Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Tregua. Bestant of Stillestant des Oorloghs, van den Heere Giov. Zaratino Castellini.

Een vrouwe die midden in een stille Zee, op een eylandeken sit, boven een hoop toegebonden spiessen, of ander krijghsgereetschap. Zy sal voor de borst gewapent zijn als Bellona, met een stormhoed op de rechter knie, en de rechter hand daer boven op, waer mede zy een stock vast hout, alwaer dese twee visschen, als de Zeesnoeck en de Harder, te saemen verbonden zijn. Mette slincker hand hout zy een katte en een hond aen een touw vast, die stille en vreedsaem by malkanderen sitten.

Marcus Varro bepaelt het Bestant op tweederley maniere: de Stilstant des Oorloghs, seyt hy, is een leger-vrede van weynigh dagen, of het Bestant is een verpoosinge van den krijgh; welcke bepaelingen A. Gellius niet behaegen, maer hem behaegen veel liever korte en soete beschrijvingen, als volmaeckte bepaelingen: en soo veele als het tweede aengaet, seyt hy dat het meer aengenaem, als klaerlijck bepaelt is. Om dat de Griecken seggen, dat het woort Ecechiria bediet, datmen de handen moet te huys houden; want men magh dan niet vechten. Soo veele het eerste belanght, seyt hy, datse geen vrede kan worden genaemt, om dat de oorlogh noch op haere vrye voeten staet,



alhoewel de daedlijckheden ophouden. Men kan 't oock geen legervrede heeten, of die in 't veld gemaeckt is, of in de beschansingen of hutten der soldaeten, want men maecktse oock buyten 't veld en buyten de hutten der soldaeten; Zy is oock niet van weynigh dagen, maer oock van maenden. Livius verhaelt in 't X boeck dat de Romeynen drie maenden stillestant aen die van Carthago hebben gegeven, en ses maenden aen den tyran Nabides van Lacedemonien. Quadrigatius seyt oock in 't eerste van sijne Iaerboecken, dat Cajus Pontius Samnitus van den Romeynschen Dictator een Stilstant versochte van ses uren, sulx dat de Stilstant, gelijck Varro seyt, niet altijt is van seeckere dagen, maer oock van seecker uren en maenden. Men leeft oock in T. Livius, dat Perugia, Cortona en Arezzo, die als hoofden van Toscana waeren, versoeckende vrede vanden Romeynen, haer een Bestant is toegelaeten van 30 Iaeren. En soodaenigh Bestant van 30

[p. 47]

Iaeren is van de Atheniensers met die van Lacedemon gemaeckt, als wanneerse Eubea hadden t'ondergebracht. Dieselve Livius verhaelt, dat van de Romeynen aen die Vejetanen een stillestant van 20 en 40 Iaeren was toegelaeten; noch verhaelt hy, dat de Vejetanen gesanten nae Romen sonden, en maeckten een stilstant van hondert Iaeren, gelijck aen Cerus oock een stillestant van hondert Iaeren was vergunt. Wesende dan het Bestand van uren, dagen, maenden, jaeren, van korte of lange tijd, soo kan men seggen, dat de stilstand is eene overeenkominge van de opschorsinge der wapenen, voor een sekere bepaelde tijd. Men moet oock de beschrijvinge niet naelaeten, waer in de voorwaerden van den stilstant begrepen worden, want daer in wort seeckerheyt gegeven aen de saecke en aen de persoonen, terwijl noch het verschil niet geeyndight is. De af komst van 't woord Stillestand of Bestand is klaer, want soo lange het verbond en de handelinge duert, houtmen op van oorlogen, tot de tijt van 't verdragh toe.

De vinder van den Stilstand, nae dat Plinius in 't VII boecks LVI cap. seyt, is geweest Licanor, en Theseus van de verbonden. De Rechters soo wel van den Stilstand als van de Verbonden, waeren de Feciales of Heerhouten. Maer ick ben van gevoelen, dat de eerste die den Stillestant voorgestelt heeft, geweest is Priamus Koningh der Trojanen, diewelcke nae een doodlijcke slagh tegens den Griecken gehouden, sijnen Gesante sont aen Agamemnon, Veldoverste der Griecken, om Stilstand te maken, ten eynde een yder sijne dooden mocht verbranden, gelijck Homerus in sijn VII Iliad. verhaelt, als datmen Idaeus soude senden, om de dooden te verbranden, maer datmen daer nae wederom soude vechten, om te sien by wien de overwinninge soude blyven. Welcke Stilstand by Agamemnon wierde aengenomen, en den scepter ten Hemel keerende, swoer hy dat hy dien Stilstand onverbreecklijck wilde houden. Het onderscheydt tusschen Foedus Verbont, en Induciae Stillestant, is groot, want men maeckt Stillestant voor een korte of lange tijt; maer Foedus is een eeuwigh Verbont van vrede en vriendschap.

