Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Cryptogram (1968)

Informatie terzijde

Titelpagina van Cryptogram
Afbeelding van CryptogramToon afbeelding van titelpagina van Cryptogram

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.90 MB)

XML (0.35 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
anekdotes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Cryptogram

(1968)–Adriaan Morriën–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 83]
[p. 83]

Een heldere open plek

Hoewel kinderen elkaar dikwijls in de steek laten en verraden, tegenover volwassenen beschikken zij over een saamhorigheid, die voor de ouders soms moeilijk te doordringen is. Ineens bemerk ik dat veel van het leven van Alissa en Adrienne mij ontgaat, niet alleen omdat ik niet altijd in hun gezelschap ben, maar ook wanneer ik mij met ze bezig houd of zij mij begeleiden in de stad. Plotseling overvalt mij een groot verlangen door de ogen van mijn dochters te zien, dezelfde verwachtingen te koesteren en dezelfde angsten te delen. In een hoek van de kamer zitten zij bij elkaar verdiept in het spel of in een samenzwering tegen de wereld der volwassenen. Lachend komen zij aan tafel en moeten vermaand worden hun aandacht tot het eten te bepalen. Terwijl zij doen wat er van hen gevraagd wordt, zijn zij ver van ons verwijderd, eenzelviger, trotser en hoger boven ons verheven dan zijzelf beseffen. Wat houdt hen bezig? Welke gril heeft hen plotseling veranderd en in het bezit van een vermogen gesteld, waardoor wij ons klein, onvolgroeid en nederig voelen? Uit een vreemde verbanning zien ze op ons neer, ontembaar, onverzoenlijk zonder dat zij er boosaardig door worden, speels en onbereikbaar als de sterren. Onze woorden dringen niet tot hen door. De hand, waarmee wij hen aanraken, grijpt door hen heen.

Deze onstuimige onafhankelijkheid is niet een aankondiging van de volwassenheid. Een volwassene is zelden onafhankelijk en onstuimigheid komt hem meestal duur te staan. Het is eerder iets dat naar het verleden wijst, naar onze verwantschap met het dier. De tijd wordt bliksemsnel teruggezet, de wereld wordt ontvolkt, taal, fatsoen, redelijkheid, gehoorzaamheid aan de ouders, die de mensheid vertegenwoordigen, worden afgeschud. De angst, waardoor het leven van kinderen voortdurend wordt bedreigd, is overwonnen. Er ontstaat een heldere open plek in het bos, waar enkele ogenblikken onbekommerd kan worden gespeeld, zonder tussenkomst van de grote dieren wier zware stappen tussen de bomen klinken. Meestal is het Adrienne die Alissa moet meeslepen, omdat Alissa al bijna te oud is, te veel begrip bezit voor de grote dieren in het struikgewas. In Adrienne's hoofd ligt alles nog overhoop. De taal heeft grote gaten, waardoor zij heen kan glippen. Haar onverstand beschermt haar tegen de misleiding door de volwassenen. De kracht, die haar bij de geboorte is meegegeven en waaruit zij wakker is geworden, is ongebroken. Terwijl zij zichzelf

[pagina 84]
[p. 84]

wordt, nauwelijks bezeten, maar eerder vrij en speels, verandert Alissa in een dubbelwezen, een kind dat in haar eigen leven is verdwaald. Zij moet de leiding van Adrienne aanvaarden, die zich wreekt voor de lange uren van onderworpenheid. Sterren worden uit hun baan gerukt, bomen ontworteld, huizen vertrapt. Vader en moeder worden onthoofd, gevierendeeld, de stukken begraven, in de kachel gestopt en door het raam gesmeten. Politieagenten worden aan handen en voeten gebonden, boven het dak getild, opgegeten en voor de leeuwen in de dierentuin geworpen. De wereld wordt met reuzen, dwergen, feeën en prinsessen bevolkt. Dieren spreken, wolken gaan aan tafel, de wind wordt in een doosje bewaard, de zon en de maan zijn ogen waardoor je in alle speelgoedkasten kunt kijken, de sterren een handvol knikkers. De nacht is een oude man, de dag een meisje dat zich staat te kleden, de schaduw een toren van gesloten ogen. Alles is mogelijk. Maar niet altijd en zelfs niet langdurig.

Plotseling is de betovering verbroken. Twee kleine meisjes keren tot de werkelijkheid terug en aanvaarden de eindeloze verdeeldheid van de wereld, de nauwe gangen tussen de hoge bomen van het bos. Zij zoeken een huis, waar in het donker een lichtje brandt en het brood op tafel staat. Adrienne verzet zich het langst. Met tegenzin stapt zij terug in de taal. Zij is Klein Duimpje die broodkruimels in plaats van stenen heeft gestrooid. Alissa moet haar leiden, de vredesonderhandelingen openen met de volwassenen, met wiezij op een betere voet staat, omdat zij nu en dan mee naar de schouwburg mag en hun taal sneller verstaat. Er heerst een wapenstilstand, een vriendelijke, omdat wij tenslotte de ouders van Alissa en Adrienne zijn en niet alleen hun vijanden. Adrienne begrijpt dat alles heel goed en zij is ook in staat er woorden voor te vinden. Maar het begrip ligt als een droom in haar hoofd. Het ontvalt haar als iets waarover later pas nagedacht kan worden.

Op een dag verraste Adrienne ons door een lange toespraak te houden, een sluitend betoog, iets dat zij tot dat ogenblik niet had gekund en waarvoor ik haar, ontroerd en verbijsterd, onmiddellijk twee kwartjes betaalde. Zij vertelde dat zij, nu zij op grote school was, meer begrip had van de dingen. Mijn vrouw en ik zagen elkaar aan, verbaasd over het woord begrip, dat wij nog nooit van Adrienne hadden gehoord en dat uit haar mond sprong als een konijn uiteen hoge hoed. Adrienne demonstreerde haar begrip aan de neus en de lippen van haar vriendje, die zij eerst zo gek had gevonden, maar van wie zij nu begreep dat hij er niets aan kon doen omdat hij zo geboren was. Deze

[pagina 85]
[p. 85]

berusting in wat onveranderlijk is, betekende voor haar een grote stap voorwaarts in het leven, een poging om door nadenken met de wereld in het reine te komen. Voor mij was het tegelijk een verlies van verwondering en van een kracht die de wereld niet begrijpen maar veranderen wil.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken