Verzameld werk 2

Nisi Dominus

Het was op 2 februari 1687 dat Pieter Fardé vol vertrouwen en kracht in de arbeid aan de opbouw begon. Het werk verwekte opzien. Want niet alleen de slaven van Soera Belijn waren tot beschikking van de bouwmeester gesteld, maar ook de broeder van Pieter Fardés heer had zijn slavenmateriaal geleverd. Het was een bont dooreensjouwen van joden, kristenen en negers; daar klonken talen in verwarring als bij het aanleggen van Babel. Onder die vele mensen waren er die de slavernij als hun natuurlijke toestand ondergingen: er worden immers in alle tijden en bij alle volkeren slaven geboren; de ketting is alleen maar een uiterlijk kenteken.

Die gekscheerden dus ondereen tot de zweep van een toezichter hun gekakel afsneed.

Pieter Fardé keek met welgevallen op het werk. Hij was voortkomstig van een nijverig volk en na een lange vadsige tocht was het als een olie over zijn hart dat menselijke armen nuttig werden gebruikt.

Maar daar speelde iets in zijn hoofd dat zijn oog klaarder deed kijken: hij hoorde aanhoudend door hem gonzen het woord van de Schrift: ‘Indien de Heer het huis niet behoedt, werken zij tevergeefs die het optrekken’.

Zij die het optrokken lieten zich zo weinig aan de Heer gelegen. Op zee, onder de matrozen, daar was wel veel ruwheid en

[p. 29]

gevloek, maar dat volkje wist toch af en toe een woord uit het Hoge Boek te pas te brengen; het geloof zat niet in de praktijk, maar de vaderen hadden het erfelijk meêgegeven in hun bloed. En daarbij, de afgrond door de Hervorming getrokken tussen Rome en de Germaanse landen, had nog niet belet dat Kristus, de man van Golgota, het lichtpunt was waarnaar beide keken.

Voor de joden had Pieter Fardé die instinktmatige vrees die een knaap heeft als men hem zegt dat die mensen behoren tot het volk dat Jezus heeft gekruisigd. Vrees was dat eigenlijk wel niet, en in één woord kan dit gevoel niet genoemd worden. Het is een voorstelling van de tragedie van Kalvarie die in het onbewuste is overgegaan.

Met de negers had hij het medelijden dat men over een groot kind gevoelt. De afgodendienst leek hem een bewijs toe van kindse geest. En als hij bij het uitdelen van bevel met het gebaar de woorden moest verduidelijken en al eens iemand van 't werkvolk bij arm of schouder greep om het werk te bespoedigen, was het een strelende hand die gleed over de zwarte huiden. De negers keken op, lachten met al hun witte tanden en verstonden het niet.