Ideën I

70.

Daar heb je nu kleinen Max...

- Strek je arm niet zoo ver uit op tafel, zei z'n moeder, dat is onhebbelyk.

Ik had den heelen dag rondgeloopen om te bedenken hoe ik 't moest aanleggen om vrouw en kinderen in 't leven te houden.

Ik had gepensioneerde residenten gezien. Ik had redevoeringen van geachte leden gelezen. Ook 'n fonkelnieuw ministerieel program dat precies leek op oude programmen. Er kwam veel in van systeem maar niets van Recht. Ook had ik vrienden ontmoet, die zeiden: ‘bonjour, hoe gaat het?’ Die vraag doet zéér als 't heel slecht gaat. En die 't vragen, geven er eigenlyk zeer weinig om hoe 't u gaat. Dit alles was me weervaren, maar middel om vrouw en kinderen te voeden had ik niet gevonden. ^* Daarop kwam ik thuis. Misschien riep ik: Eli, Eli... of zoo-iets. Ik viel neer op 'n stoel, afgemat, uitgeput, byna moedeloos.. ik schoof de hand onder 't hoofd dat slap neerviel, strekte den steunenden elleboog uit op de tafel...

* Eerst voor zeer korten tyd ging ik met grooten weerzin over tot het besluit m'n levensonderhoud in schryven te zoeken, dat me toen door allerlei ‘praktische’ machinatien (62) moeielyk genoeg werd gemaakt. Dat ik eerst zoo laat me schikte in die treurige noodzakelykheid, was 'n gevolg van de al te naïve hoop dat er dan toch eens eindelyk recht zou geschieden in de Havelaarszaak!
Elke letter die ik nu overgeef aan de pers, is 'n aanklacht tegen de Nederlandsche Natie. Dit moest sedert lang begrepen zyn door ieder die de parabels van chresos in de Minnebrieven, en van den Goudmaker (527, slot) gelezen heeft.
Waarom vordert men niet ook van den laaghartigen Van Twist, dat hy 't Volk op fraaie vertellinkjes onthale voor men hem 'n stuk brood reikt? Hy zou er niet toe in staat zyn. Zeer wel. Maar is die onbekwaamheid dan zoo'n verdienste, dat ze - en na 't slecht vervullen van z'n plicht nogal! - aanspraak geeft op levensonderhoud zonder den minsten arbeid?

[p. 19]

- Mama, riep Max, Papa is onhebbelyk!

Dat was onbillyk van kleinen Max.