Sex in Nederland
(1969)–J.D. Noordhoff–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 234]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Drs. J.D. Noordhoff
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 235]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hoe staat de mens van nu tegenover deze tijd?Het breed opgezette onderzoek waarvan een deel van de resultaten in dit boek zijn opgenomen, begon met de simpele vraag: Als u nu eens alles in aanmerking neemt, vindt u het dan prettig in deze tijd te leven of had u liever in vroegere tijd geleefd? Uit de antwoorden blijkt dat rond driekwart van de ondervraagden de voorkeur geeft aan het leven in deze tijd en alleen bij enkele categorieën ouderen enig heimwee bestaat naar het leven in een vroegere periode. Op zich is deze vraag natuurlijk niet zoveel zeggend, jongeren immers hebben nauwelijks enige voorstelling over het werkelijke leven van voor hun tijd. De vraag moet dan ook min of meer beschouwd worden als het aanloopje tot de volgende, waarin getracht wordt vast te stellen in hoeverre men van mening is dat de opvattingen over gedrag en zeden in Nederland vooruit danwel achteruit gaan of ongeveer gelijk blijven. Tabel 32 geeft een inzicht in de uitkomsten, uitgesplitst naar leeftijdsgroepen. Rond twee vijfde van alle ondervraagden vindt dat de opvattingen over gedrag en zeden achteruit gaan, ongeveer een kwart meent dat ze ongeveer gelijk blijven, een kwart van de mannen en een vijfde van de vrouwen ziet daarentegen een positieve ontwikkeling. De verschillen van opvattingen van mensen in verschillende leeftijdsgroepen komen zeer duidelijk naar voren. Het zijn vooral de ouderen, die menen dat er een negatieve ontwikkeling is, het zijn vooral de jongeren, die een positieve ontwikkeling zien en in het algemeen zijn de vrouwen wat minder tolerant. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aandacht van publiciteitsmedia voor onderwerpen op het gebied van seksualiteitNa deze algemene houdingsvraag wordt ingegaan op de mate waarin in publiciteitsmiddelen aandacht wordt besteed aan onderwerpen op het gebied van seksualiteit. De twee hoofdcriteria zijn: Wordt er te weinig aandacht aan besteed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 236]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 237]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
of wordt er teveel aandacht aan besteed. Ook hier valt een duidelijk verschil op in de waardering van mannen en vrouwen en binnen deze categorieën, naar leeftijd, zie tabel 33. Ongeveer twee vijfde van alle ondervraagden vindt dat er voldoende aandacht aan seksualiteit wordt besteed. Bij de mannen kan globaal gezegd worden dat de verschillen tussen de leeftijdscategorieën zeer gering zijn, maar bij de vrouwen treden duidelijke verschillen van inzichten op. Van de jongere vrouwen tot 35 jaar is ongeveer de helft tevreden met de aandacht, die aan de seksualiteit in publiciteitsmedia wordt besteed, maar van de vrouwen boven de 35 jaar vindt iets minder dan ⅖ dat er voldoende aandacht aan wordt geschonken. Zij zijn duidelijk van mening dat er teveel aandacht aan wordt besteed en slechts een zeer gering percentage van de vrouwen van 50 jaar en ouder stemt voor: ‘te weinig’. Bij de mannen daarentegen wordt een duidelijk hoger percentage aangetroffen dat van mening is dat te weinig aandacht aan de seksualiteit wordt geschonken en het zijn vooral de jongere mannen, die deze mening naar voren brengen. Opmerkelijk is dat bij de keuze van het publiciteitsmedium de televisie duidelijk voorop gaat. Zowel bij degenen, die menen dat er te weinig aandacht aan de seksualiteit wordt geschonken, als bij degenen, die van oordeel zijn dat er teveel aandacht aan wordt besteed, worden televisieprogramma's door ongeveer de helft van de ondervraagden genoemd. Bij deze vraagstelling is de gelegenheid gegeven om voor elk van de publiciteitsmedia aan te geven in hoeverre men daarin voldoende, teveel of te weinig aandacht voor de seksualiteit meende te constateren, uit de publiciteitsmedia konden er meerdere worden