Verantwoording
In dit vierde deel van Multatuli's Volledige Werken zijn geschriften opgenomen die oorspronkelijk in de jaren 1867-1871 werden gepubliceerd. Het beginsel van de chronologische ordening kon hier slechts ten dele worden verwezenlijkt. Na de kritieke jaren 1865-1868 immers, heeft Multatuli in 1869-1870 met veel energie meegewerkt aan verschillende bladen en tijdschriften tegelijk: De Locomotief, Het Noorden, het maandblad Nederland. Terzelfdertijd publiceerde hij afleveringen van de derde bundel Ideeën, en nog voor dit werk voltooid was, deed hij enkele afzonderlijke uitgaven het licht zien, zoals zijn tweede brochure over Vrije Arbeid en zijn meesterlijke essay over Specialiteiten. Zo lang men van elk geschrift op zichzelf de eenheid volkomen eerbiedigt, is men wel verplicht de chronologie enigermate prijs te geven. Enkel het vierde en vijfde deel gezámenlijk geven dan ook pas een volledig beeld van al wat Multatuli destijds in weinig jaren heeft voortgebracht.
Voor het vaststellen van de teksten werd gebruik gemaakt van alle bij het leven van de auteur verschenen edities en soms van het handschrift. Overeenkomstig de Verantwoording in deel I is Multatuli's werk, met behoud van de naamvals-n, overgebracht in de thans gangbare spelling.
G. Stuiveling
Auteursrecht onbekend