De jacht

(1988)–Durk van der Ploeg– rechtenstatus



[pagina 207]
43. ‘Wêr biste? Former, sis wat!’ ropt Hinke. Der is eangst yn har lûd. Hoasfuotling stiet se yn 'e hoksdoar. Har eagen sykje oer it hiem. Hastich rint se in eintsje nei de reed. Nergens in skym te sjen. Krekt hat se him noch kocheljen heard. Dan rint se wer yn 'e hûs, ropt syn namme út it gonkje wei yn 'e keamer op. De klank dôvet yn iensume stilte. Ut 'en draaf fljocht se nei bûten, om hûs hinne. Op sokken stiet se yn it wiete gers te hymjen. Dan sjocht se him efterhûs op it soukjende plankje oer de sleat stappen. ‘Former.’ Hy sjocht om. ‘As ik it net tocht hie,’ systert se. Wilens er noch mei ien foet op it plankje stiet en de oare mei de snút yn 'e wâlrûchte stutsen hâldt, laket er nei hâr en stekt in hân omheech. ‘Even in loopke nei De Krim,’ seit er. ‘Hoe krijst it yn 'e harsens.’ Hy knoffelt by de steile wâl op, glidet in kear tebek mar besiket it op 'e nij. De loop fan it gewear hat er as in spalk yn 'e lears stutsen. Hy manket oer it kammige stikje bou fan Sadelaar. De stoppels rattelje him ûnder de learzens. Dan rûtst de hûn oer de sleat, mar Former jaget him werom. ‘Moatst Okky thúshâlde,’ ropt er. Hinke bliuwt yn 'e krimpe stean en eaget him nei. ‘Bist net wiis. Se sjogge it oan dyn rinnen,’ ropt se nidich. Hat it sin dat se it seit? Hat er ea nei har harke? Hy sjocht net iens wer om. By elke stap dy't er docht, triuwt de gewearkolf him oer de rêch en stekt as in fergroeiing út 'e jas. As in ûngelokkige wjukkelt er har út it each. It lei har op 'e lea, dat dit barre soe. Doe't it jonkje fan Brúnje oer de keamer stie en fertelde dat de wachtmeester fan 'e middei tehôf brocht wurde soe, wie Former syn gesicht opljochte en hie er it gewear út 'e skûlkast helle. Former is al lang út it sicht, dan stiet Hinke noch yn 'e krimpe. Har eagen bliuwe op it punt dêr't se Former ferdwinen seach. Stadich wie syn gedaante efter de rûne rêch fan it hege stik bou weisakke. Op dat plak sjocht se in kâlde loft opkommen. It is altyd goed gien, sei er. Hokker warskôgings sij der ek tsjin ynbrocht hat, it hat nea holpen. It is ús brea, sei er. Wurden dy't se ôftroeve hie mei ‘It wurdt dyn dea.’ Se skoddet even fan 'e kjeld en giet yn 'e hûs. Der is in ûnrêstich gefoel
[pagina 208]
yn har, dat mar net bekomme wol. Yn 'e keamer bliuwt se by de tafel stean, mei de hannen op it keale taffelsblêd. Se wurdt licht yn 'e holle fan in opkommende mislikens. Se sykhellet djip. As wurdt de mage har omheech treaun. Har lichem krimpt yn in bôge. It komt har mei gjalpen omheech. Se stoot nei it húske en stiet mei de hannen om it lichem te koarjen. Mei de eagen ticht en de hannen tsjin de kalde muorre swevet se. Slymkes rinne har fan 'e mûle. Kâlde, lange triedderige flibe dy't har oan 'e triljende lippen hingjen bliuwt. De mislikens bekomt. It skimerljocht dat troch it húskerútsje falt trillet har yn 'e eagen. Se sjocht wer nei bûten, as sykje har eagen him. It skiere fjild wurdt ien mei de feale loft. Dan strykt se mei beide hannen de skelk strak oer it liif en sjocht oft har swierwêzen al sichtber wurdt. Se is der no wis fan dat se swier is. Mei beide earms om it liif hinne slein besiket se har leafste skat te koesterjen. De hûn skrabet ûngeduldich mei de neils oer de bûtendoar en jankt. Se lit it noch yn har omgean om de hûn efter him oan te stjoeren. Faaks komt er dan werom mei in opsternate kop en sit er de hiele godgânske middei mei in lulke troanje by de tafel. It giet har