gekozen. De televisieprogramma's zijn op dit terrein als voorlichtingsmiddel zowel in positieve als in negatieve zin duidelijk favoriet. Leeftijd van de ondervraagde is in hoofdzaak bepalend voor het ingenomen standpunt, maar er is tevens een significant verschil tussen de middenklasse en de welgestelden enerzijds en de minder en minstwelgestelden anderzijds | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 238]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 239]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 240]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Houding t.o.v. een aantal ‘seksuele uitingen’Er zijn een groot aantal dingen in het dagelijkse leven, die iets met seksualiteit te maken hebben. Enkele, overigens zeer uiteenlopende facetten hiervan zijn in een vraag samengevat om de houding ten opzichte van een aantal ‘seksuele uitingen’ vast te stellen. Aan de ondervraagde is daarbij de keuze gelaten in de mate van toelaatbaarheid. Men kon aangeven in hoeverre men het ‘verschijnsel’ zonder meer aanvaardbaar achtte, meestal wel aanvaardbaar of soms aanvaardbaar, terwijl daarnaast de categorieën bestonden: meestal niet aanvaardbaar en volstrekt niet aanvaardbaar. In tabel 34 zijn de gegevens opgenomen. Slechts een zeer gering percentage acht het tappen van schuine moppen zonder meer aanvaardbaar, een duidelijk hoger aantal vindt het meestal wel aanvaardbaar, terwijl rond ⅖ van de mannen en vrouwen het soms aanvaardbaar vindt. Ook hier tenderen de vrouwen naar een wat minder tolerante houding dan de mannen in een duidelijk hoger percentage ‘volstrekt niet aanvaardbaar’. Nudisme is in Nederland zeker nog geen algemeen aanvaardbaar verschijnsel. Bijna de helft van de mannen en bijna ⅔ van de vrouwen vindt het naakt rondlopen op een afgeschut terrein absoluut ontoelaatbaar, maar duidelijk meer mannen dan vrouwen achten het zonder meer toelaatbaar. Het dragen van minirokken wordt door ⅔ van alle mannen zonder meer of meestal wel aanvaardbaar gezien en ook meer dan de helft van de vrouwen neemt dit standpunt in. De tegenstemmers zijn gering in aantal. Ook hier blijken vrouwen, wat minder tolerant te zijn dan mannen. Een tv-show met veel bloot wordt nogal genuanceerd gewaardeerd. Ook hier zijn er duidelijk meer mannen dan vrouwen die zo'n voorstelling aanvaardbaar vinden, maar ook bij de mannen tendeert de houding toch wel in de richting van de middenposities op de schaal. Het vrijen waar anderen bij zijn, vindt nog weinig genade in de ogen van de Nederlander. Driekwart van de Nederlandse mannen en vrouwen acht het meestal niet of volstrekt niet aanvaardbaar en ook hier neigen de vrouwen wat sterker naar een negatieve beoordeling. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 241]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 242]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Het lezen van prikkellectuur wordt ook door een duidelijke meerderheid als niet aanvaardbaar beschouwd. Ongeveer een kwart van de ondervraagden acht het soms aanvaardbaar, maar zelfs bij de mannen is slechts 8% die het zonder meer aanvaardbaar vindt. Tenslotte het samen douchen van ouders en kinderen. Iets meer dan twee vijfde van de mannen en iets minder dan ⅖ van de vrouwen ziet er geen of weinig bezwaar in. De groep tegenstemmers is bij de mannen ongeveer even groot als de voorstemmers, maar bij de vrouwen is ongeveer de helft negatief in haar oordeel. Globaal kan gesteld worden dat een meerderheid van de ondervraagden op de meerderheid van de vragen negatief reageerde. Wanneer alle meningen, die in tabel 34 naar voren zijn gebracht worden verwerkt in een ‘toelaatbaarheidsschaal’, krijgt men een inzicht in welke mate de ondervraagden meer of minder ‘tolerant’ zijn. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Houding t.o.v. gedragingen op geslachtelijk gebied buiten het huwelijkIn tabel 35 is nagegaan in hoeverre dit tolerant zijn t.o.v. de ‘seksualiteit in het openbaar’ zich ook voortzet in tolerant zijn t.o.v. gedragingen op geslachtelijk gebied buiten het huwelijk. De toelaatbaarheidsschaal is geconstrueerd door toekenning van een puntenwaardering per ondervraagde, waarbij het ‘zonder meer aanvaardbaar’ met de laagste puntenwaardering werd toebedeeld en het ‘volstrekt niet aanvaardbaar’ met de hoogste. De groep t/m 18 punten is dus de meest tolerante, de groep met 25 of meer punten de minst tolerante. Als aan deze ondervraagden de vraag wordt voorgelegd hoe zij in het algemeen staan tegenover geslachtsverkeer van getrouwde mensen buiten het huwelijk, dan blijkt dat rond de helft van de mannen dit absoluut ontoelaatbaar acht en rond twee vijfde onder bepaalde omstandigheden begrijpelijk. De vrouwen zijn voor bijna twee derde van mening dat dit absoluut ontoelaatbaar is en een derde acht het onder bepaalde omstandigheden begrijpelijk. Degenen die in de toelaatbaarheidsschaal een hoge score bereikten, dus weinig tolerant | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 243]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 244]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
zijn, wijzen in veel sterkere mate geslachtsverkeer van getrouwde mensen buiten het huwelijk af, dan personen die in de toelaatbaarheidsschaal laag scoorden. Maar ook dan blijkt dat de vrouwen die in de toelaatbaarheidsschaal veel dingen acceptabel vinden, minder toegevend zijn dan de tolerante mannen tegenover geslachtsverkeer van getrouwde mensen buiten hun huwelijk. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Houding t.o.v. pornografieEen van de vele twistpunten in discussies rondom seksualiteit is de pornografie. In de vraagstelling is pornografie aangeduid als: ‘boeken en tijdschriften waarin seksuele handelingen worden beschreven met de bedoeling om te prikkelen’. Ook deze omschrijving kan natuurlijk aanleiding zijn tot discussie, maar zij geeft in grote lijnen wel aan, wat onder pornografie verstaan kan worden. In Nederland geldt een, zij het niet altijd gehandhaafd verbod, in Denemarken is publikatie vrij. Bijna 60% van alle mannen acht de regeling in Nederland beter dan in Denemarken, van de vrouwen 70% (tabel 36). Mannen, vooral jongere mannen zijn duidelijk toleranter dan vrouwen en voor beide geslachten komt een duidelijk verschil naar voren tussen diegenen, die tot een kerkgenootschap behoren en de niet-kerkelijken. Van de gereformeerde vrouwen bijv. acht 84% de situatie in Nederland beter, van de mannen, die niet tot een kerkgenootschap behoren, vindt 44% dat de Deense regeling de voorkeur verdient. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seksualiteit als gesprekthema in het gezinSeksualiteit als gesprekthema in het gezin, waarin ondervraagden opgroeiden is in veel sterkere mate voorgekomen bij jongeren dan bij ouderen. Samenhang met leeftijd is duidelijk. In het ouderlijk gezin van ondervraagden die nu 35 jaar en ouder zijn werd in minder dan een vijfde wel eens over seksualiteit gesproken. In de gezinnen van diegenen die nu 21-24 jaar zijn, wordt in de helft van de gezinnen wel eens openlijk over dit onderwerp gepraat (tabel 37). De frequen- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 245]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 246]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 247]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 248]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
tie wordt door de meeste ondervraagden gekwalificeerd als: zo nu en dan. In het algemeen kan daarbij gesteld worden dat in de gezinnen met een hogere welstand seksualiteit meer als onderwerp van een gesprek voorkwam, dan in gezinnen behorende tot de laagste welstandscategorieën. Tabel 38 toont aan, dat naarmate in het gezin waarin ondervraagde opgroeide meer over seksualiteit werd gesproken, deze meer in het eigen gezin openlijk deze onderwerpen bespreekt. Samenvattend blijkt uit het onderzoek, dat ondanks alle publiciteit nog vele Nederlandse gezinnen weinig open staan tegenover seksualiteit. Uit het cijfermateriaal blijkt echter ook dat de openheid bij jongeren mag doen verwachten dat de discussie, nu nog ten dele het domein van beroepshalve geïnteresseerden, bredere groepen van de bevolking zal bereiken. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voorlichting die ouders hun kinderen gevenEen van de vormen van openheid over seksualiteit is de voorlichting die ouders hun kinderen geven. In het onderzoek is de vraag gesteld: Bent u door uw ouders voorgelicht? Deze vraag is ongenuanceerd. Zij gaat niet in op de mate van voorlichting of op de aard daarvan. Het antwoord dat respondenten geven, mag dan ook alleen gezien worden als de registratie van wat zij als ‘voorlichting’ hebben ervaren. Nog afgezien van het probleem, dat het voor oudere ondervraagden zeer moeilijk zal zijn om nu weer te geven van welke aard de voorlichting was en in welke mate zij werd gegeven, heeft de algemene vraag het voordeel dat zij vrij duidelijk degenen, die menen voorgelicht te zijn, scheidt van degenen, die dat wat zij van ouders hebben gehoord, niet als voorlichting ervaren hebben. Tabel 39 geeft een voor alle ouders toch wel schokkend beeld. Indien al de stelling, dat voorlichting in de eerste plaats een taak is van de ouders, in brede lagen van de bevolking zou zijn aanvaard, dan is de praktijk toch nog anders. Slechts rond een vijfde van alle mannen is door de ouders voorgelicht, en begrijpelijk is, dat speciaal bij de cate- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 249]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 250]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 251]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 252]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 253]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
gorie ouderen deze voorlichting heeft gefaald. Dat echter van de categorie mannen van 21 tot en met 24 jaar slechts een derde door de ouders is voorgelicht en zelfs minder dan de helft van de meisjes van deze categorie thuis voorgelicht is, is wel een teken aan de wand. Er is verder een duidelijke samenhang tussen welstand en voorlichting door de ouders. In de hogere sociaal-economische groepen komt voorlichting door de ouders meer voor dan in de lagere. Kerkgenootschap oefent daarentegen weinig invloed uit op de houding van de ouders. De overgrote meerderheid van onze jeugd blijkt nog steeds de voorlichting elders te moeten krijgen. Of dit juist is, is een open vraag. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voorhuwelijkse seksuele contactenIn het schriftelijke gedeelte van de vraagstelling van het onderzoek is getracht na te gaan welke seksuele contacten de ondervraagde vóór het huwelijk heeft gehad en hoever deze seksuele contacten zijn gegaan. In deze schaal die via verschillende graden van seksueel contact uiteindelijk uitloopt op volledige geslachtsgemeenschap, komen de volgende criteria voor die wijzen op een duidelijk ‘geslachtelijke benadering’ van de andere partner. Deze criteria zijn: het aanraken van borsten onder de kleren; het betasten van elkaars geslachtsdelen; het plaatsen van geslachtsdelen onbedekt tegen elkaar; en tenslotte volledige gemeenschap. Van degenen die tenminste één van deze vier criteria noemden als plaats gehad hebbend vóór het huwelijk is nagegaan in hoeverre zij wel seksuele voorlichting van de ouders hebben gehad en in hoeverre niet. De uitkomsten kunnen mogelijk dienen om enig inzicht te krijgen in hoeverre seksuele voorlichting door de ouders leidt tot een sterkere mate van seksuele contacten vóór het huwelijk. Van alle mannen (tabel 40) die zijn ondervraagd, had 77% tenminste één van de genoemde seksuele contacten gehad voordat men getrouwd was. 23% ontkende deze seksuele contacten te hebben gehad of heeft de vraag niet beantwoord. Van degenen die wel seksueel door de ouders waren voorgelicht, had 71% één van de genoemde seksuele con- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 254]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 255]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
