De schaamte voorbij

Een persoonlijke geschiedenis

[p. 72]

Gordes 4

's Avonds eten we in het paleisje bij An & Eric & Hanneke. Ik verheug me er op, net zulke vreetzakken als wij. Ook met goeddoorvoede afgeronde lijven, met een neiging om te veel te drinken en dik te worden. We nemen cointreau mee voor toe, als we geen calvados kunnen vinden. Eten artisjokken en een uitgebreide salade met sausjes en met lamsvlees gevulde paprika's. En praten over relaties. Eric vertelt over zijn angst dat Hanneke en An samen zullen willen wonen, zonder hem. Hans vertelt over zijn jaloezie op mijn vrouwengroep. Ik heb ze nodig, mijn femsoc-vrouwen, dat is waar. Ik zou ze niet op willen geven voor welke relatie dan ook. Maar er is verder niets mystieks aan. En als je weer een vrouw tegen zou komen met wie je wil vrijen én samenwerken? Er zijn niet zo veel vrouwen met wie ik echt veel zou kunnen, net zo min als er veel mannen zijn. En ik ontbijt met jou, zeg ik tegen Hans, vaker dan met mijn femsoc-vrouwen.

Dan vraagt iemand naar mijn boek, alsof het een vergevorderde zwangerschap is. Het groeit, het groeit, zeg ik, en vertel over mijn moeilijkheden. Hoe ik alleen over mezelf kan schrijven als ik ook over de mensen die belangrijk voor me waren kan schrijven. Ik kan ze er niet uit laten, zoals Anaïs Nin, die haar echtgenoot weg moest laten en daarmee een volstrekt vals beeld van zichzelf schiep: de alleenstaande, onafhankelijke vrouw, terwijl er al die tijd die man was, in de schaduw. Ik merkte het pas toen ze aan het eind van deel I op mysterieuze wijze een kind kreeg. Zo wil ik het niet. Maar hoe eerlijk kan ik schrijven over anderen, hoe rankuneus komt dat over? Je denkt aan Anna, zegt An. En aan Ton, zeg ik, die politiek al stuk is. Het zal lijken op een trap na.

Kun je niet onder pseudoniem schrijven? vraagt An. Maar daar heb ik al lang over gedacht en het verworpen. Ik had daar eerder mee moeten beginnen, ik ben al te herkenbaar. En bovendien, ik wil het niet meer, de schaamte is voorbij, ik wil juist dat mijn poli-

[p. 73]

tieke werk en mijn persoonlijke geschrijf naast elkaar staan als een eenheid, ook al ben ik nog niet in staat om ze zo te integreren dat het in één stijl kan, in één boek.

Ze zijn toch niet weerloos, zegt Eric, maar dan hoor ik mezelf terwijl ik Anna en Ton verdedig. Want ik ben rankuneus, zeg ik, ik geef een vertekend beeld, zonder twijfel. Ik heb toegang tot de media, omdat ik kan schrijven, omdat ik een paar jaar journalistieke ervaring heb. Anna niet. Wat kan die doen? Ingezonden brieven naar kranten? Zo'n belachelijke vertoning als de ex-vrouw van Wolkers op de televisie? En Ton, dat helemaal. Ik zal ze andere namen geven, maar ik kan de politieke achtergrond er niet helemaal uit houden, het is te essentieel. Misschien zijn er maar twaalf mensen die hem herkennen, maar dat zijn dan wel uitgerekend twaalf mensen die voor hem belangrijk zijn. Je hebt geen idee van de paranoia van politici, zeg ik, hoe bang die zijn om voor schut te staan. Hoe vaak Ton niet zijn hand terugtrok als we ergens samen liepen en hij zag iemand aankomen die hij kende. Ik kan niet een beetje eerlijk zijn en een beetje niet. Dan zegt Eric, geef ze drie bladzijden om hun versie te geven. Laat ze wit als ze niet willen. Daar wil ik over denken. Ik voel me lekker. Van An & Eric & Anneke mag het. Van Hans ook. Dat zijn in ieder geval vier goeie mensen die niet kwaad op me zullen worden.

De volgende dag sudder ik door. Waar ben ik eigenlijk bang voor. Ga zitten. Denk, of liever, laat m'n gevoel komen. Wat is het ergste wat me kan overkomen? Niet dat Anna of Ton kwaad op me zullen worden, of de anderen. Ik ben ze al kwijt. Ik schrijf niet om ze pijn te doen. Ik schrijf over mijn ervaringen, mijn rankunes. Ik ben bang voor de afkeuring van mijn vrienden. Etie die, toen ik een stuk schreef over Anna, zei, zou je dat nou wel doen, mag je dat, zonder dat ze zich kan verdedigen? Ik ben bang voor de afkeuring van Etie, niet voor die van Anna.

Dit is mijn verhaal. Het is absoluut waar, omdat het mijn ervaringen zijn. Het is fiktie, omdat het mijn ervaringen zijn.

Een momentopname. Een jaar eerder zou ik het anders hebben geschreven. Een jaar later ook. Betekenissen verschuiven. Wat ik nu relevante ervaringen vind zal me straks onbelangrijk lijken. Een kaleidoskoop zou het moeten zijn, in plaats van een plat boek met vierkante bladzijden en rechte zinnen. Kleuren die over elkaar heen

[p. 74]

schuiven en daardoor andere kleuren worden. Zinnen als cirkels, als spiralen. Ervaringen die bekeken door andere ervaringen donkerder worden, of juist lichter.

Als mensen gedrukte woorden maar niet zo ontzettend veel belangrijker vonden dan wat ik ze gewoon vertel.