Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

Het derthienste capitel.
Van vele die in Mooren-landt, Arabien, VVest-Indien, Brasilien, Florida, Mexico en Paraquarien omghebraght zijn.

DE groene lauwer-kranssen en palm-tacken van victorie en groeyen niet alleen in't vruchtbaer Oost-Indien en Iaponien, men vindter oock al mede in het dorre Arabien, ende de heete landen vande Morianen. Keert maer eens uwe ooghen derwaerts, ghy sult daer sien dooden dat edel paer mannen P. Gonsaluus Silueria, ende Abrahamus Georgius. Silueria uyt den besten edeldom van Portugael,⁺eerst nae Indien (waer hy seer profijtelijck ghearbeydt heeft) en dan nae Monomotapa ghesonden, hadde nu den Coningh met sijne moeder, ende dry hondert houelinghen tot het ghelooue bekeert. 'tWelck als de Mahometanen niet en konden verdraeghen, hebben met valsch-

+ P. Gonsaluus Silueria vvordt in Monomotapa ghevvorght,

[p. 378]

heydt ende lasteringhe den ionghen Prince weder omgheset, ende den dienaer Godts ter doodt doen brenghen. De welcke soo hy alle uren met verlanghen verwachtede, ghingh in een wit kleedt, dat hy tot teecken van blijdschap aenghetrocken hadde, gheduerende den nacht ouer en weer wandelen, tot dat hy ten laetsten vanden slaep ouervallenn wierdt. Doen zijn de Barbaren eerst aenghekomen, en hebben hem wreedelijck met eene koorde verworght. Sijn doodt lichaem, op dat het niet en soude ghe-eert worden, wierdt inden vloedt gheworpen.

⁺P. Georgius een Maronit van afcomste, reysde van Goa nae Arabien, ghelijck een Armeniaensch coopman uytghemaeckt: maer wierdt in't aenkomen door d'onvoorsichtigh-heyt van eenen Moriaenschen knecht, die hy by hem hadde, voor Christen bekendt. Soo hy dan noch met beloften, noch met dreyghementen tot de boose secte van Mahomet te brenghen en was, is ter doodt verwesen. Men seght, dat den scherp-rechter twee sweerden op sijnen hals ghebroken, ende ten laetsten met het derde sijn hoofdt afghehouwen heeft. Wat hier af is oft niet, men heeft immers veertigh daeghen langh op sijn graf vele lichten ghesien, ende den Ouersten der plaetse, met alle de ghene die oorsake van sijne doodt hadden gheweest, zijn binnen de veertigh daeghen ghestoruen.

⁺Brasilien heefter ter zee ende te lande, die sy onder 'tghetal der Martelaeren voor den dagh brenghen magh. Te lande Petrum Correa, Ioannem Sosa, ende andere die van de wilde menschen met pijlen doorschoten zijn: ter zee Ignatium Azebedum met veertigh mede-ghesellen, die hy toekomende Prouinciael in dry schepen verdeylt nae Brasilien mede leyde, om de Collegien te vermeerderen. Omtrent het eylandt van Palma zijnse in handen van Ia-

+ P. Abrahamus Georgius in Arabien onthalst,

+ Petrus Correa en Ioannes Sosa in Brasilien door-schoten: P. Ignatius Azebedus met 40. mede-ghesellen in zee gesmackt,

[p. 379]

cobus Soria eenen Caluinischen zee-roover ghevallen, die hun schip verouert hebbende, seer wreedelijck riep: Vermoordt de Papen, vermoordt de Papen, want sy gaen om het valsch ghelooue in Brasilien te verbreyden. Soo dan Ignatius de sijne vermaende, om kloeckelijck voor Christvm te steruen, is van eenen Caluinist (nae dat hy eerst in sijn hooft, nae der handt oock heel sijn lichaem door swaerlijck ghequetst was) met het beeldt van Onse Lieue Vrouwe in sijn rechte handt ('twelck hem de ketters met gheene kracht en konden ontweldighen) ouer boordt gheworpen. Benedictus Castrius wierdt met dry looden doorschoten, ende voordts noch doorsteken. Aen Emmanuel Aluarez hebbense, nae vele wonden, en grousaeme slaeghen, sijne beenen ghebroken: aen Blasius Ribera met het gheuest van hunne rapieren de herssenen inghesmeten. Didacus Andrada wierdt noch al wreedelijck ghedoodt, om datse hem vonden biechte hooren. D'andere hebbense twee oft dry t'samen ghebonden, en nae vele poignaert-steken in zee gheworpen. Dit ghebeurde al in't iaer m.d.lxx. den xv. Iulij.