tacten gehad vóór het huwelijk, van degenen die niet door de ouders waren voorgelicht 79%. Van de vrouwen had in het totaal 59% wel seksuele contacten gehad. De percentages van degenen die wel en niet seksuele voorlichting van de ouders hadden gekregen bedragen respectievelijk 60 en 59. Uit deze bovenstaande cijfers blijkt, dat er zeker geen aanwijzingen zijn dat seksuele voorlichting door de ouders zou leiden tot het in sterkere mate voorkomen van seksuele contacten vóór het huwelijk. Integendeel, althans bij de mannen is de tendens aanwezig dat degenen die geen seksuele voorlichting hebben ontvangen, in wat sterkere mate voorechtelijke seksuele contacten hebben gehad. Deze cijfers zijn niet meer dan een globale aanduiding, een gedetailleerd onderzoek naar de samenhang tussen voorlichting in het algemeen en voorechtelijk seksueel contact zou nodig zijn. Van de ondervraagde gehuwde mannen had 61% volledige geslachtsgemeenschap gehad vóór het huwelijk, van de ondervraagde gehuwde vrouwen 46%. Ook hier is dezelfde tendens aanwezig. Degenen die wel seksuele voorlichting van de ouders hebben gehad hebben in iets mindere mate volledige geslachtsgemeenschap vóór het huwelijk gehad dan degenen die door hun ouders niet waren voorgelicht. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Houding ouders van ondervraagden t.o.v. seksualiteitIn het mondelinge onderzoek is verder nagegaan hoe de ouders van de ondervraagden naar hun mening stonden of staan t.o.v. dingen die met seksualiteit te maken hebben. Namelijk of zij er vrij en open tegenover stonden of dat dit niet het geval was. Slechts 16% van de mannen en 18% van de vrouwen gaf aan dat naar hun mening hun ouders open en vrij tegenover de dingen die met seksualiteit te maken hebben, stonden of staan. Niet minder dan 78% van de mannen en 75% van de vrouwen was van oordeel dat de ouders er niet vrij en open tegenover stonden of staan. Hoewel er een duidelijke samenhang is met de leeftijd, d.w.z. naarmate de ondervraagde jonger is, stonden de ouders wat openlijker tegenover de dingen die met seksualiteit te ma- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 256]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 257]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 258]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 259]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 260]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 261]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 262]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ken hebben, blijkt toch dat slechts iets meer dan een kwart van de ondervraagden onder 35 jaar aangeeft dat de ouders open en vrij stonden t.o.v. de dingen die met seksualiteit te maken hebben. Alleen in de categorie vrouwen van 21 t/m 24 jaar stijgt dit percentage tot 44%. Hoewel gedetailleerder onderzoek nodig zou zijn en de beoordeling zowel van de openheid als van de mate waarin het huwelijk van de ouders gelukkig was, berust op de arbitraire persoonlijke interpretatie van de ondervraagden, geeft tabel 42 een zo duidelijk beeld dat gemeend is deze eerste indruk de lezer niet onthouden mocht blijven. In tabel 42 is deze open en vrije houding of de niet open en vrije houding van de ouders van de ondervraagden gekruist met de gegevens over de mate waarin het ouderlijke huwelijk gelukkig was in de ogen van de ondervraagde. Het blijkt dan dat naarmate naar het oordeel van de ondervraagde het huwelijk van zijn of haar ouders meer gelukkig was de houding van de ouders t.o.v. de dingen die met seksualiteit te maken hebben opener en vrijer was. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Houding van ondervraagden t.a.v. seksualiteitTeneinde het standpunt van de ondervraagden ten aanzien van de seksualiteit te kunnen bepalen is in het onderzoek een schaal ingevoegd waarin een groot aantal uitspraken staan die de basis kunnen vormen voor verdere analyse. Het is interessant om een aantal punten, d.w.z. uitspraken van deze schaal eens nader te bekijken zonder de gegevens in onderling verband te brengen. In tabel 43 zijn de uitkomsten van deze stellingen gepubliceerd. Hoewel bijna de helft van de mannen en vrouwen het er volkomen mee eens is dat kinderen krijgen het doel is van het huwelijk en ruim een kwart het er in grote lijnen mee eens is, is een nog hoger percentage van oordeel dat seksualiteit gezien moet worden als iets op zichzelf en niet terwille van het kinderen krijgen. M.a.w. meer dan driekwart van de ondervraagden ziet de seksualiteit los van de voortplanting, d.w.z. de seksualiteit heeft de voortplanting zeker niet als enig doel. Deze stelling wordt nog eens onderstreept door het feit dat ruim driekwart van de ondervraagde man- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 263]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
