem te comene stoet. 29165[regelnummer] Hi was van drome sere vroet. Oec so kendi wel ter cure. Der helegher propheten scrifture.
693 Want hi selue pape was. Ende gheboren sijt seker das. 29170[regelnummer] Van papen. hi bat dese bede. Te gode met groter homoedechede. Ay here sceppere van hemelrike. Want het dijn wille es sekerlike. Dat de iuedsce macht sal te gliden. 29175[regelnummer] Tghelijc ende dauenturen tiden. An die van rome al te gader. Mine ziele here vader. Die heefstu dar toe vercoren. Dat soet segghen soude te voren. 29180[regelnummer] Ghewillike willic die hande gheuen. Den romeinen ende leuen. Jc orcont di. dat icker an kere. Niet als een verrader here. Mar als dijn dienstman ic dar ward porre. 29185[regelnummer] Dus gaf hi hem vp nichanorre. Mar die iueden die waren gheuloen. Met hem doe si saghen dit doen. Begonsten sine al omme staen. Ende clagheden om haer wet saen. 29190[regelnummer] Ende seiden laetstu di vanghen dus. Leuens lijfs iosephus. Jn eghindome wiltuvd weten. Hoe saen hefstu dijns vergheten. Hoe meneghen man hefstu mede. 29195[regelnummer] Ghedaen steruen dor vriede. Die waen was valch ende loes. Ende dine vroescap es gheboes. Waenstu met hem sijn in vreden. Dar du dus vp hefs ghestreden. 29200[regelnummer] Het si dat si di niet ontliuen. Wiltu nochtan met hem bliuen. Ende al verghetstu diere nature. Bi der romscer auenture. Wi houden deere van onsen lande. 29205[regelnummer] Ende sullen di leueren suerd ende hande. Nv sterf ghewillike ende in de eere. Als der iueden hertoghe ende here. Laetstu dijns ondanx dijn leuen. So bestu als verrader bleuen. 29210[regelnummer] Als aldus sprac ghene scare.
694 Josephus die was in vare. Ende hi begonste tfolc castien. Met worden van phylosophyen. Ay lieue ghesellen ende twi. 29215[regelnummer] Eist dat de dod begherren wi. Twi wilwi ziele ende lechame. Die so ghelieue ende ghename. Te gader sijn dat dies ghelike. Noit minne was in erderike. 29220[regelnummer] Doen vechten nu seghet twi. Sulc seghet dat ic verkeert si. Mar die romeine sijn dies vroet. Dat best in wighe steruen doet. Ja dit es na wighes recht. 29225[regelnummer] Wetende steruen in gheuecht. Dies biddic om dat romsce suaerd. Te waren in ne ware niet veruaerd. Mijns suerds noch oec mire hand. Of si sparen haren viand.
[Folio 178v]
29230[regelnummer] Sulwi dan ons seluen niet sparen. Jc lijs ende hets waer te waren. Dat goet es steruen om vriede. Mar vechtende ende van hem mede. Diese ons of winnen tallen tiden. 29235[regelnummer] Mar nv ne wilsi niet vp ons striden. Ende weet wel hi es versaghet ende blod. Die steruen wille sonder nod. Ende als te doene es dan ontfliet. Wat vresen eist els dan ons verbiet. 29240[regelnummer] An die romeine ons bekeren. De dod ende anders niet ghi heren. Nv sijn wire of in twifele wane. De dod van den vianden tonfane. Ende sullen ons seluen dan slaen dod. 29245[regelnummer] Sonder twifel ende nod. Sulc trecht dit al te ghindoeme. Mi dinct datter vriheit of coeme. Dinct v dat eens coens mansdaet. Dat hi hem seluen verslaet. 29250[regelnummer] Nemt het hord den bloeden an. Want hets een blod stierman. Die so sere es ghevreest.
695 Dat hi tscip vor den tempeest. Omme werpt in den gront. 29255[regelnummer] Hets ieghen nature talre stont. Van al dat left cleen no grod. Dat een hem seluen slaet te dod. Aldus mesdoetmen sekerlike. Jeghen den sceppre van hemelrike. 29260[regelnummer] Ne gheen diere laet willens sijn leuen. Want bi naturen es ghegheuen. Eene wet vast wie so leuet. Dats niemen sijns danx begheuet. Waendi god ne wreket an vs. 29265[regelnummer] Of wi verhonwerden sijn huvs. Van hem eist ons ghegheuen. Dat wi wesen souden ende leuen. Dies laetwi hem ghebruken echt. Onser dod ende dats recht. 29270[regelnummer] Steruelic sijn die lechamen. Van al den lieden te samen. Van materien brekelic sere. De ziele es ewelic emmermere. Van gode in dat vleesch ghesent. 29275[regelnummer] Nv merct dat wel ende bekent. Die eens anders menscen goet. Qualic handelt oft verdoet. Es hi niet ouer loes ghehouden. Of dat een man bi sire scouden. 29280[regelnummer] De ghifte gods ende sijn goet. Vte sinen lechame onwarlike doet. Hoe waent hi ontgaen gods wrake. Ne weet hi niet de sake. Dat hi bi naturen ende tleuen. 29285[regelnummer] Ende gode sine scult oec gheuen. Hier naer alst hem dinct goet. Dat hi ziele ende lechame doet. versamenen dat si emmermere. Sonder ende sijn in groter eere. 29290[regelnummer] Deleghe zielen hebben stede. Jn den hemel met groter helechede. Ende als die werelt ten ende comt neder. Sul si in de suuere lechamen weder. Mar die ieghen seluen sijn uerwoet. 29295[regelnummer] Ende wie so sijn leuen verdoet.
696 Hi moet ter donker ellen varen. Dar nes ander troost te waren. Die dinc es ghehaet van gode. Moyses scrijft in sine ghebode. 29300[regelnummer] Dar ons de wet af es bescreuen. Wie so hem seluen nemt tleuen. Dat men onbegrauen laet. Tote dat die sonne te houe gaet. Nochtan heet hi mede dar toe. 29305[regelnummer] Dat men de viande grauen doe. Ghesellen hets goet gheuroeden wel. Ende niet wesen also fel. Dat men onse plaghe mere. Ende onsen sceppre onsen here. 29310[regelnummer] Niet ne verbelghen bi onsen scouden. Eist dat wi willen sijn behouden. So sulwi behouden bliuen. Waendi dat si ons sullen ontliuen.
[Folio 179r]
Dat wi ieghen onse stede. 29315[regelnummer] Hilden met sulker manlichede. Eist dat wi steruen begaren. Ets eerlic steruen te waren. Van hem die ons hebben gheuaen. Jn wille ten vianden niet gaen. 29320[regelnummer] Om te verradene de mine. Jc bem dulre in anscine. Dan den ghenen die den vianden. Ombeduonghen gaen in handen. Si doent om te scuwene tferdriet. 29325[regelnummer] Ende ic om leuen ende el niet. Nochtan begheric die saken. Dat mi die romeine trouwe braken. Slaen si mi na den vrede dod. Jc sal steruen met wille grod. 29330[regelnummer] Haer lieghen dat sal alle weghe. Sijn gherekent vor den zeghe. Dit ende des ghelike vele. Seide iosephus in bispele. Ten sinen als die gherne verbode. 29335[regelnummer] Dat niemen hem seluen ne dode. Mar si hordent met douen horen. Als die ghecuert hadden te voren.
697 Hem seluen te slane dod. Met suerden quamen si al blod. 29340[regelnummer] Als liede diene slaen wouden. Den eenen heft hi dant ghehouden. Den andren dreechdi als eere. Ende den derden bat hi sere. Also al van sulker nod. 29345[regelnummer] Elc soud sijn in vresen grod. So dat hijt verbat hem allen. Ende sulke de suerde lieten vallen. Al waest dat hem also gheviel. Dat hi dar lach onder twiel. 29350[regelnummer] Nochtan ontsaghen sine als here. Als was hi dar veruard oec sere. Nochtan vant hi raet der af. Die ic wane dat hem god gaf. Ende heft al ghauenturd. 29355[regelnummer] Hi hadt dicke wel besurd. Ende seide of wi de dod willen smaken. Laet ons doch cauel der toe maken. Vp wien soet valt hi biede den hals. Ende die naest hem als ende als. 29360[regelnummer] Sal steruen hi sal dien al slaen. Ende laet die auenture gaen. Dus ne slaet niemen hem seluen dod. Desen raet prijsden cleen ende grod. Ende si dadent ende elc man. 29365[regelnummer] Sijn auenture also nam. Onthooft bleuen si ghemene. Sonder iosephus allene. Ende noch .i. of bi gods hoede. Of bi der auenturen goede. 29370[regelnummer] Hi ontsach hem ende dochte. Waer dat cauel vallen mochte. Of dat sijn hand worde besmet. Met mans bloede van sire wet. Ende riet den ghenen behouden tleuen. 29375[regelnummer] Dus heft hi hem vp ghegheuen. Nichanor diene leedde saen. Aldar was waspaciaen. Als die romeine quamen. Om te besiene te samen. 29380[regelnummer] Josephus ende sulc was vro.
698 Dat hi was gheuaen also. Menech bat om sine dod. Sulc was diene here grod. Dar te voren hadde ghesien. 29385[regelnummer] Ende sijns wonderde van dien. Dat dauenture verkeert so saen. Wat princhen diene sach sonder waen. Al was hi te voren gram. Hi ward sachter als hine vernam. 29390[regelnummer] Titus vor dandre van der scaren. Ontfarmede sire oude te waren. Hi merkede sine ghestadechede.
[Folio 179v]
Jn sijn verlies ende sine zede. Ende hoeghedanech hi was in stride. 29395[regelnummer] Dar te voren in corten tide. Ende hoeghedanech hine siet staen. Onder de viande gheuaen. Ende hiet elken merken mede. Der auenturen moghentede. 29400[regelnummer] Ende ne gheen dinc in erderike. Ne staet vaste noch ewelike. Titus was meest al te gader. Sijn verdinc vor sinen vader. Vaspaciaen hieten wachten dare. 29405[regelnummer] Vaste ende in der ghebare. Of hine den keiser wilde senden. Doe wildem iosephus ghenenden. Te sprekene hemelike den here. .ij. van den sinen ende nemmeere. 29410[regelnummer] Ende titus sine sone. Liet iosephus horen tgone. Doe seidi dus vaspaciaen. Waenstu allene ebben gheuaen. Mi. ic wilment bekent. 29415[regelnummer] Jc bem van gode bode ghesent. Te doene na dat ic soude sien. Den vroeden weet al dit ghesien. Wiltu mi senden nerone. Als die bouen di draghet crone. 29420[regelnummer] Vaspasiaen ic segdi mere. Du best keiser ende here. Ende titus die hier staet dijn kint. Jc wille dat men mi vaste bint.
699 Ende iammerlike ontliuet. 29425[regelnummer] Oft langhe te ghesciene bliuet. Eerst hilt vor niet vaspaciaen. Als die was in sulken waen. Dat hi vensde om sijn vordeel. Mar doe verstont hi al gheel. 29430[regelnummer] Hoe dat iosephus vorsprac. Langhe eer men iocapata brac. Dat si souden sonder saghe. Na de .vii. ende .xl.sten daghe. Verliesen volc ende stede. 29435[regelnummer] Ende dit was vorseide warhede. Doe hilt hijt te bet ouer waer. Hi hieten spannen ende houden daer. Doch ghiftine ende dedem eere. Ende titus nochtanne meere. 29440[regelnummer] Doe brac hi vp ende keerde der na. Jn de stad te tholomaida. Dat wanic dat nv akers heet. Dar naer so voer hi ghereet. Tote cesarien in die stede. 29445[regelnummer] Dar hi een deel bliuen dede. Van sinen herre. ende andre scare. Van hem sendi dar nare. Tote sitopolis dar elc soude. Dar ligghen dor suinters coude. 29450[regelnummer] Want sijn herre was so grod. Het mochte ebben gat nod. Hat te gader ghebleuen al. Doe ward echt een niewe ghestal. Want vluchtighe iueden vesten weder. 29455[regelnummer] Jaef dat cestius ter neder. Hadde gheworpen dar te voren. Scepe maketsi als wijt horen. Ende worden rouende vp de marine. Vaspasiaen sender de sine. 29460[regelnummer] Ridders ende voetganghers mede. Die nachts onder hinghen de stede. Jn haer scepe vloen si te hand. Ende rumden als verre tland. Dat si buten rootchen waren. 29465[regelnummer] Nachts so rees een storm te waren. Die ghene scepe te gader stac.
700 So dat deen tander brac. Ende some vp de rootchen scuerden. Darre vele de dod besuerden. 29470[regelnummer] Ende wie so leuende ant land quam. Te hand men hem sijn leuen nam. .iiij. m. ende .cc. man. Lieten die iueden aldus wan. Dat romsce herre sonder strijt. 29475[regelnummer] Jaef de pord in corter tijt. Ende slichtedse nefents der erden echt.
[Folio 180r]
Dus twewarf in dat ghewecht. Jn corter tijt metter romscer ghewelt. Jaef ghewonnen ende gheuelt. 29480[regelnummer] Uaspasiaen die niet ne woude. Datter meer rouers luscen soude. Leedde therre turs ende te voet. Vp eene veste ter cuere goet. Diese danen soude verdriuen. 29485[regelnummer] Si ne lieten in al tland niet bliuen. Sine uerwoestent al ommetrent. Mar dor de mare ward bekent. Te iherusalem in de pord. Hoe iocapata was te stord. 29490[regelnummer] Seidmen dat iosephus mede. Waer ghesleghen in de stede. Dar ward ween ende hantgheslach. Sulc makede gheclach. Om vriende ende omme maghe. 29495[regelnummer] Mar om dien here makede claghe. Openbare al ghemene. Al dat volc grod ende clene. .xxx. daghe gheduerde dat. Mar doe mare quam in de stad. 29500[regelnummer] Dat hi in de romsce scare. Leuende in groter eeren ware. Ward al datten claghede te voren. Vp hem beuaen in groter toren. Sulc hieten verradre sulc blod. 29505[regelnummer] Ende seiden hem an lachter grod. Want so de iueden meer verloren. So hem meer an wies de toren. Si waren also vermaledijt. Dar hem andervolc bi castijt.
701 29510[regelnummer] Tenedse ten orloghe ward. Si hebben vele te min bespard. De romeine in der ghebare. Als oft al iosephus ware. Ende si niemen sochten dan hem. 29515[regelnummer] Dus wasser in iherusalem. Vaspasiaen die voer te hand. Jns coninx agrippen land. Dar hi eerlike was ontfaen. Dar na so heft hi verstaen. 29520[regelnummer] Van tariche van tabrie. Dat si met harre partie. Noch orloghen wilden mee. Vp de mere van galilee. So staen bede dese steden. 29525[regelnummer] Dar waert voer hi met moghenteden. Ende wan tabrien te hand. Want dat volc al ghinc int land. Doe voer hi te traichee. Die porters hadden in de zee. 29530[regelnummer] Scepe ghetreect al te hand. Also of si verloren tland. Dat si te watre vechten mochten. Vaspasiaen ende diese sochten. Logierden verre buter stede. 29535[regelnummer] Dar somech iuede loop up hem dede. Mar die romeine hebse verdreuen. Alsi tland moesten begheuen. Liepsi in haer scepe te hand. Ende scoten weder vpt land. 29540[regelnummer] Mettien heft vaspasiaen. Ouer warheit dat verstaen. Dat dar bi laghe in een velt. Van den iueden grod ghewelt. Dar sendi titus sijn kint. 29545[regelnummer] Ende met hem heft hi ghesint. .vi^c. ridders vd vercoren. Titus die vernam te voren. Vele viande ende sijn volc clene. Den vader ombod hijt al rene. 29550[regelnummer] Dat hi mee volx hadde te doene. Mar hi sach de sine so coene.
702 Some. al waren si some blod. Dat hem des wijchs dochte nod. Hi stont dar hi mochte sijn ghehord. 29555[regelnummer] Ende sermoenerde dese word. Ghi romeine hets scone ic wane. Dat ic v talreest vermane. Wie wi sijn ende nv ten tiden. Vp wat volke wi sullen striden. 29560[regelnummer] Onser cracht ende onser hand.
[Folio 180v]
So ne ontghinc noit viand. Jn der werelt in gheere wisen. De iueden es oec recht dat si prisen. Sijn uerwonnen ende niet mat. 29565[regelnummer] Bedi moetsi omme dat. Stoutelike vechten in haer mesual. Ende wie diet uerwinnen sal. Sullen metten ghelucke uechten. Jc sie v ghelijc stouten knechten. 29570[regelnummer] Jn doghen blide dies bem ic vro. Nv ontsie ic mi also. Dat sulc hier een deel wers ontfaet. Dat hier so grote meneghe staet. Mar hets menech van stride onvroet. 29575[regelnummer] Ende wi sijn ten wapinen goet. Hets waer wi sijn wreet ende coene. Ende in wanhopen van doene. Ende dit sal hem maken den moet. Nv sijn wi ten wapinen vroet. 29580[regelnummer] Sterc ende ten wapinen snel. Ende dauenture es met ons wel. Mijn vader was oit segghen ghewone. Ende ic oec sijn lieue sone. Te hem ne keeric niet uerwonnen. 29585[regelnummer] Nv willic eerst den strijt begonnen. Dit sprac titus ende mettien. Mochtmen al die ridders sien. Met ghewillighen wille beuaen. Mettien so quam dar traiaen. 29590[regelnummer] Met .ccc. ridders vp horse. Ende men dar bestont die porse. Titus ende dar toe de sine.
703 Ghedoghedent met leeden anscine. Om dat men hem socoers brochte. 29595[regelnummer] Want hem therre te minder dochte. Oec sende vaspaciaen. .ij. m. scutters ter stad saen. Die tfolc te mure souden quellen. Dat si niet ne holpen haren ghesellen. 29600[regelnummer] Titus die liet lopen voren. Dar mochtmen ghehu horen. Dar therre te gader viel gheel. De iueden werden hem een deel. Mar saen worpen si hem ter vlucht. 29605[regelnummer] Ter stad waert met groter vrucht. Dar men meneghen tleuen nam. Eer hi binnen der porten quam. Mar die ontliepen binnen. Worden saen in groter omminnen. 29610[regelnummer] Metten ghenen van der stede. Want die porters wilden vrede. Ende vp gheuen haer stad. Ende dandre wilden weten dat. Dit horde titus buten mure. 29615[regelnummer] Ende seide nv eist tijt ende vre. De stad te winne sonder merren. Want si binnen te samene werren. Dat sprac hi ende met groter ghere. Ter siden dar soe stont vpt mere. 29620[regelnummer] Reet hi in vp dauenture. Want dar ne waren ghene mure. Menech ander volchdem an. Van binnen ne was so stout man. Hine wart van den romeinen veruaerd. 29625[regelnummer] Some vloensi ten acker waerd. Ende some dar si ter zeewaerd vloen. Ende bi watre waenden ontroen. Men sloecht al dat men slaen mochte. Ontier dat titus of cochte. 29630[regelnummer] Ende hem verbod dat doen. Si die in den laec ontfloen. Doe si verloren saghen die stad. Vloen si met haren scepen om dat. Doe ombod dit al te gader.
704 29635[regelnummer] Titus al te hand sinen vader. Die sere blide was van der mare. Ten naesten daghe hi dar nare. Scepe maken dede dar men beghinnen. Mede soude die andre winnen. 29640[regelnummer] Die in den laec waren ontfaren. Ende teerst dat si ghereet waren. Voeren die romeine vp dandre striden. Die lettel werren daden tien tiden. Want die romeine wel waren bewaerd.
[Folio 181r]
29645[regelnummer] Sulke storuen vor dat suaerd. Ende sulc verdranc dus voer die dinc. Also datter niemen ontghinc. Onder iuede pord ende vpt felt. Ende in den laec worden ghevelt. 29650[regelnummer] .v^c. ende .vi. m. te waren. Liede van der iuedscer scaren. Vaspasiaen wan dus die stede. Doude ende oec de cranke mede. Darre .m. ende .cc. waren. 29655[regelnummer] Hiet hi ontliuen sonder sparen. Ende .vi. m. vd vercoren. Van den ionghen als wijt horen. Sendi nerone sinen here. Ende prosente met groter eere. 29660[regelnummer] Dander volc vercocht hi al. .xxx. dusent was tghetal. Ende .cccc. dus quam hijs af. Al sonder die hi agrippen gaf. Dus was tende van desen stride. 29665[regelnummer] Jn pietmaent vp de feeste yde. Aldus verloren was tarichee. Dat vp mere stont van galilee. Hilt al meest tiuedsce volc .i. hand. Dat ghinder was int land. 29670[regelnummer] So dat wonnen die romeine. Alle die vesten ghemeine. Sonder eene hiet giscala. Ende een andre hiet gamala. Ende een berch die itaberius hiet. 29675[regelnummer] Dar vp ghevloen was een grod diet. Gamala was sere vast.
705 Lettel ontsaghet eneghen gast. Het was van rochen vaster mede. Dan iocapata die stede. 29680[regelnummer] Die berch was eens kemels ghelike. Dar die stad vp stont wonderlike. Vp die rochen hoghe ende diepe die dale. Ende onuerwinlic al te male. Dar toe hadsoe oec mede ter cuere. 29685[regelnummer] Josephus met eenen mure. Ghedaen vesten al omme mede. Die ghene die waren in de stede. Ghetroosten hem wel vp gamala. Want so vaster was dan iocapata. 29690[regelnummer] Mar min volx wasser inne. Ende oec niet van so stouten sinne. Doch wasser menech inghetrecht. Die vp die vasteit heft ghemecht. Agrippa hadse teerst beleghen. 29695[regelnummer] Mar .vii. maende hildsire hem ieghen. Doe quam vaspasiaen dar na. Ende belach saen gamala. Mar niet ne belachijt al te male. So diep so grod waren die dale. 29700[regelnummer] Dar men altoes niet doen ne mochte. Ten oestende hi de stad sochte. Dar een vast tur ieghen stoet. Hoghe bouen der pord ter cuere goet. Ende die romeine droeghen dracht. 29705[regelnummer] Dale vulden si ende gracht. Mar agrippa ghinc ten mure. Te proeuene vp auenture. Of si wilden vp gheuen de pord. Een iuede die dit heft ghehord. 29710[regelnummer] Warp an den ellenboghe. Met eere slingre van dar hoghe. Dat hem sere mesquam. Dies worden die romeine gram. Dat die coninc ghequetst was. 29715[regelnummer] Ende peensde wel die warheit das. Sijnt dat de iueden niet vermeden. Den man van harre ghelouecheden. Ende die te hare wet behorde.
706 Dat si altoes van ghenen morde. 29720[regelnummer] Ne vermeden den iueden dan. Dies ghinc dar draghen menech man. So dat vul worden die fosseide. Ende men de ramme an den muer leide. Mar een iosen ende een cares. 29725[regelnummer] Begonsten hem uerwerren des. Si waren vorbaerst van der stede. Tander volc dat halp hem mede. Mar saen hebsi die werre begheuen.
[Folio 181v]
Want se die scutters verdreuen. 29730[regelnummer] Die romeine die begonden. Te drien steden in den stonden. Met ramme frochieren die mure. So datter ward eene wide scure. Met groten lude si in quamen. 29735[regelnummer] Ende den strijt van binnen namen. Dar si teerst vonden grote werre. Mar doe wies vp dat romsce herre. Ende de porters weken mede. Jn dat hoochste van der stede. 29740[regelnummer] Ende die romeine volchden sere. Mar die iueden quamen ten kere. Van hoghen vp hem lopende weder. Ende staken die romeine ter neder. Dat si rolden haer entare. 29745[regelnummer] Als dat si van groten vare. Jn duse weken tien stonden. Die an de hanghede roche stonden. Want si ne mochten hem niet uerwerren. Mar dit wiken quam hem te derren. 29750[regelnummer] Want die huse ter neder vielen. Ende rolden neder ghelijc wielen. Deen huvs vp dander dus vielre vele. Dar de romeine in den nijt spele. Onder vele bleuen versmord. 29755[regelnummer] Ende die liede van der pord. Sloeghen der romeine vele. So dat si vten nijt spele. Weder vte ten gate weken. Dar si in waren ghestreken. 29760[regelnummer] Die si van stoue cume vonden.
707 Vaspasiaen die in den stonden. Mede was te verre in ghegaen. Was al daer ghelaten staen. Met eere meneghe ne bore grod. 29765[regelnummer] Medeward in al de nod. Titus ne wasser niet sijn sone. Want in surien was die gone. Van sinen vader doe ghesent. Twiken dochtem ghelijc couent. 29770[regelnummer] Ende oec ten sekersten niet. Omme dere dinc hem was ghesciet. Dar te voren pensdi teere tijt. Ende bleef houdende den strijt. So dats den vianden wondren began. 29775[regelnummer] Ende lieten tfechten vp den man. So dat hi riglanghe buten mure. Selue wech vter auenture. Niet eer ne toghedi den ric. Eer hi buten was een stic. 29780[regelnummer] Dar bleef een prinche van rome dod. Ende menech ander in de nod. Ende een hiet gallus ontsculde daer. Met hem .x. weet vor waer. Jn een huvs al hemelike. 29785[regelnummer] Sauonts waendmen sekerlike. Die liede dar eten gaen. Gallus heft an hem verstaen. Van der stede alle die saken. Dat si saten ende spraken. 29790[regelnummer] Hoe ghedaen was binnen de raet. Nachts hi ghene liede bestaet. Ende sloechse alle dod. Ende al behouden hi ontscod. Sijn herre sach vaspasiaen. 29795[regelnummer] Jn scamen ende in rouwen beuaen. Jn scamen dat si haren here. Lieten gheauenturd so sere. Jn rouwen om haer verlies. Want dar te voren sijt seker dies. 29800[regelnummer] Ne ghesciedem noit sulc mesual.
708 Mar hi trostedse so al. Dat hem therre weder quam. Ende die van binnen als ict vernam. Ghetrostem een deelkin wel. 29805[regelnummer] Om dat hem eerst so gheuiel. Mar si hadden berste grod. Menech van binnen ontscod. Ende ontliep met groter cracht. Die romeine droeghen echt dracht. 29810[regelnummer] Om te winne die stad hier na. Doe men dus lach vor gamala. Sende herre vaspasiaen.
[Folio 182r]
Die den berch soude bestaen. Te winne die heet itaberius. 29815[regelnummer] Hoghe was hi wi lesent dus. .xxx. stadien dins ghene ghile. Als .viii. stadien doen die mile. Ende .xxx. stadien was hi wijt. Met eenen mure ieghen den strijt. 29820[regelnummer] Bouen began dins ghene saghe. Dien iosephus binnen .xl. daghe. Maken dede al omme ende omme. Dar was vele volx in teere somme. Placidus ward dar ghesent. 29825[regelnummer] Die merket ende bekent. Dat gheen striden es an de veste. Ende hi troste tfolc om tbeste. Dat si pais vp ghenaden namen. Die iueden bendelike of quamen. 29830[regelnummer] Verradelike in der ghebare. Als oft om ghenaden ware. Ende placidus sprac soete tale. Als die dar omme al te male. Pijnde om tfolc te hebbene int slechte. 29835[regelnummer] Dus sendise in dien gheuechte. Want die iueden strides begonden. Ende placidus die weec tien stonden. Tote dat hise hadde neder. Met dien keerdi vp hem weder. 29840[regelnummer] Ende heft hem den berch onderreden. Vele sloechire dar si streden. Mar vele ontlieper hem.
709 Jn de stad te iherusalem. Ende dandre die dar bouen bleuen. 29845[regelnummer] Hebben den berch vp ghegheuen. Tote gamala weet dat wel. Was nachts ende daghes dorloghe fel. Want men de stede wel uerwerd. Mar die van buten ebben ondermurerd. 29850[regelnummer] Eenen tur ende daden vallen. Met dien wachters al met allen. Ende dandre wachters worden in vare. Die romeine liepen hare ende dare. Ende sloeghere meneghen te dod. 29855[regelnummer] Al dar ghevielt dat men durscod. Jose den vorbarsten van der stede. Vp een stic van den mure mede. Binnen ward al die stad in vare. Sodat clares horde die mare. 29860[regelnummer] Die doe lach in euele grod. Ende hi bleef van vresen dod. Mar die romeine pensden om tferlies. Dat hem dar te voren vp wies. Ende liepen niet in al waren si gram. 29865[regelnummer] So dat titus ghinder quam. Die sere gram was van der scaden. Die hem te voren die porters daden. Die met .cc. ridders die stede. Sochte ende met voetghanghers mede. 29870[regelnummer] So dat si met ghemake in quamen. Als die wachters dat vernamen. Wordsi ten wapinen anian coere. Die liede horden dese roere. Dat die romeine in waren comen. 29875[regelnummer] Haer kinder hebsi ghenomen. Ende tiden den hoest torre ward. Sulke liepen onder tsuard. Die saen waren ghesleghen dod. Tbloet liep nederward al rod. 29880[regelnummer] Want die mer sloech waren onghetelt. Vaspasiaen kerd al tghewelt. Ten meesten turre dar tfolc in vlo.
