Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De omgekeerde wereld (1975)

Informatie terzijde

Titelpagina van De omgekeerde wereld
Afbeelding van De omgekeerde wereldToon afbeelding van titelpagina van De omgekeerde wereld

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.75 MB)

Scans (7.17 MB)

ebook (2.98 MB)

XML (0.25 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De omgekeerde wereld

(1975)–Lidy van Marissing–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 133]
[p. 133]

Hoofdstuk XXVI Via een omweg naar huis

De vertel-horizon reikt verder dan het zicht van een persoon. Hij betrekt de omgeving erbij, de wisselwerking met konkrete situaties zonder welke deze persoon niet voorstelbaar is. De biografie wordt gedefinieerd door de strijd.

 

Beeldkorrel. Van elk geschreven bericht weet je dus dat het door het trekijzer van de taal is gehaald als door het oog van een naald.

 

Wie spreekt er? Met welk doel? In wiens belang? Wat wil hij verbergen? Waarvan wil hij ons overtuigen? En hoeveel weet hij eigenlijk wel/niet? Hoeveel jaren zijn er verstreken tussen het beschreven ogenblik en het ogenblik van schrijven? Wat heeft de verteller vergeten? En waar heeft hij zijn kennis vandaan? Vertelt hij wat hij heeft gezien of wat hij denkt te hebben gezien? Vertelt hij wat een ander hem heeft verteld? (Wie?) Dat zijn vragen die ver voeren, te ver.

 

Maar is een fotograaf die zijn eigen foto's/opnamen/beelden niet kan ontcijferen niet gewoon een analfabeet?

 

Wanneer de ogen de regels van een bedrukte pagina aftasten, of welk ander beeld ook, dan doen ze dat in een reeks van bijzonder snelle sprongen (sakades genoemd) tussen punten van betrekkelijke rust (zogeheten fiksatiepauzes) waar zij hun informatie opdoen. Ook het lezen betekent zodoende een zintuigelijk, zo niet zinnelijk proces van aftasten en binnendringen.

 

Konstruktie. Het monteren, tegen elkaar zetten, uitsnijden en samenvoegen van beelden. Deze metode vindt zijn oorsprong in de ervaring van het heden als een lege tijd, vol chaotiese gebeurtenissen en tegenstrijdige krachten. Door deze metode komt de maatschappelijke en ideologiese dubbelzinnigheid nog het best tot uitdrukking (het minst

[pagina 134]
[p. 134]

geretoucheerd).

 

Maar is niet iedere plek in onze steden een plaats van de misdaad? Moet de fotograaf niet op zijn foto's de schuld aan het licht brengen, de schuldigen aanwijzen, in plaats van neutrale plaatjes te maken (in de lucht te schieten)?

 

De manier waarop hij op de tweede dag het paleis van justitie verlaat, langzaam en met een bleek gezicht de treden afstappend, de paraplu onder de arm geklemd, onder een golf van gejoel en gefluit, slechts beschermd door een bescheiden kordon van politie-agenten.

 

Reproduktie. De direkte weergave van de waargenomen feiten. De magie van het onversneden dokument. De honger naar feiten uit afkeer van abstrakties, terwijl niets abstrakter is dan een feit: Honderd berichten over/uit een fabriek leveren samen niet de werkelijke betekenis van die fabriek op, maar blijven honderd afbeeldingen van de buitenkant/de voorgevel. De werkelijkheid is een konstruktie en moet dus worden gerekonstrueerd. Wat zit er achter die fabriek? (Welk belang?)

 

De omweg is hier gerechtvaardigd. Het lijkt een goede metode om abstrakte zaken (de geschiedenis, het systeem, de onderdrukking) aanschouwelijk te maken. De omweg via beeldspraak zou op uitgebreidheid kunnen duiden, op uitweidingen die van de eigenlijke gedachtengang afleiden en zich in de horizon van het oneindige verliezen. Er is echter geen grotere misvatting dan deze.

Het onderzoek als omtrekkende beweging. Hier is de omweg gerechtvaardigd door uiterste beknoptheid en de meest strikte gebondenheid aan het objekt dat zich aan een direkte aanpak (reproduktie, weerspiegeling) zou onttrekken en daarom moet worden ingesloten. Juist de omweg koncentreert zich - wanneer men hem letterlijk opvat als een omweg - op een middelpunt.

De automobilist die een stad nadert en deze onder een bepaald perspektief ziet: de automobilist rijdt rond de stad om de verschillende perspektieven te kunnen waarnemen. Zo leert hij de stad beter kennen dan door er direkt naar binnen te gaan. De omweg is dus op te vatten als een middel om het dubbelzinnige objekt niet eenduidig

[pagina 135]
[p. 135]

maar in zoveel mogelijk betekenissen te begrijpen.

 

De doorkruising van de uiteenlopende invalswegen. Konfrontatie op het marktplein.

 

Het gaat niet meer om een plaats in het algemeen, maar om de verschillende aspekten ervan. Bovendien wordt de abstrakte lokatie van de handeling vervangen door een serie shots vanuit verschillende gezichtshoeken, afgewisseld met direkte opnamen en tegenlichtopnamen, als een panoramiese beweging die uitloopt in de lichtglans van een uithangbord, dat door zijn weerkaatsing een parallel suggereert met de slagen van de beursklok.

 

‘Als de wereld was zoals hij zich aan ons voordoet zou er geen enkele wetenschap nodig zijn.’

‘Inderdaad, als de verschijningsvorm en de betekenis der dingen onmiddellijk zouden samenvallen was ieder onderzoek overbodig.’

 

De wereld is niet zoals wij erin zijn weggezakt. Het tweede deel van mijn leven heb ik doorgebracht met het stukbreken van stenen, het openhakken van muren, het forceren van deuren en het wegslepen van obstakels, die ik in het eerste deel van mijn leven heb neergezet (heb laten neerzetten) tussen het licht en mijzelf.

(Zij weet niet wie zij is; ze weet alleen wie ze niet langer wil zijn, en vooral wát zij voor de mannen niet langer wil zijn.)

Het was alsof ik de slaapkamer, de lange gang, de eetkamer, het hele huis had meegesleept; daarna was het alsof ik mijn eigen ingewanden door mijn mond trok, de longen, de maag, het hart, een hoop duistere gevoelens, onvervulbare verlangens, onwelriekende gedachten, beschimmelde en verrotte voorstellingen, een bedorven ideologie, een verwrongen moraal, vergiftigde beelden, schadelijke gassen die als woekerplanten aan de organen vast zaten. Ik zweette ontzettend, ik kon bijna niet meer.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken