Olijfbergh ofte poëma van den laetsten dagh
(1609)–Karel van Mander–
Auteursrechtvrij
[pagina 64]
| |
Het achtste Ghesangh.Bewijst d'eerbaerheyt der vrouwen met veel verscheyden voorbeelden der Heydensche wijven. Voort vande straffe der diefte. Int verlaet de giericheyt ende haer straffe.
O Eerbaerheyt en voeghelijcke schaemte,
Deuchts moeder ghy en suster van betaemte,
Ick groet u milt dat uwen speur noch blijft
Den Mensch van God natuerlijck inghelijft,
Besonder in dat bloo geslacht der wijven,
Selfs na de doot, soot schijnt, want doot sy drijven
Ga naar margenoot+ Op d'Zee om leegh met aenschijn borst en buyc,
Daer t'manvolc doot heeft tegendeels gebruyck:
T'vrouvolc altijt blijct eerbaerheyt veel nader
Alst manvolck doet, in cuyscheyt ooc al stader,
T'onrecht wordt dan t'vrouvolck schult opgheleyt,
Meer als t'manvolck van onghestadicheyt,
Meer vryheyt neemt hier t'manvolck met behaghen,
Want hem de vrucht gheen boef en wroecht int draghen,
Men acht t'onrecht na werelts loop oock meer
Voor vrouw als man schand' een becrosen eer,
Want mannen eerst aensoecken en sy setten
Veelsins en veel voetstricken loose netten
Voor so een slecht' onnoosel Duyf en Maecht,
Dat wonder is hoe sy so seer belaecht,
Den vryen staet der zielen (haer ghegheven
Van God) noch mach behouden vry van sneven.
Want siet den Maecht gelijct een roose schoon,
Die nieu gebloeyt in t'Lusthof staet ten toon,
Dewijl sy wel betuynt is om bevrijden,
So Herder als ooc t'Cudde moet haer mijden,
Den Hemel self met morghendouw haer laeft,
Ooc d'eerd' haer milt met vochticheyt begaeft:
| |
[pagina 65]
| |
Elck jonsticht haer, elck lust wel haer t'aenschouwen.
De Iongers huysch liefmoedich ooc Ioncvrouwen
Begheerich zijn, dat sy van plaets berooft,
Vercieren quaem hun borst of slach van t'hooft:
Maer laes so haest en is sy niet ghetrocken
Van moeders stam, of sy verliest met t'plocken
Al shemels jonst, al d'eerdtsche vochte jeucht,Ga naar margenoot+
Daer schoonheyt oock en soete reucken deucht
Verwelckt met een wort onder voet getreden:
Sghelijcx de Maecht, die in oneerbaer zeden
Berooven laet den schat der eeren soet,
Die liever haer hoort t'zijn als alle goet,
Ia liever veel als t'licht van haer schoon oogen,
So lief schier lijf als eer-verlies oock doogen,
Want haren naem wort al bevlect met stanck,
Die sy niet quijt en wort haer leven lanck:
So gaet ooc met de houw'lijcx eer verkroken.
Hieron Tyran Syracusaen versproken
Heeft zijn echt wijf, dat sy hem noyt had oock
Ghewaerschout dat sijn adem vuylijck roock,Ga naar margenoot+
Ghelijck hem was van sijn vyant verweten:
Maer sy antwoord', ick hebbe noyt gheweten
Dan dat so stonck den adem van elck Man:
So slecht so cuysch en echt-trouw was sy dan.
Poeets verhael van Fauna laet ick varen,
En Peneloop hoe cuysch beyde waren.
Wt der natuer Heydinnen veel men leest,
Wien t'lijf so lief als eer niet is gheweest,
So datse veel dit voor een spreecwoort dreven, Ga naar margenoot+
Veel liever doot met eer' als schandich leven.
Lucretia bleef reyn in haer ghemoetGa naar margenoot+
Hoewel vercracht, en tuyghde met haer bloet,
Dat sy noch meer voor schande grouwd' als sterven.
Veel liever lijf als kuyscheyt wild' ooc derven
| |
[pagina 66]
| |
Ga naar margenoot+Hippone t'wijf vermaert by t'Griecx gheslacht,
Orgiagonts huysvrouw', oock die vercracht,
Nam wrake fel en t'hooft oock des onvromen
Romeyn, in wiens ghewelt dat was ghecomen
Haer lijf, doch niet haer cuysch gemoedt nochtans.
Ga naar margenoot+De Duytsche wijfs door strijt berooft van mans
Sy Marium Romeyner Hooftman baden,
Om met Vestael reyn Maechden uyt ghenaden
Te leven cuysch, twelck hen geweygert wert:
Des anderdaeghs mochtmen met jammer hert
Droef-oogich sien een schouwspel om verschriken,
Want s'al te saem hen hadden self aen stricken
In t'waghenborgh met kinders al verdaen:
Hoewel sulcx niet in Christo mach bestaen,
So blijct met meer voorbeelden dat de Heyden
Wt der natuer met yver groot toe leyden
Om leven cuysch, eersaem, van schanden vry.
Ga naar margenoot+De dieft' als daet schandael oock straften sy
By t'Roomsche volc, die t'coren dieftich sneden
Die hinck men op, maer waren sy beneden
De veerthien Iaer, ghegheesselt werden wreet
Na s'Richters wil, of die de schade leet,
Most dobbelvout daer voor vergolden worden.
Navolghend' hun twaelf tafel Wet en Orden.
Ga naar margenoot+Vier dinghen leert een Heyden om de Ieught
Te voeden op oprecht in eer en deucht,
Niet te veel wils toe laten in gheen dinghen,
De tonghe wel oock tooren vast bedwinghen,
En suyverlijck de handen draghen recht,
Want wie eens steelt is altijts Dief men secht:
Maer ghiericheyt onmatich int begheeren,
Oorspronc van dieft' voor al is noot te weeren:
Nochtans armoe' is wel te helpen, dan
Ga naar margenoot+De giericheyt men qualijck stelpen can.
Elck lust vint boet, den gulsen, lecker brocken
| |
[pagina 67]
| |
Om gulsicheyt niet en vermijdt te slocken,
Noch Dronckaert ooc om dronckenschap goe'n wijn,
Den gierigaert daer tegen mijdt om sijn
Gheltgiericheyt alleen het gelt te raken:
Wat sal ick van dees dulle quellingh maken?
T'gaet recht dus toe, naeckt men van coude sterft,
Nochtans men cleers om t'groote coude derft,
Om honger t'broot, dees geltsuchtige crancke,
De handen oock niet steken t'hunnen dancke
Aen t'goet, en dat om dat sy't hebben lief:
De giericheyt is dus haer eyghen Dief,Ga naar margenoot+
Vrou giericheyt valt veel te hardt haer slaven,
Sy dwingtse straf, al meer en meer te draven
Den rijckdom na, maer sy ghedoochtse niet
Van rijckdom recht te hebben het gheniet:
Maer die wijs is beredent sal niet dwalen
Na giericheyt, want hy weet al sijn palen,
Hoe wijt, hoe breet na nootdruft dat hy moet
Na jaghen recht en bruycken tijdtlijck goet.
|
|