Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1971)

Informatie terzijde

Titelpagina van Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants
Afbeelding van Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des VerstantsToon afbeelding van titelpagina van Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (14.75 MB)

XML (2.78 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

vertaling
non-fictie/naslagwerken (alg.)
non-fictie/kunstgeschiedenis


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

(1971)–Dirck Pietersz. Pers–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Adottione. Kindsaenneminge.

Een aensienlijcke vrouwe, die in de slincker hand een vogel Folica of Ossifraga heeft, en de rechter hand op den hals van een Iongeling.

Dese Aenneminge, nae de meeninge van sommigen, is een wetlijck werck tot troost van die geen kinderen hebben, waer in zy schijnen de natuyre te willen volgen; maer aengesien dieselve oock geschiet in die gene die kinderen hebben, soo soudemen dit aldus konnen slechtlijck bepaelen. De Adoptie is een wetlijck werck, waer in men tot een kind stelt, die het niet is, alleens of zy de natuyre volgden. M. Aemilius Lepidus vader van Lepidus Triumvir, nam Aemilium Paulum tot sijn soone aen, terwijl sijn eygen soon noch leefde, die sich nae de Adoptie liet noemen Paulus Aemilius Lepidus. De Keyser Claudius, nae het seggen van Dion, liet nae sijnen wetlijc-

[pagina 15]
[p. 15]

ken natuyrlijcken soone Britannicum in een bloeyend en frisch ouder, doch was mette vallende sieckte gequelt; en volgens de natuyre, gelijck Suetonius verhaelt, soo quam desen de regeeringe toe, doch hy liet mede na hem Nero, als een aengenomen sone, en oversulx quam hem mede, na burgerlijcke reden, een deel van 't Rijck toe; maer dese om 't selve alleen in sekerheyt te besitten, kreeg een toveresse, die Britannico een vijge koockte van sprinckhaenen, waer van hy onversiens de vallende sieckte kreeg, datter de dood nae volgde. De Romeinen schreven de Adoptie meer machts als haer toe quam, sulx dat de aengenomene sijn eygen bloedverwantschap verliet, en maeckten bloetvriendschap mette kinderen, van die haer hadden aengenomen. De Keyser Claudius desselfden daegs als hy Nero tot een soone aennam, so maeckte hy hem oock tot sijn schoon-soone of dochters man, gelijck Dion verhaelt, doch hy dede eerst sijn dochter Claudia aennemen in 't geslachte van de Octaviis, om dat het niet soude schijnen, dat hy den Broeder aen de Suster ten houwelijck hadde uytgegeven. Corn. Spinter Roomsch Burgemeester socht synen soone in de vergaderinge van de Overpriesters te hebben, die van haer geslacht waren, maer door dien Faustus, de soon van Sylla, oock wesende van 't geslacht van de Cornelien, in dieselfde vergaederinge was, en alsoo de wet niet toe liet, datter twee van een huys in waeren, soo dede hy sijnen soon aennemen, in het geslacht van de Manlii Torquati: En in deser voegen wierden wel de woorden van de wet gevolgt, maer de kracht desselven wierde ontbonden. De Adoptie word een statige vrouwe gemaelt, want soo men de natuyre wil naebootsen, soo kan een minderjaerige niemand aennemen, die ouder is als hy selve. Euripides houd in sijn Menalippe voor geck, die geene kinderen hebbende, vreemde in huys halen, seggende, hy bekenne vry geck te wesen, die by gebreck van kinderen vreemde te huys haelt, want als de Goden hen weygeren kinderen te teelen, soo behoorden zy dat selve lijdsaem te dragen, en den Goden niet te beschuldigen. Hier tegens is Democritus van gevoelen, dat een vermogend man, een soon van eenig vriend behoorde aen te nemen, om dat hy die nae sijn wensch kan krijgen, maer iemant die kinderen geteelt heeft, dieselve moetse behouden, soo alse zijn, schoon zy oock boos en ondeugende waeren. Maer de aennemer kan uyt veele goeden den gemaniersten en deughdsaemsten verkiesen. Waer over Petrarcha in sijne t' samensprekinge seyt, de aenneminge is een dienstmaegd van de natuyre, dese is edelder, maer die voorsichtiger; dese werckt sonder raed des teelders op lock wel raeck wel, maer die gaet met een vast oordeel des aennemers. De Keyser Severus, roemde dat hy naeliet twee soonen Antonini, d'eene Bassianus en d'ander Geta, beyde van hem geteelt, en dat hy hier in geluckiger was als Antoninus Pius, die twee aengenomene soonen naeliet, Verus en M. Antoninus. Maer de vaderlijcke liefde verblinde, en de hoope bedroog hem, want nae sijn dood was Bassianus genaemt Caracalla, een seer bloetdorstig mensch, hy doode Getam sijnen broeder met veele Raedsheeren, en wilde oock ommebrengen de moeder van Geta, om dat zy den dood haeres soons beweende: Doch van haere schoonheyd overwonnen zijnde, nam haer tot sijn vrouwe, hoewel datse sijn stiefmoeder was, sonder de gedachtenisse sijns vaders aen te sien. Geta was oock in sijn leven van wreede manieren, onkuysch, gulsig, en des broeders lasteren navolgende, gelijck in Dion te sien is, alwaer hy seyt, dese Severi soons Bassianus en Geta, zijnde uyt de tucht hares meesters Plautiani, vingen aen, alles na haer welgevallen te doen, de vrouwen oneerlijck te handelen, de jongens te schenden, met onrecht geld te versamelen, sich met schermers en wagenaers te vergesellen, en malkanders ondeugdlijcke voetstappen nae te treden. Hier over seyde Spartianus dat schier geen groot man, goede en nutte kinderen, die hem gelijck waeren, hadde nagelaten; en dat het veel beter ware geweest, dat eenige sonder kinderen waren gestorven; en dit seyd hy niet alleen, ten aensien van de natuyrlijcke vaders, maer oock van de vaders der aenneminge, als van Augustus die Tiberium, en van Trajanus die Adrianum naeliet: Veel beter soudemen dit na Tiberius, van Claudius geseyt hebben, diewelcke Nero tot een kind aennam, twee boose en schandige Keysers geworden zijnde door aenneminge. Ten welcken aensien Adrianus seer goed was, een kloeckmoedig, dapper krijgsman, die seer veele overwinningen verkreeg. De Adoptie die Augustus dede aen Tiberium, daer toe wierde hy gedrongen, soo

