De jacht

(1988)–Durk van der Ploeg– rechtenstatus



[pagina 114]
22. De oare jûns. Former leit noch yn it bedstee. Dan wurdt der folk roppen en koart dêrop fiert immen de keamersdoar iepen. Yn it skimerige ljocht fan 'e lette jûn stiet in manspersoan oer de flier. Dy kuert wat ûndersykjend yn it tsjustere bedstee op en freget ‘Leit de frou yn 't waarme bêd?’ Former jout him kreunend oerein en ropt mei in dûzige kop oer de bedsplanke ‘Wa is dêr?’ ‘Heare, bisto it Former?’ Former stekt de wyt bewynsele kop bûten board en seit ‘Ik sjoch it net.’ ‘Kenst my net mear? Bjinse, dyn âld kammeraat.’ As giet Former in ljocht op ‘Bjinse fan Jan Tabes’ Seli! Al wa't ik ferwachte hie, dy net. Ik wist net better as do sietst yn 'e Krintetún,’ seit Former ferheard. ‘Oan alle straffen komt in ein,’ laket Bjinse. Hy hellet in flesse drank ûnder it jak wei en set dy op 'e tafel. ‘Ik koe dy net mear mei dyn swier burd.’ ‘Ik hie dy ek net yn dy hoale ferwachte.’ Hy komt in pear stappen tichterby en freget ‘Hast ûngemak hân?’ ‘De frucht fan 'e revolúsje,’ seit Former. ‘Do learst it ek noait ôf.’ ‘It sit der yn bebakt, jonkje.’ ‘Ha se dy slein?’ ‘Nee, sketten.’ ‘Dan wurdt it minder.’ ‘Witst dat se my te pakken hân ha?’ ‘Wis en wrachtich net. Hoe soe ik dat witte. Mar ik kaam hjir lâns. Ik bin wer op 't skip en far mei pulp. No kaam ik hjir leech lâns, dat ik tocht Former even nacht sizze. Do wennest hjir sa godfergetten iensum. Hoe kinst it hjir bankje?’ ‘Do hast dyn libben dus bettere,’ seit Former. ‘Salang it duorret. Altyd yn dy stjonkende pulp. Rottest fan 't skip ôf. Mar yn Grinslân gyng it fierste mâl. Ik fertsjinne dêr as skipsjager simmerdeis en hjerstmis jild as wetter. Mar it wie in hurd en rûch libben. Moarns om trije oere hellest it hynder en jûns tsjin tsienen stâlest it wer. Skippers binne simmerdeis gleongek om mar earst skutte te kinnen. Dat it giet altyd tsjin elkoar. Dan wie it peze. En hjerstmis mei de biten, dan fermoardet dat folk elkoar. Mar dy ferdomde drank, dy docht jin de
[pagina 115]
dea. Yn 't earstoan gyng it wol, mar mei de jagers yn 'e ploech, dan learst it klappen fan 'e swipe. It hiele kanaal lâns hast fan dy stille kroechjes. Hastich steandeweis opdrinke. Dan stiet de skipper alwer út 'e slûskolk wei te roppen. Do witst Former, ik kin lêze noch skriuwe. Dat hawwe master Bottema en Botke my net bybringe kinnen. Mar telle, dat kin ik omraak. Dan telde ik de letters op 'e úthingbuorden. Njoggen letters, dat wie Margarine. Dan wie it in stille kroech. Of as der sân letters op it boerd stiene, wie it Genever. Yn in pear wike koe 'k se it hiele kanaal del wol op in rychje opsizze. Dy pleisterplakken koest op 't lêst net mear droech foarby komme. Dat dan siet ik middeis om twa oere al op it hynder te sjongen en jûns seachst yn 't skimerljocht it wetter fan it kanaal oan foar glês. It hynder hat my behoede, oars hie ik al lang ferdronken west. Mar nochter of net, jeie diene wy by nacht en by dei.’ ‘Hoe komst hjir no sa telâne?’ ‘Ik ha wer in skûtsje.’ ‘En do hast de skipperij altyd by heech en by leech ferflokt.’ ‘Ik bin wer yn 'e âlde sûnde fallen. Ik bin hjir in wike as wat lyn ek al lâns kommen mei in fracht baalders en in nust smoezen yn 'e boppelêst. Ik dermei de Dongeradielen yn. Mar ik bin gjin turf skipper. Ik sit leaver yn it rûge wurk. Mar dit stjonkt dwers troch de lûken hinne.’ ‘Al wa't ik ferwachte hie, dy net. Ik wist net better as do wiest foar jierren ûnder de pannen.’ ‘Ik ha krap oardel jier sitten. It iennige foardiel dat ik ea fan it keninklik hûs ûnderfûn ha is de graasje dy't ik krige by it trouwen fan Juliaantsje. Of wie it mei de berte fan Beatrix? Kin ek neat skele. Dat hat myn omkear net west. Dat komt sa. Novimber foar in jier waard it jeien my needlottich. Wy hiene dy jûns noch even mei ús trijen op 'e Poffert sitten. Dat it wie al neare nacht doe't ik mei striemin waar nei hûs ta ried. Ik hie doe al in moai poepke op. Op himsels net sa slim, want it hynder koe it paad nei hûs ta wol fine. De line moat my dy reis ûntkommen wêze en is oer de reiden hinne yn it kanaal telâne kommen. Ynienen wie it ho. Ik waard koart en kidele it bist mei de hakken yn 'e ljisken. Mar foarút kamen wy net. Ik krige doe sa it smoar yn en raasde: Nei hûs, bliksem! It bist gyng doe kjel op 'e efterste poaten stean en wrinzge sa fel dat de Pekelders der wekker fan waarden. Ik tocht doe even oan de ezel fan Bileam, dy't stean bleau foar de ûnsichtbere ingel. Ik seach frjemde ljochten yn it kanaal. De moanne rôle út 'e wolken wei as in Edammer út 'e tekken. As skeat der doe ynienen wat los. It hynder
[pagina 116]
wraksele by de reiden lâns. Wy rattelen oer de slûs op Wetterhuzen. It lêste ein gyng it út 'en draaf op hûs oan. Ik hobbele as in sek mei de dronkene kont op 'e hynsterêch en hie nearne erch yn. Mar doe't it hapke troch de iepensteande stâldoar skode, bleau Bjinse efter it boppekezyn hingjen en strûpte as in dweil fan 'e hynsterêch. Ik klapte mei de bek yn 'e blabber. Dêr ha 'k de hiele nacht lein, sa fel wie ik yn 'e loarum. De oare moarns seach ik it wrakstik fan in boerewein op it hiem stean. Dat ding wie de foarige jûns yn 'e strûp fan 'e line hingjen bleaun. It hapke hie it reau efter him oan nei hûs ta sleept en in spoar fan fernielingen neilitten. Doe't ik dy skea betelle hie, wie ik wer luters. Sûnt dat foarfal bin ik feroare.’ ‘Mar dêr sietst net foar.’ ‘Nee, wrachtich net. Dat wie omdat ik in dei as wat letter in skipper yn 'e hite het tenei kaam. Ik hie him it mes op 'e strôt set, doe't er my net betelje woe wat wy akkoarte hiene. Dêr sloech justysje doe de hannen yn. Mar it wylde hier is der no wol wat út. Ik ha de drank ôfsward. Ik sis wolris tsjin Yfke, myn wiif: dy iene nacht hat myn rêding west. Ik reitsje gjin drank mear oan. It kin my ek neat mear skele. Ik ha wolris tsjin Yfke sein: Ik sil sterk wêze. Al lis ik op stjerren en ik bin mei ien drip drank te rêden, dan stjerre litte.’ ‘Dat is foar dyn dwaan gâns in omkear,’ stelt Former fêst. ‘Ik ha it oant no ta úthâlde kind. Mar do witst ho swak in minske wêze kin. En de ferlieding fan de wrâld is sa grut.’ ‘Wêr is dyn wiif? Of hast dy noch op it skip?’ ‘Dy sit feilich yn 'e Wâlden. Dy moat ik sokke lopen net oan board ha. Kinst yn 'e roef de lucht wol snije. Ik ha noch in feintsje, mar dy leit yn 'e durk te sliepen as in roas. Hy hat fan Wierum ôf yn 'e line west en koe niis amper mear op 'e fuotten stean.’ Former fiert de bedsteedoarkes fierder iepen om wat ljocht yn 'e koai te krijen en seit dan ‘Do mei de luie kont op it helmhout, tink?’ ‘It libben hat oan my fretten.’ ‘Dêr hast it ek nei makke,’ seit Former. ‘Mar do hast ek gefaarlik west, feint.’ ‘In ferdwaalde kûgel fan de BVL.’ ‘Hoe komstû by de BVL? Dat is foar dyn dwaan ek gâns in bekearing.’ ‘Hoe taksearrest my no? Ik by de BVL? Nee bûke, dat kinst net miene.’ ‘Hat immen mei in BVL-gewear op dy sketten?’ ‘It wie in ûngemakje. Ik makke sneontejûn noch krekt in loopke nei de terp. Dêr wiene de Befél-mannen oan it oefenjen. En as ik dan dat sjit-
[pagina 117]
ten hear, dan moat ik der even hinne. Jagersynstinkten, tink. Mar dat klongeljen fan dy manlju. It is net om oan te sjen. Dat wol it Faderlân ferdigenje mei in spuit út it jier nul. By ús te Wâlterswâld hiene wy froeger Sape Poep en Brand Sisoa. Dy skeaten altyd. BVL of gjin BVL. Se klapten op in jûntiid by Feike Rûp de ûnderbroeken fan Hiltsje fan 'e line. Dat wiene tûke skutters. Sape sette by de Trochreed in romer op 'e homei en skeat dy fan 'e ein fan 'e buorren ôf oan moster. Om koart te gean, ik hie der sneontejûn nocht oan om ek ris in skot te lossen op harren sjitskiif. Ik woe de mannen wolris in skeet rûke litte. Mar dat gyng de hearen krekt te fier. Do moatst hjir wat keninklik bloed yn 'e bealch ha, wolst der by hearre. Kuyper-mantsjes. Steech yn 'e leare. Om neat rekken wy doe yn tsjûk waar. Wat koe der no kwea yn skûlje as ik in skot weage op harren skiif? Boppedat woe ik witte hoe't dat gewear wie. Neffens my hat de loop in opdonder hân en stekt er út it fisier. Hoe dan ek. Wy krigen elkoar by de bealch. By dy wrakseling waard der op my sketten en ik krige in skampskot yn it rjochterwang.’ ‘Fan wa? Witst dat ek?’ ‘Docht net ta de saak.’ ‘Makkest der dan gjin wurk fan?’ ‘Wis en wrachtich net. Tinkst dat ik nei de plysje rin? Dat komt myn eare tenei. Lykwols, dat folk heint inoar altyd op. Dy litte inoar net falle.’ ‘Hiest wol dea wêze kind,’ seit Bjinse earnstich. ‘Fan sa'n flodder? Fellen en bellen, mear net.’ ‘Dat sjoch ik wol. Do leist dêr foar de aardichheid op bêd.’ ‘Bist even ûngedien, mar moarn bin ik wer de man.’ ‘De kop is dy goed opset. Dit hat raar wurk makke. Bist foar 't libben skeind.’ ‘Tekene wie 'k dochs al,’ spot Former. ‘Dêr sil sa'n groede ek neat oan ferknoeie kinne.’ ‘In wiif hast al, ha'k begrepen.’ ‘Ja, dy is krekt even op 'e flitter.’ Former klaut oer de bedsplanke. It ljochtet der suver fan op yn 'e keamer at er yn it ljochte ûnderguod yn it skimertsjuster om skermesearet. ‘Stiest der mar kreas op,’ laket Bjinse. Former bûcht de holle nei it finster en sjocht de reed del. ‘Ik sjoch wol, se ha dy goed yn 'e watten lein.’ ‘Mar ik kin de kop wer tille,’ seit Former wilens er him oanklaait. ‘Dat hiene wy beide net tocht, dat wy nochris oan 't wiif reitsje soene.
