Richting en leven

[p. V]

Voorrede

BIJ DEN TWEEDEN DRUK.

Slechts een kort woord. Het onderzoek op het gebied van godsdienstfilosofie, van mythologie en van bijbelsche exegese schijnt mij een drieledig resultaat te hebben opgeleverd:

1°. Kunst, wijsbegeerte en religie hangen onverbrekelijk samen. Het lot van de een moet het lot van de ander zijn.

2°. Theologie, in den engeren zin, namelijk opgevat als kennis van een bestaanden God, is geen tak van wetenschap.

3°. Religie, - waaronder verstaan moet worden het gevoel, opgewekt door het denkbeeld van het goddelijke, dat is: van het menschelijkvoortreffelijke, voorzoover dit afgescheiden van alle beperktheid kan worden gedacht, - zoekt en vindt ten allen tijde vormen, die naar geen anderen, dan naar een ethisch-esthetischen maatstaf mogen beoordeeld worden.

[p. VI]

De praktische gevolgen van deze wetenschappelijke resultaten zijn:

1°. Religie moet worden bevorderd door wie prijsstelt op kunst en wijsbegeerte. Of zij doeltreffend kan worden behartigd in een bijzondere vereeniging, kerk genaamd, is enkel een vraag van utiliteit.

2°. Theologische dogmatiek, louter beuzeltaal, houde op met in de theologische encyclopedie een plaats te bekleeden. Zij worde in geenerlei evenredigheden de jeugd meer ingeprent.

3°. Voor het ethisch en esthetisch leven der maatschappij worde zorg gedragen. Het ethisch leven is het leven van den mensch die in elk opzicht meester is van zichzelf, noch slaaf van den hartstocht, noch gealimenteerde van eenig geloof. Het esthetisch leven is het leven van den mensch, die het voortreffelijke, dat hij lief heeft, in schoone vormen wil zien; aan de verbeelding die vormen ontleenen, en door edele kunstvaardigheid die vormen waarneembaar maken wil.

Ik heb gemeend deze stellingen aan den tweeden druk van Richting en Leven te moeten

[p. VII]

doen voorafgaan. Deze tweede druk is den eersten druk in alles, slechts niet in omvang, gelijk. Hij wordt gegeven omdat de eerste is uitverkocht en de tegenwoordige eigenaar het in zijn belang acht het werk andermaal in den handel te brengen.

Februari 1883.

A.P.