Forum: brieven, citaten, dokumenten en knipsels

[p. 201]

het jaar 1934

België

Na moeilijkheden over de taalkwestie (Vlaams in Vlaamse rechtszalen) formeert graaf de Broqueville een nieuw kabinet, dat eind van het jaar wordt opgevolgd door het kabinet-Georges Theunis.

België zal de nieuwe spelling niet invoeren.

Koning Albert komt om in de Ardennen en wordt opgevolgd door Leopold III.

Bulgarije

Na een staatsgreep stelt koning Boris een dictatuur in, die binnen een paar maanden een communistische samenzwering ontdekt en oprolt.

Von Hindenburg, 1934

Duitsland

Op 10 januari wordt Marinus van der Lubbe terechtgesteld door de valbijl.

De Rijksdag neemt een rijkseenheidswet aan, waarbij de souvereiniteit van de ‘Länder’ wordt opgeheven.

Bij Lippe wordt in het Rasse-Amt van de SS een rijksrassenschool gesticht. De Ariërparagraaf wordt ook voor leger en vloot ingevoerd; de adel wordt ‘gezuiverd’ van Joden; nationaal-socialisten mogen zich niet temidden van Joden ophouden in het openbaar; Wilhelm Furtwängler, dirigent van de Berliner Philharmoniker, die Paul Hindemith tegen aanvallen had verdedigd, neemt ontslag.

Het Vaticaan plaatst Der Mythus des 20. Jahrhunderts van de nazi-ideoloog Alfred Rosenberg op de Index.

Op 20 april wordt Heinrich Himmler, stafchef van de SS, inspecteur-generaal van de geheime staatspolitie.

Eind juni ontdekt Hitler een samenzwering onder leiding van Ernst Röhm, stafchef van de SA, en de vroegere rijkskanselier generaal von Schleicher. Onder leiding van Hitler persoonlijk en van de SS wordt de SA-top uitgemoord en de rest opgeborgen in een speciaal concentratiekamp; meteen worden een aantal katholieke leiders en medewerkers van von Papen vermoord of officieel terechtgesteld. Een maand later wordt vice-kanselier von Papen benoemd tot gezant in Wenen.

De Bulgaarse beklaagden in het Rijksdagbrandproces worden naar Moskou

[p. 202]

gestuurd; de verdediger van Ernst Torgler wordt gearresteerd door de SS.

Op 2 augustus overlijdt president Hindenburg, 86 jaar oud. Hitler volgt hem op, maar wil uit respect voor Hindenburg niet de titel voeren; hij heet voortaan eenvoudig Führer und Reichskanzler. Bij een volksstemming keurt 88,2 procent de opvolging door Hitler goed. In Berlijn en Hamburg waren er van 20 tot 30 procent nee-stemmers. Alle Duitse ambtenaren moeten een eed van trouw op de Führer afleggen.

Het latijnse schrift in schoolboeken wordt vervangen door het gothische.

Op de Reichsparteitagung in Neurenberg verklaart Hitler: ‘In de eerstvolgende

Heinrich Himmler

duizend jaar heeft in Duitsland geen revolutie meer plaats.’

Via Reichswehr en politie, maar vooral via de Arbeitsdienst wordt Duitsland krachtig herbewapend.

Frankrijk

Het kabinet-Chautemps wordt slachtoffer van het Stavisky-schandaal (eind 1933 kwamen de financiële knoeierijen van Stavisky aan het licht en in januari pleegde hij zelfmoord - volgens de overheid - of werd vermoord - in opdracht van hoge functionarissen die bang waren voor onthullingen) en wordt opgevolgd door een nieuw kabinet-Edouard Daladier. Dat ontslaat de Parijse politieprefect Chiappe, wat leidt tot hevige onlusten (zie de notitie bij III 3, 190-192). Het Vaderland schreef daarover op 12 maart 1934: ‘De zaak Stavisky maakte daardoor zoo'n indruk, omdat zij op ontstellende wijze deed zien, dat de overheid niet meer werkelijk regeerde, dat de justitie geen recht sprak, dat de politie met de misdadigers heulde.’

Op 8 februari treedt het kabinet-Daladier af en wordt opgevolgd door dat van de oud-president Gaston Doumergue, dat in november wordt opgevolgd door dat van Pierre-Étienne Flandin.

Op 9 oktober wordt in Marseille koning Alexander van Joego-Slavië doodgeschoten, tegelijk met de minister van buitenlandse zaken, Louis Barthou, door Kroatische fascistische nationalisten.

In Parijs komt een bibliotheek van in Duitsland verboden boeken.

Mevrouw Curie-Sklodowska overlijdt.

[p. 203]

Indonesië

Indonesië Mohammed Hatta en andere bestuursleden van het bestuur van de nationalistische partij worden gearresteerd en geïnterneerd in het concentratiekamp Boven-Digoel.

Het hoog militair gerechtshof wijst vonnissen in de zaak van de Zeven Provinciën die meestal conform het vonnis van de Zeekrijgsraad zijn. De commandant en de officieren van het schip krijgen straffen tussen een half jaar en drie dagen.

Bondskanselier Dolfuss

Nederland

Nederland Op een lijst van verboden organisaties voor ambtenaren komen nu ook de NSB en de Perhimpoenan Indonesia voor; speciaal voor defensieambtenaren geldt een verbod om lid te zijn van SDAP of NVV. Premier Colijn stelt in de Eerste Kamer de SDAP verantwoordelijk voor de muiterij op de Zeven Provinciën ‘want de sociaal-democratie kent het begrip gehoorzaamheid niet.’

De rooms-katholieke kerk waarschuwt tegen nationaal-socialisme en fascisme. De Nederlandse politie levert vier Duitse politieke vluchtelingen over aan de Duitse politie. Minister Van Schaick in de Tweede Kamer: ‘De Nederlandsche revolutionnairen hebben al vrijheid genoeg en zij hebben daar geen buitenlandsche bij noodig.’

In juli zijn er rellen in de Jordaan en in Rotterdam omdat de steunnormen verhoogd zijn. Er zijn zes doden en ruim honderd gewonden.

Minister Marchant voert een nieuwe spelling in.

De OSP royeert de leden Jacques de Kadt en Sal Tas.

In de Wieringermeer wordt een werkkamp voor Joodse Duitse vluchtelingen geopend.

De Uiver wint de handicaprace Londen-Melbourne en verongelukt eind van het jaar in de Syrische woestijn.

Dr. H.P. Berlage, koningin-moeder Emma, prins Hendrik en Isaac Israëls overlijden.

[p. 204]

Oostenrijk

De sociaal-democratische partij wordt verboden. In Wenen en andere steden vechten de sociaal-democraten verbitterd tegen het leger (zie de notitie bij III 3, 190-192).

Joodse en ‘ongodsdienstige’ artsen in Wenen worden ontslagen.

Dollfuss sticht een eenheids-staatsbeweging, het Vaderlandse Front. Op 1 mei wordt een fascistische grondwet aangenomen. Prins Starhemberg wordt vicekanselier.

Op 25 juli doen de nationaal-socialisten een mislukte staatsgreep. Planetta en Holzweber vermoorden Dollfuss. De regering arresteert in het hele land nazi's. Kurt von Schussnigg vormt een nieuw kabinet.

Op 31 juli worden de moordenaars van Dollfuss terechtgesteld. Hun laatste woorden: ‘Heil Hitler.’

Spanje

Na stakingen in het hele land wordt de leider van de socialisten, Largo Caballero, gearresteerd.

Sowjet-Unie

Dimitrof, Popof en Tanef, de Bulgaarse beklaagden in het Rijksdagbrandproces krijgen het Sowjet-burgerschap aangeboden als de Bulgaarse regering ze niet als onderdanen wil erkennen.

Tsjecho-Slowakije en Roemenië erkennen de Sowjet-Unie.

Volkenbond

De Sowjet-Unie treedt toe tot de Volkenbond.

[p. 205]

[p. 206]

INHOUD^*)

	Blz.
Redactie, Ter Inleiding bij den Nieuwen Jaargang	1
NEDERLAND
Aart, R. van, Scherzo	234
Aart, R. van, St. Nikolaasavond	235
Antonini, Giacomo, Lorenzo en Mabel	528
Arnet, Man, Spel	354
Basschaerde, Camp de, Oude van Dagen	363
Binnendijk, D.A.M., Novembermiddag	136
Binnendijk, D.A.M., Sterfbed	137
Binnendijk, D.A.M., Twee Rondeelen	419
Bloem, J.C., Vroege voorjaarsavond	542
Braak, Menno ter, Pirandello in Practijk	159
Braak, Menno ter, ‘Das Unbewusste Europa’	190
Braak, Menno ter, Emstein	356
Debrot, Cola, Gedicht	355
Frenkel, M.B., Veel kleine Waarden	212
Gelderen, Jaap van, De deftige Disselaars	193
Gelderen, Jaap van, Brood en Spel	195
Groot, Taeke de, Interieur	213
Hammacher, A.M., In Memoriam Jacob Bendien † 1933	151
Kavafis, Konstandinos P., Wachtende op de Barbaren	336
Kavafis, Konstandinos P., De Stad	338
Kavafis, Konstandinos P., De Stappen	339
Kavafis, Konstandinos P., Priester van het Serapeion	340
Kavafis, Konstandinos P., ‘Che Fece ... Il Gran Rifiuto’	341
Kavafis, Konstandinos P., In de Maand Athyr	342
P., A., Cliché van den Verleider	561
Perron, E. du, Bij een Herlezing van Hamlet	28
Perron, E. du, Bij wat Stendhal noemt Energie	139, 236
Perron, E. du, Naar aanleiding van ‘Les Liaisons Dangereuses’	409
Praag, Siegfried E. van, Judas	386

