Quasi-socialisten. Hollanders te Antwerpen. Deel 1

[p. 144]

IX
Helde-dicht.

't Was me Gedoome 'n hèèle piet, 'n krààn fanne fent, toen-die in Antwerrepe kwam, die Barendje Slof. Drie-'n-twintig jaarr èn overtuegd annerchist. Dat mò-je niet uetflakke... ho-öor!

Hij was flink ‘foor se jare’ en stak wel 'n kop uit bove de grootste slijper van de heele winkel. Z'n beenen waren lang, en ietwat slap in de knieën. Dat wist-ie, en omdat-ie d'r nou graag krraneg uit bleef zien, hield-ie ze goed stijf. Hij ging heel graag ‘wandelen in de frije n'tuüur’. Z'n voeten sloeg-ie 'n beetje naar binnen. Daar kondie niks an doen, 't was 'n gebrek van 'm en hij had al zooveel last van z'n knieën. Als-ie nou met z'n rechterbeen 'n stap nam, dan draaide z'n lijf ‘fanséllef’ in beetje de linkerkant uit, en als-ie links stapte, ging z'n lijf naar rechts - je stelt 't je toch wel goed voor? - Hij droeg altijd 'n overjas (behalve in de winter) en met z'n handen in z'n zakken spande ie de achterbanen om z'n sprietige beenen; de vòòrpanden fladderden heen en weer.

Hij had 'n klein kòppie, met heel lange onderkaak en 'n mooirechte neus, - en als 't nou net leek of-ie onder 't loopen voorover moest vallen, dan dachten sommige menschen wel 's dat dà kòppie duizelig werd,... zoo hoog stond 't boven den grond.

En op dat kòppie droeg Barendje 'n geel-bruin geruit petje... want hij was ‘arrebeier’. Men meende soms dat heel z'n slungelige lijf d'r was om dat petje zoo in de hoogte rond te dragen.

Zie je-n-'m ankomme?

En hij stond foor se ofertueging òp de brres, hoöor! Sje preciepes waren 'm allesj’. Hij had de gewoonte snel en goedaardig te spreken... en a-je-nou naar 'm luisterde, maar goe-oed... dan was 't net of d'r 'n goot overliep; je weet wel, met van die

[p. 145]

kleine borrelende ‘gòllefies’ die over mekaar rollen,... en opeens komt d'r 'n beetje rust, en 't water dat is zoo glad as 'n spiegel... en dan: wip! daar beginne de ‘gòllefies’ weer te bòrrele...

't Is mar 'n vergelijking,... hoöor!

Met dat sympathieke geluid nu, trachtte-ie alle slijpers om 'm heen te bekeeren. Hij wou 't ‘se wel ìn-gìete’ zoo nauw lag 't 'm an 't hart. Al 'n paar maanden had-ie zich ingespannen, en nog steeds had-ie ze niet aan 't verstand gebracht dat-ie ‘e-kind-fà... n'tuurr’ was en ‘centr' saatsie'... pest-fà-de-arb... beweëgeng, 't f'lies-fa' sellefstandigheiëid...' en dat ‘alle-soosj-dem'krate-bin'-af- luezig'-baant-jagerrs’. Ze wouen maar niet ‘luestere na' se besielend woöord’ en zelfs z'n bloed-eigen kameraden waardeerden z'n verdienste niet.

En hij keerde zich in ‘sech-séllef’ en ging somber-treurende om...

Makkie van Embden nu, had 'm ‘in 't snotje’ gekregen, en op 'n goeie dag nam ie 'm vrindschappelijk onder d'n arm en kraakte, stem laag-ingehouden, als in 'n sterfhuis... ‘Hòòr nou 's Barend, 'k wou je 's spcheke... heb je-n-'n oogenblik de tijd? Loop dan 'n endje mee op...’

En nog ettelijke malen had Makkie gekraakt: ‘Hòòr nou 's, Barend...’ en eindelijk was Barend Slof heelemaal omgedraaid. Van toen af werd-ie: ‘o' tuegd-sosjà-dékraat.’ En z'n petje werd vervangen door 'n dòppie.

Nou mot-je hooren!

'n Zondagavond liep-ie d'res te wandele aan 't Scheld. 'n Paar stoere zeebonken, fiksch en breed, waren 'm over de glibberige keien voorbij-gezwierd, en hij mijmerde juist over ‘de schaâdel'... werk-fà-de-al-ko-hol...’ (Nooit dronk ie-zelf 'n druppel) toen ie niet ver van de horizon 'n menschen-menigte gewaar werd. Tot nieuwsgierigheid geprikkeld, in haast vergetend z'n knieën stijf te houen, heen-en-weer zwaaiend, dòppie 'n weinig scheef... sjok-sjokte hij d'r op af. Z'n zwarte jas-panden fladderden woest voor 'm uit...

- Wà's hiér te doen? vroeg-ie.

Doch hij bekwam geen wederwoord. Door volhardende studie was-ie echter in de ‘sjosjale kwestie’ zeer ervaren, en al heel gauw begreep-ie: dat de vrouwe, die midden-in de kring stond te jammerklagen, in de steek gelaten was door d'r man ('n zééman). En... mèt haar 'n zevenjarig wicht.

Dit roerde 'm raar in z'n binnenste, en z'n warm hart zwol van medelijen, met de arme verlaten ‘vrouwe’.

- Kom-jij-m'r-mee-frouw, - sei-die, - wij-sulle-fel-foor-je-sorrige’.