710 Die stont vp eene rodche also. Dat meer qualike toe mochte comen. 29885[regelnummer] Bedi hebben die iueden ghenomen. Bede ghescot ende stene. Ende worpent vp die viande ghemene. Mar een storm wies bouen so grod. Die god sende te hare dod. 29890[regelnummer] Die storm brochte gheiaghet ghedichte. Vp hem lieden der romeine scichte. Ende hi benam den haren tflieghen. Noch hine liet hem sonder lieghen. Niet ghesien dat de romeine. 29895[regelnummer] Totem clommen ghemeine. Dus quamen vp die romeine saen.
[Folio 182v]
Ende sulke ebsi gheuaen. Sulke sloeghensi te hand dod. Doch ne sparden si cleen no grod. 29900[regelnummer] Dat was om tsuaer verdriet. Dat hem teersten was ghesciet. Vele der iueden hebben verstaen. Dat dar ne was gheen ontgaen. Ende lieten hem neder met allen. 29905[regelnummer] Met kinde ende met wiue vallen. Van der rodchen in den dale. Dar warre .v. dusent bi ghetale. Ende vier .m. ghesleghen dod. Van al den lieden so ne ontscod. 29910[regelnummer] No kint no man en lieter tlijf. Sonder allene .ij. wijf. Die na den wijch dar waren vonden. Bedi behildsi tlijf tien stonden. Dus ward ghewonnen gamala. 29915[regelnummer] Jn october hord hier na. Vp den .xxxiii.sten dach. Dar tromsce herre voren lach. Eene maent ende een deel mee. Dus struerdemen galilee. 29920[regelnummer] Nv ne was niet dan giscala. Jn galilee verre no na. Die romeine ne haddent al. Jn de pord was grod ghescal. Want die liede van der stede. 29925[regelnummer] Begherden sere die vrede.
711 Mar leuis sone de quade ian. Dar ic hier voren tellen af began. Met eere scare van rouers vele. Trostese alle ten nijt spele. 29930[regelnummer] Een valsch een wandel ionghelinc. Ende emmer staede ommate dinc. Ende die vele sijns willen dede. Oec waest cont al den volke mede. Dat hi den strijt begerde sere. 29935[regelnummer] Om selue te sine here. Vele rouers waren met hem ghemeine. Dus onboden si die romeine. Doe sender vaspasiaen. Titus sinen sone saen. 29940[regelnummer] Ende .ccc. ridders met hem mede. Te cesarien in de stede. Voer hi ende dander heren rusten. Dat hem te bet soude lusten. Te vechtene vp iherusalem. 29945[regelnummer] Want dit was cont worden hem. Dat die stede was wijt ende grod. Ende vast van muren sonder ghenod. Ende dat te coste ende te pinen. Hem moeste werden ende den sinen. 29950[regelnummer] Eer hise wonne ofte brake. Dies dedi sijn volc te ghemake. Ende aisiredse der ieghen. Titus die voer sire weghen. Te giscala ende de sine. 29955[regelnummer] Hi sach dat men met cleenre pine. Winnen mochte ghene stad. Mar want hi was van stride sat. Ontfarmedem dat men ontliuen. Die kinder soude metten wiuen. 29960[regelnummer] Ende donnosele metten quaden. Des was hi alse beraden. Dat hise in paise vp nemen wilde. Doe sach hi ten mure scilde. Als te houdene de stad. 29965[regelnummer] Ende hi sprac mi wondert dat. Hoe wi steden ende veste. Ghewonnen ebben alle die beste. Dat ghi v waent allene onthouden.
712 Lust v vechtens bi uwen scouden. 29970[regelnummer] Jc sal v dat toghen wel. Dat elniet es dan spot ende spel. Jeghen ons es uwe veste. Dit sprac hi mar al de beste. Moesten suighen die binnen waren. 29975[regelnummer] Jan andworde sonder sparen. Dat hi arde gherne dade. Die vorwarde vp ghenade. Mar dien dach die was gheset. Te vierne der iueden wet. 29980[regelnummer] Bat hi dat men hem gheuen soude.
[Folio 183r]
Want de wet des niet ne woude. Dat men om pais spreken mach. Of om strijt vp den saterdach. Met desen worden in dit lieghen. 29985[regelnummer] Wilde ian titus bedrieghen. Niet om deere van den saterdaghe. Mar dat hi nachts alst niemen saghe. Ontflien wilde in iherusalem. Mar ic waent god wilde van hem. 29990[regelnummer] Dat menne al dar soude vaen. Ende hem grod leed soude ouergaen. Titus gaf hem de vurste mede. Ende logierde van der stede. Mar nachts ontflo ian ende met hem. 29995[regelnummer] Menech in iherusalem. Sine rouers wijf ende kinder. Doch so quam hem sulc vier ghinder. Jn de vlucht dat die caitiue. Achter hem lieten kinder ende wiue. 30000[regelnummer] Die hem volghen niet ne conden. Ende sere mesbarden tien stonden. Alst dach was titus quam ter stede. Tfolc de porten hem ondede. Ende ontfinghene ende oec sine mans. 30005[regelnummer] Oec seidsi hem de vlucht iehans. Doe sende titus volc na hem. Mar hi was in iherusalem. Dies ne mochte sine niet begaen. Van den vluchteghen sloechire saen. 30010[regelnummer] Wel na .ij^m. manne ghinder. Wiue vinghensi ende kinder.
713 .iij. dusent ne buere war min. Titus was gram in sinen sin. Dat hem ian so was ontfaren. 30015[regelnummer] Jn de pord quam hi te waren. Ende velde een deel van den mure. Met dus ghedaenre auenture. Ward ghewonnen al galilee. Dar menech romein omme wee. 30020[regelnummer] Hadde. ende menech omme bleef dod. Oec hordi wel dat scade grod. Die iueden namen int ghewecht. Nv salic vord tellen echt. Hoet verghinc met iherusalem. 30025[regelnummer] Ende hoe dat onnosel bloet vp hem. Ghevroken ward van onsen here. Hier na ne hordi nemmermere. Jn erderike meerre plaghe. Van nv toten doemesdaghe. 30030[regelnummer] No argher volc in eene stede. Dat so vele vp gode mesdede. Als ian quam te iherusalem. Al tfolc dat quam vd ieghen hem. Ende ieghen die ghene van sire scare. 30035[regelnummer] Om te vraghene om niemare. So ademloes waer si van vliene. Datter cume waren .x. Die tellen mochten haer verdriet. Die van der stad gheloofdens niet. 30040[regelnummer] Der macht van der iuedscer scaren. Mar si seiden dat si waren. Haer sdanx ghevloen dar in de stede. Om der stede sekerhede. Mar ian die clene scande. 30045[regelnummer] Hadde dat hi vor de viande. So scandelike was gheweken. Die ghinc sincken ende spreken. Doe liede. ende seide de romeine. Waren cranc van erre ende cleine. 30050[regelnummer] Ende de iueden sterker wesen. Die ionghelinghe hout hi in desen. Die gheloueden siere word.
714 Hi seide werren wi ons wel vord. Si ne moghen met ghere auenture. 30055[regelnummer] Of ghewinnen onse mure.
[Folio 183v]
Want de clene stedekine. Daden hem so grote pine. Die stonden in galilee. Met desen troste ende niet mee. 30060[regelnummer] Maecti de ionghe stout ghemoet. Mar doude die waren vroet. Ende die vorpensden de scade. Weenden om dese ouerdade. Ghelijc alst al verloren ware. 30065[regelnummer] Dus waren al die wise in vare. Uaspasiaen die wan hier na. Azot ende iamnia. Ende leider in sijn selfs liede. Ende so weltijt soet also ghesciede. 30070[regelnummer] Dat de iueden van den vianden. Jet pais hadden wordsi te handen. Onderlinghe in groten twiste. Want doude volc dat wiseit wiste. Begherden den pais sonderlinghe. 30075[regelnummer] Mar die stoute ionghelinghe. Dar bi verloren ward al tland. Ghewonnens de ouerhand. Si roofden buten ende binnen. Elc stont om dorperlic winnen. 30080[regelnummer] Also dat de rouers quamen. Scarmaelde alle te samen. Te iherusalem in de stad. Die onberecht ende heerloes sat. Ende alle die iueden na doude sede. 30085[regelnummer] Gherne ende ghewillike ontfinc mede. Ende tien tiden alre meest. Want om dat de pord was ghevreest. Pensden si dat si alle te samen. Der stede te socoerse quamen. 30090[regelnummer] Dit ontheerde sident de stad. Want tonghe warachteghe volc at. De spise dar de vechters mede. Mochten ebben ghehouden de stede. Dus moeste de stad ewrinnen. 30095[regelnummer] Die hongher ende de twist van binnen.
715 De grote quaetheit die tfolc dede. Onderlinghe dar binnen der stede. Hoe men sloech de beste dod. Ende ment al nam cleen ende grod. 30100[regelnummer] Moetic cortelike ouer liden. Wie so macht adde in dien tiden. Of oec edel ofte rike. Die moester steruen iammerlike. Si teghen hem dat hi die liede. 30105[regelnummer] Jeghen die romeine verriede. Dese murdeners met haren roten. Hieten hem seluen zeloten. Dat meent bescermers van der wet. Noch ebsi hem suarlike besmet. 30110[regelnummer] Want si onnodele ende doren. Bisscoppe te sine coren. Die van den dienste niet ne conden. Ende hildent al vor spot tien stonden. Dat si sulke quaetheit daden. 30115[regelnummer] Also dats tfolc ward beraden. Dat si langher niet ne wilden. Dat si die ouerhand behilden. Die zeloten diet al ontheren. Ananus ende andre heren. 30120[regelnummer] Die bisscoppe te voren waren. Trosten de liede sonder sparen. Te vechtene vp die zeloten. Die sterc waren ende van groter roten. So dat de meentucht al ghemene. 30125[regelnummer] Ghewillech ward grod ende clene. Die zeloten ende de hare. Worden wel dies raeds gheware. Ende quamen met haren scaren. Vten tempel dar si in waren. 30130[regelnummer] Die si ieghen die porters hilden. Vele sloechsire ende velden. Mar die cracht van dien van binnen. Moeste om lanc uerwinnen. So dat ananus ende de sine. 30135[regelnummer] Vp hem wonnen met groter pine. Van den temple duterste mure. Doe sloten si dandre duere. Die zeloten ende vloen binnen.
716 Ananus diese wilde winnen.
[Folio 184r]
30140[regelnummer] Beleidse bi daghe ende bi nachte. Met .vi^m. man met crachte. Mar die mordadeghe ian. Dar ic te voren of began. Die ontflo vte giscala. 30145[regelnummer] Onteeredse alle hoe soet ga. Hi was altoes ten nauwen rade. Met ananus waest vro waest spade. Ende dan liet hi den raet verstaen. Den zeloten binnen saen. 30150[regelnummer] So dat hem ananus ghenende. Dat hi ianne binnen sende. Om te makene vasten vrede. Want die heren van der stede. Ne wilden niet deleghe stad. 30155[regelnummer] Ontsuueren ende omme dat. Wilden si den moester van den iuedscen bloede. Verwachten met groter hoede. Jan ghinc ten zeloten in. Ende toghede sinen valscen sin. 30160[regelnummer] Hi dede den zeloten verstaen. Dat boden an vaspasiaen. Ananus wilde senden mede. Om vp te gheuene de stede. Ende hise emmer soude winnen. 30165[regelnummer] Mochti ten naesten daghe der binnen. Aldus heft hijt al verraden. Die zeloten die der mesdaden. Ghedochten die si adden ghedaen. Ne wisten wat best anevaen. 30170[regelnummer] Mar boden sendedsi saen twee. Dar buten tote dien van ydumee. Die seiden dat al sonder waen. Dat ananus an vaspasiaen. Boden sende vp dat hi quame. 30175[regelnummer] Ende hi ghene stad vp name. Ende si waren verdreuen mede. Om de vrieheit van der stede. Te houdene in den tempel binnen. Dar mense saen in soude winnen. 30180[regelnummer] Dat was omboden metter vard. Alsmen dies gheware ward.
717 Jn ydume quam dar te samen. .xx^m. man bi namen. Om te onsettene de stede. 30185[regelnummer] Ende den zeloten te helpene mede. Mar ananus heft dit vernomen. Ende slod de porte vor haer comen. Ende sette wachters vp den mure. Vp eenen tur ghinc hi ter vre. 30190[regelnummer] Staen ende hiet ihesus mede. Doudste bisscop van der stede. Die ihesus die hilt dar de tale. Jeghen die van buten al te male. Ende lachteret dien van ydume. 30195[regelnummer] Twi si der stad waren gheve. Ende si holpen den zeloten. Die om haer quaetheit waren besloten. Jn den tempel ende om haer mord. Die si antierden in de pord. 30200[regelnummer] Dit ende des ghelike aldus. Sprac buten turre ihesus. Mar die van ydumee. Ne achten des min no mee. Ende waren gram in haren sin. 30205[regelnummer] Dat si niet ne mochten in. Sine wilden har arnasch of doen. Doe andworde een hiet symoen. De vorbarste van dien van buten. Ende seide dat si de porte sluten. 30210[regelnummer] Jeghen tfolc van der iuedscer wet. Dar mede ebsi hem besmet. Want de stad soude sijn ondaen. Allen iueden sonder waen. Te bet hilt hijt ouer waer. 30215[regelnummer] Dat si in den tempel daer. Beleit hadden die zeloten.
[Folio 184v]
Sonder scult met haren roten. Want si ontseiden den inganc. Den ydumen al ghemanc. 30220[regelnummer] Die om gode dar waren comen. Mar sident seghet dat benomen. Ons es de tempel ende de stede. So blijf wi hier buten mede. Die romeine te wederstane.
718 30225[regelnummer] Of si die stad pinen te vane. Ende te wrekene oec vp v. Dese ondaet die ghi doet nv. Of ghi vp die zeloten mesdoet. Die ghevrest sijn om der stad goet. 30230[regelnummer] Om dese tale was droeue ihesus. Ende oec met hem ananus. Die ydumen sloeghen an tfelt. Ghinder buten hare ghetelt. Tornech ende vtermaten gram. 30235[regelnummer] Mar des selfs nachts so quam. Coude ende tempeest so grod. Dat si waren in groter nod. Alle die laghen buter stede. Ende wel na verdoruen mede. 30240[regelnummer] Het donderde ende blexemde onsochte. So dat die erde luden dochte. Elc man mochte merken das. Dat een suaer vortekin was. Ende mochte proeuen openbare. 30245[regelnummer] Dat al de werelt in sorghen ware. Die ydumen die buten sijn. Crupen te gader alse suijn. Ende decten hem met haren scilden. Die zeloten dien tempel hilden. 30250[regelnummer] Was leed der pinen die si dogheden. Die ydumen ende pogheden. Dat si vten tempel quamen. Ende.therre van buten al te samen. Jn lieten eer sijt mochten kinnen. 30255[regelnummer] Die ghene diere waren binnen. Dar word si alle teere roten. Die ydumen ende die zeloten. Ende sloeghent al cleen ende grod. Som slapende som wakende dod. 30260[regelnummer] Som werrende som in der werre. Dar sloeghen sire met groten gherre. .viii^m. ende .v. c. dod. Ende roofdent al cleen ende grod. Ananus sochtsi tien stonden. 30265[regelnummer] Ende ihesuse alsise ebben vonden. Sloeghensise iammerlike dod. Ende onbegrauen ende blod.
719 Lietsise vp die erde. Condelike met groter onwerde. 30270[regelnummer] Nochtan eist ieghen de iuedsce wet. Die van moyses es gheset. Dar mochtmen sien die .ij. heren. Die te voren met groter eeren. Ghedient adden vor den outaer. 30275[regelnummer] Jammerlike ligghen daer. Dus wandel es die auenture. Die emmer gheft na tsoete tsure. Als ananus ende ihesus mede. Dus vermord waren in de stede. 30280[regelnummer] Die idumen ende die zeloten. Sloeghen tfolc met haren coten. Dedele lieden metten ionghen. Hebsi ghecarkert ende gheduonghen. Dat si met hem waren ghesellet. 30285[regelnummer] Mar die ebsi om niet ghequellet. Want si lieuer hadden de dod. Alsi hem dusdane pine grod. Hadden ghedaen ghinc si ten suerde. Onbegrauen vp die erde. 30290[regelnummer] Laghen die grote metten clenen. Ende niemen durse bewenen. Want diese claghede die starf mede. Nachts in groter ellendechede. Doe droeghen sulke alst niemen sach. 30295[regelnummer] Vp sinen vrient dar hi dod lach. Metter hand een lettel erden. Met aldus dare onwerden. Bleuer .xii. m. dod. Edel liede dits iammer grod. 30300[regelnummer] Soude iemen om die iueden mesbaren.
[Folio 185r]
Doe si van slane morde waren. Ghincsi ten valscen vonnesse ward. Dar was een rike man een ward. Hiet zacharias dien haten si mede. 30305[regelnummer] Om sine dueghet om sine rijchede. Dar toe riepen si .lxx. liede. Die beste van den ghemene diede. Ende teghen hem vaste ane. Dat hi tote vaspasiane.
720 30310[regelnummer] Bode sende dar hi mede. Wilde verraden die stede. Doe claerdem zacharias. Ende proefde dat hi onsculdech was. Datten de .lxx. dar bi. 30315[regelnummer] Quite scolden ende vri. Des bolghen die zeloten sere. Mar .ij. der coenster sloeghen den here. Midden in den tempel dod. Ende hilden spot met hem grod. 30320[regelnummer] Si seiden nv bestu gheabsoluerd. Dit heft harde sere ghederd. Den ydumen oec roudem somen. Dat si dar waren comen. Ghemerct ebsi ende verstaen. 30325[regelnummer] Dat si sere ebben mesdaen. Ende hem loghene onboden was. Alsmen hier te voren las. Dar si de vard om grepen ane. Si ontbonden de gheuane. 30330[regelnummer] Arde na .ij. m. man. Ende keerden ten lande dan. Tghemene volc was des blide. Ende waenden te vrier sijn van stride. Ende den zeloten waest niet leeder. 30335[regelnummer] Si worden alle slaghe te wreeder. Want si scaemden hem een deel. Harre quaethet al gheel. Te doene vor die van ydume. Bedi daedsire in lanc so mee. 30340[regelnummer] Nv ghinc si murdren ende slaen. So war soet hem dochte best ghedaen. Ende meest sloeghen si der edele dod. Die stoute niger die manheit grod. Dicke vp die romeine dede. 30345[regelnummer] Dien ontlijfdensi buter stede. Om dat sine een deel ontsaghen. Hi bat allene in sire plaghe. Dat menne dolue na sine dod. Mar si ontseident hem al blod. 30350[regelnummer] Doe vloectesi al ghemeine. Ende bat te wraken die romeine. Hongher orloghe ende mord.
721 God heft sine ghebede ghehord. Want hijt hem sende saen. 30355[regelnummer] Van den volke mocht niemen ontgaen. Hine was onnedel of cranc van goede. Dus was de stad ontreint met bloede. Allegader de romeine. Hadden den moet grod ende cleine. 30360[regelnummer] Jherusalem te bestane. Ende sochtent an vaspasiane. Ende seiden van dien discord. Die binnen ware in de pord. Dat mense lichte winnen mochte. 30365[regelnummer] Mar vaspasiane dochte. Voer si om de stede winnen. Dat si versoenen souden binnen. Ende seiden god ordineret bet. Die de dinc al dar toe set. 30370[regelnummer] Dat hi ons in corter tijt. Die iueden sal gheuen sonder strijt. Want elc slaet andren te dod. Dus mindert haer meneghe grod. Si ne reden harnasch no sine vesten. 30375[regelnummer] Mar binnen vermord elc den besten. Dus es de vurste onse vrome. Dit loefden si alle ende niet some. Saen wordmen gheware das. Hoe nuttelic dat sijn raet was. 30380[regelnummer] Want alledaghe met groten roten. Quamen ontvliende den zeloten. Vele iueden mar sonder miede. Ne mochten ontvlien ghene liede. Ende wie so niet ne mochte gheuen.
[Folio 185v]
30385[regelnummer] Wildi vlien het costem tleuen. Si adden vter herten gheset. Ontfarmenesse recht ende wet. Mar ian van giscala. Die alle weghe stont der na. 30390[regelnummer] Om here te sine allene. Gaderde gheselscap niet clene. Ende heft die zeloten ghelaten. Des vochten si onderlinghe vtermaten. Haer roof ende haer strijt. 30395[regelnummer] Die ghedurde langhen tijt. Dus rumde menech man de stede. Diet vaspasiane cont dede.
722 Ende bat hem dat hi wonne de pord. Eer al dat volc worde vermord. 30400[regelnummer] So dat hem ontfarmen began. Ende trac iherusalem bet an. Of hi de stad beligghen soude. Mar weet wel dat hise winnen woude. Al dat scaden mochte hem. 30405[regelnummer] Ende hi belach iherusalem. Gaders ontfinghene de stede. Sonder wijch in goeden vrede. Jn lijctekine braken si hare mure. Mar sulke waerre also sture. 30410[regelnummer] Dat si niet ne wilden ontfaen. Ende vloen uter stede saen. Na die ghene sende aldus. Vaspasiaen placidus. Ende met hem een deel ridders goet. 30415[regelnummer] Ende .iij^m. man te voet. Die vluchteghe sijn voren ghestreken. Ende in eene veste gheweken. Dar si ionghelinghe vonden. Die den strijt met hem bestonden. 30420[regelnummer] Mar placidus weet voren een deel. Als die vorriden wille tcasteel. Ende tfelt loken buten mure. Ende teersten dat hi sach die vre. Keerdi te haren scaden. 30425[regelnummer] Die lettel werren vp hem daden. Ende sloegher menech buten mure. Oec addi bi na dauenture. Dat hi met hem waer in ghevaren. Die weken vor sine scaren. 30430[regelnummer] Mar dat si de stad loken met pinen. Dar vacht hi buten metten sinen. Tote omtrent noene eer hi ghewan. Ghene veste die stoute man. Ende sloecht al dod dat hi beghinc. 30435[regelnummer] Waest wijf waest man waest ionghelinc. Die dapperst ende stercst waren. Ontfloen danen sonder sparen. Ende men roofde vp al de stede. Oec verberndise mede. 30440[regelnummer] Die dar ontfloen der romscer hand.
723 Maecten met hem vluchtech te hand. Jn iericonta dar si weken. Placidus quam na ghestreken. Ende iaghese toter iordane. 30445[regelnummer] Dien hi beuinc hem ghinc de dod ane. Ende dreef al tfolc vp die riuiere. Die was met reine ghewassen sciere. So datmen qualike ouer mochte. Dat volc hi met stride sochte. 30450[regelnummer] Dar moesten si vechten want dat vlien. Dat ne mochtem niet ghescien. .xiii. m. sloeghen sire dod. Mar dat ghetal was so grod. Dat in die riuiere verdranc al. 30455[regelnummer] Dat mens ne weet gheen ghetal. Ja men leest dat de iordane. Cume macht adde haren ganc te gane. So menech dode wasser bleuen. De dode so es so vul ghedreuen. 30460[regelnummer] Dar soe in vallet die iordane. Dat meent sach te wondre ane. Nochtan vincmerre teere scaren. .xxii. c. te waren. Ende die roof die was so grod. 30465[regelnummer] Placidus die sine nod. Aldus verwan. wan al de steden. Al toter doder zee met vreden. Ende hi beduanc dar toe mee.
[Folio 186r]
Die ghene die in de dode zee. 30470[regelnummer] Gheweken waren te sire hand. Aldus suuerdi al tland. Uaspasiaen die wan hier na. Al tland van ydumea. Dar sloech hi in .x^m. man. 30475[regelnummer] Ende vinker .m. nochtan. Dus vererdi al tland. Ende waer so hi de stede vand. Dar hi mochte alre best. Den iueden naren heft hi gheuest. 30480[regelnummer] Ende gheset eenen casteel. Ende leider in sijns volx een deel. Also dat niemen vd ne mochte.
724 Te iherusalem dus onsochte. Was dat landscep al besloten. 30485[regelnummer] Nochtan helt soe de zeloten. So nouwe dat man noch wijf. Ne mochte ontgaen behouden tlijf. Als vaspasiaen dar na. Keerde in cesarea. 30490[regelnummer] Ende hi vaste ghereedde hem. Te vaerne vp iherusalem. Quam hem bodscap ende mare al blod. Dat de keiser nero was dod. Die .viii. daghe ende .xiii. iaer. 30495[regelnummer] Keiser adde ghewesen dats waer. Ende de quaetste was dies ghelouet. Die oit crone droech vp thouet. Sente pietre ende sente pauwelse mede. Dedi ontliuen met sire quaethede. 30500[regelnummer] Jn achterste iaer van sinen rike. Hem seluen doddi iammerlike. Doe ward ghemaect keiser galba. Die onlanghe leuede dar na. Om dese dinc vurste de vard. 30505[regelnummer] Vaspasiaen ende sende dar ward. Te rome om des keisers word. Titus sinen sone riep hi vord. Ende senden ten keiser galba. Dat hi screue van iudea. 30510[regelnummer] Wat hire mede wilde ebben ghedaen. Dar voer oec mede agrippa saen. Mar eer si te rome quamen. Horden si mare ende vernamen. Dat galba ware sonder saghe. 30515[regelnummer] Versleghen doe hi .vii. daghe. Ende .vii. maende adde ghewesen. Ende otte ward keiser na desen. Die maer .iij. maent ne was here. Titus settem ten kere. 30520[regelnummer] Ende quam te cesarien ten vader. Jn twifele waer si allegader. Hoe dat metten romscen rike. Soude varen cortelike. Hier binnen ward ander onvrede. 30525[regelnummer] Te iherusalem in de stede.
725 Een iuede een rouer hiet symoen. Was te messade ghevloen. Jn eenen casteel dar rouers laghen. Ende plach met hem dies si plaghen. 30530[regelnummer] Jonc stout lustech was die man. Mar niet als lustech als ian. Dar ic af sprac ende spreken sal. Die symoen sette sinen sin al. Om te ebbene herscappie. 30535[regelnummer] Ende ghewan grote partie. Dar hi tland berouede mede. Oec ontsaghene sulke stede. Also sere wies sine macht. Jn ydume met groter cracht. 30540[regelnummer] Maecti eene veste goed. Ende hi sette sinen moet. Hole te makene ende haghedochten. Dar hi ende de sine in luscen mochten. Ende oec sinen roef in dede. 30545[regelnummer] Die hi spijsde wel ter cuere mede. So dat men ward uervard van hem. Jn de stad te iherusalem. Doe dat die zeloten saghen. Wilden si dese belaghen. 30550[regelnummer] Ende stoocten vp hem eenen strijt. Daerre symoen in corter tijt. Vele sconfierde ende sloech mede.
[Folio 186v]
Ende dreef weder in de stede. Mar niet ne dursti met allen. 30555[regelnummer] Nochtoe vor de stede vallen. Ydumea dat hi ghewan. Onder hem met .xx^m. man. Ende wan cebron die oude pord. Dar men of bescreuen hord. 30560[regelnummer] Dat danen ouer .vi. stadies es. Dies sijt seker ende ghewes. Heet terebint dier heft ghestaen. Sijnt dat eerst begonste an gaen. Dese werelt van beghinne. 30565[regelnummer] Symoen rofde met groter omminne. Ydumea met sire scare. .xl. m. volchden hem nare.
726 Al sonder diere ghewapent waren. Jn ydumea sonder sparen. 30570[regelnummer] Maecti woeste ende slecht. Dit veruarde die zeloten echt. Mar niet ne dursten si strijt bestaen. Symoens wijf ebsi gheuaen. Ende keerden blide in de stede. 30575[regelnummer] Mar symon volchde mede. Ende suoer si ne ghauen hem sijn wijf. Hi soude dorbreken sonder blijf. Den mur ende al tfolc verslaen. Noch niet vermiden sonder waen. 30580[regelnummer] Der onnosele ende der quade. So dat si worden ten rade. Dat men hem sijn wijf weder brochte. Ende hem de moet een deel ward sochte. Dus was al tiuedsce volc uerwoet. 30585[regelnummer] Nv hord hoet te rome stoet. Galba ward met groter onwarde. Jn de maerct te middewarde. Versleghen als ic sprac te voren. Otto ward keiser ghecoren. 30590[regelnummer] Ende videllius dien dullen manne. Te eenen keiser danne. Dese streden om trike alst recht was. Jn grieken tote galatas. Otto want ten eersten daghe. 30595[regelnummer] Ten andren quam hem vp die plaghe. Want de sine ebben tfolc begheuen. Doe nam otto hem seluen tleuen. Doe hi .iij. maende ende .ij. daghe. Here adde ghesijn sonder saghe. 30600[regelnummer] Otten ridders ghinghen te hand. Vitelius voer te rome int land. Binnen desen was met sire partien. Vaspasiaen selue in surien. Ende wan tupperste ydumea. 30605[regelnummer] So dat niewer verre no na. Die iueden adden port no veste. Sonder iherusalem dat beste. Herodium ende mesada. Ende eene hiet macheronta. 30610[regelnummer] Dar die dieue binnen laghen.