Al euen eens is het ander schip ghevaeren, waer in dat⁺ veerthien van d'onse waren, houdende den seluen streeck van Brasilien, onder het beleydt van P. Petrus Diaz. Dese zijn een rondt iaer daer nae (soo langh hebbense herwaerts en derwaerts op zee ghedoolt) in't selue zee-roouers schip ghevallen; waer op nu in plaetse van Soria, Ioannes Cap-devillius, euen bitteren vijandt van de Catholijcke religie, Capiteyn was. Den eersten van alle wierdt Franciscus Castrius vermoordt, om dat sy hem saghen biechte hooren, daer nae Petrus Diaz met Gaspar Goez; ten laetsten de elf andere, al te saemen ouer boordt gheworpen.

Wt de zee komen wy aende landen vande rijcke West-

+ noch andere veerthien.
Andr. Schot. in Vita Borgiae l. 3. cap. 11.

[p. 380]

Indien. Veel bloets heeft onse Societeyt in Florida vergoten,⁺veel in Mexico, ende nu onlanghs heel versch in Paraquarien. In Florida nae dat Petrus Martinez in't aenkomen; eerst omghebraght is, zijnder 'tiaer daer nae op eenen dagh noch acht van d'onse wreedelijck ghedoodt: Ioan. Baptista Segura, Ludouicus Quiros, Gabriel Gomez, Ioan. Baptista Mendez, Gabriel de Solis, Sanchius de Savalle, Petrus Linarez, Christophorus Rotundus, allegaeder⁺Spaignaerden. Soo vele oock in Mexico, ende al op eenen dagh, Hernandus de Thouar, Hernandus de Santaren, Bernardinus de Cisneros, Iacobus de Orosco, Ioannes de Valle, Hieronymus de Moranta, Ioannes Fuente, Ludouicus de Alaues, al-te-mael Priesters. Neffens de welcke wy Gonsaluum de Tapia, die den eersten vande Societeyt in Mexico het Euangelie ghepreeckt heeft, noch Antonium Lopez, ende meer andere, niet en moghen vergheten, die alle met de martelie ghekroont zijn.

⁺Paraquarien hebben Rochus Gonzalez ende Alphonsus Rodriguez in't iaer m.dc.xxvii. ende nu onlanghs Christophorus de Mendoza met hun bloedt besproeydt: desen is met menighte van pijlen doorschoten; maer soo hy noch leuende ghevonden wierdt, hebben sy hem eerst d'opperste lippen met de tanden, daer nae oock d'onderste met de heele kinne, ooren, neuse, en tonghe afghesneden, ende voorts den buyck ophalende de dermen en andere binnenste partijen daer uyt gheruckt.

Dese tot noch toe, zijn al door ghewelt ende wreedtheyt ghestoruen; maer onverghelijckelijck meer van ghetal zijnse, die in d'eene ende d'andere wereldt, onder de Heydenen ende ketters, in bosschen en gheberghten soodanighe ellenden, die voor martelien wel moghen gherekent worden, onderstaen hebben. Hoe vele duysenden

+ verscheyden in Florida,

+ en in Mexico,

+ Rochus Gonzalez, en Alphonsus Rodriguez in Paraquarien.

[p. 381]

van d'onse hebbender, gheduerende dese eerste eeuwe vande Societeyt, hun leuen daer in gheschoten, die daerom niet te min t'achten en zijn, om datse d'eere vande martelie die sy sochten, niet en hebben moghen bekomen? Voorwaer Andreas Ouiedus, ende Ioan. Nunnius Barrettus Patriarchen van Mooren-landt, Ioannes Beira, Andreas Fernandius, ende andere sullen ten eeuwighen daeghe vermaert blijuen; om datse niet min, als wel eertijdts de kloeckste Bischoppen ende vroomste mannen in't beginsel vande H. Kercke, voor 'tghelooue ende 'twelvaeren der Christenen ghedaen ende gheleden hebben.