nen en bijna 90% van de ondervraagde vrouwen van oordeel is dat kinderloze huwelijken even goede huwelijken zijn als die met kinderen. Ten aanzien van de beperking van seksualiteit tot het huwelijk zijn de meningen verdeeld. 22% van de mannen is het er volkomen mee eens dat seksualiteit iets natuurlijks en plezierigs is dat niet alleen tot het huwelijk behoort, maar een nog iets groter percentage van de vrouwen is het daar helemaal niet mee eens. Op de stelling dat de mensen mogen ingrijpen in de natuur, ook waar het het seksuele leven betreft, reageert iets meer dan de helft van de mannen en bijna de helft van de vrouwen positief, maar zodra deze algemene stelling meer direct in de richting van de geboortenbeperking wordt uitgewerkt door de zin: ‘Geboortenbeperking komt de verhouding tussen man en vrouw ten goede’ reageert driekwart van de ondervraagden positief. Veel sterker verdeeld zijn de meningen over het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Op de stelling: ‘Het gebruik van voorbehoedsmiddelen druist in tegen de natuur’ reageert 44% van de mannen en vrouwen positief en de helft van de mannen en vrouwen in negatieve zin. Dat meer dan 3 × per week geslachtsgemeenschap slecht zou zijn voor de gezondheid vindt geen genade in de ogen van de meerderheid van de ondervraagden. Opvallend is hierbij wel dat rond een kwart de vraag beantwoordt met ‘weet niet’! | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
SlotbeschouwingIn het eerste deel van dit hoofdstuk is aandacht besteed aan de mate waarin in het ouderlijk gezin seksuele aangelegenheden werden aangeroerd. In hoeverre in het eigen gezin over seksuele aangelegenheden gesproken wordt, is gepubliceerd in tabel 44. Daaruit blijkt dat het vooral de jonge gezinnen zijn waarin een hoog percentage regelmatig of van tijd tot tijd de seksualiteit als gesprekstof heeft. Een van de onbeantwoorde vragen waarvoor de onderzoekers stonden bij het opzetten van het onderzoek waarvan de resultaten in dit boek zijn gepubliceerd, was de vraag hoe de ondervraagden zouden reageren op de enquête. Het feit dat zoals uit de statistische verantwoording blijkt niet meer dan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 264]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 265]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 266]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
een normaal percentage geweigerd heeft aan het onderzoek mee te werken wijst erop dat de bereidheid groot is geweest. In tabel 45 is aan de hand van de schriftelijke vragenlijst nagegaan hoe de ondervraagden zelf meenden het invullen van de vragenlijst te hebben gevonden. Daarbij dient te worden aangetekend dat de schriftelijke vragenlijst, die onder toezicht van de enquêteur werd ingevuld de vragen bevatten over het eigen gedragspatroon. De uitkomsten van tabel 45 zijn bemoedigend. 53% van de mannen en 43% van de vrouwen vond het invullen van de vragenlijst gewoon zonder meer en het zijn de mannen van 21 t/m 24 jaar die deze aanduiding vooral gebruiken. Slechts een gering percentage vond de beantwoording eigenlijk niet zo prettig of helemaal niet prettig. Deze uitkomsten kunnen erop wijzen dat bij alle beperkingen waaraan een sociologisch onderzoek gebonden is, toch kan worden gesteld dat het mogelijk en verantwoord is ook in Nederland op het gebied van het onderzoek naar mens en seksualiteit dieper te graven dan mogelijk was in het basisonderzoek waarvan de resultaten tendele in dit boek zijn gepubliceerd. |
|