727 Die rouens ende murdens plaghen. Als symoen sijn wijf adde ontfaen. Besat hi de stad dar na saen. Ende sloech dod de machenaren. 30615[regelnummer] War so hire eneghe mochte beuaren. Buten was wreeder symoen. Dan de romeine ende al haer doen. Binnen argher de zeloten. Dan symoen ende de romsce roten. 30620[regelnummer] Mord van manne ende van wiuen. Van kindren ende van kaitiuen. Diefte dronkescap roef. Dies ne adde niemen gheloef. Dat iet anders ware dan spel. 30625[regelnummer] Onsuuerhede als wel. Hilt vor spot menech man. Hier of was binnen hoeft ihan. Also dat ians partie.
[Folio 187r]
Dar hi of adde deerscappie. 30630[regelnummer] Hem verscieden ende teen deel. Ward ieghen ianne gheel. Ende sloeghen der zeloten vele. Oec wonnen si of in den nijt spele. Die sale dar ian in lach. 30635[regelnummer] Ende dreuene vp dien dach. Hem ende de sine ten temple binnen. Al sine rijcheit si of winnen. Ende ebben den tempel beleghen. Raet sochtensi onderlinghe der ieghen. 30640[regelnummer] Hoe ian best ware ontheert. Mar god heft int hargste ghekeert. Want si wilden ontfaen symoene. Om ianne mede tondoene. Ende ebben met beden ontfaen. 30645[regelnummer] Doe hi in quam also saen. Metten sinen setti die stede. Al onder sine moghentede. No hine ghetroude bet no clene no grod. Der partien diene ombod. 30650[regelnummer] Dan hi den zeloten dede. Jan ende sine partie mede. Lach in den tempel met vare. Ende symoen trac vor hem dare. Mar ian ende oec sijn herre. 30655[regelnummer] Waren goet ende stout ter werre.
728 Ende adden vesten ende mure. Nochtan mesdaetsi ter vre. Si maecten .iiii. turre dicke ende grod. Hem te uerwerne alst quame ter nod. 30660[regelnummer] Dus stoet in die heleghe stede. Hord van den romeinen mede. Uitellius ende die dudsce mede. Quamen te rome in de stede. Ende lach met crachte in de pord. 30665[regelnummer] Si roefdent al weder ende vord. Ende alst vaspasiaen vernam. Was hi tornech ende gram. Dat hi met crachte wilde sijn here. Ende om sijn ouerdaet noch mere. 30670[regelnummer] Hi adt ghewroken so was hi herre. Haddire niet of ghesijn so verre. Sijn princhen diet oec vernamen. Quamen in eenen raet te samen. Sident dat dus stont int land. 30675[regelnummer] Dat si wilden al te hand. Keiser maken vaspasiane. Ende hilden hem alle wel der ane. Dat hi es ende sijn sone titus. Bet werd waren dan vitellius. 30680[regelnummer] Oec gheloefden si ter cuere. Dat alle die cenature. Met hem consenteren souden. Doe lietsi hem so verbouden. Dat sine hieten al te samen. 30685[regelnummer] Keiser ende here bi namen. Ende baden hem dat hi holpe ter nod. Den rike dat stont in vresen grod. Oec duoencsine met haren suerden. Eer hijt tonfane wilde ghewerden. 30690[regelnummer] Eerst besetti an sine partie. Egypten ende alexandrie. Dat tyberius alexander. Hilt ende met hem menech ander. Dar heft hi lettren toe ghesent. 30695[regelnummer] Ende teerst dat hi de mare bekent. Tiberius doe was hi blide. Ende suoer hem hulde in allen stride. Met al te male sinen couente. Dus ward ghecoren in oriente. 30700[regelnummer] Teenen keiser vaspasiaen.
729 Al surien ontfinckene saen. So dat de mare haer ouer quam. Ende ment in panonie vernam. Ende tote messin in de stede. 30705[regelnummer] Al tfolc suoer hem hulde mede. DOe dochte vaspasiaen. Om iosephus saen. Hoe dat hi vorsprac van desen. Dat hi here ende keiser soude wesen. 30710[regelnummer] Ende deden ontslaen al te handen. Vte den boihen ende den banden. Vord meer so dedi hem eere.
[Folio 187v]
Ende ghelofden in lanc so mere. Doe sende vaspasiaen. 30715[regelnummer] Vte surien musiaen. Met herre ieghen vitellius. Mar eer hi dar quam adde antonius. Een prinche van vaspasiaens side. Vp vitellius in stride. 30720[regelnummer] Ghesleghen .xxx^m. man. Ende .cc. meer nochtan. Selue antonius adde verloren. .iiij. dusent ende .d. als wijt horen. Ende tide te rome ward. 30725[regelnummer] Dar ontfinghene metter vard. Vitellius met groten stride. Binnen in de stede wide. Dar si alle bleuen dod. Vor antonius cleen ende grod. 30730[regelnummer] Vitellius ward vord ghetrecht. Men dedem lachter onghemecht. Met slepene ende met slane mede. Te middeward in de stede. Ward hi vermord onsachte. 30735[regelnummer] Doe hi .v. daghe ende maende .viii. Adde ghewesen here grod. Anderliede bleuer dod. Meer dan .l.m. in de stad. Dit ghesciede nv merct dat. 30740[regelnummer] Jn october ten derden daghe. Sonder twiuel ende saghe. Jn desen stride bleef dod sabin. Vaspasiaen was de broeder sijn. Ten naesten daghe quam dar muciaen. 30745[regelnummer] Ende maecte rechtre traiaen.
730 Jn rome vaspasiaens sone. Tote dat selue quam die gone. Ende hijt besette na sijn ghebot. Aldus so ordineret god. 30750[regelnummer] Dat vaspasiaen curtelike. Keiser ward van al erderike. Na dien winter ghereedde die vader. Vaspasiaen te rome ward al gader. Titus ende vele ers met hem. 30755[regelnummer] Sendi ieghen iherusalem. Meer tonsettene die stede. Van den iammerliken onvrede. Die si adden die van binnen. Dane om dat hise soude winnen. 30760[regelnummer] Dus laetwi die redene staen. Van den keiser vaspasiaen. Ende segghen van titus sinen sone. Van alexandrie sciet die gone. Vd egypten metter vard. 30765[regelnummer] Ende voer te iherusalem ward. Dor wostinen dor surien. Ende quam met sire partien. Te cesarien dar hi grod herre. Vergaderde te siere werre. 30770[regelnummer] Titus dede dus als ict vernam. Mar eer hi vd egypten quam. Jn dat landscep van surien. Jherusalem dat in tveen partien. Ghedeelt was. want dat de zeloten. 30775[regelnummer] Jn den tempel waren besloten. Dar here of was de valsce ian. Ende buten lach die quade man. Symoen die in was ghelaten. Ende vacht an den tempel vtermaten. 30780[regelnummer] Deene partie sciet in tween. Diet spel verloren ebben sceen. Ende dat waren die zeloten. Want eleazarus met sire roten. Bi wies scouden dats vele was. 30785[regelnummer] Alsmen hier te voren las. Dat men vacht vp die romeine. Hadde onwerd dat ian alleine. Ouer hem allen hadde ghewout.
731 Ende nam dies hem waren oud. 30790[regelnummer] Ende onderghinc ter seluer vre. Van den temple dinreste mure. Want dar omme ghinghen .iij. paer. Als ghi moghet lesen ouer waer. Jn der coninghe boec dart staet. 30795[regelnummer] Dus heft eleazarus begaet. Jan was binnen den utersten mure.
[Folio 188r]
Nv haddijt buten ende binnen sture. Want buten vacht symoen ende de sine. Binnen dedem grote pine. 30800[regelnummer] Eleazarus nacht ende dach. Die hoghe bouen hem lach. Dus stont die strijt binnen in drien. Nv heft hem ian also versien. Van groten hoghen cederbomen. 30805[regelnummer] Die agrippa dede begomen. Te vercierne den tempel mede. Dat hire turre of maken dede. Eleazaruse tonvromen. Mar eer hire toe mochte comen. 30810[regelnummer] Quam titus ende sijn herre mede. Diet hem benamen vor de stede. .xxx. stadien van der pord. Logierdi ende oec bet vord. Met vduercornen .vi^m. man. 30815[regelnummer] Die stout ende coene waren dan. Te siene of si doch van vare. Alsine saghen openbare. Jet souden den moet laten vallen. Want hi horde dat met allen. 30820[regelnummer] De porters den pais begaren. Mar datse die mordenaren. Also adden in beduanc. Si moesten vechten sonder danc. Ne gheen volc buten ne sach hi. 30825[regelnummer] Mar doe hi was der steden bi. Quam tfolc vd ghelopen saen. Ende ebben sine scare ondaen. Ende also ghesceden an tween. Dat titus wel verloren sceen.
732 30830[regelnummer] Want hi also van den sinen. Met cleenre meneghe te sire pinen. Also versceden was onsochte. Dat dat keren verloren dochte. Want tusscen hem ende sine scare. 30835[regelnummer] Was menech viant openbare. Nv heft titus wel versien. Dat dar nes wiken no vlien. Ende ne gheen trost te waren. Dan te dorbrekene de scaren. 30840[regelnummer] Ten vianden hi sijn vrs keerd. Sine ghesellen bit hi ende leerd. Dat si hem stoutelike volghen. Jn de viande rijt hi verbolghen. Om te dorbrekene met crachte. 30845[regelnummer] Dar mochti merken wie so achte. Dat god den keiser ende den strijt. Na sinen wille sette terre tijt. Want hi sine clene ghegare. Ende sonder helm dorbrac de scare. 30850[regelnummer] Dar ghauelotten ende quareele. Na hem vloghen in meneghen deele. Die allegader sijns misten. Ghelijc als die iueden wisten. Dat die keiser titus ware. 30855[regelnummer] Ende sine sparden openbare. Nochtan sloechsire in den stride. Vele liede an elke side. Sine ghesellen quamen naer. Mar .ij. bleuer versleghen daer. 30860[regelnummer] Jn de perse van ghere pinen. Dus quam titus toten sinen. Om dit vordeel van desen stride. Worden de iueden stout ende blide. Mar tituse dien quam hulpe bi nachte. 30865[regelnummer] Vd emaus met groter crachte. Doet dach was logierdi bet naer. Vp eenen berch hiet scofos daer. Dar men den tempel ende de stad. Of mochte sien nv uerstaet dat. 30870[regelnummer] .vii. stadien van der stad nv hord. Dedi den berch weder ende vord. Met eenen mure vesten wel.
733 Dat herre dar in sonder fel. Logieren mochte te sinen doene. 30875[regelnummer] Hier leidi .ij. legioene. Legioen heet eene scare bi namen. Dar .vi. m. liede in quamen. Ende .vi^c. ende .lx. ende .vi. Dese .ij. maecten vaste warnesse. 30880[regelnummer] Bet achter hiet hi eenen legioen.
[Folio 188v]
Ende andre logieringhe doen. Drie stadien bet of van der stede. Die bemurden hem wel oec mede. Ende terde legioen dat quam. 30885[regelnummer] Van iericonta als ict vernam. Dien dedi veste maken doen. Vp eenen berch hiet elatoen. Recht oest es hi van der stede. Tusscen hem ende de pord mede. 30890[regelnummer] Legt een dal dat cedron heet. Dese beuesten hem ghereet. Binnen der stede dar men vacht. Sonder ruste dach ende nacht. Alsi buten worden gheware. 30895[regelnummer] Dat hem grod wijch nakede dare. Ende die romeinsce scaren saghen. Drie vesten maken in dien daghen. Ent hem allen ghinc ant leuen. Hem wonderets ende ebbent begheuen. 30900[regelnummer] Dat vechten binnen in die stede. Ende maecten eenen valscen vrede. Onder hem die drie partien. Die dar laghen in hatien. Sulc iuede seide wi sijn coene. 30905[regelnummer] Elc vp andren mord te doene. Dies sullen die romsce scaren. Sonder haer verlies te waren. Ons of winnen die goede stad. Dus ebsi hem ghetroost dor dat. 30910[regelnummer] Ende ebben wapinen an ghedaen. Dor tal van cedron liep si saen. Ende ebben bestaen dat legioen. Dat hem beuest vp elachioen. Dar men makede mure. 30915[regelnummer] Si ne wisten niet der auenture.
734 Van dien volke dat hem naect. Dies warsi sonder wapine naect. Die iueden adden teerste gheual. Si adden dat legioen wel naer al. 30920[regelnummer] Ghesconfiert mar dat vernam. Titus die keiser ende dar quam. Diese om haer blootheit scalt. Ende den iueden suare galt. Haer ouerdaet ende haer ghescal. 30925[regelnummer] Hi dreefse neder in dat dal. Ende als die iueden quamen int slechte. Setten si hem ten gheuechte. Al dar vochten si sonder saghe. Tote dat quam ten middaghe. 30930[regelnummer] Een deel na den middaghe titus. Die gheuochten hadde aldus. Sende weder sine liede een deel. De veste te makene al gheel. Mar een spiere stont van hem. 30935[regelnummer] Vp den mur te iherusalem. Die teken met eenen cleede dede. Doe quam ghelopen vter stede. Menech iuede in derre maniere. Ast waren uerwoede diere. 30940[regelnummer] Ende braken al de romsce scaren. Some weken si hare ende daren. Ende worden ghedreuen vp elacheon. Titus ende somech baroen. Bleuen int hofhanghende staende. 30945[regelnummer] Met sulken die wel steruen waende. Si baden hem te wikene ghemene. Ende hi niet ne pensde allene. Dat hi ridder ware van liue. Mar dat hi pensde hoe soet bliue. 30950[regelnummer] Dat hi here ghemeenlike. Ware van al den rike. Mar titus voer of hi die worde. No ne verstont no ne horde. Ende wederstont die iueden so. 30955[regelnummer] Dat hine weec no ne vlo. Ende si alle dor sine stouthede. Alle begauen dar ter stede.
735 Ende volchden den andren daer. Die dar weken dor den vaer. 30960[regelnummer] Aldar titus stont also.
[Folio 189r]
Ende menech romein vlo. Wordsi hem scamende so sere. Dat si lieten haren here. Jn al sulker vresen staen. 30965[regelnummer] Ende keerden vp die iueden saen. So dat sise neder dreuen. Van den berghe ende si bleuen. Staende vechtende int dal. Dus wan titus den prijs al. 30970[regelnummer] Een deel hilt hi met hem der lieden. Dar hiet den iueden mede verbieden. Dat si den berch nemmee ne winnen. Den andren volke hiet hi met minnen. Maken veste ende mure. 30975[regelnummer] Dar si ieghen dorloghe sture. Jn ligghen mochten word tgheuecht. Ofse de iueden sochten echt. Dus belachmen iherusalem. Die iueden ende die waren met hem. 30980[regelnummer] Traken weder in de stede. Ende oec die romeine mede. Vesten haer herre binnen dien. Met sterken muren in steden drien. Ende ne vochten niet vp de stede. 30985[regelnummer] Mar binnen waer si niet so mat. Weltijt so si buten waren. Sonder strijt dat si iet sparen. Si ne vochten onderlinghe. Hord hier wonderlike dinghe. 30990[regelnummer] Het quam vp eenen pasce dach. Dar dat iuedsce volc up plach. Van ouder tijt te houdene feeste. Want haer vorste ende haer meeste. Alsmen hier voren lesen mach. 30995[regelnummer] Waren vp dien seluen dach. Verloost vte egypten land. Ende pharao haer viand. Die verdranc met sire scaren.
736 Jn die rode zee te waren. 31000[regelnummer] Hier of so es pascen comen. Om dese dinc ebbic vernomen. So vierden dien dach de iueden. Nv hord van den quaden rueden. Die tien tiden iueden hieten. 31005[regelnummer] Hoe si alle doghet lieten. Eleazarus met sinen ghesellen. Dar ghi mi teerst of horet tellen. Die den indersten mur helt. Jeghen ianne met ghewelt. 31010[regelnummer] Van den temple heft ondaen. Met sinen ghesellen eene porte saen. Vp dat een pascen was. Ende of tfolc hadde wille das. Dat gode anebeden woude. 31015[regelnummer] Dat dar in comen soude. Jn den hoghedaghe ian. Die mordadeghe valsce man. Visierde eene valsce laghe. Hi dede in den oghen daghe. 31020[regelnummer] Donbekenneste van hare scare. Hemelike niet openbare. Onder haer cleder ghewapent in gaen. Dat si den tempel souden vaen. Talreest dat sire in quamen. 31025[regelnummer] Worpen si die cleeder of te samen. Ende ghinghen slaen vp die zeloten. Tghemene volc bleef van den roten. Dar vele ghesleghen dod. Dat niet mesdaen adde cleen no grod. 31030[regelnummer] Mar die ondadeghe mordenaren. Versoenden ieghen ianne te waren. Dus ward die twist die stont in drien. Jn tween weder ghedeelt in dien. Ende die zeloten ende ian. 31035[regelnummer] Vochten vp symoene vord an. Titus die wilde met ghewelt. Bet naer der stad slaen sijn ghetelt. Ende maket toten mure slecht. Menech tven diere was gherecht. 31040[regelnummer] Menech boem menech boemgard. Ward dar gheuelt metter vard.
737 Haghen vlle ende steene. Al waest gheslicht grod ende clene. Ende als dit die iueden saghen.
[Folio 189v]
31045[regelnummer] Visierden si die romeine laghen. De stoute ghinghen ter porten vd. Ende toechden ghelaet ende ghelud. Als of si den pais begaren. Ende sire om vd ghestreken waren. 31050[regelnummer] Van derre stonter vp den mure. Ende toechden na haer fel nature. Dat men te waren van der stede. Ende si baden om dien vrede. Oec riepsi die romeine naer. 31055[regelnummer] Ende seiden si wilden daer. De porte ondoen van der stad. Met ghelate toochden si dat. Die ridders hildent ouer waer. Ende waenden die pord ebben daer. 31060[regelnummer] Mar titus hilt al ouer valscede. Want hise voren om den vrede. Met iosephuse adse besocht. Ende niet sekers heft hi weder brocht. Dies hiet hise sijn in der hoede. 31065[regelnummer] Mar sulke van stouten moede. Sijn ter porten saen ghelopen. Diet suaerlike moesten becopen. Want doe si den turre naken begonden. Si die buten mure stonden. 31070[regelnummer] Ende hem teersten vensden gheuaen. Bestondense van bachten saen. Ende die van den mure ghemene. Scoten vp hem ende worpen stene. So dat sire in corten stonden. 31075[regelnummer] Vele dodden ende wonden. Want dat wiken wasser quaet. Dar mense van bachten bestaet. [Si scaemden hem van der mesdaet.] Om dat si sonder raet. 31080[regelnummer] Ghene dinc adden bestaen. Doe ghincsi vaste weder slaen. Vp die ghene die bachten hem waren. Ende dorbraken hare scaren.
738 Ende quamen weder met verliese. 31085[regelnummer] Doe scolden de iueden riese. De romeine ende al dat herre. Sulc hiewer oghe scilt ende sperre. Ende hucten vp de romsce scaren. Als of si alle uerwonnen waren. 31090[regelnummer] Titus balch met suaren moede. Vp die heren die soude hoede. Ghene dompleit adden ghedaen. Ende sprac aldus an hem saen. Die iueden die altoes belopen. 31095[regelnummer] Sijn altoes in haer wanhopen. Doen vroedelike hare saken. Si cunnen wel haer laghen maken. Ende dauenture es hem mede. Want ouer een draegt haer zede. 31100[regelnummer] Ende elc es andren out ende ghetrouwe. Mar die romeine na dat ict scouwe. Die gheleerd ebben onder hoechede. Dar ons omme dauenture es mede. Wi doen al ieghen onse seden. 31105[regelnummer] Dat wi sullen tericher steden. Sonder ghelod onghescard. Tiden ten vianden ward. Ende dar de keiser ieghen worden es. Dus grote mesdaet dies sijt ghewes. 31110[regelnummer] De wet maechs haer te rechte beclaghen. Wat sal doen doude van daghen. Mijn vader als hijt verhord. Die so verre es comen vord. Al orloghende dat hi es verhout. 31115[regelnummer] Ende noit noch in deser scout. Ne mesdede no cleen no grod. Die romsce wet wijsdem de dod. Die wijch onghescard bestaen. Nv heft hier in al therre mesdaen. 31120[regelnummer] Oec merct wel ende verstaet. Ghi die daet dese ouerdaet. Verwinnen met ons dats onnere. Hi ne hiete selue vechten die here. Dus sprac titus toten heren.
739 31125[regelnummer] Ende wilt al gader ter wet keren. Ende tlijf nemen metter wet. So wie sore mede ware besmet. Die heren sijn van hem ghegaen. Als die tlijf waenden laten saen.
[Folio 190r]
31130[regelnummer] Mar datse dander ridders uerbaden. So datse titus van den mesdaden. Quite scalt ende bat hem dies. Dat si nemmee ne waren so ries. Ende si hem vordward mee vorsaghen. 31135[regelnummer] Jeghen der felre iueden laghen. Selue pensdi hoe hi vrake. Vp de iueden dese sake. Binnen .iiij. daghen waest ghelicht al. Om de stad berch ende dal. 31140[regelnummer] Tune bome ende haghen. Titus dede in ghenen daghen. Al therre trecken bet naer der stad. Ende dede wel bewaren dat. Met scutters ieghen der iueden vp loep. 31145[regelnummer] Menech quareel vlooch in den hop. Niemen quam vd blod no coene. So datter drie legioene. Sonder nod logierden ende leden. Twee stadien laghen si van der steden. 31150[regelnummer] Nochtan bleef een legioen. Ligghende vp den berch elatoen. Titus die sloech sijn ghetelt. Jeghen eenen hoec met ghewelt. Van den mure dar een tur stoet. 31155[regelnummer] Hiet sephinos vaste ende goet. Tander herre hi ligghen hiet. Jeghen eenen tur die ipicor hiet. Euen na met goeder vrede. Logierredsi der goeder stede. 31160[regelnummer] Nv ne laet v niet vernoien das. Dat ic v segghe hoe dat was. Jherusalem ghemaect tien tiden. Alser titus vp quam striden. Iherusalem adde teerre vre. 31165[regelnummer] Omgaende drie paer mure. Sonder an eene side datse wale.
740 Gheuest adde de diepe dale. Dar mochtmen haer ghescaden clene. Dies ne wasser maer .i. mur allene. 31170[regelnummer] Vp twee berghe stont die stede. Elc ieghen andren verheuen mede. Dar tusscen was een diepe dal. Met husen uervult al. Die hochste berch dar soe vp stoet. 31175[regelnummer] Die was so vast ende so goet. Datter coninc dauid die here. hadde ghemaect of wilen eere. Eenen casteel vast ende starc. Mar doch hiet dupperste marc. 31180[regelnummer] Buter stede waren berghe twee. So diep van dalen dat nemmermee. Die stad ne mochte in ghenen tiden. Dar ghewonnen sijn met striden. Die mure waren van sterken doene. 31185[regelnummer] Van dauite ende van salomoene. Ghesticht wilen mildelike. Ende van meneghen coninc rike. Dinreste mur ghinc omme ende omme. Die vterste stede teere somme. 31190[regelnummer] Dander mur begonde wale. An de zud side in den dale. Ende ghinc omme oest ende nord. Ende west toter zudside vord. De derde mur ghinc verre mede. 31195[regelnummer] Oest ende nord ende west om de stede. Ende dat hiet die niewe stad. Ende de mur was ghemaect om dat. Dat alse de stad voer wel. Datter so vele volcs ane viel. 31200[regelnummer] Dat si niet ne conden gheduren. Noch ghehusen binnen den muren. Doe maect agrippa herodes. Die hier voren ghenoemt es. Den derden mur dicke ende grod. 31205[regelnummer] Noit man ne sach dies ghenod. Sulken mur no bet gheraket. Vp dat hi adde ghesijn vulmaket. Mar dat hem die milde here.
741 Den keiser clausius ontsach sere. 31210[regelnummer] Haddi dat grote werc vernomen. Dat hem mochte ebbe mescomen. Ende ebben ghewaent dat haer de stede. Van iherusalem wilde mede.
[Folio 190v]
Verheffen ieghen die romeine. 31215[regelnummer] Hier omme maecti alleine. Van den mure dat fundament. Ende liet slict ligghen omtrent. Men hadde die stad niet moghen winnen. Addi den mur na dat beghinnen. 31220[regelnummer] Vulmaect om die stad alrene. Want also grod waren die stene. Dat mense met ghenen engiene ne conde. Niet lichte ghebreken te ghere stonde. .xx. cubitus lanc ende .x. breet. 31225[regelnummer] Waren die stene na dat ment weet. Mar die iueden na sine dod. Maecter vp eenen mur grod. Hoghe .xxv. cubitus. Ende turre dar vp wi lesen dus. 31230[regelnummer] .xx. cubitus hogher mede. Dan de mur was van der stede. Vierhoecte an elke side. .xx. cubitus an de wide. .xc. turre van sulker figure. 31235[regelnummer] Waren dar vp den vter ten mure. Tusscen elken cubitus .cc. Die stad was wijt merct wie soes wondert. Jn ommeganghe hord hier na. .xxxiii. stadia. 31240[regelnummer] Als dachte doen de mile. Dit nes boerde no ghile. Al waren die mure te wonderne sere. Nochtan wasser een tur die mere. Te wonderne was dan al de pord. 31245[regelnummer] Sephinos hiet hi alsmen hord. Vp den nord west oec so stont hi. Dar ieghen lach titus die deghen vri. .lxx. cubitus was hi hoech. Het screef diet sach ende niet ne loech.
742 31250[regelnummer] Dat diere bouen vp was ghestaen. Als de sonne vp was ghegaen. Dat hi arabien mochte sien. Ende oec mede mochtmen van dien. De zee sien ende haren cant. 31255[regelnummer] Ende al omme tebreusce land. Hi was ghemaect met .viii. hoeken. Ment vint niet des ghelike in boeken. Jn den ouden mur so stonden. .iij. turre men heft niet vonden. 31260[regelnummer] So scone no bet gheraecte. Die doude herodes maecte. Die van groten ende van sconeden. Alle die turre ouerleden. Die men wiste in erderike. 31265[regelnummer] Want die herodes die coninc rike. Die de kinder onthofden dede. Leider al an sine macht mede. Om te makene also bequame. Den eenen maecti in sijns wijfs name. 31270[regelnummer] Meriamnes dier hi nam tleuen. Alst hier voren es bescreuen. Den andren na faselus sinen broeder. Sijns vader kint ende sire moeder. Den derden na sinen vrient vercoren. 31275[regelnummer] Die hi in wighe adde verloren. Die ipicos bi namen hiet. Van .iiij. hoeken alsmen siet. Bescreuen so was hi in dien tiden. .xxv. cubitus adsi ter widen. 31280[regelnummer] .xxx. cubitus hoech vul van stene. Ghelijc eenen masusen bene. Dar bouen was eene cisterne. Een pit reinwater in te werne. Die was diep .xx. cubitus. 31285[regelnummer] Dar bouen was een dobbel huvs. Met .ij. vauten deen bouen den andren. Darmen in mochte wonen ende wandren. Met waerd roeben met vinkele vele. Ghebatelgiert van nijt spele. 31290[regelnummer] Met decselen vast van der erden hooch. Screef iosephus die niet ne looch.
743 .lxxxv. cubitus. Ypotos was ghemaect aldus. Dander tur hiet faselon. 31295[regelnummer] Dien hiet herodes maken doen. Jn facelus sijns broeders eere. Was euen wijt no min no mere.
[Folio 191r]
Mar recht ront als eene sciue. Ghemaect was hi als ict scriue. 31300[regelnummer] .xxx. cubitus van der erden. Dar vp woninghen van groter werden. Waerde rueben cameren mede. Bede saken van groter dierhede. Turre canteele ende baelgeen. 31305[regelnummer] Die niet lichte mochten faelgeen. So datter an gheen dinc ghebrac. Dar coninc mochte ebben ghemac. Hoghe was hi ghemaect aldus. Wel na .xc. cubitus. 31310[regelnummer] Doe lacher in die quade tyran. Symoen die houerdeghe man. Dien tur hiet die caytijf. Herodes na sijn scone wijf. Mariamnes die hi versloech. 31315[regelnummer] Die was scoenre dan int gheuoech. Edelre wider dan dander twee. Mar dander hadden werre mee. Om dat si adden mans name. Mar dese was sconre alst antame. 31320[regelnummer] Der sconre coninghinnen was. .l. cubitus als ict las. Was hi oghe van dar hi stoet. Al waren dese turre grod ende goet. Si stonden oec vp eenen berch mede. 31325[regelnummer] Die .xxx. cubitus bouer stede. Was oghe dar doude mur vp stoet. Sulke steene ende also goet. Vint men lettel al nv eene. Het waren witte marbersteene. 31330[regelnummer] Ghepoliert dicke .v. cubitus .v. Ende .x. breet hord wat ic scriue. Ende .xx. lanc tellet iosephus. So subtilicke ghemotert dus.
744 Dat dar de stene quamen te samen. 31335[regelnummer] Die liede altoes niet vernamen. Elc tur ne dochte een steen wesen. Dese drie turre als wijt lesen. Stonden in doude mure an de nord side. Bet in stont die sale wide. 31340[regelnummer] Die hiet die coninclike sale. Noit man ne horde van sulker tale. Van ghewerke no van figure. So was beuaen met eenen mure. .xxx. cubitus hoghe bi ghetale. 31345[regelnummer] Dar vp turre ghemaect wale. Cariten woninghen ende herberghen. Dar hem grod volc in mochte gheberghen. Van dien marberen die cierhede. Hoe menech varwe si adden mede. 31350[regelnummer] Ne can ghetellen tonghe ne ghene. Want dar waest grod ende cleene. Al versamet sijt seker das. Dat al ouer al diere was. Dar waren pilaren ende colummen. 31355[regelnummer] So vele en can niemen ghesummen. Cisterne ende duvfhuse mede. Ende fonteinen van groter cierhede. Men mochte die sale vul prisen niet. Mar dat verdoemde iuedsce diet. 31360[regelnummer] Die dieue die mordenaren. Haddent al verbrant tewaren. Alsi onder hem vochten ghemeine. En adden niet ghetemt die romeine. Dat si sulc hadden te broken. 31365[regelnummer] Als dar ic of ebbe ghesproken. Nv moetic van den tempel spreken. Dien de iueden daden breken. Met hare quaetheit die van rome. Elc man die merke ende gome. 31370[regelnummer] Den tempel die salomon makede. Die wise die wel gherakede. Velden die van babilone. Ende namen sedechiase de crone. Der coninghe boec hier te voren. 31375[regelnummer] Telt hoe dat was verloren.
745 Dar na makede den tempel weder. Die ghevallen was ter neder. Die met pape ihesuse quamen. Ende met zorobabelle te samen. 31380[regelnummer] Vten prisoene van babylone. Na haer macht weder wel scone.
[Folio 191v]
Bi cirus orloue wi lesen dus. Hoghe waest .lx. cubitus. Dus ne waest binnen .lx. cubitus niet. 31385[regelnummer] Also hoghe alst maken hiet. Salomon diet eerst begonde. Dar na doe herodes stonde. Quam. dat hi coninc was ende here. Vercierdi den tempel sere. 31390[regelnummer] Ende hoechden .lx. cubitus mede. Dus addi de selue hoechede. Diet adde in salomons tiden. Sulc werc ne sach noit man no siden. Dit dedi in sijn .xviii. iaer. 31395[regelnummer] Doude herodes weet vor waer. Ende het costem groten scat. Want vor warheit weet wel dat. Al was sine felleit menechuout. Hi was milde vroet ende stout. 31400[regelnummer] Mar hine rochte waer hijt nam. Vp datter hem eere ter werelt of quam. Want doe hi sinen scat adde verdaen. Quam hem in sine moede saen. Hoe dar te voren adde hircaen. 31405[regelnummer] Tsconincs dauids graue ghegaen. Ende groten scat dar vd ghenomen. Nachts es hi hemelike comen. Herodes also dat dat. Niemen wiste binnen der stad. 31410[regelnummer] Ende heft ondoluen om die haue. Den inganc van dauids graue. Gheen ghelt ne vant hi als hyrcaen. Mar grote ciereit sonder waen. Vant hire. ende guldine vate. 31415[regelnummer] Die hi droech wech sire strate. Doe hire bet nouwer omme sach. Ende hi ten vate quam dar lach.
746 Salomon ende dauid mede. Quam eene vlamme dar ter stede. 31420[regelnummer] Die hem seriante verbernde twee. Doe ne wildi soeken nemmee. Ende sciet vten graue veruard. Nemmeer ne keerdi dar ward. Dese felle herodes dese milde. 31425[regelnummer] Visierde den tempel alsi wilde. Na die maniere dat salomon. Te voren adde maken doen. Als der coninghe boec vertelt. Jn den tempel was gout ende ghelt. 31430[regelnummer] Versamet van al erderike. Want nemmeer monstre properlike. Ne ware ghemaect in de gods eere. Sonder die selue ende nemmeere. Ende in egypten dien onias. 31435[regelnummer] Maecte als men hier voren las. Ende die oec dien maken dede. Bi alexanders moghentede. Manasses alsmen leest van hem. Vp den berch van garsen. 31440[regelnummer] Mar die twee sijt seker das. Ne waren niet ghehacht een vlas. Jeghen dien van iherusalem. So grote cierheit was an hem. Met drien muren was hi belopen. 31445[regelnummer] De porten dar si waren hopen. Waren met seluere ende met goude. Al besleghen menechuoude. Ouer dueren nochtoe mede. Ja de monster in menegher stede. 31450[regelnummer] Was met goude al bedecht. Alser een te siene vp mect. Dat hem die oghen dochten verkeren. Dit was werc van groter eeren. Waer so blod was die masiere. 31455[regelnummer] Was soe van witter maniere. Want soe fijn wit marberijn was. Ende ghepolierd sijt seker das. Also dat van verren dochte. Een wit berch alsment sien mochte.
747 31460[regelnummer] Al omme bouen an den cant. Ghinc een scerp fijn guldijn bant. Om datter gheen voghel vp ne sate. Tonreine die diere ghesate. Jn wille v niet tonderste deel. 31465[regelnummer] Dar of tellen al gheel.
[Folio 192r]
Om dat v fauele dinken soude. Dier ic pleghen hier niet ne woude. AN den tempel ter nord west side. Stont vp eene rodche wide. 31470[regelnummer] Die hoghe was .l. cubitus. Een tur wi lesent oec aldus. Dat hi hiet antonia. So scone nes nv verre no na. Dien makede herodes die here. 31475[regelnummer] Jn sijns vrients antonis here. .l. cubitus van daer hi stoet. Was hi oghe vp sinen voet. Binnen was hi ghevisiert wale. Ghelijc eere coenliker sale. 31480[regelnummer] Plachen praiele ende bade. Salen ghariten menech ghenade. Nochtan docht waer .i. tur wesen. Vp die .iiij. hoeke als wijt lesen. Sonden .iiij. turre lesen wie. 31485[regelnummer] .l. cubitus hoghe ende drie. Mar die ten zuvd oest hoeke stoet. Was sonderlinghe hoghe ende goet. .lxx. cubitus hoghe van den voete. Dar of mochtmen met goeder moete. 31490[regelnummer] Den tempel besien al te male. [Dese tur dese diere sale.] Dese tur was ghewone alst wel stoet. Ende eer die iueden worden uerwoet. Datter die romeine in laghen. 31495[regelnummer] Ende si bewarden ende besaghen. Dat ghene pijnlichede ghesciede. Jn den tempel onder die liede. Nv laet v ghenoeghen hier mede. Dat ic dus vele van der stede. 31500[regelnummer] Ende van den tempel ebbe ghetelt.
748 Jc slaes of vele meer dan delt. Om dats v vernoien mochte. Hord hoe men vord de stede sochte. Simoen die binnen der stede was. 31505[regelnummer] Adde omtrent hem als ict las. .xiii^m. man of lettel mee. Sonder die van ydume. Van dien wasser vd vercoren. .l. princhen als wijt horen. 31510[regelnummer] Ende hi was haer alre hoft. Dier ydumscer dies gheloft. Waren .v.m. van sire side. Die hadden .x. heren in stride. Jan die in den tempel was. 31515[regelnummer] Hadder .vi. m. als ict las. Dar .xx. leedsmanne toe waren. Ende doe waren met haren scaren. Die zeloten an hem gheuallen. Die volx adden onder hem allen. 31520[regelnummer] .ij. m. ende .cccc. lettel meere. Dar eleazarus of was here. Dese symon ende dese ian. Die onder hem vochten dan. Roofden ende sloeghen tfolc van der stede. 31525[regelnummer] Dat hem an niemens side ne dede. Al adden die romeine haer ghetelt. Bi den mure met ghewelt. Ghesleghen bedi ne lieten si mede. Niet haer vechten in de stede. 31530[regelnummer] Want niet arghers ne ghesciede. Te ghere stont den iuedscen diede. Van den romeinen dan hem daden. Diese binnen adden verraden. Want die mordadeghe scaren. 31535[regelnummer] Daden wers de stad varen. Die wile dat sise helden. Dan de romeine diese velden. Nv tfolc dus van binnen vacht. Titus merct spiet ende wacht. 31540[regelnummer] Buter stede als die vroede. Waer hi best den mur bestoede. Hi sach wel in waerre dinc. Dat dar waer een mur omghinc. So dor diep waren die dale. 31545[regelnummer] Dar ne mochtmens niet doen wale.
749 So dat hi heft vernomen mede. Den vtersten mur van der stede. Waer hem der hoghe brac een deel. Dat hi niet ne was gheel. 31550[regelnummer] Ende dar wildi de stad bestaen.
[Folio 192v]
Mar nichanor die ward saen. Sijn ridder in den arm ghescoten. Die met hem voer in der roten. Want hi met iosephuse teere vre. 31555[regelnummer] Was een deel bet naer den mure. Om den volke te radene vrede. Als titus haer mordadechede. Vernam hiet hi den ridders storen. Want so staende bleef te voren. 31560[regelnummer] Ende gaderde al thout haer en tare. Vor die wercliede setti eene scare. Van scutters met groter cracht. Ende hiet vaste draghen dracht. Als de porters van der stede. 31565[regelnummer] Ghereeden hem ter werre mede. Want ian ontsach symoene. Begonsti werre te doene. Ende hi vp de romeine vochte. Dat hi onderlopen mochte. 31570[regelnummer] Den tempel dar hi in lach. Symoen lach stille als hi dat sach. Ende de romeine droeghen dracht. Oec rechten si met groter cracht. Tribuke ende pedenieren. 31575[regelnummer] Ende worpen vp de masieren. Si maecten grote breede damme. Ende rechten oec twee ramme. Al sloechmen de porters onsoete. Nochtan gaefsi quade moete. 31580[regelnummer] Den romeinen te draghene dracht. Si vochten vp hem dach ende nacht. Ende daden hem dicke grote scade. Mar die romeine die bi rade. Ende met groter bendecheden. 31585[regelnummer] Altoes vochten ende streden. Wordens te bouen int gheuecht. So dat de ramme worden gherecht. Ende titus hiet die mure steken.
750 Als diese sticken wilde breken. 31590[regelnummer] Buten so ward grod ghescal. So dat de porters binnen al. Sere riepen ende mesbarden. Ende si de murdeners sere uerwarden. Ende want dat hem beeden dochte. 31595[regelnummer] Dat elken scaden mochte. Bleuen si aldus sonder werre. Riepsi dat si tromsce herre. Alle wilden weder staen. Symon sende eenen crihierre saen. 31600[regelnummer] Die riep an den valscen ianne. Wie so wilden sine manne. Dat si coenlike tien tiden. Mochten vd gaen ende striden. Vp die romsce scaren. 31605[regelnummer] Dat selue ghebot oec ian te waren. Dar wart vergheten al de nijt. Tusscen hem tween in corter tijt. Ende si traken teere scaren. Alst alle ghebroedre waren. 31610[regelnummer] Ten mure ghincsi al te hand. Ende scoten ende worpen of brand. Dar si de viande ende de ingiene. Mede begaden tonsiene. Die stoute liepen buten muren. 31615[regelnummer] Ende ghinghen breken ende scuren. Die mantele die dingiene decten. Vp vroescap si lettel mecten. Mar al haer manlike daet. Quam van stoutheden sonder raet. 31620[regelnummer] Titus was altoes neuen de sine. Ende trostese in haer pine. Ende heft bi beden rammen gheset. Scutters die bescermen bet. Die verdreuen arde sciere. 31625[regelnummer] Die ghene die quamen metten viere. Ende de ramme staken sture. Vp die marberine mure. So dat den ram brochte an purre. Den hoet dar van eenen turre. 31630[regelnummer] Mar die ne mochte al met allen. Den mur met hem doen vallen.
751 Hier mede worden de iueden verdreuen. So dat si tvudlopen begheuen. Ende die romeine al openbare.
[Folio 193r]
31635[regelnummer] Waenden wel dat si van vare. Ende van pinen stille stoeden. Dies waer si te min in hoeden. Mar dit ne verghinc hem niet te scerne. Want die iueden vd eere posterne. 31640[regelnummer] Alsijt saghen ghescepen aldus. Binnen den turre ipitus. Quamen vd lopende al te samen. Groten brand si met hem namen. Ende worpen onder dingiene brand. 31645[regelnummer] Oec so liepsi al te hand. Tote an de romsce pawelioene. Mar al warsi aldus coene. Die romeine die conden striden. Quamens te bouen in corten tiden. 31650[regelnummer] Omtrent dingiene was sere gheuochten. Deene ontstaken dat si mochten. ende dandre vten den brant. Dar wel menech stout seriant. Mar die iueden metten viere. 31655[regelnummer] Warens wel na te bouen hiere. Ne ware die van alexandrie. Die met hare stouter partie. De iueden langhe weder stonden. So dat quam ter seluer stonden. 31660[regelnummer] Titus daer met eere scare. Diere selue allene dare. .xii. van den stouten sloech. Ende wat iueden so mochte ondroech. Sijn lijf ende vlo binnen den mure. 31665[regelnummer] Met aldus dare auenture. Behiltmen die ingiene saen. Een iuede die ward daer gheuaen. Dien hiet titus crucen daer. Om den andren te makene vaer. 31670[regelnummer] Dar ward een iuede dod ghescoten. Die van der ydumscer roten. Hertoghe was ende hiet ian. Een vroet een stout eene coene man.
752 Des nachts gheuiel dar naer. 31675[regelnummer] Dien van rome een grod vaer. Want titus adde .iij. turre ghemaect. Van houte sterc ende wel gheraect. Verdect met ysere wel te waren. Die .l. cubitus hoghe waren. 31680[regelnummer] Dien de iueden waren te fel. Des nachts ghesciede datter een vel. Ende die romeine adden waen. Dat al therre ware ondaen. Tote dien doch dat men vernam. 31685[regelnummer] Wanen ghene sake quam. Dese turre quetsten so sere. De iueden dat si vele mere. Gauen den ramme de tijt tonstekene. Ende die mure ontwee te brekene. 31690[regelnummer] Ende als die iueden ebben verstaen. Dat de mur begonde gaen. Docht hem sijn verloren pine. Dar iet langher mee te sine. Want de mur oec verre mede. 31695[regelnummer] Henen ghinc buten al der stede. Ende si noch .ij. mure binnen. Hadden dar toe te winnen. Ende lieten al te male varen. Ende weken binnen sonder sparen. 31700[regelnummer] Die romeine wonnen saen. Ende ebben die porte ondaen. Ende al therre dat quam in. Te vijften daghe meer no min. Dat sise bestonden ebsire ghewonnen. 31705[regelnummer] Ende dat was als wijt merken connen. Jn meie in seuenden daghe. Si velden neder dins ghene saghe. Titus die sloech sijn ghetelt. Binnen den mure met ghewelt. 31710[regelnummer] Buten ghescoten van der stede. Ende warter te hand an stridende mede. Dar deelden hem de iueden ten mure. Ende wederstonden hare scure. Jan vacht vte antonia. 31715[regelnummer] Die tur stont den tempel na. Ende symoen vacht vter stede.
753 Dicke gheuielt dat men ondede. Die porten ende si ant ghemeine.
[Folio 193v]
Streden sere vp die romeine. 31720[regelnummer] Mar die romeine wisten te vele. Den iueden van sulken spele. Al waren die iueden sterc ende stout. Aldus vachtmen met ghewout. Altoes datse de macht versciet. 31725[regelnummer] Die iueden ne ontsaghen hem niet. Meer dan te verliesene de stede. Ende die romeine ontsaghen hem mede. Dat hem de iueden met ghewelt. Of souden winnen haer ghetelt. 31730[regelnummer] Nachts elc man in de wapine lach. Ende talreesten dat was dach. Waren si ghereet an bede siden. Doe di iueden ghinghen striden. Ende prighede elc vor sine vorste. 31735[regelnummer] Welc hem meest auenturen dorste. Om te sine in groter eere. Ende waerd elc met sinen here. Ende meest van symoens side. Waren gheweldech ten stride. 31740[regelnummer] Ende haren here so onderdaen. Dat elc adde hem seluen saen. Ghedod addijt gheboden. Die romeine lieten hem niet verbloden. Als die waren alle weghe. 31745[regelnummer] Ghewone te ebbene den zeghe. Ende niene cunde sijn uerwonnen. Oec ne was volc onder der sonnen. Dat meer van wapinen wiste. Titus was altoes in den twiste. 31750[regelnummer] Ghereet te trostene de sine. Ende wiene sach in den anscine. Scaemdem te treckene achter. An hem allene lach haer lachter. Ende de loen van haren here. 31755[regelnummer] Dies daedsijs hem te voren sere. IN desen stride so ghesciede. Dar een auenture van iuedscen diede. Eene scare stont buten mure wel ghescard. Dat een romein quam metter vard.
754 31760[regelnummer] Een ridder hiet longin bi namen. Ende scuerde die scare al te samen. Ende sloecher .ij. de stercte dod. Oec quam hi weder vter nod. Al onghescaet al toten sinen. 31765[regelnummer] Des mans herre dedi pinen. Meneghen vten romscen herre. Die iueden waren stout ter werre. Ende hilden de dod ouer spel. Vp dat een romein dod met hem vel. 31770[regelnummer] Titus die hiet tallen tiden. Sine liede seker striden. Ende seide hi ne hilt niet ouer eere. Dullike te stridene sere. Mar vroedelike ende sonder vplopen. 31775[regelnummer] Want dandre vochten met wanhopen. So dat hi an de nord side. Eenen ram an brochte met stride. Jeghen eenen tur die al dar stoet. Dar een valsch iuede ende een vroet. 31780[regelnummer] Jn was hiet bi namen castor. Doe die ram stac an den tor. Bod castor ten keiser ward. Sine hande als hi waer veruard. Ende bat ghenade iammerlike. 31785[regelnummer] Titus ghelouets aestelike. Ende verbod die grote scote. Ende dat men vp hem niet ne scote. Ende hi sprake of hi woude. Castor seide dat hi soude. 31790[regelnummer] Hem gherne vp gheuen in den stride. Titus sprac dies bem ic blide. Jc wilde tselfs dade al de stede. Ende ic hem moeste gheuen vrede. Si .x. waren met hem daer. 31795[regelnummer] Die .v. seiden ouer waer. Dat si hem vp gauen met liue. Mar doe seiden dandre .v. Si ne dienden nemmer den romscen rike. Elc moeste wel steruen vrilike.
755 31800[regelnummer] Dat benam langhe den strijt. Castor sende binnen deser tijt. Te symoene dat hijs name ware.
[Folio 194r]
Want hi den keiser beghilde al dare. Ende hi ghebarde als of hi bade. 31805[regelnummer] Elken der si vp ghenade. Dat si ins keisers ande quamen. Met dien viellen die .x. te samen. Ende elc stac andren dor sine ghegare. Als oft dor den lechame ware. 31810[regelnummer] Ende viellen als of si waren dod. Titus adde des wonder grod. Hi ne was der warheden niet vroet. Want hi beneden verre stoet. Binnen dien ward castor ghescoten. 31815[regelnummer] Van eenen vter romscer roten. Des ontsculdechdem ghereet. Titus want het was hem leet. Ende bat iosephuse saen. Dat hi castor soude ontfaen. 31820[regelnummer] Mar iosephus sprac hi ne daets niet. Want hire ghene trouwe an siet. Ende verbod sinen vrienden mede. Doe was dar een vter stede. Een vluchtech die eneas hiet. 31825[regelnummer] Ende gaet te castor als hi dat siet. Castor bat hem dat hi ontfinghe. Van hem sijn ghelt eer hi of ghinghe. Ende die ghene ondede den scod. Doe warp castor eenen steen grod. 31830[regelnummer] Eneas ontscod van dar hi stont. Mar een ridder warter ghewont. Titus vernam de valsceit grod saen. Ende heft arde wel verstaen. Dat men ten wighe ontfarmechede. 31835[regelnummer] Te grod niet soude toghen mede. Ende hiet om dat hi was gram. Vele te seere steken den ram. Castor ende de sine saghen. Dat die tur begonde waghen. 31840[regelnummer] Ende si staker in den brant. Ende ontfloen dor de vlamme te hand. Nochtan waendmen buten van desen.
756 Dat si verbernt adden ghewesen. So dat titus wan den mur daer. 31845[regelnummer] Vp den viiften dach dar naer. Dat hi den vtersten adde ghewonnen. Met hem .m. die hem wel ionnen. Die omtrent hem ghewapint waren. Quam hi in met here scaren. 31850[regelnummer] Die iueden weken met ghewelt. Mar addi den mur gheuelt. Toter steden dar hi in quam. Hi ne wars nemmer worden gram. Nv liet hijt om sine goedertierhede. 31855[regelnummer] Hi waende de iueden der mede. Te paise ebben brocht ende te vreden. Want sident dat hi quam in der steden. Liet hi ghene gheuanghene slaen. Noch huvs ontsteken sonder waen. 31860[regelnummer] Die vechten wilden hi gaf hem strijt. Ende die hem vp gaf dar ter tijt. Belofdi te latene thare. Die vechters adden dit ommare. Van den iueden ende hilden mede. 31865[regelnummer] Sine dueghet ouer bloothede. Ende dreechden de porters daer. Wie so hem vp gaue dor waer. Of om pais riep cleene of grod. Hi souder omme bliuen dod. 31870[regelnummer] Nv waren de paden ende de straten. Ten mure ward nauwe vtermaten. Ende oec den romeinen oncont. Dar quamen de iueden in corter stont. Ende sloeghen die romeine so. 31875[regelnummer] Dat sulc van den mure ontvlo. Sulc vten turren ontvlo ten tenten. Van buten hordmen parlementen. De ridders binnen ende mesbaren. Die van den iueden berinct waren. 31880[regelnummer] Der romeine bleuer vele. Want het ghinc hem vten spele. Om dat die weghe waren so hinghe. Al wilsi wiken ghemeenlinghe. Tgat van den mure ende de strate. 31885[regelnummer] Waren te nouwe te harre baten. Si warre bleuen alle wel naer.
[Folio 194v]
Ne haddem titus gheholpen daer.
757 Die met scutte in de stede. Die iueden achter wiken dede. 31890[regelnummer] So dat si quamen vor de scure. Dus waren van den andren mure. Heren worden die romeine. Ende weder vd ghedreuen onreine. Den porters wies sere haer moet. 31895[regelnummer] Die ten stride waren goet. Ende worden vul in haer gheual. Si waenden dat die romeine al. So blod waren dat si ter pord. Nie ne quame nv meer vord. 31900[regelnummer] Ende om dat si waren quaet. So was god ieghen haren raet. Si mochte vpt grote herre. Dat die romeine adden ter werre. No oec vp des onghers slach. 31905[regelnummer] Die hem aneghinc nacht ende dach. Dar al nv liede of waren dod. Want die murdeners al blod. Lieten van onghere verderuen. Die om pais iet wilden weruen. 31910[regelnummer] Ende wie so niet ne wilde den vrede. Deelden si ter spisen mede. Oec wederstonden si ghemeine. Als anderwaruen die romeine. Wilden gaen in de stede. 31915[regelnummer] Ende stonden ghewapent mede. Vor den scard dar si drie daghe. Doochden vele groter slaghe. Des vierds daghes heft so bestaen. Titus dat si sonder waen. 31920[regelnummer] Niet ne conden vor hem gheduren. So dat hi in quam ter scuren. Ende dede vellen al de nord side. Van den mure verre ende wide. An de zuvdside heft hi gheleit. 31925[regelnummer] Jn den turren met groter wijsheit. Sine ridders ende visierden saen. Dat hi den derden wille bestaen. Hem dochte wart dat hi woude. Dat hine waringhe winnen soude.
758 31930[regelnummer] Dies wildi die murdenaren. Ruste gheuen ende sparen. Vp auenture of si haer leuen. Dor waer dor ongher vp wilden gheuen. Want haer roof soude saen sijn ghedaen. 31935[regelnummer] Ende dien romein waest so vergaen. Dat si mochten sijn met rusten. Ende ledech sijn wildem des lusten. Ende weltijt so die dach quam. Dat ridderscep spise ende zoud nam. 31940[regelnummer] Hiet hem titus deelen thare. Dart die iueden openbare. Sien mochten. seluer. spise. ende gout. Ende rikeit menechuout. Dat was den iueden rouwe ende seer. 31945[regelnummer] Ende den romeinen bliscap te meer. Hi ne was so coene hi ne was in vare. Als hi sach vp de romsce scaren. Bi auenturen te waren. Dat der murdenerre scaren. 31950[regelnummer] Gherne waren in hand ghegaen. Anders dan si so mesdaen. Hadden vp die van der stede. Dat si in wanhopen mede. Waren comen al nv ter tide. 31955[regelnummer] Ende adden lieuer in den stride. Te steruene dan hem vp te gheuene. Oec waersi also fel van leuene. Dat si die goede metten quaden. Ende al de pord adden beraden. 31960[regelnummer] Te verderuene ghemeenlike. .iiij. daghe lach titus ende sijn volc rike. Jn welden dar dandre toe saghen. Ten vijften begondem wanhaghen. Dat de iueden van der stede. 31965[regelnummer] Pais ne wilden nochte vrede. Sijn herre heft hi ghedeelt an tween. Ende dar dupperste stad crancst sceen. Jeghen den tur antonia. Dedi dracht draghen verre ende na. 31970[regelnummer] Want hem in sijn herte dochte.
[Folio 195r]
Dat hi den tempel winnen mochte.
759 Want hi ne wonne den tempel mede. Dar waerre ghewonnen an de stede. Dies dedi an tween steden dracht. 31975[regelnummer] Draghen dar met groter cracht. Want therre was an tween ghescard. Mar symoen werret metter vard. Dat volc dat ieghen de stede droech. Jan werret oec ghenoech. 31980[regelnummer] Van den turre antonia. Oec worpsi vd verre ende na. Met dien ingienen die dar te voren. Cestius adde verloren. Doe hi was des lands verdreuen. 31985[regelnummer] .ccc. selscutte waren hem bleuen. Van hem ende .xl. magneelen mede. Dar men mede scade dede. Den romeinen dar si dracht. Droeghen toe met groter cracht. 31990[regelnummer] Mar titus wiste wel ter cuere. Dats met hem was die auenture. Ende street vaste an de stad. Nochtan vleudi ende bat. Den iueden dat si hem vp ghauen. 31995[regelnummer] Want dar ne waer gheen ontscauen. Ende bat iosephus dat hi de sake. Jn ebreus totem sprake. Hi pensde dat si iet te bet. Om eenen man van hare wet. 32000[regelnummer] Doen souden ende die oec mede. Gheboren ware vter stede. IOsephus ghinc selue staen. Van verren buter scare saen. Ende sprac heren sijds beraden. 32005[regelnummer] Ebt van v seluen ghenaden. Ontfarme v der tempel ende der stede. Ende weester oec niet felre vp mede. Noch arder dan die romeine dats goet. Si sijn selue also ghemoet. 32010[regelnummer] Si heren den tempel al dar hi staet. Dies hem nochtan niet ane gaet. Ende ghi diene behouden moghet. Ne veltene niet met vre ondoghet.