ek wer ôf. Se lit de hûn yn 't hok en sels giet se yn 'e keamer. Mar rêstich is se der net ûnder. It fret har op dat er dêr lykme allinne mei dat ferrekte gewear yn it fjild omslacht. Elk dy't him rinnen sjocht sil it fertocht fine mei de loop as in spalk yn 'e lears. Skerp sit se te harkjen oft se faaks in skot heart. It bliuwt stil, de hiele middei. Yn it hout fan 'e souder tikket de môge. Op it glêde bedsket wjerkeatst it ferkille ljocht. It is kâld yn 'e keamer. As kringt de kjeld hieltyd neier op har oan. Njonken de kachel lizze noch in pear splinters hout, mar dy moat se foar jûn bewarje. Even de kjeld út 'e keamer om jûns even tegearre noflik sitte te kinnen. Se sjocht yn 'e kachel en rustert de jiske der út. Om alle waarmte fan harsels fêst te halden, hellet se de swarte mantel út it bedstee en docht dy oan. Se stiet der mei foar de spegel. As sil ik op reis. Se teart har lichem op as in fûgeltsje. De fuotten lûkt se op ûnder de stoel en sit as in skrousk swart fûgeltsje by de tafel te triljen. Ek mei de mantel oan lûkt de kjeld har stadich yn it lichem op. As in izeren priem, dy't troch de flierplanken hinne omheech stutsen wurdt en har lichem ferdôvet, sa makket de kjeld him baas fan har. Mei de hannen as knûsten ûnder it kin, sa sit se foar har út te stoarjen. It ljocht fan de noarderhimel blinkt mei in kâld spoar yn 'e spegel. Gjin finster is beslein. Earne yn 'e hûs heart se dat it dak lekt. Mei in wisse regelmjitte heart se de drippen tikjen op 'e souder. Yn har ferbylding sjocht se Former kreupeljen mei it gewear as in
[pagina 209]
stôk yn 'e lears. At se him trappearje sil er nea sa gau út 'e fuotten komme kinne. It kâlde swit brekt har even út. It bekuollet har as kâld wetter op 'e lea. Ik moat hjir net sitten bliuwe, seit se. Mei lijen bringt se de ferstive lea yn beweging. In pear kear rint se de ljerre op, sjocht troeh it dakfinster. It wurdt skier oer it fjild. Even skarrelt se op it hiem om en siket om wat mar baarne wol. Der is neat. Hoe faak hat se sa it hiem al net oer west. Alle dagen is se de reed út om stikjes hout, prikken, fermôge stikjes stobbe. Alles wat se mar benei komme koe hat se ut 'e feart fiske en opstookt. Mei de fûsten yn 'e earmsholten treaun stiet se yn 'e krimpe te klappertoskjen. It wurdt dizich oer de hege bou. Har eagen bliuwe wer op it plak dêr't se him dy middeis kwytrekke. ‘Stil Okky. Koest,’ gebiedt se de hûn, dy't har jankend om 'e kûten strykt. Se hat gjin rêst salang at Former mei de spuit it fjild yn is. De kjeld komt har oan 'e bonken. Mar se bliuwt wach en harket oft se miskien út 'e fierte ek in skot hearre kin. By de Brúnjes sjocht se ljochte reek út 'e skoarstien kommen. Hoe faak hat se net tsjin Former sein, dat er foar de winter sjen moat om brant en ierappels. De lêste oalje sit yn 'e stellen. Hûndert brjitten hat se fan Dokkum helle. Yn in smook binne se troch de skoarstien gien. Soms ferbyldet se har dochs dat der sketten wurdt. Doffe knallen om fierrens. Om har ûnrêst te ferdriuwen en om de waarmte beskrippe te kinnen rint se in ein de reed del. It reid by de feart lâns is al brún ferkleure. It rûzet kâld op 'e lichte wyn. Boppe de feart wâlmet de damp omheech. De bosk fan Manus ferfaget yn skierens. Se skuort in earmfol ferdroege wâlgers en nimt it mei. At de kjeld mar út 'e keamer is. Se wurdt bang at de damp fan alle kanten as in muorre omheech lûkt. It driuwt mei wolkjes oer har hinne. Alles wurdt molkewyt. It wetter yn 'e feart Ijochtet bleek op. It iennichste lûd dat se heart is fan in pear hjersteinen, dy't út 'e feart opfljogge. Bang draaft se nei hûs. Se kin it hûs net iens mear sjen. Ferklûme komt se yn 'e keamer. By hannenfol triuwt se de rûchte yn 'e kachel en stekt de brân der yn. It fjoer smoart. Der krollet reek troch de kachelnaden. It poft. De keamer stiet yn in omsjoch fol reek. Om net te stikken skoot se it finster op. De kachel dôvet sûnder waarm west te hawwen. De hannen binne har sa swart as tsjirken at se de fersmoarde brol wer út 'e kachel klaut. Ungerêst sjocht se nei bûten. Der leit kâld ljocht yn 'e blikke. De hûn stiet op 'e kier fan 'e doar te piipjen. Hy skrabet mei de poat oer it hout. ‘Okky.’ Se fljocht nei efteren en stompt de doar iepen. De hûn springt ûnrêstich
[pagina 210]
by har op, blaft en fljocht wer nei bûten. Mei lytse spronkjes hipt se op 'e toffels oer de droege rêgen fan it hiem nei efteren. Se kin de hege bou net iens mear sjen. De hûn draait ûnrêstich op it efterhiem om, sil in pear kear oer de sleat, stiet foar it plankje te piipjen en komt werom. Mei dit waar kin er elk yn 'e bek rinne, seit se. Se ferwyt it harsels dat se him gean litten hat. Der komt in klamkâlde wyn om hûs. Se skoot mei de rêch stiif yn 'e krimpe om de lijte te krijen. Se wol wachtsje op it momint dat se him wer mankjend út 'e damp wei kommen sjocht. ‘Dat ferrekte rotgewear,’ fûtert se. Alle dagen hat se it ferwinske. Hieltyd hat er him der fûl tsjin ferset. ‘Se kinne my myn ark net ûntnimme. It is ús brea. Wolst my dochs net te einekneppeljen ha? At se witte dat ik in gewear ha, dan moatte se dat mar wiermeitsje, mar ik sil it harren net yn 'e hannen jaan.’ Se ken dy ferhalen fan Former. Se wit dat er it net oerjaan sil. Der is net mear tsjin te striden. De wyn blaast har kâld yn it gesicht. De skonken binne har oan 'e knibbels ta dôf. Wat jout it langer om hjir te wachtsjen? Miskien komt er fan in hiele oare kant werom. Mei de wyn ûnder de rokken flechtet se yn 'e hûs en nimt de hûn mei. Mei de fuotten op 'e hûnebealch sit se by de tafel. It teare skimerljocht glinstert yn 'e stelten op 'e skoarstienmantel. De klok is stean bleaun. Mar troch de tergjende stilte tikje earne oars yn it hûs de drippen. Se wurdt kjel fan de skimen fan fûgels dy't troch it molkewyt fan 'e damp oer it hûs fleane. It spilet har troch de holle dat der fierderop, foarby de setten noch wolris stikken hout yn 'e feart driuwe kinne. Stikkene klompen fan ien fan 'e feartboeren. Eintsjes stekpeal. Miskien is it waar om fannacht tûken út Manus' bosk te snijen. Bij ljochtmoanne ha se tegearre alris in hikke oer de feart helle en dy oan moatsjes slein. Hoe faak is se alles net neigien. Twa hantsjes fol hout lizze der noch njonken de kachel. Plankjes dy't se mei de bile oan moster sloech, dat der blanke splinters troch de loft fleagen. Alle dagen brekt se in stikje fan it hok ôf om jûns even de kachel waarm krije te kinnen. It gat yn 't hok wurdt alle dagen grutter. In momint kin se dan it fjoer grânzgjen hearre. It izer fan 'e kachel knapt. Dan krûpe se wjerskanten nei de waarmte, de knibbels beskermjend om 'e bealch fan 'e godin, dat der mar gjin waarmte ferlern giet. De hûnebealch jout har wer wat gefoel yn 'e fuotten. Mei de pimper-jende teannen rost se Okky troch it hier. De hûn grommet. It ferstive ljocht troch de bopperuten priket har yn 'e eagen. Der fytst immen de reed del; in skym dy't troch de damp opslokt wurdt. Ynienen stoot de hûn oerein en stiet blaffend foar de keamersdoar.