[pagina 16]
[p. 16]

door 't overlijden van sijnen soone, als door de moeylijckheyd van Livia sijn huysvrouwe, die moeder was van Tiberius, wiens quade zeden Augustus andersins wel bewust waren. De wreede manieren van Nero, willen eenige, dat in 't begin, soo niet bekent waren, sulx datmen in sijne jonckheyd een goet gevoelen van hem hadde, nemende in de vrye konsten seer toe. Vertoonde sich seer meelydig en sachtsinnig, en wanneer hy het vonnis van eene, die ter dood was verwesen, onderschrijven soude, seyde hy, al suchtende, utinam nescirem literas, och dat ick koste lesen noch schrijven. Doch hoe hy dit van herten meende, getuyght sijn meester Seneca in 't boeck de Clementia of sachtsinnigheyt. Maer nae de eygen uytwijsinge sijns levens, wierde hy nae vijf jaeren sijnder regeeringe geheel onbarmhertig. Van welcke vijf jaeren, de seer lofwaerdige Keyser Trajanus seyde, dat niemand beter als Nero hadde geregeert: geduyrende dieselve, soude een yder met hem zijn bedrogen geweest, en hem, meer als willig, hebben aengenomen, doch Claudius lette op geen bedrogh, maer nam hem aen op 't aenhouden van Agrippina, die hy beminde. En hoewel het van nooden is datmen eerst eenige mudden souts met yemand eete, aleermen hem kenne, nadien het alsoo swaer is, een ander, als sich selve te kennen, niet te min soo heeftmen gesien dat de Keysers gemeenlijck in haere aenneminge een goede verkiesinge hebben gedaen. I. Caesar dede een goede verkiesinge als hy Augustus aennam. Goed was de verkiesinge van Nerva, die Trajanus Adopteerde of aennam: van gelijcken was de verkiesinge van Trajanus, hoewel Spartianus dat alsoo niet toestaet, met Adrianus. Goed was de verkiesinge van Adrianus met Lucius Verus, die schoon van wesen en vol Koninglijcke statigheyd was, verciert met geleertheyd en groote welsprekentheyd, volmaeckt van verstande, doch swack van lichaem, 't welck Adrianus oock seer wel bekent was, waer over hy dickwils seyde, de goden sullen ons desen slechts op de wereld vertoonen, maer niet lange laten blyven. En als hy daer nae was overleden, riep hy klagende, Och hoe hebben wy op soo een krancke muyre gesteunt? en daer door verlooren vier duysent Sextertien, die wy aen 't volck en aen den soldaeten tot een vreugdefeest, over dese Aenneminge, hebben vereert. Drie andere die van Adrianus waren Aengenomen, zijn oock goed geweest, als wanneer hy Marc. Antoninum, Pium en Marc. Aurelium aennam, seer waerdige Keysers: een rechte soon van de voorgeseyde Ceionii, die op eenen selfden wagen met Marco Aurelio, sijnen aengenomenen broeder, triumpheerde. Meer andere Aennemingen van geluckige verkiesingen souden wy hier by konnen voegen, maer alsoo geene te boven gaet de aenneminge van Antoninus Pius en van M. Aurelius, soo willen wy 't daer by laten, en komen totte uytlegginge vande beeldenisse.