760 Penst om de mure die met ghewelt. 32015[regelnummer] Vp v met crachte sijn gheuelt. Ende om die diere staen noch. Merct de cracht van rome doch. Die men niet ne mach weder staen. Hem te wesene onderdaen. 32020[regelnummer] Nes ons niewe hoe soe ment keere. Jc weet wel dat es grod eere. Te steruene dor de vrihede. Mar dans gheen tijt hier ter stede. Hets te spade men soud ghedaen. 32025[regelnummer] Ebben int eerste sonder waen. Nv waer wi eens onder ghedreuen. Ende sire lanc in oec bleuen. Ende wilwijs dan ontbreken nv. So dinct mi dat segghic v. 32030[regelnummer] Dat wi die dod begherren meere. Meer dan vriheit of die eere. Oec ebben die heren de werelt al. Onder hem ende ebben tgheual. Waer mochtwi dan hem ontsien. 32035[regelnummer] Jane moghedi dauenture sien. Dat soe dar ward wille al gader. Ende dat god die hemelsce vader. Al tfolc maect rome onderdaen. Nv nes tbeste sonder waen. 32040[regelnummer] No mensce merket bi desen. Si ne moeten onderdanech wesen. Den moghensten eist leed eist lief. Nv leest onser vader brief. Die beter waren ende sterker mede. 32045[regelnummer] Si dienden der romscer stede. Dan adsi altoes niet ghedaen. Anders dan si adden verstaen. Dat hem god van hemelrike. Der macht ionde van erderike. 32050[regelnummer] Ende wies ebdi ghenoech nv mede. Nv dat meeste deel van der stede. Ghewonnen es al nv ter vre. Al waren gheel al de mure. De porters sijn al sonder werre.
[Folio 195v]
32055[regelnummer] Waendi menne weet int romsce herre.
761 Van onghere die es in de stad. Tghemene volc es van onghere mat. Ende de vechters sonder waen. Sullen oec verderuen saen. 32060[regelnummer] Al lieten die romeine mede. Haer striden vp die stede. So ebdi suaren strijt dar binnen. Die ghi niet ne cunt uerwinnen. Dats die ongher en si dat sake. 32065[regelnummer] Dat ghi oec tuwen ghemake. Wapine ebt dar ghine mede. Moghet verdriuen buter stede. Dies ward best al nv bi daghe. Vor die iammerlike plaghe. 32070[regelnummer] Dat ghi naemt goeden raet. Die romeine dat verstaet. Vergheuen v gherne dat es mesdaen. Eist so dat ghijt wilt ontfaen. Sijn van naturen sochte. 32075[regelnummer] Ende hem dinct in haer ghedochte. Dat niet nuttelic ne ware. Dus dane stede mare. Ende dus edel land dar an. Woeste te latene sonder man. 32080[regelnummer] Ende vp die wet sonder waen. Wille v titus gherne ontfaen. Mar eist dat hi v wint met stride. Hi ne es so goet dies hi vermide. Jane sijn hem .ij. mure onderdaen. 32085[regelnummer] Den derden waent hi winnen saen. Het si hine conne niet ghewinnen. So vecht ouer hem die ongher dar binnen. Aldus sprac iosephus ten iueden. Vele van den quaden rueden. 32090[regelnummer] Vloechtene ende versprakene seere. Sulke scoten na den here. Doe hi dat sach dat menne horde. Na sine tale na sine worde. Waendise gheweken bet. 32095[regelnummer] Met exemplen van hare wet. Ende riep lude verdoemde caitiue. En achti niet van uwen liue. Noch der gherre die v minnen. Waendi die romeine uerwinnen. 32100[regelnummer] Wien ebwi des ghelijc uerwonnen.
762 God die here van der sonnen. Jane heuet oit ghewesen wel. Met onsen vorders van ysrahel. Als hem iemen onrecht dede. 32105[regelnummer] Wine mercti hoe ghi sine stede. Onsuuerd ebt ende hem verbolghen. Wildi niet der exemple volghen. Van onsen voerders hier te voren. Dese heleghe stad ebwi uerloren. 32110[regelnummer] Dicke wile met groten stride. Mar ic ontsie mi nu ten tide. Uwen onwerdighen oren vertellen. Gods word ende mi te quelne. Merct dat ghi niet vp de romeine. 32115[regelnummer] Ne strijt mar vp gode ghemeine. IN abrahams tiden so was. Jn egypten coninc nechias. Die pharao oec hiet bi namen. Hi ende sine liede namen. 32120[regelnummer] Die scone coninghinne saren. Die ghene die moeder was te waren. Al dar ons gheslachte af quam. Wat dede ons vader abraham. Jc wane hi hem wrac met stride. 32125[regelnummer] Jane addi in dien tide. .xxx. baliue ende .x. ende .viii. Ende elc was van groter machte. Hi ruste want god was niet met hem. Mar dar nv staet iherusalem. 32130[regelnummer] Dat ghi ontreint ebt te uwen scanden. Met bede sine suuere handen. Dedi sine bede dar waerd.
[Folio 196r]
Des ander daghes sauonts metter vaerd. Sendemense hem weder onbesmet. 32135[regelnummer] Ende die ghene van onser wet. Ontfinghen seluer ende gout. Van hem in soenen menechuout. Jane woondi ons gheslachte dar naer. Jn egypten weet vor waer. 32140[regelnummer] [Ende waren eighin ende caitijf. Hoe menech lieter omme sijn lijf.] Ende vele ghesciede van den plaghen.
763 Ons vorders mochten in dien daghen. Met stride hem ghewroken sere. 32145[regelnummer] Mar si gauent vp onsen here. Dies ghincsi onbesmet van bloede. Vri dor de zeusce vloede. Dar pharao bleef ende de sine. Dar na doe de philistine. 32150[regelnummer] Darke ons wonnen met stride. Worden sijs met alle onblide. Dagon haer god ward hi niet mede. Onthooft dor den onvrede. Si warens vro dat sire worden quite. 32155[regelnummer] God waest die vor ons street met vlite. Want si de wapine lieten varen. Ende gauent hem al vp te waren. Cennacherub lach hi niet mede. Met groten herre hier vor de stede. 32160[regelnummer] Wie sconfierdene. te waren gheen man. Ons volc lach in bedinghen dan. Nachts quam dinghel ende sloech int herre. .c.m. man sonder werre. Ende .lxxxv. m. mede. 32165[regelnummer] Doe vlo hi van deser stede. Ghi weet oec dat wel ouer waer. Dat onse vorders .lxx. iaer. Jn babylonien waren gheuaren. Dar ne was gheen ontfaren. 32170[regelnummer] Vord onsen here dochte tijt. Jc wille dat ghijs seker sijt. Wat so onse vorders daden. Met wapinen sonder gods ghenaden. Dat ne verghinc hem noit te goede. 32175[regelnummer] Weltijt so sijt met ouermoede. Vochten sonder ghebot ons heren. Moesten si met scanden keeren. Ende alsijs gode lieten ghebruken. Verwonnen si al sonder huken. 32180[regelnummer] Nv merct doe ezechyas vacht. Jeghen nabugodonosors cracht. Sonder ieremias raet. Ja ne ghesciedem al quaet. Hi ward gheuaen monster ende stede. 32185[regelnummer] Ward oec gheuelt der mede.
764 Mar nochtan dies conincs sede. Ende uwe ende uwer heren mede. Hoe onghelijc dat ghi hem sijt. Jeremias die teerre tijt. 32190[regelnummer] Riep dat men die stede soude vaen. Ne wilde niemene dod slaen. Mar ghi ic late sijn de mord. Die ghi ghewrocht ebt in de pord. Jn ebber niet te segghene stade. 32195[regelnummer] Om dat ic v uwe salecheit rade. Doedi te mi ward dat ghi mocht. Die mord die ghi ebt ghewrocht. Ende die ghi noch doet alle tijt. Ne wildi niet dat men v vermijt. 32200[regelnummer] Ja ne wasset oec aldus. Wilen doe antiocus. Besetten adde dese stede. Ons vorders traken vd mede. Ende bleuen dod die stad gheuaen. 32205[regelnummer] Die tempel ghewoest sonder waen. Ende stoet .iii12. iaer tien stonden. Al woeste dor onse sonden. Ende wat elpet dat ic meer castie. Wi brochten hier teerst die romsce partie. 32210[regelnummer] Te stridene vp onse pord. Onser liede quade mord. Dor de werringhe die bestaen. Was tusscen aristobolus ende ircaen. Derre twee ghebroedre onvrede. 32215[regelnummer] Brochte te onpaise de stede. Ende god dede wesen onderdaen. Die iueden die sonder waen. Onwerdech waren te sine vri.
[Folio 196v]
Den romeinen al bedi. 32220[regelnummer] Dar na so ghevielt siden. Jn aristobolus sons tiden. Antigonus doe hi was here. Dat god vp ons balch seere. Doe quam antipater sone herodes. 32225[regelnummer] Ende sosius met hem merct des. Ende tromsce herre die ons besaten. .vi. maende nerrenstelic vtermaten.
765 So dat wi becochten onse sonden. Eer de stad tien seluen stonden. 32230[regelnummer] Berooft was ende seere ondaen. Ons es gheorloeft sonder waen. Wapen na onser wet. Ende eist dat ghire v ieghen set. Destruxie dats dachterste dach. 32235[regelnummer] Mijn waen es alt wel wesen mach. Die houden dese heleghe stede. Dat sire gode laten mede. Ghebruken ende hem ontsien niet. Eist dat si doen dat god ghebiet. 32240[regelnummer] Nv segt wat doedi cleen of grod. Dat moyses in de wet ghebod. Wat lati dat hi laten hiet. Ghi sijt een vele argher diet. Dan sulke heft derde versuolghen. 32245[regelnummer] Wat sonden sijt ghi ne wilter volghen. Diefte. laghe. mordaet. roef. Hoerdoem meer dan es gheloef. Ende visiert dar toe niewe quaethede. Die niewe tempel die es mede. 32250[regelnummer] Onthoudenesse van desen dinghen. Ende es ontreint met in boeghelinghen. Dat die romeine anebeden. Al tote hier van haren steden. Ende beterden oec na onse wet. 32255[regelnummer] Haer zeden dicke bet. Sal hi v in staden staen. Dar ghi dus suare vp ebt mesdaen. Ghi sijt simpel ende gherecht. Ghi ebt met suueren handen echt. 32260[regelnummer] Gode om hulpe ghebeden. Ezechias van deser stede. Den coninc bod hi sulke hande. Te gode doe sine viande. Hier voren laghen die god versloech. 32265[regelnummer] Dochtsi v wesen ghelijc ghenoech. Cennacherub die sinen eet brac. Dar ne god omme verstac. Ende titus die hier eeschst sijn recht. Hi ne wil el niet nv no echt. 32270[regelnummer] Dan ghi hem dient met sulker auen.
766 Als v vorders den sinen plaghen. Doedi dat ghi gheft den vrede. Beede den tempel ende der stede. Si laten v lands gods ende der wet. 32275[regelnummer] Wel ghebruken onbelet. Het es verwoetheit grod te waren. Dat wi gode alsulc begaren. Den quaden te sine als den goeden. Ne cundi niet dat gheuroeden. 32280[regelnummer] Dat hi ter eerster nacht ondede. Cennacherub ende sijn volc mede. Als hi hier viel vor de stad. Wildi v elpen merct wel dat. Hi adde tselfs ghedaen desen. 32285[regelnummer] Van pompeius moghedijt lesen. Ende van sosiuse die wonnen die stede. Dat hem god gheen quaet ne dede. Vaspasiaen die galilee. Destruerde wat derdem mee. 32290[regelnummer] Hi es gheplaghet als ghi moghet horen. Hi es der werelt here ghecoren. Titus die leecht vor die stad. Deus hoe suaer es sijn gatsat. Dat god bi miraclen toghet. 32295[regelnummer] Die fonteinen die waren verdroghet. Vor sine comst verre ende na. Ja die fonteine van siloa. Dar men cume eenech water vant. Sijn so riue al nv te hand. 32300[regelnummer] Dat si den menscen ende den herre. Water ghauen na haren gherre. Merct dat wilen god vertoghede.
[Folio 197r]
Als siloa verdroghede. Doe nabugodonosor de stede. 32305[regelnummer] Brac ende den tempel mede. Nochtan als ic ebbe ghehord. Was beter volc doe in de pord. Dan nv es na die warhede. God heft als ic wane de stede. 32310[regelnummer] Ghelaten ende es nv ter tijt. Met hem dar ghi ieghen strijt. Want elc goet man scuvt quade ghesaten. Ende moet die meisniede aten. Waendi es god met uwen sonden. 32315[regelnummer] Die hemelicheit siet tallen stonden.
767 Ende hord al des men suighen mach. Wats met v vp desen dach. Bedect en es al te handen. Cont worden al uwen vianden. 32320[regelnummer] V quaetheit es cont nv ter tijt. Want ghi sijt vermaledijt. Ende alle daghe sal sijn van der scare. Ghelijc alst om here ware. Mar nu eene strate allene. 32325[regelnummer] Ter salecheit ende el ne ghene. Want god den ghenen quijt ende vrijt. Die haer sonden ebben belijt. Ende dan penitentie doet. Werpt wech de wapinen volc uerwoet. 32330[regelnummer] Scaemt v dat land es te stord. Keert v oghen weder ende vord. Siet wat sconeden ghi ebt verdaen. Stad ende tempel wildijt verstaen. Van meneghen volke diere offrande. 32335[regelnummer] Wie salre toe draghen de brande. Elc man mocht willen dat stoede. Wat was oit van erdscen bloede. Diere dan dit werc allene. Ay dulre ende arder dan steene. 32340[regelnummer] Ne achti dies no meer no minder. Merct v wijf ende uwe kinder. Ende uwe maghe die wel saen al. Of van onghere of van stride verderuen sal. Jc weet wel mijn moeder ende mijn wijf. 32345[regelnummer] Mine maghe sullen haer lijf. Met v dar binnen auenturen. Ende waent sulc bedi ter curen. Dat ic dar omme aldus spreke. Slase dod ghenendeleke. 32350[regelnummer] Sturdi tbloet van hem mede. Ja mi seluen slaet dod ter stede. Dinket v sijn vrome ende eere. Verderuet niet dit land so seere. Als iosephus met groten weene. 32355[regelnummer] Dus riep an de stad ghemeene. Die murdeners waren noit so goet.
768 Dat sire an keerden haren moet. Want wanhope adse gheuaen. Mar tfolc adde anders gherne ghedaen. 32360[regelnummer] Het wilde ten romeinen vlien. Dar waerre ghenoech van dien. Die al haer goet van der stad. Gauen om cleenen scat. Ende suolghen tgelt in haren lechame. 32365[regelnummer] Dat hem gheen rouer ne name. Ende vloen aldus ten vianden. Dar na ontloedensi hem te handen. Ende cochten lijftocht metten ghelde. Titus diese adde in ghewelde. 32370[regelnummer] Lieter vele enen gaen vri. Vele te meer lieper vd bedi. Om dat si mochten ontgaen der plaghe. Ende vri enen gaen sonder claghe. Mar ian ende symoen. 32375[regelnummer] Ende die waren an haer doen. Wachten dies also seere. Dat hem niemene ontkeere. Alsi daden dat die romeine. Niet souden sijn der stad ghemeine. 32380[regelnummer] Vp wien mens waende cleene of grod. Die coes al te hand de dod. Mar het dede al een den riken. Dat bliuen of dat enen striken. Daden of ne daden men teecht hem an. 32385[regelnummer] Ende so moestent sijt besteruen dan. Om dat men goet an mochte winnen.
[Folio 197v]
Plaghe ende ongher wies altoes binnen. Dar was gheen coren openbare. Mar die dieue haer entare. 32390[regelnummer] Ondersochten huse ende hoeke. Ende dar sijt vonden slaghe ende vloeke. Gauen si hem ende nament dan. Vondsi niet wijf ende man. Tormenterdensi om haer wisen. 32395[regelnummer] Si bewaenden hem van spisen. Vp wien si saghen die staen mochte. Ende dien namen sijt of onsochte.
769 Ende die van onghere te suollen lach. Dien wonden si sonder dod slach. 32400[regelnummer] Die van onghere souden steruen saen. [Sine wilden niet al dod slaen.] Om een mudde tarwen gauen de rike. Al haer goet ghemeenlike. Ende om een mudde ghersten dar mee . 32405[regelnummer] Dan sloetsi hem met groter ontfarmee. Jn huvs ende maecter of brod. Jammerlike na haer nod. Some braecsi tarwe ende cuhetse echt. Dar ne was niewer tafle gherecht. 32410[regelnummer] Alf deech traken sijt vten viere. Dat brod ende atent als wilde diere. Die moghenst waren adden iet. Mar die arme ne adden niet. Ongher doet alle scaemte vergheten. 32415[regelnummer] Dat wijf nam den manne teten. Tkint der moeder. moeder den kinde. Niemen ne was die men so minde. Menne vergat sijns om de spise. De rouers mercten dese wise. 32420[regelnummer] Ende waer so was een huvs besloten. Liepsi vp met hare roten. Om dat si waenden dat menre at. Dan namen si vp al gader dat. Sulc at die spise alf ghecuet. 32425[regelnummer] Dulc alf ghesuolghen die ward gheduet. So bi der storten dat hise liet varen. Vd haren monde naemsise te waren. Grau man no wijf no kint. Ne adden dar vordeels niet eentwint. 32430[regelnummer] Men scueredse om eten als honde. Kinder die in haren monde. Eten adden ontraket sijt dan. So dat si hinghen der an. So scuddensise of danen onwerde. 32435[regelnummer] Ende sloeghense ieghen derde. Sulc dies ghewaer ward te voren. Dat sine spise was verloren. Ende sualcse in eerse de rouers namen.
770 So dedemen hem so suare mesquamen. 32440[regelnummer] Men tracse bi der scamelichede. Ende stac hem staken int fundament mede. Om te ebbene een brod. Dedemen hem torment so grod. Men cont ghesegghen van weene. 32445[regelnummer] Of om een hand vul mels allene. Ja sulke die slopen vter pord. Ende duere al tromsce herre vord. Ende cruvt vp den acker namen. Alsi ter stadward quamen. 32450[regelnummer] Wat sosi brochten was verraden. Ende alsi dan dor gode baden. Dat mens hem een lettelkin gaue. Ne mochten si niet ebben der aue. Mar si mochtens hem danc grod. 32455[regelnummer] Weten. sloechsise niet dod. DEse grote iammerhede. Doghede de meente van der stede. Mar so was een rike man. Dien leedmen vor den tiran. 32460[regelnummer] Verranesse teechmen hem ane. Of dat si wilden ontslupen dane. Dar was gheen onscult els dan tleuen. Die van symoene was verdreuen. Ende berouet ontfinc ian. 32465[regelnummer] Tselfs dede oec symon dan. Dus scincte elc andren dar metten bloede. Ende deelden der liede lijf ende goede. Harre sacheit droeghen si ouer een. Dar ne was els werringhe ne gheen. 32470[regelnummer] Dan om die houer hand. Jc wane wel dat men noit ne vant.
[Folio 198r]
Stede die ghedoghede sulc leet. Noch noit was na dat ict weet. So onghenadech volc no so quaet. 32475[regelnummer] Als noch hier naer ghescreuen staet. Titus spoede met groter cracht. Te draghene an de mure dracht. Ende hiet dat men wachte wale. Die iueden die dor die dale. 32480[regelnummer] Liepen om te haelne spise.
771 So dat mer in sulker wise. Sulc dach was .d. vinc. Die men cruvste ende hinc. Ende gheselde sere eer mense verdede. 32485[regelnummer] Titus adde dies ontfarmechede. Mar en dochtem niet sijn goet. So meneghen man dul ende vroet. Te latene gaen oec dochtem pine. Tfolc onder sine hoede te sine. 32490[regelnummer] Dus quaemt dat hijs niet verbod. So vele bleuer aldus dod. Dat hem te crucene houds ghebrac. Jnt land dar men te crucen vp stac. Ghebrac dar om de stede. 32495[regelnummer] De murdeners uerwerden mede. De porters ende seiden siet. Hoe men begaet dat iuedsce diet. Wiere so vliet dus moeti steruen. Om dat iammerlike bederuen. 32500[regelnummer] Dat si saghen van den haren. Bleuer vele binnen te waren. Ontier en si wisten tware. Oec wasser sulc die openbare. Vp liep als sulc de min scude tanghen. 32505[regelnummer] Dan van onghere te ganghen. Mar weet wel dat men niemen hinc. Dan die men met crachte vinc. Vele dier titus adde gheuaen. Dedi die hande of slaen. 32510[regelnummer] Ende sendedse ianne of symoene. Dat si mochten bi den doene. Sien dat hi wilde gheen quaetheit doen. Die te hem quamen ghevloen. Ende sine niet ne duonghen mede. 32515[regelnummer] Te verderuene de stede. Mar behilden lijf ende goet. Ende den tempel die noch stoet. Ende toochden wel dat si onlanc. Souden doghen sijn beduanc. 32520[regelnummer] Mar dar si vp die mure stonden. Vloecten si met haren monden. Titus ende vaspasiane.
772 Ende seiden dat si de dod eer ane. Wilden gaen eer eighin te sine. 32525[regelnummer] Die romeine met groter pine. Hadden vuldreghen hare dracht. Hoghe ghemaect dicke ghevult de gracht. Jn meie vp den .xxix. dach. Als ian al dat versach. 32530[regelnummer] Dat si adden eenen dijc na. Ghemaect den tur antonia. Onder minerdi ghene dracht. Met oute ondersetti dach ende nacht. Ende droecher in smout ende vier. 32535[regelnummer] So dat de brand ward onghier. Ende thout verbarn dar derde vp lach. Doe sanct ende gaf eenen groten slach. Das bleef al ghent werc verloren. Des adden de romeine toren. 32540[regelnummer] Twee daghe dar nar trac vd symoen. Want de romeine begonden doen. Hare ramme ten mure ward. Als te brekene metter vard. Hi ende de sine liepen sciere. 32545[regelnummer] Ende ontstaken twerc met viere. Si ne sparden sot no suard. Al sloechmense al onuerward. Liepen si ende ontstaken tingien. Alst die romeine ebben ghesien. 32550[regelnummer] Liepsire toe ende wildent onsetten. Mar die iueden dadense letten. Die handghemens dar ieghen hem waren. Die mantele bernden sonder sparen. So dat oec dingiene ontstaken. 32555[regelnummer] Die romeine saghen de saken.
[Folio 198v]
Dat si berinct waren met viere. Ende weken ten tenten sciere. Dar hem die iueden volchden naer. Ende leuerden hem wijch arde suaer. 32560[regelnummer] Dar scodmen ende dar sloechmen sere. Die romeine dor de eere. Die iueden dor die grote nod. Titus vernam desen strijt grod. Ende quam toe ende scalt de sine.
773 32565[regelnummer] Hi bestontse met groter pine. Doe ne wasser gheen staen. Si waren alle dod of gheuaen. Adsi niet aestelike mede. Weder ghekeert in de stede. 32570[regelnummer] Nv waren de ramme ende oec de dracht. Verbernt met groter cracht. Des waren die romeine erre. Want het dochtem wesen verre. Te winne de stad sonder ingien. 32575[regelnummer] Titus nam sinen raet mettien. Sulc reet al tfolc vp eene vre. Te stridene vp hare mure. Want si noit in stride ne quamen. Jeghen al therre te samen. 32580[regelnummer] Andre rieden hout ende dracht. Echt te draghene in de gracht. Andre rieden dat men de dale. Soude besitten al te male. Dar si ghenen vd ganc adden mede. 32585[regelnummer] Die ongher soude winnen de stede. Het waer quaet striden vp die liede. Die de dod minden als miede. Titus docht sijn ghene eere. Stille te ligghene emmermeere. 32590[regelnummer] Met sulken herre als met hem lach. Ende oec docht hem sijn een suaer slach. Te vechtene vp volc dat was uerwoet. Dracht te draghene dochtem niet goet. Ende oec dochtem te grote pine mede. 32595[regelnummer] Tomligghene al de stede. Doer die diepeit van den dalen. Ende lietmen oec spise halen. Men moester te langher ligghen voren. Oec ontsach hijt hem als wijt horen. 32600[regelnummer] Dat die eere ware te minder. Laghi al te langhe ghinder. Doch dochtem best dat hi de stede. Met eenen mure al omme dede. Ende hise beslote al haer vd lopen. 32605[regelnummer] Si mochten vallen in wanhopen. Ende vp gheuen also de stad. Of worden van onghere mat.
774 Dies ghebod hi al den heren. Dat si hem dar toe souden keeren. 32610[regelnummer] Dat therre al te werke ghinghe. God gaf hem moet sonderlinghe. Dat al therre meerre ende minder. Ghewillike dede ghinder. Selue trostire toe die here. 32615[regelnummer] De mur adde te sinen keere. .xl. stadien ommeganc. Als dachte sijn de mile lanc. Dar buten maecti .xiii. casteele. Elken staende te sinen deele. 32620[regelnummer] Ende al dat werc weet sonder waen. Was binnen .iij. daghen vuldaen. Niemen ghelouets dan diet sach. Jn elken casteel so lach. Volc ghewapent sterc van machten. 32625[regelnummer] Snachts so waerre drie scilt wachten. Deerste hilt hi ende gheen ander. Dander van egypten alexander. Die coninc stauele hilden de derde. Dar ne was ruste no verde. 32630[regelnummer] Eer deen ghinc slapen was dander ghereet. Dit was al den nacht godeweet. Nv waren de iueden buter hopen. Van vd gane of van ontlopen. Die ongher wies sere ghinder. 32635[regelnummer] Hus waren vul wijf ende kinder. Die van onghere laghen dod. Die weghe cleen ende grod. Laghen vul onder die men claghede. Die ionghe liede ende die maghede.
[Folio 199r]
32640[regelnummer] Ghinghen te blasen in der ghebare. Als oft een ghesperte ware. Ende vielen dar si ghinghen dod. Men dalfer niemen cleen no grod. Men mochte dat was dommeganc. 32645[regelnummer] Ende diere leueden waren te cranc. Sulc dalf den andren ende starf vp hem. Menech in iherusalem. Ghinc leuende ten graue. Dar ne was weenen no screihen aue.
775 32650[regelnummer] Die ongher benaemt ende die onwille. Al de stede was plomp ende stille. Vul dode die huvs waren die graue. So quamen die dieue ende traken hem aue. Tselue dat si adden ane. 32655[regelnummer] Ende ghinghen dan grimende dane. Ende dorstaken die kaitiue. Te siene of si noch waren in liue. Bader oec iemen omme verslaen. Dat hi wilde den ongher ontgaen. 32660[regelnummer] Dien ontseidmen openbare. Teersten ghebodsi al dare. De dode te deluene om den stanc. Die hem was al te stranc. Doe ne constent sijt niet vulbringhen wale. 32665[regelnummer] Ende worpense buten in den dale. Doese titus anesach. Hoe elc dar ghesuollen lach. Versuchti met herten seere. Ende bod te hande te onsen here. 32670[regelnummer] Ende toghet dar gods ghewout. Dat niet ne ware sijn scout. Als de romeine dat versaghen. Dat die dieue stille laghen. Want si breke ebben begonde. 32675[regelnummer] Maketsi bliscap tien stonden. Si adden haren wille ter cuere. Vele stonder bi den mure. Ende togheden spise ghenoech. Om haer viande onghevoech. 32680[regelnummer] Nochtan mochtsise niet doen wiken. Titus ontfarmets den riken. Dat tghemene volc so verdarf. Ende wilt verlossen anderwarf. Ende dede echt weder draghen dracht. 32685[regelnummer] Ende dicke maken met groter cracht. Nochtan was hem thout niet so na. Sine halent .cc. stadia. Jeghen antonia crachtelike. Dedi draghen drie dike. 32690[regelnummer] Meerre dan die eerste waren. Selue troeste hi de scaren.
776 Ende seide ghi ebt in uwe hande. Die dieue uwe viande. Mar die mordadeghe caitiue. 32695[regelnummer] Nachten van zielen no van liue. Nochtan dat hem dit ghesciede. Carkerde si die verhongherde liede. Ja symoen dede vermorderen mede. Marchiase die hem ghealp der stede. 32700[regelnummer] Ende meneghen andren ende hiet. Dat mense ne dolue niet. Josephus vader ebsi gheuaen. Ende in den carker ghedaen. Dar toe ghebodesi eene sake. 32705[regelnummer] Dat niemen an hem ne sprake. Om dat hi ware verradre grod. Wie sore om claghede hi bleef dod. Dit sach een die hiet iudas. Die van symoens side was. 32710[regelnummer] Ende eenen tur oec van hem helt. Hem .x. van sire ghewelt. Sprac dus an segt hoe langhe. Sulwi sijn in desen beduanghe. Den quaetsten die es dien oudwi trouwe. 32715[regelnummer] Nv doet ons die ongher rouwe. Die romeine sullen in sijn saen. Hets best dat wi in hand gaen. Ende ons behouden ende de stede. Wat mesfalt symoene mede. 32720[regelnummer] Of hi vercoopt dat hi verdient. Hi ende sine .x. vrient. Droeghens ouer een ghemeine. Dus riepsi an die romeine.
[Folio 199v]
Dies some ne ghelofden niet. 32725[regelnummer] Some adden onwerd haer ghebiet. Als die de staet waenden ebben saen. Als titus om ontfaen. Dar ward es met lieden comen. Heft symoen selue vernomen. 32730[regelnummer] Ende wan den tur vp ghenen dach. Ende dar dat romsce herre toe sach. Sloech hire dod ter seluer vre. Ende warpse buten mure.
