Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Koets van Venus.

Venus wort Iongh en schoon geschildert met een krans van Roosen en Mirthen, houdende in d'eene hand een Zeeschelpe.

Venus was naeckt gemaeckt, om de genegentheyt van de dertele omhelsingen, of om dat die geene die altijt te rugge gaet nae de dertle wellusten, dickwijls wert berooft van al het goede. Want de Rijckdommen worden van geyle Vrouwe verslonden, het licchaem wort verswakt, en de Ziele wort met soodanige vuylicheyt bemorst, datter oock niet goeds noch schoons overblijft.

De Roosen en Myrthen zijn dese Goddinne toegeheylight, door de gelijckheyt, die dese reucken met Venus hebben, en door de aenstoockingen en kracht, die de Mirth aen de geylheyt doet. Waer over de Comedyschrijver Futurius, terwijl hy Digon de hoere afschildert, seyt datse hem de Mirth sullen brengen, die hem krachtiger totte Minnelusten souden opstoocken.

De Zeeschelp die zy in de hand heeft, bediet, dat Venus uyte Zee soude zijn gebooren, gelijck van veele wort verhaelt.

Haer koetse wort van twee duyven, gelijck Apulejus seyt, voortgetrocken, en soo men die beschrijft, zijnse boven maeten geyl, want naulijx isser tijd in 't Iaer, datse niet minne becken. Doch Horatius, Ovidius en Statius seggen, dat Venus van Swaenen is voortgetrocken, om te vertonen dat de Minne janckingen het gesangh der Swanen gelijck zijn, die soo veel te soeter singen, alsse naeder

[p. 272]

aen de dood zijn, en soo veel te meer verblijt sich de verliefde, hoe hy meerder quellinge in de Liefde heeft. En om eenige verscheydentheyt in dese beeldnisse te maken, seyt Giraldus, dat Venus kost naeckt werden vertoont, op een Koetse, voortgetrocken zijnde van twee Swaenen en twee Duyven. Haer hoofd soude men met Mirthe omkranssen, hebbende voor haer borst een vlamme Viers, en in de rechter hand een ronde Werrelts kloot, in de slincker hand soudese drie goude Appels hebben, en neffens haer souden de drie Gratien of bevalligheden staen, mette armen over malkanderen geslagen.

De Globe of kloot bewijst, dat Venus heerscherinne en behoedster is van de geheele Werrelt. De drie Appels zijn ter gedachtnisse van 't oordeel van Paris, tot lof van hare sonderlinge schoonheyt. De Gratien zijn de Kamenieren van Venus, die de gemoederen, van die niet wel in de Deughd zijn gevestight, lichtlijck aenlocken en vervoeren.