De Folica seggen eenige dat duystere roetachtige verwe heeft, andere dat hy uyt den witten siet, andere dat hy is deselve vogel Herodius: En desen schrijven zy oock natuerlijcke dingen toe, die d'ander heeft, maer soo de Folica een kuyf op 't hooft heeft, gelijck Plinius seyt, en soo de Herodius een valck is, gelijck B. Anglicus seyt, soo konnen het geen eenderley vogels zijn, want de valck heeft geen kuyf, en dese Folica, zijnde een watervogel, soude sich ontrent de meeren en stillestaende wateren houden, gelijck Aristoteles seyt; doch hier van is verscheyden gevoelen, als dat het een soorte van valcken soude wesen als sperwers, havicken &c. Andere seggen dat het een duycker, een meeuw of waterhoen soude wesen. Alb. Magnus wil dat de Folica een swarte waetervogel zy, die vermaeck heeft in onweer, en daer onder in de zee speelt en swemt, wijckt niet van sijn geboortplaetse, heeft groote voorraed in sijn nest, is gastvry en deelt andere vogels daer van mede. Te Romen soo word dit een watervogel, Fulica geheeten, die duyster-aschgrau is, met een swarte nebbe, de pooten als eyndvogels, 't hoofd swart, sonder kuyf of gekrulde kam.

De Ossifraga wesende een geslacht van Arenden, beenbreker geheeten, is oock by Mathiolum aschgrau afgemaelt. Aristoteles seyt datse aschverwig, witachtig en licht hemelsblau is, grooter als een Arent, waer van verscheyden gevoelen is. De Cardinael Damianus seyt, door 't getuygnis van Plinius en Aristoteles, dat de Fulica en Ossifraga eenderley natuere hebben: want als de Arent hare jongen wreedelijck van hare vaderlijcke erfnis heeft verjaegt, dan neemt zy dieselve aen,

[pagina 17]
[p. 17]

door een moederlijcke Godvruchtigheyd, en steltse tot mede erven neffens hare kinderen. Door soodanige godsdienstige natuere is de Fulica of Ossifraga een Sinnebeeld van de Adoptie of Aenneminge, die by de Romeinen seer in swang was, als mede d'opvoedinge van ander luyden kinderen, die niet waeren in voogdyschap, noch in Adoptie, maer waren gehouden als eygen kinderen, en gaven aen dieselve de geslacht-naemen van haer huys, gelijckmen in vele opschriften by Smetio kan nae sien. Ia het quam soo verre, dat zy de voetsterkinderen tot hare erven en geslacht-naemen opteeckenden, gelijck mede in de opschriften is te sien. En daerom hout de beeldnisse van de Adoptie de rechterhand aen den hals van een aengenomen Iongeling, wesende de omarminge een teycken van vriendlijck onthael en omhelsinge.

Dion seyt dat de Aengenomene aennam de bynaeminge des aennemers, doch behielt eene van sijn vorige naemen, maer eenigsins verandert. Hier van kan men overvloedige getuygenissen vinden, gelijck Cajus Octavius, zijnde Augustus, die van Iulius Caesar was aengenomen, wierde genaemt Cajus Iulius Octavianus. En Tiberius Claudius Nero, aengenomen van Octavianus, wierde genaemt Tiberius Iulius Octavianus, ende veele ontallijcke meer, te lang om verhaelen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken