Het schouw-toneel der aertsche schepselen

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren

[p. 46]

Van de Portugesen.

HEt Koninghrijck van Portugael levert Inboorlingen die van gestalte, gedaente, en verwe des lichaems, den Spangiaerden niet seer ongelijck zijn, soo dat mense nauwelijcks van den anderen soude konnen onderscheyden.

De dracht ofte kleedinge der Portugesen zwijmt hedendaeghs geheel na de Spaensche mode, hoe welse eertijts daer van veel verschilde, gelijck uyt de nevenstaende figuur gesien kan worden.

De Portugesen zijn van outs beroemt geweest in 't ontdecken van vreemde Landen en Koninghrijcken. De eersucht en overgroote winsten heeft haer aengeport den woesten Oceaen met groote en zware kielen te doorklieven, selfs doordringende in dat ver afgelegen Oost-Indien, alwaer nauwelijcks een bekende kust te vinden is, of de Portugesen hebben eertijtds aldaer eenige vestinge, of den stapel van haer handelinge geplant en gevestight, behoudende alsoo met uytsluytinge van andere Natien alleen die Oosterlijcke schatten en rijckdommen onder haer gewelt, tot dat eyndelijck de Nederlanders als oock de Engelsche de Oost-Indische kostelijckheden en speceryen niet meer uyt Spangien of Portugael, gelijckse eertijts gewoon waren, afhaelden: maer hebben selfs die moeyelijcke en langhduyrende reyse naer Indien aengenomen, en veel kostelijckheden, schatten en speceryen met goede winsten te rugh gebracht. Hoe seer dit den Portugesen tegen de borst heeft gesteecken, is lichtelijck af te meten, want sy nu niet alleen gevoelden een minderen aftreck van haer waren: maer wierden oock met der tijdt uyt haer vestingen en vastigheden gedreven. Hier om hebben sy geen kosten en vlijt gespaert om sulcks te beletten, en gepooght, doch te vergeefs, het Credit der Nederlanders by de Indiaensche Koningen, de selve soo wel heymelijck als opentlijck voor Zee-schuymers en Rebellen van haer wettige Overigheyt aengevende, te verzwacken en te vernietigen.

De voornaemste en machtige residentie-plaets der Onder-Koningen in de oosterlijke Gewesten hebbense in Goa vastgestelt: dese Onder-Koningen zijn met Koninghlijke macht en authoriteyt versien, doch worden om het derde jaer door haer successeurs afgewisselt, 't welck alleen de oorsaeck is, dat het interest van den Koningh en van 't gemeen soo qualijck gehanthaeft wordt: want dese Viceroys ofte Onder-Koningen overwegende den korten tijdt van haer regeringe, spannen alle naerstigheyt aen om haer ledige beursen, kasten en kisten met de Oost-Indische rijckdommen te vullen, op datse daer na in Portugael wedergekeert zijnde een prachtige staet, soodanige groote personagie betamende, rijckelijck mochten onderhouden en uytvoeren.

Den hooghmoedigen, wreden en luyen aert der Spangiaerden hebben de Portugesen soo wel ingesogen, datse den anderen daer in niet behoeven te wijcken: Besiet maer een Portugesche Soldaet in hun Oostersche Landen, en voornamentlijck te Goa, gene is 'er, hoe wel sijn gagie niet overtolligh groot is, of hy laet sich door een slaef dienen, en wanneer hy uytgaet een zonne-scherm boven het hooft dragen.

In het huys-houden zijn de Portugesen een yegelijck na sijnen staet en qualiteyt seer magnifijck, in haer gangh betonense een bysondere graviteyt, en in 't groeten gebruyckense groote Beselos Manos, het lichaem buygende, den eenen voet achter uyt steeckende, en met de bonet ofte hoedt by na de aerde aenraeckende.

In haer reputatie in 't minste gekrenckt zijnse uyt 'er maten oplopent en wraecksuchtigh, ja achten het voor de grootste schande van de Werelt, sulcks ongewroken te laten voorby slippen. Om haer wraeck dan te volvoeren, vergaderen sy eenige van haer getrouwste vrienden, bekenden, of speelgenoten, nemen den genen waer daer sy 't op gemunt hebben, en kloppen hem wel dapper een dichte en morwe huydt: dien dese moeyte te veel is, la-

[p. 47]

ten het selve door haer dienaers volvoeren.

De Portugesen zijn over haer eygen Vrouwen, die selden in't openbaer te voorschijn komen, seer jaloers, hoe wel sy selfs weynigh werck en sonden daer af maken, een ander Mans nest te bekruypen.

Onder alle Steden van Portugael munt uyt de Hooft- en Koninghlijcke residentie-Stadt Lisbona, in sich besluytende over de 20000 woonplaetsen, en 32 Parochie Kercken, behalven d'andere Kercken, Kluysen, Kloosteren, en het Koninghlijcke Paleys.

In't stuck van Religie zijn de Portugesen den Roomschen stoel mede onderdanigh, erkennende den Paus voor een sienlijk Hooft van de Kercke, doch in de oeffeninge van de selve zijn sy boven andere Natien superstitieus, en laten sich dickwils door valsche openbaringe ofte miraculen van haer Geestelijcke misleyden. Ik sal hier een valsch mirakel van een seeckere Prioresse van het Klooster van de visitatien van onse L. Vrouwe tot Lisbona, gelijck de uytkomst aen de geheele Werelt vertoont heeft, byvoegen: dese om een naem van heyligheyt te bekomen, heeft uytgestroyt, datse in haer gebeden besondere openbaringen kreegh, dat de Engelen haer quamen besoecken, en een doorne kroon op 't hooft settede; ja dat sich Christus selfs aen haer openbaerde, en de tekenen van sijn wonden in haer lichaem indruckte. En naer dien sy vernam dat de andere Nonnen haer door eenige spleete van haer celle quamen bespieden, wist sy door wat vuurs, in het donckere tegen een becken schijnende, door de weerslach van een spiegel, een klaerheyt in haer aengesicht te maken, en haer op te heffen op hoge schoenen. Het bloet 't welck soo sy seyde, uyt haer zijde quam, deyldese in doeckskens seer liberael uyt. Maer desen toestel en voorwerp is eyndelijck naer scherpe examinatie en het afwasschen der versierde wonden met warm water, valsch en verdicht gevonden.