Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Architettura Militare. Krijghs Bouwkonst.

Een Vrouwe van manhaftigh ouder, adelijck met veelerleye verwen gekleet, die aen den hals een goude keeten sal draegen met een schoone diamant, zy sal in de rechter hand houden een Compas, om de gelegentheyt af te meeten, en in d'ander hand een tafereel, daer een seshoeckige Vestinge op geteyckent is, welcke maniere voor de volmaecktste, onder alle, wort gehouden: daer boven op sal een Swaluwe staen, en op der aerde een spaede en houweel.

De Vestinghbouwinge is nergens anders toe gevonden, dan dat sich weynige tegens veele, mogen beschermen, als mede om de volcken te breydelen, en de vyanden buyten de palen te houden: en daerom is de stercktenbouwinge niet alleen gehouden voor een konst, maer voor een groote wetenschap: want zy is die geene, die soo wel ondertast, wat totte bescherminge als totte aenrandinge noodigh is, soo wel om den Prince als het Volck, te gelijck, te beschermen.

Van manhaftigh ouder wortse vertoont, want daer in is de waere kennisse van wijsheyt, waer in 't gemeene beste en de bescherminge noodigh is.

Het eedele kleed van veele verwen, bediet de verscheydentheyt van veele vindingen, die in de krijghskonst bestaen.

De goude keeten mette diamant wort haer gegeven, om dat gelijck het goud, onder alle metallen, het eedelste is, soo is de

[p. 71]

Krijghs Bouwkonst, onder alle vernuftigheden, van de meeste waerde en kracht: En gelijck de diamant, onder alle eedele steenen de hartste en vaste is, soo is oock de Vesting bouwinge, het eedelste juweel van een Prins, als 't geene hem versekert voor den aenval der vyanden.

Zy hout mette rechter hand het Compas, 't welck gedeelt is in drie hondert en sestigh graeden, met het bewegen door den seylsteen, waer door men dan werckt, soo nae de winden, als door de gelegentheyt, waermen eene Vestinge wil toestellen: en is oock waer door men 't plat neemt van de Vestinge.

Het tafereel waer op de Swaluw staet, druckt uyt, dat als men een Vestinge wil toestellen, men de gelegentheyt wel sal overwegen, en den grond wel vatten, en datmen daer op 't ontwerp, 't welck het werck van soo grooten gewichte vereischt, sal toestellen, en daer in volgen de Swaluw: Want Pierius Valer. heeft daer door een Man willen uytdrucken, die scherpsinnigh en tot het bouwen geheel was genegen, en die groote gebouwen hadde ontworpen, als oock Sloten, Steden en andere van konst en verstand.

De spaede en 't houweel worter ter syde gestelt, want dit zijn de eerste wercktuygen om te vestigen: als die geene daer men de graften en de gronden mede begint, en daer men de loopgraven mede toestelt, om de schanssen van de vyanden te bespringen.