	Blz.
Roosenburg, A. van, Dubbel Uitzicht	543
Slauerhoff, J., Het Leven op Aarde	4, 166, 214, 364, 421, 566
Slauerhoff, J., De Dwangarbeidert	37
Slauerhoff, J., Fado's	39
Terborch, F.C., Euler verdwijnt	17
Terborch, F.C., De Balling	404
Terborch, F.C., Aranjurz	405
Vestdijk, S., Maan achter lommerrijke Boomen	25
Vestdijk, S., Op een gekleurden Stuiter	26
Vestdijk, S., Danaë	27
Vestdijk, S., Stefan George van onderen gezien	128
Vestdijk, S., Grafschrift	158
Vestdijk, S., Hoofdstukken over Ulysses	196, 343
Vestdijk, S., De Soedannegerin reist met de Hadji's mee	406
Vestdijk, S., Het Lied van den Rivschipper	408
Vestdijk, S., Meneer Visser en Retraite	544
Vriesland, Victor E. van, Projectie	15
Vriesland, Victor E. van, De oude Dichter	16
Panopticum-stukken van: Mennoter Braak, Cola Debrot, H. Marsman, E. du Perron, S. Vestdijk	40, 183, 248, 380, 444, 582
Reproducties naar werken van Jacob Bendien
VLAANDEREN
Brulez, Raymond, Ukima Thule	90
Brulez, Raymond, Kleine Essais al buitelend	256
Brulez, Raymond, Auscultatie van den Daemon	448
Cauwelaert, Aug. van, Harry	64
Demedts, André, Lof van mijn Land	62
Demedts, André, In Memoriam	458
Elsschot, W., Brief	254
Gijsen, Marnix, Bij een Sterfbed	44
Herreman, R., Dorheid	81
Herreman, R., Over Gezelle, Zang	105
Herreman, R., De Geur van verre Rozen	261

	Blz.
Herreman, Geluk	262
Herreman, Ik zal weldra	262
Houtte, Aug. van, Hoop niet	83
Jonckreere, Karel, Hangmat	253
Lamberty, Max, Hitler	290
Leroux, Karel, Albast van haren Leest	63
Leroux, Karel, Aanwezigheid	304
Leroux, Karel, Coccinella	459
Minne, Richard, Brief	45
Minne, Richard, Over Gezelle. Tegenzang	106
Minne, Richard, Hoveniersgedicht	107
Minne, Richard, ‘Heineke Vos’	108
Minne, Richard, Anti-Amerikaansch	108
Minne, Richard, Doodensantje	108
Minne, Richard, Bij den Dood van Pijper, Handelsreiziger	303
P., De stervende Avonturier	82
P., De Nachten storten neer	121
P., Herberg in het Woud	252
P., Ode aan de geliefde	330
P., Er is een Grafje gedolven	446
Pillecyn, F. de, Monsieur Hawarden (i)	493
Roelants, Maurice, Dagboek van een Voortgejaagde	521
Rogghé, Paul, Ze woonden saam	120
Verbruggen, Paul, Ik weet het Huis	260
Voorde, Urb. van de, Willem Kloos	486
Walschap, Gerard, Celibaar	46, 109, 263, 305, 400, 508
Keerzijde-stukken van: Raymond Brulez, Marnix Gijsen, Raymond Herreman, Maurice Roelants, Gerard Walschap	84, 122, 280, 331, 482

INHOUD^*)

