Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

XI. Hoofdtstuk.
Hoedanig een^(a) Prachtige Maaltydt de Paus eertyds op den dag van zyne Kroning gaf.

⁺ Wy zullen den Lezer alhier een denkbeeldt van de uitmuntenheit van deeze Maaltydt geeven.^(b) In de Zaal waarin zyne Heiligheit deeze prachtige Maaltydt gaf, zag men een verheven plaats;^(c) in 't midden van de zelve stond een tafel, alwaar zyne Heiligheit de plaats van eer op een prachtigen verzierden Troon bekleedde, onder een Verhemelzel^(d) 't welk met de grootsheit van den Troon en de waardigheit van St: Pieter overeenquam. Op den Credens of nevendisch ter linker zyde geplaatst, zag men veele goude en zilvere vaten. In de zelfde Zaal ter rechter zyde, doch veel^(e) laager dan de gemelde verheven plaats, stond een tafel voor de Kadinalen Bisschoppen en Priesters, en noch laager^(f) een voor de andere Prelaten van de Kerke. Aan 't einde van de Zaal stond een Crendens tafel^(g) zeer groot en bequaam tot deeze gesteltheit, naar welke men met verscheiden trappen opging. Men dekte mede een andere tafel voor de Afgezanten en Edelen van 't Roomsche Hof enz. Alle andere byzonderheden gaan wy voorby. Indien 't geviel dat de Keizer zich alsdan aan 't Pausselyke Hof bevond, had hy een byzondere tafel op de verheven plaats alwaar die van den Paus beryd was, staande ter rechter zyde van zyne Heiligheit: doch op een Zetel gezeten een weinig min prachtig dan die van den Paus, en wat de Koningen aangaat die zaten aan de Tafel der Kardinalen naby den eersten Kardinaal Bisschop. De Perzonaadjes van staat, schoon het zelf^(h) Vorsten of Konings Zoonen waren, moesten aan de tafel van den Stedehouder van Jesus Christus dienen. De Paus liet zich op deeze prachtige Maaltydt in zyn Pausselyk gewaadt vinden, gaande derwaarts tusschen twee Kardinalen Diaconen en gevolgt van zyn gewyde Genootschap enz. alle in plechtelyk gewaadt. Voor dat zyne Heiligheit zich aan de tafel zette, wiesch hy plechtelyk zyne⁺ handen. Zyne Keizerlyke Majesteit hield de Lampetschotel, de eerste Kardinaal Bisschop storte het water uit,⁽ⁱ⁾ en twee Kardinalen Diakenen reikten hem de handdoeken toe. De andere Kardinalen, Prelaten, Edelen enz. knielden geduurende dee-

(a) Dit is uit het Romeinsch Ceremoniaal Boek getrokken.

+ Met welk een pracht eertyds het krooning Gastmaal verzelt ging.

(b) In Capite Aula erit Suggestus ad quem triplici gradu ascenditur. Cerem. Eccl. Rom. fol: XVIII. in 't jaar 1516. gedrukt.

(c) In medio quadratus thalamus surget palmi altitudine, super quo mensa paratur Pontificis. Ibid.

(d) Cum panno aureo supra caput. Ibid.

(e) Infra Suggestum. Ibid.

(f) Het Ceremoniaal meld hier niet dan van Prelaten, pro aliis Praelatis, de Cardinalen Diaconen hadden hunne tafel over de andere Kardinalen. Alle de anderen hadden niet dan een voetbank.

(g) In fine Aulae parabitur magna credentia cum pluribus gradibus ad magnificentiam &c. Ibid.

(h) Etiam si sint fratres aut filii Regum. Ibid.

+ En waar in de Vorsten dienstbaar waren.

(i) Diaconi (serviunt) mantile hinc inde tenendo.

[p. 253]

ze Plechtigheit met ongedekten hoofde. Wat de Keizer aangaat hy wiesch zyne handen: maar met veel minder omslag: De eerste Kardinaal wisch zich vervolgens, en na hem den Roomschen Koning, indien hy 'er mede tegenwoordig was, en wanneer zelfs al de Gekroonde Hoofden der Christenheit zich 'er lieten vinden, haddenze^(a) geen ander Voorecht dan in deeze gelegenheit met het gewyde Genootschap gelyk gestelt te worden, wel verstaande dat nochtans de Kardinalen altoos de voorrang hadden. De Keizer bediende de tafel van den Paus als Voorsnyder over de eerste schotel die opgedischt wierd en hy zelfs aan de deur van de Zaal aannam. Andere byzonderheden laatenwe onaangemerkt.

(a) Si plures Reges, mixti erunt eum primis Cardinalibus, primò Cardinalis, deinde Rex successivé. Ibid.