Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het schouw-toneel der aertsche schepselen (1672)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het schouw-toneel der aertsche schepselen
Afbeelding van Het schouw-toneel der aertsche schepselenToon afbeelding van titelpagina van Het schouw-toneel der aertsche schepselen

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (50.01 MB)

ebook (49.96 MB)

XML (0.86 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/aardrijkskunde-topografie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het schouw-toneel der aertsche schepselen

(1672)–J. van Hextor, P. Nijlandt–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren


Vorige Volgende
[pagina 183]
[p. 183]

Het Derde Deel Van 't Schouw-zoneel Der Aertsche Schepselen; Begrijpende De Afbeeldinge en Beschrijvinge der gedaente, plaetse, voedtsel, ouderdom, aerdt, en voort-teelingh der gevleugelde Landt- en Water-Vogelen



illustratie

[pagina 185]
[p. 185]

Afbeeldinge en Beschrijvinge der gevleugelde Landt- en Water-Vogelen. Van den Griffioen of Grypsus.



illustratie

DEse Vogel, en alles wat daer van gheschreven is, wordt by veele voor een verdichtsel gehouden; nochtans sullen wy daer van schrijven, 't geene by andere, van dien verdicht is, om den nieuws-gierigen Leser te voldoen.

Onder den naem van desen Vogel sal misschien den grooten Arent, van welcke sommige soo veel gesproken en vertelt hebben, konnen betrocken worden: want de bevindingh leert, dat in Oosten, en Noorden veel grooter Dieren, als de onse, geteelt worden. Indien men dese Grijpsus sijn form, ende gestalte in dese Figuur beschouwt, ghy siet hem viervoetigh, voor 't hooft, met de vleugels, beck en voeten den Arent, en aen 't achterdeel de Leeuw ghelijck; sommige geven hem de groote van een Leeuw, andere van een Wolf.

Mandeviel getuyght, dat hy achtmael grooter dan een Leeuw soude zijn. De rugh is met zwarte pennen, 't voorste deel met roode, en de vleugels met witte bedeckt; sy onthouden haer op de Riphese, en Hyperborische Bergen, niet verre van den opkomst der Noort-star; en worden oock by de Indianen, en Bactrianen gevonden. Haer nesten (soo men seght) makense van Gout, datse uytgegraven hebben, in welcke sy twee eyeren leggen, grooter, harder, drooger, en beter als den Arent.

[pagina 186]
[p. 186]

Philostratus seght, dat de ribben van haer vleugels, soo dick zijn als een vinger, wordende met een root velletje t'samen gehecht. Men seght datse het Gout in Schytia Asiatica bewaren, waerom onder haer, en de Arimaspen, een doodelijcke haet is; doch Aelianus getuyght, dat dese Inwoonders met een sonderlinge arghlistigheyt, en stoutigheydt het Gout van haer nesten (dese Vogels op den roof uyt geloopen en gevlogen zijnde) weten wegh te halen. Zijn oock seer begeerigh, ende roof-sieck op de Paerden, met welcke sy een doodelijcke vyandtschap hebben, met dien vechtende, haer dickmael verscheurende, en verslindende. Het is te gelooven, dat dit den Vogel Ruc van M. Paulo Veneto sal zijn, die in gedaente den Arent gelijck is, maer van ongemeene groote: en wordt op sekere tijden van 't Iaer, in de Eylanden boven Madagascar gesien, zijnde van sulcken ongemeenen sterckte, en overgroote kracht, dat hy alleen, sonder hulp, een Eliphant vanght, rooft, en die om hoogh ghevoert hebbende, op de Rotzen te bersten laet vallen, aldaer verscheurt, ende zijn vleesch inslockt. De meeste pennen van haer vleugels, souden 12 schreden langh zijn, en van sulcken dickte na proportie als de lengte. Yegelijck magh daer van geloven na sijn believen, alsoo de Scheep-vaerden van de voorige en tegenwoordige eeuwen daer af zwijgen.

Deze Vogel wordt Grijps, en oock Harpy genoemt, om sijn roofgierigheydt, opschockingh, verscheuringh, en verslindingh van alles, wat hem van eenige Gedierten, ofte Vogelen ontmoet, en voorkomt: soo dat Dieren, en Vogelen, hoe wreet en fel, schricken, beven, en zidderen, als sy dit gevleugelt verscheurend' Dier gewaer worden; met alle snelheyt vluchtende, in holen, en gaten haer verschuylende, om sijn rijtende klauwen, en alverscheurende beck te ontkomen; desselfs bewegingh, en voortganck is soo gezwint, dat noch Dier, noch Vogel, dien 't in 't gesicht krijght, sijn klauwen ontgaen kan: maer hem alle tot een proy, en roof moeten dienen, door dien hy over de aerde schijnt te drijven, somwijlen met een rassche beweginge de voeten op de aerde komende, ende onbeooghlijck voortschredende, dan wederom die groote wijdt uytgestreckte, en gespreyde vleugelen wint vattende schiet door de lucht als een blixem, en drijft op in de hooghte, om op dit, of dat aes te roven; edoch door de zwaerte sijns lichaems, sackt wederom allenghskens na beneden, tot dat 't met de voeten op 't aertrijck raeckt, en wederom betreet, soodanigh sijn koers voleyndende.

Na 't getuygenisse van Hesiodus, souden sy uyt Electra, de Dochter Oceani, voortgekomen zijn. By andere wordense Dochters van de Zee en Aerde genaemt.

In een van de Eylanden verre boven Madagascar, soude eens in de Lucht gesien zijn een schrickelijck gevecht, (na het getuygenisse Hygini) tusschen dusdanigen Griffioen, en een groote vreesselijcke vliegende Draeck, durende 2 a 3 uuren achter een, soo dat het bloedt in de Revier droop, dewelcke daer door roodt geverft wierdt, sonder dat nochtans den een op den ander, eenigh voordeel kreegh; somwijlen beneden op 't Aertrijck komende, seer afgrijslijck malkander vattende, scheurende, en bijtende, dan wederom sich al vechtende in de Lucht opgevende, tot dat sy eyndelijck moed, en mat, voor dien dagh van malkander af-lieten, den Draeck sijns weeghs vliegende, den ander na de Goudt-bergen, daer sijn nest was; welck gevecht den volgenden dagh hervat wierdt ontrent deselfde plaetse, in het aensien van een ongelooffelijcke menighte der Inwoonderen, vol schrick en verwonderinge zijnde: en dit tot drie dagen achter-een-volgende, met een afgrijsselijcke furie, hittigheyt, en wreedtheydt, t'elckens 2 a 3 uuren volhardende, sonder dat den een, den ander overwon, en doode.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken