De stroovlechter. Vertelling uit het Jekerdal (onder pseudoniem L. van Rucklingen)

[p. 5]

De Stroonijverheid in het Jekerdal.

Ongeveer eene mijl afstands van de aloude stad Tongeren, op de grensscheiding tusschen de provinciën Limburg en Luik, ligt eene smalle langwerpige vallei, bespoeld door het rivierken de Jeker, dat in noordoostelijke richting, door grillige krommingen, zijne snelvlietende wateren stuwt tot in de Maas, onder de gesloopte muren van Maastricht.

Het Jekerdal is van Glons tot Cannes op de Noordnederlandsche grens, slechts eene onafgebroken straat van bloeiende dorpen en gehuchten, bewoond door eene talrijke bevolking haar welstand puttende, niet uit den doorgaans schralen bodem des lands, maar uit de milde bron der stroonijverheid.

Tot nog over een tiental jaren berekende men het getal der stroovlechters, op meer dan twintig duizend en hetgene der stroohoedennaaiers op vier duizend zielen. Mannen, vrouwen, kinderen allen vonden een winstgevend. huiselijk bedrijf, in dezen belangrijken en landelijken arbeid. Deze nijverheid had zich snel uitgebreid over de Luiksche en Limburgsche vlakten, welke ten Zuiden en ten Noorden het bekoorlijk dal omgeven.

[p. 6]

Men schat de jaarlijksche opbrengst onzer stroonijverheid op meer dan vier millioen franken. Eene vrij aanzienlijke som, indien men rekening houdt van de geringe waarde der grondstof, en dat drie vierden der opbrengst in werkloonen worden uitgedeeld.

Ongelukkig is heden de kaart gekeerd. Deze nijverheid doorleeft, zooals zoovele andere, eenen ziekelijken toestand en is met ondergang bedreigd.

Onze stroovlechten worden van de wereldmarkt verdrongen, door den overtolligen invoer in Europa en Amerika van dergelijke voortbrengselen uit China, aan zonderling lage prijzen. De laatste handelsverdragen met Duitschland en vooral met Frankrijk hebben niet slechts onzen uitvoer van stroohoeden belemmerd, maar onze stroonijverheid den genadeslag toegebracht.

Welk is de oorsprong dezer belangwekkende nijverheid in ons vaderland? - Niemand zal het zeggen: alleenlijk blijkt uit volksoverleveringen, dat zij tot eene hooge oudheid opklimt.

Doch tot aan het einde der vorige eeuw slenterende deze landelijke nijverheid ellendig voort. De bevolking van het Jekerdal was arm, wanordelijk, zedeloos

In 1785, werd een geleerd priester, professor van Latijnsche letterkunde in het bisschoppelijk Seminarie van Luik, schrijver van verdienstelijke gedichten en populaire Waalsche liederen tot pastoor van het dorp Glons benoemd.

En zie, dank aan de werkzaamheden van een nederigen dorpspastoor, bijgestaan door een eenvou-

[p. 7]

digen schoolmeester, bereikte de stroonijverheid eene hooge vlucht, en werd eene bron van welvaart in dit voortijds zoo rampzalig oord.

Nog voor den dood van pastoor Ramoux was de streek als bij tooverslag veranderd. De bevolking verkeerde in welvaart, sierlijke steenen woningen hadden de ellendige hutten vervangen, onze stroovlechten, werden in gansch Europa tot hooge prijken verhandeld en om hunne sierlijkheid geroemd; onze stroohoedennaaiers gingen telkens iedere Lente in al de groote steden van Duitschland en Frankrijk, tegen winstgevende werkloonen, hunnen stiel uitoefenen!

Spijtig dat zulke heerlijke huisnijverheid, door buitenlandsche mededinging en handelsbescherming, met ondergang bedreigd is.

Deze novelle, eene getrouwe schets van zeden en gebruiken in het bekoorlijk Jekerdal, werd geschreven vóor vele jaren, toen wij in onzen jongelingstijd het lieve oord bewoonden. De gebeurtenissen zijn waar, vele der personen die ten tooneele gevoerd worden leven nog; alleen, om licht te begrijpen redenen, werden persoons- en dorpsnamen verdicht.