Forum: brieven, citaten, dokumenten en knipsels

[p. 242]

Urbain van de Voorde

Maurice Roelants

zesde nummer Gedateerd: Juni 1934 (Du Perron heeft dit nummer waarschijnlijk na 8 juni 1934 in Parijs ontvangen; BW II, 429 en 431)

III 6, 485 Vlaanderen

III 6, 486-492 Willem Kloos
Urb. van de Voorde

Dit stuk is oorspronkelijk een radiolezing (zie boekuitgave).

bio- en bibliografische gegevens

Urbain Pieter Maria van de Voorde werd geboren op 27 oktober 1893 in Blankenberge en overleed op 16 juli 1966 in Leuven. Hij was ambtenaar in Brussel en later redacteur van het Belgische dagblad De Standaard. Hij schreef ook boekbesprekingen voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant.

Hij debuteerde in 1921 met de dichtbundel De haard der ziel.

Ten tijde van Forum publiceerde hij ook in De Tijdstroom (1932-1934) en Dietsche Warande en Belfort (1932-1935).

[p. 243]

Links: Filip de Pillecyn

Documenten, brieven en knipsels in AMVC en LM.

Ter Braak aan Du Perron, 8 juni 1934 (BW II, 429): ‘Als je Forum krijgt, zul je je ongetwijfeld hevig ergeren (als ik) aan het infame rotstuk van Urb. v.d. Voorde, dat die vervloekte Vlamingen hebben opgenomen. Het is onteerend, onbeschrijflijk beroerd en erger dan Coster, bovendien zoo stinkend banaal, dat je er wee van wordt.’

Opgenomen in U. van de Voorde, 'k Heb menig uur bij u ..., essays over boeken en gedachten, Onze Tijd, Brussel [1937].

III 6, 493-507 Monsieur Hawarden [1, besloten in 7]
F. de Pillecyn

bio- en bibliografische gegevens

Philippus Florentinus de Pillecyn werd geboren op 25 maart 1891 in Hamme en overleed op 7 augustus 1962 in Gent. Hij studeerde in Leuven, werd daarna leraar, en promoveerde in 1932 op een proefschrift over Hugo Verriest. In de tweede Wereldoorlog werd hij directeur-generaal van het middelbaar onderwijs. In 1947 werd hij daarvoor veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf, maar kreeg in 1949 gratie.

Hij debuteerde in 1918 met Onder de hiel, een bundel oorlogspoëzie die hij samen met J. Simons geschreven had. Tot 1922 was hij redactiesecretaris van

[p. 244]

De Standaard (België), van 1922 tot 1925 hoofdredacteur van De Tijd (België) en tot 1927 van Pallieter. Ten tijde van Forum publiceerde hij ook in Dietsche Warande en Belfort (1934, 1935) en Volk (1935) waarvan hij tot 1941 redacteur was.

Bio- en bibliografie in Anton van Wilderode, Filip de Pillecyn, Desclée de Brouwer, Brugge, 1960.

Afzonderlijk uitgegeven als Filip de Pillecijn, Monsieur Hawarden, Het Kompas, Mechelen [1935]. Het verhaal is in 1969 verfilmd onder regie van Harry Kümel, naar een scenario van Jan Blokker.

besprekingen

Marnix Gijsen in De Boekenkast, december 1934, blz. 37:

‘Ongetwijfeld heeft Virginia Woolf meter gestaan bij dat verhaal maar zelfs dan is het een bekorend, warm, bloedrijk werk.’

Herman Robbers in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, februari 1935, blz. 140-141.

Groot Nederland, februari 1935.

Dietsche Warande en Belfort 1935, blz. 296.

Menno ter Braak in Het Vaderland, 18 augustus 1935 (VWtB V, 579-584):

‘Als men eenmaal weet, dat Monsieur Hawarden eigenlijk mej. Hawarden is, verslapt de toch al wat gemakkelijk-romantisch gewekte spanning; het verhaal verloopt, met een episodetje in Spa als afwisseling, conventioneeler dan het leek te beginnen. Diepte kan men aan de menschen van dit proza ook al niet toekennen; [...] zijn personages zijn de schimmen van een romantische verbeelding zonder ruggegraat. Met dat al: het boekje is zeker zuiver geschreven en vrij van smakeloosheden.’

Max Kijzer in De Nieuwe Gids, mei 1936, blz. 483-484.

III 6, 508-520 Celibaat [einde]
Gerard Walschap

III 6, 521-526 Dagboek van een voortgejaagde
M. Roelants

Dagboeknotities van Roelants die zich als journalist wil beschermen tegen de actualiteit aan het anker van een dagboek.

Over Gerard Walschap en de paters (zie ook III 5, 482-483) en over Joseph Goebbels.

[p. 245]

III 6, 527 Nederland

III 6, 528-541 Lorenzo en Mabel
Giacomo Antonini

Naar aanleiding van Mabel Dodge-Luhan, Lorenzo in Taos.

Du Perron aan Ter Braak, 23 februari 1934 (BW II, 338): ‘[Antonini] wil o.a. aangeven dat Lawrence, in zijn soort, toch ook een Kringvent was, wat ik met hem eens ben.’

bio- en bibliografische gegevens

Giacomo Antonio Antonio werd geboren op 18 september 1901 in Venetië. Zijn moeder was van Nederlandse afkomst en hij ontving zijn opvoeding gedeeltelijk in Nederland. Hij kende Ter Braak sinds 1919, J. Greshoff sinds 1923, Du Perron sinds 1929 (Blocnote klein formaat is aan hem opgedragen) en was ook bevriend met Arthur van Schendel en F.C. Terborgh. Ten tijde van Forum publiceerde hij ook in Den Gulden Winckel, Groot Nederland, De Groene Amsterdammer, de Nieuwe Rotterdamsche Courant en Het Vaderland. Hij schreef het nawoord bij Otto P. Reys [= J. Greshoff], Dichters in het koffyhuis, Hollandia, Baarn, 1925. Brief in LM.

III 6, 542 Vroege Voorjaarsavond [g]
J.C. Bloem

bio- en bibliografische gegevens

Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn en overleed op 10 augustus 1966 in Kalenberg. Hij studeerde rechten in Utrecht, waar hij in 1916 afstudeerde. Daarna was hij een paar jaar ambtenaar. Van 1920 tot 1927 was hij redacteur van de Nieuwe Rotterdamsche Courant, daarna werkte hij tot 1934 als griffier bij enige kantongerechten. Na 1934 was hij ambtenaar in Den Haag en tenslotte griffier bij het kantongerecht in Zutphen.

Hij debuteerde in 1910 in De Beweging. Zijn artikel Vorm of vent in Den Gulden Winckel van juni 1932 gaf de tegenstelling tussen De Vrije Bladen en Forum een handige naam. Ten tijde van Forum publiceerde hij ook in De Hollandsche Revue (1932), Den Gulden Winckel (1933-1935), De Gemeenschap (1934, 1935), De Gids (1934), Helikon (1934) en Groot Nederland (1935). Bibliografie in Documentatiedienst LM/AMVC; bio- en bibliografie in E. Ottevaere, J.C. Bloem, Desclée de Brouwer, [Brugge, 1968].

Brieven, documenten en knipsels in LM en AMVC.

Opgenomen in J.C. Bloem, De nederlaag, Enschedé, Haarlem, 1937.

[p. 246]

III 6, 543 Dubbel uitzicht [g]
A. van Roosenburg [pseudoniem van D.A.M. Binnendijk]

Omdat de schrijver leraar was, wilde hij zijn naam bij dit gedicht dat in een schoolklas speelt, niet openbaar maken bij publikatie in Forum. Bij de latere uitgave is hij over dat bezwaar heengestapt. (Mededeling van D.A.M. Binnendijk aan W. Mooijman).

Opgenomen in D.A.M. Binnendijk, Onvoltooid verleden, Stols, Maastricht, 1936.

bespreking

Victor E. van Vriesland in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 17 april 1937 (OV I, 191).

III 6, 544-560 Meneer Visser en retraite
S. Vestdijk

Du Perron aan Ter Braak, 10 juni 1934 (BW II, 431): ‘Ik las [...] als altijd geboeid het fragment van Vestdijk. Maar het is pijnlijk zooals hij bij Joyce geleend heeft; niet alleen is deze heele “monologue intérieur” van den heer Visser de vrije Hollandsche bewerking van zulke dingen bij den Mr. Bloom van Joyce, maar ik meen dat bij Joyce een identieke schijthuisperiode voorkomt, - en dat is toch wel kras. De heele episode van de woorden, als generaal thoe Water hem van allerlei verbiedt, en vooral het eind daarvan met de samengestelde woorden, is du Joyce pur, en van het gemaniereerdste.’

Opgenomen in S. Vestdijk, Meneer Visser's hellevaart, Nijgh en Van Ditmar, Rotterdam, 1936.

besprekingen

Menno ter Braak in Het Vaderland, 4 oktober 1936 (verwerkt in De duivelskunstenaar, Astra Nigra, Den Haag, 1943 en VWtB IV, 203-266).

Victor E. van Vriesland in Nieuwe Rotterdamsche Courant, 17 oktober 1936 (OV II, 498-503).

Ben van Eysselsteijn in De Haagsche Post, 31 oktober 1936.

P.H. Ritter Jr in Utrechtsch Dagblad, oktober 1936.

Algemeen Handelsblad, 1936:

‘Voor leeken lijkt dit medisch rapport in literairen vorm ons geen aantrekkelijke lectuur.’

Halbo C. Kool in Den Gulden Winckel, november 1936, blz. 10-11.