Nou ja, sou jij in sijn plaats anders gehandeld heppe? Ik

[p. 146]

seg nou mar... e precjiepe is e precjiepe... òf je bint 'n minsch, òf je bint 't niet. Da's nou òòk wat...

De verdrukte vrouwe bleek diep in de dertig te zijn, en van 'n kwijnende Seefhoeksche schoonheid. - Voor haar droeg-ie op ‘vaderlijke’ wijze zorg. En op 't onschuldige wicht paste hij goed, leerde-n-'t lezen en schrijven, voorzag 't van mooie kleeren en van alles wat d'r hartje begeerde... ‘'n Bloed-eige fader kon d'r 'n puntje an suege’.

Wel kwamen er van de Amsterdamsche megara, die zich z'n moeder noemde, van tijd tot tijd dringende beden om geld... maar hij dacht z'n cinte uitmuntend en nobel besteed... en bracht gezegde dringende epistels... enfin... je snapt 'm...

Zondags vermeidde hij zich met z'n beschermelingen in ‘de-frije-n'tuüur’, en herdacht hun redding in plechtige ernst...

Eén ding deed hem niet streelend aan. Zij hield ‘fan e pint’... maar daarvoor was ze Seefhoeksche, overlegde hij... en haar bier werd door hem stipt bekostigd.

Maar ze moest 'm beloven 't langzamerhand àf te wennen, ‘fant alk-hol-was-e-moöord-foor-'t-lich,... -ende-geeëest...’

‘Joa’, zei de Seefhoeksche.

Ook staken sommige na-ijverigen den draak met hem en schamperden: ‘'n Mooi medel hè-je je uetgezocht’.

Maar hij werd niks kwaad. Ze begrepen 'm niet, en eenvoudigweg zei-die: ‘Ik-heb-dà-meisjie-nou-eenmaal-lie-ief... fà-kan-jou-dà-ferdomme...!

En 's avonds gaf ie d'r 'n extra-zoen, drukte d'r teer aan zijn borst... en was alles vergeten. Uren lang las-ie d'r voor uit oude eerbiedwaardige boeken over ‘fielsfefie’, en deklameerde - hij had intusschen z'n spreken iet-wat verlangzaamd - erreg mooie frazes; met smeltende doorsnikte stem dikwijls...

‘Al fie dus meëent... niet saäme te kenne gaäan... mit de befijsfoereng fa Kaänt,... teëge... 't Kosjmelògiesj àrgùmeënt...

En de schoone knikte van ja en fluisterde: ‘'iel schooën’ met bewogen stemme. Dan noemde ie d'r z'n ‘schatje’ en zoende haar hartstochtelijk. Maar beheerschte zich bijna oogenblikkelijk weer, overwon z'n amoureuze zwakheid, en keerde tot 't ruwe, naakte leven terug:

‘... 't Kosjmelògiesj àrgument..., die mot begìnne... mit 't Kosjmelògiesj bewê-ês in sech séllef...

En laat in den nacht, goddelijk vermoeid, kop helder, plicht vervuld, begaf hij zich eerst ter ruste... 't ‘meisjie’ was al eerder gaan sluimeren, 't veelkleurig gelokte hoofd op z'n knie... Dan maakte ie d'r voorzichtig wakker, en zei week: ‘Kom kind... fe gane nà bed...’

[p. 147]

Doch eens, de dag was grauw als asch, was ze niet huiswaarts gekeerd, en reeds was de nacht gedaald. Toen Barendje na lang zoeken weer boven kwam, lag ze op den grond te sluimeren, en uit d'r mond, die half-geopend was... steeg 'n vreemde geur... hij zou haast zeggen: ‘Jeneifer’...

En de geburen die hij angstig ondervroeg, deelden 'm mede, dat 'n varensgezel haar des morgens had afgehaald...

En hij raadde de vreeselijke waarheid in haar geheele omvang. En zon op wrake.

Des anderen daags, na 'n nacht van gruwelijk lijden aan de sponde, waar ze onrustig sluimerde... zeide hij haar vaarwel. Hij keerde weder naar z'n oude moeder in Groot-Mokem, ver over de Moerdijk... Zij volgde hem tot aan 't station en besproeide den ganschen weg met hare zilte tranen...

Zij weende bitterlijk bij zijn vertrek, en begaf zich naar 'n wijze vriend, met name Dejongh, die veelzeggend lachte en bromde ‘'t zal wel losloupe’.

Zij dronk ettelijke kelken moed-water om zich te troosten, en tegen den middag in haar verlaten woning weerkeerende, vond ze daar 'n vierkant epistel, gebracht door man op twee-wieler, deelde d'r dochter mee.

Zij verbrak 't zegel met bevende hand. En las de inhoud, die luttel was, maar voor haar van blijde hope vol. Deze inhoud luidde:

‘Heb berouw, kom van avond terug - Barend-Rozendaal.’

En hij keerde weer, en snikkend vielen ze elkaar in de armen, en konden elkaar niet genoeg àànzien na zoo gruwbre scheiding...

En avond aan avond zaten ze weer bijeen en met bewogen stem las-ie haar voor, uit oude wijze boeken over ‘fielsjefie’.

En zij luisterde, en knikte ‘joa’ en zacht-zeide: ‘'iel schooën’.

Totdat hij merkte dat ze moeder zou worden.

Toch hadden ze kuisch geleefd...