Schets der elektriciteit-kunde

Twaalfde hoofdstuk.
Uitwerkingen der electrike ontlading.

§ 77.

Wanneer de electrike ontlading gaat door eens menschen lichaam, veroorzaakt zy eene zamentrekking der spieren, welken zy door loopt; door welke zamentrekking der spieren de bekende elektrike schok wordt voortgebracht.

§ 78

Wanneer eene sterke ontlading gaat door onvolkomen leiders, doorboort, splyt, en verbryzelt zy dezelven.

De ontlading van een sterk geladen fles gaat door een menigte laagen papier; de ontlading van verscheide vereenigde fleszen splyt hout, doorboort en verbryzelt glas en andere lichaamen.

§ 79.

De electrike ontlading steekt brandbare stoffen, wanneer zy door dezelven gaat, in brand.

Zy steekt eene uitgebluschte kaars aan, wanneer zy door het lemmet gaat. Buskruit, wyngeest en andere branbaare stoffen worden 'er door aangestoken.

[p. 27]

§ 80.

De electrike ontlading smelt metaalen.

Wanneer eene electrike ontlading van een zekeren trap van sterkte gaat door een dun yzerdraad, verkrygt het zelve een blauwe kleur; eene sterkere ontlading maakt het gloeiende. Door eene sterkere ontlading wordt het gesmolten, en in kleine gloeiende bolletjes wyd en zyd verspreid.

Dunne draadjes of reepjes van de overige metaalen kunnen insgelyks door de electrike ontlading gesmolten worden.

§ 81.

Als eene sterke electrike ontlading overgaat op gladde oppervlakten van metaalen, maakt zy in drukzelen en fraay gekleurde ringen op dezelven; het welk door de smelting der oppervlakten by den overgang der electrike stof veroorzaakt wordt.

§ 82.

Door de electrike ontlading kunnen ook de kalken der metaalen gerevifieerd, of weder tot metaalen gebracht worden.

Dit ziet men, wanneer men eene sterke ontlading laat gaan door eene dunne laag kalk van loot, of van een ander metaal.

§ 83.

Door eene sterke electrike ontlading kan men aan dunne naalden magneet-kracht geeven, en de magneet - kracht der naaldens vernietigen, of derzelver poolen omzetten.

§ 84.

Wanneer eene sterke electrike ontlading door een dunne metaalen draad gaat, oefent zy ook eene zydelingsche kracht.

Dit ziet men 1. wanneer de ontlading gaat door een dubbele metaalen draad, die met harst bekleed is; hier van wordt de harst by de ontlading afgeslagen.

2. Als de dunne metaalen draad in water ligt, wordt het zeive, wanneer 'er eene sterke ontlading doorgaat, verspreid.

3. Wanneer de ontlading door een dun reepje metaal gaat, het geen met aanmerkelyk gewicht bezwaard is, licht zy het gewicht op.

[p. 28]

§ 85.

Het zydelings vermogen eener electrike ontlading blykt ook, wanneer zy gaat door enge tusschenruimtens.

Als de ontlading gaat tusschen twee op elkander liggende glaze plaatjes door, kanzy een aanmerklyk gewicht oplichten, waar mede die plaatjes bezwaard zyn.

§ 86.

Als eene sterke ontlading gaat door een afgebroken leider, gebeuren 'er verscheide verschynzelen.

1. De electrike stof door een ketting geleid, en niet kunnende gaan bepaaldelyk door die punten, daar de schalmen elkander raaken, springt van schalm tot schalm vonks wyze over, en verlicht dus de geheele ketting; dit verschynzel is het sterkste, wanneer de ontlading gaat door een yzeren ketting, die verroest is.

2. Als de ontlading door een ketting sterk is, verspreidt dezelve een zwart poeder van zich.

3. Als eene sterke ontlading door een ketting gaat, die op papier of glas ligt, geeft zy zwarte plekken op het zelve.

§ 87.

Wanneer eene sterke ontlading gaat langs oppervlakten van lichamen, die geene goede leiders zyn, zo gaat zy over dezelven in een straal, die dikwils slangswyze gelyk de blixem loopt.

Dit gebeurt, wanneer eene sterke ontlading gaat over de oppervlakte van water, ys, groene bladen van planten, nat hout, verguld papier, met brons bestrooid glas, en meer anderen. - Als de ontladig gaat over kryt, blyft 'er een verlichte streek op de oppervlakte, zo ver de straal gelopen heeft.

§ 88.

De electrike ontlading verylt zeer sterk de lucht, welke zy doorgaat.

Dit toont de electrische lucht- thermometer van Kinnersley.

§ 89.

Als eene sterke ontlading gaat door sterk verylde lucht, vervult zy dezelve met een zeer sterk licht.