De opkomst van de Nederlandsche Republiek. Deel 4 (herziene vertaling)

[p. 359]

[Opgaaf van werken en handschriften door den schrijver geraadpleegd]

Volledigheidshalve volgt hier nog eene opgaaf der werken en handschriften, door den Schrijver bij den aanvang van zijn werk geraadpleegd, en waarheen in deze vertaling niet altijd aan den voet der bladzijden verwezen is geworden.

Emanuel van Meteren, Historie der Nederlandsche oorlogen. 1614. fol.

P. Bor, Nederlandsche oorlogen. Amst. 1679. 4 dn. fol.

Ponti Heuteri Historia rerum Burgundic., Austriac., Belgic. Lov. 1649. fol.

L. Guicciardini Descriptio Belgii. Amst. 1660. fol.

Le père Griffet, Les délices des Pays-Bas. Liège. 1769. 3 vol. 8^o.

L.J.J. van der Vynckt, Histoire des troubles des Pays-Bas. 3 vol. 8^o.

Pasquier de la Barre, Recueil par forme de mémoires des actes et choses les plus notables, quy sont advenues ês Pays-Bas, mis et redigées par escript par P. de la Barre, natif de Tournay. M.S.S. *** Dit zeer belangrijk handschrift, in het Kon. Archief te Brussel, is eenige jaren geleden ontdekt onder eenige registers van rekeningen der in 1567 en 1568 verbeurd verklaarde goederen. De schrijver was groot-procureur-fiscaal te Doornik, tot dat hij in febr. 1567 door Noircarmes van zijn ambt ontzet werd. Hij was een der hoofden van de bewegingspartij, stond met hare leiders in nauwe betrekking en werd 29 dec. 1568 te Vilvoorden onthalsd. Zijn geschrift is vol zeldzame en belangrijke bijzonderheden betrekkelijk het jaar 1566. (Zie hierover Gachard, Notice d'un M.S. concernant l'hist. de Tournay.) - Sedert is dit handschrift uitgegeven door Al. Pinchart in de Collection de mémoires relatifs à l'histoire de Belgique.

L.P. Gachard, Extrait des Bulletins de l'académie royale de Bruxelles. Tom. XII en XVI.

L.P. Gachard, Analectes Belgiques. Par. 1830. 8^o.

L.P. Gachard, Extraits des régistres de Consaux de Tournay, 1472-1581. Brux. 1846. 8^o.

L.P. Gachard, Retraite et mort de Charles V. Brux. 1854.

L.P. Gachard, Correspondance de Guillaume le Taciturne, Pr. d'Orange. Brux. 1850-66. 6 vol. 8^o.

L.P. Gachard, Correspondance de Philippe II. Brux. 1848-62. Tom. I-IV. 4^o.

L.P. Gachard, Collection de documents inédits, concernant l'histoire de la Belgique. Brux. 1833.

L.P. Gachard, Rapport concernant les Archives de Lille.

[p. 360]

Inventaire de la Toison d'or, M.S.S. Archives de Bruxelles. Tom. I.

Hoynck van Papendrecht, Analecta Belgica. Viglii vita et epistolae.

S. Petrus, De scriptorum Frisiae. Fran. 1699. 8^o.

Levensbeschrijving van beroemde Nederl. mannen en vrouwen. Amst. 1774-81. 10 dln. 8^o.

Fed. Badovaro (Ambasciatore della Ser. Rep. Venetiana), Relazione l'anno 1557. Handsch. Bibliotheek van Bourgogne n^o. 6085bis.

Marino Cavalli, In Alberi relazione, Ser. I, vol. II.

Cabrera, Vita de Felipe Segundo, Rey de España. Madr. 1619. 5 vol.

G. Contarini apud Alberi, ser. I, vol. II.

M. Giovanni Michele, Venuto Ambase. d'Inghilterra, Relazione, d'anno 1557. MS. Bibl. de Bourg. n^o. 6093.

Godelaevus, De abdicatione Caroli V.

Apologie ou défense du très illustre prince Guill. d'Orange etc. Anvers Sylvius. 1581. 8^o.

F. Strada, De bello Belgico. Rom. 1640-47. 2 vol. fol.

Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis. Amst. 1657. fol.

B. Navigero, Relazione, 1546. MS.

W. Bradford, Correspondance of Charles V. Lond. 1850. 8^o.

Documentos ineditos para la historia de España. 3 vol.

Brantôme, Hommes illustres et grands capitaines étrangers. Par. 1824. 8 vol. 8^o.

de Thou, Histoire universelle. Londr. 1734. 5 vol. 8^o.

G. Groen van Prinsterer, Archives et correspondance inédite de la maison d'Orange. 1^e serie. Leide 1885-48. 10 vol.

E.H. Pfeilschmidt, Vor drei hundert Jahren (Blätter der Erinnerung an Churfürst Moritz von Sachsen). Dresden 1853.

Dom l'evesque, Mémoires pour servir à l'histoire du Card. de Granvelle. Par. 1753. 2 vol. 8^o.

Bayle, Dictionaire historique et critique. 4 vol. fol.

Histoire du Duc d'Albe. Par. 1698. 2 vol. 8^o.

Stirling, The cloister life of Charles V. Lond. 1853.

Mignet, La retraite de Charles Quint. Paris 1854.

Pichot, idem.

R.C. Bakhuizen van den Brink, Analyse d'un Ms. contemp. sur la retraite de Charles V. Brux. 1850.

R.C. Bakhuizen van den Brink, Huwelijk van Willem v. Oranje met Anna v. Saxen. Amst. 1853. 8^o.

J. Wagenaar, Vaderlandsche historie. Amst. 1770. 21 dn.

Groot placaatboek der Staten Gen. der Ver. Nederlanden. 10 dn. fol.

F. van Mieris, Historie der Nederl. Vorsten, 's Hage 1732. 3 dn. fol.

Suriano, Relazione MS. de la Biblioth. de Bourgogne, N^o. 12.871. Papiers d'état du Card. de Granvelle, publiés par M.C. Weiss. Par. 1841-61. Tom. 1. IX. 4^o.

De la Roca, Resultas de la Vida del Duque de Alba.

P.C. Hooft, Nederlandsche Historien Amst. 1642. 2 dn. fol.

Colleccion de documentos ineditos para la historia de España par de Sidal de Miraflores. Madrid T. IX enz.

[p. 361]

Pontus Payen, seigneur des Essarts, De la guerre civile des Pays Bas. MS. *** De schrijver was een Koningsgezinde en zeer streng Katholiek. Hij stond in nauwe betrekking met onderscheidene merkwaardige personen uit den tijd dien hij beschrijft, en zijn werk bevat vele zeer treffende schetsen, karakteristieke anecdoten, en van die scherpe trekken, die den fijnen opmerker van personen en zaken kenmerken. Meer dan eenig ander Nederlander uit dien tijd, had hij de gaaf om menschen en tooneelen, die hij dagelijks voor oogen had, aanschouwelijk voor te stellen. Zijn werk, in boeienden stijl geschreven, is vol van bijzonderheden, die thans eene onschatbare waarde hebben. Onderscheidene afschriften zijn in de verschillende boekerijen van Nederland, België en fransch-Vlaanderen voorhanden onder anderen ook op de Kon. Bibl. in den Haag. (Collect. Gérard B. 163). - Sedert uitgegeven door A. Henne in de Collection de mémoires hierboven genoemd.

Batalla de San Quintin, Copiada de un Codice MS. de la Bibl. de l'Escorial.

Rabustin, in Collection des mémoires, 1e série T. 32.

J. Meursii Gulielmus Auriacus. L.B. 1621. 4^o.

J.W. Burgon, Life and times. Lond. 1843. 2 vol. 8. *** Dit werk bevat vele weinig bekende en gewichtige bescheiden: o.a. een brief van Sir Richard Clough aan Sir Thomas Gresham uit het jaar 1558.

Reiffenberg, Correspondance de Marguerite d'Autriche. Brux. 1842. 8^o.

Flor. van der Haer, De initiis tumultuum Belgicorum. Lovanii 1640. 8^o.

Bentivoglio, Della guerra di Flandra. Parigi 1648. 3 Tom. fol.

Hopper, Recueil et mémorial des troubles des Pays-Bas. (voir Hoynck v.P. Analecta Belg. T. II).

Aubery du Maurier, Mémoires. 1680. 8^o.

Llorente, Histoire critique de l'inquisition. 2^e edition. 4 vol. 8^o.

Arnoldi, Historische denkwaardigheden.

G. Brandt, Historie der reformatie in en omtrent de Nederlanden. Amst. 1677. 4 dln. 4^o.

S. Stijl, De opkomst en bloei der Vereenigde Nederlanden. Brux. 1824. 8^o.

E. Reydanus, Annales Belgicrum. L.B. 1633. fol.

v. Rommel, Philipp der Grosmüthige. Leips. 3 Theilen.

Dr. K.W. Böttiger, Wilhelm von Oraniens Ehe mit Anna v. Sachsen. Leipz. 1836.

Renom de France, Histoire des causes de la desunion, revoltes et altérations des Pays-Bas, depuis l'abdication de Charles V en 1555 jusqu' à la mort du Prince de Parma en 1592, par Messire Renom de France, chevalier seigneur de Noyelles, président d'Artois. M.S. Biblioth. de Bourgogne. 5 vol. fol. MS.

J. Kok, Vaderlandsch woordenboek. Amst. 1785-99. 38 dn. 8^o.

Historie der doopsgezinde Martelaren. 2 dn. fol.

Histoire des martyrs. 2 vol.

Histoire des choses les plus mémorables, qui se sont passées en la ville et

[p. 362]

Comté de Valenciennes, depuis le commencement des troubles des Pays-Bas sous le règne de Phil. II jusqu'a l'an 1621. M.S. (Kon. Biblioth. te 's Hage Collect. Gérard). - Uitgegeven door de Robaulx de Soumoy in de Collection de mémoires bovengenoemd.

La déduction de l'innocence du comte de Horn.

Altmeyer, Une succursale du tribunal de sang. Bruxelles 1853.