777 Al dar was iosephus buter stad. 32735[regelnummer] Die altoes om vp ghenen bat. Met eenen steene warp menne int houet. Dat hi neder viel verdouet. De iueden liepen vd mede. Om hem te draghene binnen der stede. 32740[regelnummer] Mar titus deden alen in den twiste. Die nochtoe niet van hem ne wiste. Weder hi leuende was so dod. Binnen makesi bliscap grod. Jn der maniere of hi dod ware. 32745[regelnummer] Als sijn moeder horde de mare. Jn den carker dar soe lach. Maket soe iammerlic gheslach. Mar de loghene ward ghecort saen. Want hi varinghe vp ghestaen. 32750[regelnummer] Ende quam ende riep ten mordenaren. Niet arde langhe hier naer te waren. Salic van v wrake ontfaen. Tghemene volc was vro sonder waen. Mar den murdeners waest leet. 32755[regelnummer] Sulc spranc dar vten mure ghereet. Sulc droech steene in der ghebare. Als of hi ghinghe vechten dare. Ende liepen vd ten romscen scaren. Dat bestarf menech te waren. 32760[regelnummer] Want si van onghere te vele aten. Dus starfer menech vtermaten. Sulc was die hem wachten began. Dien quam eene andre plaghe an. DE suriane vernamen eene dinc. 32765[regelnummer] Dat dar een ter cameren ghinc. Vd sinen messe gaderdi gout. Want derre was vele menesfout. Jn de pord doet haer wel stont. Doe dat ward int herre cont. 32770[regelnummer] Dat de vluchteghe vul gouds waren. Die suriane met haren scaren. Ende darrabine ondadense ende sochten. Tgout dat si versuolghen brochten. Dit was eene suare plaghe sonder waen. 32775[regelnummer] Vp eenen nacht worder .ii.m. ondaen.
778 Hier om was titus arde gram. Als hi die mare vernam. Hi adse naer alle ghesleghen dod. Die princen hi vor hem ombod. 32780[regelnummer] Ende hiet dat men hem tleuen name. Wie so meer dade sulke mesquame. Mar dat ghebot niet vele ne dede. Want vrecheit ende ghirechede. Ne ontsiet pine ofte dod. 32785[regelnummer] De wilke van winnen es grod. Si willen emmer wesen rike. Ghene sonden sijn haer ghelike. God die tfolc adde uerwaten mede. Hadde alle salechede. 32790[regelnummer] Den iueden in verdoemenesse ghekeert. Bedi so wasser menech ontheert. Al adde titus dus verboden. Si ghinghen stillike doden. Ende daden iammerlijc beiach. 32795[regelnummer] Om desen suaren weder slach. Keerder vele weder ter stede. Jan de felle hort wat hi dede. Als hi ant folc nemmee ne vant. Stac an de vate sine hand. 32800[regelnummer] Dar men mede in den tempel diende. Ende rouetse ende sine vriende. Mar die cireit die augustus daer. Ende sijn wijf sende ouer menech iaer. Liet hi bliuen onberouet. 32805[regelnummer] Want de keiser des ghelouet. Van rome adde den tempel vercoren. Ende daden hem eeren dar te voren.
[Folio 200r]
Nv roofde een iuede menech prosent. Dat dar van verren was ghesent. 32810[regelnummer] Oec verterdi dolie ende den wijn. Hi ende de ghesellen sijn. Dar men mede diende onsen here. Jc wane dies hoe so ment keere. Waren dar de romeine niet comen. 32815[regelnummer] Si adden argheren ende ghenomen. Si waren versonken metter stede. Of in de louie verdronken mede.
779 Of metter blexeme verbrant. Oft verdoruen als sodoma tland. 32820[regelnummer] Want si waren van argher viten. Dan noit waren de sodomiten. Nochtan twi soudic al bi sticken. Den torment van der stede micken. Een hiet annius was ontfloen. 32825[regelnummer] Van den mordadeghen symoen. Die ter porten was gheset. Hi suoer dat bi sire wet. Tote titus die dat dochte. Datmen te sire porten vd brochte. 32830[regelnummer] Dode dusent man. Ende dar toe .xv^m. nochtan. Ende .lxxx. dats een suaer slach. Van den aprille vp den .xiiii. dach. Toten eersten dach van iulius. 32835[regelnummer] Van hem heftmen bescreuen dus. Doch so dalfmen vele der beste. Ende warper vele ouer de veste. Mar edel liede seiden dar naer. Die oec waren ontlopen daer. 32840[regelnummer] Datter tallen porten te waren. .vi^c. dusent gheworpen waren. Want dar ne was niet volcs ghenoech. Dat die andre vte droech. Nochtan laghen si bi groten roten. 32845[regelnummer] Die huse vul ende al besloten. Want sident dat alomme de stede. De mur was ghemaket mede. Ende si gheen cruvd halen ne mochten. Messine proueihen si besochten. 32850[regelnummer] Ende aten tmes met haren monde. Dat niemen an ghesien ne conde. Weet wel dat den romeinen of dochte. Als men hem de mare brochte. Dan dede den murdenerren niet. 32855[regelnummer] Die toe saghen dit verdriet. Want tongheual maketse blent. Dat hem an was ghesent. Ende al der steden oec met hem. Ende dien van iherusalem. 32860[regelnummer] Nv salic v saen tellen vord.
780 Hoe dat men wan die heleghe pord. Uan iherusalem die plaghe. Meeredde vord alle daghe. Want so den murdeners meer ghebrac. 32865[regelnummer] So hem de sin meer ontstac. Te doene haer mordadechede. So vul dode was de stede. Dat eiselic was an te siene. Hier terdmer .v. ende hier .x. 32870[regelnummer] Ende die stanc was arde grod. Recht als tfolc laghe versleghen dod. Dar een wijch uerwonnen ware. Niemen diet sach openbare. Ne bepensden hem van dien. 32875[regelnummer] Dat hem tselfs saen sal ghescien. Ende al adden die romeine ghepijnt. Om hout te haelne alst wel scijnt. Dracht te draghene an antonia. .xx. stadien verre of na. 32880[regelnummer] Adsi al vp gheruet dat hout. Doch vulmakesijt met ghewout. Haer dracht binnen .xxi. daghen. Wel weet dat si hem ontsaghen. Der iueden of winnen met viere. 32885[regelnummer] Want si in gheere maniere. Waer wisten alen ander hout. Al waren oec die iueden bout. Si ontsaghen die hoghe dracht. Want bernesise niet met groter cracht. 32890[regelnummer] Hem dochte de stede sijn verloren. Dus setten die romeine der voren.
[Folio 200v]
Ghewapint volc ende sterc ter werre. Jan de quade ende sijn herre. Die antonia den tur helt. 32895[regelnummer] Quam met viere vte met ghewelt. Ende waende dingiene ende de dracht. Of winnen met sire cracht. Mar hi ne dede bederue ne gheen. Want sijn volc droech niet ouer een. 32900[regelnummer] Oec ghebrac hem dapperheit ende moet. Ende al dar tromsce volc oec stoet. Droeghen si ouer een das oec mede. Elken te steruene vp sine stede.
781 Of te bescermene haer dracht. 32905[regelnummer] Dus keerde ian met sire cracht. Dit ghesciede dart menech sach. Jn iulius vp den eersten dach. Ende als de iueden hem straken. Die romeine den ram staken. 32910[regelnummer] An antonia den mur. Der iueden werre die was stuvr. Van bouen vp de romeine neder. Doe quam de nacht die haer ne weder. Ne liet ghesien ende scietse ontwee. 32915[regelnummer] Mar de mur gleed min no mee. Dan dar ter stede dar ian. Onder minerde de valsce man. Doe hi de dracht versinken dede. Als ic hier sprac ter stede. 32920[regelnummer] Mar binnen ieghen de scure. Een stic van eenen andren mure. Jan ghemaect die hem ontsach. Te voren ieghen den seluen dach. TEerst waren die romeine vro. 32925[regelnummer] Mar doe si binnen saghen also. Den andren mur doe war si gram. Mar een dinc hem wel bequam. Dat men bi den ghescuerden mure. Vp mochte clemmen ter cuere. 32930[regelnummer] Mar niemen durst eerst angaen. Want wie soet dade hi storue saen. Titus versaemde in sijn herre. Die strarct waren in de werre. Ende trostedse met sconre tale. 32935[regelnummer] Oec seidi openbare wale. Diet teersten bestonde behildijt tleuen. Hi soudem sulke ghifte gheuen. Dats al therre soude ebben nijt. Al sijn volc dat sueech ter tijt. 32940[regelnummer] Want de vrese was te suaer. Sonder een ridder was daer. Sibinus hiet hi als wijt horen. Ende was vd surien gheboren. Een bruvn een magher man een coene.
782 32945[regelnummer] Hi was die hem vermat te doene. Titus bede na dat hi wilde. Sijn hooft decti metten scilde. Ende clam vp den gheualnen mure. Si .xi. volchden hem ter cuere. 32950[regelnummer] Mar hi stiep verre voren allene. Dor al dat men grote steene. Vp hem warp ende seere scod. Sabin clam vp met morde grod. Tote dat hi quam ter hoghester stede. 32955[regelnummer] Ende hi die iueden wiken dede. Mar men mach dauenture wel scelden. Die meneghe pine suaer doet ghelden. Scone was dies mans aneganc. Mar een grod steen quam eer hiet lanc. 32960[regelnummer] Diene vallen dede an plat. Als de iueden saghen dat. Bestonden sine al omme mettien. Hi rechtem vppe de knien. Ende dechtem metten scilde. 32965[regelnummer] Sire slaghe was hi milde. So dat hire vele wonde. Doe bleef hi dod al dar ter stonde. .iij. van den .xi. bleuen daer mede. Ende dachte ghewont dat mense dede. 32970[regelnummer] Ten tenten draghen met gheclaghe. Dit was in iulius ten derden daghe. Dar na .ij. daghe gheviel bi nachte.
[Folio 201r]
Dat si .xx. vter scilt wachte. Met eenen rade quamen te samen. 32975[regelnummer] Eenen banierdraghere si namen. Ende noch hem tween ende .i. blaser mede. Nachts met groter durstechede. Clommen si tote antonia. De wachte vondsi slapende hem na. 32980[regelnummer] Dien sloeghen si ende wonnen de mure. Mettien bliesi te storme sture. Ende dandre vloen die waenden das. Datter grod volc vp comen was. De keiser vernam de bosine. 32985[regelnummer] Hem wapendi ende de sine. Ende was deerste dier vp clam.
783 Die iueden vloen als hi quam. Toten inreste tempel ward. Die romeine volchden hem ter vard. 32990[regelnummer] Mar ians scare ende symoens mede. Werdense met groter stouthede. Dar was een sterc pongijs van binnen. De romeine wilden den tempel winnen. Ende de iueden dreuense ga alst ga. 32995[regelnummer] Weder tote antonia. Ghescut ne was daer buere groed. Met suerden was dar al tghemoet. Men cont besceden openbare. Welc deene partie of dandre ware. 33000[regelnummer] Also nouwe waren die pade. Dar ne adde niemen te wikene stade. Mar wie so voren stont int herre. Hi starf of behilt de werre. Want die van bachten die benamen. 33005[regelnummer] Dat wederwiken al te samen. Dus stredensi van na der middernacht. Toten middaghe met groter cracht. Dat die romeine niet wonnen in desen. Docht hem wel ghewonnen wesen. 33010[regelnummer] Dat si antonia die veste. Hadden eene die alre beste. Een prinche was dar hiet iuliaen. Jn antonia ghestaen. Neuen skeisers titus side. 33015[regelnummer] Hi saghet ende was onblide. Dat die romeine achter weken. Hord hier wonder van hem spreken. Die spranc danen met ghewelt. Toten iueden die wonnen tfelt. 33020[regelnummer] Ende dreef die iueden achter voet. Alleene als een deghen goet. Want niemen mochten wederstaen. Meneghen sloechsire sonder waen. Dies adde titus wonder grod. 33025[regelnummer] Mar hem volchde na die dod. Ende tongheual oec dat gheen man. Die left ghescuwen can. Want hi gleet ende neder viel. Vp hem quam menech iuede fel.
784 33030[regelnummer] Mar die romeine riepen sere. Die hem ontsaghen van den here. Meneghen slach ontfinc die milde. Van den iueden vp sinen scilde. Hi waende vp staen si stakene neder. 33035[regelnummer] Ende hi wonderre vele weder. Niet saen so ne adsine versleghen. Want hi was wel ghewapent der ieghen. Eer hi te seere ward verladen. Niemen durstem staen in staden. 33040[regelnummer] Aldus bleef hi ghinder dod. Die adde de keiser rouwe grod. Dat hi vor hem sulken man. Dod sach slaen ende hem nochtan. Niemen mochte staen in staden. 33045[regelnummer] Om die nouwe weghe verladen. Doe iagheden die iueden dar na. De romeine in antonia. Titus hiet dat fundament. Van antonia alomtrent. 33050[regelnummer] Breken ende wijt vtermaten. Al den heren maken straten. Josephus riep hi te hem. Want hi horde dat in iherusalem. Tfolc was droeue vp dien dach. 33055[regelnummer] Om eene feeste dier vp lach. Ende menne niet vieren mochte dan.
[Folio 201v]
Hi hiet roepen an ian. War dat hi so minde dat striden. Name met hem die hi wilde tien tiden. 33060[regelnummer] Men gauen wijch gherne ende wale. Ende hi de stede niet al te male. Ende den tempel niet onthere. Hets quaet striden vp onsen here. Oec hefti hem orlof ghegheuen. 33065[regelnummer] De feeste die was achter bleuen. Te vuldoene of hi wille. Dat riep iosephus niet stille. Jn ebreus tote al den scaren. Ende bat hem arde seere te waren. 33070[regelnummer] Dat hem des lands ontfarmede bedi. Ende tfier dat ware den tempel bi. Dat sijt dor gode benamen doch.
785 Ende daden sinen dienst al noch. Tghemene volc was droeue ende sueech. 33075[regelnummer] Mar die tyran makede ghedreech. Ende vloecte iosephuse seere. Ende seide hi nontsach dat hi nemmermeere. Verliesen soude dat. Want het ware ons heren stad. 33080[regelnummer] Doe sprac iosephus weder mede. Te waren du heues oec onse here. Suuer ghehouden sonder waen. Ende dune hefs vp hem niet mesdaen. Dar du vp hopes in deser wise. 33085[regelnummer] Namen di dine daghelicse spise. Het soudi int herte mescomen. Gode wies dienst du hefs ghenomen. Waenstu dat hi di helpen sal. Du ties dat den romeinen al. 33090[regelnummer] Ende si bescermen onse wet. Ende heten di vieren alst es gheset. Wie es hine mochte ontfarmen dies. De viande al bestu ries. Willen betren dine mesdaet. 33095[regelnummer] Ende du iuede valsch ende quaet. Du best argher dan haerre een. Jan ens lachter gheen. Jnt ende berounesse van scouden. Du segs du wilt tland behouden. 33100[regelnummer] Nv merc die coninc ieremias. Die hier wilen here was. Gaf hem vp dien van babylone. Om dat hi dese stede scone. Niet ne mochte sien breken die hier staet. 33105[regelnummer] Noch lonen de iueden om dese daet. Ende sullen hier na emmermere. Jan nv merct vp den here. Jc belouedi ghenaden. Van den romeinen was beraden. 33110[regelnummer] Dan sal mi nemmermee ghescien. Al bem ic gheuaen mettien. Dat ic de wet of mine maghe. Vergheten sal dor enighe plaghe. Du vloecs mi ende sprex lelechede.
786 33115[regelnummer] Jc mesdoe mee dat wetic mede. Dat ic hier tote di bem bode. Jeghen de sententie van gode. Want merc vp des propheten spreken. Dat god vp de stad sal wreken. 33120[regelnummer] Si seiden men soude de pord verliesen. Alst tfolc also soude riesen. Dat hier een iuede den andren morde. Nv merct dan vp dese worde. Ghi ne ebt niet allene in de stede. 33125[regelnummer] Ghemord mar in den tempel mede. God brinct dat vier metten romeinen. Ende sal de pord hier af reinen. Met tranen iosephus dus sprac. So dat sijn suchten de tale brac. 33130[regelnummer] Ende het den romeinen wondren began. Nochtan ne achtes niet ian. Mar hi stont om hem te vane. Sulc edel man hilter hem ane. Ende ontflo als hi stonde sach. 33135[regelnummer] Al dar tromsce herre lach. Bede bisscoppe ende bisscops kinder. Ontvloen int romsce herre ghinder. Die titus wel ontfanghen dede. Ende sendedse teer ander stede. 33140[regelnummer] Doe maecten mare die murdenaren.
[Folio 202r]
Dat si alle vermord waren. Alsise nemmee dar ne saghen. Want si tfolc wilden versaghen. Dat niet ten romeinen ne vlo. 33145[regelnummer] Titus aledse weder do. Ende dedse met iosephus vp den mure. Dar si mochten haer ghebure. Bede spreken ende sien. Janne baetsi mettien. 33150[regelnummer] Dat men die romeine ontfinghe. Dor der steden sekeringhe. Ende of si onwerd adden de dinghe. Dat men doch vten tempel ghinghe. Ende men vp gaue der clergie. 33155[regelnummer] Want die van der romscer partie. Ne berteden niet en dadem nod. Dandre ne achtens cleen no grod.
787 Mar vp den mur in allen deele. Setten si ghescutte ende quareele. 33160[regelnummer] Magneelen ebsi oec gheset. So dat de plaetche gheleec bet. Eenen graue dar dode in laghen. Dan eenen kerkoue seiden diet saghen. De tempel sceen een casteel wel. 33165[regelnummer] Ja si waren also fel. Dat si ghewapint ghesturt met bloede. Ghinghen met eenen fellen moede. Dar niemen dan de bisscop quam. Mar die romeine als ict vernam. 33170[regelnummer] Saghen met vresen den tempel ons heren. Ende anbedene met eeren. Ende begherden eer sine braken. Dat die dieue om pais spraken. Titus waest leet ende sprac an. 33175[regelnummer] Aldus ten murdenerre ian. Segt verdoemde de eleghe stede. Jane adse om ghemurd mede. Ende adde om den mur ghescreuen. Wat hi emmer verlore tleuen. 33180[regelnummer] Wat heidijn naerre den tempel quame. Ende wie oec so v dede blame. Dat hi wilde dar ouergaen. Ja ne liet wine v verslaen. Al adt een romein ghewesen. 33185[regelnummer] Nv terdi vp de dode in desen. Ende ebter heidine ende iueden. Jn vermord als quade rueden. Jc suerre dat ic v niet ne duinghe. Dat ghi ontreint in eneghen dinghe. 33190[regelnummer] Laet den tempel het sal v vromen. Dar sal gheen romein in comen. Jc salne v houden al wildijs niet. Mar dat uerwatene diet. Waenden dat hijt adde gheseit van vare. 33195[regelnummer] Ende verhieuen hem openbare. Titus sach wel dat die keitiue. Van den tempel noch van haren liue. Niet ne achten terre tijt. Ende bestont anderwarf den strijt. 33200[regelnummer] Nachts hiet hi de sciltwachte bestaen.
788 Selue addi waren an ghedaen. Ende wilde mede ebben ghesochten. Mar dat benamen diet doen mochten. Om datter was so sorghelic striden. 33205[regelnummer] Si seiden dat hi adde in dien tiden. Beter ware in antonia. So saghit verre ende na. Elc man soude slaen te meerre slaghe. Om dat de keiser selue saghe. 33210[regelnummer] Mar si die heine ghinghen striden. Ne wonden niet in ghenen tiden. De iueden slapende mar stout ter were. Ende ghereet met groten gherre. Mar die romeine sijt seker dies. 33215[regelnummer] Riepen ende haer partie wies. Ende stonden bedect met haren scilden. Dar si hem wiselike onderhilden. Ende de iueden waren so ondaen. Dat elc ghinc ten sinen slaen. 33220[regelnummer] Totien dat begonste daghen. Ende si hem wel ondersaghen. Nochtoe ne weker ghene side. Die romeine waren in dien stride. Te beter vele vp ghenen dach.
[Folio 202v]
33225[regelnummer] Want die keiser selue sach. Ende die vacht dar om sijn eere. De iueden om haer leuen sere. Ende want de mordadeghe tyran. Selue stont de quade ian. 33230[regelnummer] Ende iaghetse ten stride. Alst quam ter noentide. Scieden beede de siden mede. Dat niemen ne was van siere stede. Verdreuen wanic eenen voet. 33235[regelnummer] Nochtan wasser menech ghemoet. TEn .vii. daghe was tfundament. Van antonia al omtrent. Ghedestruert ende ghevelt. Ende die romeine met ghewelt. 33240[regelnummer] Maecten eene strate breet. Toten temple hoe soet gheet. Ende droeghen dracht om vp te gane.
789 Nochtan alensijt thout dane. Ouer .dc. stadia. 33245[regelnummer] Den tempel streedsi an dar na. Ende die van binnen adden breke. Ende visierden eene treke. Hoe si spise winnen mochten. Eene romsce scare si besochten. 33250[regelnummer] Die waendensi vinden sonder hoede. Ende rouen van liue ende van goede. Mar die romeine waren beward. Ende bestondense metter vard. An beede siden vachtmen seere. 33255[regelnummer] Den dor de nod dander dor deere. Dar ghesciede een wonder dus. Een ridder hiet pedanius. Dar tiuedsce volc wec ouer voet. Hi sloech met sporen sijn vrs goet. 33260[regelnummer] Ende booch hem neder ter erden so. Dat hi eenen ionghelinc dier vlo. Nam bi den voeten ende droechen saen. Den keiser titus gheuaen. Dien seere wonderde sulke cracht. 33265[regelnummer] Ende emmer tallen tiden vacht. Hoe hi den tempel winnen mochte. Die iueden waren ghepijnt onsochte. Ende tportael dat hem dochte te na. Staen den tur antonia. 33270[regelnummer] Ten nordwest side ebsijt ontsteken. Ende ghinghent vellen ende breken. Dus warsi deerste bi desen saken. Die den heleghen tempel ontstaken. Omtrent den tempel was talre tijt. 33275[regelnummer] Grote slachtinghe ende strijt. Jn desen tide so ghesciede. Dat een vten iuedscen diede. Hiet ionatas een onwerd man. Sprac condelike den romeinen an. 33280[regelnummer] Ende vraechde of dar iemen sonder scamp. Vp hem wilde ebben camp. Dit adde den romeinen onward. Doe hiet hise blod ende veruard. So dat een romein die ghent horde. 33285[regelnummer] Hem verbalch om sine worde.
790 Ende heft vp hem bestaen den camp. Mar dauenture dedem ramp. Want ionathas versloechene saen. Ende ghinc met voeten vp hem staen. 33290[regelnummer] Ende sprac ouerdadeghe word. Mar hi ontgalt te hand de mord. Want een romein scoten duere. Doe sturti neder dar ter vre. Ende toochde bi deser sake. 33295[regelnummer] Dat na den slach saen comt wrake. De murdeners die den tempel helden. Rusten in der werre selden. Doch visierden si dese mord. An de west side nv hord. 33300[regelnummer] Stont een portael grod ende diere. Dar droechsi hout sciere. Bitumen ende sulfer mede. Ende weken danen van der stede. Ghelijc of si ghelouech waren. 33305[regelnummer] Vele riese van der scaren. Volchden ende clommen naer. Met leedren vp dat portael daer. Dat dochte den vroeden wesen quaet.
[Folio 203r]
Alse dat iuedsce volc verstaet. 33310[regelnummer] Dat portael vul was al te hand. Staken si ghinder in den brand. Doe ward al te hand ontsteken. Die romeine met desen treken. Worden begaen dar was gheen vlien. 33315[regelnummer] Titus die dit heft versien. Was droeue war hi ne const ghewreken. Met aldus danen treken. Storuen si wel na al te male. Dier waren in den portale. 33320[regelnummer] Dar na brakent de iueden al. Mar aldus danech mesual. Makede de romeine vroet. Elc heft hem te nouwer ghehoet. Ten naesten daghe so ontstaken. 33325[regelnummer] De romeine om dese saken. Dat portael in de nord side. Al om den tempel in den tide. Was aldusdaneghe mord. Nv hord een deel van der pord. 33330[regelnummer] Dar was dongher also grod.
791 Noit man ne horde des ghenod. Om spise vochtsi meneghen wijch. Dar omme was al de crijch. Ja de dieue ondechten mede. 33335[regelnummer] De dode liede van der stede. Ende ondersochtense om eten. Riemen scoen als wijt weten. Aten si dar tlijf mede hilden. Ende toude leder van den scilden. 33340[regelnummer] Ja hoi nochtan wat sal dies meer. Hord hier iammer ende seer. Een wijf van ouer de iordane. Die wilen rike was als ic wane. Marie so hiet soe bi namen. 33345[regelnummer] Doe ander liede in iherusalem quamen. Quam soere mede ende ward beseten. Metten andren als wijt weten. Wat so soe adde met haer brocht. Van ouer twater was ondersocht. 33350[regelnummer] Ende van den rouers ghenomen. Dar toe sach soese alle daghe comen. Die rouers die hem namen teten. Alsiere iet adden vergheten. Die vrouwe dat suaer verdroech. 33355[regelnummer] Ende vloecte de dieue dicke ghenoech. Om dat so gherne adde verdient. Dat enech viant ofte vrient. Haer dat lijf adde ghenomen. Mar dar toe ne mocht niet comen. 33360[regelnummer] So dat ment haer nam so reene. Dat haer ne bleef grod no clene. Ende die ongher ghinc haer an seere. Dar toe uerwoede gramscep meere. Dus ward soe van fellen moede. 33365[regelnummer] Ende oec van brekenesse van goede. Jeghen die nature gram. Haer sughende soenkin so nam. Verdoemt kint sprac soe ter wile. Jn den iammerliken tide. 33370[regelnummer] Te wies boef salic di vp voeden. Den romeinen mochstuvd ghevroeden. Wordstu eighin behoudstu tlijf. Mar dongher arm keitijf. Sal di verterren eer dat ghesciet. 33375[regelnummer] Nochtan es dit mordadeghe diet.
792 Argher dan si sijn de twee. Wes mine spise vorward mee. Die dieue sullen werden erre. Men sal dese fauele tellen verre. 33380[regelnummer] Want dit es dat ghebreecht alleene. An der iueden plaghe ghemeene. Dus sprac soe ende sloech dat kint dod. Som briet soet ofte soet. Ende dander decket soe ende helt. 33385[regelnummer] Nv quamen die rouers met ghewelt. Ende ebben ghent verroken saen. Si dreechdense si soudense verslaen.
[Folio 203v]
En ware dat soe de spise gaue. Soe seide een grod deel der aue. 33390[regelnummer] Ebbic ghehouden te uwen boef. Mettien so dat decsel vp hoef. Ende toochdem hars kinds relief. Dar ne was so coene dief. Hem ne eisde als hi sach toe. 33395[regelnummer] Doe seide ghent wijf hoe vaerdi hoe. Dits mijn kint ende mine scout wildit weten. Et ic ebber of voren gheten. Jc ne wil niet dat ghi weegher sijt. Dan een wijf ens gheen tijt. 33400[regelnummer] Ende ontfarmegher dan de moeder. Ende also dat ghi sijt vroeder. Ontsegdijt weet wel ic ebs gheten. Ende houde datter of es ghespleten. Al beuende ghinghen de dieue dane. 33405[regelnummer] Ende cume lietsi als ic wane. Der moeder alleene ebben dat. Hier of ward al vul de stad. Onder therre quam oec de mare. Sulc waende dat boerde ware. 33410[regelnummer] Sulken ontfarmets ende sulc mede. Hater omme al de stede. Titus claghets onsen here. Ende toochdem dat hi hem eere. Pais ombod vergheuen woude. 33415[regelnummer] Alle mesdaet van hare scoude. Mar si coren strijt vor vrede. Ende ongher vor weelde mede. Ende om dat si te haren scanden. Ontstaken tempel met haren handen. 33420[regelnummer] War si wel werd van sulker spise.
793 Mar hi soud wreken in derre wise. Dat hi al tland soude destrueren. Ende de pord also verterren. Dat nemmermee man ne saghe de stede. 33425[regelnummer] Dat twijf haer kint dus verdede. Aldus maecti sijn gheslach. Jn den oeghest vp den achtenden dach. So word wi draghen de dracht. West an den tempel met groter cracht. 33430[regelnummer] Dar brochtmen doe den stercsten ram. .vi. daghe staken si als ict vernam. Dat si ne wonnen niet een aer. So grod was tghewerke daer. Die nord porte onderdoluen si some. 33435[regelnummer] Mar dar af quam hem cleene vrome. En diede niet dat sire an daden. So dat si worden beraden. Dat si leederen toe droeghen. Mar die iueden die versloeghen. 33440[regelnummer] Der romeine dar so vele. Dat hem ghinc vten spele. Hier omme ward titus tonghemake. Ende hiet dat men de porten ontstake. Doe quamen twee de felste ghevloen. 33445[regelnummer] Die onder hem adde symoen. Tote titus om ghenaden. Hi was dies arde wel beraden. Dat hise adde ghedaen ontliuen. Waer hi ne wilde niet menedech bliuen. 33450[regelnummer] Want si beede mordadech waren. Die ridders droeghen vier sonder sparen. Ende ghinghen de porten ontsteken. Die iueden ne constent niet ghewreken. Tseluer smalt te hand der ieghen. 33455[regelnummer] Dar thout mede was besleghen. Ende thout ontstac al te hand. Als die iueden saghen den brand. Ontsanc hem herte ende moet. Want dar gheen hulpe toe ne stoet. 33460[regelnummer] Nochtan droeue siere omme niet. So vele datter iemen riet. Dat men behouden adde doch.
794 Dat selue datter stont noch. Des daghes ende des nachts so wies. 33465[regelnummer] De brant seere sijt seker dies. TEn naesten daghe titus ghebod. Dat men bluschte den brant grod. Ende wech te makene den herre. Hi nam raet na sinen gherre. 33470[regelnummer] Metten vroetsten van sinen rade. Wat hi best metten tempel dade.
[Folio 204r]
Sulc seide het waer best te broken. De iueden souden weder stoken. Niewe orloghe lietmenne staen. 33475[regelnummer] Want al waersi dan ghevan. Si souden om tland al keeren. Dar ter steden den tempel eeren. Het sceen best wesen een casteel. Dus ward best ghevielt al gheel. 33480[regelnummer] Titus andworde sulc werc. So diere so scone ende so sterc. Dan braki nemmermeere. Het waer den romeinscen rike eere. Dat al twerc der in stonde. 33485[regelnummer] Men maecte de straten in corter stonde. Die iueden van vare ende van onwille. Lietse maken ende laghen stille. Naest daghes quaem si vp ghelopen. Ter oest porten die stont open. 33490[regelnummer] Ende ebben die romeine bestaen. Diese bitterlike ontfaen. Dit versach wel saen dar na. Titus vte antonia. Ende quam met eere scare te stride. 33495[regelnummer] Doe weken die iueden ouer side. Jn dinreste temple dor de nod. Dat herre liet si vele dod. Ende titus keerde in antonia. Hi settem dies derds daghes dar na. 33500[regelnummer] Den tempel te besittene al omme. Met al den herre teer somme. Mar die sententie van onsen here. Adde verdoemt den tempel seere. Te uerberne van den viere. 33505[regelnummer] Als ghi sult vernemen sciere.
795 SO verre quaemt als ict versach. Dat in den oest was de .x. dach. Dat die dach dar te voren. Van nabugodonosor als wijt horen. 33510[regelnummer] Verbernt was de tempel mede. Die salomon eerst maken dede. Nv hord hoe dat ward ontheerd. Doe titus was weder ghekeerd. Bestonden die iueden echt. 33515[regelnummer] Die romeine int gheuecht. Die tfier bluschten haer entare. So dat die iueden quamen in vare. Ende weder in den monster weken. Een ridder quam dar toe ghestreken. 33520[regelnummer] Jc wane dat hem god gaf den moet. Sijn gheselle die bi hem stoet. Hieffen vp ende al te hand. Nam hi eenen bernede brand. Sonder altoes iemens gheheet. 33525[regelnummer] Ende warpen in eene veinstre ghereet. An die nord side van finen goude. Jc wane dat god selue woude. Dat vier ontstac van binnen saen. Doe worden die iueden seere ondaen. 33530[regelnummer] Nemmee so ne wildsi tleuen sparen. Titus quaems mare te waren. Ten tempel ward liep hi te hand. Om te verbiedene den brand. Ende al heren ende scaren. 33535[regelnummer] Volchden hem achter te waren. Die keiser wenede ende riep mede. Dat men saen dat vier vd dede. Vp sijn wenen merctemen niet. Noch niemen horde dat hi hiet. 33540[regelnummer] Tfolc was gram ende al uerwoet. Dar was oec niemen diet uerstoet. Hi voer als een diet niet ne hord. Ende heet vier in werpen vord. Nv saghen die dieue die murdenaren. 33545[regelnummer] Dat dar ne was gheen ontfaren. Dar ne was werre dan de dod. En was offer so menech ontscod. Tbloet liep bi den graden neder. Alst twater doet in reinech weder. 33550[regelnummer] Die dode rolden haer entare.
796 Titus sach wel openbare. Dat tfolc so sere was uerwoet. En diedde niet dat hi wederstoet. Ende tfier wies so lanc so bet. 33555[regelnummer] Jn de cameren die gheset.
[Folio 204v]
An den mur waren omtrent. Binnen waest al onghescent. Met sinen princhen es hi ghegaen. Jn den diere tempel saen. 33560[regelnummer] Dar sach hi grote dierheit inne. Ende hem dochte in sinen sinne. Om dat tfier niet was binnen comen. Dat men mochte ebben benomen. Den ridders bat hi ouer lud. 33565[regelnummer] Dat men dade noch tfier vd. Mar si adden die iueden so leet. Ende oec waendensi ghereet. Dar in winnen groten roef. Ende dan was gheen ongheloef. 33570[regelnummer] Die dueren waren uerdect met goude. Dus diet niet dat titus woude. Want een ridder die met hem in quam. Hemelike eenen brant nam. Ende onstac de duere ter erre. 33575[regelnummer] Dies so ward titus erre. Als hi den brant binnen sach. Niemen verbodmen vp dien dach. Tonstekene lude no stille. Dus ward ieghen titus wille. 33580[regelnummer] De tempel onsteken vp dien dach. Alst iosephus scrijft diet anesach. Nv merct wies men de warheit waent. Het was in de selue maent. Ende oec vp den seluen dach. 33585[regelnummer] Dat was alst voren lach. Nabugodonosor ende hijt ontstach. Velde ende ter neder stac. Ende oec van der seluer stonde. Dat eerst salomon begonde. 33590[regelnummer] Den tempel tote ghenen daghe. Dat ghesciede de romsce plaghe. Jn vaspasiaens ander iaer. Als ons iosephus scrijft vor waer.
797 Ende .vii. maende ende .xv. daghe. 33595[regelnummer] Ende .xxx. ende .m. sonder saghe. Merct van dien tide dat maecte weder. Den tempel die nabugodonosor neder. Velde den iueden dar naer. Jns conincs sirius ander iaer. 33600[regelnummer] Waren leden .dc. iaer. Ende .xxx. mede weet vor waer. Ende dar toe .xl. daghe ende .v. Dar roofdmen meneghen van den liue. Het was al een wijf ende man. 33605[regelnummer] Wijf ende kint dar niet an. Menne sparder niemen altoes. Dat elc man vant ende dat hi coes. Dat roofdi ende droecht vd. De brant ende der liede ghelud. 33610[regelnummer] Mochtmen arde verre horen. Die tlijf wel na adden verloren. Van groten onghere in de pord. Alsi tghecrijcs ebben ghehord. Ondaden si doghen ende al sijt saghen. 33615[regelnummer] Ghinc si echt van rouwen claghen. Die berghe al omme elden weder. Want hem dochte dat die berch neder. Al viel dar die tempel vp stont. So grod ghelud was dar ter stont. 33620[regelnummer] Dar waren mee dode dan diese sloeghen. Nochtan de dieue diese ontdroeghen. Haer lijf ende ontfloen in de pord. Dar meest al of quam de mord. Dat was ian ende sine scare. 33625[regelnummer] Vord ontstac men haer en tare. Wat so was van den tempel gheset. De papen van der iuedscer wet. Bleuen wel naer alle dod. Porten portale cleen ende grod. 33630[regelnummer] Ende dar in lach der iueden scat. Al te gader braken si dat. Vp eenen portael onthilden tlijf. Kinder manne magheden wijf. Wel .vi^m. bi ghetale. 33635[regelnummer] Die ontstaken al te male.
798 De ridders want si waren gram. Datter noit een oghe ontquam.
[Folio 205r]
Dat dese aldus bleuen dod. Dede een valsch prophete een blod. 33640[regelnummer] Die selue predecte in de pord. Ende seide gaet ten tempel vord. God sal ons tekin doen bi desen. Dar omme wi sullen verloest wesen. Want die tyranne maecten propheten. 33645[regelnummer] Die den volke dus souden eeten. Om dat si hem niet souden ontflien. Bedi moestem dus messcien. NOchtan saghen si ouer de stede. Eene sterre hanghen mede. 33650[regelnummer] Recht ghescepen als een suaerd. Dies de wise waren uervard. Oec sachmen al duere dat iaer. Die comete weet vor waer. Dats eene quade sterre als wijt horen. 33655[regelnummer] Ende vp den paestach te voren. Jn april ten achten daghe. Omtrent middernacht sonder saghe. Om den tempel ende den outaer. Waest also duer claer. 33660[regelnummer] Alst ware vp den claersten dach. Die noch oit man ghesach. Dit dochte den dullen goet wesen. Mar die deleghe boeke adden ghelesen. Ende die der scrifturen waren vroet. 33665[regelnummer] Die ne docht niet wesen goet. Des selfs daghes gheviel te handen. Dar men leedde ter offranden. Eene coe dat soe calfde een lam. Dat dochtem wonder diet vernam. 33670[regelnummer] Doest porte van den tempel dats waer. Die coprin was ende suaer. Ende .xx. man te lukene plaghen. Omtrent middernacht horic ghewaghen. Es soe bi haer seluen ondaen. 33675[regelnummer] Dar mochte gheen slot wederstaen. Oec was in dien meie ghesien. Grod wonder nv hord van dien.
799 Men sach eer de sonne onderghinc. Arde wonderlike dinc. 33680[regelnummer] Yserine waghene in die lucht. Duer vlieghen met groter vlucht. Ende dar toe ghewapende scaren. Duer de lucht hier bouen varen. Oec vp den seluen cinxen dach. 33685[regelnummer] Als men vor de stede lach. Ghinghen de papen na der sede. Jn dien inresten tempel mede. Teerst hordensi vp den vloer. Waer een gheruscen voer. 33690[regelnummer] Dar na horden si een lud. Sceedwi enen ende varen hier vd. Nochtan dat meer tonsiene was. Dan iet dat men hier voren las. Eens dorpers sone die ihesus hiet. 33695[regelnummer] Ende van clergien wiste niet. Was in iherusalem teerre feeste. Doere vele waren der meeste. Ende langhe eer dorloghe begonde. Doe begonsti daer ter stonde. 33700[regelnummer] Roepen in der sterker vesten. Lud van oesten lud van westen. Lud van diere vier winden mede. Lud in iherusalem de stede. Lud in den tempel lud in den niewe man. 33705[regelnummer] Lud in de niewe wijf nochtan. Lud in al dit volc oec mede. Jn elke strate in elke stede. Riep hijt bi nachte ende bi daghe. Hier omme ontfinc hi suare plaghe. 33710[regelnummer] Hi ne smeechte nochte bat. Mar altoes so riep hi dat. De vroede hildent ouer gollichede. Ende leeddene ten rechter mede. Die van rome dar was gheset.
[Folio 205v]
33715[regelnummer] Dar was hi te blouwen bet. Hi ne weende no hi ne bat hem. Mar hi riep wach iherusalem. De rechtre vraghede wie hi ware. Mar hi ne andworde haer no dare. 33720[regelnummer] Die rechter seide hi waer uerwoet.
800 Mar ontier ende hi den wijch bestoet. Ne sprac hi ghenen porter an. Mar alle daghe claghedi nochtan. Wach die iherusalem de stede. 33725[regelnummer] Al sloechmenne hi ne vloecte niet mede. Noch hine dankets cleen no grod. Die hem eten brochte of brod. Sijn andworde was sijn droeue horeest. Te hoghen daghen plach hijs meest. 33730[regelnummer] .V. maende ende .vii. iaer. Riep hi dat achter een dats waer. Noch hi ne ward ees no moede. Totien dat men de stede goede. Belach ende hi vp den mur lach. 33735[regelnummer] Ende wach den tempel ende der stad riep. Jnt ende seidi mi seluen wach. Doe gaf hem een steen eenen slach. Vd eenen ingiene ende hi viel dod. Dus ende sijn roepen grod. 33740[regelnummer] Waer iemen die dat merken conde. Weet wel dat hi gode vonde. Waer scuwende den mensce altoes. Ende hem toghede sonder loes. Wat meest bescuwet dit arme diet. 33745[regelnummer] Mar die iueden achtens niet. Want het bedroechse tien stonden. Een profecie die vonden. Jn den heleghen boeken was. Dar men in bescreuen las. 33750[regelnummer] Dat een man vd haren lande. Soude ebben in sine hande. Al de werelt alsmen de stede. Vellen soude ende den tempel mede. Dien hildsi ouer eenen iuedscen man. 33755[regelnummer] Ende worden bedreghen dar an. Het meende vaspasiaen. Die tkeiser rike adde ontfaen. Ende in iudea met herre lach. Rechte vp den seluen dach. 33760[regelnummer] Dat hi te keisere was ghecoren. Mar iosephus die segt te voren. Men mach niet scuwen dat sal ghescien. Al eist also dat wijt vorsien.
801 Ens man no pord no land no stede. 33765[regelnummer] Dat hem mach bescriuen mede. Jeghen die saken die comen. Dus heft de tempel ende ghenomen. Die romeine na dien te waren. Dat hem ontfloen de murdenaren. 33770[regelnummer] Jn de pord setten si sciere. Omtrent den tempel meneghe baniere. Ende riepen lude ende openbare. Dat titus dar keiser ware. Het ward al roefs sat ghemeenlike. 33775[regelnummer] Want die tempel was so rike. Mar die tyranne die in de stede. Ontfloen waren saghen mede. Dat si niewren mochten ontvlien. Ende daden ombieden mettien. 33780[regelnummer] Om titus te sprekene mede. Al dor sine menscelichede. Adde gherne behouden de pord. Oec so hordi segghen vord. Dat den dieuen die si sochten. 33785[regelnummer] West an den tempel dar men mochte. Naest der pord comen ghinc hi staen. Dar eene brigghe sonder waen. Tusscen tempel ghinc ende stede. Ende sine baroene mede. 33790[regelnummer] An beede siden stont menech man. De iueden om symoene ende ian. Die gherne ghenade namen. Die romeine diere quamen. Te siene hoe hise soude ontfaen. 33795[regelnummer] Men maecte pais ende sueech saen. Titus sprac sidi noch sat. Ghi heren ghi dar in de stad. Om uwes selfs onghevalle.
[Folio 206r]
Twi ne mercti om uwe crancheit alle. 33800[regelnummer] Ende om onse moghentede. Ghi verderft volc ende stede. Ende den tempel des eist recht. Dat ghi sijt verdoruen echt. Sident dat v pompeius duanc. 33805[regelnummer] Emmer waerdi weder stranc.
802 Ende ebt weder ons ghestreden. Quam dat van uwer moghenteden. Wat volke waest dat ons oit duanc. Waendi ebben an v beganc. 33810[regelnummer] Trote hulpe dan tuwer baten. Wie soudu elpen ende ons laten. Ghetroesti oec an uwe cracht. Had omme dale manne ghedacht. Die rome sijn onderdaen. 33815[regelnummer] Ens so sterc volc sonder waen. Ghetrosti di vp uwe muere. Ende vp die fosseide duere. Penst om grod bertaengen dan. Welc fosseide dien gheliken can. 33820[regelnummer] Die zee heft al omme begaen. Nochtan eist rome onderdaen. Waerdi oec stout ende vroet. Had ghepenst in uwen moet. Om bertaengen om affrike. 33825[regelnummer] Dat vroet ende stout es ghemeenlike. Jc weet wel ons goedertierhede. Waest die v orloghen dede. Wi gauen v tland ende coninghe vercoren. Vd uwen lande gheboren. 33830[regelnummer] Ende dar toe gauen wi vri de wet. Niet alleene v die gheset. Jn dit land sijt mar ghemeenlike. Den iueden elc sijns in erderike. Ende om clenen chens sonder waen. 33835[regelnummer] Dat ghi ons soud sijn onderdaen. Mar ghi die serpenten gheliket. Venijnt den ghenen die v striket. Bi auenturen ghi penst mede. Om nerons roekeloeshede. 33840[regelnummer] Ende hier omme wordi fier. Hi sende minen vader hier. Niet dat hi soude ontheren. Mar v dinc ten besten keeren. Want war hi comen als viand. 33845[regelnummer] Tfolc tonterne ende v land. Hi adde commen dese pord storen. Mar galilee bestont hi voren. Om te wrekene uwe fellede.
803 Mar sine goedertierhede. 33850[regelnummer] Maecte v quaet ende fel. Doe nero starf wi wetent wel. Ende tromsce rike al te gader. Te mi quam ende te minen vader. Ende des al de werrelt was blide. 33855[regelnummer] Ghi ghereedet v te stride. Dar toe vochti binnen echt. Jeghen redene ende ieghen recht. Dorperlike met groter scame. Als v met rechte es antame. 33860[regelnummer] Dar na doe mi mijn vader hiet. Hier comen ne lietics niet. Jn dede ghenaden ende inne ontfinc. Wat volke ute tote mi ghinc. Hoe dicke so ic bouen was mede. 33865[regelnummer] Badic om pais ende om vrede. Den tempel ebdi oec selue ontsteken. Nv wildi quade ieghen mi spreken. Wies sidi werd na dat mesual. Nochtan stadi ghewapent al. 33870[regelnummer] Ende sijt al nv ten ende ouerdech. Ay keitiue wies sidi werdech. V lijf v stad staet al an mi. Werpt wech v arnasch bedi. Jc gheue v lijf mar el ne ghene. 33875[regelnummer] Sake dar toe grod no clene. Die rouers andworden saen. Sine mochten van hem ontfaen. No trouwe no sekerhede. Want si adden ghesuoren mede. 33880[regelnummer] Dat sijt niet ne souden ontfaen. Mar wildise laten gaen. Met al haer meisniede.
[Folio 206v]
Si ende oec al haer liede. Wilden in eene wostine gaen. 33885[regelnummer] Ende die stad hem laten staen. Om dese word was titus gram. Ende hiet roepen als hijt vernam. Dat si hem nemmee ne baden. Om pais no ne vloen vp ghenaden. 33890[regelnummer] Want hi hem ne gheen ne dede. Elc werdem anders ende strede.
804 Hi beualt vordward mee den stride. Den ridders hiet hi dies waren blide. Bernen ende rouen de pord. 33895[regelnummer] Ende si addent nv meer vord. Al dat si buten vesten vonden. Bernden si in corter stonden. Die murdeners werden hem wale. Si tiden ter conincliker sale. 33900[regelnummer] Die grod was ende sterc oec mede. Dar adden die van der stede. Haer goet vele in ghedraghen. Die romeine si danen veriaghen. Ende dander volc dat sire vonden. 33905[regelnummer] Sloeghen si dod dar ten stonden. Dar .viii^m. ende .cccc. waren. Tgoet roefden si sonder sparen. Twee romeine ebsi ghevaen. Den eenen ghincsi slepen saen. 33910[regelnummer] Den andren ebsi tien stonden. Sine handen bachten ghebonden. Ende leeddene dar al therre toe sach. Om te onthoofdene vp dien dach. Ende als de iuede vd trac sijn suaerd. 33915[regelnummer] Ontliep die ghene metter vard. Titus ontfinckene als hi quam. Mar hi ontrudderde ende nam. Hem sijn tekin ende openbare. Stac hine vd al sire scare. 33920[regelnummer] Om dat menne leuende vinc. Dit was eene suarre dinc. Enen scamelen man dan de dod. Dar men hem ridderscap verbod. TEn naesten daghe wonnen de romeine. 33925[regelnummer] Vp die murdeners ghemeine. De nederste pord ende bernet al. Die murdeners maecten ghescal. Ende warens blide dat ment dede. Ghenen roef ne wildsi mede. 33930[regelnummer] Want die dieue dier in laghen. Addent bouen al ghedraghen. Jnt alre naeste van der stede. Oec seidsi wi sijns vro mede.
805 Dat wi ne laten cleen no grod. 33935[regelnummer] Te rouene na onse dod. Wien so die romeine vinghen. Sloeghen si sonder eenech dinghen. Nochtan gauen si hem te waren. Die iueden bi groten scaren. 33940[regelnummer] Want hem dochte alrande dod. Jeghen den ongher onghenod. Die tyranne ghetrosten hem beede. Vp eene dinc te haren leede. Dat si in pitten in haghedochten. 33945[regelnummer] Haer lijf wel onthouden mochten. Dar mense altoes niet inne vonde. Ende alst quame ter stonde. Dat romsce herre waer siere verde. Soude elc gaen dar hi begherde. 33950[regelnummer] Mar dit was ghelijc eenen drome. No gode noch oec dien van rome. So ne mochten si niet ontflien. Jn holen traecsi hem na dien. Ende daden in de stad mee scaden. 33955[regelnummer] Met brande dan de romeine daden. Wie so oec den brande ontflo. Quam hi in hole also. Si dodene om tsine dies ebt gheloef. Ende vochten dar binnen om den roef. 33960[regelnummer] Titus heft versien wel dat. Dat hem tupperste van der stad. Want vp eenen hoghen berch stoet. Niene mochten winnen so te voet. Men verhoghedse met drachte. 33965[regelnummer] Ende hiet hout halen met crachte. Nochtan vantmen gheen daer.
[Folio 207r]
Weet wel binnen .c. stadien naer. Dus ghinc men ghinder dracht draghen. Die van ydumea versaghen. 33970[regelnummer] Die van symoens partie waren. Dat dar ne was gheen ontfaren. Ende seiden an titus om ghenaden. Hi was arde saen beraden. Want hi hopte dat die tyranne. 33975[regelnummer] Wiken souden ende hare manne. Ende doe si totem souden gaen.
806 So vernam dat symoen saen. Hem viuen die des boden waren. Dedi doden sonder sparen. 33980[regelnummer] Ende die heren al gader vaen. Tander volc wachti sonder waen. Mar weet wel datter vele ontghinghen. Die de romeine wel ontfinghen. Want titus adde wel vergheten. 33985[regelnummer] Van goedertierheit wilment weten. Teerste ghebod van onghenaden. De ridders begonden oec saden. Van slaue ende ghinghen tfolc vercopen. Vter stad so sijn ontlopen. 33990[regelnummer] Si .xl.m. ofte meere. Die liet de keiser gaen die here. Een pape hiet ihesus verdinghede mede. Jeghen den keiser buter stede. Om cierheit die hi brochte vord. 33995[regelnummer] Ende in den tempel adde behord. Beede gout ende diere steene. Ende diere vate menech eene. Een hiet finees ward oec ghevaen. Die sijn lijf verdinghede saen. 34000[regelnummer] Om goet gaf hi den keiser hier. Hi adde ghewesen treisorier. .xviii. daghe waest ghewacht. Eer dat men vul droech de dracht. Jn wedemaent ten seuenden daghe. 34005[regelnummer] Waren die ramme ghereet ten slaghe. Die dieue som lieten die mure. Som vloen si ter seluer vre. Jn cisternen in haghedochten. Some waren dar oec die vochten. 34010[regelnummer] Mar die romeine uerwonnen al. Als die adden tsmeeste gheual. Ende blide liede ende sat. Jeghen ongherech volc ende mat. So dat de mur began wiken. 34015[regelnummer] De vechters vloen ende ghinghen striken. Ende die tyranne worden veruard. Ende ne wisten waer ward. Die so condech waren te voren.
807 Adden nv so den moet verloren. 34020[regelnummer] Dats eenen of dinken mochte. Si pijnden de wile dat men vochte. Met crachte te duerbrekene de scaren. Ende den vianden so ontfaren. Mar si ne conden van haren ghetrouwen. 34025[regelnummer] Niemen omtrent hem ghescouwen. Want elc vlo dar hi waende ontgaen. Mettien quam hem mare saen. Dat die mure al met allen. An de west side waren ghevallen. 34030[regelnummer] Ende se de romeine souden belaghen. Sulke seiden dat si saghen. Jn den turre de romsce scare. Also alst hem dochte van vare. Doe ne wisten si waer vlien. 34035[regelnummer] Dar mochtmen gods cracht an sien. Die turre rumden die tyranne. Dar van al der werelt de manne. Niet adden ghewonnen ghemeine. Sonder metten onghere alleine. 34040[regelnummer] Dat was facelam ende marianne. Ende ipotos wan nemmermee danne. Ne comt ingien onder der sonnen. Dar meer mede an adde ghewonnen. Si vloen nv hier ende nv daer. 34045[regelnummer] Doch dat si ontscuvlden darnaer. Jn proueien in haghedochten. Dar si hem onthouden mochten. Dus wonnen de romeine de stede. Ende setten in den tur mede. 34050[regelnummer] Haer banieren ende waren blide.
[Folio 207v]
Niemen die vindsi die stride. Dat si vinghen sloeghen si dod. Als hem iemen in de huvs ontscod. Staken si an al den brand. 34055[regelnummer] Ende verbernent al te hand. Ende alsi dan te rouene sochten. Jn huvs dar si in comen mochten. So vondsijt vul dode dan. Verhongherde wijf ende man. 34060[regelnummer] So ysden dan ende ghinghen dane. Dat si niet wonnen der ane.
808 Nochtan ontfarmets hem niet so. Wien so si leuende ghemoeten do. Sine dadene van den liue. 34065[regelnummer] Vul doder manne kinder wiue. Laghen in de straten dar hier. So dat de dode vten tfier. Alst nacht was hildsi vp de hand. Ende bi nachte wies de brand. 34070[regelnummer] Dit was in pietmaent dachterste dach. Alsmen iherusalem binnen sach. Nv ne adsoe noit also vele heren. Van coninghen van andren heren. Sone adde nv als vele scanden. 34075[regelnummer] Ende des mochtsoe den vianden. Min witen dan haren lieden. Wantse de iueden verrieden. Als titus binnen quam. Ende hi sach ende vernam. 34080[regelnummer] Die turre die tyranne. Binnen ende hare manne. Har dicheit ende har hocheit mede. Ende haer grote sekerhede. Doe seidi ic merke wel eden. 34085[regelnummer] Dat god met ons heft ghestreden. Ende god waest dier de iueden vte trac. Ende ons volc der in stac. Van ingiene ende cracht van lieden. Wat mochtsi hier toe ghedieden. 34090[regelnummer] Dus sprac hi vele dar tien stonden. Ende ghene die hi dar vant ghebonden. Die hi gheuaen adde symoen. Dedi ontbinden doen. Ende want die ridders waren moede. 34095[regelnummer] Van slane van sturtene bloede. Ende dar noch vele volcs leuende ware. Hiet de keiser openbare. Dat men niemen dade derre. Hine ware ghewapent ter werre. 34100[regelnummer] Dus daden si ende die cranke mede. Ende doude sloeghen si van der stede. Tander volc ebsi ghevaen. Dat beual de keiser saen.
809 Eenen sinen vrient hiet frontoen. 34105[regelnummer] Dat hi sijn recht elken soude doen. De vechters de dieue de zeloten. Want elc wroechde andren in der roten. Ontlijfdi alle sonderlinghe. De alre sconste ionghelinghe. 34110[regelnummer] Hilt hi om dat mense begome. Jn den zeghe tote rome. Titus heft vele ghegheuen. Achterlande dien men haer leuen. Soude vp gheuen den vreeden dieren. 34115[regelnummer] Te steruene in sulker manieren. Die waren binnen .xvi. iaren. Vercochtmen al dar te waren. IN desen tiden dat frontoen. Dus sciet de iueden na haer doen. 34120[regelnummer] Bleuer .xii. m. dod. Van onghere ende van groter nod. Jn al den orloghe waerre gheuaen. Also als ict can verstaen. .xviii. m. liede. 34125[regelnummer] Jc wane noit sulc mord ghesciede. Mar in de stad waerre beseten. Also als ict can gheweten. .x. warf .c.m. man. Want van al den lande der an. 34130[regelnummer] Waer si comen in de stede. Te haren pascen ende waren mede. Also beleghen in de pord. Hier of quam de grote mord. Niemen ne ebbe tghetal vor spel.
[Folio 208r]
34135[regelnummer] Want in nerons tide gheuiel. Dat men teenen pascen telde. .xx. warf .c.m. met ghewelde. Ende .vii.c. dusent nochtan. Om dat die hoghe man. 34140[regelnummer] Niene ghelofde openbare. Dat das volcs so vele ware. Want in wat lande so si waren. Die iueden wilden te pascen varen. Te iherusalem te harre feeste. 34145[regelnummer] Om dat haer vorders haer meeste. Tien tiden vd egypten quamen. Hier omme hiet pascen bi namen. Ende al nv adsi tongheual.