Jan Engelman in Den Gulden Winckel, november 1936, blz. 13.

Gerard Knuvelder in Roeping, december 1936:

‘Verleid door het taalkundig raffinement, waarvan een boek als Meneer Visser's hellevaart onmiskenbaar getuigenis aflegt, hebben sommigen in dezen auteur van Forum een schrijver van betekenis gezien. Gemeten echter met de maatstaf die men het kunstwerk moet aanleggen [...] zijn producten als die van Vestdijk van zéér, van zéér geringe betekenis. [...] Vermeylen's roep tot Vlaanderens

[p. 247]

Marsman en Vestdijk, 1936

auteurs om more brains is aan deze allerijselijkste boven-Moerdijkse harken niet voorbijgegaan. Zij hebben intussen vergeten dat met hersens alléén geen kunstwerk te maken is.’

Boekenschouw 30 (1936-1937), blz. 319:

‘Het is tenslotte meer Céline dan Joyce, het is een goor boek; nog één stap verder en de roman wordt louter physiologie.’

Raymond Brulez in Cassandre, 20 februari 1937.

C.L. Sciarone in De Stem, juli 1937, blz. 646-649 (Critisch Bulletin, blz. 182-185).

Max Kijzer in De Nieuwe Gids, oktober 1937, 399-401.

Jo Otten in een niet-gepubliceerde bespreking (in LM):

‘Heel dit boek is dermate onfrisch, klam en onsmakelijk, dat niet de boekenkast, maar de vuilnisbak er de meest geschikte plaats voor zou zijn.’

III 6, 561-565 Cliché van den verleider. antwoord aan E. du Perron
A.P. [pseudoniem van Menno ter Braak]

‘Zeer geachte heer ter Braak,

9 juni 1934

Tot mijn spijt hoorde ik van den heer Zijlstra, dat ik in de inhoudsopgave van het Juninummer een fout heb gemaakt. Ik had deze zelf nog niet ontdekt doordat ik aan het pseudoniem geen aandacht had geschonken.

[p. 248]

Hoewel ik hiermee mijn fout niet kan herstellen, bied ik u toch mijn excuses aan, met de verzekering, dat herhaling in de toekomst niet zal voorkomen.’

Hoogachtend,
FORUM
T.M. van Dijk' (in collectie-Ter Braak LM).

Ter Braak aan Du Perron, 8 juni 1934 (BW II, 428): ‘Verder heeft mej. van Dijk de stommiteit uitgehaald, in den inhoud mijn naam als schrijver van den brief te vermelden, waardoor eigenlijk de aardigheid er af is; want je hebt groot gelijk, het stuk is te uitvoerig van lullificatie en ik vond het alleen maar best als een mystificeerend grapje.’

Het stuk is een antwoord op III 5, 409-418.

III 6, 566-581 Het leven op aarde [6]
J. Slauerhoff

III 6, 582-583 Panopticum. De ganzen en het Capitool
M[enno]. t[er]. B[raak].

Naar aanleiding van het voorstel van de minister van onderwijs, mr. H.P. Marchant, dat de Voetbalbond het Concertgebouw zou steunen. ‘Op dit nogal dwaze verzoek hebben de voetbalheeren gelukkig negatief gereageerd, daarmee een bewijs van eerlijkheid gevend, dat men bijna niet van hen had durven verwachten. [...] Hoe zou men zich ook oprecht kunnen laten meesleepen door den heer Hollander èn door den heer Pijper?’

Han Hollander was in de jaren '30 de bekende voetbalverslaggever van de AVRO; Pijper is de componist Willem Pijper (1894-1947).

III 6, 583-584 Panopticum. Horst Wichmann
M[enno]. t[er]. B[raak].

Naar aanleiding van een lofrede die ds. Van Duyl op de NSB-landdag gehouden had over Erich Wichmann, ‘den eersten Nederlandschen fascist.’

Over Erich Wichmann (schilder en schrijver, 1890-1929) schreef Ter Braak in Het Vaderland van 2 augustus 1935 dat zijn stijl gekenmerkt werd door een ‘mengeling van geniale trefzekerheid en vulgaire brochuretoon.’

De voornaam Horst ontleende Ter Braak aan Horst Wessel, een Duitse SA-man, die in 1930 door politieke tegenstanders in Berlijn was overvallen en aan zijn verwondingen was gestorven. Na de machtsovername werd het partijlied van de NSDAP, het Horst-Wessellied, naast het Deutschlandlied het Duitse volkslied. Albert Schlageter was een nazi-saboteur in het Roergebied die door de Franse bezettingsautoriteiten geëxecuteerd was.

Opgenomen in het hoofdstuk Journaal van het tweede gezicht in Menno ter Braak, Het tweede gezicht, Boucher, 's-Gravenhage, 1935; en in VWtB III, 553-554.