NEDERLAND	Blz.
Binnendijk, D.A.M., Rondeel	765
Braak, Menno ter, Gesprek over den Zin des Levens	1152
Debrot, Cola, Mijn Zuster de Negerin (i)	1171
Frenkel, M.B., Belijdenis	600
Frenkel, M.B., Klaaglied	601
Gelder, Jan van, Een Geval van Vermoeidheid	947
Giroldi, Matth., Meretricula	779
Gravesande, G.H. 's, De levende Ring	620
Greshoff, J., Een Kluizenaar begint zijn Memoires te schrijven	786
Greshoff, J., Jan van Nijlen	935
Keuls, H.W.J.M., Seringen	1045
Keuls, H.W.J.M., O laat ons scheiden	1046
Keuls, H.W.J.M., Zoo is mijn hart	1047
Keuls, H.W.J.M., Weer is een zomer heengegaan	1048
Keuls, H.W.J.M., Kwatrijnen	1049
Kuipers, Reinold, Mijn Schedel	839
Kuipers, Reinold, Stad bij Avond	840
Mann, Klaus, Die Schwestern Bronte	753
Marsman. H., Drievoudig Afschield	766
Perron, E. du, Jan Lubbes	586
Perron, E. du, Blocnote klein formaat	1026
Roest Crollius, B., Vriendschap?	1050
Roland Holst, A., Gedichten uit ‘Een winter aan Zee’	1169
Sciarone, C.L., Idylle	821
Slauerhoff, J., Het Leven op Aarde	602, 735, 822 959
Slauerhoff, J., De Ontdekking der Nieuwe Hebriden	928
Slauerhoff, J., O Konakry!	932
Slauerhoff, J., Herfst	933
Slauerhoff, J., Billet Doux	934
Terborgh, F.C., Een Brief	1037
Vestduk, S., Vrouwendienst	618
Vestduk, S., Een vizioen van Tondale	619
Vestduk, S., De mooie Woordjes wier Rhytme ik nareken	728
Vestduk, S., Jonge Romeinsche Negerslavin	801
Vestduk, S., Bij een Gedicht van E.A. Robinson	802
Vestduk, S., Jan Breedevoort	941
Vestduk, S., Het Pernicieuze Slot	1189
Voortman, Albert C.A., Uit mijn Jeugd	734
Vriesland, Victor E. van, Rue de l'Ecluse	1188

	Blz.
Panopticum-stukken van: Menno ter Braank, Dr. P. Endt, J Gans, H. Marsman, E. du Perron, J. Slauerhoff, S. Vestdijk	633, 780, 841, 1020, 1059, 1202
VLAANDEREN
Brulez, Raymono, Mémoires van een Borgenaar	1066
Dembdts, André, Niets dan een Droom	1110
Drojine, N.A., Caft-Concert	1084
Drojine, N.A., Celibaat	1085
Elsschot, Willem, Tsjip	640, 704, 860, 913, 1097
Gijsen, Marnix, ‘Er moet toch iets haperen’	686
Gijsen, Marnix, Ervaringen van een Bloemlezer	1126
Herreman, Raymond, Het eerste van de drie Liederen	700
Herreman, Raymond, Het tweede Lied	701
Herreman, Raymond, Het derde Lird	702
Herreman, Raymond, Armoede	703
Herreman, Raymond, Dageraad	886
Herreman, Raymond, De blijde Liefde	887
Herreman, Raymond, Vaarwel aan de Poëzie	888
Herreman, Raymond, Vaarwel aan mijn Vrienden	889
Herreman, Raymond, Verloochening	1130
Herreman, Raymond, De Vrouwen	1131
Herreman, Raymond, De Dronkenschap	1132
Herreman, Raymond, De Kinderen	1133
Houtte, August van, Waarom	908
Matthijs, Marcel, Ik en mijn Oom Louis	852
P., Os en Hert	650
Pillecyn, Filip de, Monsieur Hawarden (slot)	656
Roelants, Maurice, Dagbock van een Voortgejaagde,	651 694
Roelants, Maurice, Lierke Plezierke	909
Roelants, Maurice, Kraaien hebben gekrast (i)	1134
Uytvanck, van, Het geschilderde Portret als Romanfiguur	1087
Verdruggen, J., De Gek in de Regenton	693
Vercammen, Jan, Hij bleef alleen	1124
Vodrde, Urdain van de, Ruusbroec en de Geest der Mystick	890
Walschap, Gerard, Nachttrein	844
Wijngaert, Frank van den, Oud Park	1125
Keerzijde-stukken van: Raymond Brulez, Marcel Demeulenaere, Marnix Gijsen, Raymond Herreman, Maurice Roelants, y. Uytvanck, Gerard Walschap	680, 723, 921, 1107, 1147
Reproducties naar werken van Hippolyte Daeye

*) De cursief gedrukte titels staan voor gedichten

*) De cursief gedrukte titels staan voor gedichten

[p. 207]

forum maandschrift voor letteren en kunst

Onder leiding van

Voor Nederland Menno ter Braak [,] S. Vestdijk [en] Victor E. van Vriesland

Voor Vlaanderen Marnix Gijsen [,] Raymond Herreman [,] Maurice Roelants [en]

Gerard Walschap Nijgh & Van Ditmar N.V. Rotterdam