Zy sit op een Eylandeken in 't midden van een stille Zee, om te betoonen, dat terwijl de Stilstant duert, de Zee oock stille is, maer niet altijt, want zy barst in 't eynde uyt tot storm en onweder: en gelijck, wanneer het onweer ophout, men seeckerlijck midden in Zee magh vaeren, also maghmen oock wanneer het onweder van de wapenen ophout, soo lange de Stilstant geduert, veyligh en in 't midden van des vyands landen vaeren en trecken.

Zy sit op een hoop toegebonden spiessen, want alhoewel de wapenen in den tijd van den Stilstand, rusten en wegh geleyt worden, soo ontgortmen dieselve wederom als die ten eynde is, en staet dan de krijgh weder op sijn vrye voeten.

Zy heeft den borst gewapent als Bellona, om dat het volck ten tijde van Stilstand de sorge van den oorlogh noch in de borst leyt, alhoewel men van de wapenen ophout.

Zy hout al sittende den stormhoed op de knie, en niet op 't hooft, om ten meesten deel, de ruste uyt te drucken, die men heeft ten tijde van den Stilstant, en zy heeft den hand daer op, om te vertoonen, datse vaerdigh is, den Stilstant geeyndight zijnde, die wederom op 't hooft te stellen.

De Zeesnoeck en de Harder, zijn een beeld van den Stilstand, want dieselve visschen, alhoewelse doodlijcke vyanden zijn, plachten niet te min op eenen seeckeren tijd te vergaederen, gelijck de Natuerschrijvers verhaelen, en daerom zijnse oock om de spiesse gehangen, om te vertoonen, dat door de overeenkominge van den Stilstant, de partyen verbonden zijn, om vereenight te blijven, sonder een ander te beschadigen, wesende niet geoorloft, yemant hinder of gewelt te doen, en de roede van vrede te breecken, te weeten, de wet des Bestants, want wie het Bestant breeckt, doet gewelt aen het Recht der volckeren, gelijck T. Livius in sijn XL boeck verhaelt, houdende die voor bedriegers. De Veldheer, seyt hy, gaet by alle toegangen, en vermaent den krijghsluyden, haer den haet met alle prickelingen inscherpende, en het bedrogh der Vyanden verwijtende, dat zy Vrede versocht hebbende, haer Stilstant was vergunt, en dat zy ten tijde van den Stilstand, tegens het Recht der Volckeren waeren gekomen om het Leger te bespringen.

De Carthaginesers waeren bedrieghlijck, die den eersten Stilstant tegens de Romeynen hebben geschonden, die op een dach nae

[p. 48]

uyt was, als Livius in 't XX boeck verhaelt. Bedrieglijck waren de Longobarden, die onder de regeeringe van Mauritius den Stillestand, in Italien, dickwils braecken. Bedrieghlijck waeren de Thraciers, diewelcke van de Beotiers by het moras Copaide overwonnen zijnde, vluchteden in Helicona, en maeckten Bestant metten Boetiers voor vijf dagen, gelijck Suidas verhaelt, in welcken tijd, de Beotiers, met opsetten raede, daer uytscheyden, verseeckert zijnde van de overwinninge en van den Stilstand, en terwijl zy aen Minerva Itonia offerden en haere gastmaelen hielden, als Poliaenus seyt, zijn zy by nachte, vanden Thraciers, besprongen, ten deele doodgeslagen, en ten deele levendigh gevangen. De Beotiers klagende aen haere vyanden, van dat zy den stilstand hadden geschent, soo antwoorden de Thraciers, dat zy Bestant hadden gemaeckt van dagen en niet van nachten. Met groote redenen worden dese van Cicero bestraft in 't eerste boeck van sijne Burger-plichten, om dat zy onder eene quaedaerdige en listige uytlegginge vande Wet onrecht deden: gelijck die gene, diewelcke met sijnen vyand voor 30 dagen Bestand hadde gemaeckt, by nachte quam en verwoestede de velden, seggende dat hy Bestant van dagen en niet van nachten, hadde gemaeckt.

Om beter de verbintenisse dieder in den Trefves of Stilstant wort gemaeckt aen te wijsen, soo hebben wy een Hond en een Katte te saemen gebonden, om dat het Verbondt van 't Bestandt, de gemoederen der vyanden en der tegenstrevige, te saemen koppelt, die alsdan in tijde van Bestant rusten, en in vrede blyven. Maer dieselve geeyndight zijnde soo zijnse als de Honden en Katten,die wel dickwils te saemen zijn vereenight, maer in korter tijt daer nae malkanderen wederom plockhayren.