[pagina 118]
Mar it hat dy wol op in wûnder plak brocht. Dit is de ein fan 'e wrâld. Alle kearen as ik efter Dokkum kom, bin ik wer sa ûnwennich as in kat.’ Former stiet mei de bewynsele holle foar it finster te sjen. ‘Wat stiest dêr as in reager.’ ‘Ik hie Hinke al lang wer thús ferwachte.’ ‘Do wist hoe't froulju binne. En fral ast hjir op it fuottenein wennest silst elke prater oanklampe.’ ‘Hinke is by de feart lâns om te sjen hoe't de fûken der by steane. Oft der neat ferrinnewearre is. Se sil daalk wol komme. It is fansels gâns in loop nei 't Nammeset.’ ‘Dan moat ik har sjoen ha, doe't wy diskant útfearn binne. Hast it túntsje yn 't sie?’ Former knikt. ‘In moai ein op stap?’ Former knikt. ‘Op 't uterst swier? Dan ha ik se dêr ginder wol swalkjen sjoen. Hoe kinsto dyn wiif yn dy tastân sa'n ein fan hûs stjoere? Ik ha tsjin mysels sein, dat frommes koe de doar wol útjage wêze. Se kin dêr op it jaachpaad it bern wol krije.’ Former stiet mar ûngeduldich foar it finster te haweven. ‘Wêr soe dat fanke bliuwe?’ ‘Hoe krigest it yn 'e harsens om har dat hiele ein feart lâns te stjoeren? Dat is twa oeren gean.’ ‘De fûken,’ jammert Former. ‘Do earme nepert, wat kin dy dy fûken skele. Dêr kin dat fanke ommers dochs neat oan dwaan.’ It wurdt al skier oer it fjild. Former seit beret ‘Ik moat dy kant út.’ ‘Dû mei dyn tesketten kop? Gean dû mar op bêd. Ik sil har wol sykje.’ ‘Ik sil sels,’ raast Former. ‘Fertroust my net, dyn eigen kammeraat?’ ‘Ik wol witte oft har wat oerkommen is.’ ‘Do bliuwst hjir.’ ‘Dan geane wy tegearre mei de boat, dan kinne wy har nei hûs ta farre, mocht har wat oerkommen wêze.’ Se reitsje twaresom de feart út. It wurdt in stille en heldere simmernacht. By it bosk fan Manus wjukkelje de ûlen tsjin in fealbleke nachtloft. Bjinse boomket. Former sit as in spoekferskining oan it roer en loert de nachtlike reed del. Soms wurdt er kjel fan in sliepende ko op 'e
[pagina 119]
feartswâl. At se de Nijhústerpiip foarby farre slacht Wetsens âlve oere. Former wiist nei de fûken en sjocht bang nei de swarte gatten yn 'e feart tusken de bleke flekken fan flaach en kroas. ‘Wy moatte werom,’ seit Former beret. ‘Fierder hoege wy net.’ ‘Dan nim ik de line en lûk dy oer it jaachpaad werom. Der kin har dêr wol wat oerkommen wêze, dat se earne yn ûnmacht leit,’ seit Bjinse. Former kriget fisioenen oan it roer. De kop slacht him as in klok. Hy stiet yn 'e boat mei it helmhout tusken de skonken. Bjinse set de sokken der yn. It wetter brûst op 'e kop fan 'e boat. Se binne al hast by it lêste set, dan bliuwt Bjinse stean. Hy palmet de line yn en seit ‘Ik hear wat.’ ‘Is dêr immen?’ ropt Former skruten, as is er bang dat ien him hearre sil. Dan giet by it hûs it gongsljocht op en stiet Manus yn 'e doar. Hy komt ûnder de beammen troch rinnen en ropt ‘Wa is dêr?’ ‘Ik bin it, Former.’ ‘Hinke is hjir.’ Former kloetet de boat tsjin it houtflot oan en springt op 'e wâl. ‘Se is hjir it paad bjuster rekke en njonken it set yn 'e feart telâne kaam. Feikje en ik ha se krekt yn 'e skuorre brocht.’ Former knoffelt oer de lege molkbussen hinne en rint nei de ljochte iepening fan it hûs. Hinke leit oer de skuorre. De eagen ticht. ‘Se moat by de opstân fan it set it paad bjuster rekke wêze. Miskien hat se hjir wol nei uzes ta sillen. Wy hearden it yn 'e hûs dat se yn 'e feart lei. Se hat noch in pear kear roppen,’ fertelt Manus. Former knibbelt by har oer de skuorreed en seit ‘Se moat hjirwei.’ Hinke slacht de eagen op en seit ‘Do hjir?’ Hy knikt en strykt har oer it wiete hier. ‘It bern komt. Ik fiel it,’ seit se. ‘Se moat dalik nei hûs, eardat it bern der is,’ seit Former. Se sjogge elkoar oan. Dan rept Manus him yn 'e skuorre. Hy spikert twa heakkelstokken oan elkoar mei in pear dwerslatten en slacht dêr as in brankaar in pear hynstedekken oer. Dêr wurdt Hinke op prakkeseare. Mar op it stuit dat se Hinke nei bûten drage sille, kriget se sokke felle fleagen, dat se har dalik wer oer de skuorreed lizze. ‘It kin noch net komme. It is noch gjin tiid,’ gûlt Hinke. ‘It komt al,’ seit Feikje, Manus syn húshâldster, dy't wol wat wylde baaksterkeunsten leard hat. Se fljocht yn 'e hûs om wetter oer te setten. Mei wylde halen reept se in
[pagina 120]
lekken yn moatsjes en hellet tekkens fan 'e bêden. Se stiet Hinke by, wilens de trije manlju swijend yn it feale moanneljocht steane te sjen. As it even yn 't bekommen rekket, wol Feikje har noch nei it útfanhûzerskeammerke ta ha op it skjinne bêd. Eardat se dêr oer gear komme is it bern der ek al. As it mar gjin lûd jout, dompelt Feikje it lytse bealchje om beurten yn tobkes mei waarm en kâld wetter. Se dritst it foar de kont, mar lûd jout it net. Se koezet der mei om, krûpt it oan en praat tsjin it bern. Allegearre steane se ferslein om Hinke hinne as Feikje seit ‘It jout gjin lûd. It wol net gûle.’ Se plasket mei it bern yn waarm en kâld wetter. Se skoddet der mei om, knypt it kreunend tsjin har oan. ‘It wol gjin lûd jaan, Hinke. It wol net libje.’ Hinke gûlt ‘Ik wol it net misse. Ik wol it net misse.’ Se komt oerein en wol Feikje it bern út 'e hannen nimme. ‘Wat is 't?’ skriemt se. ‘In famke.’ ‘Dan wurdt it in Hiltsje,’ kreunt Hinke. Former leit wer op 'e knibbels njonken Hinke. Unhandich besiket er har te treasten. Manus skuort grouwe toppen hea út 'e farske golle en stuollet Hinke der mei op. Feikje beret Hinke en wuollet har yn 'e tekkens. Former ûntnimt Hinke it bekuolle lichem fan it bern en flijt it yn 'e koekedoaze, dy't Manus yn in gloppe út it ljocht set hat. In dei as wat letter fart Former Hinke nei hûs. Yn it bywêzen fan Manus en Feikje komt it bern yn it kistje stiif tusken de beklingen op twa stuollen oer de keamer te stean. Sa is it ien dei by harren. ‘It harterke,’ snottert Feikje, as de boade it kistje ûnder de earm nimt en dêr de reed mei útgiet, troch it Wandellân it tsjerkhôf op.

Vorige Volgende

22.