810 Totien pascen beleghen al. 34150[regelnummer] Hoe vele datter versleghen bleuen. Es van iosephus onbescreuen. Cisternen. graue. proueien pitte. Duersochten die romeine na ditte. Ende versloeghen die si dar vonden. 34155[regelnummer] Meer dan .ii.m. tien stonden. Nochtan was dar de lucht so quaet. Mar ghierecheit diet al duer gaet. Ende om ghewin niemen laet verbloden. Dedem ondersoeken den doden. 34160[regelnummer] Jn die hole vondsi grote rijchede. Ende volc oec ghebonden mede. Die de felle tyranne bonden. Want in haren leetsten stonden. Lietsi noch mord noch ghevecht. 34165[regelnummer] Mar god wraecht wel na haer recht. Want ian die ward gheuaen. Jn eene proueie van onghere saen. Ende bat den romeinen vp ghenaden. Des hi dicke was onberaden. 34170[regelnummer] Hier naer suldi horen saen. Hoe symoen oec ward gheuaen. Ten romscen zeghe hiltmen symoen. Janne in ewelic prisoen. Dvs was iherusalem gheuaen. 34175[regelnummer] Jn september als wijt verstaen. Des achtes daghes als ict sach. Dat nv heet onser vrouwen dach. .v. warf waest ghewonnen te voren. .ij. warf gheuelt als wijt horen. 34180[regelnummer] Vant egypten want azocheus. Dar na die quade antiocus. Dar na van rome pompeius. Darna herodes ende socius. Ende nabugodonosor adt te voren. 34185[regelnummer] Ghewonnen ende dedt te storen. Doet adde ghestaen .m. iaer. Ende .ccc. ende .lx. weet vorwaer. Ende .viii. maende ende .vij. daghe. Eerst maket dans ghene saghe. 34190[regelnummer] Melchisedech die deerste was. Gods pape als ict ghescreuen las. Dar na dreef vd die chananeen. Van der iueden coninghe een.
811 Hiet leobius ende maecte dat. 34195[regelnummer] Der iueden principale stad. .cccc. ende .lxxvii. iaer. Velledse nabugodonosor dar naer. Van den coninc lobius. Totien dat vellede titus. 34200[regelnummer] Waren .m. iaer ende .lxx. ende .ij. Van dien tide min no mee. Dat eerst ghemaect was de stede. Tote deser suare plaghe mede. Waren .xi. c. iaer. 34205[regelnummer] Ende .lxxvii. weet vor waer. Dits tende van iherusalem. Want so menech bleef in hem. Van heleghen lieden was ghesturd. Hier bi addent des verburd. 34210[regelnummer] Nv therre ne adde te slane. Noch te rouene noch te vane. Hiet hem titus al de stede. Tempel ende mure mede. Al werpen dat vp dat neder. 34215[regelnummer] Datter gheen iuede keerde weder. Sonder dat hi die drie turre helt. Die hi wan met cleenre ghewelt. Want der vp liepen de murdenaren.
[Folio 208v]
Dat was ipitus te waren. 34220[regelnummer] Facelus ende marianne. Sulke ne siet nemmermee manne. Ende nurs also vele der mede. Als adde west side adde de stede. Dat men dar na sie ende gome. 34225[regelnummer] Dat sulke stad wonnen die van rome. Tander was also gheslecht. Al waer een toe comen echt. Hi souds cume ghelouen een word. Dat adde ghesijn eene pord. 34230[regelnummer] Titus ghinc bouen den sinen. Die met hem waren in der pinen. Ende danctem van haren daden. Met gheuene ghinc hi vrecke saden. Een legioen lieti dare.
812 34235[regelnummer] Tander herre sendi haer entare. Sonder dat hi .ij. legioene. Met hem hilt te sinen doene. Dar na voer hi te cesarea. Ende om dat was den winter na. 34240[regelnummer] Ne voer hi te rome niet. Sine gheuanghene hi dar houden hiet. Van danen so voer hi der na. Jn phylips cesarea. Dar hi langhe wile lach. 34245[regelnummer] Dar dedi vp sulken dach. Ghevane te siere feesten. Werpen vor die felle beesten. Diese scuerden ende verdaden. Sulke dedi anders begaden. 34250[regelnummer] Hi dede elc andren verslaen. Dar verhordi bisscop saen. Dat symoen de murdenare. Aldus dane wijs gheuanghen ware. hi was in eenen pit ghevloen. 34255[regelnummer] Die onderdighe symoen. Met sinen vrienden met machenaren. Ende haer instrumente met hem te waren. Ende spise met hem om verteren. Dus so waendi mineren. 34260[regelnummer] Ende ontlopen onder derde. Mar en quam niet als hi begherde. Niet verre addi gheminerd. Die spise ne was al verterd. Doe pensdi om te hoenne saen. 34265[regelnummer] Die romeine ende waendem ontgaen. Eenen witten roc so dedi an. Ende eenen purperinen mantel nochtan. Ende quam onuersien vd ghegaen. Dar wilen tempel adde ghestaen. 34270[regelnummer] Diene eerst saghen waren veruard. Mar doe trake si te hem ward. Darnaer vragheden wie hi ware. Doe hi dat men hem dare. Haren here comen soude doen. 34275[regelnummer] Aldus so ward gheuaen symoen. Ende bi hem worden oec vonden.
813 Vele der murdeners tien stonden. Dus wrac god vp hem de mord. Die hi dede in sine pord. 34280[regelnummer] Doe ward hi den keiser ghesent. Die hiet dat men dat prosent. Hilde want hi te rome quame. Eene feeste in sijns broeder name. Maecte titus dar verterd waren. 34285[regelnummer] Liede van der iuedscer scaren. Onder van beesten ende van viere. Ende elc oec andren dorstac sciere. .ij. m. ende .vi^c. man. Nochtan docht den romeinen dan. 34290[regelnummer] Dat si meerre pine adden verdient. Want si waren hem onvrient. OM dat der iueden land. Dus verert was ende uerbrant. So wordsi onwerd ghemeenlike.
[Folio 209r]
34295[regelnummer] Al duerentuere al erderike. Ende die van antiochen mede. Ontlijfden de hare van der stede. Titus dien quam van den vader mare. Dat al tfolc van rome ware. 34300[regelnummer] Jn groter open om sijn comen. Titus heft dese lettren ghenomen. Ende voer te antiochen ward. Dar vant hi an sine vard. Eene wonderlike riuiere. 34305[regelnummer] Dies van al sulker maniere. Soe es so sterc ende so grod. Mar tsaterdaghes es de grond al blod. Dese lopen als ict las. Tusscen vrehem ende ruphaneas. 34310[regelnummer] Die van antiochen quamen. Vd te hem al te samen. Ende alle baden si eene bede. Dat hi de iueden danen dede. Mar hi voer of hi de worde. 34315[regelnummer] No ne verstonde no ne horde. Te eufratem voer hi van dane. Dar hem sende om wel te ontfane. Die coninc van percen eene crone.
814 Van goude fijn ende scone. 34320[regelnummer] Van dane tidi te egypten te hand. Duer iherusalem ende der iueden land. Dat iammerlike lach te stord. Droeue was hi om de mord. Ende bat datse god moeste ontheren. 34325[regelnummer] Die hem tland daden so onneren. Onder die ghevelde steene. Vantmen de richeit niet cleene. Som wijsdent die gheuanghene keitiue. Also alst man ende wiue. 34330[regelnummer] Verdect adden vp auenture. Wient te goede worde ende te sure. Doe hi quam te alexandrie. Liet hi varen sine partie. Ende wilde varen te rome ward. 34335[regelnummer] Dar voerdi met hem an de vard. Den valscen symoen ende ian. Ende dar toe .dcc. man. Vulmaecte iueden grod ende scone. Om dat hi senen zeghe vertoghe. 34340[regelnummer] Rome quam ieghen hem vd al gader. Ende vaspasiaen sijn vader. Ende sijn broeder domitiaen. Noit ne was man sconre ontfaen. DE senature van der stede. 34345[regelnummer] Wilden om haer eerlichede. Den vader ende tituse mede. Na der costume van der stede. Elkerlijc doen eene feeste. Van sconeden na de romsce geeste. 34350[regelnummer] Mar si ne wilder altoes waer eene. Ebben onder hem tween ghemeene. Nv hord welc die feeste was. Also als ict bescreuen las. Van iosephus diet anesach. 34355[regelnummer] Niemen bleef thuvs vp dien dach. Mar elc man was vp vor de dagheraet. Ende elc pijnt dat hi ghestaet. Teer steden dat hi van dien. Ghene feeste mochte sien. 34360[regelnummer] Ende alst daghen began saen. Titus ende vaspasiaen. Ghinghen ghecroent met lauwer bome. Na die maniere van rome.
815 Ende met purpure ghecleet. 34365[regelnummer] Aldus ghincsi ghereet. Toter keiserliker sale. Dar die senature al te male. Hars onbeidden als ict hore. Dar waren sittine van yuore. 34370[regelnummer] Alsire quamen dar si vp saten. Tridderscep dat in der straten. Ontfinghense met groten loue. Ende vertelden in den houe. Haer auenture ende haer daet. 34375[regelnummer] Dar naer vaspasiaen vd staet. Ende dankets hem ende bat hem saen. Dat si met hem eten gaen. Dar toochdmen dan in der stede.
[Folio 209v]
Alrande grote cierhede. 34380[regelnummer] Want so wat so was selsien. Jn andren lande ende in dien. Diere wonderlic ofte goet. Was ghetoocht dar tfolc stoet. Van goude van seluere van yuore. 34385[regelnummer] Van ghesteente als ict hore. Cleeder diere ende die scone. Na dat werc van babilone. Ende dar toe beesten van meneghen lande. Sonderlinghe ende menegherande. 34390[regelnummer] Ja die gheuanghene waren versierd. Met cleedren wonderlic ghevisierd. Dar na so droech men bescreuen. Hoe de lande uerwonnen bleuen. Hoe ment verheride hoe ment uerwan. 34395[regelnummer] Hoe men versloech wijf ende man. Hier vincmen tfolc hier vlore mee. Hier bracmen hoghe mure ontwee. Hier cropen duere die viande. Hier ontstacment al met brande. 34400[regelnummer] Hier sloechmen den eenen dod. Een ander hier de hande bod. Des waren al de iueden vroet. So wel het hem bescreuen stoet. Dat dar ansaghen die liede. 34405[regelnummer] Ghelijc recht alst dar ghesciede.
816 Mochtijt dar sien bescreuen staen. Dan hoe de princhen waren gheuaen. Ende hoe de scepe gheladen quamen. Te rome met roue al te samen. 34410[regelnummer] Mar bouen al der dierhede. So droechmen dar in de stede. Dat men in den tempel wan. Vpden mordadeghe ian. Dat was de tafle guldin fijn. 34415[regelnummer] En mochte ghene diere sijn. Ende de guldine candelare. Met .vii. telghen guldijn clare. Dar na droechmen der iueden wet. Die van gode was gheset. 34420[regelnummer] Dit was tachterste als wijt horen. Vaspasiaen die ghinc voren. Ende titus achter hem saen. Dar na quam domitiaen. Sittende vp een dier pard. 34425[regelnummer] Tote iupiters monster in ward. Ghincsi ende al daer ghinc staen. Ende ombod vaspasiaen. Want het was de romsce sede. Niet eer te purne van der stede. 34430[regelnummer] Eer men den keiser brochte de mare. Dat die here versleghen ware. Die van den vianden was here. Tesen rouwe ende tesen seere. So was de quade symoen ghehouden. 34435[regelnummer] Hord hoe hi heft de mord ontgouden. Men leeddene onder die gheuane. Om den zeghe te uerslane. Om sinen als met eenen streke. Ende trackene dorperleke. 34440[regelnummer] Dor dat ruste van der stede. Men sloechen ende men stacken mede. Jnt ende men hem sijn leuen nam. Als den keiser de mare quam. Dat hi dod ware ward dat ghescal. 34445[regelnummer] Ende dat volc ghinc eten al. Dusdaen ende meerre was de feeste. Want duer de lancheit van der geeste.
817 Curtic de redene dar ic mach. Na ghenen hoghen zeghedach. 34450[regelnummer] Sende in iudea vaspasiaen. Eenen ridder hiet bassus saen. Want in tland waren .iij. casteele. Die nochtoe te haren deele. Een deel iueden doe besaten. 34455[regelnummer] Sterc ende goet vtermaten. Herodium ende massada. Ende de derde macheronta. Teersten dat hi quam int land. So duanc hi an sine hand. 34460[regelnummer] Herodium ende gaderde herre. Jeghen macheronta ter werre. Het dochtem sere nuttelic wesen.
[Folio 210r]
Mochti winnen ende breken desen. Want het was vast ende goet. 34465[regelnummer] Van der stede dart stoet. Dar toe adt herodes ghemaect. Sterc ende wel gheraect. En dade dauenture alleene. Dat menre an strede dochtem cleene. 34470[regelnummer] Dar toe met wapinen ende met spisen. Waest beward in alre wisen. Bassus viel vor den casteel. Ende droech vul de dale een deel. Vor die borch was eene pord. 34475[regelnummer] Dar in staken de iueden vord. Haer crancste volc. ende haer beste. Ebsi bouen in de veste. Mar menech assaut grod ende cleine. Daden si vp die romeine. 34480[regelnummer] Somwile verloren somwile versloeghen. Mar ic waensi niet ne loeghen. Eeer die dinc quam ten ende. Hord hier iammerlike scende. Dar was een eleazarus. 34485[regelnummer] Als dar voren lach bassus. Die dicke dede meneghen stoet. Ende vele romeine sloech dod. Hi was dachterste diere weec. Ende deerste diere vte streec.
818 34490[regelnummer] So dat si teenen tide quamen. Ende dar de sine al te samen. Binnen den porten weken saen. Ghinc si alleene buten staen. Ende spreken an hem die binnen waren. 34495[regelnummer] Hi ne waende niet dat van der scaren. Soude durren vp hem comen. Dit heft een hiet rifus vernomen. Ende vinken als die coene. Ende leeddene in den pawelioene. 34500[regelnummer] Die here deden al ontcleeden. Ende weder vor de stede leeden. Ende gheeselen dit was die dinc. Die den iueden so na ghinc. Dat al de stede was in weene. 34505[regelnummer] Om den ionghelinc alleene. Doe dat bassus al vernam. Wildise noch meer maken gram. Ende dede een cruce slaen. Al om hem te ontliuene saen. 34510[regelnummer] Dit was den burgheren so leed. Eleazarus bat ghereet. Dat sine lieten van den liue. Niet doen ghelijc eenen keitiue. Want si souden al met allen. 34515[regelnummer] Waer hi dod in ghenaden vallen. Hi adde binnen vele maghe. Dien ontfarmede van der claghe. Ende worden des te rade. Dat si om sine ghenade. 34520[regelnummer] Den casteel vp wilden gheuen. Doe die ghene dat bescreuen. Die de pord hilden vor den casteel. Worden si te rade gheel. Nachts te ontfliene vter pord. 34525[regelnummer] Mar bassus heft verhord. Ende vorleidem die vlucht. Die stercste ontfloen vter vrucht. Mar die andre bleuen dod. .xvii^c. cleene ende grod. 34530[regelnummer] Ende haer wijf ende hare kinder. Worden oec gheuaen ghinder.
819 Nochtan hilt bassus sijn belof. Hi liet die borchsaten gaen of. Ende gaf weder eleazarus. 34535[regelnummer] Macheronta ward ghewonnen dus. Doe quam hem mare vp eenen dach. Dat grod volc versamet lach. Jn eenen bosch ende dat iueden waren.
[Folio 210v]
Die den orloghe ontweken waren. 34540[regelnummer] Doe lach vor iherusalem. Ende nv alsmen den casteel gaf hem. Met groter eeren vant hi daer. Ende vant die niemare waer. Den bosch hi omtrent beleide. 34545[regelnummer] Toten voetganghers hiet hi ende seide. Dat men dat wout soude roden. Doe ghinghen hem werren die ioden. Ende men vachter langhe ende seere. De romeine verloren nemmeere. 34550[regelnummer] Dan .xii. manne in den strijt. Mar gheen iuede in gheer tijt. So ne behilt dar sijn leuen. .iij. m. siere dod bleuen. Ende met haer here iudas. 34555[regelnummer] Die des quaets symoens broeder was. Ten seluen tiden de keiser ombod. Dat men al tland cleen ende grod. Van iuda om ghelt vercochte. Ende merre gheen pord in wrochte. 34560[regelnummer] Hi ne lieter als in maer .dccc. Van dien iueden wies soes wondert. Ende hietse sijn in eene stede. Dat hi amasada heten dede. .xxx. stadien van iherusalem. 34565[regelnummer] Dartoe setti chens vp hem. Hier naer so bleef dod bassus. Doe quammer een hiet siluius. Van tskeisers aluen in iudea. Hi sach al tland verre ende na. 34570[regelnummer] Wel beduonghen al gheel. Sonder massada casteel. Dar was in een murdenare. Hiet eleazarus met eere scare.
820 Die de werringhe ende den strijt. 34575[regelnummer] Begonsten in der eerster tijt. Doe men den chens van rome ontseide. Hord hoese siluius beleide. Hi viel met allen vor de veste. Ende om dat hem dochte dat beste. 34580[regelnummer] Omliep hijt al met eenen mure. Dat hem gheen iuede ontflo der duere. Mar die buerch was seere sterc. Dies so moester toe grod werc. Want herodes adt omme daen. 34585[regelnummer] Met eenen mure sonder waen. Vant witten steenen grod ende stranc. .lx. stadien omme ganc. .xii. cubitus ende .viii. dicke. Met turren sterc ende onghemicke. 34590[regelnummer] .xxvii. wi lesent dus. Die hoghe waren .l. cubitus. Dar binnen eene coninclike sale. .iiij. turre ten hoeke ghemaect wale. .lx. cubitus hoghe of mee. 34595[regelnummer] Cisternen vele meer dan twee. Dat hem gheen water ghebrake Binnen ghebrac ghene sake. Si adden coren olie ende wijn. Ende wat so hem goet mochte sijn. 34600[regelnummer] Dit adde eleazarus onderlopen. Teere stont als hijt vant open. Ende vanter in ghenoech dit ieghen striden. Spise die van herodes tiden. Dar was ghearghert niet een aer. 34605[regelnummer] Nochtan waest wel na .c. iaer. Dat dar herodes adde ghevlucht. Dat quam wanic van goeder lucht. Dat dar so wel oude verdroech. Oec wasser in harnasch ghenoech. 34610[regelnummer] Desen casteel maecte herodes. Ende was tachterste dies sijt ghewes. Dat de romeine in ghenen tide. Wonnen vp die iueden met stride. Siluius hier voren viel. 34615[regelnummer] Ende ward dies gheware wel.
821 Dat men ne mochte comen ten stride. Dar an wasser eene side. Aldar dedi draghen dracht. Den volke met groter cracht. 34620[regelnummer] So dat si met crachte droeghen. Eenen oep dar si omme loeghen. Die was hoghe .xx. cubitus.
[Folio 211r]
Dar vp maecten si aldus. Een steen ghewerke hoghe ende wijt. 34625[regelnummer] .l. cubitus adt dar ter tijt. Dar vp eenen tur ghemaect. .lxx. cubitus hoghe ende wel gheraect. Ende met ysere verdect al. So diepe waest tfosseit ende dal. 34630[regelnummer] Ende de mur so hoghe oec mede. Dat dies grote nod al dede. Scutters laghen in den turre. So wien so si saghen an purre. Vd den mur dien scoten si duere. 34635[regelnummer] Dus dreuensise van den mure. Als dat siluius vernam. Dreef hi bet an sinen ram. Ende deden hinten an den mure. So datter af brac een scure. 34640[regelnummer] Mar die rouers die binnen waren. Stakense weder sonder sparen. Ende maecten eenen mur ende leiden hout ende steene. Ende morter ouer een ghemeene. Jeghen dat steken van den ram. 34645[regelnummer] Als dat siluius vernam. Hiet hi vier in werpen saen. Dat hout ontstac sonder waen. Ende van nord westen wieu de wint. So dat al te gader ghint. 34650[regelnummer] Vp de romeine ghevloghen quam. So dat sijs waren wel na gram. Dar na alst god wilde al vd. Scod die wint omme int zuvd. Ende tfier voer ten iueden ward. 34655[regelnummer] Ende de mur barn metter vard. Die romeine worden vro ende coene. Ende traken in de pawelioene. Als die tsmarghins sonder waen.
822 Den casteel wilden bestaen. 34660[regelnummer] Ende wieken snachts nouwe ende seere. Om dat hem niemen ontkeere. Eleazarus ne was oec niet. Die om enech ontflien riet. Noch hi ne adde sonder waen. 34665[regelnummer] Niemen hem laten ontgaen. Algader dat hi pensde ghinder. Was om wijf ende om kinder. Hoese de romeine souden begaden. Om een steruen begondi raden. 34670[regelnummer] Sijn volc hi sauonts commen hiet. Die hem dus dane quaetheit riet. Ghi heren seiti hier es ghesuoren. Ende ghesekert oec te voren. Niemen te diene dan gode allene. 34675[regelnummer] Ens ander here grod no clene. Nu es hier comen die tijt. Dat men mach proeuen wat ghi sijt. Ne werd niet scalke diere van rome. Wi waren deerste als ict gome. 34680[regelnummer] Die hem ontseiden dienst tien tiden. Ende wi sijn dachterste dar si vp striden. Jc wane dat ons es ghegheuen. Dese grote eere in ons leuen. Dat wi steruen moghen vrileke. 34685[regelnummer] Niet van onghere onghevalleke. Marghin tilicke sonder waen. Als die andre ebben ghedaen. Sullen ons bestaen die viande. Nv elc man besoghe sine hande. 34690[regelnummer] Ende laet ons slaen elc andren dod. Wijf ende kinder cleen ende grod. So sulwi niet metten keitiuen. Eighin onder de romeine bliuen. So ne sie wi rouwe meerre no minder. 34695[regelnummer] Ouer wijf ende ouer kinder. Dit ende ander menech word. Brochti daer in talen vord. Ende dat volc ward also uerwoet. Dat hem sijn raet dochte goet. 34700[regelnummer] Hem .x. coren die keitiue.
823 Diet al roefden van den liue. Ende alst al adde de dod ontfaen. Soude .i. die .ix. slaen. Dar na soudi die edele sale. 34705[regelnummer] Ontsteken sonder weder tale. Spise ende dranc was haer raet.
[Folio 211v]
Soude bliuen onghescaet. Dat de romeine mochten sien. Dat sijt hem niet lieten ghescien. 34710[regelnummer] Noch dor ongher noch dor nod. Dan om de vrie dod. Keitiue die so verscubt waren. Dat si niet ne wilden sparen. No van kinder no van wiue. 34715[regelnummer] Noch oec van haer selfs liue. Helsende cussende dat si te samen. Ende laghen ende haren ende namen. Doe sloech de .x. de .ix. dod. Ende ontstac de sale grod. 34720[regelnummer] Dar na nam hi hem seluen tleuen. Si ne waenden niet dat iemen bleuen. Dar ware in menscen liuene. Mar dar ontslopen si .vii. Jn cisternen die tlijf behelden. 34725[regelnummer] Ende die auenture vertelden. Ondermam wijf ende kinder. Storuen .dcccc. ende .lx. ghinder. Dese iammerlike plaghe. Was in april ten vijften daghe. 34730[regelnummer] Siluius die waende wel. Des marghins ebben den strijt fel. Dede ten mure wiselike gaen. Dar ne ebsi niet verstaen. Dan allene die sale ontsteken. 34735[regelnummer] Ende stilleit sonder spreken. So dat riepen alle te samen. Mettien de .vii. vord quamen. Die hem telden dauenture. Van beghinne al duerenture. 34740[regelnummer] Dies adsi wonder grod. Doe vondsise alle dod. Ende si daden vd den brant. Siluius liet al te hand.
824 Ghinder siere liede een deel. 34745[regelnummer] Ende rumde den casteel. Danen voer hi te cesarea. Nv ne was int land van iudea. Niewer niet een viand bleuen. Hi ne adde ghelaten tleuen. 34750[regelnummer] Mar van der murdenerren partie. Waerre vele omtrent alexandrie. Die worden dar naer gheuaen. Ende ontlijft ende ondaen. Dar waerre .ix. ghetormenterd. 34755[regelnummer] Ende gheslept ende verterd. Om genen torment nemmeere. Wildsi den keiser heten here. Ende storuen allene om dat word. Ja haer cleene kinder vord. 34760[regelnummer] Lieten hem scueren om dat si wouden. Den keiser niet ouer here houden. Oec ombod die keiser saen. Jn egypten sonder waen. Lupus dien beuolen was al tland. 34765[regelnummer] Dat hi den tempel al te hand. Brake die wilen ghemaect was. Van den iuede ananias. Alst hier voren bescreuen staet. Dar na lupus te hand gaet. 34770[regelnummer] Ende roofde den tempel ende sloten toe. Dar na saen so starf hi doe. Ende paulinus quam int land. Die nam al dat hire int vant. Ende versamede als ict las. 34775[regelnummer] So datter gheen gaen toe ne was. Dit was .ccc. iaer .xl. ende drie. Na sijn beghin ghelouets mie. Dus ne bleef tempel sekerlike. Niewer der iueden in erderike. 34780[regelnummer] NOchtoe so was eene scare. Van murdeners iueden harentare. Jnt land van egypten waren. Eenen hoftman adsi van der scaren. Eenen touerare hiet ionates.
825 34785[regelnummer] Catulus ward gheware des. Die in libien rechter was. Ende vincse al omme das. .iii. m. iueden sloech hi dod. Ende nam haer richeit grod. 34790[regelnummer] Al haer erue ende al haer land.
[Folio 212r]
Setti in renten tskeisers hand. Jonatese hilt hi gheuaen. Ende quam met hem te rome saen. Darne de keiser gheeselen dede. 34795[regelnummer] Ende dar na uerbernen mede. Hier makic an dystorie ende. Ende wilde wel dat elc mensce kende. Hoe ic ebbe na miere macht. Twaer ghehouden ende tlieghen ghewacht. 34800[regelnummer] Elc man mach sinen wille wanen. Vord so willic hem vermanen. Die clerke sijn ende ystorien kinnen. Of si hiet vinden hier binnen. Te verbeterne ende sijt connen. 34805[regelnummer] Dat sijt doen ens onder der sonnen. Menscelic werc dat weet al blod. En adde verbeterens nod. Scriuers die dit sullen scriuen. Want vele sijn van den keitiuen. 34810[regelnummer] Hem ne roect hoe si tfolc verdullen. Vp dat si die plaetche vullen. Hem biddic dat sijs nemen goem. Want dit nes niet madox droem. Noch reinard noch arturs boerden. 34815[regelnummer] Ward dat si den boec uervoerden. Met valscen scriuene si daden sonde. Hiers ouer ghepijnt langhe stonde. Ende mi waer leet weet wel te voren. Soude die pine sijn verloren. 34820[regelnummer] Met hare valsceit die si scriuen. Die plaghe van den keitiuen. Van den iueden weet vor waer. Ghesciede .xlii. iaer. Na de passie ons heren. 34825[regelnummer] Noit ne horde man so ontheren. Een volc als die iueden waren. Dus quam vp hem sonder sparen.
826 Die plaghe die god selue vorsprac. Aldus weet wel dat hi wrac. 34830[regelnummer] Dat heleghe bloet van meneghen man. Dat van abels tide dar an. Ghedestruerd was vp dat iuedsce diet. Nv dankic gode diet al bediet. Dat ic met pinen ebbe vulbracht. 34835[regelnummer] Die dinc die ic adde voracht. Want van hem comt alle dueghet. Ay maria vercoren iueghet. Fonteine der ghenadechede. V danc ix te rechte mede. 34840[regelnummer] Want ic v an riep ant beghin. Dat ghi ghesterct ebt minen sin. Dat ic vulbrocht ebbe ende vuldaen. Die dinc die ic adde bestaen. Vp uwen dach so naemt ende. 34845[regelnummer] Die vp dachtende kalende. Vor april ghescreuen staet. Vp dien dach dat ons toeuerlaet. Jhesus an v ghebodscept was. Nv hord ic bem wel seker das. 34850[regelnummer] Na die ghebornesse van onsen here. Waest .xii^c. iaer ende meere. .lxx. ende in teen ghegaen. Van beghinne sonder waen. Der werelt waest .vi^m. iaer. 34855[regelnummer] .ccc.lxix. here dats waer. Ende .viii. daghe ghi diet sult lesen. Bid onsen here vor desen. Diet dichte dat hi hem doe ghenaden. Sect amen of ghijs sijt beraden.

[Rijmbijbel]

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81