[pagina 211]
‘Okky, koest, koestdy, keffer dyst biste,’ bestraft Hinke de hûn. It bist springt by de doar op, klaut oan 'e kruk. Hy is net te hâlden. Dan sjocht Hinke Former hurd rinnend de reed del kommen. Dit doocht net. Hy hat it gewear as in kneppel ûnder de jas. Se sitte him nei. Der moat wat bard wêze. De hûn stoot har foarút nei de bûtendoar. Mei de hûn yn it nekfel hâldt se de doar foar Former iepen. Alhiel efter de siken stiet er foar har út te hymjen. Wat se ek freget, hy stiet dêr mar te skodholjen. De hûn springt him suver oan 'e strôt ta. Hinke moat him yn betwang hâlde. Former kin mar net efter de siken komme. Se nimt him it gewear út 'e hannen, skuort de skûlkast iepen en lit it yn it gat sakje. Eigenhandich leit Former de flierplankjes der oer. Hoe faak ha 'k dy net warskôge? wol se him freegje. It hat gjin sin. ‘Wat is der bard?’ Hy docht as hat er it net heard. Docht de gongskast nochris iepen as wol er kontrolearje oft alles goed teplak leit. Op 'e taast giet er nochris mei de hannen oer de plankjes. Hy himet noch. As er de jas útdocht komt der in switterige walm yn 'e hûs. Hy lit him lûklam by de tafel falle en sjocht bangich troch it finster. ‘Wat is der mei dy?’ Hy sjocht har oan, as kin er it sels net begripe. ‘Dy ferrekte hûnen,’ seit er. ‘Hokker hûnen?’ ‘Fan 'e lânwachten.’ ‘Bist de lânwachten tsjin 'e hûd rûn?’ ‘De hûnen.’ ‘Wiest dêr bang foar?’ ‘Ik ha de hûnen sjoen.’ ‘Fan wa?’ ‘Fan de lânwachten.’ ‘En doe?’ ‘Dy ha 'k sketten.’ ‘De hûnen fan 'e lânwachten en dy hasto deasketten?’ Hy knikt. ‘Wat moast ik oars?’ ‘Dan bist ferlern.’ Se sjocht dat er trillet ‘Moatst sjen datst fuort komst.’ ‘Ik moat it aventoerje.’ ‘Neat aventoerje.’ Hy knikt skuldich. Hinke siket spullen byelkoar út it kammenet en seit ‘It kin my neat
[pagina 212]
skele wêrst kearst, mar sjoch sa gau mooglik datst hjir wei komst.’ ‘Se moatte net fernimme dat ik bang bin, dan is 't ferballe. At se oan 'e doar komme, gewoan dwaan, as is der neat bard.’ Hinke skriemt. Se hat de hûn op 'e skerte foar de waarmte. ‘Moatst it ek sels mar witte.’ ‘As ik útnaai bin ik fertocht.’ Former skoot wat fan it rút ôf en hâldt de reed yn 'e gaten. Hinke faget hastich de triennen út 'e eagen at Former seit dat se der oan komme. Mynhear Zoutman en Aldert de Graaf, elk mei har deade hûn op 'e nekke en Lútsen der njonken mei de trije gewearen krúst oer de rêch. Okky jankt, mar Hinke knypt him de bek ticht. ‘At se oan 'e doar komme, wat dan?’ freget Hinke. Har lûd is beknypt. ‘Se komme net. Se witte net dat ik it dien ha. Dat kin allinne in fermoeden wêze fan harren. En at se al witte dat ik it dien ha, wa komt dan mei syn eigen skande oan 'e doar? Wa komt mei syn deade hûn op 'e nekke om fan de dieder ferjilding te freegjen?’ ‘Dit litte se net op har sitte,’ seit Hinke. Se trillet en sjocht efter út 'e keamer wei hoe't de mannen mei de hûnepoaten yn 'e knûsten troch de damp rinne. Lútsen mei trije lopen, dy't him boppe de skouders stekke. ‘Se ha my net sjoen. Se witte net dat ik it dien ha,’ seit Former nochris. ‘Se witte mear ast tinkst.’ ‘Dy damp hat myn rêding west.’ ‘Of dyn ûngelok,’ seit Hinke. Se hâldt de fûst om de gromjende snút fan 'e hûn. It bliuwt stil. Former sjocht de stoet troch it gongsfinsterke foarby gean en weiwurden yn 'e damp. Se sille de Heabrêge oerstekke nei Tiltsjebuorren. Rêstich binne se net. Der is in ûnwissens by harren, dy't mei it fallen fan 'e jûn slim oanboazet. Sa geane se de nacht yn. Om beurten steane se yn it neare tsjuster fan 'e hoksdoar en harkje nei de lûden fan 'e nacht. De hûn ha se as in warskôger oan 'e linepeal.

Vorige Volgende

43.